17 ana arı yetiştiriciliği

Ana Arı YetiştiriciliğiAna Arı Yetiştiriciliği

REŞATTİN SANCARREŞATTİN SANCAREĞİTİMCİEĞİTİMCİ

BANDIRMABANDIRMA

Arıcılıkta Amaç

En az girdi ile bal arısı kolonilerinin, mevcut bitki ve salgı kaynaklarından en yüksek düzeyde nektar, salgı, polen ve propolis gibi materyalleri toplayarak bunların değişik arı ürünlerine dönüştürülmesi ve bitkisel üretimde yeterli polinasyonun sağlanmasıdır.

Koloni Yapısı Bal arıları sosyal böcekler olup topluluk halinde

yaşamlarını sürdürürler. Bal arısı kolonisi; morfolojik ve fizyolojik özellikleri

bakımından farklılıklar gösteren bir ana arı ile sayıları mevsimlere göre değişen miktarlarda işçi ve erkek arılardan oluşur.

Kolonideki tüm bireyler ana arının yumurtladığı yumurtalardan gelişirler.

Ana arılar koloni içerisinde 3-4 yıl gibi uzun süre yaşayabilen; yumurta döneminden hayatının sonuna kadar arı sütü ile beslenen tek bireydir.

Koloni Bireyleri

Bir Kolonide

Bulunur...

Koloni Bireyleri

İşçi Arı

Ana Arı

Erkek Arı

Bir Arının Yaşam Evreleri

Ana Arı İşçi Arı Erkek ArıYumurta 3 3 3

Larva 5 6 7Pupa 8 12 14

Toplam (gün) 16 21 24

Açık Dönem 8 9 10Kapalı Dönem 8 12 14Toplam (gün) 16 21 24

Arıların Yumurta Dönemi

Arıların Larva Dönemi

Arıların Pupa Dönemi

İşçi Arının Gözden Çıkışı

İşçi Arının Davranışsal Gelişimi

İşçi Arının Yaşamı

Gün Yaptıkları İşler 0-3 Petek gözlerini temizleme. 4-6 Yaşlı larvaları nektar ve polenle besleme. 7-12 Genç larvaları arı sütüyle besler. 13-18 Balmumu salgılama ve petek örme. 19-21 Kovanın savunması, havalandırılması,

temizliği, nektarın tarlacı arılardanalınması ve olgunlaştırılması, poleninpetek gözlerine depolanması.

22- Nektar, polen, propolis ve su toplanması.

Erkek Arının Görevi

Ana Arının Önemi

Ana arı çiftleşme sırasında erkek arılardan aldığı kalıtsal

özellikleri, kendi kalıtsal özellikleri ile kombine ederek

koloniye aktarır.

Verim = Genotip + Çevre

Kısaca Ana ArıKolonininKoloninin

SakinlikGelişme HızıKışlama YeteneğiOğul EğilimiÖmür UzunluğuHastalıklara DirençPropolis Toplama...

Özelliklerini belirlerÖzelliklerini belirler

Niçin Ana Arı Yetiştiriciliği

Ana arı yılda 300.000 yumurta300.000 yumurta atar. Bir yumurta için 5-30 sperm5-30 sperm harcanır. Ana arı 5.000.000-8.000.000 sperm5.000.000-8.000.000 sperm

depolar. Erkek arıda 7.000.000 sperm7.000.000 sperm bulunur.

Ana arı yılda yaklaşık 3.000.0003.000.000 sperm harcar.

Başarılı Arıcılığın İlk Koşulu : Ana Değiştirme

Mümkünse her yıl, değilse en fazla 2 yılda bir ana arı değiştirilmelidir.

Kaliteli Ana Arı İçin

İsabetli damızlık seçimiİsabetli damızlık seçimi

Uygun üretim yöntemiUygun üretim yöntemi

Ana Arı

Döllenmiş yumurtadan oluşur. Gelişmesini 16 günde tamamlayarak ergin hale gelir. 7-10 günlük yaşta çiftleşme uçuşuna çıkarak havada

10-20 erkek arı ile çiftleşir. Kaliteli bir ana arı, başarılı çiftleşme sonucu 6 milyon

adet spermatozoayı spermatekasında depolayabilir. İklim, vejetasyon ve koloni şartlarına göre günde

1500-2000 adet yumurta bırakabilir. Her kolonide (oğul dönemi hariç) bir tanedir. Feromonları ile koloninin düzenini sağlar. 3-4 yıl yaşayabilir.

