พระราชวงบางปะอนพระนครศรอยธยา

ประวต   พระราชวงบางปะอนตงอยบนเกาะบางปะอน ตำาบลบางเลน หมท ๑ อำาเภอ

บางปะอน จงหวดพระนครศรอยธยา อยหางจากศาลากลางจงหวดพระนครศรอยธยาเพยง ๑๔ กโลเมตร การไปชมพระราชวงนจากกรงเทพมหานครไปไดทงทางเรอ รถไฟ และรถยนต

  เกาะบางปะอนแตเดมเรยกวา เกาะเลนหรอเกาะบางนางอน เปนทตงของพระราชวงบางปะอนในปจจบน เกาะบางปะอน เคยเปนทเสดจ ประพาสของกษตรยในสมยกรงศรอยธยามเกรดประวตเลาวา วนหนงสมเดจพระเอกาทศรถเมอครงยงเปนพระมหาอปราชไดเสดจประพาสลำานำา เปนทสำาราญพระหฤทย เมอใกลเกาะบางปะอนบงเกดพายใหญเรอใบพระทนงถกพายพดลมลง จงทรงวายนำาขนไปอาศยชาวบานผงไฟ ไดทอดพระเนตรเหนสาวงามนางหนงเปนทตองพระทย และไดอยกบสาวงามผน ตอมานางตงครรภและมพระโอรส พระโอรสองคนตอมาไดเปนพระอนทราชา และไดครองราชยเปนพระเจาทรงธรรม (พ.ศ. ๒๑๖๓ - ๒๑๗๑)

ตอมาเจาพระยากลาโหม ซงเปนพระญาตของพระมารดาพระเจาทรงธรรมไดขนครองราชย ระหวาง พ.ศ. ๒๑๗๓ - ๒๑๙๘ ปรากฏพระนามในพงศาวดารวา สมเดจพระเจาปราสาททอง เนองจากบางปะอนเปนพระราชเคหสถานเดมของพระองค จงโปรดเกลาฯ ใหสรางตำาหนกไอสวรรยทพยอาสนไวรมสระ และสรางวดชมพลนกายารามขนเมอ พ.ศ.๒๑๗๔ เพราะเคยเปนทประชมไพรพลมากอน

ตอมาพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวไดทรงปฎสงขรณวดนตามแบบเดมทกอยาง และโปรดเขยนภาพชาดกไวทผนงพระอโบสถดวย ซงยงปรากฏอยจนทกวนน

    เกาะบางปะอนเปนทเสดจประพาสของพระมหากษตรยกรงศรอยธยาหลงพระเจาปราสาททอง ตอมาทกรชกาลจนกระทงเสยกรง และเมอยายนครหลวงมาอยกรงเทพมหานครแลว เกาะบางปะอนถกทงรกรางมาเปนเวลา ๘๐ ปเศษ จนถงสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๔ แหงกรงรตนโกสนทร เรมมเรอกลไฟเปนพาหนะทางนำา พระองคโปรดเสดจทางนำาอยเสมอ ครงหนงเสดจประพาสพระนครศรอยธยา ขากลบทรงลองเรอผานเกาะบางปะอน ทอดพระเนตรเหนดงมะมวงรมรนเปนทพอพระราชหฤทยยงนก จงโปรดเกลาฯ ใหสรางพระตำาหนกขนในบรเวณวงเกาสมยกรงศรอยธยา พระราชทานนามวา พระทนงไอสวรรยทพยอาสน ตามนามพระตำาหนกเดมของพระเจาปราสาททอง

  ตอมาในรชสมยของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว พระองคโปรดเกลาฯ ใหสรางพระราชวงขนเมอ พ.ศ. ๒๔๑๕ ตอมาโปรดใหสรางพระทนงเวหาศจำารญ ปรบปรงพระทนงวโรภาสพมานใหม สรางศาลเหมมณเฑยรเทวราชและอาคารอนๆ และมการเฉลมพระทนงและสมโภชพระเศวตฉตร ๓ วน หลงจากนนไดเสดจประพาสทพระราชวงบางปะอนเปนประจำาทงทางเรอและทางรถไฟ ในขณะประทบแรม ณ พระราชวงนนโปรดเกลาฯ ใหราษฎรมสวนรวมในการรบเสดจพระราชาธบดจากตางเมองและงานฉลองอนๆ เปนทสนกสนาน

