View
155
Download
5
Category
Preview:
DESCRIPTION
Van wildkapitalisme naar de welvaartsstaat en terug
Citation preview
1
Onze grondstroom is solidariteit
ECONOMIE & MAATSCHAPPIJ
ACV - syndicale academie
2
Van wild kapitalisme naar de welvaartstaat en terug..
ACV - syndicale academie
Van wild kapitalisme..
• Adam Smith (1723-1790)• Grondlegger van de
moderne economische wetenschap
"Onze maaltijd hangt niet af van de welwillendheid van de bakker, de brouwer of de beenhouwer maar van diens welbegrepen eigenbelang”
3
• Adam Smith => grondslagen voor een economische ordening– streven naar eigenbelang– via concurrentie– op een vrije markt
Van wild kapitalisme…
- beste producten aan beste prijs- goed voor hele maatschappij
4ACV - syndicale academie
Van wild kapitalisme…
5ACV - syndicale academie
19e eeuw
• Inschakeling van technologie (productiemiddelen = machines = kapitaal) in productieproces
• Concentratie van de productiemiddelen in handen van enkelen
• Huisnijverheid niet langer concurrentieel• Uitbreiding loonarbeid => overaanbod
arbeidsmarkt• Band doorgeknipt tss arbeid en
eindproduct• Motor = winstmaximalisatie
Van wild kapitalisme…
6ACV - syndicale academie
• Rol overheid– Minimaal – Vooral beschermen
(eigendoms)belangen van elite– Géén sociale bescherming – Cijnskiesrecht
7
Van wild kapitalisme…
ACV - syndicale academie
• Kapitaal arbeid– Grote arbeidsreserve => zeer lage lonen en
slechte arbeidsomstandigheden– Relatie werkgever- werknemer =
huurovereenkomst van werk• Slechts 2 artikels in wetboek 32 voor veepacht!• Art. 1780: werknemer mocht zijn arbeid alleen voor
een bepaalde duur verhuren ( slavernij of lijfeigenschap)
• Artikel 1781: bij geschil over betaling loon => werkgever op woord geloofd, werknemer moest bewijzen voorleggen: geschriften of getuigen
– Strenge arbeidsreglementen
8
Van wild kapitalisme…
ACV - syndicale academie
9ACV - syndicale academie
“Een mild arbeidsreglement uit 1873”
• Situatie van werknemers– Extreem lage lonen – Onveilige en ongezonde werkomstandigheden – Zeer lange werkdagen– Kinderarbeid– Grote gezinnen in slechte huisvesting– Veel kindersterfte, zeer lage levensverwachting– Alcoholisme, “degeneratie”– Zie Dickens, Daens,..
10
Van wild kapitalisme…
ACV - syndicale academie
• Situatie van werknemers– Slechts laat mogelijkheid tot vereniging
en collectieve eisen• 1791: Decreet d’Allarde => afschaffen
ambachtsgilden (= oude beroepsorganisaties) met bepaalde vorm van solidariteit bij ziekte of ouderdom
• 1791: Wet Le Chapelier: coalitieverbod of verbod op nieuwe beroepsorganisaties (tot 1866)
• Afschaffen coalitieverbod in 1866, maar verbod op stakersposten (artikel 310) tot in 1921
11
Van wild kapitalisme…
ACV - syndicale academie
• Liefdadigheid– Geen structurele solidariteit, geen
sociale zekerheid
12
Van wild kapitalisme…
ACV - syndicale academie
“Maar mijne heren, er moeten armen zijn, hoe kunnen wij anders onze plicht van naastenliefde vervullen?!" (Charles Woeste in parlement)
• Ongelijkheid
13
Van wild kapitalisme…
ACV - syndicale academie
• Ongelijkheid leidt tot weerstand
14
Van wild kapitalisme…
ACV - syndicale academie
Grote opstand 1886
Staking van de 500.000 1936
• Aantasting milieu– Kolengestookte fabrieken– Vervuilde steden en industriegebieden– Ongecontroleerde afvaldumping– Hygiëne
15
Van wild kapitalisme…
ACV - syndicale academie
ACV - syndicale academie
16
Van wild kapitalisme naar de welvaartstaat en terug…
ACV - syndicale academie
…naar de welvaartsstaat…
Een staat waarin de overheid een belangrijke rol speelt in de bescherming
en bevordering van het economische en sociale welzijn van haar burgers
17
ACV - syndicale academie
…naar de welvaartsstaat…• Duits Kanselier Bismarck
– jaren 1880 – Pensioenvoorzieningen,
ongevallenverzekering, medische voorzieningen
– Paternalistisme: behouden macht elite en voorkomen van autonome werknemersverenigingen
18
• WO I
• Economische crisis jaren 1930
• Na WO II– Overheid bouwt actief welvaartsstaat
uit(John Maynard Keynes)
ACV - syndicale academie
…naar de welvaartsstaat…
• Principes/doelstellingen – Gelijke kansen– Rechtvaardige verdeling van rijkdom– Publieke verantwoordelijkheid voor
minderbedeelden (structurele solidariteit)
• Combinatie van– Democratie– Rechtstaat– Kapitalisme– Systeem van sociale zekerheid
19
ACV - syndicale academie
…naar de welvaartsstaat…
• Instrumenten– Staatsinkomsten
