Монголд логистик

11/29/2012

1

Худалдаа, тээврийг хөнгөвчлөхөд логистикийн гүйцэтгэх үүрэг, өнөөгийн

байдал, цаашид авах арга хэмжээ

А.Мөнхболд Ph.D дэд профессор

Монголын Логистикийн Холбооны Тэргүүн

Худалдаа, тээврийг хөнгөвчлөх асуудал

Дэлхийн банк :Нэг цонхны төсөл, хилийн менежментийн төсөл, хилийн боомтын төслүүд

АХБ: Замын Үүдийн логистикийн төв, автозамын төслүүд, УБ хотын

нэгдсэн терминал, логистик

Худалдаа тээврийг хөнгөвчлөх үндсэн арга: ЛОГИСТИК

11/29/2012

2

Монголын логистикийн түүх ба гадаад худалдаа

Монголын эзэнт гүрний үе

Богд хаант Монгол улсын үе

БНМАУ

АГУУЛГА

• Монгол Улсын логистикийн салбарын өнөөгийн нөхцөл байдал

• Цаашид авах арга хэмжээ

• Хүлээгдэх байгаа үр дүн

• Санал болгож байгаа хамтын ажиллагааны хэлбэр

МОНГОЛЫН ЛОГИСТИКИЙН ХОЛБОО

11/29/2012

3

МОНГОЛ УЛСЫН ЛОГИСТИКИЙН САЛБАРЫН ӨНӨӨГИЙН НӨХЦӨЛ БАЙДАЛ

• Далайд гарцгүй, өргөн уудам нутаг, эрс тэрс уур амьсгал, хүн амын тоо харьцангуй бага, хоёр том хөрштэй, дэд бүтэц сул хөгжсөн зэрэг нь гадаад болон

дотоод худалдаанд эзлэх тээврийн зардал байнга өндөр байх үндсэн нөхцлийг бүрдүүлдэг.

Хувьсах

хэмжигдэхүүн

Алматы

Казакстан

Ташкент

Узбекстан

Душанбе

Тажикстан

Бишкек

Киргиз БНУ

УБ

экспорт

УБ

импорт

Хамгийн ойр боомт

хүртэл зай км 3,380 2,720 2,040 3,100 1,700 1,700

Өртөг

ам.доллар /TEU/км 0.37 0.35 0.59 0.34 0.61 0.87


ЛОГИСТИКИЙН ГҮЙЦЭТГЭЛИЙН ИНДЕКС LOGISTICS PERFORMANCE INDEX-LPI

• Дэлхийн банк нь ОУ-ын худалдааны үндсэн дэд бүтэц болох логистикийг зөв хөгжүүлсэнээр ачаа тээвэр, агуулах, хил гаалийн үзлэг, төлбөр тооцооны асуудлуудыг шийдвэрлэх тэргүүлэх ач холбогдолтой гэж үздэг

• Дэлхийн банкнаас 2007 оноос эхлэн 2 жилд нэг удаа LPI судалгааг гаргадаг болсон

• Судалгааны зорилго нь ОУ-ын худалдааны салбарт тулгарч байгаа логистикийн саад бэрхшээлүүдийг ойлгон шийдвэрлэхэд улс орны

шийдвэр гаргагчид болон бизнес эрхлэгч нарт туслахад оршдог.


11/29/2012

4

LPI-Г ХЭМЖИХ 6 ҮЗҮҮЛЭЛТ

1. Хил, гаалийн үйлчилгээний чанар /гааль, хилийн

хяналт, мэргэжлийн хяналт, хорио цээр гэх мэт/- хугацаа, хөнгөлөлт, хялбаршуулалт

2. Дэд бүтцийн хөгжилтэй хамааралтай худалдаа, тээврийн чанар /порт, төмөр зам, авто зам, мэдээллийн технологийн дэд бүтэц/

