View
2.965
Download
3
Category
Preview:
Citation preview
Nerbio ehuna
Egitura orokorra
Nerbio ehuna
Nerbio Sistema Zentrala (NSZ)
• Garuna
• Zerebeloa
• Garun enborra
• Bizkarrezur muina
Nerbio Sistema Periferikoa (NSP)
• NSP somatikoa
• NSP begetatiboa/autonomoa
Zelulak
Nerbio ehuna
Bi zelula mota:
-Neuronak: informazioa jaso, prozesatu eta transmititu
-Glia: neuronen euskarri estrukturala eta metabolikoa
-NSZ: astrozitoak, oligodendrozitoak, mikroglia, ependimoko
zelulak
-NSP: Schwann zelulak
Nerbio ehuna
Neuronak
3 osagai:
� Soma (nukleoa, perikariona): informazioa jaso eta transmititu
� Dendritak (dendrita zuhaitza/arantzak): informazioa jaso
� Axoia (axoi konoa, muturreko arborizazioa, amaiera botoia):
informazioa transmititu
Nerbio ehuna
Neuronak
Soma
Morfologia:
-Nukleoa, nukleoloa
-Erribosoma asko
-Erretikulu endoplasm.
-Golgi aparatua
-Mitokondria asko
-Neurotubuluak
-Neurofilamentuak
-…
Nerbio ehuna
Neuronak
Dendritak
-Dendrita zuhaitza
-Dendrita arantzak
Morfologia:
-Erretikulu endoplasmikoa
-Mitokondria asko
-Mikrotubulu asko, neurofilamentu
gutxi
Nerbio ehuna
Neuronak
Axoia
-Axoi konoa
-Axoi terminala
Terminala vs. Axoi konoa
-Ez dago mikrotubulurik
-Sinapsi besikulak
-Mitokondriak
Axoi konoa
Axoi terminala
Nerbio Sistema Zentrala (NSZ)
- Sustantzia grisa: somak, dendritak
- Sustantzia zuria: axoiak (mielina)
- Nukleoak: Estruktura eta funtzio mailan erlazionatutako
neuronek osatzen dituzten agregatuak (soma + dendrita
proximalak)
Nerbio Sistema Periferikoa (NSP)
- Gongoilak = nukleoak
- Gongoiletatik eratorritako axoiek nerbioak osatzen dituzte
Neuronen banaketa NS-an
Nerbio ehuna
Nerbio ehuna
1. Luzakin/neurita kopuruaren arabera
a. Pseudounipolarrak: axoi 1
b. Bipolarrak: axoi 1, dendrita 1
c. Multipolarrak: axoi 1, dendrita ugari
Neuronen sailkapena
pseudounipolarrak bipolarrak multipolarrak
Nerbio ehuna
2. Konekxioen arabera
a. Neurona sentsorialak:
estimuluak jaso eta
NSZra trasmititu
b. Neurona motoreak:
estimulua NSZtik
muskulura transmititu
c. Interneuronak:
neurona sentsorial eta
motoreen arteko
konekxioa ezartzen
dute
Neuronen sailkapena
Bizkarrezurmuina
hartzaileak
dendritak
axoia
axoiaNEURONASENTSORIALA
INTER-NEURONA
NEURONA MOTOREAItu organoak:
Muskulua…
AFERENTEA
EFERENTEA
NSP NSZ
Ganglioa
Nerbio ehuna
3. Axoiaren luzeraren arabera
Zelula multipolarrak izan daitezke:
a. Golgi I. mota: axoiaren luzera > dendriten luzera
b. Golgi II. mota: axoiak ez du dendrita zuhaitzen limitea
pasatzen
4. Neurotransmisoreen arabera
a. Kolinergikoak: azetilkolina (ACh)
b. Katekolaminergikoak: dopamina (DA), noradrenalina,
adrenalina
c. Serotoninergikoak: serotonina
d. Aminoazidergikoak: glutamatoa, glizina, GABA
Neuronen sailkapena
Nerbio ehuna
Alzheimerra
- Filamentuen metaketa neurona barruan (Tau) + xaflak zelularen
kanpoaldean (β amiloide) ���� neuronen galera kortexean
(hipokanpoan hasita)
- Oroimena, hizkera, ikusmena…kaltetu
Parkinsona
- Sustantzia beltzeko neurona dopaminergikoen galera
- Ondorio motoreak+kognitiboak: dardara, nahi gabeko
mugimenduak, zurruntasuna, galera kognitiboa…
Albo-esklerosi amiotrofikoa (ELA)
- Zerebro eta bizkarrezur muineko neurona motoreen galera ����
giharren atrofia
- Bukaeran irensteko zailtasuna, arnasteko zailtasuna.
