IDZ DO PRZYKADOWY ROZDZIA SPIS TRE CI Fotografia cyfrowa. wiat w obiektywie. Wydanie II KATALOG KSIEK Autorzy: Katrin Eismann, Sean Duggan, Tim Grey Tumaczenie: Ewa Sawiska (wstp, rozdz. 1 4, 7 9, 11 14), KATALOG ONLINE Marcin Samodulski (rozdz. 5, 6), Piotr Cie lak (rozdz. 10) ISBN: 83-7361-483-4 ZAMW DRUKOWANY KATALOG Tytu oryginau: Real World Digital Photography 2nd Edition Format: B5, stron: 608 TWJ KOSZYK DODAJ DO KOSZYKA Techniki korekcji i obrbki zdj stosowane przez zawodowcw Zasady dziaania cyfrowego aparatu fotograficznego Wskazwki przydatne przy zakupie aparatu i osprztu CENNIK I INFORMACJE Komponowanie ujcia i wykorzystywanie warunkw o wietleniowych Tworzenie wasnej cyfrowej ciemni fotograficznej ZAMW INFORMACJE Techniki komputerowej korekcji i obrbki zdj cyfrowych O NOWO CIACH Zarzdzanie kolekcj zdj Popularno fotografii cyfrowej stale ro nie. Korzystanie z aparatu cyfrowego jest ZAMW CENNIK zdecydowanie wygodniejsze ni korzystanie z klasycznego aparatu, ale wymaga rwnie opanowania zagadnie, z ktrymi klasyczny fotograf moe si nigdy nie spotka. Wybr odpowiedniego aparatu i akcesoriw, fotografowanie i cyfrowa obrbka CZYTELNIA wykonanych zdj to procesy, w ktrych niezbdna jest pewna dawka wiedzy. Najlepiej oczywi cie uczy si wszystkiego od zawodowych fotografw, ktrzy poza koniecznymi FRAGMENTY KSIEK ONLINE informacjami podziel si take sztuczkami, ktre wypracowali podczas pracy. Wszystko to znajdziesz w ksice Fotografia cyfrowa. wiat w obiektywie. Wydanie II. Podstawowe i niezbdne wiadomo ci o grafice komputerowej i zasadzie dziaania cyfrowego aparatu fotograficznego Informacje pomocne przy wyborze aparatu cyfrowego i akcesoriw do niego Kompresja plikw, programy tematyczne i ustawienia ekspozycji, czyli wszystko, co moe mie wpyw na jako zdjcia Techniki fotografowania, komponowania ujcia i pracy w rnych warunkach o wietleniowych Kompletowanie wyposaenia cyfrowej ciemni fotograficznej Podstawowe i zaawansowane techniki obrbki i korekcji cyfrowych zdj Wydawnictwo Helion za pomoc programu Photoshop CS ul. Chopina 6 Drukowanie zdj i publikowanie ich w sieci 44-100 Gliwice tel. (32)230-98-63 e-mail: helion@helion.pl

Spis treci CZ PIERWSZA Fotografia cyfrowa wiadomoci podstawowe ROZDZIA 1. Dlaczego fotografia cyfrowa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17 Cudowny wiat fotografii cyfrowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 Troch historii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 Jako obrazu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20 Wydajno i wygoda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21 Elastyczno i kontrola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25 Zabawa! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25 Nie wszystko zoto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26 Nauka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26 Pocztkowe koszty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27 Obowizki fotografa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27 Nasza wasna mio do fotografii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28 ROZDZIA 2. Przetwarzanie obrazw cyfrowych w praktyce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29 Rozdzielczo = dane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29 Rozdzielczo a marketing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .34 Gbia bitowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35 Pliki graficzne 8 i 16bitowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36 Praca z obrazami 8- i 16-bitowymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .36 Tryby kolorw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37 Skala szaroci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37 Tryb RGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38 Tryb CMYK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38 Tryb Lab . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39 Formaty plikw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39 Formaty plikw cyfrowy aparat fotograficzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39 Formaty plikw komputer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41 Formaty plikw drukowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43 Formaty plikw wiadomoci e-mail i internet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43 Dobry fundament na przyszo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44 5

SPIS TRECI ROZDZIA 3. Jak dziaa cyfrowy aparat fotograficzny? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45 Od obiektywu, przez czujnik obrazu, do karty pamici . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45 Obiektyw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .46 Dugo ogniskowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47 Obiektywy wbudowane na stae . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .49 Obiektywy zmiennoogniskowe (zoom) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .49 Obiektywy wymienne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51 Jasno obiektywu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .52 Jako obiektywu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53 Celownik optyczny i ekran LCD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .56 Zalety i wady ekranw LCD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .57 Ekran LCD a celownik optyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .59 Migawka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61 Gdy naciskamy spust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61 Czujnik obrazu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .63 Rodzaje czujnikw obrazu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .63 Jak dziaa czujnik obrazu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .66 Konwersja sygnaw analogowych na cyfrowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .67 Czuo ISO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .69 Fizyczne rozmiary czujnika obrazu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .70 Fizyczne rozmiary pikseli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .72 Gbia bitowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .73 Fotografowanie w kolorze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .74 Zakres dynamiczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .76 Zapisywanie i przechowywanie obrazw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .77 Karty pamici . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .77 Formaty plikw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .81 Lampa byskowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .84 Lampa wbudowana w korpus aparatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .84 Zewntrzne lampy byskowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .85 Fotograf dobrze poinformowany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .86 ROZDZIA 4. Kupujemy cyfrowy aparat fotograficzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .87 Rodzaje cyfrowych aparatw fotograficznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .88 Aparaty klasy podstawowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .88 Aparaty automatyczne lepszej klasy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .89 Aparaty cyfrowe wyszej klasy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .91 Profesjonalne cyfrowe lustrzanki jednoobiektywowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .93 Cyfrowe cianki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .94 Pozostae urzdzenia do rejestrowania cyfrowych obrazw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .96 Gotowi do zakupu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .98 Jak zdecydowa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .98 Przewodnik dla kupujcych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .98 Co najczciej fotografuj? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .98 6

SPIS TRECI Co zamierzam robi ze swoimi zdjciami? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .99 Jakie s moje aktualne wymagania w zakresie moliwoci sprztu? . . . . . . . . . . . . . .99 Jak due jest moje dowiadczenie w obcowaniu z komputerami i fotografi? . . . . . .100 Jak wiele jestem w stanie w to zainwestowa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .103 Wymagania minimalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .103 Cechy aparatu, na ktre naley zwrci uwag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .105 Jak kupowa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .121 Na co Ci sta? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .121 Poszukiwania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .122 Wyprbuj, zanim kupisz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .123 Ocena aparatu na co zwraca uwag? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .124 Szacowanie jakoci zdj cyfrowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .129 Gdzie kupowa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .131 Podejmowanie ostatecznej decyzji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .132 ROZDZIA 5. Niezbdne akcesoria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .133 Torba fotograficzna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .133 Instrukcja obsugi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .134 Jeszcze wicej baterii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .135 Akumulatorki przeznaczone do wielokrotnego adowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .135 Uchwyty zasilajce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .137 Baterie w sytuacji awaryjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .137 Baterie o wysokiej pojemnoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .138 adowanie baterii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .138 Jeszcze wicej pamici . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .140 Noniki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .141 Portfele cyfrowe i dyski kieszonkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .142 Przenone nagrywarki CD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .144 Znaczenie statywu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .145 Wybr statywu odpowiedniego do posiadanego aparatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .146 Wicej wiata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .151 Rodzaje zewntrznych lamp byskowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .152 Obiektywy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .158 Wyduenie ogniskowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .158 Dedykowane obiektywy do lustrzanek cyfrowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .160 Porwnanie obiektyww zmiennoogniskowych i staoogniskowych . . . . . . . . . . . . .160 Przysona w obiektywach zmiennoogniskowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .161 Dodatkowe konwertery optyczne przeznaczone do aparatw z obiektywem wbudowanym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .162 Niezbdne filtry . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .164 Co z filtrami kolorowymi? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .170 Piercienie redukcyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .170 Czyszczenie aparatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .171 7

