Başkan yılmaz'ın denizli sanayi odasında yaptığı sunum 8 temmuz 2010

TÜRKİYECUMHURİYET MERKEZ

BANKASI

1

8 Temmuz 2010

Denizli Sanayi Odası Sunumu

Durmu ş YILMAZBaşkan

I. Küresel Geli şmeler

II. Türkiye’de Finansal İstikrar

III. Türkiye Ekonomisinde Son Geli şmeler

Sunum Planı

2

IV. Para Politikası

V. Enflasyon Görünümü


3


15

20

Küresel İktisadi Görünüm

Gelişmiş ve Geli şmekte Olan Ülkelerde Sanayi Üretimi

(Ocak 2007 – Nisan 2010, yıllık yüzde değişim)

Gelişmekte Olan Ülkeler

Gelişmiş ve Geli şmekte Olan Ülkelerde Satın Alma Yöneticisi (PMI) Gerçekle şmeleri

(Ocak 2007 – Haziran 2010)

55

60


Küresel ekonomide 2009 yılının ikinci yarısında bel irginle şen toparlanma e ğilimi,

2010 yılının ilk çeyre ğinde de devam etmi ştir. Bununla birlikte dünya ekonomilerinin son

aylarda tekrar bir yava şlama sürecine girdi ğine ili şkin sinyaller alınmaktadır.

4

-20

-15

-10

-5

0

5

10

2007 2008 2009 2010

Kaynak: Bloomberg, TCMB

Gelişmiş Ülkeler

35

40

45

50

55

2007 2008 2009 2010


Gelişmiş Ülkeler

10

15

ABD ve Euro Bölgesi Kredi Geli şmeleri(Ocak 2000 – Mayıs 2010, yıllık yüzde değişim)

Finans kurulu şlarının bilançolarındaki sorunların henüz çözümlenm emesi, krediye ula şım

imkanlarının sınırlı kalması ve i şsizlik oranlarının yüksek seviyelerini koruması ikt isadi

toparlanmanın gücünü zayıflatmaktadır.

Küresel Riskler: (1) Krediler ve İşsizlik

ABD ve Euro Bölgesinde İşsizlik Oranı(Ocak 1995 – Haziran 2010, yüzde)

10

11

12

Euro Bölgesi

5

-10

-5

0

5

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010


Euro Bölgesi

ABD

3

4

5

6

7

8

9

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010


ABD

2

3

120

130

55

60

Küresel Riskler: (2) Kamu Maliyesi

Özellikle geli şmiş ülkelerde uygulanan gev şek maliye politikaları sonucunda hızla artan

bütçe açıkları ve kamu borç stokları, gelecek yılla rda uzun vadeli faiz oranlarını artırarak özel

talebi olumsuz yönde etkileyebilecek önemli bir ris k unsurudur.

Faiz Dışı Fazla*(2005 - 2015, GSYİH’ye oranı)

Kamu Borç Stoku(2005 - 2015, GSYİH’ye oranı)

Gelişmekte Olan G-20 Ülkeleri Gelişmiş G-20 Ülkeleri

-6

-5

-4

-3

-2

-1

0

1

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 201550

60

70

80

90

100

110

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

30

35

40

45

50

55

6

*Devresel etkilerden arındırılmışKaynak: IMF WEO Nisan 2010, TCMB

Gelişmiş G-20 ÜlkeleriGelişmekte Olan

G-20 Ülkeleri (sağ eksen)

Kaynak: IMF WEO Nisan 2010, TCMB

Tahmin

Tahmin

70

80

90

4

6

8

Küresel risk unsurlarının belirginle şmesi sonucu son dönemde risk göstergelerinde

önemli bir bozulma ya şanmıştır.

Oynaklık Endeksi(Ocak 2007 – Temmuz 2010)

Global Risk İştahı Endeksi(Ocak 2007 – Haziran 2010)

Aşırı İyimserlikFinansal

çalkantının zirve dönemi

Sonuç: Artan Küresel Riskler

7

0

10

20

30

40

50

60

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

10-0

9

01-1

0

04-1

0

07-1

0

-8

-6

-4

-2

0

2

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

10-0

9

01-1

0

04-1

0

07-1

0


Uzun Dönem Ortalaması

Kaynak: Credit Suisse, TCMB

Panik

Finansal çalkantının zirve dönemi

Türkiye Ekonomisine Etkisi: (1) Dı ş Talep

En büyük ihracat pazarımız olan Avrupa Birli ği’ne ili şkin büyüme beklentilerinin görece

düşük seyretmesi, dı ş talep üzerinde belirgin bir risk olu şturmaktadır.

56

58

60

AB’nin Türkiye’nin İhracatı İçindeki Payı(Ocak 2005 – Mayıs 2010, yüzde)

102

104

106

Küresel İktisadi Faaliyet Endeksi

Türkiye’nin Dı ş Talep Endeksi*(Mart 2006 – Aralık 2011, Haziran 2008=100)

8

40

42

44

46

48

50

52

54

01-0

5

05-0

5

09-0

5

01-0

6

05-0

6

09-0

6

01-0

7

05-0

7

09-0

7

01-0

8

05-0

8

09-0

8

01-0

9

05-0

9

09-0

9

01-1

0

05-1

0

Kaynak: TÜİK, TCMB

90

92

94

96

98

100

102

03

-06

07

-06

11

-06

03

-07

07

-07

11

-07

03

-08

07

-08

11

-08

03

-09

07

-09

11

-09

03

-10

07

-10

11

-10

03

-11

07

-11

11

-11

Türkiye’nin Dı ş Talep Endeksi

* Türkiye’nin dış talep endeksinin hesaplanmasında, ülkelerin Türkiye’nin ihracatı içindeki payları ile ağırlıklandırılmış GSYİH verileri kullanılmıştır.Kaynak: Bloomberg, Consensus Forecasts, IMF WEO, TUİK, TCMB

20

30

40

Türkiye Ekonomisine Etkisi: (2) Sipari şler

Dış Piyasa Sipari şleri*(Ocak 2008 – Haziran 2010)

10

20

30

40

İç Piyasa Sipari şleri(Ocak 2008 – Haziran 2010)

İYA Gelecek Üç Aydaki İç Piyasa Sipariş Beklentisi

Avrupa ekonomilerindeki sorunların artmasını takibe n yılın ikinci çeyre ğinde sipari ş

göstergelerinde gerçekle şen sınırlı dü şüşler, dı ş talebe ek olarak iç talepteki toparlanma

hızına ili şkin a şağı yönlü riskleri artırmı ştır.