3. Нийлүүлэлтийг өрсөлдөөнт үнээр зохион байгуулах

боломж

4. Логистик үйлчилгээний чанар, өрсөлдөх чадвар

/тээврийн оператор, гааль зуучлал/

5. Ачаа тээврийн замыг оновчтой сонгох боломж

6. Нийлүүлэлт төлөвлөсөн хугацаандаа эзэндээ хүрэх

давтамж


11/29/2012

5

ХАРЬЦУУЛАЛТ

Улс орнууд LPI

Гаалийн

үйлчилгээ

Дэд

бүтцийн

хүртэмж

ОУ-ын

тээвэр

Логистикийн

үйлчилгээ,

өрсөлдөх

чадвар

Тээврийн

замналын

сонголт

Нийлүүлэ

лтийн

хамрах

хугацаа

1.Сингапур 4.09 4.02 4.22 3.86 4.12 4.15 4.23

26.БНХАУ 3.49 3.16 3.54 3.31 3.49 3.55 3.91

95. ОХУ 2.61 2.15 2.38 2.72 2.51 2.60 3.23

68. Ботсвана 2.32 2.09 2.09 1.91 2.29 2.59 2.99

140. Монгол 2.25 1.98 2.22 2.13 1.88 2.29 2.99

LPI


МОНГОЛ УЛСЫН ҮЗҮҮЛЭЛТ 2012

MОНГОЛ УЛС

Нийт LPI

оноо 2.25

байр 140

Гаалийн үйлчилгээ

оноо 1.98

байр 144

Дэд бүтцийн хүртэмж

оноо 2.22

байр 125

ОУ-ын тээвэр

оноо 2.13

байр 142

Логистикийн өрсөлдөх чадвар

оноо 1.88

байр 152

Тээврийн замнал

оноо 2.29

байр 134

Нийлүүлэлтийн хугацаа

оноо 2.99

байр 97


http://www1.worldbank.org/PREM/LPI/tradesurvey/mode1c-result.asp?countryID=18&countryID=27&countryID=96&countryID=119&countryID=125&indOrder=lpiscore&backurl=mode1c.asp&grpIndicator=1

http://www1.worldbank.org/PREM/LPI/tradesurvey/mode1a.asp?countryID=125








11/29/2012

6

LPI 2007-2012 ОНУУДАД ГАРСАН САЙН ӨӨРЧЛӨЛТҮҮД

• 2012 оны судалгаагаар Марокко улс 2007 онд 113-р байраас эхний 50-д орж ирсэн.

Марокко улс “Логистикийн цогц бодлого” боловсруулан хэрэгжүүлж Европ руу чиглэсэн Tangier-Med портод ихээхэн хэмжээний ХО хийн хилийн зөв менежементийг бий болгож чадсанаар худалдаа тээврийн хөнгөвчилж чадсан байна

• Индонез улс LPI репорт гарсаны дараа ДБ-тай хамтран гол боомт болох Tanjung Priok- төсөл хэрэгжүүлэн 2011 он гэхэд логистик зардлыг бууруулж чадсан

• Бенин улс Худалдаа тээврийг хөнгөвчлөх нэг цонхны үйлчилгээг нэвтрүүлж LPI үзүүлэлтийг сайжруулсан.

• Индонез, Филлипин улсууд худалдааны агентлагуудын хамтын ажиллагааг сайжруулж чадсан

• Канад улс хил гаалийн үйлчилгээнд Мэдээллийн технологийг иж бүрэн ашиглан шинэлэг систем нэвтрүүлсэн


LPI 2007-2012 ОНУУДАД ГАРСАН МУУ ЖИШЭЭ /МОНГОЛ/

• ДБ-аас Монгол улсад “Нэг цонхны үйлчилгээ”, худалдаа тээврийг хөнгөвчлөх, хил гаалийн үйлчилгээг сайжируулах төсөл хэрэгжүүлж байгаа боловч үр дүн муу гарч байна

• 2007 онд LPI үзүүлэлтээр 136-д жагсч байсан Монгол улс 2009 онд 141-д, 2012 онд 140-д жагсч байна.