SPIS TRECI Pozostae akcesoria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .172 Przyrzdy do ustawiania parametrw ekspozycji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .173 Oglne zasady postpowania z aparatem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .174 Pomoce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .175 Wyposaenie studia fotograficznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .176 Owietlenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .177 Inne akcesoria niezbdne w studiu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .182 Nieskrpowana twrczo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .182 CZ DRUGA Fotografia cyfrowa techniki ROZDZIA 6. Podstawy fotografii cyfrowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .185 Konfiguracja aparatu cyfrowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .185 Rozmiar i kompresja obrazu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .186 Wybr formatu pliku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .191 ISO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .192 Balans bieli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .194 Wyostrzanie, zmiana nasycenia i inne funkcje wzbogacania zdj . . . . . . . . . . . . . .201 Ustawiania przestrzeni kolorw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .202 Dodatkowe ustawienia aparatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .203 Formatowanie karty pamici . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .204 Tryby ekspozycji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .205 Czym jest ekspozycja czyli nawietlanie zdjcia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .205 Tryb penej automatyki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .210 Tryb Program . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .211 Tryb priorytetu przysony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .211 Tryb priorytetu migawki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .211 Tryb rczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .211 Programy tematyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .212 Metadane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .215 Format EXIF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .215 Wykonanie zdjcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .218 Kadrowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .218 Jak wane jest kadrowanie w fazie fotografowania? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .221 Zalenoci pomidzy poszczeglnymi elementami obrazu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .225 Rnice pomidzy fotografi cyfrow a fotografi tradycyjn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .231 Dugo ogniskowej obiektywu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .231 Gbia ostroci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .232 Fotografia czarno-biaa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .235 Zmiana ustawie aparatu po kadym zdjciu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .238 Wykorzystanie ekranu LCD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .238 Fotografia cyfrowa to te fotografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .240 8

SPIS TRECI ROZDZIA 7. wiato . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .241 Pomiar wiata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .242 Jak wiatomierz postrzega wiato? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .242 Tryby pomiaru wiata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .245 wiatomierz wbudowany w aparat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .250 Kiedy korygowa wskazania wiatomierza? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .255 Kompensacja ekspozycji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .257 Kiedy i jak posugiwa si funkcj kompensacji ekspozycji? . . . . . . . . . . . . . . . . . .257 Okrelanie prawidowej ekspozycji na podstawie histogramu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .262 Balans bieli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .271 Tworzenie wasnych ustawie balansu bieli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .272 Autobracketing balansu bieli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .274 amanie regu balans bieli jako narzdzie kreatywne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .276 Ocena jakoci obrazu przy uyciu ekranu LCD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .277 Konfigurowanie ustawie ekranu LCD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .277 Ocena ostroci i wyostrzenia obrazu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .278 Edycja w aparacie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .279 Znaczenie wiata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .282 CZ TRZECIA Cyfrowa ciemnia fotograficzna ROZDZIA 8. Wyposaenie cyfrowej ciemni fotograficznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .285 Ciemnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .286 Owietlenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .286 Komputer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .288 Najwaniejsze zagadnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .288 Pozostae zagadnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .289 Sie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .292 Monitor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .294 Archiwizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .299 Drukarki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .300 Drukarki atramentowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .300 Drukarki termosublimacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .303 Trwao wydrukw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .303 Format wydruku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .304 Materiay do drukowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .305 Niezbdne akcesoria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .307 Czytnik kart pamici . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .307 Mysz optyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .308 Tablet graficzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .308 9

SPIS TRECI Oprogramowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .309 Programy do podstawowej edycji zdj cyfrowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .309 Programy do zaawansowanej edycji zdj cyfrowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .311 Pluginy Photoshopa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .313 Oprogramowanie do zarzdzania zbiorami cyfrowych fotografii . . . . . . . . . . . . . . . .316 Gotowi do edycji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .316 ROZDZIA 9. Transfer, edycja i konwersja fotografii cyfrowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .317 Transfer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .317 Z aparatu do komputera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .318 Czytniki kart . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .320 Przenoszenie zdj na dysk komputera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .321 Oprogramowanie dostarczane z aparatem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .323 Oprogramowanie producentw niezalenych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .326 Wybr waciwego narzdzia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .328 Edycja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .328 Cyfrowa tablica wietlna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .329 Edycja w programie Photoshop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .333 Konwersja plikw RAW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .343 Konwersja w programie BreezeBrowser . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .343 Konwersja w programie Capture One DSLR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .344 Konwersja za pomoc pluginu Adobe Camera Raw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .345 Konwersja w programie Sigma Photo Pro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .350 Kolejny krok optymalizacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .350 R O Z D Z I A 10. Korekcja obrazw podstawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .351 Preferencje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .352 Preferencje oglne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .352 Obsuga plikw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .354 Wywietlanie i kursory . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .356 Przezroczysto i przestrze kolorw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .357 Jednostki i miarki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .358 Plug-ins i dyski magazynujce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .359 Pami i cache obrazw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .360 Przegldarka plikw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .361 Ustawienia kolorw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .362 W jaki sposb Photoshop interpretuje barwy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .362 Konfiguracja ustawie kolorw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .365 Przestrzenie robocze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .366 Zasady zarzdzania kolorem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .371 Tryb zaawansowany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .375 Zapisywanie ustawie kolorw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .375 10

SPIS TRECI Opracowanie strategii edycji obrazw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .376 Oszacowanie wygldu fotografii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .376 Tworzenie planu edycji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .379 Korekcja charakterystyki tonalnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .384 Dziaanie warstw dopasowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .384 Charakterystyka tonalna troch szczegw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .386 Poprawianie zakresu tonalnego za pomoc polecenia Levels (poziomy) . . . . . . . . . .391 Zwikszanie kontrastu za pomoc polecenia Curves (krzywe) . . . . . . . . . . . . . . . . .401 Podstawowe informacje dotyczce korekcji koloru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .413 Teoria barw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .413 Korekcja kolorw za pomoc polecenia Variations (wariacje) . . . . . . . . . . . . . . . . .414 Polecenie Color Balance (balans kolorw) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .415 Korekta barw za pomoc polecenia Levels (poziomy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .417 Korekcja koloru za pomoc polecenia Curves (krzywe) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .427 Podstawowe informacje o czyszczeniu zdjcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .430 Klonowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .431 Pdzel korygujcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .434 Narzdzie Patch (atka) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .437 Drobne korekty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .439 Nasze rekomendacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .442 Kadrowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .442 Elastyczno cyfrowej ciemni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .446 R O Z D Z I A 11. Cyfrowa ciemnia fotograficzna techniki zaawansowane . . . . . . . . . . . . . . . . .447 Wyostrzanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .447 Wyostrzanie jako element procesu edycji obrazu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .448 Parametry filtru Unsharp Mask (wzmocnienie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .449 Jak daleko si posun? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .451 Pozostae filtry wyostrzajce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .453 Efekty rozmycia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .453 Korekcja nawietlenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .459 Znaczenie jasnoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .459 Wysanianie i dowietlanie obrazu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .461 Maski warstw i selekcje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .469 Konwertowanie kolorowych zdj do skali szaroci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .484 Polecenie Channel Mixer (mieszanie kanaw) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .485 Polecenie Gradient Map (mapa gradientu) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .488 Tonowanie i kolorowanie zdj czarno-biaych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .490 Tonowanie zdjcia za pomoc warstwy dopasowania Hue/Saturation (barwa/nasycenie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .490 Tonowanie zdjcia za pomoc polece Levels (poziomy) oraz Curves (krzywe) . . . .491 czenie obrazw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .495 Rozszerzanie zakresu dynamicznego obrazu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .496 czenie uj panoramicznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .501 11