Apis mellifera caucasica

SakindirDili uzundurSoğuğa adapte olmuşturGeç uyanır, geç gelişirGüçlü populasyona ulaşırBazı hastalıklara duyarlıdırFazla propolis toplar

Kafkas ArısıKafkas Arısı

Apis mellifera carnica

SakindirGelişme hızı çok iyidirErken ilkbaharda hızlı gelişirBal verimi yüksektirOğul eğilimi yüksektirKışlama yeteneği iyidirYaygın bir ırktır

Karniyol ArısıKarniyol Arısı

Apis mellifera ligustica

SakindirGelişme hızı çok iyidirErken ilkbaharda hızlı gelişirBal verimi yüksektirArı sütü verimi yüksektirKışlama yeteneği iyidirYaşama gücü yüksektir Dünyada en yaygın ırktır

İtalyan Arısıİtalyan Arısı

Arı Kolonisi : Süper Aile

Erkek 3x

Erkek 1 x Ana Arı x Erkek 2 x

Erkek 4

SÜPER KIZKARDEŞLER

SÜPER KIZKARDEŞLER

SÜPER

KI

ZKARDEŞLER

YARIM KIZKARDEŞLER YARIM KIZKARDEŞLER

YARIM KIZKARDEŞLER YARIM KIZKARDEŞLER

Birden fazla erkek arıyla çiftleşme ve genetik varyasyon

Ana arı 10-20 erkekle çiftleşir

Olası binlerce gen kombinasyonundan bazıları

Ana Arı Kalitesini Etkileyen Faktörler

Ana arı yetiştirilen damızlık koloninin özellikleriAşılanan larvanın yaşıAna arının yetiştirilme yöntemiBaşlatıcı ve bitirici kolonilerin populasyonuBir koloniye transfer edilen larva sayısıAna arı yetiştirme mevsimiErkek arı populasyon varlığıKolonilerin beslenmesi

Ana Arı Kalitesi

Yaş Yumurta 1günlük

2günlük

3günlük

4günlük

Canlı Ağırlığı (mg) 209209 189 172 147 119

Ovariol Sayısı (ad) 317317 308 292 272 224

Spermateka Çapı (mm) 1.311.31 1.27 1.21 1.15 1.03

Spermateka Hacmi (mm3) 1.181.18 1.09 0.93 0.82 0.58

Ana Arı Yetiştirme Mevsimi

NİSAN-MAYIS MAYIS HAZİRAN HAZİRAN-TEMMUZ

Ana Arı Yumurtlamasına Etki Eden Faktörler

Ana arının ırkıAna arının yaşıKoloni populasyon miktarıYetiştirme mevsimiYöre florasının durumuKuluçkalıktaki peteklerin özellikleriYumurtlama alanının varlığıAna arının yetiştirilme şekliAna arının fiziksel durumuKolonideki parazit bulaşıklığı

Ana Arı Yetiştiriciliği

Doğal yollarla koloni tarafından ana arı yetiştirilmesi;

ana arı kaybıoğul vermeana yenileme

nedeniyle olmaktadır.

Anasızlık Hissi ile Ana Arı Yetiştirme

Bu yöntem tamamen arıların kontrolünde ana arı yetiştirmeye dayanmaktadır. Farklı yöntemleri olmakla birlikte en yaygını, doğal yolla alınan oğulun anasızlık hissine bağlı olarak ana arı yetiştirmesidir.

İçerisinde günlük yumurta veya larva bulunan petek ile birkaç petek bir kovana konulur. Bir gün sonra anasızlığını anlayan işçi arılar petekte bulunan yumurta veya larvalardan kendilerine birçok ana arı yüksüğü hazırlarlar.