  นอกจากนนพระราชวงบางปะอนยงเปนทประกอบพระราชพธสำาคญๆ ในสมยนน

ดวย เชน พระราชพธศรสจจปานกาลถอนำา พระพพฒนสตยา การฉลองชางสำาคญๆ การลอยพระประทบ พระราชพธรชฎาภเษก            พระราชวงบางปะอนไดเปนสถานทรบเสดจเจาชายจากตางเมอง พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ทรงนำาแกรนดดกซารวตส แหงรสเชย และเจาชายยอรจแหงกรซไปยงพระทนงอทยานภมเสถยร ซงจดไวเปนทประทบแรมพระราชวงบางปะอน สมยรชกาลท ๖ ถงปจจบน            รชกาลท ๖ โปรดเสดจไปประทบแรมทพระราชวงบางปะอนเปนเวลาหลายป รชกาลท ๗ เสดจไปเพยงครงเดยวเมอคราวเสดจไปบวงสรวง พระมหากษตรยในอดต ณ พระนครศรอยธยาหลงจากนนพระราชวงกถกทอดทงมานาน            พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชพรอมดวยสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ และพระบรมวงศานวงศ ไดเคยเสดจไปยงพระราชวงบางปะอน และไดเสดจเยยมราษฎรในจงหวดใกลเคยง ในบางครงใชเปนทพระราชทานเลยงรบรองเจานายจากตางประเทศ เชน เจาหญงมาเกรตเตแหงเดนมารก เจาหญงบทรกซแหงเนเธอรแลนด พระเจาโบดวงแหงเบลเยยม เปนตน

อาคารทสำาคญในพระราชวงบางปะอน ซงสรางสมยรชกาลท 5 ไดแก

พระทนงวโรภาษพมาน        พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ทรงใชเปนทองพระโรงเสดจออกวาราชการ แตปจจบนใชเปนทประทบเมอมการเสดจแปรพระราชฐานพระทนงเวหาศจำารญ หรอเทยนเหมงเตย        พอคาชาวจนรวมกนสรางถวายใหพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาฯ เมอป พ.ศ. 2432 เปนอาคารแบบจน 2 ชน ทงชางและวสดเครองไมแกะ และเครองตกแตงตางมาจากประเทศจน เปนพระทนงเปดใหเขาชมชนลาง และดชมไดบางหองพระทนงอทยานภมเสถยร        ทเหนเปนอาคารทสรางขนใหม เมอป พ.ศ. 2537 สวนอาคารเดมสมยรชกาลท 5 นน สรางเปนเรอนไม 2 ชน แบบชาเลตของสวตเซอรแลนด และเครองเรอนแบบฝรงเศส สมยพระเจานโปเลยนท 3 ไดถกไฟไหมหมด เมอป พ.ศ. 2481 อาคารปจจบนใชเปนทประทบพระทนงไอศวรรยทพยอาสน        เปนมหาปราสาทโถงกลางนำา ถอดแบบมาจากพระทนงอาภรณภโมกขปราสาท ในพระบรมมหาราชวง กรงเทพฯ ปจจบนมพระพทธรปหลอสำารดของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาฯ ขนาดเทาพระองคจรง ทรงเครองยศจอมพลทหารบก ประดษฐานอยกลางพระทนงอนสาวรยสมเดจพระนางเจาสนนทากมารรตน หรอพระนางเรอลม        เปนพระมเหสของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาฯ เสดจทวงคตเนองจากเรอพระทนงเกดอบตเหตลมลงในแมนำาเจาพระยา ขณะทรงพระครรภ แตไมมใครกลาชวยเหลอ เนองจากตามกฎมณเทยรบาลอนเกาแก พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว จงสรางอนสาวรยหนออนขน เพอเปนทร ำาลกดวยความอาลยรก พรอมทงจารกคำาไวอาลยททรงพระราชนพนธดวยพระองคเองไวทงภาษาไทยและภาษาองกฤษหอวฑรทศนา        เปนหอสงเพอใชชมภมประเทศหอเหมมณเทยรเทวราช        เปนปรางคขนาดเลก เพออทศถวายแด พระเจาปราสาททองสะพาน         เชอมเขตพระราชฐานชนนอกกบชนกลาง ทมตกตาหนออนตงอยเรยงรายสำาหรบเชอมเขตพระราชฐานชนกลางกบเขตพระราชฐานชนใน มแนวฉากคลายบานเกลดกนกลางตลอด เพอแบงเปนทางเดนของฝายหนาและฝายใน (ผหญงลวน)