SPIS TRECI Poprawianie struktury obrazu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .508 Ograniczanie poziomu szumw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .508 Korygowanie aberracji chromatycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .510 Edycja obrazw 16-bitowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .512 Tworzy lepsze obrazy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .514 CZ CZWARTA Drukowanie, zarzdzanie i prezentowanie fotografii cyfrowych R O Z D Z I A 12. Od aparatu przez monitor do drukarki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .517 Rola systemu zarzdzania kolorem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .517 wiadomo ogranicze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .518 Profile kolorw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .519 Lokalizacja profilw kolorw w systemie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .519 Wspuytkowanie profilw kolorw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .519 Profile kolorw aparatw cyfrowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .520 Tworzenie profilu kolorw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .521 Doczanie profilw kolorw do plikw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .521 Profile kolorw monitorw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .522 Program Adobe Gamma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .522 Kalibracja sprztowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .522 Profile kolorw drukarek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .526 Domylne profile papierw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .526 Zakup profilw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .526 Tworzenie wasnych profilw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .527 Ocena jakoci wydrukw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .529 Drukowanie czynnoci przygotowawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .531 Rodzaje drukarek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .531 Zmiana wymiarw obrazka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .533 Interpolacja sposb na wykorzystanie wszystkich moliwoci aparatu . . . . . . . . . .536 Drukowanie w Photoshopie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .538 Prba kolorw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .538 Drukowanie z podgldem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .541 Ustawienia drukarki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .543 Druk na zlecenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .546 Cyfrowe laboratoria fotograficzne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .546 Drukarnie internetowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .546 Drukarnie offsetowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .547 Wydruk doskonay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .548 12

SPIS TRECI R O Z D Z I A 13. Cyfrowe portfolio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .549 Prezentowanie zdj w Sieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .549 Przygotowywanie zdj do prezentacji w Sieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .550 Rozsyanie zdj poczt elektroniczn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .552 Internetowe galerie zdj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .553 Oprogramowanie do tworzenia galerii zdj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .554 Ochrona zdj publikowanych w Sieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .557 Publikowanie zdj o niewielkich rozmiarach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .558 Znak wodny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .558 Niewidzialny znak wodny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .560 Korzystanie z tabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .561 Zabezpieczanie zdj podczas programowania strony WWW . . . . . . . . . . . . . . . . .561 Poziom zabezpiecze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .562 Cyfrowe pokazy slajdw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .563 Przygotowywanie zdj do projekcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .563 Oprogramowanie do tworzenia pokazw slajdw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .564 Pakiety zdj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .566 Tworzenie stykwki w Photoshopie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .567 Tworzenie pakietu zdj w Photoshopie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .568 Qimage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .570 Zalety udostpniania zdj innym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .570 R O Z D Z I A 14. Katalogowanie i archiwizowanie fotografii cyfrowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .573 Obrazy wzorcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .574 Metadane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .574 Zarzdzanie zbiorami cyfrowymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .575 Przygotowywanie wasnego systemu zarzdzania zbiorami cyfrowymi . . . . . . . . . . .575 Oprogramowanie do zarzdzania zbiorami cyfrowymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .576 Opracowywanie wasnego systemu sw kluczowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .583 Ochrona zdj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .585 Prawo autorskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .586 Symbol ochrony praw autorskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .586 Rejestrowanie praw autorskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .587 Tworzenie kopii zapasowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .588 Kopiowanie na pyty CD lub DVD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .588 Zewntrzne dyski twarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .589 Tama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .590 Przechowywanie z dala od miejsca pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .591 Oprogramowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .591 Dugoterminowe przechowywanie kopii bezpieczestwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .591 Powrt do wiata fotografii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .592 Skorowidz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .593 13

ROZDZIA DrRtUrGnie P ze wa za I obrazw cyfrowych w praktyce Zanim po raz pierwszy pobiegniemy w plener z aparatem pod pach, by robi zdjcia (cho najprawdopodob- niej naleaoby powiedzie: zanim pobiegniemy robi kolejne zdjcia, bo niechybnie mamy ich ju tak duo, e nie wiadomo, co z nimi robi), powinnimy zaznajomi si z teori przetwarzania obrazw cyfrowych. Im g- biej wnikniemy w te zagadnienia, tym lepsze bd efekty naszej pracy. Kluczowe pojcia, ktrych znaczenie trze- ba sobie przyswoi, to rozdzielczo, gbia bitowa, tryb koloru oraz format pliku. W tym rozdziale omwimy je w stopniu podstawowym, przedstawiajc bardziej zoone zagadnienia w kolejnych rozdziaach. ROZDZIELCZO = DANE Rozdzielczo to jedno z najwaniejszych poj w teorii przetwarzania obrazw, szczeglnie w odniesieniu do fo- tografii cyfrowej. Terminu rozdzielczo uywa si w znaczeniu zarwno liczby pikseli, jak i ich gstoci w ob- razku, przy czym czsto pojcia te stosowane s zamiennie. Prowadzi to do licznych nieporozumie. Rozdzielczo aparatu cyfrowego mierzy si w megapikselach (czyli milionach pikseli). Z kolei rozdzielczo pliku graficznego, a take rozdzielczo monitora okrela si poprzez podawanie liczby pikseli wywietlanych na odcinku jednego cala (w skrcie ppi, czyli pikseli na cal ang. pixels per inch), bd te wymiarw w pikse- lach (na przykad 400600 pikseli). Jest jeszcze rozdzielczo drukarki, ktr opisujemy liczb punktw dru- kowanych na odcinku jednego cala (w skrcie dpi, czyli punktw na cal ang. dots per inch) rysunek 2.1. W opisie parametrw obrazu pojawiaj si wic liczby, ktrych charakter zmienia si zalenie od kontekstu, co utrudnia przeliczanie jednej miary na drug. Z tego samego wzgldu o wiele trudniej jest take zrozumie, jak te wszystkie liczby przekadaj si na to, co interesuje nas najbardziej poziom szczegw widocznych na ob- razku, jego jako, a take fizyczna wielko, jak uzyska po wydrukowaniu na papierze. Jeli chodzi o t wielko, to w jej kontekcie rozdzielczo przekada si na ilo danych. Innymi sowy, im wy- sza rozdzielczo, z tym wiksz iloci danych mamy do czynienia. Gdy wic mwimy o rozdzielczoci w zna- czeniu oglnej liczby pikseli, na przykad cakowitej liczby megapikseli, ktr jest w stanie zarejestrowa dany aparat, to mamy na myli cakowit ilo danych zapisywanych przez urzdzenie. Z kolei mwienie o gstoci

