การจดัประสบการณ์เพื่อพฒันาความคิดสรา้งสรรค์สำาหรบัเด็ก

ปฐมวยั

อ. ตฤณ แจม่ถิน สาขาวชิาการศึกษาปฐมวยั มหาวทิยาลัยราชภัฏ

จนัทรเกษม

• Jellen and Urban ความคิดสรา้งสรรค์เป็นการคิดอยา่งอิสระในเชงิ

นวตักรรม จนิตนาการ• De Bono ความสามารถในการคิดนอกกรอบเพื่อนำามาใชแ้ก้ปัญหา

ความหมายของความคิดสรา้งสรรค์

• อุษณีย์ โพธสิขุกระบวนการทางปัญญาระดับสงูท่ีใชก้ระบวนการทางความคิด

หลายๆ อยา่งมารวมกัน เพื่อสรา้งสรรค์สิง่ใหมห่รอืแก้ปัญหา ท่ีมอียูใ่หดี้ขึ้น และต้องมอิีสรภาพทางความคิด

ความหมายของความคิดสรา้งสรรค์ (ต่อ)

• คณุค่าต่อสงัคม• คณุค่าต่อตนเอง• ทำาใหเ้กิดความสนุกสนานเพลิดเพลิน

• ชว่ยลดความเครยีดทางอารมณ์

คณุค่าของความคิดสรา้งสรรค์

• มคีวามภมูใิจและเชื่อมัน่ในตนเอง• นำามาซึ่งความเป็นผู้นำา• ตะหนักถึงคณุค่าของตนเอง• ชว่ยสง่เสรมิสนุทรยีภาพ

คณุค่าของความคิดสรา้งสรรค์ (ต่อ)

• สรา้งนิสยัในการทำางานท่ีดี• พฒันากล้ามเนื้อ• เปิดโอกาสใหเ้ด็กได้ค้นควา้ ได้ทดลอง ได้ประสบความสำาเรจ็

คณุค่าของความคิดสรา้งสรรค์ (ต่อ)

Guilford ได้แบง่องค์ประกอบของความคิด สรา้งสรรค์เป็น 4 ด้าน

องค์ประกอบของความคิดสรา้งสรรค์

1. ความคิดคล่องแคล่ว (Fluency)

• ด้านถ้อยคำา (Word Fluency)• ด้านการเชื่อมโยงความสมัพนัธ์ (Association

Fluency)• ด้านการแสดงออก (Expressional Fluency)• ด้านการคิด (Ideation Fluency)

2. ความคิดรเิริม่ (Originality)

• ความคิดแปลกใหมแ่ละแตกต่างไปจากความ คิดธรรมดา

หรอืแตกต่างจากบุคคลอ่ืน

3. ความคิดยดืหยุน่ (Flexibility)

• ความคิดยดืหยุน่ที่เกิดขึ้นทันที (Spontaneous Flexibility)

• ความคิดยดืหยุน่ทางการดัดแปลง (Adapture Flexibility)

4. ความคิดละเอียดลออ (Elaboration)

• ความคิดท่ีเก่ียวกับรายละเอียดท่ีใชใ้นการตกแต่ง

• เพื่อทำาใหค้วามคิดรเิริม่นัน้สมบูรณ์ยิง่ขึ้น

พฒันาการทางความคิดสรา้งสรรค์Torrance ได้แบง่ออกเป็น 3 ระยะ• – ระยะแรกเกิด 2 ขวบ• ระยะ 2 -4 ขวบ• ระยะ 4-6 ขวบ

• แรกเกิด-2 ปี มจีนิตนาการ สำารวจสิง่แวดล้อมรอบตัว

• 2-4 ปี ต่ืนตัวกับสิง่ใหม่ ใชจ้นิตนาการกับการเล่น ยดึตัวเองเป็นศูนยก์ลาง ชว่งความสนใจสัน้

• 4-6 ปี สนุกกับการวางแผน การเล่น การทำางาน ชอบเล่นสมมติเชื่อมโยงสิง่ต่างๆได้ แต่จะเขา้ใจ

เหตแุละผลได้ไมด่ีนัก

ลำาดับขัน้ของพฒันาการทางความคิดสรา้งสรรค์

Torrance ได้แบง่เป็น 5 ขัน้• ขัน้ท่ี 1 แสดงออกอยา่งอิสระทางความคิด ไมค่ำานึงถึงคณุภาพ

• ขัน้ท่ี 2 งานท่ีผลิตต้องอาศัยทักษะบางอยา่ง• ขัน้ท่ี 3 ประดิษฐส์ิง่ใหม่ๆ โดยไมซ่ำ้าใคร• ขัน้ท่ี 4 ปรบัปรุงขัน้ท่ี 3• ขัน้ท่ี 5 คิดสิง่ท่ีเป็นนามธรรมขัน้สงูสดุ คิดหลักการใหม่ๆ

ประโยชน์ของความคิดสรา้งสรรค์• ก่อใหเ้กิดสิง่แปลกใหม่• อำานวยประโยชน์สขุใหแ้ก่บุคคล• ชว่ยใหเ้ขา้ใจปัญหาและแก้ปัญหาได้ดี• ชว่ยใหบุ้คคลประสบความสำาเรจ็• ชว่ยใหป้รบัตัวได้ดี