İYA Gelecek Üç Aydaki İhracat Sipariş Miktarı

9

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

01-0

8

03-0

8

05-0

8

07-0

8

09-0

8

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

09-0

9

11-0

9

01-1

0

03-1

0

05-1

0

* Mevsimsellikten arındırılmışKaynak: TCMB

-60

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

01-0

8

03-0

8

05-0

8

07-0

8

09-0

8

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

09-0

9

11-0

9

01-1

0

03-1

0

05-1

0

İYA Son Üç Aydaki İç Piyasa Siparişleri

İYA Son Üç Aydaki İhracat Sipariş

Miktarı


Türkiye Ekonomisine Etkisi: (3) Beklentiler

110

120

130

Reel Kesim ve Tüketici Güven Endeksleri(Ocak 2007 – Haziran 2010)

Reel Kesim Güven Endeksi

Öncü Göstergelerin ve Reel Kesim Güven Endeksinin s on dönemde sınırlı bir dü şüş

sergilemesi ve Tüketici Güven Endekslerinin dü şük seviyesi, Türkiye ekonomisindeki

toparlanmanın yava ş ve kademeli olaca ğını göstermektedir.

180

190

200

115

120

125

Öncü Göstergeler ve Sanayi Üretimi Endeksi* (Ocak 2007 – Haziran 2010)

Öncü Göstergeler

10

40

50

60

70

80

90

100

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

10-0

9

01-1

0

04-1

0

Kaynak: TCMB

Tüketici Güven Endeksi

110

120

130

140

150

160

170

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

10-0

9

01-1

0

04-1

0

90

95

100

105

110

115

Sanayi Üretimi

* Mevsimsellikten ArındırılmışKaynak: TCMB

Türkiye Ekonomisine Etkisi: (4) Dı ş Finansman

Ödemeler Dengesi Alt Kalemleri (Ocak 2008 – Nisan 2010, 6 aylık birikimli toplam,milyar dolar)

20

25

30

Doğrudan Yatırımlar

Küresel finans piyasalarında ya şanan sorunların, dı ş finansmana eri şimi kısıtlaması

beklenmektedir.

11


-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

01-0

8

03-0

8

05-0

8

07-0

8

09-0

8

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

09-0

9

11-0

9

01-1

0

03-1

0

Özel Sektör Kredileri

Yatırımlar

Portföy Yatırımları


12


Küresel Büyüme Oranları

2010 Yılı Büyüme Oranı Beklentileri(yıllık yüzde değişim)

Türkiye, Asya ülkeleriyle birlikte 2010 yılının ilk çeyreğinde en hızlı büyüyen ülkeler arasında

yer almı ştır. Türkiye’nin 2010 yılının tamamında da dünyanın hızlı büyüyen ekonomilerinden

biri olması beklenmektedir.

8

9

10

11

2010 Yılı Birinci Çeyrek Büyüme Oranları(yıllık yüzde değişim)

8

10

12

14

13

Kaynak: Consensus Forecasts, TCMB

-1

0

1

2

3

4

5

6

7

Çin

Hin

dist

an

Bre

zily

a

Mal

ezya

End

onez

ya

Per

u

Tür

kiye

G.

Kor

e

Rus

ya

Arja

ntin

Tay

land Şili

Mek

sika

Fili

pinl

er

İsra

il

Kol

ombi

ya

Pol

onya

G.

Afr

ika

Çek

Cum

h.

Mac

aris

tan

-6

-4

-2

0

2

4

6

8

Tay

lan

dÇ

inT

ürki

yeM

alez

yaM

eksi

kaB

rezi

lya

Hin

dis

tan

G.K

ore

Fili

pin

ler

Arj

antin

Per

uE

nd

on

ezya

Ukr

ayn

aG

.Afr

ika

Ko

lom

biya

Isra

ilP

olo

nya

Rus

yaÇ

ek C

um.

Şili

Mıs

ırM

acar

ista

nH

ırva

tista

nR

om

anya

Bul

gar

ista

n


900

1000

1100

Ülkelerin Risk Primleri

Son dönemde borç yükü yüksek ülkelerin risk primler inde sert yükseli şler gözlenmesine

karşın, Türkiye’nin risk primi, güçlü bankacılık sistem i ve dü şük borçluluk oranının verdi ği

destek ile göreli olarak istikrarlı seyrini korumu ştur.

Seçilmi ş Ülkelerin 5 Yıllık CDS Primleri(Nisan 2009 – Temmuz 2010)

Yunanistan

14

0

100

200

300

400

500

600

700

800

04-0

9

05-0

9

06-0

9

07-0

9

08-0

9

09-0

9

10-0

9

11-0

9

12-0

9

01-1

0

02-1

0

03-1

0

04-1

0

05-1

0

06-1

0

07-1

0


Türkiye

İspanya Portekiz

İtalya

Mali Disiplin

Türkiye’de kamu kaynaklarının finans kesimine aktar ılmasına gerek duyulmaması, reel

sektörü desteklemek amacıyla ve kamu borç stokunda aşırı artı şa neden olmadan

dengeleyici bir maliye politikası uygulanmasına imk an vermi ştir.