ROZDZIA 2. PRZETWARZANIE OBRAZW CYFROWYCH W PRAKTYCE Rysunek 2.1. Znaczenie pojcia rozdzielczoci zmienia si w zalenoci od urzdzenia, ktrego parametry chcemy za jego pomoc opisa. Wielu fotografw czsto popenia bdy w prawidowej interpretacji tego terminu, dlatego kluczem do penego wykorzystania moliwoci danego urzdzenia do przetwarzania obrazu jest zrozumienie, co kryje si pod pojciem rozdzielczo wanie w kontekcie tego urzdzenia ppi i dpi jaka to rnica? Puryci wskazuj na konieczno rozrnienia znaczenia skrtw ppi oraz dpi. Gdy mwimy o pikselach, to powinnimy mie na myli kropki wywietlane na ekranie monitora. Punkty, to z kolei kropki, kt- re na papierze drukuje drukarka. Technicznie rzecz biorc, rnice pomidzy tymi dwoma rodzajami kropek s niewielkie, lecz obstajemy za tym, by posugiwa si w kadej sytuacji poprawn termino- logi. Z tego wzgldu, od tej pory ju zawsze termin ppi bdziemy odnosi do rozdzielczoci aparatu lub monitora, a termin dpi do rozdzielczoci wydruku. Moe si zdarzy, e spotkasz kogo, kto posuguje si terminem dpi w znaczeniu oglnej miary jakiejkolwiek rozdzielczoci. Wtedy uwaaj w pewnych sytuacjach kto taki moe mwi dpi, a mie na myli ppi (warto mu wwczas poleci lektur niniejszej ksiki). pikseli (w podobnym kontekcie jak w przypadku drukarek, kiedy to mwi si o liczbie punktw drukowanych na odcinku jednego cala) naley rozumie jako podawanie informacji o liczbie pikseli rozmieszczonych w pew- nym obszarze. Z im wikszej liczby pikseli skada si obraz, w tym wikszym formacie mona go wydrukowa. Z kolei wiksza gsto pikseli przekada si na lepsz jako obrazu i wiksz ilo dostrzegalnych szczegw (rysunek 2.2). Najwaniejsze pytanie, na ktre naley sobie odpowiedzie w zwizku z rozdzielczoci, brzmi: Ile mi jej tak naprawd potrzeba?. Wysza rozdzielczo to zwykle wikszy zysk, lecz nie zawsze potrzebujemy jej tyle, jak mogoby si nam wydawa. Wybierajc aparat pod ktem rozdzielczoci, zastanawiajmy si nad tym, jakiemu celowi bdzie on gwnie suy. Jeli na przykad kto zajmuje si porednictwem w handlu nieruchomociami i aparat fotograficzny jest mu potrzebny tylko do zamieszczania zdj domw na stronie WWW i drukowania ich w maym formacie wewntrz prospektw reklamowych, to urzdzenie o rozdzielczoci 3 megapikseli okae si wystarczajco dobre. 30

ROZDZIELCZO = DANE Rysunek 2.2. Rozdzielczo cyfrowego aparatu fotograficznego determinuje ilo danych, ktr urzdzenie jest w stanie zarejestrowa. Zdjcie z lewej zostao wykonane aparatem o rozdzielczoci 1 megapiksela i, jak wida, cechuje si do niskim poziomem szczegw oraz niezbyt wyranymi krawdziami. Zdjcie z prawej wykonano aparatem o wyszej, 6-megapikselowej rozdzielczoci, co zaowocowao wyszym poziomem szczegw w obrazie i wyraniejszymi krawdziami Cakowita liczba pikseli a efektywna liczba pikseli Poszczeglne aparaty cyfrowe identyfikuje si przede wszystkim na podstawie ich rozdzielczoci, ktr mierzy si w megapikselach. Termin megapiksel wskazuje na to, na ilu milionach pikseli element wia- toczuy aparatu jest w stanie zarejestrowa pojedynczy obrazek. Im wicej megapikseli, tym wicej da- nych o zawartoci obrazka. To z kolei oznacza wikszy maksymalny format, jaki zdjcie moe uzyska na wydruku. Trzeba jednak pamita o tym, e nie wszystkie piksele wchodzce w skad elementu wiatoczue- go w aparacie s wykorzystywane do rejestrowania obrazu. Z reguy cz z nich jest maskowana i zwy- kle s to piksele rozmieszczone wzdu krawdzi (rysunek 2.3). Maskowanie suy rnym celom czasem chodzi o ustalenie odpowiednich pro- porcji obrazka, innym znw razem o moliwo zmierzenia punktu czerni (czyli oszacowanie war- toci kolorystycznych nienawietlonego piksela) w celu waciwego przetworzenia obrazu przez ukady wewntrzne aparatu. Z racji tego, e nie wszystkie piksele wcho- dzce w skad elementu wiatoczuego wykorzy- stuje si podczas rejestrowania obrazu, w opisie aparatu zwykle uwzgldnia si rwnie tzw. efek- Rysunek 2.3. Nie wszystkie piksele wchodzce tywn liczb pikseli. Ta warto odnosi si ju w skad elementu wiatoczuego w aparacie do rzeczywistej iloci pikseli, z ktrych bdzie si s wykorzystywane do rejestrowania obrazu. Cz skada wykonane aparatem zdjcie, a nie do ca- z nich jest maskowana i nieuywana, inne za mog kowitej liczby pikseli w elemencie wiatoczuym. suy do mierzenia wartoci punktu czerni 31

ROZDZIA 2. PRZETWARZANIE OBRAZW CYFROWYCH W PRAKTYCE W kolejnych rozdziaach bdziemy jeszcze nieraz powraca do tematu rozdzielczoci i jej doboru pod ktem na- rzdzi uywanych do rejestrowania, edycji i drukowania obrazkw. Kiedy rozdzielczo jest naprawd wana? Tak naprawd rozdzielczo jest wana na kadym etapie procesu przetwarzania obrazu. Wszystkie urzdzenia, ktrymi posugujemy si podczas edycji zdj aparat, monitor i drukarka maj swoje rozdzielczoci, ktre okrelaj ich moliwoci w zakresie rejestrowania, wywietlania lub drukowania obrazu. Jeli wic mamy zamiar zrobi najlepszy moliwy uytek z tych urzdze, to musimy wiedzie, pod jakimi wzgldami parametr zwany rozdzielczoci jest wany dla kadego z nich. Rozdzielczo cyfrowego aparatu fotograficznego Rozdzielczo w przypadku aparatu cyfrowego odnosi si do iloci pojedynczych pikseli, ktre zostan uyte do zarejestrowania obrazu widzianego przez obiektyw. Okrela si j w jednostkach zwanych megapikselami, a megapiksel to jeden milion pikseli. Im wicej megapikseli, z tym wikszej iloci danych bdzie skada si ka- dy obraz. Wielu fotografom wydaje si, e rozdzielczo aparatu jest miar poziomu szczegw zapisywanych w pojedyn- czym obrazku. I do pewnego stopnia maj racj, cho bardziej adekwatne jest stwierdzenie, e rozdzielczo od- nosi si przede wszystkim do wielkoci, jak zdjcie moe uzyska na wydruku. W tabeli 2.1 przedstawiono za- lenoci, jakie zachodz pomidzy rozdzielczoci aparatu, a formatem wydruku zdjcia i wielkoci pliku na dysku. Tabela 2.1. Klucz do rozszyfrowania znaczenia rozdzielczoci aparatu cyfrowego Liczba megapikseli Format wydruku Przybliona wielko (bez interpolacji) nieskompresowanego pliku 1 4"3" lub 108 cm 3 MB 2 5"3,5" lub 139 cm 6 MB 3 6"4" lub 1510 cm 9 MB 6 10"6" lub 2515 cm 18 MB 8 12"8" lub 3020 cm 24 MB 11 14"9" lub 3523 cm 33 MB 14 16"11" lub 4028 cm 42 MB W rozdziale 3., Jak dziaa cyfrowy aparat fotograficzny?, omwimy bardziej szczegowo zasad dziaania apa- ratu cyfrowego, a w rozdziale 4., Kupujemy cyfrowy aparat fotograficzny, wyjanimy, jak dobra aparat od- powiedni do naszych potrzeb. 32