11/29/2012

7

2007-2012 онуудад Монгол улс


ЦААШИД АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭ

• Логистикийн гүйцэтгэлийн индексийн 6 үзүүлэлт тус бүрийг сайжруулах төсөл

• МУ-ын онцлогт тохирсон нэмэлт 3 үзүүлэлт:

1. Далайн боомт хүртэлх тээвэр логистикийн коридорын зохион байгуулалт /хөрш оронтой байгуулсан дамжин өнгөрөх тээврийн хэлэлцээр/

2. “Хилийн менежмент” /тухайн хилийн боомт дээр хөрш орны ижил төстэй байгууллагуудтай үйл ажиллагаагаа нэгтгэн жигдрүүлэх/

3. УБ хотоос орон нутагт бараа, үйлчилгээг хүргэх тээвэр, логистикийн үйлчилгээний чанар /хугацаа, технологийн тээвэрлэлт, үнэ/


11/29/2012

8

1. ХИЛ, ГААЛИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЧАНАР

• Гааль, хилийн хяналт, мэргэжлийн хяналт, хорио

цээрийн журмын хялбаршуулалт

• Мэдээллийн болон таних технологийг хил, гаалийн хяналтанд нэвтрүүлэх /иж бүрэн рентген технологи/

• Өнөөгийн гаалийн татвар авч байгаа хэлбэрт өөрчлөлт

оруулах

• (БҮ+ТЗ+СБЗ)*15.5%

• Агуулахаар хянах системийг бий болгох


ДЭД БҮТЦИЙН ХӨГЖИЛ

• Замын Үүд-УБ-ын босоо тэнхлэгийн авто зам

• Замын Үүдийн логистикийн төв

• УБ хотын логистикийн төв

• Чойр дахь логистикийн паркийн төсөл

• Тээвэр зохицуулалтын алба

• Орон нутгийн худалдаа, үйлчилгээний сүлжээ төлөвлөлт


11/29/2012

9

НИЙЛҮҮЛЭЛТИЙГ ӨРСӨЛДӨӨНТ ҮНЭЭР ЗОХИОН БАЙГУУЛАХ БОЛОМЖ

• Хувийн хэвшлийг чадавхжуулах

• Ханган нийлүүлэлт

• Худалдан авалт

• Төслийн логистик

• Боловсон хүчний сургалт, судалгаа


ЛОГИСТИК ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЧАНАР, ӨРСӨЛДӨХ ЧАДВАР

• Гурван талт логистикийн үйлчилгээ

• Агуулах технологиуд /кросс докинг, логистик төв/

• Мэдээлэл, харилцаа холбооны технологиуд

• Чадварлаг боловсон хүчний сургалт

• Логистик үйлчилгээний төрөлжүүлэлт, хөгжүүлэлт


11/29/2012

10

АЧАА ТЭЭВРИЙН ЗАМНАЛЫГ СОНГОХ БОЛОМЖ

• Холимог тээвэр хийх боломж

• Тээвэр захиалагчид олон хувилбарт үнэ/хугацаа бүхий санал өгөх боломж

• Ачаа тээврийг он лайнаар хянах, тээвэр захиалагчийг мэдээллээр тогтмол хангах

• Ачааны төрөлд тохирсон технологийн тээвэрлэлт хийх

боломж

• ИНКОТЕРМС


НИЙЛҮҮЛЭЛТИЙН НАЙДВАРТ БАЙДАЛ

• Ачааг төлөвлөсөн хугацаандаа эзэнд нь хүргэх

магадлал

• Хил гааль, тээврийн нэвтрүүлэх чадвар

• Хил, гааль, тээврийн байгууллага= хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагаа

• Тээврийн даатгал

• Тээвэр зуучийн байгууллагуудын чадамж


11/29/2012

11

ДАЛАЙН БООМТ ХҮРТЭЛХ ТЭЭВЭР

ЛОГИСТИКИЙН КОРИДОРЫН ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ

• Хөрш орнуудтай байгуулсан тээврийн гэрээ болон ОУ-ын худалдаа тээвэр, далайд гарцгүй орнуудын тухай

конвенц зэрэг ОУ гэрээ конвенцуудын ашиглалтыг сайжруулах

• Тээвэр, логистикийн коридор байгуулсан ОУ-ын туршлага /Чех, Словак, Унгар/


“ХИЛИЙН МЕНЕЖМЕНТ”

• Хөрш орны хил, гаалийн байгууллагын хамтарсан

хяналтын тогтолцоог бий болгон хилээр нэвтрэх ачаа урсгалд зарцуулах хугацааг богиносгох

