سامانه جامع اطلاعات کشاورزی

سامانه جامع اطالعات کشاورزی

1393مرداد

زهیر منتظریZuheir Montazeri

فهرست مطالب

معرفی چرخه تامین غذا1.

بررسی وضعیت موجود2.

بررسی وضعیت مطلوب3.

بررسی گزینه های گذار از وضعیت 4.موجود به مطلوب

.چرخه تامین غذا1

. غذا و امنیت غذایی1.1. چرخه تامین غذا )عرضه - تقاضا( 1.2. دولت1.3

. غذا و امنیت غذایی1.1

از میکشGGور یGک غGGذایی امGGنیت اهمیت هGا امGنیت نظGامی آن کمGتر نیسGت. همGه دولت

بGرای تGامین غGذای جامعGه خGود حGداکثر تالش نمGGGودن مسGGGتحکم بGGGا و دارنGGGد را تغذیGه فکGر بGه غGذا، تولیGد زیرسGاخت های خGود مGردم ارزان و پایGدار کامGل، سGالم، هGر هGدف این بGه نیGل بGرای و هسGتند کشGوری برنGامه ریزی و دورنمGای مخصGوص بGه خGود را طGراحی نمGوده و نکتGه بGه نکتGه بGه

اجرای ان اهمیت دهد.

. چرخه تامین غذا1.2. تامین نهاده ها1.3.1

تامین از داخل◦

تامین بواسطه واردات◦

. تولید اولیه غذا1.3.2کشاورزی◦

غیر گیاهی◦دامیطیورآبزیان

. واسطه های فرآوری )تبدیل و تکمیل(1.3.3

. واسطه های بازرگانی1.3.4

. مشتری نهایی )مصرف کننده کاال(1.3.5

نمودار عوامل موثر بر چرخه تامین

. تامین نهاده ها1.2.1

تاثیر نهاده ها بر کل چرخه-اهمیت کیفیت نهاده ها-تامین به موقع و به اندازه نهاده ها-نظارت های دولتی-

نظارت بر تامین و توزیع نهاده ها-نظارت بر کیفیت نهاده های وارداتی-نظارت بر کیفیت نهاده های داخلی و کمک به -

اصالح آننظارت و تشویق مطالعات، تحقیقات و توسعه -

درخصوص نهاده ها

. تولید اولیه غذا )کشاورزی(1.2.2)کشاورزی ) دیم – آبی

تولید سنتی◦تولید صنعتی◦

توجه به زیر ساختهای الزممحل از لحاظ موقعیت جغرافیایی و دسترسی به آب الزم◦تطابق پتانسیل زمین با محصول◦اصالحات خاک◦انرژی◦ضریب مکانیزاسون◦حمایتهای مالی و بیمه ای◦

نهاده های کشاورزیبذر یا نهال )سنتی – استاندارد شده(◦کود )شیمیایی – آلی(◦سم )آفت کش – علف کش – قارچ کش(◦

کنترل نهاده ها و استفاده درست و متناسبکنترل بیماری ها، آفت ها، و علفهای هرز و رعایت استانداردها و روشهای جدید حفظ تعادل اکوسیستم و به حداقل رساندن تاثیرات جانبی سموم و کود های

شیمیاییبکارگیری روشهای جایگزین در تغذیه و درمان گیاه

. تولید اولیه غذا )دام(1.2.2

)پرورش دام) شیری– گوشتیتولید سنتی◦تولید صنعتی◦

توجه به زیر ساختهای الزممحل پرورش از لحاظ موقعیت جغرافیایی و دسترسی به آب و مرتع◦ساختمان مناسب◦انرژی◦تاسیسات و مکانیزم های الزم◦حمایتهای مالی و بیمه ای◦

نهاده های تولید داماقالم ژنتیکی و اسپرم◦گوساله◦خوراک◦دارو◦

کنترل عوامل بیماری زا در نهاده هاکنترل بیماری های دوران رشد و رعایت استانداردهای پرورش دامحفظ تعادل اکوسیستم و ظرفیت ژنتیکی بومی)افزایش بهروری تولید ) کاهش اصولی هزینه ها = کاهش قیمت فروش