• (Progressieve) belastingen (+ RSZ bijdragen)• Eigen activiteiten: overheidsbedrijven =>
gemengde economie
– Herverdelingsmechanisme = sociale zekerheid• Werkloosheid• Gezondheidszorg• Onderwijs• Gezinstoeslag• Pensioen• …
20
• Sterke rol overheid– Herverdelen welvaart– actieve economische rol
(overheidsbedrijven => gemengde economie)
– Sociale bescherming– Democratisering onderwijs
21ACV - syndicale academie
…naar de welvaartsstaat…
• Kapitaal arbeid– Meer evenwicht tussen kapitaal en
arbeid – Kapitaal aan banden gelegd in de
nasleep van de beurscrash van 1929 en crisis jaren ’30
• Bijv. vaste wisselkoersen munten• Bijv. scheiding zaken- en depositiebanken
– Speelruimte kapitaal geografisch beperkt
22ACV - syndicale academie
…naar de welvaartsstaat…
• Situatie van werknemers– Loonvorming
• Lonen volgen productiviteitsstijgingen• Indexering• Minimumlonen• Bepaald door sociaal overleg + CAO’s
– Beperking arbeidsduur (uitbreiding vakantie + verminderen aantal uren/week)
– Meer aandacht voor veiligheid en gezondheid op de werkplek
23ACV - syndicale academie
…naar de welvaartsstaat…
• Situatie van werknemers– Systeem van algemeen stemrecht en
sterke vertegenwoordiging arbeidersbeweging in socialistische en katholieke (later christendemocratische) partijen
– Sterke vakbonden spelen belangrijke rol
24ACV - syndicale academie
…naar de welvaartsstaat…
• Structurele solidariteit = verplichte sociale zekerheid– Pensioenen (1924 en 1925)– Kinderbijslag (1930)– Betaald verlof (1 week in 1936)– Werkloosheids- en ziekteverzekering (na WO II)– Gefinancierd via werkgevers- en
werknemersbijdragen + paritair beheerd
25ACV - syndicale academie
…naar de welvaartsstaat…
• Ongelijkheid: kloof rijk en arm neemt af– SZ-uitkeringen– Progressieve belastingen – Democratisering onderwijs
26ACV - syndicale academie
…naar de welvaartsstaat…
• Schaduwzijden – Massaconsumptie en -productie leidt tot
zware aantasting milieu – Landen uit het Zuiden zorgden voor
goedkope grondstoffen en energie– Voortdurend opkrikken productiviteit
leidt tot steeds hogere werkdruk – Homo Consumens
27ACV - syndicale academie
…naar de welvaartsstaat…
ACV - syndicale academie
…naar de welvaartsstaat…
• Uitgaven aan SZ in % BBP
28
ACV - syndicale academie
29
Van wild kapitalisme naar de welvaartstaat en terug…
naar neoliberalisme
...naar neoliberalisme
30ACV - syndicale academie
Sociaal- economisch model gekenmerkt door een (nieuw) vertrouwen in het vermogen van de vrije markt en sterke concurrentie om het sociaal en economisch welzijn van de burgers
te realiseren. Hierbij geldt een minimale rol voor de
overheid.
...naar neoliberalisme
31ACV - syndicale academie
• Terugkeer naar het klassieke model met grenzeloos vertrouwen in de markt (“marktfundamentalisme”).
• Concurrentie, concurrentie, concurrentie,..• Overheid is inefficiënt => privatisering
overheidsbedrijven – en taken verschuiven naar de privé
• Deregulering: vnl. vrijmaken verkeer goederen en diensten, financiële markten en arbeidsmarkt
...naar neoliberalisme
32ACV - syndicale academie
Milton Friedman 1912 – 2006 Nobelprijs 1976 VS
Friedrich Von Hayek 1899 – 1992 Nobelprijs 1974 Oostenrijk
ACV - syndicale academie
het neoliberalisme
• Westerse wereld al +/- 30 jaar gestuurd door socio-economisch model met kenmerken:– radicaal vrijemarktdenken– winstmaximalisatie – extreme concurrentie– model steunt op de (hernieuwde) grote
macht van de aandeelhouders
= neoliberalisme
33
ACV - syndicale academie
het neoliberalisme
• Slinger is doorgeslagen– Financiële wereld heeft risico’s niet meer in de
hand => rechtstreekse aanleiding van crisis– “Winner takes all” => torenhoge inkomens,
bonussen en lonen voor de top– Algemene toename van inkomensongelijkheid– Sociale verworvenheden onder druk– Slopende concurrentie
het moet anders! 34
ACV - syndicale academie
35
Op zoek naar de kenmerken, de gevolgen, de kritieken…
ACV - syndicale academie
36
ACV - syndicale academie
37
Neoliberalisme en gevolgen kapitaal versus arbeid
– Andere krachtsverhoudingen arbeid – kapitaal onder impuls van globalisering
– Uitbreiding “markt” (Oostblok, China, ...)– Kapitaal kan vlot van de ene naar de
andere kant van de wereld reizen – Kapitaal = vaak ongrijpbaar, door
belastingparadijzen en andere vormen van “schaduweconomie”
– Afbouw regels financiële wereld -> toename risico’s
38ACV - syndicale academie
NL en gevolgen: kapitaal arbeid
39
Belastingsparadijzen!!!