• Мэргэжлийн хяналт, хорио цээрийн үйлчилгээнд

хамтарсан хяналтыг бий болгох

• Хил орчмоор нэвтрэх тээврийн хэрэгслийн үзлэгийг

хялбаршуулах


11/29/2012

12

УБ ХОТООС ОРОН НУТАГТ БАРАА, ҮЙЛЧИЛГЭЭГ ХҮРГЭХ ТЭЭВЭР, ЛОГИСТИКИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ ЧАНАР /ХУГАЦАА, ТЕХНОЛОГИЙН ТЭЭВЭРЛЭЛТ, ҮНЭ/

• Ачаа тээврийн зохицуулалтын алба

• Худалдааны трест, агуулах худалдаа, бөөний худалдаа, худалдан авалт, ханган нийлүүлэлтийн сүлжээ төлөвлөлт

• Технологийн тээвэрлэлт

• Үнэ зохицуулалтын тухай хууль

• Худалдааны тухай хууль


НЭГДМЭЛ ТЭЭВРИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬ

Нэгдмэл тээврийн эрхзүйн орчин

Автотээврийн эрхзүйн орчин

Төмөр замын тээврийн эрхзүйн орчин

Агаарын тээврийн эрхзүйн орчин

Далайн тээврийн эрхзүйн орчин


11/29/2012

13

• Тээвэр захиалагч, хүлээн авагч, тээврийн

операторуудын хоорондох харилцааг зохицуулах

• Тээвэр зууч, гаалийн зуучлал, гуравдагч талаар логистикийн үйлчилгээ авах эрхзүйг бүрдүүлэх

• Автозам, төмөр зам, агаарын тээвэр, далайн тээврийн

харилцан уялдаа хамтын ажиллагааг хангах /холимог тээвэр/

• Терминал, логистик төвийн эрхзүйг тодорхой болгох

• Тээврийн даатгал, тээвэр зохицуулалтын төрийн эрх үүргийг тодорхойлох


Нэгдмэл тээврийн тухай хуулийн үзэл баримтлал

ҮНЭ ЗОХИЦУУЛАЛТЫН ТУХАЙ ХУУЛЬ

• УБ хотоос алс хол бүс нутгийн иргэдэд инфляцид нөлөөлдөг гол нэрийн бараа, үйлчилгээг ижил, ойролцоо үнээр хүргэх

• Үйлдвэрлэгч/импортлогчийн үнэ+бөөний худалдааны үнэ+жижиглэн худалдааны үнийн зохистой харьцаа

• Нийлүүлэлтийн эрсдлийг бууруулах хангамжийн нөөц

• Бараа, үйлчилгээний аюулгүй байдал

• Бага нээлттэй эдийн засаг руу


11/29/2012

14

ХҮЛЭЭГДЭЖ БАЙГАА ҮР ДҮН

• Хил гааль, тээврээс үүдэлтэй саадыг арилгах төсөл

санаачлага бий болно.

• Нийлүүлэлтээс үүдэлтэй инфляцийн нөхцлийг арилгана

• ЗГ-ын үйл ажиллагааны мөрийн хөтөлбөр хэрэгжих үндсэн нөхцлүүдийг бүрдүүлнэ.

• Бүтээгдэхүүн, үйлчилгээнд шингэх тээвэр логистикийн

зардлын эзлэх хувийг бууруулна

• Бизнесийн өрсөлдөх чадвар сайжирна.

• Логистикийн гүйцэтгэлийн индекс 140-р байрыг 100

дотор оруулах


САНАЛ БОЛГОЖ БАЙГАА ХАМТЫН АЖИЛЛАГААНЫ ХЭЛБЭР

• Зарим голлох барааны үнийг тогтворжуулах ЗГ болон Монгол банкны хамтарсан дэд хөтөлбөрүүдэд

мэргэжлийн холбоод болон тухайн зах зээлийн голлон тоглогч нартай хамтран төсөл боловсруулах

• Гадаад худалдаанд оролцогч нартай хамтран импортын болон экспортын үйл ажиллагаанд тулгарч байгаа асуудлыг логистикийн арга зүйгээр шийдвэрлэхэд дэмжлэг үзүүлэх

• Хувийн хэвшлийнхний тээвэр, логистикийн зардлыг бууруулахад мэргэжлийн зөвлөгөө өгөх, сургалт

семинар зохион байгуулах


11/29/2012

15

АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА


2012

Business

Монголд логистик