30

35

40

Doğrudan Sermaye Aktarımı

Varlık Alımları

Bankacılık Sektörüne Aktarılan Kaynaklar ve Mali Canlandırma Paketlerinin Maliyeti

(2010, GSYİH'ye oranı, yüzde)

İrlanda

50

60

2007-2010 Arası Dönemde Kamu Borç Stoku ve Bütçe Açı ğının Değişimi

(yüzde puan)

15

0

5

10

15

20

25

30

İngi

ltere

Nor

veç

Hol

land

aJa

pony

aK

anad

aA

vust

urya

AB

Dİs

veç

İrla

nda

Yun

anis

taB

elçi

kaK

ore

Alm

anya

İspa

nya

Mac

aris

tan

Por

teki

zR

usya

Fra

nsa

Tür

kiye

İsvi

çre

Arja

ntin

Avu

stra

lya

Bre

zily

aH

indi

stan

End

onez

ya Çin

Pol

onya

Varlık Alımları

Canlandırma Paketleri

Türkiye

ABDİspanya

Hollanda

İtalyaAlmanya Finlandiya

İsveç

Yunanistan

Japonya

Fransa

Portekiz

Belçika

Türkiye

0

10

20

30

40

0 3 6 9 12 15 18

Bütçe Açı ğı / GSYH

Bor

ç S

toku

/ G

SY

H

Kaynak: IMF, Avrupa Komisyonu, DPT, TCMB Kaynak: IMF, TCMB

Borçluluk Oranları

200

250

300

Kredilerin GSY İH’ye Oranı*(2008, yüzde)

60

70

80

90

Toplam Hanehalkı Yükümlülü ğünün GSYİH’ye Oranı (2008, yüzde)

Ülkemizde banka kredilerinin ve hanehalkı yükümlülü ğünün milli gelire oranlarının di ğer

ülkelere kıyasla dü şük seviyesi, küresel finansal krizin Türkiye’yi gör eceli olarak daha az

etkilemesinde önemli bir rol oynamı ştır.

16

0

50

100

150

200

Rom

anya

Tür

kiye

08

Tür

kiye

09

Pol

onya

Slo

vaky

a

Çek

Cum

.

Mac

aris

tan

Bul

garis

tan

Fin

land

iya

Yun

anis

tan

Slo

veny

a

İtaly

a

Bel

çika

Fra

nsa

Alm

anya

İsve

ç

Avu

stur

ya

AB

27

Ort

.

Por

teki

z

İspa

nya

Hol

land

a

Dan

imar

ka

İrla

nda

İngi

ltere

*Türkiye kredi verisine, AB verilerine paralel olarak takipteki alacaklar ve finansal kiralama alacakları da dahil edilmiştir.Kaynak: Eurostat, ECB, BDDK,TCMB

0

10

20

30

40

50

60

Tür

kiye

08

Tür

kiye

09

Rom

anya

Slo

vaky

aS

love

nya

Çek

Cum

hur

iyet

iP

olo

nya

Litv

anya

Bul

gar

ista

nM

aca

rista

n

İtaly

aB

elçi

kaL

eton

yaY

unan

ista

nA

vust

ury

aF

rans

aE

ston

ya

Fin

land

iya

EU

27İn

gilte

reA

lman

yaİs

veç

Ho

lland

aLü

kse

mb

urg

İrla

nda

Por

teki

zİs

pan

ya

Kaynak: ECB, TÜİK, TCMB

Küresel Kriz ve Uygulanan Kur Rejimi

Dalgalı kur rejimi, küresel sermaye akımlarının yük sek oynaklık gösterdi ği durumlarda

ekonominin a şırı tepki vermesini önleyen bir emniyet mekanizması görevi görmektedir.

Nitekim dalgalı kur rejimi uygulayan ülkelerde büyü me ve enflasyon hızları gerek kriz

öncesi dönemde, gerek kriz sırasında daha istikrarl ı bir seyir izlemi ştir.

8

12

14

16

Sabit Kur Uygulayan Ülkeler

Dalgalı Kur Uygulayan Ülkeler

Uygulanan Kur Rejimine Göre Ülke Grupları ve Büyüme Hızları* (2007 1.Ç - 2010 1.Ç, yıllık yüzde)

Uygulanan Kur Rejimine Göre Ülke Grupları ve Enflasyon Oranları (Ocak 2005 – Mayıs 2010, yıllık yüzde)

17

-12

-8

-4

0

4

I II III IV I II III IV I II III IV I

2007 2008 2009 2010

Sabit Kur Uygulayanlar Ülkeler

Dalgalı Kur Uygulayanlar Ülkeler

0

2

4

6

8

10

12

2005 2006 2007 2008 2009 2010

Dalgalı Kur Uygulayan Ülkeler

Kaynak: Bloomerg, IMF, TÜİK, TCMB* Medyan Kaynak: Bloomerg, IMF, TÜİK, TCMB

NorveçBulgaristan

İngiltereİsveç

DanimarkaMacaristan

RomanyaRusyaİzlanda

LitvanyaEstonyaLetonya

Küresel Kriz ve Uygulanan Kur Rejimi

İçinde bulundu ğumuz küresel kriz sırasında sabit kur rejimi uygula yan ülkeler, dalgalı kur

rejimi uygulayan ülkelere kıyasla daha derin bir ik tisadi daralma ya şamışlardır.

Uygulanan Kur Rejimi ve Birikimli Büyüme Hızları(2008 4.Ç – 2010 1.Ç, yüzde)

Sabit Kur Rejimi uygulayan ülkeler koyu renk ile i şaretlenmi ştir.

18

-15 -10 -5 0 5

EndonezyaPeru

PolonyaBrezilya

İsrailKolombiya

KoreMeksikaTaylandKanada

ABDGüneyİsviçre

ÇinHong Kong

JaponyaSlovakyaÇek Cum.