• 14.000.000.000.000 € = 14 biljoen €• +/- 9,5 biljoen gelinkt aan Europa
ACV - syndicale academie
ACV - syndicale academie
40
Neoliberalisme en gevolgen Rol overheid
–Overheid wordt beschouwd als • inefficiënt• verspiller
–Nochtans:
41ACV - syndicale academie
NL en gevolgen: rol overheid
–Rol wordt teruggedrongen, alleszins als economische agent
–Vroegere taken verschuiven naar de privésector => privatisering overheidsbedrijven
–Enige taak is zorgen voor juiste kader waarin vrije markt en concurrentie kunnen ontplooien
42ACV - syndicale academie
NL en gevolgen: rol overheid
–Mobiliteit kapitaal • moeilijke greep op kapitaal (vermogen) voor taxatie
• Delocalisatie => onmacht nationale regeringen tov mondiale ondernemingen (sociaal puin ruimen)
43ACV - syndicale academie
NL en gevolgen: rol overheid
44
Stephen Odell Alan Mulally
2012Winst: 5,7 mld $
ACV - syndicale academie
45
Neoliberalisme en gevolgen Situatie werknemers
– Arbeid kreunt onder internationale concurrentiedruk
– Competitiviteit bepaalt meer en meer lonen -> loonmatiging, aanpassingen indexering, “loonlastvermindering” etc.
– (zeer) tijdelijke contracten, variabele verloning, minder ontslagbescherming…
– “Race to the bottom” (zeker bij beperken werkloosheidsuitkeringen + afschaffen minimumlonen)
46
NL en gevolgen: situatie werknemers
ACV - syndicale academie
–Vakbonden verliezen leden–Syndicale rechten onder druk
• Aanvallen op stakingsrecht (minimumdienstverlening, pleidooien voor rechtspersoonlijkheid, eenzijdige verzoekschriften etc.)
• Inperken rol vakbeweging (bijv. in sociale zekerheid, bijv. politieke rol)
47
NL en gevolgen: situatie werknemers
ACV - syndicale academie
–Afbouw sociaal overleg met bindende afspraken• opt-outformules, individuele
onderhandelingen
–Wordt loonvorming opnieuw kwestie van vraag en aanbod?
48
NL en gevolgen: situatie werknemers
ACV - syndicale academie
ACV - syndicale academie
• Al 30 jaar continu bedrijfsherstructureringen
• Voor de werknemer– continue aanpassingen aan nieuwe
arbeidsorganisatie– toenemende eisen ivm productiviteit– toenemende eisen ivm flexibiliteit
49
NL en gevolgen: situatie werknemers
ACV - syndicale academie
• Zaventem
50
NL en gevolgen: situatie werknemers
ACV - syndicale academie 51
Onderzoek Interimbureau Randstad website 18/09/2013
Een derde van de Belgische werknemers heeft het gevoel de steeds hogere verwachtingen van zijn werkgever niet meer te kunnen invullen De Standaard 26/09/2013 Bijna 1 op de 2 Belgische werknemers vindt zijn job mentaal te belastend om te blijven werken tot aan de wettelijke pensioenleeftijd. En bijna 1 op de 3 vindt zijn job fysiek te zwaar. Dat blijkt uit cijfers van Human Resources-bedrijf Securex.
Twee op de drie Belgen ervaren stress op het werk
De Standaard 05/02/2014
Zowat 64 procent van alle Belgische werknemers heeft last van stress op het werk. Dit is een stijging met 18 pct sinds 2010, zo blijkt uit een onderzoek van HR-bedrijf Securex
NL en gevolgen: situatie werknemers
ACV - syndicale academie
• Democratisering onderwijs– Iedereen gelijke kansen– Iedereen kan het maken op basis van
eigen capaciteiten en inzet– Maar:
• Iedereen gelijk aan de start?
52
NL en gevolgen: situatie werknemers
ACV - syndicale academie
• Werknemers worden concurrenten van mekaar– Continue evaluaties– “Rank and Yank”: vb 20/70/10-regel– Zeer hoge eisen en jobonzekerheid maar
ook extreme verloningen => “winner take all society”
53
NL en gevolgen: situatie werknemers
54
• Werknemers worden ziek!
Paul Verhaeghe: “Het neoliberalisme is een mislukking op economisch vlak, een ramp op maatschappelijk vlak en ronduit gevaarlijk op psychologisch vlak.”
ACV - syndicale academie
NL en gevolgen: situatie werknemers
ACV - syndicale academie
55
Neoliberalisme en gevolgen De crisis 2008 => ??
56
– 30 jaar toxische mix van NL recepten• Deflatoir• Druk op arbeidsinkomens
– Trigger = totale deregulering financiële markten
• Onbeperkt krediet =>schuldcrisis• Financiële wereld neemt grote risico's
voor eigen rekening
NL en gevolgen: crisis 2008 => ??