Anasızlık Hissi ile Ana Arı Yetiştirme

Daha sonra bu yüksüklerden çıkan ana arılardan biri koloniye hakim olur.

Bu sistemin sakıncaları;• İşçi arılar tarafından seçilen larvanın

özellikleri kontrol edilememektedir.• Bir ana arı yetiştirmek için birden fazla ana arı

yetiştirilerek zaman ve enerji harcanmaktadır.• Ana arı yetiştirme süresince koloni sürekli

olarak populasyon kaybına uğramaktadır.

Doğal Ana Arı Yüksükleri

Doğal Ana Arı Yüksükleri

Oğul Verme ile Ana Arı Yetiştirme

Arılar kovanlarında ana arı bulunduğu halde çoğalma içgüdüsü ile sayıları ırka göre değişmekle birlikte peteğin gizli ve peteğin gizli ve ana arının erişemeyeceği yerlerde 10-100 ana arının erişemeyeceği yerlerde 10-100 arasında ana arı yüksüğüarasında ana arı yüksüğü yaparlar.

Eski ana arı oğulla birlikte kovanı terk eder.

Ana Yenileme ile Ana Arı Yetiştirme

Kovanda sakat, yaşlı veya yetersiz çiftleşmiş ana arı bulunması durumunda arılar 1-4 arasında ana arı yüksüğü oluştururlar.

Yüksükler peteğin ortasında ve yüzeyindedir.

Yeni çıkan ana arı yumurtlamaya başladıktan sonra arılar tarafından eski ana arı öldürülür.

Kontrollü Ana Arı Yetiştiriciliği

Ana arı doğal yollarla yetiştirilebileceği gibi Miller, Smith, Hopkins, Alley, Jenter, DoolittleDoolittle,, Zımbalama vs yöntemleriyle yetiştirilir.

Günümüzde teknik arıcılıkta, en kolay, en iyi ve en yaygın ana arı yetiştirme yöntemi,

Doolittle YöntemiDoolittle Yöntemidir.

Miller Yöntemiyle Ana Arı Yetiştirme

Doolittle Yöntemiyle Ana Arı Yetiştirme

Bu yöntemin temeli; kalıplarla hazırlanmış olan yüksükler içerisine 1 günlük larvaları transfer etme esasına dayalıdır.

Transfer edilen larvaları taşıyan aşılama çerçevesi anasız başlatıcı kolonininanasız başlatıcı koloninin ortasına konur.

Başlatıcı kolonide 1 gün duran aşılama çerçevesi alınarak, kuluçkalık ve ballık arasına ana arı ızgarası konmuş olan ana arılı bitirici kolonininana arılı bitirici koloninin ballık kısmına konur.


Aşılandıktan sonraki 5. günde, gözler kapandıktan sonra yüksükler inkübatöre alınır.

10. günde çiftleştirme kutularına dağıtılırlar.11. günde ana arılar çıkarİzleyen 10 gün içerisine çiftleşerek yumurta

atmaya başlarlar.1 hafta içinde de satışa sunulabilirler.

Aşılama Çerçevesinin Hazırlanması

Yüksük Kalıbının Özellikleri

Aşılama Çerçevesinin Özellikleri

Başlatıcı Koloninin Hazırlanması

• 9-10 çerçeve populasyona sahip koloninin transferden 6-7 gün önce ana arısı 1 çerçeve arısı ile birlikte boş ruşet kovana alınır.

• Başlatıcı olarak hazırlanan kolonideki açık gözlü yavrulu petekler alınarak diğer kovanlardaki kapalı yavru içeren peteklerle değiştirilir. Böylece 6-12 günlük yaşta genç işçi arılara sahip başlatıcı koloni elde edilmiş olur.


• 5-6 gün sonra başlatıcı kolonide oluşan ana arı gözleri bozulur ve açık gözlü yavru da bırakılmamış olunur. Böylece başlatıcı koloniler larva transferinde kullanılabilecek düzeye getirilir.

• Başlatıcı kolonilerde transfere başlamadan önce fazla petekler alınarak bölme tahtası ile boş kısım kapatılır.


