PANG-ABAY (PAMANAHON, PANLUNAN, PAMARAAN, PANGGAANO, KATAGA)

Pang-abay?

Pang-abay

- ang tawag sa salita o

lipon ng mga salitang

nagbibigay-turing sa

pandiwa, pang-uri, o kapwa

pang-abay.

May iba’t – ibang uri ang pang-

abay. Ilan sa mga ito ay ang

sumusunod:

1. Pamanahon

- pang-abay na nagsasaad

kung kalian ginanap,

ginaganap, o gaganapin ang

sinasabi ng pandiwa sa

pangungusap.

May dalawang pangkat ang

ganitong uri ng pang-abay.

• Pananda

• Walang pananda

• Pananda

- gumagamit ito ng nang,

sa, noong, kung, tuwing,

buhat, mula, umpisa, at

hanggang bilang mga

pananda ng pamanahon.

• Walang pananda

- gumagamit ng kahapon,

kanina, ngayon, mamaya,

bukas, sandali, at iba pa.

• Halimbawa

1. Tuwing Pasko isinasabit

ang parol

2. Umpisa bukas ay dito ka

na manunuluyan

• Halimbawa

1. Manonood kami bukas

ng pambansang

pagtatanghal ng dulang

Pilipino

• Halimbawa

2. Ipagdiriwang ngayon ng

ating pangulo ang kanyang

ika –40 na kaarawan.

Nagsasaad ng dalas

- Araw-araw, tuwing

umaga,taun-taon atb.

Halimbawa:

Taun-taon tuwing

buwan ng Mayo ay

nagdaraos kami sa

aming pook ng

santakrusan.

2. Panlunan

- pang-abay na tinatawag

na pariralang sa

kumakatawan ito sa lugar

kung saan ginagawa ang

kilos.

Karaniwang ginagamit ang

pariralang sa/kay o kina

Sa – ginagamit kapag

ang kasunod ay

pangngalang pambalana

o panghalip.

Pambalana

- karaniwang ngalan ng

hayop, tao, pook o lugar,

bagay, at pangyayari. Ito

ay nagsisimula sa maliit

na titik

Halimbawa:

hayop –pusa

tao –pulis

pook o lugar –barangay

bagay – lapis

pangyayari - fiesta

Panghalip

- ay salitang pamalit sa

pangalan

Halimbawa:

ako, ko, akin, kami, kayo,

siya, kanila, ito, nito, iyan

Halimbawa:

niya, ayun, niyon, anu-ano,

alin-alin, nino, lahat, madla,

alinman, na, ng

Kay /kina –ginagamit kapag

ang kasunod ay

pangngalang pantanging

ngalan ng tao.

Halimbawa:

Maraming masasarap na

ulam ang itinitinda sa

kantina.

Halimbawa:

Nagpaluto ako kina aling

Ingga ng masarap ng keyk

para sa iyong kaarawan.

3. Pamaraan

- pang-abay na sumasagot

sa tanong na paano

ginanap, ginaganap, o

gaganapin ang sinasabi ng

pandiwa sa pangungusap.

3. Pamaraan

- pang-abay na sumasagot

sa tanong na paano

ginanap, ginaganap, o

gaganapin ang sinasabi ng

pandiwa sa pangungusap.

Ginagamit ang panandang

nang o na/-ng.

Pandiwa

- ay isa o ilang pantig na

idinaragdag sa unahan, gitna, o

hulihan ng mga salitang-ugat

upang makabuo ng isang

panibagong salita

Panlapi:

na, ma, nag, mag, um, in, at hin

Halimbawa:

um + iyak = UMIYAK

Halimbawa:Kinamayanniyaakonangmahigpit.Bakit siyaumalisnaumiiyak?

4. Panggaano

- ang pang-abay na

nagsasaad ng sukat o

timbang.

Halimbawa:

Ang mga taong nakabasa

ng alamat ay dumami nang

isang daang porsiyento

5. Kataga o Ingklitik

- katagang karaniwang

sumusunod sa unang salita

ng pangungusap. May 16 na

kilalang pang-abay na

ingklitik.

Ito ay ang sumusunod:

man kasi sana nang

kaya yata tuloy lamang

din/rin ba pa muna

pala na lang naman

daw/raw

Halimbawa:

Makikita rin ang paniniwala

at kultura ng isang

pamayanan sa

pamamagitan ng alamat.