TürkiyeNorveç

Bulgaristan

Kaynak: IMF, TÜİK, TCMB

Dalgalı Kur Rejimi uygulayan ülkeler açık renk ile i şaretlenmi ştir.

Türkiye

1.9

2.0

2.1

2.2

1200

1400

1600

0.03

0.04

TL / Kur Sepeti (0,5 Euro+0,5 ABD doları)

Tarihsel olarak oynaklı ğı en yüksek ve küresel risk i ştahına en duyarlı para birimlerinden

biri olan Türk lirasının küresel kriz boyunca sergi lediği göreli istikrarlı seyir, 2010 yılının

ilk yarısında da devam etmi ştir.

Gelişmekte olan ülkelerde kur oynaklığı aralığı

Türkiye’de Finansal İstikrar

Seçilmi ş Ülkelerin Kur Oynaklı ğı*(Ocak 2006 – Temmuz 2010)

Döviz Kuru Sepeti ve EMBI+ Türkiye(Haziran 2007 – Temmuz 2010)

19

1.0

1.1

1.2

1.3

1.4

1.5

1.6

1.7

1.8

06-0

7

08-0

7

10-0

7

12-0

7

02-0

8

04-0

8

06-0

8

08-0

8

10-0

8

12-0

8

02-0

9

04-0

9

06-0

9

08-0

9

10-0

9

12-0

9

02-1

0

04-1

0

06-1

0

0

200

400

600

800

1000

0.00

0.01

0.02

01-0

6

04-0

6

07-0

6

10-0

6

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

10-0

9

01-1

0

04-1

0


EMBI+ Türkiye (sağ eksen)

Türkiye

*ABD Dolarına karşı 50 Günlük standart sapma; Brezilya, Şili, Çek Cum., Macaristan, Meksika, Yeni Zelanda, Polonya, G. Afrika, G. Kore (en yüksek ve en düşük değerler) Kaynak: Bloomberg, TCMB

ABD Doları Kar şısındaYerel Para Birimlerinin De ğer Kazancı(Ocak 2010 tarihinden itibaren, yüzde değişim)

86 5

4 3 25

10

15

ABD Doları Kar şısındaYerel Para Birimlerinin De ğer Kazancı(Ocak 2009 tarihinden itibaren, yüzde değişim)

27

2018 17 17

10

20

30

Diğer geli şmekte olan ülkelerle kıyaslandı ğında, Türk lirasının de ğerinde önemli bir

değişim gözlenmemektedir.


Türkiye Türkiye

20

3 2 20

0 -1 -2-3 -3 -4 -5 -5 -6

-10

-14 -15

-19

-21-25

-20

-15

-10

-5

0

5

Kol

ombi

ya

Mal

ezya

Hır

vatis

tan

End

onez

ya

Tay

land

Per

u

Ukr

ayna

Mek

sika

Hin

dist

an

Fili

pinl

er

Bre

zily

a

Vie

tnam

Arja

ntin

a

Tür

kiye

G.A

frik

a

G.K

ore

Şili

Çek

Cum

.

Pol

onya

Rom

anya

Mac

aris

tan

Sır

bist

an


107 7

4 32

-2

-9-11

-13

-17 -19

-26

-7

26

2

-30

-20

-10

0

10

Bre

zily

a

G.A

frik

a

End

onez

ya

Kol

ombi

ya Şili

Per

u

Mal

ezya

Tay

land

Mek

sika

Hin

dist

an

Hır

vatis

tan

G.K

ore

Fili

pinl

er

Ukr

ayna

Tür

kiye

Çek

Cum

.

Vie

tnam

Pol

onya

Arja

ntin

a

Rom

anya

Mac

aris

tan

Sır

bist

an



Seçilmi ş Ülkelerde Kur Geli şmeleri(Ocak 2009 – Temmuz 2010, yerel para biriminin ABD doları karşısında değeri, Ocak 2009=100)

120

130

140

Şili

Brezilya

G. AfrikaYerel paranın değer kazanması

21


80

90

100

110

01-0

9

02-0

9

03-0

9

04-0

9

05-0

9

06-0

9

07-0

9

08-0

9

09-0

9

10-0

9

11-0

9

12-0

9

01-1

0

02-1

0

03-1

0

04-1

0

05-1

0

06-1

0

07-1

0

Türkiye

Meksika

Çek Cum.

G. Kore

değer kazanması

Yerel paranın değer kaybetmesi

Reel Kur Endeksi

2003 yılına kıyasla Türk Lirasının geli şmiş ülkelerin para birimlerine kar şı reel olarak de ğer

kazandığı, geli şmekte olan ülkelerin para birimlerine göre ise önem li bir de ğişiklik

göstermedi ği dikkat çekmektedir

Gelişmiş ve Geli şmekte Olan Ülkelere Göre REK Göstergeleri(Ocak 2003 – Haziran 2010, TÜFE bazlı, 2003=100)

137.73140

150

Gelişmiş Ülkeler

22

Kaynak: TCMB, BIS

103.94

70

80

90

100

110

120

130

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010


Reel Kur Endeksi

Gelişmekte olan ülkeler ile Türkiye’nin göreli üstünlü ğünün bulundu ğu mal çe şitleri büyük

benzerlik ta şımaktadır. Reel kur endeksinin geli şmekte olan ülkelere kıyasla istikrarlı bir

seyir göstermesi, Türkiye’nin dı ş ticarette rekabet gücünü korumasına destek vermi ştir.