ACV - syndicale academie
57
– Trigger = totale deregulering financiële markten
• Vastgoedzeepbel – barst in 2007 => instorting VS-woningmarkt
=> banken in gevaar => spillover naar Europa: financieel systeem gered door overheid => zware belasting op staatsfinanciën => hoge staatsschuld
– Bijkomend: landen met structureel hoge schuldgraad (Gr, Sp,…) kunnen dankzij euro lenen aan goedkope tarieven
NL en gevolgen: crisis 2008 => ??
ACV - syndicale academie
58
Val van Lehman Brothers (2008)
NL en gevolgen: crisis 2008 => ??
ACV - syndicale academie
59
◦Nick Leeson (1995)◦put: 1,4 mld £◦Barings Bank
◦Jérôme Kérviél (2008)◦put: 7,1 mld $◦Société Générale
◦Bernie Madoff (2008)◦put: 65 mld $◦B L Madoff Investment Securities
NL en gevolgen: crisis 2008 => ??
• Keiharde bezuinigingspolitiek, in het ene land al meer dan in het andere
• Maatregelen om de concurrentiekracht/de competitiviteit op te krikken (flexibiliseren arbeidsmarkt, mes in lonen en uitkeringen, afbouw sociaal overleg, minder overheidstewerkstelling…)
• Gigantische (blijvende?) impact 60
NL en gevolgen: crisis 2008 => ??
ACV - syndicale academie
61
Werkloosheid EU 2011 15-74
62
Werkloosheid EU-28(27)
=> + 10 mln
EU 28 (27)
2000 9% 20 mln
Q1 2008 6,8% 16 mln
Sept 2013 11% 26,9 mln
Sept 2012 10,6% 26 mln
NL en gevolgen: crisis 2008 => ??
ACV - syndicale academie
63
Werkloosheid EU 12/2013
64
Eu: sectoren: jobverlies + jobcreatie2008 Q1-2012Q1
65
Job verlies Q3 2011 => Q3 2013 (>3000)
date job losses country company sector type of restructuring
10/10/2011 30.000Greece Greek public admin. Public administration
Internal restructuring
02/07/2012 24.000Italy Italian public admin. Public administration
Internal restructuring
23/11/2011 17.000EU Nokia Siemens Networks Manufacturing Internal
restructuring
07/03/2012 11.750Germany Schlecker Retail Bankruptcy
08/08/2011 11.000EU E.On Utilities Internal restructuring
14/06/2012 10.000EU Nokia Manufacturing Internal restructuring
04/10/2011 8.000Czechia Czech public Service Public administration
Internal restructuring
23/06/2012 8.000EU Hewlett-Packard IT Internal restructuring
13/07/2012 8.000France PSA Peugeot-Citroën Manufacturing Internal restructuring
15/01/2013 7.500France Renault Manufacturring Internal restructuring
02/02/2012 7.300EU AstraZeneca Manufacturing Internal restructuring
66
Job verlies Q3 2011 => Q3 2013 (>3000)
date job losses country company sector type of restructuring
14/11/2011 7.290EU Unikredit Financial Services Internal restructuring
11/01/2012 6.700Hungary Hungarian public service
Public administration
Internal restructuring
30/11/2012 6.000Spain Bankia Financial/insurance activities
Internal restructuring
04/10/2012 5.000France France Telecom Telecommunications Internal restructuring
05/10/2012 5.000France Orange Telecommunications Internal restructuring
26/11/2012 5.000Italy ILVA Manufacture of basic metals closure
24/10/2012 4.300Belgium Ford Auto manufacturing closure
18/07/2013 3.650Romania Posta Romana Transportation and storage
Internal restructuring
12/07/2013 3.468Austria Dayli Wholesale and retail, Bankruptcy
24/01/2013 3.400Germany Commerzbank Financial/insurance activities
Internal restructuring
28/02/2013 3.000Netherlands Rabobank Financial/insurance activities
Internal restructuring
ACV - syndicale academie
67
Neoliberalisme en gevolgen Toenemende ongelijkheid
68
Carlos Slim Hela- rijkste mens ter wereld- Vermogen: 73 miljard dollar!!??- Telecom Mexico
ACV - syndicale academie
Toenemende ongelijkheid
69
Didier Bellens- 2,6 miljoen euro per jaar- Telecom- EXIT Belgacom
ACV - syndicale academie
Christiano Ronaldo- 5 jaar contract Real Madrid voor 17
miljoen euro per jaar!!??- Voetbal
Toenemende ongelijkheid
70
Marissa Mayer- CEO Yahoo- 6 mln $ voor 2e sem; 2012
Sheryll Sandberg- COO Facebook- 31 mln $ (wv 30 in aandelen) 2011
ACV - syndicale academie
Toenemende ongelijkheid
71
AbInbev- Belg. + Braz. families- 59 miljard €
ACV - syndicale academie
Familie Colruyt- 3,3 miljard €
Toenemende ongelijkheid
5 families = 25% Belgische beurs (De Tijd)
72ACV - syndicale academie
73ACV - syndicale academie
• Drivers– Sterke groei vermogensinkomsten– Toplonen en bonussen =>
“the winner takes it all”
• Maar– Toplonen en bonussen in toenemende
mate onder vuur– Maatschappelijk debat is gestart
Toenemende ongelijkheid
74ACV - syndicale academie
• Maar, maar….– Dexia verhoogt lonen voor topkaders– Barclays bank verhoogt bonussen en
laat 10.000 personeel afvloeien
Toenemende ongelijkheid
75
????????????ACV - syndicale academie
76
Roman Abramovich
– 45 jaar
– 12,1 mld $
– Chelsea
– grootste (163m) privé-jacht ter wereld: Eclipse. 350 - 800 mln €.
