6. SINIFSOSYAL BİLGİLER

GEÇMİŞİN AYAK İZLERİ;ANADOLU’DA MEDENİYET

ANADOLU UYGARLIKLARI

HİTİTLER   FRİGYALILAR   LİDYALILAR  

İYONYALILAR   URARTULAR

ETİ ( HİTİT)

Hititler'in Hattuşili tarafından kurulduğu bilinektedir. Başkentleri Çorum yakınlarındaki Hattuşaş ( Boğazköy) şehridir. Suriye hakimiyeti için Mısırlılarla savaşlar yapmışlar, (MÖ.1280-1296), savaş sonunda tarihe ilk yazılı antlaşma olarak geçen Kadeş Antlaşması (M.Ö 1285) nı imzalamışlardır.

HİTİTLER(MÖ. 2000-MÖ. 700)

 • Ülke prens (kral) tarafından

yönetilmekteydi. • Hükümdarın eşi olan Tavananna

denilen prensesler de yönetimde söz hakkına sahipti.

• Anadolu da köklü bir kültür oluşturan Hititler, çevrelerinde kurulan medeniyetlerden etkilenmişlerdir.

• Devlet yönetimini kolaylaştırmak için Pankuş ismi verilen meclis oluşturmuşlardır.

• Hitit kralları, hakimiyetin tanrı tarafından verildiğini düşünüyorlar ve tanrıya hesap vereceklerini düşünüyorlardı.

• Bu sebeple, yaşadıkları önemli olayları, savaşları, barışları... Anal ismi verilen yıllıklara yazmışlardır.

• Böylece ilk Tarih yazıcılığı başlamış oldu.

FİRİGLER

FRİGYA UYGARLIĞI (MÖ 750 - MÖ 300) •Devletin başkenti Ankara’nın Polatlı

ilçesi yakınlarındaki Gordion şehridir.

Frigyalılar krallarına Midas ünvanı verirlerdi.

• Frigler maden ve ağaç işçiliğinde, dokumacılıkta eserler üretmişlerdir.

Bronz kazanlar; dönemin “teknolojik” bir başarısı olan altın, gümüş ve bronzlardan yaylı çengelli iğneler (fibulalar); değerli madenlerden giysi kemerleri, tokalar süslü mobilya eşyası bunlar arasındadır.

FRİGYA

Orta Anadolu'nun kaliteli yünleriyle gerçekleştirilen halıcılık üretimini geliştirmişlerdir.

• Friglerin başlı başına bir yazı sistemi vardı. Frig yazısı henüz tümüyle çözülememiş olmasına karşın okunabilmektedir.

• Frigyalılar hayvan öykülerinin bulucuları olarak kabul edilir.

FRİGYA • Frigler, özellikle maden işçiliğinde çok ileri

gitmişlerdi. Kaya ve taş mimaride kullanılan malzemeyi işlemek için madenden çeşitli aletler yapıyorlardı.

Frigler, kaya mimarlığında çok ileri gitmişlerdir, Frig soyluları ölülerini ya kayaya oyulmuş mezarlara ya da tümülüs denen yığma mezar tepelerinin altındaki odalara gömerlerdi.

Frigyalılar tarımla uğraştıklarından bu durum dinlerine de yansımıştır.Frigyalıların en büyük tanrısı toprak ve bereket tanrısı olan Kibele’dır.

KİBELE

LİDYALILAR(MÖ.7.YY -MÖ.546)

•   MÖ.7.YY' da kral Giges tarafından Sard(Manisa-Salihli) merkez olmak üzere kurulan bir devlettir.

• Kroisos(Karun) döneminde, devlet en parlak dönemini yaşadı. Ülke altın ile doldu.

o Ordu(paralı) askerlerden oluşturuldu. Bu da ülkenin savunulmasını güçleştirdi ve Lidyalılar yıkıldı(MÖ.546).o Daha çok ticaretle uğraşan bu uygarlık, Efes'ten başlayıp, Sard'dan geçerek, Asurluların başkenti Ninova'ya kadar ulaşan Kral Yolu'nu yapmışlardır.oBu yol üzerinde konaklama yerleri yaptırdılar.

• Ticaret ile uğraşmaları sonucunda tarihte ilk madeni parayı icat ettiler.

• Böylece değiş-tokuş usulünün yerini para almış oldu.

• Mısır, Asur, Yunan ve İskit devletleriyle ticaret yapmışlardır.

•Çok tanrılı dini inanışları vardı.•Altın, Mücevher işlemeciliği, dokumacılık, çömlekçilik, deri ve maden işlemeciliği, tarım ve ticaret ile geçimlerini sağladılar.

LİDYALILAR• Karun Hazinesi M.Ö. 6. yüzyıla ait

eşsiz bir hazinedir.• Lidyalılar kara ticaretine de

• önem vermişler• Lidyalılar Fenikeliler’den

• aldıkları alfabeyi kullandılar.

İYONYALILAR

MÖ. 1200’lerde İyonyalılar, Foça, ile İzmir arasındaki bölgeye yerleşerek, İzmir, Foça, Efes, Milet ve Bergama gibi şehir devletlerini oluşturdular.