Gelişmekte Olan Ülkelere Göre Reel Efektif Kur Seviyesi

(Ocak 2003 – Mayıs 2010, TÜFE bazlı, 2003=100)

Çalışan Başına Verimlilik(2008, 2003=100)

LüksemburgPolonyaİzlanda

SlovenyaÇek Cum.Estonya

KoreSlovakya

Türkiye

120

130

23

100 105 110 115 120 125 130 135 140

NorveçDanimarka

İtalyaAvusturalya

Yeni ZellendaKanadaMeksikaİspanyaPortekizBelçikaFransa

AlmanyaHollandaİsviçreİsveçOECDABD

İrlandaİngiltere

ŞiliMacaristanAvusturya

Japonİsrael

FinlandiyaLüksemburg

103.94

70

80

90

100

110

01-0

3

07-0

3

01-0

4

07-0

4

01-0

5

07-0

5

01-0

6

07-0

6

01-0

7

07-0

7

01-0

8

07-0

8

01-0

9

07-0

9

01-1

0

Kaynak: BIS, TCMB Kaynak: OECD, TÜİK, TCMB

Reel Kur Endeksi

Gelişmiş ülkelerde enflasyonun Türkiye’ye göre dü şük seviyelerde olması, geli şmiş

ülkelere kar şı reel kur endeksinin artmasını açıklayan di ğer sebeplerden biridir. Bu durum

fiyat istikrarını tesis etmenin önemini göstermekte dir.

Reel Efektif Kur Endeksindeki De ğişimin Kaynakları(Ocak 2003 – Mayıs 2010, 2003 Ocak =100)

140

150

160

Enflasyon Farkı EtkisiNominal Kur EtkisiReel Efektif Kur Endeksi

24


70

80

90

100

110

120

130

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Reel Efektif Kur Endeksi

Enflasyon Farkının Reel Kurun Değerini

Artırıcı Etkisi

III. Türkiye Ekonomisine İlişkin Son Gelişmeler

25

Gelişmeler

96.6

100.0

4

6

8

95

100

105

Mevsimsellikten Arındırılmı ş GSYİH(2003 1.Ç – 2010 1.Ç, sabit fiyatlarla, 2008 1.Ç = 100)

Gayri Safi Milli Hasıla

Son dönemde açıklanan veriler iktisadi faaliyetteki ılımlı toparlanmanın devam etti ğini,

ancak üretimin hâlen kriz öncesi düzeyinin altında oldu ğunu göstermektedir.

Mevsimsellikten Arındırılmı ş Nihai Yurt İçi Talep (2003 1.Ç – 2010 1.Ç, sabit fiyatlarla, 2008 1.Ç=100)

100.0

96.6

95

100

105

Seviye (sağ eksen)

26

88.1

-6

-4

-2

0

2

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

60

65

70

75

80

85

90

Kaynak: TÜİK, TCMB Kaynak: TÜİK, TCMB

87.2

65

70

75

80

85

90

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1

2003 2004 2005 2006 2007 2008 20092010

Çeyreklik Değişim

Özel kesim tüketim ve yatırım harcamaları istikrarl ı bir artı ş eğilimindedir.

100.0 99.5

90.5

70

75

80

85

90

95

100

105

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1

79.1

62.1

100.0

20

30

40

50

60

70

80

90

100

110

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1

Özel Tüketim Harcamaları*(2003 1.Ç – 2010 1.Ç, sabit fiyatlar, 2008 1.Ç=100)

Özel Makine-Teçhizat Yatırımları*(2003 1.Ç – 2010 1.Ç, sabit fiyatlar, 2008 1.Ç=100)


27

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

82.2

64.6

100.0

50

60

70

80

90

100

110

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

-7.0

-6.0

-5.0

-4.0

-3.0

-2.0

-1.0

0.0

1.0

2.0

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Özel İnşaat Yatırımları*(2003 1.Ç – 2010 1.Ç, sabit fiyatlar, 2008 1.Ç=100)

Stok Harcamaları*(2003 1.Ç – 2010 1.Ç, GSYİH’’ya oranı, yüzde)

* Mevsimsellikten arındırılmışKaynak: TÜİK, TCMB


İnşaat katma de ğerinde artı ş devam ederken, di ğer sektörler yatay bir seyir izlemektedir.

95.0

79.9

100.0

60

65

70

75

80

85

90

95

100

105

110

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1

90.3

100.0 98.6

65

70

75

80

85

90

95

100

105

110

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1

Sanayi Sektörü Katma De ğeri*(2003 1.Ç – 2010 1.Ç, sabit fiyatlar, 2008 1.Ç=100)

Hizmetler Sektörü Katma De ğeri*(2003 1.Ç – 2010 1.Ç, sabit fiyatlar, 2008 1.Ç=100)


28

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

81.5

76.4

100.0

50

60

70

80

90

100

110

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

80

85

90

95

100

105

1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1

2003 2004 2005 2006 2007 2008 20092010

İnşaat Sektörü Katma De ğeri*(2003 1.Ç – 2010 1.Ç, sabit fiyatlar, 2008 1.Ç=100)

Tarım Sektörü Katma De ğeri*(2003 1.Ç – 2010 1.Ç, sabit fiyatlar, 2009 1.Ç=100)



100.0100

105

Üretim Geli şmeleri

Mevsimsellikten Arındırılmı ş Sanayi Üretim Endeksi

(Ocak 2005 – Nisan 2010, Mart 2008=100)

Sanayi üretimi, 2009 yılının ikinci çeyre ğinden itibaren artı ş eğilimine girmi ştir.

Bununla birlikte dı ş talebe ili şkin belirsizliklerin devam etmesi, sanayi üretimini n kriz

öncesi seviyelere geri dönmesini geciktirmektedir.

Mevsimsellikten Arındırılmı ş İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı

(Ocak 2007 – Haziran 2010, yüzde)

79.480

85

29

94.4

79.6

75

80

85

90

95

01-0

5

05-0

5

09-0

5

01-0

6

05-0

6

09-0

6

01-0

7

05-0

7

09-0

7

01-0

8

05-0

8

09-0

8

01-0

9

05-0

9

09-0

9

01-1

0

Kaynak: TÜİK, TCMB Kaynak: TCMB

71.5

61.0

55

60

65

70

75

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

10-0

9

01-1

0

04-1

0

Üretimdeki toparlanma süreci, daha çok yurt içi tal ebe yönelik sektörlerden

kaynaklanmaktadır. Yatırım malları üretimi, kriz ön cesi seviyesinin altında seyretmektedir.