• 6-12 günlük genç işçi arı populasyon devamlılığı için 4-5 günde bir, çıkmak üzere yavru içeren, ancak açık gözlü larva içermeyen petek takviye edilir. Boş petek dışarıya alınır.

• Başlatıcı koloniye 45-60 adet larva transferi yapılmış aşılama çerçevesi verilebilir.

• Transferde verilen larva sayısı arttıkça larvalara verilen arı sütü düzeyi de düşecektir.

• Başlatıcı koloniler şurup ve polen ikame yemlerle beslenmelidirler.

Başlatıcı Koloni

Başlatıcı Koloni

Bitirici Koloninin Hazırlanması

• Bitirici koloni; başlatıcı kolonide 24-48 saat süreyle ana arı gözü olarak kabullenilmiş larvaların pupa devresi sonuna kadar besleme ve kuluçka işlemlerinin yapıldığı 2 katlı ve ana arı ızgaralı kolonilerdir. Ana arı kuluçkalıkta faaliyetine devam etmektedir.

• Bitirici koloniler, güçlü koloniler olmalı ve en az 16-18 çerçeve arı populasyonuna sahip olmalıdırlar.

• Bitirici koloniler, kabullenmiş ana arı gözleri verilmeden 2-3 gün önce hazırlanmalıdırlar.

Bitirici Koloninin Hazırlanması

• Kabul edilmiş ana arı gözleri bitirici kolonilere verilmeden önce, açık gözlü yavru içeren petekler aşılama çıtasının sağına ve soluna gelecek şekilde yerleştirilmelidir.

• Bitirici koloniler 7-8 günde bir kontrol edilerek kuluçkalık ve ballık arasında yavrulu ve yavrusuz petek değişimi yapılmalıdır.

• Koloni şurup ve polen ikame yemleriyle beslenmelidir.

Bitirici Koloni

Erkek Arı Kolonisinin Hazırlanması

• Ana arı üretiminden 8-10 gün önce, seçilen koloniler önceden hazırlanan ana arı ızgarasıyla bölünmüş kovanlara aktarılırlar.

• Izgaranın bir tarafına 1 adet ballı, 1 adet önceden hazırlanan erkek arı gözlü petekle ana arı konur.

• Yumurtlamayı teşvik amacıyla şuruplama yapılır.• Yumurtalar larvaya dönüşünce erkek gözlü petekler

diğer kolonilere verilir.• Alınan petek yerine erkek arı gözlü boş petek verilir.

Damızlık Koloninin Hazırlanması

• Damızlık olarak kullanılacak koloni ana arı ızgarası ile bölünmüş kovanlara aktarılır.

• Transferden 5 gün önce ana arı bir yavrulu ve bir adet hafif esmer boş bir petek ile ızgaralı yere hapsedilerek verilen boş peteğe yumurtlaması sağlanır.

• Ana arı transfer gününden 4-5 gün önce bu peteğe yumurtlamış ve yumurtalar transfer gününde istenilen yaşa ulaşmış olacaktır.

Larva Transferinin Yapılması

• Damızlık kovana önceden bırakılan boş petek 1-2 günlük larva içermiş şekliyle transfer için alınır.

• Transfer rüzgar ve doğrudan güneş almayan kapalı ortamlarda yapılmalıdır.

• Ortam sıcaklığı 22-28ºC, nem %50-55 olmalıdır.• Aşılama yapılacak olan ana arı gözlerinin içerisine

1:1 oranında su ve arı sütü karışımından 1 damla konulur.

• Larva transferi için petekteki larva, sırtının altından kaşığın ucuna alınır ve ana arı gözünün tabanının tam ortasına bırakılır.

Larva Transferi

Larva Transferi

Çiftleştirme Kovanının Hazırlanması

• Standart kovan 3-4’e bölünerek farklı yerlerden uçma deliği açılması suretiyle çiftleştirme kovanı hazırlanabileceği gibi ruşet kovan veya strafor çiftleştirme kutuları kullanılabilir.