. تولید اولیه غذا )طیور(1.2.2

)پرورش طیور ) تخمگذار – گوشتیتولید سنتی◦تولید صنعتی◦

توجه به زیر ساختهای الزممحل پرورش از لحاظ موقعیت جغرافیایی و دسترسی به آب ◦ساختمان مناسب◦انرژی◦تاسیسات الزم◦حمایتهای مالی و بیمه ای◦

نهاده های تولید طیورانواع جوجه یکروزه◦خوراک◦دارو◦

کنترل عوامل بیماری زا در نهاده هاکنترل بیماری های دوران رشد و رعایت استانداردهای پرورش طیورحفظ تعادل اکوسیستم و به حداقل رساندن ضایعات)افزایش بهروری تولید ) کاهش اصولی هزینه ها = کاهش قیمت فروش

. تولید اولیه غذا )آبزیان(1.2.2

حوضچه مصنوعی - طبیعیتولید سنتی◦تولید صنعتی◦صید◦

توجه به زیر ساختهای الزممحل حوضچه◦آب و تامین آن در طی دوره پرورش◦انرژی◦تاسیسات الزم◦حمایتهای مالی و بیمه ای◦

نهاده های تولید آبزیانتخم ماهی◦خوراک◦دارو◦

کنترل عوامل بیماری زا در نهاده هاکنترل بیماری های دوران رشدحفظ تعادل اکوسیستم)افزایش بهروری تولید ) کاهش اصولی هزینه ها = کاهش قیمت فروش

. واسطه های فرآوری )تبدیل و 1.2.3تکمیل(

فرآوری اولیهبسته بندی◦خالص سازی◦

صنایع تبدیلی و تکمیلیحمایتهای مالی و بیمه ای•

مواد اولیه الزم جهت فرآوریتامین از داخل◦واردات◦

کنترل کیفی مواد اولیه و محصوالتکنترل پسماندها و ضایعات در جهت حفظ محیط زیست افزایش بهروری تولید ) کاهش اصولی هزینه ها = کاهش

قیمت فروش(

. واسطه های بازرگانی1.2.4

حمل و نقلانبارشتوزیعخرده فروشیفروش مستقیم کاالفروش محصول فرآوری شده)بازرگانی خارجی )صادرات – واردات

. مشتری نهایی )مصرف کننده 1.2.5کاال(

ذهنیت مصرف کننده از کاال•رضایت مشتری◦قیمت کاال برای مصرف کننده◦کیفیت کاال◦اولویت کاال برای مشتری◦سبک زندگیسبد کاال ،حمایت از تولید اقالم دارای تاثیرات جانبی

مستقیما از طریق قیمت پرداختی مشتری.)مثل شکر،قند،توتون و تنباکو،...(

. دولت1.3سبک های ورود دولت به چرخه تامین:•

اجرا و تصدی گریتصدی گری دولت = کم اهمیت شدن بهره وریتصدی گری دولت = کم رنگ شدن فضای رقابت چرخه حمایت – نظارت – هدایت

حمایت های قانونی و تسهیالتیافزایش قدرت تعاونی های کشاورزی و دامیمدیریت به روز تعرفه های وارداتکاهش سود تسهیالت اعطاییتوسعه حمایت های بیمه ایبه حداقل رساندن امکان فعالیت های اجرایی برای دولتایجاد آمادگی برای پیوستن به اقتصاد جهانیتسهیل صادرات توسعه و افزایش رقابت

از طریق بورس کاالاز طریق رعایت مساوات در اعطای تسهیالتاز طریق تعریف استانداردهای تولید و عرضه

نظارت و مونیتورینگ در جهت تسریع و اصالح فرایندهای جاری ظ کیفیتGرف در جهت حفGع، و مصGانی و توزیGد، بازگGهای تولیGوزش بخشGهدایت و آم

