L/O/G/O

Тулах хөдөлгөөний эрхтний бэрхшээлтэй хүүхдийн сэтгэлзүйн

онцлог

Тулах хөдөлгөөний эрхтний бэрхшээлтэй хүүхдийн сэтгэлзүйн

онцлог

Удирдсан оюутан: Э.Жүгдэрнамжил Ц. Мөнхцэцэг

Тулах хөдөлгөөний эрхтний бэрхшээлийн талаарх ойлголт янз бүрийн нэр томъёогоор, нэг үе бие эрхтний согог гэж ч тэмдэглэж ирсэн ба энэ согогт гол төлөв тархины саажилттай хүүхдүүд хамрагддаг. Тулах хөдөлгөөний эрхтний гэмтлийн талаар тусгай сурганы сурах бичигт гол төлөв “детский церебральный паралич –ДЦП” англи хэлэнд “cerebral palsy ба spartic paralysis- спастичческий паралич” франц “ infirmite motorice dorigine Cerebraly- төвийн гаралтай хөдөлгөөний гэмтэл гэсэн нэрээр нэрлэж ирсэн.

Тулах хөдөлгөөний эрхтний бэрхшээл үүсэх шалтгаан

Тулах хөдөлгөөний эрхтний бэрхшээл үүсэх шалтгаан

Бэрхшээл үүсэх шалтгааныг төрөхийн өмнөх, төрөх үеийн, төрсний дараах үеийн гэж хуваавал зохино.

1. Төрөхийн өмнөх буюу ургийн хөгжлийн үеийн шалтгаанд

Хүчилтөрөгчийн дутагдал, ургийн хөгжлийн үе дэхь бодисын сололцооны өөрчлөлт, хүй ороох, өгзөгөөр байрлах, толгой гарахгүй байх, эхийн төрөх үйл ажиллагааны сулрал /наркоз, шлкийн байдлаас болж үүсэх асуудлууд, гэмтэл бэртлээс үүсэлтэй цус харвалт, төрөхийн үе дахь механик гэмтэл, гэнтийн даралт унах, хүчлэл өгөх тарианууд, хэт хурдан төрөх, ургийн буруу байрлал, генетикийн шалтгаан байж болно. Ургийн тархины хүчилтөрөгчийн дутагдал төрөх үеийн хамгийн эрсдэлтэй хүчин зүйлсийн нэг болдог.

2. Төрөхийн дараах шалтгаан 2. Төрөхийн дараах шалтгаан

Тархи гавлын ясны бэртэлт, халдварт, менингит, инцефалит, хордлого , эмийн болон бусад бодисын хордлого, тархины цусан хангамжийн өвчин, хүчилтөрөгчийн дутагдал, тархины өвчлөл, тархины хавдар, усан хавдар, тархины усжилт,

Тулах хөдөлгөөний эрхтний бэрхшээлийг үүсэх шалтгааныг Японы Хёогогийн боловсролын Их сургуулийн багш доктор К.Ишикура “хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхэдтэй ажиллах арга зүй” номондоо дараах байдлаар тоймлон тэмдэглэсэн байна.

Тулах хөдөлгөөний эрхтний бэрхшээлийг үүсгэж байгаа олон төрлийн өвчин эмгэгүүдийн талаарх тодорхой мэдэх нь ялангуяа уг өвчин тархины гэмтлийн шалтгаантай тодорхойлоход чухал үүрэгтэй

2. Төрөхийн дараах шалтгаан 2. Төрөхийн дараах шалтгаан

Тулах хөдөлгөөний эрхтний бэрхшээлийг үүсгэж байгаа олон төрлийн өвчин эмгэгүүдийн талаарх тодорхой мэдэх нь ялангуяа уг өвчин тархины гэмтлийн шалтгаантай тодорхойлоход чухал үүрэгтэй

Бэрхшээл үүсгэж байгаа шалтгааныг

Бэрхшээл үүсгэж байгаа шалтгааныг

Тархины гэмтлийн шалтгаант Тархины гэмтлийн бус шалтгаант гэж хоёр хувааж үздэг.