• Ana arılar yüksükten çıkmadan 1 gün önce çiftleştirme kolonileri oluşturulur. Bunun için diğer anaç kovanlardan alınan 1 adet yavrulu ve arılı petek, 1 adet temel petek ruşet kovana konulur.

• Erkek arı kolonileri ile ruşet kovanlar arılıktan 5 km uzağa çiftleştirme sahasına yerleştirilir.

Çiftleştirme Kovanının Hazırlanması

• Çiftleştirme sahasına ruşet kovanların yerleştirilmesini takiben çıkmak üzere olan ana arı gözlerinden her koloniye 1’er adet verilir.

• Çıkmak üzere olan ana arı gözlerinin takılmasını izleyen 4 gün sonra koloniler kontrol edilerek, çeşitli nedenlerle sakat çıkan, ölen veya kaybolan ana arıların yerine tekrar çıkmak üzere olan ana arı gözü takılır.

• Kekle besleme yapılır.

Çiftleştirme Kovanı

Ruşet Kovan

Ruşet Kovan

En Uygun Çiftleşme Koşulları

Sağlıklı bir ana arıSağlıklı erkek arı populasyonu

10-30 dakika zamanÖğleden sonra saat 13:00-17:00

200C üzerinde sıcaklık19.3 km/h şiddetinden daha az rüzgar

Yumurtlama Etkinliği

• Ana arı yumurtlamak istediği gözü kontrol eder ve sonra yumurta atar.

• 9-12 saniyede bir yumurta bırakır• 75-100 yumurtadan sonra dinlenir.• Günde 1500-2000 yumurta atar.• Yılda 200.000 yumurta atar.

Ana Arı Yetiştiriciliği Malzemeleri



















Türkiye’de ticari ana arı üretimi 1979 yılında başlamıştır. Son yıllarda ana arı üretiminin 200 –220 bin adede ulaştığı, işletme adedinin 150’nin üzerinde olduğu bildirilmektedir. Ancak üretilen ana arılar miktar olarak ihtiyacın sadece 1/10’u oranındadır. Ayrıca üretilen ana arıların kaliteleri tartışılmaktadır.

Bal üretim işletmesinde yeteri miktarda olan erkek arılar bu ana arıları yeterince dölleyebilmektedir. Böylece bal üretim işletmelerinde her istendiği zaman kullanılabilen yeterince döllenmiş ana arı bulundurulabilmektedir.

Ticari olarak üretilen yıllık 200 –220 bin ana arının yaklaşık %50’sinin üretiminde damızlık koloni olarak Kafkas koloniler kullanılmaktadır. Üretilen ana arılar ırk özellikleri bilinmeyen ana arı üretim işletmesinin çevresindeki kolonilerin erkek arıları ile döllenmektedirler. Bu dölleyici koloniler genelde melez kolonilerdir. Ana arı satışlarının olmadığı aylarda bankalama gibi yanlış uygulamalar yapılmaktadır. Damızlık kullanmayan ana arı üretim işletmeleri de bulunmaktadır.



Ana Arının Yüksükleri Bozması

Ana Arının Çiftleşme Uçuşu

Ana Arının Çiftleşmesi

Doğal Çiftleşme

Doğal Döllenmiş Ana Arı

Ana Arının Yapay Tohumlanması

Erkek Arıdan Semen Alınması

Erkek Arıdan Semen Alınması

Yapay Tohumlama

Ana Arı Yumurtalığı

Döllenmiş Ana Arı Yumurtalığı

Döllenmiş Ana Arı Spermatekası

Trakesi Alınmış Ana Arı Spermatekası

Trakeli Ana Arı Spermatekası

Spermateka

Çiftleşmiş Ana Arı Spermatekası

Çiftleşmemiş Ana Arı Spermatekası

Spermateka

Ana Arının Petek Gözünü Kontrolü

Ana Arının Yumurtlaması

İşaretlenmiş Ana Arı

Satışa Hazır Ana Arı

Jenter Yöntemi

Jenter Yöntemi

Jenter Yöntemi

Jenter Yöntemi

Jenter Yöntemi

Jenter Yöntemi

Art & Photos

17 ana arı yetiştiriciliği