ACV - syndicale academie
Toenemende ongelijkheid
77ACV - syndicale academie
78ACV - syndicale academie
79ACV - syndicale academie
Toenemende ongelijkheid
• Gezonde middenklasse• De armen boven de
armoedegrens• rijken 10-20 keer meer als
armsten
• Iedereen evenveel
80
Toenemende ongelijkheid
ACV - syndicale academie
• Rijken 100 x rijker dan armsten
• Middenklasse nog steeds vrij goed
• Rijken door plafond• 1% = 40% van all rijkdom• Middenklasse verdwijnt bijna
81
Evolutie indicator inkomensongelijkheid (GINI) 1985 ( ) => 2008 ( )
Ongelijkheid neemt toe
82
Evolutie indicator inkomensongelijkheid (GINI) 1985 ( ) => 2008 ( )
BELGIEonveranderd!!
ACV - syndicale academie
83
Aandeel van 1% hoogste inkomens in totale inkomen (voor belastingen), 1990 => 2007
De rijker worden rijker
84
Welzijn en inkomensongelijkheid
ACV - syndicale academie
85
Maar– IMF waarschuwt– Op de agenda van Davos– Maatschappelijk debat is gestart
Toenemende ongelijkheid
“85 rijkste mensen hebben evenveel als de armste helft van de wereldvolking”Oxfam rapport: working for the few (jan 2014)
ACV - syndicale academie
ACV - syndicale academie
86
Neoliberalisme en gevolgen Impact op solidariteit en
gemeenschapszin
– Loon naar werken => armen en werklozen: eigen schuld, dikke bult!
– Stelsels van sociale zekerheid onder drukIn België vnl. snoeien in
werkloosheidsverzekering
– Meer en meer liefdadigheid (charity) i.p.v. SZ en fiscaliteit Bvb “Mensen moeten zelf beslissen waar ze hun belastinggeld aan geven”
87
Impact op solidariteit en gemeenschapszin
ACV - syndicale academie
88ACV - syndicale academie
• wereldwijde verbetering van gezondheidszorg, bestrijden extreme armoede, verbetering van opleidingsopportuniteiten en toegang tot informatietechnologie.
• In kas eind 2012: 36,2 miljard dollar
Impact op solidariteit en gemeenschapszinCHARITY
89ACV - syndicale academie
• Polarisering van Amerikaanse politieke landschap– sterk verzet bij toplaag tegen overheidsinitiatieven
om structureel iets aan deze problemen te doen. – de armen zijn arm omdat ze hebben hun kansen
niet gebruikt hebben.– ½ van Amerikaanse volksvertegenwoordigers =
miljonair
Impact op solidariteit en gemeenschapszin
• Tom Perkins– Beleggingsfondsbeheerder– “de jacht op de rijken is als de
jacht op de Joden in de Nazitijd”– “Rijken verdienen meer
stemmen bij verkiezingen”
...naar neoliberalisme
90ACV - syndicale academie
91ACV - syndicale academie
• http://www.youtube.com/watch?v=AuqemytQ5QA
Impact op solidariteit en gemeenschapszin
92ACV - syndicale academie
Gouden Dageraad
Impact op solidariteit en gemeenschapszin
ACV - syndicale academie
93
Neoliberalisme en gevolgen Milieubelasting
• Steeds meer aanwijzingen dat we het over een andere boeg moeten gooien
• Hier en daar kwalitatieve verbeteringen (vb. lucht, bodem en waterverontreiniging)
• Maar: klimaatopwarming• Maar: aantasting milieu en uitputting
grondstoffen gaat verder door kwantitatieve groei.
94
Milieubelasting
ACV - syndicale academie
• = aantal ha nodig om onze levenswijze mogelijk te maken
• Wereldwijd gemiddelde 2,1 ha per persoon
• België 7,1 ha (op 5 na grootste van de wereld)
• = 4 aardes nodig om onze levensstijl te veralgemenen
95
Milieubelasting
ACV - syndicale academie
96ACV - syndicale academie
ACV - syndicale academie
97
Neoliberalisme en gevolgen Het Duitse model
98Zware druk op onderkant inkomens
Het Duitse model
99
• Mini-jobs– deeltijdse arbeidsplaatsen– verloning < of = 400 euro per maand. – Geen opbouw van sociale rechten– 2002-2011: MJ = 39% van jobcreatie.– MJ = 7 miljoen werknemers– ENIGE INKOMEN voor 40%.
Het Duitse model
100
Mini-jobs = remedie tegen armoede???
• Duitsland:– Armoede bij werkarme gezinnen (koppels met één job,
alleenstaanden die halftijds werken, werklozen, zieken en invaliden) neemt toe
– Werkrijke gezinnen (veelal tweeverdieners) doen beter. – => kloof neemt toe.