فرGآیندهای اجرایGی و کیفGیت کاالها و خدمات Gقابل Gعرضه و اGطالع Gرسانی

. وضعیت موجود2

. فرآیندهای حال حاضر و مشکالت آن2.1. بررسی ضعف ها و قوت ها )عوامل 2.2

درونی(. بررسی تهدیدات و فرصت ها )عوامل 2.3

بیرونی(

. فرآیندهای حال حاضر و مشکالت 2.1آن

:مشکالت تولیدنظارت ناکافی و غیرحرفه ای بر کیفیت نهاده ها◦آثار منفی باقیمانده سموم و کودهای شیمیایی در محصول و محل کشت◦بی توجهی به پتانسیل منطقه و عدم رعایت الگوی مناسب بهره بردادی از آن◦واردات بی رویه و قاچاق کاال◦عدم حمایت کافی و مناسب مالی◦ضریب مکانیزاسیون پایین ◦هدر دادن آب بدلیل مصرف غیر کارشناسی◦ضایعات باال◦بی توجهی به بازیافت◦بی توجهی به بهره وری◦مشوق ها و جریمه های ناکافی و غیراصولی◦تولید سنتی◦تولید غیر رقابتی◦عدم اطالع بموقع تولید از کمیت و کیفیت تقاضا◦بی توجهی به تعادل اکوسیستم طبیعی و آمایش◦

:مشکالت توزیعفاصله زیاد از محل تولید تا محل تقاضا◦تعداد باالی واسطه ها◦کیفیت پایین نکهداری، انبارش، و حمل و نقل◦احتکار◦رشد داللی◦قیمت گذاری غیر رقابتی◦انحصار◦توزیع اقالم قاچاق◦بازاریابی نامناسب◦

:مشکالت مصرفبی توجهی به بهداشت غذا◦تولید زباله و ضایعات◦سبک زندگی غیرسالمت◦

.ضعف ها )درونی(2.2عدم توانایی تنظیم بازار عرضه و تقاضاعدم وجود نظام ارزیابی عملکردنوسان شدید قیمت های کاالی کشاورزی و دامیعدم چرخش اطالعاتی درست در چرخه تامین و آگاهی بموقع از کیفیت و کمیت تقاضاعدم امکان تصدی گری تعاونی های کشاورزی و دامیپایین بودن سطح تحصیالت بخش تولیدچرخه ناکارآمد تامین مالی بخش تولید دردریافت تسهیالتعدم وجود امکانات ذخیره سازی و حمل ونقل کافی و به روز کاال هاعدم تامین و توزیع و نظارت کافی و بموقع بر نهاده هاوجود باقیمانده سموم، داروها، و مواد شیمیایی در کاالهای کشاورزی و دامیعدم توجه به پتانسیل های محیطی و پیروی از الگوی کشتبرهم خوردگی تعادل اکوسیستم طبیعیمداخالت غیر کارشناسانه و بر اساس نفع شخصیافزایش واسطه گری و داللیفسادپذیری کاالهای کشاورزی و دامیعدم انجام تحقیقات کاربردی و استفاده از نتایج آن در تصمیم و برنامه ریزیعدم شفافیت در ارائه اطالعات عدم وجود سامانه های اطالعات مدیریت برای استفاده موثر، سریع و با اطالعات کافی در تصمیم گیری و

برنامه ریزیوابستگی کارکنان به فرآیندهای قبلیعدم رعایت بهداشت غذا در سبک زندگی توسط مصرف کنندگان)تولید زیاد ضایعات )هم تولید کننده هم مصرف کنندهبازیافت غیر صحیح پسماندهای

. قوت ها )درونی(2.2 وجود الزامات، قوانین، و آیین نامه های اجرایی در

خصوص سیستمهای اطالع رسانی و مونیتورینگ بازار عرضه و تقاضا

وجود اطالعات عملکردی منتها بصورت غیر یکپارچهوجود پتانسیل های مفید برای فعالیت های گستردهوجود مطالعات معماری اطالعاتی در سالیان قبل وجود سامانه های متعدد و فعال در خصوص تولیدات

