View
205
Download
1
Category
Preview:
Citation preview
Sophie Visser27 september 2011
Ca. 1915 ca. 1925, bij Vrijenes
De Oud BodegraafsewegEen ‘aparte’ geschiedenis
‘De Burcht’
Oude Bodegrave
Oud Bodegraafse weg: ouderdom, waar bewoning, ….?!
-Romeinse tijd – Hoge Middeleeuwen : oost-13e eeuw (?) ontginning ‘Broekvelden van Zwammerdam’ : west
Oude Bodegrave: (veen) riviertje met oeverwallen
Geomorfologische kaart ca. 1970
Diepere ondergrond
-Pleistocene zand : tot 10.000 vC (12-15 m diep) -Hollandveen : vanaf 2400 vC-zeeklei (tot Enkele Wiericke) : tot 1000 vC
(Zandige) klei
veen
Van Romeinse tijd tot 11e/12e eeuw
(Bechert & Willems, 1997, De Romeinse rijksgrens, p 90)
Romeinse tijd
Bodegraven
Zwammerdam
Oude Bodegrave:-rivier(tje) in de Romeinse tijd =>
-resten: ‘castellum’?- ‘vicus’ zuidelijker?
-later (deels) verland-in 11e/12e eeuw weer open gegraven
-’Bodo’ was rivier-/persoonsnaam?-’grave’ = ‘(open)gegraven riviertje’
‘Bodegraven’- kerkje aan Noordzijde eind 11e eeuw- Plaats genoemd > 1121
11e-12e eeuw - 1e fase Grote Ontginning => Dronen & Vrije Nes
Afwijkende verkaveling!
-haaks op Oude Bodegrave,// aan Oude Rijn!
-deels blokvormig
Speciaal grafelijk gebied =>Grens Holland-Sticht!
Kleine diepte ontginningen!
-Vroege ME: ondiep, ‘blokken’-Hoge ME : > 2000 meter-Late ME : ca. 1250 m
-Bisschop => bestuurder voor de keizer -Graaf van Holland => als functionaris en leenman van de bisschop-Beiden in 10e eeuw ‘wildernisregaal’: recht tot ontginning (veen)wildernis
Ca. 1000 ca. 1100: grens langs/bij Oude Bodegrave!
Grens Holland – Sticht (Graaf van Holland vs. Bisschop van Utrecht)
(uit Beunder: Castella en havens, etc)
13e eeuw - 2e fase Grote Ontginning
Oud Reeuwijk
Oud Bodegraafseweg – west:
-”Broekvelden van Zwammerdamin 1295/96 nog niet ontgonnen”,maar Oud-Reeuwijk in 1248?!
Zeker uitgemeten: 2000 meter!Mogelijk al ontgonnen
Laagveen met broekbos
Eerst rooien, dan sloten (en kaden)
Veen en ontginning (1)
Links broekbos, rechts ontgonnen
Ontginning vanaf een ontginningsbasis -rivier of wetering-achter-/zijkade-sloten
Altijd haaks erop => volgorde ontginningen!
Bepaalde kaveldiepte/-breedte(n)-Diep: ca. 1250 meter (6 voorling)-Breed: 110 meter
Grootte ‘hoeven’: -Vroege ME: klein, -Hoge ME: 32 morgen (ca. 27 HA),-Late ME: 16 morgen (ca. 13,6 HA)
Veen en ontginning (2)
Hollandsveen
Grafelijk gebied,
-13e/14e eeuw: Van Brederode’s(Voshol = Zwammerdam, Reeuwijk,
Ter Aar-Vrijenes apart deel: idem-Vromade: onder Heer van Sluipwijk
Hoge heerlijkheid: Voshol, Vrije NesLage heerlijkheid: o.a. Sluipwijk
StichtHollands vanaf ca. 1060?= ‘Zwammerdam’
Min. Hollands in 14e eeuw
Vromade
Oud Bodegraafseweg bestuurlijk
Hollandsveen
Vrijenes:
-1530 bij anderen => familie (Van) Someren
-1628 Familie Den Otter => …. =>…. => Moens
(o.a. Gravin van Sluipwijck Moens,Vrouwe van Vrijenes)
-1802 Verkoop 2 boerderijen en heerlijkheid apart
-1803 Bij (gemeente) Sluipwijk-1810 Bij (gemeente) Zwammerdam
-1964 Bij Bodegraven
VromadeVrijenes
Oud Bodegraafseweg bestuurlijk – Vrijenes (1)
Hollandsveen
-Buitenplaats, voor de Heer/vrouwe in lente en zomer-Afgebroken ca. 1800 => nieuwe boerderij- Hoge heerlijkheid: ‘halsrecht’ => galgenbosje(s) aan oostkant?
Vrijenes: 2 boerderijen, waarvan 1 ‘versterkt’
Hollandsveen
Maar …. bv. 18e eeuw
-Voor civiel recht: Sluipwijk-Kerkelijk: Sluipwijk-Grondbelasting e.d. : Zwammerdam-Molengeld en polderkosten: Reeuwijk
-School: ??
Vrijenes
Oud Bodegraafseweg bestuurlijk – Vrijenes (2)
Hollandsveen
Zwammerdam:
-Heerlijkheid Voshol (in grote lijnen)-(~) tot 1710 bij Van Brederode’s-1710 – 19e eeuw Fam. Van Aerssen
-1815 gemeente Zwammerdam
Bodegraven
-sinds ME “in ’s Graven Boezem”!-1572 Staten van Holland hoogste gezag => verkoop heerlijkheden
-in Bodegraven conflict > 1721 ambachtsbewaarders buurspraak
-1815 gemeente Bodegraven
Zwammerdam
Bodegraven
Oud Bodegraafseweg bestuurlijk – Bodegraven en Zwammerdam
1615 1647
Molens Reeuwijk:- Water Reeuwijk viaOude Bodegrave naarOude Rijn
- Breevaart gegraven in 14e eeuw
Bewoning en water/wegen door de tijd (1)
Oppassen met kaarten: van Rijnland onveranderd!!
1687 1746
Bewoning en water/wegen door de tijd (2)
Bewoning en water/wegen door de tijd (3) – De ‘Uitweg’ als wegverbinding
Ca. 1850 1868 – Bij Hoge Rijndijk
Oude-Bodegrave ‘rechts ingehaald’: Breevaart en weg tot Hoge Rijndijk
Situatie ca. 1900 en 1942
=> o.a. toename huizen/boerderijen Oud Bodegraafseweg
Ca. 1900: spoorlijn1942: - bebouwing langs Breevaart
en tot station-provinciale weg (N11) gepland
1942 1959 1969(1964: Vrijenes en Vromade
bij Bodegraven)
Provinciale weg N11 als redding van de ligging ‘aparte’?
-lang m.n. functioneel-Moestuin-hout => (knot)bomen houtsingels -tegen de zon-tegen de wind-m.n. siertuin bij ´rijkeren´ en vanaf 19e eeuw
Boerderijen, groen en boerderijerven (1)
89
85
Boerderijen, groen en boerderijerven => geen leilinden voor de boerderij, bv.
91
86
Boerderijen, groen en boerderijerven => wel leilinden (en bomen opzij), bv.
101
Boerderijen, groen en boerderijerven => ‘groen, maar vooral tuin’
105
114
97
Algemene indrukken:
-Veel groen, (maar) met veel variatie
- relatief veel -boerderijen met andere functies (wonen, voorzieningen, ..) -‘huizen’ (ca. de helft)
-Geen ‘echt oude’ huizen/boerderijen (> eind 19e eeuw)=> Gevolgen voor monumentstatus!
Recommended