Gaixotasun neurodegeneratiboak
Nerbio ehuna
1. Astrozitoak
- Glia zelula ugarienak
- Neuronen arteko hutsuneak betetzen dituzte
- Kapilare gehienak eta neuronen dendrita eta somak
astrozitoen oin terminaletaz inguratuta daude
- Neuriten hazkuntza/luzapenean eta uzkurtzean eragiten
dute
- Zelula arteko espazioko eduki kimikoa erregulatzen dute
- Motak:
- Zuntzezkoak: luzakin luzeak, meheak eta adar gutxirekin//
batez ere sustantzia zurian
- Protoplasmatikoak: luzakin laburragoak eta adarkatze
askorekin// batez ere sustantzia grisean
Glia
Nerbio ehuna
Glia
1. Astrozitoak
Odol hodiak eta neuronak lotzen dituzte, elikagaien sarrera
kontrolatuz
Protoplasmatikoa
Zuntzezkoa
Nerbio ehuna
Glia
1. Astrozitoak
Nerbio ehuna
Glia
2. Oligodendrozitoak/Schwann zelulak
- Morfologia: astrozitoak baino
txikiagoak
- Funtzioa: axoien mielinizazioa
- Internodoak: mielinizatutako
guneak
- Ranvier-en nodoak: mielinizatu
gabeko gunea
Oligodendrozitoak (NSZ) vs. Schwann (NSP)
Oligodendrozitoak ���� axoi ugari
Schwann zelulak ���� axoi 1
Nerbio ehuna
Glia
Oligodendrozitoa
Mielinazko zorroa
Ranvierren nodoa
Nerbio ehuna
Gaixotasun desmileinizantea
Esklerosi anizkoitza
- Mielina zorroen suntsiketa ����
Oligodendrozitoen galera
- Eremuaren arabera, funtzio
ezberdina galdu
Nerbio ehuna
Glia
3. Mikroglia
-Morfologia: oso txikiak, luzakin laburrak eta irregularrak
-Funtzioa: fagozitosia ���� NSZko zelula immunitarioak
-Neurona eta astrozitoekin
elkarreragin, eta kaltetutako
/hildako zelulak dauden lekura
migratu hauek fagozitatzeko
Nerbio ehuna
Glia
4. Ependimoa
- Garuneko bentrikuluen azalera gaineztaltzen
dute
- Epitelio kubikoa
- Ependimozitoak:
-Eremu apikala: mikrobiloak,
zilioak
-Mitokondria asko
-Eremu basala: astrozitoekin
kontaktuan
-Desmosomen bidezko lotura
Nerbio ehuna
Glia
4. Ependimoa
- Garuneko bentrikuluen azalera gaineztaltzen
dute
-Tanizitoak:
- Hirugarren bentrikuluan bakarrik
- Lotune estuak
- Eremu basala: Oin terminalak
Nerbio ehuna
Astrozitoa
Oin terminala
Mikroglia
Tanizitoa
Oligodendrozitoa
Astrozitoa
Ependimoa
Nerbio ehuna
Axoi presinaptiko baten botoi terminalaren eta mintz
postsinaptikoko hartzaileen arteko lotura.