Üretim Geli şmeleri

100

110

120

Dayanıksız Tüketim Malları Üretimi

Ara Malları, Dayanıksız Tüketim Malları ve Sermaye M alları Üretimi* (Ocak 2006 – Nisan 2010, Mart 2008 =100)

30

50

60

70

80

90

100

01-0

6

05-0

6

09-0

6

01-0

7

05-0

7

09-0

7

01-0

8

05-0

8

09-0

8

01-0

9

05-0

9

09-0

9

01-1

0

Ara Malları Üretimi

Sermaye Malları Üretimi


160

170

180

Mevsimsellikten arındırılmı ş verilerle altın hariç ihracat miktar endeksindeki kademeli

toparlanma e ğilimi Nisan ayında da sürerken, son döneme ili şkin göstergeler ihracat

sipari şlerinde yava şlama sinyali vermektedir.

İhracat ve İthalat Miktar Endeksleri*(Ocak 2005 – Nisan 2010, Ocak 2003 = 100)

İhracat (Altın Hariç)

Dış Talep Göstergeleri

İhracat Beklentileri*(Ocak 2008 – Haziran 2010)

İYA Gelecek Üç Aydaki İhracat Sipariş Miktarı

20

30

40

31

100

110

120

130

140

150

01

-05

05

-05

09

-05

01

-06

05

-06

09

-06

01

-07

05

-07

09

-07

01

-08

05

-08

09

-08

01

-09

05

-09

09

-09

01

-10

* Mevsimsellikten arındırılmış, 2 aylık hareketli ortalamaKaynak: TÜİK, TCMB

İthalat


İYA Son Üç Aydaki İhracat Sipariş Miktarı

-50

-40

-30

-20

-10

0

10

01

-08

03

-08

05

-08

07

-08

09

-08

11

-08

01

-09

03

-09

05

-09

07

-09

09

-09

11

-09

01

-10

03

-10

05

-10

56.560

70

Türkiye’nin son dönemde ihracat pazarlarını çe şitlendirmesi, Avrupa ekonomilerinde

yaşanan sorunların ihracatımız üzerindeki etkisini sın ırlamı ştır. Örnek olarak 2010 yılı Mayıs

ayı itibarıyla son 3 ayda Çin’e yapılan ihracat, ge çen yılın aynı dönemine göre yüzde 149

artış göstermi ştir.

Türkiye’nin İhracat Pazarları(Ocak 2002 – Nisan 2010, toplam ihracatın yüzdesi)

İhracat Pazarları

200

250

2.0

2.5

Yıllık Değişim (bir önceki yılın aynı çeyreğine göre)

Örnek: Çin’e Yapılan İhracat(Ocak 2002 – Nisan 2010, toplam ihracatın yüzdesi)

32

47.3

22.7

33.4

10

20

30

40

50

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010


Asya, Orta Doğu, Kuzey Afrika

Avrupa

-50

0

50

100

150

I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II*

2006 2007 2008 2009 2010

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0yılın aynı çeyreğine göre)

Toplam İhracat İçindeki Payı


18.3

15.9

18

20

İşsizlik Oranları*(Ocak 2007 – Mart 2010, yüzde)

Tarım Dışı İşsizlik Oranı

İstihdam ko şullarındaki iyile şme devam etmekle birlikte, i şsizlik oranları halen yüksek

seviyesini korumaktadır.

İşgücü Piyasası

Tarım Dışı İstihdam*(Ocak 2007 - Mart 2010, milyon kişi)

16.8

17.0

33

12.6

15.9

9.9

14.9

12.7

8

10

12

14

16

01-0

7

03-0

7

05-0

7

07-0

7

09-0

7

11-0

7

01-0

8

03-0

8

05-0

8

07-0

8

09-0

8

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

09-0

9

11-0

9

01-1

0

03-1

0

*Mevsimsellikten Arındırılmış Kaynak: TÜİK, TCMB

İşsizlik Oranı

İşsizlik Oranı

15.6

15.8

16.0

16.2

16.4

16.6

01-0

7

03-0

7

05-0

7

07-0

7

09-0

7

11-0

7

01-0

8

03-0

8

05-0

8

07-0

8

09-0

8

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

09-0

9

11-0

9

01-1

0

03-1

0

*Mevsimsellikten Arındırılmış Kaynak: TÜİK, TCMB

Tarım dı şı istihdam, hem hizmetler hem de sanayi sektöründek i olumlu geli şmelerin

katkısıyla yüksek oranlı artı şlar göstermektedir.


Tarım Dışı İşsiz Sayısındaki De ğişimin Da ğılımı(Şubat 2007 - Mart 2010, yıllık yüzde katkı)

10.9

11.0

11.1

4.4

4.5

4.6

Sanayi ve Hizmetler İstihdamı*(Ocak 2007 – Mart 2010, milyon kişi)

4.0

6.0

8.0İstihdam Kaybının Etkisi

Katılım Oranı Etkisi

Nüfus Artışı Etkisi

Tarım Dışı İşsizlik Oranı Yıllık Fark

34


10.2

10.3

10.4

10.5

10.6

10.7

10.8

01-0

7

03-0

7

05-0

7

07-0

7

09-0

7

11-0

7

01-0

8

03-0

8

05-0

8

07-0

8

09-0

8

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

09-0

9

11-0

9

01-1

0

03-1

0

3.8

3.9

4.0

4.1

4.2

4.3

Sanayi (sağ eksen)

Hizmetler


-6.0

-4.0

-2.0

0.0

2.0

4.0

0207

0507

0807

1107

0208

0508

0808

1108

0209

0509

0809

1109

0210

İşgücü piyasasına ili şkin di ğer göstergeler de olumlu sinyaller vermektedir.