• Duitse tewerkstelling > Belgische, maar in 2010– armoede bij actieve bevolking
• D = 14,8%• B = 11,7%
– Armoede bij werkarme gezinnen• D = 58%• B = 42%
– Armoede werkrijke gezinnen• D = 7%• B = 5%
Het Duitse model
ACV - syndicale academie
101
…maar het woord is aan jullie!
ACV - syndicale academie
102
ALS POTENTIËLE LOTTO-WINNAAR STA IK VOLLEDIG
ACHTER EEN BELASTINGVERLAGI
NG VOOR DE RIJKEN!
ACV - syndicale academie
103
There is no alternative
Er is dus maar één middel, één weg en dat is:-meer vrije markt-meer concurrentie-meer besparingen-meer flexibiliteit-enz.
There is no alternative
Want ze zeggen-de pensioenen zijn niet langer betaalbaar-iedereen zal langer moeten werken-iedereen zal flexibeler moeten werken-de SZ is niet langer betaalbaar-de loonlasten zijn veel te zwaar-onze economie moet concurrentiëler-de overheid kost te veel en werkt niet efficiënt
There is no alternative
Een bloemlezing…
MINI-overheidRadicale ontvetting van de staat” (Vlaams Belang)
“De staat is een monster dat geld opzuigt en uitspuwt. Wie brengt dat geld op? Mensen die toegevoegde waarde creëren. Wie consumeert dat geld? De niet-productieven, maar die zijn electoraal zo belangrijk geworden dat ze het staatsbestel continueren. Men wil dat het monster geld blijft spuwen, maar de groep mensen die het voedt, wordt steeds kleiner. Vandaag moeten de productieven tot oktober werken voor de niet-productieven”. (Bart De Wever, DS 02/02/2013)
“Het jaarverslag van de Nationale Bank toont duidelijk aan dat de overheden in België een ander
beleid zullen moeten voeren om de economie te ondersteunen. De
meest duurzame oplossing bestaat uit een slankere overheid en
minder lasten op arbeid.”
MINI-overheidMinder overheid betekent ook:-Minder dienstverlening-Minder overheidsinvesteringen-Meer privatisering en commercialisering
Bvb. zware besparingen in cultuur. In Portugal werd het Ministerie van Cultuur afgeschaft.
De voorbije 10 jaar kwam de groei in de tewerkstelling nochtans enkel vanuit de overheid: dienstencheques, non-profit
Diensten worden uitbesteed− De vuilnisophaling in Sint-Niklaas− Privé-initiatieven in de
kinderopvang− Privé-rusthuizen
Wie wordt daar nu beter van?De hard werkende burger alvast niet,
want hij betaalt meer voor minder goede dienstverlening
Mini-Overheid: vermarkten
Mini is niet altijd even aantrekkelijk …
MINI-jobsOm de concurrentiekracht van de bedrijven te versterken hebben we nood aan:-Lagere lonen-Meer flexibiliteit-Tijdelijke en deeltijdse jobs -Minder loon”lasten”-Soepele aanwervings- en ontslagregels-Soepele arbeidsorganisatie (>< CAO & AR)
“Ik vind de term mini-jobs slecht gekozen omdat er een pejoratief
sfeertje rondhangt. Maar los daarvan zijn wij vragende partij
voor de invoering van een systeem van flexibele, laagdrempelige en
betaalbare arbeid …”
“Als ik moet kiezen tussen de non working poor of de working poor, dan kies ik voor het
tweede.”
MINI-sociale zekerheido.a. besparen in de werkloosheid-beperking in tijd van werkloosheidsuitkeringen-afschaffen wachtuitkeringen (werkloosheid schoolverlaters)-werknemers moeten hun loopbaan in eigen handen nemen
Mini-SZ: eigen schuld, dikke bult
Wat is SUCCES?
•De sleutel tot succes heeft ieder in eigen handen•Als je voldoende inspanningen levert dan zal je succes kennen
Wat is MISLUKKEN?
• De sleutel tot falen heb je ook in eigen handen
• Als je onvoldoende je best doet dan misluk je
“The American Dream”“Wie wil werken, die vindt werk”Mini is niet altijd even aantrekkelijk …
“De sociale zekerheid is een vangnet, liever een trampoline,
maar zeker geen hangmat.”
“Is dezelfde sociale zekerheid voor iedereen wel houdbaar?”
“Vijftigplussers kunnen te gemakkelijk gebruik maken van invaliditeit”
“Basisuitkering voor mensen met een handicap”
“We leven niet meer in een welvaartsstaat, maar in een participatiemaatschappij.”
MINI-lonen•Flexibele verloning•Beter aansluiten bij de TW van werknemers•Maandelijks basisloon, aangevuld met prestatieloon (i.f.v. prestaties WN, bedrijfsresultaten, flexibiliteit buiten afgesproken uren)•Beperken indexering (o.m. all-in formules, energie minder laten meetellen.. )•“De relatie tussen individuele werkgevers en werknemers is al heel lang veranderd. Steeds vaker is loonvorming maatwerk dat tot stand komt d.m.v. dialoog.” (Rutten, Open VLD)
MINI-lonenPeter De Keyzer,
hoofdeconoom van BNP Paribas Fortis (De Standaard 26 okt.