ROZDZIELCZO = DANE Rozdzielczo monitora Podstawowym czynnikiem okrelajcym rozdzielczo monitora jest faktyczna liczba pikseli, ktr urzdzenie jest w stanie wywietli. W przypadku klasycznych monitorw CRT mamy zwykle do wyboru pewien zakres rozdzielczoci, przy czym w kadej z nich obraz cechuje si dobr jakoci. Rozdzielczoci monitora opisuje si przez podanie nazwy (skrtu) oraz wymiarw obrazu w pikselach. Na przykad w rozdzielczoci XGA (skrt od ang. Extended Graphics Array) mamy do czynienia z obrazem majcym 1024 piksele w poziomie i 768 pik- seli w pionie. Z kolei pod nazw SXGA (skrt od ang. Super Extended Graphics Array) kryje si obraz maj- cy odpowiednio 1280 pikseli w poziomie i 1024 piksele w pionie. Istniej jeszcze inne standardowe rozdzielczo- ci monitora. Generalnie najlepiej jest pracowa przy najwyszej rozdzielczoci dostpnej dla danego monitora, bo dziki te- mu moemy wywietli na ekranie wiksz powierzchni obrazka. Nie naley jednak zapomina, e zwikszanie rozdzielczoci pociga za sob zmniejszanie wielkoci elementw interfejsu programu (rysunek 2.4). Rysunek 2.4. Rozdzielczo monitora determinuje ilo informacji, jaka jednoczenie moe zosta wywietlona na ekranie. Przy rozdzielczoci rzdu 12801024 (z lewej) ilo ta jest wiksza ni przy rozdzielczoci 800600 (z prawej). Jednak zwikszanie pola widzenia odbywa si kosztem zmniejszania wielkoci elementw interfejsu uytkownika Coraz wicej osb zajmujcych si fotografi wybiera monitory LCD. Od klasycznych monitorw CRT rni si one midzy innymi tym, e tylko jedna z oferowanych przez nie rozdzielczoci jest optymalna dla fizycznych moliwoci urzdzenia. Aby wic uzyska obraz o najwyszej jakoci, naley pracowa z t wanie, fabrycznie dobran rozdzielczoci. Wicej informacji na temat wyboru i konfiguracji monitora podamy w rozdziale 8., Wyposaenie cyfrowej ciemni fotograficznej. Czy tylko 72 ppi? Bardzo czsto syszy si opinie, e monitory pracuj z rozdzielczoci (Chodzi o rozdzielczo bdc miar licz- by pikseli wywietlanych w danym obszarze w tym wypadku na odcinku 1 cala przyp. tum.) obrazu wyno- szc 72 ppi. Jest to nieporozumienie. W dawnych czasach firma Apple miaa w swojej ofercie monitor 13-ca- lowy, ktry istotnie wywietla obraz o rozdzielczoci 72 ppi. Obecnie jednak wikszo monitorw pracuje w roz- dzielczoci rzdu 85 125 ppi, przy czym ostateczna osigana warto zaley od rozdzielczoci obrazu (W zna- czeniu wielkoci obrazu w poziomie i w pionie, na przykad 1024768 przyp. tum.) oraz fizycznej wielkoci monitora. Pamitajmy, e mwimy tu o gstoci pikseli, co oznacza, e ta rozdzielczo ma wpyw na ogln jako obrazu wywietlanego na ekranie monitora. Im wysza warto rozdzielczoci ppi, tym ostrzejszy obraz i tym mniejsze powikszenie fragmentu obrazu niezbdne do zobaczenia wszystkich jego szczegw. 33

ROZDZIA 2. PRZETWARZANIE OBRAZW CYFROWYCH W PRAKTYCE Rozdzielczo drukarki Dla fotografa chwil, w ktrej naprawd moe on oceni jako zdjcia, jest ta, kiedy arkusz papieru zo- staje pokryty atramentem (rysunek 2.5). Wydruk fo- tografii jest kulminacj caej pracy woonej w proces planowania, rejestrowania i edycji obrazu. Jego ja- ko czciowo zaley od moliwoci technicznych drukarki. Raz jeszcze pojawia si problem dwch rodzajw roz- dzielczoci: drukowania i drukarki. Bardzo czsto jest on rdem frustracji wrd uytkownikw drukarek, a producenci tych urzdze dodatkowo zwikszaj za- mieszanie, stosujc rne chwyty marketingowe Rysunek 2.5. Chwila prawdy fotografia przeniesiona w celu przycignicia klientw (patrz punkt Roz- na papier opuszcza drukark dzielczo a marketing). Rozdzielczo wydruku pliku z obrazem odnosi si do sposobu rozmieszczenia pikseli na obrazie, co wpywa na format oraz do pewnego stopnia jako wydrukowanego zdjcia. Rozdzielczo drukarki pozwala z kolei okreli, jak blisko siebie bd nadrukowywane kolejne punkty tworz- ce obraz. Parametr ten pozwala wic oceni ogln jako drukarki i poziom szczegw obrazu, ktre jest w sta- nie przenie na papier. Naley jednak zwrci uwag na to, e rozdzielczo drukarki mierzy si tak naprawd w liczbie kropli atramentu natryskiwanych w danym obszarze papieru, a nie w iloci pikseli, z ktrych skada si obraz. Z tego wniosek, e nie ma bezporedniego zwizku pomidzy rozdzielczoci wydruku, a rozdzielczo- ci drukarki. Kady rodzaj, a nawet model drukarki, cechuje si inn rozdzielczoci. Wicej informacji na temat rozdzielczo- ci rnych typw drukarek oraz sposobu przygotowania obrazkw do druku na kadym z nich podamy w roz- dziale 12., Od aparatu przez monitor do drukarki. Rozdzielczo a marketing Niedobrze, e wok kwestii rozdzielczoci powstao tyle zamieszania. Wydaje si jednak, e producenci urz- dze do cyfrowej obrbki obrazw d do tego, by skomplikowa wszystko jeszcze bardziej. Nikomu nie poma- ga fakt, e istnieje tyle rnych definicji nie tylko rozdzielczoci, ale i innych poj opisujcych te urzdzenia. Na przykad wspomniana na wstpie rozdzielczo czsto przyjmuje rol parametru charakteryzujcego jako drukarki. Jednak same liczby nie wystarcz, bo jako wydruku zaley dodatkowo od wielu innych czynnikw. Z tego wzgldu liczbami winno si posugiwa wycznie w kontekcie porwnywania ze sob drukarek podob- nej klasy. Producenci tych urzdze staraj si za wszelk cen przekona potencjalnego klienta, e ich urzdze- nie jest najlepsze, ale w rwnoczenie prawda o rzeczywistej wartoci sprztu zatraca si w szumie medialnym towarzyszcym jego rynkowej premierze. Podobnie sprawa wyglda w przypadku aparatw cyfrowych; ich producenci zachwalaj przede wszystkim licz- b megapikseli w elemencie wiatoczuym. Jest to oczywicie parametr istotny, ale nie jedyny, ktremu nale- aoby si przyjrze oceniajc aparat. W rozdziale 4. przedstawimy jeszcze inne czynniki majce wpyw na ja- 34

GBIA BITOWA ko obrazu rejestrowanego przez cyfrowy aparat fotograficzny. Tymczasem warto sobie uwiadomi, e naj- wysza dostpna liczba megapikseli niekoniecznie musi by czym, czego potrzebujemy do codziennej pracy. Format wydruku zdjcia mona powikszy nie tylko za spraw rozdzielczoci aparatu, ale take innymi meto- dami (patrz informacje w nastpnym podrozdziale). Rwnie wane co megapiksele s takie czynniki jak jako obiektywu i elementu wiatoczuego oraz dodatkowe funkcje, w ktre moe by wyposaony interesujcy nas model aparatu. Wikszo szumu medialnego towarzyszy kwestii moliwoci wspczesnych drukarek atramentowych. Sprze- dawcy i producenci nieustannie zachwalaj, ile to punktw na cal jest w stanie rozmieci na papierze dana dru- karka. Jednak kompetentne testy wykazay, e rozdzielczo drukarki ma wpyw na jako wydruku tylko do wartoci 1440 dpi; powyej tej wartoci wszelkie rnice jeli w ogle wystpuj nie wnosz ju niczego lepszego do wygldu fotografii przenoszonej na papier. Starajmy si zrozumie, co tak naprawd kryje si za rnymi parametrami, za pomoc ktrych opisuje si mo- liwoci sprztu, a wwczas nie damy si zwie marketingowym chwytom i kupimy urzdzenie najlepiej odpo- wiadajce naszym potrzebom. GBIA BITOWA Gbia bitowa jest parametrem opisujcym liczb bitw uywanych do przechowywania wartoci danego kolo- ru, przy czym wiksza gbia bitowa przekada si na wikszy zakres kolorw, ktre mona dziki niej uzyska (tabela 2.2). Pojedynczy bit przechowuje dane o maksymalnie dwch wartociach (kolory czarny i biay), ale ju za pomoc dwch bitw moemy zapisa dane o czterech rnych kolorach (czarny, biay i dwa rne od- cienie szaroci) rysunek 2.6. Pliki graficzne zapisuje si z 8- lub 16-bitow gbi dla kadego z trzech kana- w koloru. Na podstawie tych danych definiowane s wartoci kolorystyczne poszczeglnych pikseli tworz- cych obraz (patrz podrozdzia Tryby kolorw). Tabela 2.2. Gbia bitowa Liczba Liczba moliwych do uzyskania bitw danych wartoci koloru 2 4 4 16 6 64 8 256 10 1024 12 4096 14 16384 16 65536 Rysunek 2.6. W miar wzrostu gbi bitowej zwiksza si rwnie moliwy do uzyskania zakres wartoci tonalnych 35