-6

-4

-2

0

2

4

35

40

45

50

55

60

İmalat Sanayi İstihdamı(çeyreklik yüzde değişim)

PMI (sağ eksen)

İmalat Sanayi İstihdamı ve PMI İstihdam Endeksi (Ocak 2006 – Mayıs 2010)

5

10

15

20

25

30

35

40

Özel Sektörde Açık İş Oranı* (Ocak 2007 – Mayıs 2010, yüzde)

35

-8

2006 2007 2008 2009 2010

30

Kaynak: TÜİK Sanayi İş Gücü Girdi Göstergeleri, Markit, TCMB

0

5

2007 2008 2009 2010

*İŞKUR’da kayıtlı Açık İşlerin İŞKUR’a iş aramak için başvuran işsizlere oranı

0

10

20

30

40

50

60

70

80

2007 2008 2009 2010

İşsizlik Sigortasına Yapılan Ba şvurular(Ocak 2007 – Mayıs 2010, Bin Ki şi)

60

65

70

75

80

85

90

95

2007 2008 2009 2010

İş Bulma Olanakları (Gelecek 6 Ay)(Ocak 2007- Nisan 2010)

Kaynak. Tüketici Güven Endeksi, TCMB Kaynak. TCMB

2010 yılının ikinci çeyre ğinde, banka kredilerinde artı ş eğilimi hızlanarak devam etmi ştir.

Toplam Kredi Hacminin Haftalık De ğişimi*(Ocak 2007 – Haziran 2010, yıllıklandırılmış 13 haftalık hareketli ortalama)

Kredi Geli şmeleri

30

40

50

36

* Mevduat, kalkınma, yatırım ve katılım bankaları ile tüketici finansman şirketlerinin toplamı; kur etkisinden arındırılmışKaynak: BBDK, TCMB

-20

-10

0

10

20

30

2007 2008 2009 2010

.

Firmalara Verilen Krediler

Firma ve KOB İ Kredileri(Ocak 2008 – Nisan 2010, Ocak 2008=100)

130

140

150

160

170

KOBİ Hariç

6.0

7.0

8.0

KOBİ Kredileri

TGA’ya Dönü şüm Oranı(Ocak 2008 – Nisan 2010, yüzde)

Son dönemde krediye eri şim imkanlarında iyile şme sağlanmasıyla beraber küresel krizden

en çok etkilenen KOB İ’lere kullandırılan kredi miktarında yüksek artı şlar ya şanmıştır. Bu

firmaların takibe dönü şen kredi oranları da gerilemektedir.

37

80

90

100

110

120

130

01-0

802

-08

03-0

804

-08

05-0

806

-08

07-0

8

08-0

809

-08

10-0

811

-08

12-0

801

-09

02-0

903

-09

04-0

905

-09

06-0

907

-09

08-0

909

-09

10-0

9

11-0

912

-09

01-1

002

-10

03-1

004

-10

KOBİ Hariç Firma Kredileri

KOBİ Kredileri2.0

3.0

4.0

5.0

01-0

802

-08

03-0

804

-08

05-0

806

-08

07-0

808

-08

09-0

810

-08

11-0

812

-08

01-0

902

-09

03-0

904

-09

05-0

906

-09

07-0

908

-09

09-0

910

-09

11-0

912

-09

01-1

002

-10

03-1

004

-10

yüzde KOB İ KredileriKOB İ Hariç

Firma Kredileri

04.2009 6.2 3.7

04.2010 6.6 3.6

KOBİ Hariç Firma Kredileri

milyar TL KOB İ KredileriKOB İ Hariç

Firma Kredileri

04.2009 80.0 163.6

04.2010 92.6 189.1

Kaynak: BDDK, TCMBKaynak: BDDK, TCMB

20

22

24

26

22

24

26

Kredi Faiz Oranları*(Ocak 2008 – Haziran 2010, yıllık yüzde)

Tüketici Kredileri Faiz Oranları*(Ocak 2008 – Haziran 2010, yıllık yüzde)

İhtiyaçBireysel Kredi

Faizi

Kredi faizleri dü şük seviyelerini korumaktadır.

Kredi Ko şulları

38

8

10

12

14

16

18

20

01-0

8

03-0

8

05-0

8

07-0

8

09-0

8

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

09-0

9

11-0

9

01-1

0

03-1

0

05-1

0 10

12

14

16

18

20

01-0

8

03-0

8

05-0

8

07-0

8

09-0

8

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

09-0

9

11-0

9

01-1

0

03-1

0

05-1

0

Konut

Taşıt

* 2 haftalık hareketli ortalamaKaynak: BDDK, TCMB

* 2 haftalık hareketli ortalamaKaynak: BDDK, TCMB

Ticari Kredi Faizi

Finansal sıkılık göstergelerinde 2009 yılı dördüncü çeyreği itibarıyla belirginle şen

olumlu görünüm sürmektedir.

Kredi Ko şulları

22

24

26

Ticari Kredi Faizleri ve Mevduat Faizleri*(Ocak 2006 – Haziran 2010, yıllık yüzde)

Ticari Kredi Faizleri22

24

26

Konut Kredisi Faizleri ve Gösterge D İBS Faizi*(Ocak 2006 – Haziran 2010, 4 haftalık hareketli ortalama,

yıllık yüzde)

Konut Kredisi Faizleri

39

6

8

10

12

14

16

18

20

01-0

6

04-0

6

07-0

6

10-0

6

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

10-0

9

01-1

0

04-1

0

* 4 haftalık hareketli ortalama, Ağırlıklı ortalama akım faiz oranlarıdır.Kaynak: TCMB

Mevduat Faizleri

6

8

10

12

14

16

18

20

01-0

6

04-0

6

07-0

6

10-0

6

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

10-0

9

01-1

0

04-1

0

Gösterge DİBS Faizi

* 4 haftalık hareketli ortalama, Ağırlıklı ortalama akım faiz oranlarıdır.Kaynak: TCMB

Karşılıksız çıkan çek sayısı, son dönemde belirgin bir azalma e ğilimi sergilemektedir.