2013):
-“Ik bepleit de afschaffing van het minimumloon. Hoe lager de instap, hoe groter de kans op sociale promotie.”-“De link tussen je best doen en erop vooruitgaan moet hersteld worden. Die is nu veel te zwak.”
“Waarom het dubbel vakantiegeld en de
eindejaarspremie niet afschaffen?”
“Ik ben een groot voorstander van meer resultaatgebonden loonsystemen, maar bij de
vakbonden is daar niet veel enthousiasme voor.”
“
Mini-lonen
Mini is niet altijd even aantrekkelijk …
MINI-fiscaliteitHogere inkomens minder belasten:• Idee van vlaktaks (LDD, maar ook Open
VLD ) • Retoriek van de “Franstalige
belastingsregering” <-> in zelfstandig Vlaanderen zouden er minder belastingen zijn (N-VA)
• Minder RSZ-bijdragen, meer BTW (N-VA)• Blokkeren van voorstellen vermogens-
belasting
“De lonen en de investeringen groeiden tussen 2001 en 2011 net iets minder snel dan het BBP. De
uitgekeerde dividenden daarentegen stegen dubbel zo snel
als het BBP. In diezelfde periode halveerde het effectieve
belastingtarief voor vennootschappen. "
Mini-fiscaliteit : enkel gewone mensen betalen belastingen
Mini is niet altijd even aantrekkelijk …
Is iedereen wel iedereen?
Mini is niet altijd even aantrekkelijk …
Is iedereen wel iedereen?
Mini is niet altijd even aantrekkelijk …
MINI-vakbonden
•Beperken van de rol van de vakbonden in de samenleving
– Stop uitbetaling werkloosheid– Beheerraden sociale zekerheid
– Enz,•Inperken stakingsrecht
– minimale dienstverlening– Geen piketten– Geen economische hinder
MINI-vakbonden
• Rechtspersoonlijkheid voor vakbonden (N-VA, Vlaams Belang, LDD)
• Vakbonden mogen niet langer werkloosheidsuitkeringen uitbetalen (VB, N-VA, LDD)
• “conservatisme en belangengroepen in de sociale zekerheid en gezondheidszorg openbreken (Rutten)
• “Tegen monopolie kleurvakbonden” (VB) • Minimumdienstverlening (N-VA, Open Vld)• Doel = vakbond zonder tanden en
klauwen – “Het aaibare middenveld” (Marc
Leemans)
MINI-vakbonden
• ‘Vlaanderen kan in een ontzuilde samenleving zonder de christelijke arbeidersbeweging‘
(voorzitter Erik Stoffelen op Vlaams Zangfeest, maart 2013)
• “Thatcher heeft wel de overmacht van de Britse vakbonden aan banden gelegd, dat vind ik wel een prestatie”
(G. Rutten in De Standaard, 30/1/13)
MINI-vakbonden
• Minimale of geen interprofessionele akkoorden
• “Nieuwe overleg- en beslissingsmodellen die het top down carcan verbrijzelen”
• De politiek moet knopen kunnen doorhakken i.p.v. de sociale partners. De index wordt op die manier veel makkelijker bespreekbaar, net zoals het stakingsrecht
(Gwendolyn Rutten, Open VLD)
MINI-vakbonden
"Bedrijven en de bedrijfsbonden moeten de autonomie krijgen om zelf op de werkvloer ALL-IN-akkoorden te sluiten, met afspraken over de lonen, maar ook ploegenarbeid, over aanvullende voordelen, over flexibiliteit,… Via een OPT OUT-clausule kunnen bedrijven, mits sociaal akkoord, afwijken van de centraal onderhandelde loonafspraken, zoals over de automatische indexering van de lonen.“
(Ben Weyts, N-VA)
MAXI-besparingen
•federaal: opbod tussen politieke partijen en werkgeversorganisaties om te besparen: 5 miljard, 6 miljard, 7 miljard
•Vlaams: dogma van sluitende begroting
•Lokaal: alle gemeenten en OCMW’s moeten fors besparen
Wie wordt daar beter van?
“Het herstelbeleid gaat pijn doen, iedereen zal moeten bijdragen.”
Verdeling overheidsmiddelen (voor & na 6e staatshervorming)
30/01/2014 toelichting VRC 138
Mini-zorg
Mini is niet altijd even aantrekkelijk …
Wat men ons doet geloven …Zorg is niet meer betaalbaar.
We moeten er zelf voor instaan.Privébedrijven doen het goedkoper en
efficiënter.