ความคิดสรา้งสรรค์ไมส่ามารถบงัคับให้เกิดขึน้ได้

แต่สามารถสง่เสรมิให้เกิดขึน้ได้

แนวคิดทฤษฎีทางความคิดสรา้งสรรค์

แนวคิดและทฤษฎีโครงสรา้งทางปัญญาของ Guilford

• อธบิายความสามารถของสมองมนุษยเ์ป็นแบบ จำาลอง 3 มติิ

มติิท่ี 1 เน้ือหา(ขอ้มูลหรอืสิง่เรา้ที่เป็นสื่อในการคิด)

• ภาพ• สญัลักษณ์• ภาษา• พฤติกรรม

มติิท่ี 2 วธิคิีด(กระบวนการทำางานของสมอง)

• การรูแ้ละเขา้ใจ• การจำา• การคิดแบบอเนกนัย

• การคิดแบบเอกนัย• การประเมนิค่า

มติิท่ี 3 ผลของการคิด(การตอบสนองต่อขอ้มูลหรอืสิง่เรา้)

• หน่วย• จำาพวก• ความสมัพนัธ์

• ระบบ• การแปลงรูป• การประยุกต์

ทฤษฎี Constructivism

• เด็กเรยีนรูเ้อง• เด็กคิดเอง• ครูกับเด็กเรยีนรูไ้ปด้วยกัน

• สรา้งองค์ความรูใ้หมด่้วยตนเอง

ทฤษฎีของ Torrance

ความคิดสรา้งสรรค์เป็นกระบวนการของ ความรูส้กึต่อปัญหา แล้วรวบรวมความคิดตัง้เป็น

สมมติฐาน และเผยแพรผ่ลที่ได้จากการทดสอบ

ทฤษฎีของ Torrance (ต่อ)• ขัน้ท่ี 1 การพบความจรงิ• ขัน้ท่ี 2 การค้นพบปัญหา• ขัน้ท่ี 3 การตัง้สมมติฐาน• ขัน้ท่ี 4 การค้นพบคำาตอบ• ขัน้ท่ี 5 ยอมรบัผล

บรรยากาศท่ีสง่เสรมิความคิดสรา้งสรรค์• เด็กรูส้กึปลอดภัย• ใหเ้ด็กได้ลองเล่นคนเดียว• ได้สำารวจ ค้นควา้ และสรา้งสรรค์ด้วยตนเอง

• ขจดัอุปสรรค• ไมม่กีารแขง่ขนั• ใหค้วามสนใจเด็ก

ลักษณะของเด็กท่ีมคีวามคิดสรา้งสรรค์

• มไีหวพรบิ• กล้าแสดงออก• อยากรูอ้ยากเหน็• ชา่งสงัเกต

• มอีารมณ์ขนั• มสีมาธิ• รกัอิสระ

ลักษณะของเด็กท่ีมคีวามคิดสรา้งสรรค์ (ต่อ)

• มัน่ใจในตนเอง• อารมณ์อ่อนไหวง่าย

• ไมช่อบการบงัคับ• ชอบเหมอ่ลอย

• ซาบซึ้งกับสนุทรยีภาพ• มคีวามวจิติรพสิดาร• ชอบสรา้งแล้วรื้อ รื้อแล้วสรา้งใหม่

• ใชเ้หตผุลในการแก้ปัญหา

กิจกรรมท่ีสง่เสรมิความคิดสรา้งสรรค์

• Torrance ได้กล่าวถึงลักษณะของกิจกรรมที่สง่ เสรมิความคิดสรา้งสรรค์ไว้ 3 ลักษณะ

• ลักษณะท่ี 1 ความไมส่มบูรณ์ การเปิดกวา้ง(Incompleteness, Openness)

• ลักษณะท่ี 2 การสรา้งบางอยา่งขึ้นมา และนำามา ใชใ้หเ้กิดประโยชน์

(Producing Something and Using It)• ลักษณะท่ี 3 การใชค้ำาถามของเด็ก

(Using Pupil Question)

1. คำาถามท่ีสง่เสรมิความคิดคล่องแคล่ว

• คิดใหไ้ด้มากท่ีสดุ

2. คำาถามท่ีสง่เสรมิความคิดรเิริม่

• คิดหรอืทำาสิง่ท่ีไมเ่คยมใีครคิดหรอืทำามาก่อน

3. คำาถามท่ีสง่เสรมิความคิดยดืหยุน่

• ได้คำาตอบที่หลากหลาย

4. คำาถามท่ีสง่เสรมิความคิดละเอียดลออ

• คิดใหเ้หน็รายละเอียดปลีกยอ่ยต่างๆ

แนวทางการสง่เสรมิความคิด สรา้งสรรค์ของ Torrance

• สง่เสรมิใหเ้ด็กถาม• เอาใจใสค่วามคิดของเด็ก• ยอมรบัคำาถามของเด็ก• ชีแ้นะใหเ้ด็กหาคำาตอบด้วยตนเอง• แสดงใหเ้ด็กเหน็วา่ความคิดของเด็กมคีณุค่า

แนวทางการสง่เสรมิความคิดสรา้งสรรค์ของTorrance (ต่อ)

• เปิดโอกาสใหเ้ด็กได้เรยีนรูอ้ยูเ่สมอ• ค่อยเป็นค่อยไป• ยกยอ่งชมเชย• ไมม่กีารวดัผล

การต้ังคำาถาม 5W1H

• Who ใคร• What อะไร• Where ท่ีไหน• When เมื่อไหร่• Why ทำาไม• How อยา่งไร