    พระทนงวโรภาษพมาน เปนพระทนงในพระราชวงบางปะอน จงหวดอยธยา สรางในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว แลวเสรจเมอ พ.ศ. 2419 เปนทองพระโรงอยทางตอนเหนอของ "สะพานเสดจ" ซงเปนทานำ8าสำาหรบเสดจพระราชดำาเนนข8นลง 

    เดมพระทนงองคน เปนเรอนไมสองชน เปนทตงประทบและทองพระโรงรวมกน ตอมารชกาลท5 โปรดฯใหรอสรางใหมเปนอาคารทรงวหารกรก ภายในพระทนงมทองพระโรงสำาหรบเสดจออกวาราชการ และใชเปนทประทบ ภายในหองทรงพระสำาราญ และหองโถงรบรอง ประดบภาพเขยนสนำามน ภาพเขยนสฝน และพระราชพงศาวดารจากวรรณคดไทยหลายเรอง

ในรชกาลปจจบน พระทนงวโรภาษพมานยงใชเปนทประทบ เมอมการเสดจแปรพระราชฐาน ณ พระราชวงบางปะอน แตยงเปดใหนกทองเทยวเขาชมไดโดยไมสามารถถายภาพภายในพระทนงได และสภาพสตรตองสวมกระโปรงเขาชม

พระทนงวโรภาษพมาน ปพ.ศ.2461 อนเปนปทใชสถานทแหงน8ประกอบพระราชพธอภเษกสมรส

พระทนงวโรภาษพมาน ป พ.ศ.2558

นอกจากน ความสำาคญของพระทนงองคน ทเปนอกหนงหนาประวตศาสตรแหงสยาม คอเปนสถานททพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว มพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหประกอบพระราชพธอภเษกสมรสของสมเดจพระเจานองยาเธอ เจาฟาประชาธปกศกดเดชน กรมขนสโขทยธรรมราชา (พระยศขณะนน ภายหลงไดเสดจเถลงถวลยราชสมบตเปนพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว รชกาลท7) กบหมอมเจาหญงรำาไพพรรณ สวสดวตน (พระยศขณะนน ภายหลงไดรบพระราชทานเฉลมพระยศเปนสมเดจพระนางเจารำาไพพรรณ พระบรมราชน ) โดยพระราชพธอภเษกดงกลาว จดขนในวนท 26 สงหาคม พ.ศ. 2461

พระทะเบยนสมรสซงพระราชพธอภเษกสมรสในครงน ถอ

เปนพระราชพธอภเษกสมรสครงแรก หลงจากการตรากฎมณเฑยรบาล วาดวยการเสกสมรสแหงเจานายในพระราชวงศ ในการพระราชพธอภเษกสมรสครงน เปนการแตงงานแบบตะวนอยางแทจรง กลาวคอมการถามความสมครใจของคบาวสาว และมการพระราชทาน "ของชำารวย" เปนครงแรกในประวตศาสตรสยาม กลาวกนวาของชำารวยทพระราชทานแกแขกเหรอ ตลอดจนขาราชบรพารผเขารวมงานพระราชพธอภเษกสมรสครงนคอ "แหวนเพชร"