Mini-zorg: vermarkten
Mini is niet altijd even aantrekkelijk …
Concrete aanbevelingen aan België
Europese Commissie 2013• Komende jaren nog harder besparen• Alle vormen van vervroegd pensioen
afschaffen• Verhogen pensioenleeftijd• Hervorming index• Geen centraal loonbeleid (geen
interprofessionele akkoorden)• Minder loonlasten, meer lasten op
consumptie• Liberalisering spoor, havenarbeid…
Vlaamse vormingsdienst
Op zoek naar een alternatief
Een economie in dienst van de mens, met respect voor het milieu
Krachtlijnen van een mogelijk alternatief • Behoud en –waar nodig– opnieuw
opbouwen en versterken welvaartsstaatWaardig werk voor iedereenSterke sociale zekerheidHerstel rol overheidReguleren financiële wereld
• Democratiseren productie• Economie met respect draagkracht aarde• Streven naar meer sociale gelijkheid
Vlaamse vormingsdienst
Behoud en -waar nodig- opnieuw opbouwen en versterken welvaartsstaat“De nieuwe ambitie moet zich richten op het verbeteren van de gemeenschap en de omstandigheden van de arbeidersklasse in zijn totaliteit, in plaats van simpelweg individuen te verheffen naar een sport hoger op de maatschappelijke ladder”
(Owen Jones, in “Chavs. De demonisering van de Britse arbeidersklasse”)
Waardig werk voor iedereen
• Campagne voor goede banen voor iedereen
• Kwaliteit van het werk cruciaal • Beperken flexibiliteit• Voldoende hoge lonen, met bijzondere
aandacht voor lagere en middelste inkomensgroepen
• Arbeid combineerbaar met zorg, vrije tijd en vrijwilligersengagement
• Behoud van sociaal overleg met bindende afspraken
• Wegwerken discriminaties op arbeidsmarkt
Sterke sociale zekerheid
• Welvaartsvastheid uitkeringen! Ook voor werkloosheidsuitkeringen
• Leefloon boven armoedegrens• Versterken verzekeringskant (hogere
maxima en berekeningsplafonds) • Verbreden financieringsbasis (vb. via
algemene sociale bijdrage)
Rol overheid
• Striktere regulering van de markt • Investeren! (sociale woningen, energie, openbaar vervoer…)• Kwaliteitsvolle openbare diensten• Stevige publieke financiering onderwijs en
zorg <-> commercialisering • Nutsbedrijven (water, energie) in publiek
beheer?
Opnieuw aan banden leggen kapitaal
• Striktere regels voor financiële wereld• Strijd tegen belastingparadijzen• Financiële transactietaks• Vermogensbelasting• …
Democratiseren productiemiddelen?• Ingaan tegen machtsconcentratie in
economie (meer macht bij producenten en consumenten)
• Bevorderen van de ontwikkeling van coöperatieven? Verbruikerscoöperatieven Productiecoöperatieven (bijv. in energiesector)Nieuwe coöperatieve bank (New B)
Economie met respect voor draagkracht milieu
• Belang van rechtvaardige transitie (overgang naar een koolstofarme samenleving)
• Creatie van “groene” jobs• Quid groeimodel? • Creativiteit nodig: meer inzetten op
kwaliteit van het levenCfr. Deeleconomie:
http://www.gedeelddoor.be/
“Gelijkheid = beter voor iedereen”
(Wilkinson & Pickett)• Landen die hun rijkdom ongelijker
verdelen, doen het op bijna alle vlakken slechter:Psychische gezondheidTienerzwangerschappenDrugsgebruikCriminaliteitAlfabetiseringsgraad…
• Dit effect doet zich voor in alle lagen van de bevolking, ook bij de bemiddelden!
Besluit
• “Ons Alternatief” is fundamenteel anders dan de “neoliberale grondstroom”
• Het volstaat dus niet om wat te morrelen in de marge
• We moeten naar een totaal ander beleid• Tegen de (grond)stroom in
Hoe kunnen we dit alternatief bereiken?
• Vakbonden moeten zichzelf opnieuw uitvinden
• Opnieuw de geesten van mensen veroveren
• Gebruik nieuwe media (internetactivisme), inspelen op digitale gemeenschap
• Nood aan meer internationale (Europese en mondiale) samenwerking.
Belang van internationale strijd
• Strijd tegen sociale, ecologische en fiscale dumping
• Europeanisering (Sociaal Pact EVV) en globalisering arbeidsnormen en sociale zekerheid
• Noodzaak van Europees en internationaal overleg (inclusief akkoorden)
Nood aan bredere beweging
• Samenwerken met andere (min of meer) gelijkgezinden (andere vakbonden, ngo’s, mensenrechtenorganisaties, milieubeweging, armenbeweging..)
• Inspelen op toenemend ongenoegen over huidige maatschappij
• Tal van organisaties en individuen zijn bezig met een alternatief!
Welke partijen of politici ondersteunen onze ideeën en welke niet?
Welke partijen of politici ondersteunen onze ideeën en welke niet? • Nog meer inzetten op concurrentie of
grenzen stellen aan concurrentie? • Sterke rol overheid of afslanken overheid? • Belastingen rechtvaardiger verdelen of
(vooral voor de rijken) verlagen? • Versterken of inperken sociale zekerheid?• Investeren in “vergroenen” economie of
business as usual?
Welke partijen of politici ondersteunen onze ideeën en welke niet? • Werknemers meer beschermen of verder
flexibiliseren arbeid? • Meer en beter sociaal overleg of
individualiseren arbeidsverhoudingen?• Beschermen vakbondsrechten en andere
democratische rechten of afbouwen?• …
En jij? Waar kies jij voor?
Voor welk van de 2 concurrerende maatschappijvisies?
• geactualiseerde versie welvaartstaat
• maatschappij in dienst van de mens
• met respect voor het milieu
• neoliberaal model• markt is heilig• aangedreven door
voortdurende concurrentie
• met sociale, fiscale en ecologische dumping tot gevolg
Recommended