Bydgoskie Dni Różnorodności 2009

1

WSPÓŁORGANIZUJĄ PATRONAT/MATRONAT

Międzynarodowy Dzień Przeciw Homofobii

17 maja 2009

I BYDGOSKIE DNI RÓŻNORODNOŚCI, 17-18 maja 2009

2

Sytuacja prawnai społeczna osób LGBT

w Niemczechw Niemczech

Anna GerhardtStowarzyszenie „Lambda Bydgoszcz”

Bydgoszcz, 18 maja 2009

3

Niemcy

• kraj o zróżnicowanym społeczeństwie

• 80 mln mieszkańców

• 9% obcokrajowców

• 20% Niemców o pochodzeniu migracyjnym

• 25 mln katolików – 25 mln ewangelików

• 3 mln muzułmanów

4

sytuacja prawna

5

penalizacja

1872 kodeks karny Rzeszy Niemieckiej

§ 175: kontakty seksualne między mężczyznami zakazane

Nazizm

1935: § 175 został zaostrzony, większa liczba skazań

- 10.000 mężczyzn homoseksualnych w obozach koncentracyjnych – 60% z nich nie przeżyło

6

depenalizacja

Sytuacja prawna po 1945

RFN

§ 175 w wersji od 1935 dalej obowiązuje

od 1950 do 1969, ok. 50.000 skazań

1969 legalizacja kontaktów seksualnych między mężczyznami:

§ 175 został zreformowany

7

depenalizacja

Sytuacja prawna po 1945

NRD

§ 175 od 1957 faktycznie nie miał mocy obowiązującej dzięki zmianie prawa karnego

1989 obowiązuje całkowita depenalizacja

8

depenalizacja

1994 ujednolicenie sytuacji prawnej w byłym RFN I NRD:

§ 175 został całkowicie wykreślony

2002 częściowa rehabilitacja ofiar § 175

2008 powstaje w Berlinie pomnik ku czci osób homoseksualnych prześladowanych w czasach nazizmu

9

dyskryminacja

1999 – LSVD

Związek Lesbijek i Gejów w Niemczech

największa organizacja LGBT

quasi-naczelna organizacja

2006

„Ustawa o równym traktowaniu”

Państwowe Biuro Przeciwko Dyskryminacji

10

azyl

• Prawo do azylu dla osób politycznie prześladowanych, jak np. członków „grup socjalnych”

• problem: dowód orientacji seksualnej

• 2005 azylant homoseksualny z Iranu znalazł się w areszcie deportacyjnym – został uwolniony dzięki protestom LSVD

11

służba wojskowa

• do ok. 1980 – wykluczenia z wojska z powodu orientacji seksualnej

• w 2000 wydanie dekretu o „Obchodzeniu się z seksualnością”

• w 2002 stowarzyszenie homoseksualnych członków służby wojskowej

12

wiek przyzwolenia

• 1994 ujednolicenie sytuacji prawnej w byłym RFN i NRD

• 14 lat dla kontaktu hetero- i homoseksualnego

• 14 – 16 – 18 lat:

Kontakty seksualne mogą być karalne jeżeli

osoba powyżej 18 lat wykorzystuje

zależność młodocianej osoby.

„Umiejętność samostanowienia”

13

związki

• 1999 „Małżeństwo Hamburskie”

- wartość symboliczna

• 2001 ustawa o „partnerstwie życiowym“ (związkach partnerskich)

• 2009 „partnerstwo życiowe“ podobne do małżeństwa, ale...

14

dzieci

… para nie może adoptować dziecka, ale...

2005 partner/ka może adoptować dziecko rodzone partnera

2006 mężczyzna homoseksualny adoptuje dziecko i wychowuje je ze swoim partnerem

2007 ok. 30.000 dzieci w rodzinach „tęczowych”

15

dzieci - badania

• wychowanie przez rodziców homoseksualnych...

nie wykazuje problemu w rozwoju dziecka

• 54% Niemców twierdzi, że...

homoseksualne pary z dziećmi powinny być traktowane jak wszystkie inne rodziny

16

sytuacja społeczna

17

sytuacja społeczna

• większe różnice w podejściu do osób LGBT w różnych grupach społecznych niż między pokoleniami