พระทนงเวหาศจำารญ เปนพระทนงสองช8น สถาปตยกรรมแบบจน ต8งอยภายในพระราชวงบางปะอน สรางในรชสมยของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ในป พ.ศ. 2432 พระทนงองคน8มนามในภาษาจนวา เทยน เมง เตย ( 天明殿 อานแบบจนกลางวา เทยน หมง เต8ยน) แปลเปนไทยวา พระทนงฟาสวาง (เทยน แปลวา เวหา , เมง แปลวา จำารญ , เตย แปลวา พระทนง) ใชเวลาในการสรางประมาณ 10 ป และเปนพระทนงองคสดทายทสรางข8นในรชกาลท 5พระทนงเวหาศจำารญ เปนของถวายของขาราชการกรมทาซาย คอ พอคาใหญชาวจน โดยมพระยาโชฎกราชเศรษฐ (ฟก โชตกสวสด) เปนนายงาน หลวงสาทรราชายกต (ยม พศลยบตร) และ หลวงโภคานกล (จว) เปนผควบคมในการกอสราง และสมเดจพระเจานองยาเธอ พระองคเจาทองแถม กรมหมนสรรพศาสตรศภกจ เปนผควบคมดแลเมอพระทนงสรางเสรจ รชกาลท 5 โปรดเกลาฯ จดใหมพระราชพธเฉลมข8นพระทนงตามแบบจน เมอวนท 27 – 31 ธนวาคม พ.ศ. 2432

พระทนงอทยานภมเสถยรทเหนเปนอาคารทสรางขนใหม เมอป พ.ศ. 2537 สวนอาคารเดมสมยรชกาลท 5 นน สรางเปนเรอนไม 2 ชน แบบชาเลตของสวตเซอรแลนด และเครองเรอนแบบฝรงเศส สมยพระเจานโปเลยนท 3 ไดถกไฟไหมหมด เมอป พ.ศ. 2481 อาคารปจจบนใชเปนทประทบ

พระทนงไอศวรรยทพยอาสน     เปนมหาปราสาทโถงกลางนำา ถอดแบบมาจากพระทนงอาภรณภโมกขปราสาท ในพระบรมมหาราชวง กรงเทพฯ ปจจบนมพระพทธรปหลอสำารดของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาฯ ขนาดเทาพระองคจรง ทรงเครองยศจอมพลทหารบก ประดษฐานอยกลางพระทนง

อนสาวรยสมเดจพระนางเจาสนนทากมารรตน หรอพระนางเรอลม        เปนพระมเหสของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาฯ เสดจทวงคตเนองจากเรอพระทนงเกดอบตเหตลมลงในแมนำาเจาพระยา ขณะทรงพระครรภ แตไมมใครกลาชวยเหลอ เนองจากตามกฎมณเทยรบาลอนเกาแก พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว จงสรางอนสาวรยหนออนขน เพอเปนทร ำาลกดวยความอาลยรก พรอมทงจารกคำาไวอาลยททรงพระราชนพนธดวยพระองคเองไวทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ

หอวฑรทศนา        เปนหอสงเพอใชชมภมประเทศ

หอเหมมณเทยรเทวราช        เปนปรางคขนาดเลก เพออทศถวายแด พระเจาปราสาททอง

สะพาน         เชอมเขตพระราชฐานชนนอกกบชนกลาง ทมตกตาหนออนตงอยเรยงรายสำาหรบเชอมเขตพระราชฐาน

ชนกลางกบเขตพระราชฐานชนใน มแนวฉากคลายบานเกลดกนกลางตลอด เพอแบงเปนทางเดนของฝายหนาและฝายใน (ผหญงลวน)

น.ส.ขวญชนก แกนจกร LAT56 002