ROZDZIA 2. PRZETWARZANIE OBRAZW CYFROWYCH W PRAKTYCE P l i k i g r a f i c z n e 8 i 1 6 b i t o w e Rnica pomidzy plikami graficznymi 8- i 16-bitowymi sprowadza si do liczby moliwych do zapisania warto- ci tonalnych (obrazy o gbi bitowej wikszej ni 8 nazywa si czasem obrazami o wielobitowej gbi, ang. high bit). Jeli, na przykad, rejestrujemy obraz z gbi 8-bitow, to na kady kana koloru przypadnie do 256 war- toci tonalnych. W przypadku gbi 16-bitowej mamy ju 65 536 wartoci na kady z trzech kanaw. Wik- szo aparatw cyfrowych zapisuje obrazy z gbi 12-bitow, co oznacza, e na kady kana koloru przypa- da 4096 wartoci tonalnych. Dysponujc na wejciu obrazem o wikszej gbi bitowej, mamy do dyspozycji wicej danych, z ktrych moe- my potem zrobi uytek podczas edycji. Jest to zaleta, bowiem nawet jeli w wyniku korekcji obrazu utracimy cz danych o niektrych wartociach tonalnych, to i tak w sumie zostanie nam ich duo wicej, ni w przy- padku obrazw rejestrowanych z gbi 8-bitow. Innymi sowy, nawet w przypadku bardzo intensywnej obrb- ki, pocztkowa pynno przej tonalnych pozostanie praktycznie nienaruszona, gdy zdecydujemy si wydru- kowa zdjcie (cho wtedy bdzie to ju obraz 8-bitowy, jako e wspczesne drukarki nie s przystosowane do drukowania w technologii wielobitowej). Decyzja o tym, czy pracowa z obrazami 8-, czy 16-bitowymi zaley od tego, w jaki sposb bdziemy si nimi po- sugiwa, a take od tematyki, ktra przewaa w naszych fotografiach. Zalety obrazw 16-bitowych uwidacznia- j si wtedy, gdy zaley nam na wydrukach najlepszej jakoci oraz gdy czsto pracujemy ze zdjciami wykona- nymi w trudnych warunkach owietleniowych. W innym wypadku lepiej bdzie pozosta przy obrazach 8-bito- wych, jako e ich edycja jest prostsza, a poza tym pliki osigaj znacznie mniejsze rozmiary. Praca z obrazami 8- i 1 6 - b i t o w y m i W kolejnych rozdziaach podamy bardziej szczegowe informacje na temat edycji obrazw o rnej gbi bito- wej. Na razie zastanwmy si nad tym, jak przedstawia si kwestia rejestrowania obrazu przez aparat w zale- noci od tego, czy jest to obraz 8- czy 16-bitowy. Rejestrowanie obrazw 8-bitowych Tu wszystko jest bardzo proste. Fotografie zapisywane s w postaci standardowych plikw JPEG lub TIFF, kt- re nie wymagaj specjalnego traktowania. Po prostu robimy zdjcie, a nastpnie przenosimy je na dysk kompu- tera i przystpujemy do edycji (oczywicie mamy tu na myli prostot jedynie zaoe edycji obrazw tego ty- pu, poniewa poszczeglne operacje mog okaza si bardziej skomplikowane; przekonamy si o tym podczas lektury rozdziau 12.). Praca z obrazami 8-bitowymi daje bardzo dobre rezultaty. Jednak z uwagi na ograniczon (w porwnaniu z ob- razami 16-bitowymi) ilo danych o wartociach tonalnych, trzeba dokada wszelkich stara, aby ograniczy operacje edycyjne do minimum. W tym celu dbajmy o to, aby zdjcie ju na wejciu miao moliwie najwysz jako (dotyczy to gwnie ekspozycji). Zbyt dua ilo poprawek wprowadzonych do obrazka spowoduje zna- czce obnienie jego jakoci, na przykad zaburzenie pynnoci przej tonalnych bd utrat szczegw w naj- janiejszych lub najciemniejszych obszarach zdjcia. 36

TRYBY KOLORW Rejestrowanie obrazw 16-bitowych Obecnie moliwo rejestrowania obrazw 16-bitowych daj jedynie te aparaty, ktre wyposaono w funkcj za- pisu zdj w formacie RAW (cho na przykad aparat Fuji S2 pozwala zapisywa obrazy wielobitowe take w formacie TIFF, standardowo przeznaczonym do zdj 8-bitowych). Zapis obrazu w formacie RAW daje du- e moliwoci, poniewa mamy tu do czynienia nie tyle z plikiem graficznym, co raczej ze swego rodzaju po- jemnikiem na dane zgromadzone przez aparat. Zanim jednak przystpimy do edycji zdjcia, naley podda je konwersji (patrz podrozdzia Formaty plikw). Przewag formatu RAW nad innymi jest moliwo zapisania znacznie wikszej iloci danych o poziomach jasnoci i kolorach w obrazie. Wanie dlatego nawet daleko po- sunite korekty nie obni jakoci zdjcia 16-bitowego, ktre w kadym przypadku cechowa si bdzie lepszym wygldem ni dowolny obrazek 8-bitowy. Czy wicej zawsze znaczy lepiej? Kady musi sam zdecydowa o tym, z jakimi obrazami bdzie pracowa. Wszystko zaley od indywidualnych wy- maga odnonie kocowej jakoci zdjcia. Zalecamy wic, aby wyprbowa obydwie moliwoci, po czym po- rwna rezultaty. Na przykad Katrin, wspautorka ksiki, woli pracowa wycznie z obrazkami 16-bitowy- mi, poniewa uzyskuje dziki temu wysz kocow jako zdjcia. Pamitajmy, e jeli na pocztku zrezygnujemy z dodatkowych danych, ktre zapewnia fotografowanie w try- bie 16-bitowym, to potem w aden sposb nie uda nam si ich odzyska. Salomonowym rozwizaniem wydaje si wic robienie za kadym razem zdj 16-bitowych. Wwczas nigdy nie znajdziemy si w sytuacji, w ktrej przyjdzie nam aowa, e nie dysponujemy tymi dodatkowymi omioma bitami. TRYBY KOLORW W pliku graficznym zapisywane s wartoci liczbowe, ktre opisuj kolor kadego z pikseli tworzcych obraz. Poszczeglne systemy reprezentacji tych wartoci oraz sposobu ich organizacji nazywa si trybami kolorw. Ob- razy w tzw. skali szaroci to w istocie zdjcia czarno-biae. Natomiast do zapisu fotografii w kolorze uywa si trybw RGB, CMYK i Lab. Cyfrowe aparaty fotograficzne wykorzystuj wycznie tryb kolorw RGB, ktry mona zmieni dopiero na etapie edycji obrazka w komputerze. Skala szaroci Zgodnie z sugesti zawart w nazwie, tryb kolorw skala szaroci przeznaczony jest dla obrazw czarno-biaych. Zazwyczaj zapisuje si je w postaci plikw 8-bitowych, ktre opisuj 256 rnych odcieni szaroci; 16-bitowy obraz w skali szaroci ma ju 65 536 odcieni. By moe do tej pory kto z Czytelnikw sdzi, e obrazy, ktre nazywamy czarno-biaymi, zawieraj wanie te dwa kolory: czarny i biay. Wystarczy jednak przyjrze si im nieco bliej, a natychmiast okazuje si, e oprcz tych dwch kolorw s jeszcze odcienie porednie, ktrych obecno znaczco wzbogaca zakres tonalny obrazu. Z tego wzgldu zalecamy, aby zawsze fotografowa w kolo- rze, to znaczy zapisywa pliki ze zdjciami zawsze w trybie RGB. Dziki temu za kadym razem uda nam si uzy- ska maksymalny zakres tonalny obrazu. Opcja fotografowania w skali szaroci, ktra jest dostpna w wikszo- ci aparatw cyfrowych, powoduje odrzucenie informacji o kolorze w przypadkowy sposb; rezultaty takiej kon- wersji rzadko kiedy okazuj si najlepszymi z moliwych. W celu uzyskania czarno-biaego zdjcia najlepiej jest 37