- Тархины гэмтлийн шалтгаант эмгэг Тархины гэмтлийн шалтгаанаас үүдэлтэй дараах

хөдөлгөөний эмгэгүүдийг нэрлэж болно. Үүнд:

- Тархины саажилт: Ураг эхийн хэвлийд бүэрдэн бий болсоноос эхийн төрсний дараах долоо хоногийн дотор үүссэн гэмтэл, цааш даамжирдаггүй сэргээггддэг гэдэг онцлогтой боловч гэмтлийн хор уршиг хор нөлөө биеийн галбирт эдгэшгүй гажиг өөрчлөлтийг авчирдаг. Ингэж тархийг эмгэгшүүлэх нь тархинд цус харвах, халдварт өвчин, тархины хүчилтөрөгчийн дутагдал зэрэг шалтгаанаас үүдэлтэй гэж үзэж болно. Японд уг эмгэгийн тархалтыг 1000 хүн тутамд 1-2тхүнд илэрч байна гэсэн тооцоог гаргажээ.

Тархины халдварт өвчин: Тархины халдварт өвчин:

Менингит \уураг тархины бор надаргийн эмгэг \, вирусын гаралтай халдварт \viral infectiouns\ янз бүрийн өвчнүүд, төв мэдрэлийн системд халдвар, \central nervous system infections\үүсгэж өвчлүүлэх тохиолдол ч бач байна.

Тархины судасны эмгэг: Тархины судасны эмгэг:

Тархинд цус харвах, цус хурах, гавлын ясан доторхи цус харвалт \intracranial homerrhage\ тархины дотор цус алдалт зэргээс шалтгаалж төв мэдрэлийн систем гэмтвэл тухайн гэмтсэн хэсгээс шалтгаалан олон янзын эмнэлзүйн шинж тэмдэг бүхий өөрчлөлтүүдийг үзүүлдэг.

Тархи толгойн ил эмгэг: Тархи толгойн ил эмгэг:

Осол аваараас үүдэн толгойд ил гэмтэл авхад тархины ил гэмтэл үүсч, улмаар аль хэсэгт гэмтэл үүссэнээс шалтгаалан олон янзын эмгэгүүд илэрдэг байна. Иймэрхүү тархины гэмтэл нь өргөн хүрээтэй эмнэлзүйн шинжтэй байна.

Хордлого болон бие махбодийн шалтгаант эмгэгүүд: Химийн хорт бодис, мөнгөн усны хордлогод орсноор төв мэдрэлийн системд өөрчлөлт орж улмаар насан туршдаа өвчин эмгэг, гажиг хөгжилтэй болж үлдэх хор нөлөөтэй.

Төрөлхийн гажиг: Төрөлхийн гажиг:

Тархины усан хаван зэрэг ямар нэгэн шалтгааны улмаас \тодорхой бус өвчин олон байдаг \ ураг эхийн хэвлийд бүрэлдэх явцад ургийн төв мэдрэлийн систем ямар нэгэн гэмтэлд орно.

Таталт өгөх эмгэг

Ихэнхидээ тархинд гэнэт цохиулж буй мэт өөрчлөлт гардаг. Таталт өгөх хугацаа, давтамж нь олон төрөл байдаг. Цаашлаад тархины эд, эсэд голотод өөрчлөлт өгөх хүртлээ хүндэрч, өөр олон өвчин эмгэг үүсгэх эх үүсвэр болох тохиолдол элбэг.

 Тархины гэмтлийн бус шалтгаант эмгэг: Тархины гэмтлийн бус шалтгаант эмгэг:

Гэмтлийн бус шалтгаант эмгэгийн үед төв тэдрэлийн систем гэмтэлгүй, танин мэдэх үйл ажиллагаанд өөрчлөлт ороогүй боловч, хөдөлгөөний чадварын хомсдолд эсвэл мэдрэхүйн эмгэг бэрхшээлтэй болох тохиолдол элбэг байдаг. Үүнд:

Нуруу нугасны эмгэг: осол аваараас шалтгаалсан гэмтэл, нуруу нугасны хавдар, менингит, нурууны эвэрхий зэргээс үүдэн, тухайн гэмтсэн хэсгээс доошхи мэдрэлийн судал саажин хөдөлгөөний болон мэдрэхүйн эмгэг өөрчлөлтөд ордог.

4 мөчний тайралт: төрөлхийн ясны сийрэгжилт, осол аваараас үүдэлтэй 4 мөчөө тайруулах тохиолдол байдаг.

Тархины гэмтлээс үүсэх бусад төрлийн өвчинОсол аваар, мэдрэлийн эсийн эмгэг өөрчлөлтөөс

үүдэн тархины хэсэг гэмтэж хөдөлгөөний чадварын хомсдолд орох, эсвэл мэдрэхүйн эмгэг бэоршээл бий болдог байна.

Булчингийн хатингарншил хүнд өвчний улмаас булчин сулралд орох зэргээр булчингийн эмгэг өөрчлөлт үүсгэдэг тул булчингийн сулрал, булчингийн тэжээлийн дутагдалтай болох нь нэгэнт тогтоогдсон.