Denizcilik, ticaret ve sanat alanında başarı elde etmişlerdir.

Şehir devletleri arasında kopukluk olduğu için güçlü bir devlet kuramamışlardır.

Lidyalılar, İyonyalıların kara ticaretini engellemesinden dolayı, İyonlar deniz ticaretine yönelmişlerdir.

Ege ve Karadeniz'de deniz kolonileri(ticari sömürge) kurmuşlardır.

İYONYALILAR

Bilim ve tekniğe önem veren İyonyalılar, Ünlü filozof ve bilginler yetişmiştir. Tales, Matematik ve Astronomi alanında, Pisogor, Matematik ve Geometri alanında yetişmiştir.

Miletli Anaksimenes'de ünlü düşünürlerdendir. Pisagor dünyanın yuvarlaklığını keşfetmiş, Tales, güneş tutulmasını hesaplamış ve dünyanın ana maddesinin su olduğunu ileri sürmüş, Pisagor, Matematik ve Geometri alanında ün salmıştır.

İYONLULAR

• İyonlar deniz ticaretinde gelişmişlerdi. Akdeniz, Marmara, Ege ve Karadeniz'de birçok koloniler kurmuşlardır.

• Efes'teki Artemis ve Didim'deki Apollo tapınakları İyonlara aittir. İyonlar; tahtadan, kerpiçten ve taştan evler, mermerden heykeller yapmışlardır.

İYONLAR

• İyonlar deniz ticaretinde gelişmişlerdi. Akdeniz, Marmara, Ege ve Karadeniz'de birçok koloniler kurmuşlardır.

URARTULAR M.Ö 900 Urartular, MÖ. 900 yılında Doğu

Anadolu'da Tuşpa(Van) merkez olmak üzere Sardun tarafından kurulmuştur.

Hurriler tarafından kurulan bu devlet, Hazar Denizi, Malatya, Erzurum, Erzincan, Musul, Halep gibi yerlerde hakimiyet sürmüşlerdir.

Kimmer ve İskit(Sakalar) saldırıları ile zayıflayan devlet, MÖ. 585 yıllarında Medler tarafından yıkılmıştır.

URARTULAR

Çok tanrılı dinleri olan Urartular, ölümden sonraki hayata inandılar ve mezarlarını buna göre hazırladılar.

Sanata önem verdiler. Sanat alanında özellikle maden işlemeciliğinde ileri seviyelere ulaştılar.

Kuyumculuk, hayvancılık, ağaç oymacılığı, maden işlemeciliği ile geçimlerini sağladılar.  

Çivi yazısı ile Hitit hiyeroglif yazısını kullanmışlardır.

Van Kalesi ile Erzincan Altıntepe önemli Urartu kalıntılarıdır.

URARTULAR

• Başkenti Tuşpa(Van) şehridir. • Maden işlemeciliğinde

ilerlemişlerdir. Tarımla ve hayvancılıklada

uğraşmışlardır.Van ovasını sulamak için yaptıkları su kanalları günümüzde bile kullanılmaktadır.

Urartuların en önemli tanrısı Haldi’dir. Haldi savaşa çıkan kralı kutsayan savaş tanrısı idi.

DOĞRU ( D ) / YANLIŞ ( Y )• Urartular Kızılırmak ve

çevresinde kurulmuş olan bir Anadolu uygarlığıdır.

• (D) (Y)

DOĞRU ( D ) / YANLIŞ ( Y )• Anadolu uygarlıklarından

Lidylılar parayı bularak kullanmışlardır.(D)(Y)

DOĞRU ( D ) / YANLIŞ ( Y )• Tarihteki ilk yazılı antlaşma

olan Kadeş antlaşması Mısırlılar ile İyonyalılar arasında imzalanmıştır.(D)(Y)

DOĞRU ( D ) / YANLIŞ ( Y )• Frigler tarımla uğraşmışlar ve

tarım ile ilgili çok ağır kanunlar yapmışlardır.(D)(Y)

DOĞRU ( D ) / YANLIŞ ( Y )• Anadolu uygarlıklarından

İyonyalılar bilim ve sanatta ilerlemişlerdir.(D)(Y)

DOĞRU ( D ) / YANLIŞ ( Y )• Artemis Tapınağı Anadolu

uygarlıklarından Friglerden günümüze gelmiştir.(D)(Y)

DOĞRU ( D ) / YANLIŞ ( Y )• Urartular ölümden sonra

yaşama inandıkları için mezarlarını ev ve oda şeklindedüzenlemişlerdir.(D)(Y)

DOĞRU ( D ) / YANLIŞ ( Y )• Anadolu’da tarih yazıcılığını

Lidyalılar başlatmışlardır. (D)(Y)

DOĞRU ( D ) / YANLIŞ ( Y )• Hipokrat, Heredot, Pisagor

Anadolu uygarlıklarından İyonyalılar döneminde yaşamıştır.(D)(Y)

CEVAPLAR!!!

• 5D• 6Y• 7D• 8Y• 9D

• 1Y• 2D• 3Y• 4D

TEŞEKKÜRLER..

4 TEMMUZ İÖO.