ROZDZIA 2. PRZETWARZANIE OBRAZW CYFROWYCH W PRAKTYCE przeksztaci kolorowy obraz RGB do skali szaroci dopiero na etapie komputerowej edycji zdjcia. Co wicej, istniej jeszcze inne, zaawansowane opcje drukowania czarno-biaych obrazw z plikw RGB, ktre mog oka- za si lepsze nawet od tradycyjnych odbitek na papierze srebrowym, tak pod wzgldem rozpitoci tonalnej, jak i ostroci oraz nasycenia. Do zagadnie zwizanych z konwersj kolorowych obrazkw do skali szaroci po- wrcimy w rozdziale 11. Dodatkowo, w rozdziale 12. nauczymy si drukowa nasze zdjcia. Tryb RGB Tryb kolorw RGB jest najczciej uywany w edycji zdj cyfrowych. Informacje o kolorze zorganizowane s na wzr systemu trzech addytywnych kolorw podstawowych: czerwonego, zielonego i niebieskiego (std skrt RGB, od pierwszych liter ang. nazw kolorw: Red, Green oraz Blue). S to kolory emitowane przez wiato i wanie na nie wyczulony jest element rejestrujcy obraz w aparacie cyfrowym. Tryb RGB wykorzystywany jest rwnie do wywietlania obrazu na ekranie monitora komputerowego. Wspomniane wczeniej kolory pod- stawowe nazywane s addytywnymi, poniewa kady z nich reprezentuje fal wietln o okrelonej dugoci; z poczenia tych trzech fal powstaje ostateczny kolor. Plik graficzny w trybie RGB zawiera trzy kanay, w ktrych przechowywane s informacje o poszczeglnych skadowych koloru (czerwonej, zielonej i niebieskiej) kadego piksela w obrazie. W obrazach 8-bitowych ska- dowe te mog przyjmowa wartoci z zakresu od 0 (co oznacza kolor czarny) do 255 (co oznacza kolor biay). Jeli we wszystkich trzech kanaach koloru zostan ustawione wartoci 0, to otrzymamy piksel w kolorze czystej czerni. Z kolei warto 255 we wszystkich kanaach oznacza, e mamy do czynienia z pikselem w kolorze bia- ym. Identyczne wartoci we wszystkich trzech kanaach, inne ni 0 i 255, daj piksel w jakim odcieniu szaro- ci. W ten sposb moemy dowolnie miesza wartoci poszczeglnych skadowych koloru w celu uzyskania ja- kiegokolwiek koloru z palety liczcej sobie ponad 16,7 miliona kolorw (dla obrazu 8-bitowego). Pamitajmy wic o tym, aby zawsze fotografowa w trybie RGB i zapisywa na karcie pamici aparatu obrazy kolorowe. Tryb RGB powinien nam waciwie towarzyszy przez cay etap edycji, a take drukowania zdjcia. Tryb CMYK Tryb kolorw CMYK wykorzystuje system subtraktywnego czenia kolorw podstawowych: cyjanu (niebiesko- zielonego), magenty (purpurowego) oraz tego. S to barwy skadajce si na kolor wiata odbitego, na przy- kad od powierzchni papieru. Zestaw trzech wspomnianych kolorw uzupenia si dodatkowo kolorem czar- nym, dziki czemu podczas drukowania obrazu na papierze uzyskuje si prawdziw, gbok czer (Kolor czar- ny teoretycznie powinien powsta z poczenia trzech kolorw podstawowych: cyjanu, magenty i tego. Nie- stety na skutek zanieczyszcze barwnikw, niedoskonaoci procesu druku oraz faktu, e pprzezroczyste, roz- wodnione farby nie sumuj si do koloru nieprzezroczystego (nie przepuszczajcego wiata, wic dajcego w rezultacie czarny kolor odbity), ostatecznie otrzymujemy kolor brudnobrunatny. Z tego wzgldu zestaw trzech kolorw podstawowych (ang. Cyan, Magenta oraz Yellow) uzupeniono kolorem czarnym (ang. blacK) i w ten sposb powsta tryb kolorw CMYK przyp. tum.). Czsto nawet dowiadczeni fotograficy nie bardzo radz sobie z prac z obrazami w trybie CMYK. Na szczcie na og nie ma potrzeby zawracania sobie nim gowy. W wikszoci przypadkw sprawdza si tryb RGB, ponie- wa jedyn sytuacj, w ktrej trzeba dokona konwersji obrazka z trybu RGB do CMYK jest wydruk na maszy- nie offsetowej (zawsze jednak mona zleci wykonanie stosownej konwersji przygotowalni poligraficznej). 38

FORMATY PLIKW Tryb Lab W porwnaniu z dwoma opisanymi wczeniej trybami kolorw, tryb Lab jest raczej abstrakcyjny. Podobnie jak w przypadku trybu RGB take i tutaj dane o zawartoci obrazka przechowywane s w trzech oddzielnych kana- ach, jednak sposb ich zorganizowania jest zupenie inny. W trybach RGB i CMYK dany kolor definiuje si na podstawie tego, jak jest on tworzony w okrelonym urz- dzeniu (monitorze lub drukarce), natomiast tryb Lab jest niezaleny od urzdzenia i kolory opisuje si w nim na podstawie tego, jak wygldaj. Innymi sowy, w trybie Lab nie s brane pod uwag waciwoci monitora, czy drukarki tylko sposb, w jaki dany kolor postrzega oko ludzkie. Opisu dokonuje si przez okrelenie jasno- ci koloru oraz jego barwy (przy czym do okrelenia barwy stosuje si dwie wartoci; jedna z nich reprezentuje stosunek kolorwzielonego do czerwonego, a druga niebieskiego do tego). Pierwszym kanaem w trybie Lab jest kana luminacji (oznaczany jako L, od ang. luminosity). To wanie w tym kanale przechowywane s informacje o jasnoci danego piksela. Pozostae dwa kanay (oznaczane odpowiednio ja- ko a oraz b) zawieraj informacje o barwie (przedstawione w sposb opisany w poprzednim akapicie). Trybu kolorw Lab czsto uywa si jako trybu referencyjnego podczas dokonywania konwersji obrazka pomi- dzy innymi trybami i przestrzeniami kolorw. Umoliwia on modyfikowanie obrazka na przykad tylko w od- niesieniu do informacji o poziomach jasnoci poszczeglnych pikseli, bez szkody dla wraliwych na zmiany in- formacji o kolorze. Jak twierdzi Sen, wspautor ksiki, w trybie Lab mona dokonywa wielu rnych sztu- czek ze zdjciami cyfrowymi, o ile tylko poniesie si pewien wysiek zwizany z poznaniem jego tajemnic. Nie- ktre z technik stosowanych przez Sena przedstawimy w rozdziaach 10. i 11. Na koniec naley wspomnie o tym, e tryb kolorw nie jest wystarczajco intuicyjny dla pocztkujcych uyt- kownikw, dlatego zalecamy, aby dowiadczenie w edycji obrazw zdobywa, pracujc w trybie RGB. FORMATY PLIKW W przypadku edycji zdj cyfrowych zdarzaj si a cztery sytuacje, w ktrych zmuszani jestemy do podjcia wiadomego wyboru formatu pliku: podczas rejestrowania obrazu w aparacie, podczas jego edycji w programie komputerowym, podczas drukowania i podczas archiwizowania. Lista wszystkich moliwych formatw, w kt- rych mona zapisywa pliki graficzne, przytacza swoj wielkoci. Tak si jednak szczliwie skada, e dla nas osb zajmujcych si fotografi cyfrow konieczna jest znajomo tylko kilku z nich. Formaty plikw cyfrowy aparat fotograficzny Cyfrowy aparat fotograficzny zapisuje zdjcia w jednym z trzech podstawowych formatw. Kady z nich ma swoje wady i zalety, ktre z kolei mog mie wpyw na jako obrazu. 39