1. Sinapsi elektrikoa
- Gap loturen bidez
- Batez ere glia zeluletan, zel. epitelialetan, zel. kardiakoetan
Sinapsia
Nerbio ehuna
2. Sinapsi kimikoa
Sinapsia
- Norantza: neurona ���� itu zelula
- Gune sinaptikoa: Mintz pre- eta
postsinaptikoaren arteko tartea
(20-50 nm)
- Sinapsi besikulek
neurotransmisoreak bildu, eta
zelula postsinaptikoarekin
komunikazioa ahalbidetzen dute
- Jariaketa granuluak ���� mintzaren diferentziazioa
2. Sinapsi kimikoa
Nerbio ehuna
- Atseden-potentziala: zelulak
bulkadarik sortzen ez duenean,
zelularen barnekaldeko eta
kanpoko kargen arteko diferentzia.
- Atari-potentziala: zelularen
despolarizazioak akzio potentziala
sortzeko beharrezko duen
potentziala
- Ekintza potentziala
Sinapsia
Nerbio ehuna
2. Sinapsi kimikoa
Saltokako eroapena
Sinapsia
Nerbio ehuna
2. Sinapsi kimikoa
Sinapsia
Nerbio ehuna
Sinapsi motak
Nerbio Sistema Zentrala
axodendritikoa axosomatikoa axoaxonikoa
Nerbio ehuna
Sinapsi motak
Nerbio Sistema Zentrala
Mintz pre- eta postsinaptikoen
diferentziazioaren arabera:
-Sinapsi asimetrikoa: alde
postsinaptikoa alde presinaptikoa
baino zabalagoa denean
-Sinapsi simetrikoa: alde bietako
mintzaren diferentziazioa antzeko
denean
Egitura desberdinak ���� Funtzio desberdinak
Asimetrikoak: kitzikagarriak // Simetrikoak: inhibitzaileak
Nerbio ehuna
Sinapsi motak
Nerbio Sistema Periferikoa
“Lotura neuromuskularra”
-Neurona motoreen axoien eta
muskulu eskeletikoaren arteko
sinapsi kimikoa
-Azkarra, espezializatua
-Mintz postsinaptikoa: plaka
motorea
Plaka motoreaAxoi
terminalak
Neurona motorea
Muskulu zuntzak
Sinapsi besikulak
Tarte sinaptikoa
Schwann zelulenzitoplasma
Mielina
Mielinizatutako axoia
Milenizatugabeko axoia
Nerbio ehuna
Neurotransmisoreak:
-Aminoazidoak eta Aminak: Molekula organiko txikiak. Sinapsi
besikulek bildu eta eta jariatu/askatu
-Peptidoak: Molekula handiak. Jariaketa granuluek bildu eta jariatu
Sinapsia
Nerbio ehuna
Neurotransmisorearen askapena
Ekintza potentzialaren heltzearen
ondorioz:
1. Mintzaren despolarizazioa
2. Boltaiaren araberako Ca2+ kanalen irekiera
3. Exozitosia: besikulen mintzaren eta mintz presinaptikoaren
arteko fusioa ���� neurotrasmisorearen askapena
4. Endozitosia: sinapsi besikulen mintzaren berreskuratzea
Sinapsia
Estimulazio iraunkorreko aldia ���� axoi terminaleko
zitoeskeletoan lotutako besikulen erreserba
Nerbio ehuna
Axoi-garraioa:
Soman sortutako sinapsi besikulak proteina motoreen
bitartez axoi terminalera garraiatzen direneko prozesua.
Sinapsia
Nerbio ehuna
Neurotransmisorearen berreskurapena/degradazioa
Sinapsia
Orokorrean, zelula presinaptikoak biltzen du
neurotransmisorea.
Zitosolaren barruan dagoenean:
-Entzimen bidezko degradazioa
-Berriz besikuletan bildu
Adibidez: azetilkolina (ACh)
- Neurona motoreek sintetizatu
- Kolina berreskuratu ACh-ren sintesianberrerabiltzeko
Nerbio ehuna
Astrozito eta neuronen arteko komunikazioa
Hiruko sinapsia (sinapsi tripartitoa)
Astrozitoak:
-[Ca2+]i-an oinarritutako
“kitzikagarritasuna” ���� NT-en
askapenak eragina
- Ca2+-ren araberako glutamatoaren
askapena
Transmisio sinaptikoaren modulazioa
Hiruko sinapsia:
zelula pre- eta postsinaptikoak + inguruko astrozitoak
Recommended