• kobiety trochę bardziej tolerancyjne

18

• 46% czuje się prowokowanych, jeżeli osoby homoseksualne całują się publicznie

• homoseksualizm kojarzony z pedofilią i prostytucją

• 67% twierdzi że osoby homoseksualne nie potrzebują szczególnej ochrony prawnej

negatywne podejście

19

pozytywne podejście

• podziw dla odwagi dla coming outów znanych osób

• osoby homoseksualne zintegrowane

• jeszcze dużo do zrobienia – prawa człowieka

20

Monachium 2003

Sondaż (2500 osób homoseksualnych)

• 15-20% ma problemy w miejscu pracy

• 35% dyskryminowane albo odrzucone w rodzinie

• 60% doświadczyło znieważenia

• 20% było ofiarami przemocy

21

Kościół ewangelicki

Biblia nie popiera homoseksualizmu, ale

osoby homoseksualne...

• mają prawo do duszpasterstwa

• mogą żyć z partnerką lub partnerem

Ślub kościelny

• ideał ślubu heteroseksualnego i rodziny

• ale: inna ceremonia jest możliwa

22

Kościół ewangelicki

Pastorzy homoseksualni

• w przypadkach odosobnionych możliwy

• musi popierać ideał ślubu i rodziny

1994 homoseksualny pastor d/s AIDS

2008 prawie 1. homoseksualny biskup

23

Kościół katolicki

Biblia nie popiera homoseksualizmu, ale...

• duszpasterstwo dla os. homoseksualnych

• osoba homoseksualna musi żyć wstrzemięźliwie

Ślub kościelny

• ideał ślubu heteroseksualnego i rodziny

• inna ceremonia możliwa?

24

Kościół katolicki

2008

ksiądz błogosławił gejowską parę,

która przedtem podpisała partnerstwo życiowe w urzędzie miejskim

reakcje

• biskup pozbawił go funkcji

• nawet w kościele protesty przeciw biskupowi

25

szkoła

Program nauczania:

• biologia - podstawy

• wiedza o społeczeństwie - prawo

• religia/filozofia/etyka

• języki

• historia – np. ofiary nazizmu

Ponadto:

współpraca z organizacjami LGBT

26

życie szkolne

... nauczycieli

rzadko otwarcie homoseksualni

... uczniów

• ok. 1-2 uczniów w klasie licealnej nie jest heteroseksualnych

• problematyka interkulturowa

27

kultura masowa

• 1997 – 2007 serial „Więzienie dla kobiet - Za kratami” (wątek lesbijski)

• 1999 „Aimée & Jaguar” w kinach

Historia miłosna między dwiema kobietami

• 2007 raper Bushido

teksty przeciw os. homoseksualnym

28

kluby gej/les... np w Hamburgu

• dla kobiet / feministek / lesbijek

hotel, pub, imprezy, taniec standardowy

• imprezy dla LGBT – Gay Factory

jedna z największych regularnych imprez dla LBGT od wielu lat – różna publiczność

• dla mężczyzn - miłośników „fetysz i skóra” - najstarszy klub: od 35 lat

29

organizacje

LSVD - ogólnoniemiecka organizacja

PLUS Mannheim

organizacja w mieście

partnerskim Bydgoszczy

30

PLUS Mannheim

PLUS istnieje od 10 lat w Mannheim.

• poradnia psychologiczna, seminaria grupowe

• współfinansowana przez miasto Mannheim

• bezpłatne porady dotyczące młodocianych

• rozpoczęła współpracę z Lambdą Bydgoszcz

31

parady

Christopher Street Day (CSD)

Dzień Ulicy Krzysztofa

• w 40 miastach Niemiec

• impreza dla LGBT i ich sympatyków

• manifestacja polityczna

• informacja o HIV/AIDS

32

parady

CSD 2008

2-3 sierpnia 2008

Mannheim

33

coming out

• coming out związany z problemami podłoża psychologicznego• grupy samopomocowe przy

poradniach LGBT

1985 poseł Herbert Rusche2001 Burmistrz Berlina Klaus Wowereit:„Jestem gejem – i dobrze, że tak jest”2007 Anne Will, moderatorka ZDF 2008 Dunja Hayali, moderatorka ZDF

34

Dziękuję za uwagę!