Хөдөлгөөний эрхтний өөрчлөлтийн ангилал Хүний биеийн дээд дүүд мөчүүд дэхь тулах

хөдөлгөөний эрхтний өөрчлөлтийг дараах байдлаар ангилдаг. Үүнд:

Хемипарез- биеийн хэсэгчилсэн саажилт, баруун эсвэл зүүн тал мэдээгүй болго.

Диапарез- дээд эсвэл доод мөчүүдийн сулрал ихэнхидээ доод мөчнүүд тэдээгүй болно.

Трипарез- хоёр хөл нэг гарийн сулрал эсвэл эсрэгээр Парапарез \праллель\- хоёр хөл эсвэл хоёр гар

сулрах Квадрипарез – бүх дөрвөн мөчний сулрал Тонопарез – нэг мөчний сулралт саажилт ховор

тохиолддог.

Хөдөлгөөний гэмтлийн чанараас нь хамааруулж дараах хэлбэрт хуваадаг. Хөдөлгөөний гэмтлийн чанараас нь хамааруулж дараах хэлбэрт хуваадаг.

Спастичность- уураг тархины доод хэсгийн хөдөлгөөний хэсгийн гэмтлийн үр дүнд үүсдэг. Эрүүл хүн ямар нэг хөдөлгөөн хийхэд зрим нэг бүлэг булчин суларч, зарим нь чангардаг. Харин дээрхи хэлбэрийн хөдөлгөөний гэмтэлтэй хүмүүсийн бүлэг булчин чангарсан чигээр үлдэж, улмаар тэр хэсэг ясжиж мэдрэмжтэй байдлаа алдаж нэмэгдсэн тонус бий болдог.

АтетозАтетоз

Атетоз – энэ хэлбэрийн үед уураг тархины доод хэсгийн мэдрэлийн холбоосууд гэмтэж өвчтөн, тэнцвэргүй, хяналтгүй хөдөлгөөнийг хийдэг. Атетоз хэлбэрийн хөдөлгөөн тайван үед эмх замбараагүй хөдөлгөөн ихэсч хүүрний булчинд ч илэрнэ. Их хэмжээний тэнцвэргүй хяналтгүй хөдөлгөөнүүд өвчтөний тэнцвэр, хэл яриа, залгих, зажлах, амьсгалах үйл ажиллагааг хүндрэл бэрхшээлтэй болгодог.

АтакскияАтакския

Атакския- энэ хэлбэрийн үеийн хамгийн гол 1-р бэрхшээл тэнцвэр, гол нь алхахад асуудал үүсдэг. Алхах үед тэнцвэрээ алдаж үсрэлттэй явдаг. Өвчтөн алхахдаа хөлөө яаж зөөж, яаж тэнцвэрээ олохоо мэддэггүй.

Булчингийн тонус, рефлекс алдагдсан байна. Энэ хэлбэрин үед хэлний булчингийн сулралаас үүдэн дультраатаж ярих бэрхшээл \дизартрия\ дагалдах хандлагатай байдаг.

Тархины саажиллтай үед дагалдах өөрчлөлтТархины саажиллтай үед дагалдах өөрчлөлт

Оюуны хомсдол- тархины саажилтын байдал хөдөлгөөний согогоос гадна тодорхой хэмжээгээр оюуны хомсдлын бэрхшээлийн төвшигөөр тодорхойлогддог. Уураг тархины эмгэгшлээс үүдэлтэй хөдөлгөний өөрчлөлтийн үед оюуны чадамжийн үзүүлэлт дийлэнхи \50-6,%-д\ өндөр биш байдаг.

Харааны өөрчлөлт- хараа байдал харааны сулралаас, огт хараагүй хүртэлх хэмжээнд байхаас гадна нүдний янз бүрийн эмгэг ажиглагдана.

Сонсгол- атетозтой хүн сонсгол муутай байна.

Хэл яриа- амьсгалын болон өгүүлэх эрхтэний булчингийн сулрал ажиглагдана. Хэл ярианы түвшин оюуны хомсдлын түвшинг илтгэж байдаг.

Хэл яриа- амьсгалын болон өгүүлэх эрхтэний булчингийн сулрал ажиглагдана. Хэл ярианы түвшин оюуны хомсдлын түвшинг илтгэж байдаг.

Уналт таталттай ажиглагддаг

L/O/G/O

Анхаарал тавьсан та бүхэнд баярлалаа

Анхаарал тавьсан та бүхэнд баярлалаа