ROZDZIA 2. PRZETWARZANIE OBRAZW CYFROWYCH W PRAKTYCE Format JPEG Najwiksz zalet formatu JPEG jest wygoda posugiwania si nim. Nie ma chyba takiego programu graficzne- go, ktry nie obsugiwaby plikw tego typu. Same pliki za cechuj si niewielkimi rozmiarami, poniewa mo- g by kompresowane. Wane jest jednak to, aby stosowa kompresj (ktra jest kompresj stratn, tzn. tak, ktra powoduje utrat pewnych szczegw z zawartoci obrazka) z zachowaniem najlepszej moliwej jakoci obrazu, bo tylko wtedy zdjcie bdzie nadawa si do dalszej pracy. Kiedy wybieramy format JPEG do zapisu zdj w aparacie, to zwykle moemy okreli rozmiar obrazka, jak i je- go jako. Zalecamy, aby zawsze korzysta z maksymalnych ustawie dostpnych dla elementu wiatoczuego w aparacie (jeli chodzi o opcj rozmiaru, to ta, ktra zapewnia rejestracj obrazu o najwikszej liczbie pikseli, w menu aparatu zwykle nosi nazw Large). Do zagadnie tych powrcimy jeszcze w rozdziale 6., Podstawy fotografii cyfrowej. Format TIFF W formacie TIFF pliki na og zapisywane s bez kompresji, dziki czemu nie tracimy adnych szczegw z za- wartoci obrazka. Mwimy na og, bo moliwe jest kompresowanie plikw metod JPEG; nie polecamy jej jednak. Wikszo fotografw zapisuje w formacie TIFF archiwalne kopie swoich zdj. Jeli jednak chodzi o opcje zapisu w aparacie, to sugerujemy, aby posuy si innym formatem przede wszystkim ze wzgldu na du- e rozmiary plikw TIFF. Poniewa kady piksel obrazu musi by opisany za pomoc trzech wartoci (patrz wczeniejszy podrozdzia, Tryby kolorw), kocowy rozmiar pliku ze zdjciem bdzie sobie liczy trzy razy wicej megabajtw ni licz- ba megapikseli w elemencie wiatoczuym. Naley to rozumie w taki sposb, e na przykad plik TIFF zareje- strowany przez aparat 6-megapikselowy bdzie mia rozmiar 18 MB (6 3 = 18). Tak due pliki nie tylko znacznie szybciej wypeniaj kart pamici, ale rwnie duej si zapisuj. Format TIFF jest wic dobrym rozwizaniem w przypadku drukowania oraz archiwizowania fotografii cyfro- wych, ale nie polecamy go do zapisywania zdj w aparacie. Format RAW RAW nie jest tak naprawd formatem pliku, przynajmniej w oglnym pojciu. Samo za sowo RAW nie jest adnym skrtem; wielkimi literami zapisuje si je tylko dlatego, e zwykle pojawia si ono obok nazw rnych innych formatw plikw (W jzyku angielskim raw znaczy surowy w tym wypadku chodzi o surowe dane pobierane z matrycy aparatu bez konwersji do adnego konkretnego formatu przyp. tum.). RAW jest wic oglnym okreleniem dla rnych formatw zapisu surowych (czyli niepoddanych adnej edy- cji) danych zgromadzonych przez element wiatoczuy aparatu. Kady z producentw aparatw opracowa wa- sn wersj formatu zapisu tego rodzaju danych; na przykad aparaty Canona zapisuj pliki w formacie CRW, a Nikona w formacie NEF. Jak ju wspomnielimy, w plikach RAW zapisuje si dane dokadnie w taki spo- sb, jak zostay one zarejestrowane przez aparat. Dlatego przed przeniesieniem do komputera, plik RAW na- ley podda odpowiedniej konwersji. 40

FORMATY PLIKW Format RAW TIFF Poniewa format TIFF jest ceniony za swoj elastyczno, coraz wicej producentw aparatw decyduje si na uywanie go do zapisu danych typu RAW. Na przykad firma Canon stosuje takie rozwizanie w swoim aparacie EOS-1Ds. Wspomniany aparat nie generuje plikw RAW w czystej postaci, takich, ktre pozostaj bezuytecz- ne do momentu przeprowadzenia konwersji. Zamiast tego urzdzenie zapisuje wielowarstwowy plik TIFF, ktry programy nieobsugujce trybu RAW odczytuj jako zwyky plik TIFF o wielkoci 200300 pikseli. Dziki temu pliki pobrane z aparatu mona wstpnie posortowa w dowolnym programie graficznym bez potrzeby wykonywania uprzedniej konwersji. Istnieje jednak niebezpieczestwo, e jeli dokonamy edycji pliku RAW TIFF w programie nieobsu- gujcym formatu RAW, to moemy go straci. Program bdzie bowiem zapisywa plik w taki sposb, w jaki go widzi, czyli jako obrazek TIFF o wielkoci 200300 pikseli (tak si moe zdarzy na przykad wtedy, gdy obrcimy fotografi wykonan w ukadzie pionowym, eby lepiej si jej przyjrze). Dane RAW zostan za w tym momencie utracone. Dlatego przed rozpoczciem edycji plikw tego typu naley upew- ni si, e nasz program potrafi je obsugiwa. Rozmiar pliku RAW zaley od rozdzielczoci aparatu i zazwyczaj liczy tyle megabajtw, ile element wiatoczu- y megapikseli. Dalsze rnice zachodz take na poziomie konkretnego modelu aparatu, a ponadto niektre firmy (na przykad Nikon) wprowadziy opcj kompresowania pliku RAW. W kadym razie pliki RAW s znacznie wiksze od plikw JPEG, ale na pewno mniejsze ni pliki TIFF. Zalet fotografowania w trybie RAW jest moliwo uzyskania wielobitowego obrazu, ktry nie bdzie w aden sposb przetwarzany przez aparat. Czynnoci zwizane z dopasowaniem ekspozycji, balansu bieli i inne wyko- nuje si dopiero na etapie konwersji; atwiej wwczas dobra najlepsze ustawienia. Jeli za chodzi o wady, to na pewno trzeba do nich zaliczy stosunkowo duy rozmiar pliku i konieczno dokonania jego konwersji przed przystpieniem do edycji obrazu na komputerze. Ponadto ch wykorzystania wszystkich moliwoci, kt- re tkwi w fotografowaniu w trybie RAW, wie si rwnie z koniecznoci przetwarzania mniej porcznych plikw wielobitowych. Katrin, wspautorka ksiki, wierzy w skuteczno fotografowania w trybie RAW. Waciwie jest to jedyny format, jakim si posuguje (oczywicie Katrin moe sobie na to pozwoli tylko dlatego, e nie zajmuje si fo-