Anna GerhardtStowarzyszenie „Lambda Bydgoszcz”

www.lambda.bydgoszcz.pl

35

Sytuacja prawna i społeczna osób LGBT

w Polscew Polsce

Krzysztof KliszczyńskiStowarzyszenie Lambda Warszawa

Bydgoszcz, 18 maja 2009

36

Polska

„Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie

i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.”

Konstytucja RP, art. 30

37

sytuacja prawna

38

depenalizacja

Kontakty seksualne pomiędzy osobami dorosłymi tej samej płci nigdy w Polsce nie były penalizowane.

Pierwszy polski Kodeks Karny z 1932 roku nie wspomina słowa „homoseksualizm”.

39

dyskryminacja

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej zakazuje dyskryminacji z jakiegokolwiek powodu (art.32), nie wymieniając jednak wprost orientacji seksualnej.

Zapisy dotyczące zakazu dyskryminacji z tego względu znajdują się w Kodeksie Pracy, a obecnie prowadzone są zmiany mające na celu wprowadzenia przepisu zakazującego „mowy nienawiści” ze względu na orientację seksualną do Kodeksu Karnego.

Dyskryminacja osób LGBT to zarówno nierówność wobec prawa (brak możliwości zawierania związków partnerskich), jak i przyzwolenie na szerzenie homofobii. >>

40

dyskryminacja

>>

Po wyroku ETPC w Strasburgu i sądów krajowych, dotyczących zakazu w 2005 roku Parady Równości, polskie prawo chroni wolność zgromadzeń i demonstracji – także demonstracji gejów i lesbijek.

W okresie PRL-u homoseksualizm nie był wspominany w kodeksie karnym, był tematem tabu. Nie przeszkodziło to ówczesnej władzy w szykanowaniu homoseksualistów.

W latach 1985-1987 roku przeprowadzono akcję „Hiacynt”, polegającą na zatrzymywaniu i spisywaniu danych personalnych tysięcy gejów. Szacuje się, że założono wtedy kartoteki ponad 10 tysiącom osób.

41

wiek przyzwolenia

Kodeks karny nie różnicuje dopuszczalnego wieku kontaktów seksualnych ze względu na ich rodzaj (heteroseksualny lub homoseksualny).

Wiek, w którym dopuszczone są kontakty seksualne to 15 lat (art. 200 KK).

42

związki

Polskie prawodawstwo nie przewiduje instytucji związków jednopłciowych – bez względu na ich formę.

Jedyną dotychczasową próbą wprowadzenie do naszego ustawodawstwa takiej instytucji była inicjatywa prof. Szyszkowskiej z 2004 roku. Projekt „Ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich” zatwierdził Senat, jednak nie przeszedł on przez Sejm.

W 2004 ZTM w Warszawie w swych przepisach wewnętrznych uznał konkubinaty, w tym homoseksualne.

43

dzieci

Prawo RP nie przewiduje możliwości adopcji dzieci przez pary jednopłciowe.

Dopuszczalna jest adopcja dziecka przez osobę samotną.

Jednocześnie kwestia ewentualnej adopcji dzieci przez pary jednopłciowe spotyka się z bardzo małą akceptacją polskiego społeczeństwa – wg. badań Eurobarometru z 2006 roku – taką możliwość akceptuje jedynie 7% badanych Polek i Polaków. Przykładowo w Holandii adopcję dzieci przez pary jednopłciowe akceptuje 69% badanych.

44

sytuacja społeczna

45

sytuacja społeczna 27% Polaków sądzi, ze geje i lesbijki mają prawo publicznie demonstrować; 66% wyraża przeciwną opinię.

25% akceptuje publiczne okazywanie swego stylu życia przez pary jednopłciowe; 69% - jest odmiennego zdania.

41% opowiada się za usankcjonowaniem związków partnerskich; 48% - wyraża sprzeciw.

18% akceptuje małżeństwa homoseksualne; 76% - odrzuca taką możliwość.

8% uważa homoseksualizm za rzecz normalną; 47% uważa, że jest odstępstwem od normy, ale należy go tolerować; 41% - że jest nienormalny i nie należy go tolerować.