کشاورزی و دامی ولی غیر یکپارچهوجود سامانه های نرخ گیریگستردگی مراکز سازمان در دورترین مناطقوجود امکانات و زیرساخت ها

. تهدیدات )بیرونی(2.3نرخ باالی سود بانکینوسان تولیدات در دوره های مختلف بدلیل تاثیرپذیری از شرایط جوی و بالیای طبیعیپایین بودن درآمد تولید نسبت به واسطه گری و داللیخرده مالکی و پراکندگی اراضی کشاورزی و دامینابرابری رشد قیمت نهاده ها با محصوالت تولیدوجود رانت ها و باندهای انحصاری غیر رسمی اقتصادیوجود دالالن و واسطه هاسنتی بودن روشهای تولیدباال بودن نرخ تورممهاجرت روستاییانپراکندگی روستاییانکمبود امکانات جدید برای استفاده از فناوری در سطح کل شبکهعضویت در اقتصاد جهانیقاچاق کاال ها به داخل و به خارجواردات بی رویه کاالهای کشاورزی و دامیبالیای طبیعی و آفت ها و بیماری های پیش بینی نشدهتحریم ها و عدم اطالع رسانی درست در مورد آنورود نهاده های دامی و کشاورزی نامرغوب و مضرضعیف شدن فضای رقابتیاز بین رفتن نژاد بومی در داخل اکوسیستممقاومت های سازمانی و بیرون سازمانی برای شفافیت چرخه عرضه و تقاضا و عوامل موثر بر آن

. فرصت ها )بیرونی(2.3ثبات نسبی نرخ ارزافزایش درآمد سرانه کشور قوانین و مقررات مناسب و حمایتی در زمینه صادرات و واردات

در بخش کشاورزی شکل گیری تعاونی های کشاورزی و دامی در سطح کشور و

هماهنگ بودن نسبی آنها امنیت و وجود قوانین مناسب و حمایتی سرمایه گذاری در بخش

تعاونی های کشاورزی و دامیباز شدن فضای تحریم الحاق بخش تجارت کاالهای کشاورزی و دامی به وزارت

کشاورزیوجود بازار بورس کاالی فعال و توسعه آن حساس شدن بخشهای کنترلی بهداشت نسبت به واردات و

کیفیت کاالهای کشاورزی و دامی

. وضعیت مطلوب3. هدف غائی3.1بهره وری مستمر در تولید و عرضه◦حمایت + نظارت + هدایت توسط دولت )مستمر و بهینه( با بکارگیری ◦

سامانه های هوشمند و تصمیم یار بدون تصدی گریرضایت مصرف کننده◦جریان اطالعاتی شفاف و دایمی از صسوی مصرف کننده به تولید کننده◦حفظ و پشتیبانی از چرخه های طبیعی محیط زیست◦

. استراتژی های نیل به هدف )گذار(3.2استراتژی های بر اساس تالقی نقاط قوت درونی و فرصتهای محیطی◦استراتژی های بر اساس تالقی فرصتهای محیطی و نقاط ضعف داخلی◦استراتژی های بر اساس تالقی تهدیدات محیطی و نقاط قوت سازمان◦استراتژی های بر اساس تالقی نقاط ضعف درونی و تهدیدات محیطی◦

X. استراتژی های نقاط قوت 3.2فرصت ها

دریافت تسهیالت کم بهرهتقویت شبکه بازاریابینظارت مستمر بر زنجیره تامین نهاده ها توسعه و ارتقای آموزش های تخصصی در

سطوح مختلفتوسعه و ایجاد سامانه اطالعات کشاورزی...

نقاط X فرصتها . استراتژی های3.2ضعف

تاسیس موسسات آموزشی قوی بر اساس شبکه، برای ارتقایسطح آموزش در جهت کیفیت تولیدات، بازریابی، و آموزش فناوری

های روزافزایش حیطه وظایف شبکه و حذف تشکیالت موازیتقویت تحقیقات در زمینه نیازهای بازاریابی ایجاد سیستم اطالعاتی مدون و کارآمد برای بهبود ارتباطات دوسه

و ارتقای سطح نظارت بر شبکهکاهش مداخالت زاید و غیرکارشناسانهاعطا تسهیالت کم بهرهاصالح ساختار مدیریت و کارشناسیاصالح قوانین و فرآیندهابازمهندسی معماری سازمانی و اطالعاتی...