13% uważa, że prawo powinno ochraniać osoby homoseksualne; 57% - że traktować obojętnie; 20% - że zwalczać.

Jedynie 15% Polaków przyznaje się, iż osobiście zna geja lub lesbijkę; 83% - uważa, że nie zna żadnej osoby homoseksualnej.

66% Polaków uważa, iż geje i lesbijki są wrogo traktowani przez społeczeństwo; zaledwie 1% uważa, że jest odwrotnie.

Źródło: badania CBOS „Prawa gejów i lesbijek” z maja 2008

46

kościół

Katechizm kościoła katolickiego nie uważa, że homoseksualizm jako orientacja seksualna jest grzeszna; są nimi natomiast akty seksualne, które nie są nastawione na prokreację.

„Choć z pozycji prawa parady są dozwolone, to jednak z punktu widzenia moralnego są one nie do zaakceptowania. Wbrew bowiem głoszonej tolerancji, marsze te przyjmują postać prowokacji. Stają się formą promocji homoseksualnego stylu życia, który nie ma żadnej przyszłości, gdyż nie jest w stanie zabezpieczyć rozwoju społeczeństwa. Patrząc z perspektywy uniwersalnej moralności ideologia gejowska jest nie przyjęcia. Jednocześnie Kościół odcina się od wszelkiego typu przemocy brutalnie atakujących homoseksualistów. Środkiem działania Kościoła jest dialog prowadzony w oparciu o prawdę”

Oświadczenie rzecznika prasowego Archidiecezji Krakowskiej ks. Roberta Nęcka, w związku z Marszem Tolerancji w Krakowie, w dniu 17 maja 2009.

47

szkoła

Brak jest rzetelnego nauczania o homoseksualności w polskim systemie edukacji – zarówno na poziomie szkół średnich, jak i wyższych.

W 2007 roku minister oświaty Roman Giertych próbował wprowadzić do systemu prawnego „Zakaz promocji homoseksualizmu”,

a wiceminister Orzechowski zapowiadał zwolnienia z pracy nauczycieli – gejów. W sierpniu 2007 roku Roman Giertych i Mirosław Orzechowski zostali odwołani z zajmowanych stanowisk.

48

kluby gej/les

Trudno wymienić wszystkie polskie kluby przeznaczone dla gejów i lesbijek. Istnieją one w większości dużych miastach, a ich liczebność i rodzaj (kawiarnie, kluby, dyskoteki, bary, etc.) uzależnione są od wielkości miasta. Największa ich ilość jest w Warszawie i Krakowie.

Pierwszym polskim klubem gejowskim była warszawska Café Fiolka, uruchomiona w 1990 roku i działająca kilka lat. Obecnie szacuje się liczebność polskich klubów les/gej na około 100.

W Bydgoszczy istnieje od kilku lat klub RedArt.

49

organizacje1987 – powstaje Warszawski Ruch Homoseksualny. Władze PRL odmawiają legalizacji.

1990 – powstaje ogólnopolskie Stowarzyszenie Grup Lambda (w szczytowym okresie świetności posiadało 13 oddziałów). Jej działalność zamarła w połowie lat 90-tych.

1997 – powstaje Lambda Warszawa – organizacja pomocowa i edukacyjna. Poza Lambdą Warszawa Stowarzyszenia Lambda działają w Krakowie, Poznaniu, Szczecinie i Bydgoszczy.

2001 – powstaje Kampania Przeciwko Homofobii – posiadająca obecnie osiem oddziałów (Warszawa, Kraków, Lublin, Szczecin, Śląsk, Toruń, Trójmiasto, Wrocław) – organizacja społeczno-polityczna.

2008 – powstaje Lambda Bydgoszcz i toruńskie Stowarzyszenie Pracownia Różnorodności.

Inne organizacje: Fundacja Równości, ILGCN, Fundacja Kultura dla Tolerancji, Fundacja Transfuzja.

50

parady

- Parada Równości w Warszawie – od 2001 roku, w latach 2004 i 2005 – zakazana. W roku 2009 odbędzie się dnia 13 czerwca.

- Marsz Tolerancji w Krakowie – od 2004 roku. W 2005 roku odwołany przez organizatorów.

- Marsz Równości w Poznaniu –od 2004 roku. W 2005 roku brutalnie spacyfikowany przez policję.

51

coming out

34% gejów i lesbijek ukrywa swoją orientację w miejscu pracy przed wszystkimi; 51% - przed częścią współpracowników.

27% ukrywa swą orientację w szkole lub na uczelni przed wszystkimi; 52% - przed częścią kolegów i koleżanek.

62% - ukrywa przed sąsiadami.Źródło:

Raport o dyskryminacji ze względu na orientację seksualną w Polsce,

lata 2005-2006.

Znane coming-outy: Jacek Poniedziałek, Tomasz Raczek, Izabela Filipiak, Krystian Lupa i inni.

52

Dziękuję za uwagę!

Krzysztof KliszczyńskiStowarzyszenie Lambda Warszawa

www.lambdawarszawa.org

53

Sytuacja prawna i społeczna osób LGBT

na Ukrainiena Ukrainie

Oleksandra KovyazinaStowarzyszenie „Lambda Bydgoszcz”

Bydgoszcz, 18 maja 2009

54

Ukraina

Ukraina jest drugim, po Rosji, największym krajem w Europie. Liczy 46 milionów mieszkańców i graniczy z Polską.

Osoby i organizacje LGBT istnieją na Ukrainie, jednak nie wszędzie mogą swobodnie mówić prawdę na swój temat.

55

sytuacja prawna

56

depenalizacja

Po upadku ZSRR, 12 grudnia 1991 roku, Ukraina usunęła artykuł 121 swojego kodeksu karnego, który nakładał kary za stosunek seksualny z osobą tej samej płci.

57

dyskryminacja

Na Ukrainie nie istnieje osobne „prawo antydyskryminacyjne”.Istnieje jednak prawo o azylu. Teoretycznie Ukraina nie może odesłać ludzi do innego kraju, jeśli nie są niebezpieczni. Niestety, często zdarzają się sytuacje, że prokuratura nie podporządkowuje się tym przepisom i ludzie znajdują się w nieprzyjemnych sytuacjach.Młodzi ludzie, którzy są otwarcie homoseksualni mogą służyć w wojsku.

58

wiek przyzwolenia

W myśl artykułu 155 ukraińskiego kodeksu karnego, wiek przyzwolenia seksualnego jest niezależny od tego, czy kontakt seksualny dotyczy osób o tej samej lub różnej płci i wynosi 16 lat.

59

związki i dzieci

Na Ukrainie nie istnieje żadne prawo o małżeństwach jednopłciowych lub związkach partnerskich osób tej samej płci.

Wprowadzenie związków partnerskich popiera jedynie 15% mieszkańców Ukrainy.

Pary jednopłciowe nie mają prawa do adopcji dzieci.

60

sytuacja społeczna

61

sytuacja społeczna

W 2008 roku, podczas wyborów przyzwyczajono się do mówienia o osobach homoseksualnych w politycznej rywalizacji w negatywnym sensie.

Do teraz można znaleźć w Kijowie napisy na murach „Geje głosują na Łytwyna” itp., polityczne. Oczywiście, nie oznacza to, że geje i lesbijki głosują na Łytwyna. To raczej hasło, które ma zniechęcić do głosowania na niego. >>

62

sytuacja społeczna

>> Na Ukrainie istnieje także bardzo wiele projektów typu „Miłość kontra homoseksualizm” (www.love-contra.org), gdzie ostrzega się przed „propagandą LGBT” i prosi się o powiadamianie policji lub innych instytucji w przypadku zaobserwowania tej „propagandy”.

Takie grupy traktują osoby homoseksualne jak chorych umysłowo i twierdzą, że źródła należy szukać w AIDS i innych chorobach.

63

kościół

W chwili obecnej Kościół na Ukrainie, choć bardzo by chciał, nie ma zbyt dużego wpływu na sytuację społeczno-polityczną.Rządowa strona moral.gov.ua opisuje co źle wpływa na ukraiński naród. Między innymi wymienia się tam „agresywną sekularyzację” i „pseudo-edukację seksualną dzieci”. W ten sposób dąży się do sprawiedliwej i moralnej Ukrainy (co nie zawsze musi być zgodne z konstytucją).Kościoły w Ukrainie nie akceptują homoseksualizmu i traktują go jak grzech.