نقاط X. استراتژی های تهدیدات 3.2قوت

کاهش سود وام های اعطایی به اعضای بخش تولید و فرآوریایجاد صندوق های ذخیره سود برای متعادل سازی درآمد در سالهای خوب و بدفرهنگ سازی در سطوح مختلف دولت و ملت دخالت دادن جدی بخش های تولید کشاورزی و دامی و صنایع تبدیلی و تکمیلی و

تعاونی های مربوطه در برنامه ریزی های کالن یکپارچه سازی اراضی با بکارگیری امکانات هماهنگ کننده و فرهنگ سازی برای

آن حذف کنترل های دولتی از روی قیمتهای فروش و نهاده ها و سپردن تعیین قیمت

به دست بازار عرضه و تقاضا و بر اساس کیفیت محصوالت ایجاد سیستم های اطالع رسانی جهت شفاف سازی اطالعات چرخه عرضه و

تقاضاتوسعه و حمایت از بورس کاال( بکارگیری سیستم اطالعات مدیریتMIS و امکانات )ICTتوسعه سیستم های هوشمند و تصمیم یار برای مدیران و بهره برداران ایجاد تنوع مفید و موردنظر مشتریان داخلی و جهانی برای برخورد منطقی با

تجارت جهانی....

X . استراتژی های نقاط ضعف3.2تهدیدات

ایجاد مراکز تحقیقاتی وابسته و مورد نیاز و تعامل با مراکزتحقیقاتی دیگر برای رفع مشکالت و شناخت بیشتر بازارها

افزایش جذابیت روستا و شناسایی توانایی های بالقوه روستاهابرای تولید محصوالت، جذب توریسم روستایی، بورسیه های

تحصیلی،.... ایجاد و ارتقای کمی و کیفی امکانات انبارها و سردخانه ها برای

ذخیره سازی بیشتر و با کیفیت تر به منظور جلوگیری از نوسانات شدید قیمت و غلبه بر ماهیت حساسیت و فسادپذیری محصوالت

ایجاد شرکت های بازرایابی و مراکز عرضه و فروشگاه هایدائمی و دوره ای برای کاهش طول زنجیره تامین و حذف دالالن

نظارت مستمر بر وضعیت محیط زیست متاثر از پسماندها و بهرهبرداری ها و پایش وضعیت اکوسیستم طبیعی

...

. فعالیت های گذار از وضعیت موجود 4به مطلوب

فعالیت های دربرگیرنده بخش های فرآیندی و معماریباز مهندسی فرآیندهای جاری و بهینه سازی آن◦بازنگری معماری سازمانی جاری◦کوچک نمودن عرضی و طولی نهادهای دولتی◦تبیین معماری اطالعاتی منطبق بر معماری سازمانی جدید◦تبیین نقاط تولید و مصرف داده، تولید و مصرف اطالعات، تولید و مصرف دانش◦

فعالیت های دربرگیرنده بخش های سامانه ایزیرساختی◦

تجمیع و پاالیش داده هاتقویت سخت افزار نگهداری اطالعات و سرویس دهیایجاد ارتباطات شبکه ای قابل اطمینان

کاربرد◦بازمهندسی سامانه های اطالعاتیسامانه مونیتورینگ اطالعات کشاورزیسامانه جامع اطالعات کشاورزیسامانه هوشمند کسب و کار کشاورزیسامانه تصمیم یار مدیریت - بهره بردار و صنعت))سامانه تجارت )واسط بازرگانی)حمل و نقل – انبارش – توزیع – فروش – بازرگانی خارجی )سامانه حفاظت از محیط زیست )آمایش و حفظ تعادل اکوسیستم و ذخایر ژنتیکی بومی)سامانه حمایتی – تسهیالتی )مالی – بیمه ای

پایان