64

szkoła

W szkole sprawy związane z LGBT omawiane są, jeśli w ogóle, raczej negatywnie.

Znanych jest mnóstwo sytuacji, kiedy nauczyciele zostawali wyrzucani z pracy, kiedy dowiedziano się o ich mniejszościowej orientacji seksualnej.

Zazwyczaj jest tak, że – szczególnie w małych miejscowościach – nie mówi się o swojej homoseksualności.

65

kluby gej/les

Na Ukrainie istnieją kluby LGBT, jednak nie ma ich dużo. Więcej jest klubów gay-friendly.

W Kijowie, stolicy Ukrainy, istnieją przynajmniej 4 kluby LGBT, z czego najbardziej znany jest klub Androgin.

W innych miastach również są kluby, jednak należy wcześniej sprawdzić, np. w internecie, czy nie zostały zamknięte lub nie przestały być gay-friendly.

66

organizacje

Istnieje kilka organizacji, które zajmują się działalnością na rzecz praw osób LGBT:

-> Gej Al'jans – profilaktyka i programy przeciwdziałania HIV/AIDS skierowane do gejów

-> Informacyjno-Prawne Centrum Gejów i Lesbijek „Nash Mir”

-> Gay Forum – zajmuje się życiem kulturalnym

-> Związek Gejów, Lesbijek i Biseksualistów LiGA

Internet: gay.net.ua, gay.org.ua, gay.aids.ua

67

parady

Parady, w takim sensie jak rozumie się to na Zachodzie, nie są organizowane. Odbywają się jedynie mniejsze spotkania.Na przykład w mieście Mikołajów w południowej Ukrainie, władze zakazały organizacji festiwalu-parady "Райдужна весна-2009", którą chciała przygotować LiGA w dniach 15-17 maja 2009.Pracownicy tej organizacji poinformowali mnie, że są teraz w ekstremalnej sytuacji. Otrzymują wiele pogróżek, także od przedstawicieli władz.Mikołajowska organizacja LiGA jest najstarszą na Ukrainie organizacją LGBT – ma już 12 lat.

68

parady

W sobotę manifestacja LGBT odbyła się także we Lwowie. Była współorganizowana przez Polaków.

69

coming out

Geje i lesbijki na Ukrainie najczęściej boją się publicznie pokazywać swoją orientację seksualną. Są jednak ludzie, którzy nie ukrywają swojej homoseksualności albo zwyczajnie zdarza się, że mówią o tym swoim najbliższym przyjaciołom.

70

podsumowanie

Ukraina nie jest najbardziej homofobicznym krajem. Osoby LGBT żyją, kochają, bawią się, kłócą i cieszą życiem.

Jednak organizacje „anty-LGBT” walczą aktywnie i rosną w siłę.

71

Dziękuję za uwagę!

Oleksandra Kovyazina Stowarzyszenie „Lambda Bydgoszcz”

www.lambda.bydgoszcz.pl

72

ZAPRASZAMY NA DEBATĘ

Przegnij się z Judith Butler – o „Uwikłanych w płeć” – dyskusja/debata o wykluczeniach na tle seksualnym.

UCZESTNICZKI I UCZESTNICY DEBATY

- Anna GERHARDT - Stowarzyszenie „Lambda Bydgoszcz”- ks. Tomasz PUCHALSKI - Reformowany Kościół Katolicki- Karol ZAMOJSKI - filozof- Katarzyna GĘBAROWSKA - absolwentka Gender Studies na Uniwersytecie Humboldta w Berlinie

PROWADZENIE DEBATY- Krzysztof TOMASIK - „Krytyka Polityczna”, autor „Homobiografii”

DEBATA ODBYWA SIĘ W RAMACH I BYDGOSKICH DNI RÓŻNORODNOŚCI

I BYDGOSKIE DNI RÓŻNORODNOŚCI

17-18 maja 2009

73

I BYDGOSKIE DNI RÓŻNORODNOŚCI

17-18 maja 2009

Judith Butler

Uwikłani w płeć