Yeni kurulan şirket sayısındaki hızlı artı ş da iktisadi faaliyette canlanmaya i şaret etmektedir.

Ticari Faaliyetler

Karşılıksız Çıkan Çek Adedinin Takas Odasına İbraz Edilen Toplam Çek Adedine Oranı

(Ocak 2005 – Haziran 2010, yüzde)

10

15

20

25

30

30

45

60

75

90

Açılan Şirket Sayısı ve GSY İH İmalat Sanayi(2000 1.Ç – 2010 1.Ç, bir önceki yılın aynı çeyreğine

göre yüzde değişim)

10.0

12.0

3 Aylık hareketli ortalama

Açılan Şirket Sayısı (sağ eksen)

40

Kaynak: BTOM , TCMB

-30

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

I II IIIIV I II IIIIV I II III IV I II IIIIV I II IIIIV I II III IV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 20092010

-90

-75

-60

-45

-30

-15

0

15

Kaynak: TOBB, TÜİK, TCMB

2.0

4.0

6.0

8.0

01-0

5

04-0

5

07-0

5

10-0

5

01-0

6

04-0

6

07-0

6

10-0

6

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

10-0

9

01-1

0

04-1

0

3 Aylık hareketli ortalama

2007 2008 2009-I 2009-II 2009-III2009-VI 2010-I 2010-II5.04 5.60 10.40 9.15 6.79 6.34 4.82 4.40

Yüzde Değişim 08-IV 09-I 09-II 09-III 09-IV 10-Iİmalat Sanayi -12.0 -22.3 -11.7 -4.5 12.8 20.6Açılan Şirket -31.4 -30.6 -15.8 -2.8 30.5 44.6

İmalat Sanayi Katma Değer

IV. Para Politikası Duru şu

41

IV. Para Politikası Duru şu

Para Politikası Duru şu

Gelişmekte Olan Ülkelerde Kısa Vadeli Faiz Oranlarının De ğişimi

(Kasım 2008 – Haziran 2010, yüzde puan)

Türkiye’de finansal sistemin göreli sa ğlamlığı, fiyat istikrarını sa ğlama temel amacımız ile

çeli şmeksizin, küresel krizin ekonomimiz üzerinde yarata bilece ği olumsuzlukları

sınırlamaya odaklanmamıza imkan sa ğlamıştır.

-5.50-6.25

-7.00-7.25

-10.25

GüneyMacaristanKolombiya

Şi l iTürkiye

Enflasyon Hedeflemesi Uygulayan Geli şmekte Olan Ülkelerde ve Türkiye’de Kısa Vadeli Faiz Oranları

(Ocak 2007– Mayıs 2010, yüzde)

Türkiye16

18

20

42

Kaynak: Merkez Bankaları, TCMB

-1.63-2.00-2.00

-2.25-2.25

-2.50-2.50-2.50

-3.00-3.25

-3.50-3.75-3.75

-4.00-4.75

-12 -10 -8 -6 -4 -2 0

TayvanÇek

Philippinesİsrail

G. KorePolonyaUkraynaTayland

EndonezyaRusya

BrezilyaMeksika

Mı sı rRomanya

Peru

Kaynak: Merkez Bankaları, TCMB

Türkiye

Enflasyon Hedeflemesi Uygulayan Gelişmekte Olan Ülkeler

0

2

4

6

8

10

12

14

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

10-0

9

01-1

0

04-1

0

Reel faizin durgunluk dönemlerinde dü şmesi, sa ğlıklı i şleyen ekonomilerde beklenen bir

gelişme olmakla birlikte, Türkiye ekonomisinde daha önce gözlenmemi ş bir durumdur.

Seçilmi ş Ülkelerde Enflasyon ve Kısa Vadeli Faiz Oranları(Temmuz 2010, yüzde)

Kısa Vadeli Faiz

Oranları

2010 Enflasyon

Beklentileri

Reel Politika Faiz Oranları

Şili 1.00 3.50 -2.42Tayland 1.25 3.50 -2.17

Para Politikası Duru şu

43

Tayland 1.25 3.50 -2.17Türkiye 6.50 8.01 -1.40Çek C. 0.75 1.50 -0.74Kore 2.00 2.75 -0.73Filipinler 4.00 4.60 -0.57Meksika 4.50 5.00 -0.48Malezya 2.50 2.10 0.39Macaristan 5.25 4.40 0.81G.Afrika 6.50 5.40 1.04Polonya 3.50 2.30 1.17Çin 5.31 3.40 1.85Brezilya 10.25 5.50 4.50


Negatif Reel FaizeSahip Ekonomiler

6.0

7.0

TCMB’nin faiz indirimleri sonucunda istikrarlı biçi mde azalan reel piyasa faizlerinin iktisadi

faaliyetteki toparlanmaya ra ğmen yükseli ş eğilimi göstermemesi, Türkiye’de reel faizlerin

kriz sonrası süreçte de dü şük seviyelerde kalabilece ğinin göstergesidir.

Türkiye’de Reel Faiz Oranı*(Haziran 2009 – Haziran 2010, 2 yıllık, yüzde)

Reel Faiz

8

10

Gelişmekte Olan Ülkelerde Reel Faiz Oranları*(2 yıllık, yüzde, Haziran 2010)

44

0.0

1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

06-0

9

07-0

9

08-0

9

09-0

9

10-0

9

11-0

9

12-0

9

01-1

0

02-1

0

03-1

0

04-1

0

05-1

0

06-1

0

* Getirisi eğrisi ile elde edilen 2 yıllık nominal faizler ile 24 aylık enflasyon beklentileri kullanılmıştır. Kaynak: TCMB, TUİK

-2

0

2

4

6

Yun

anis

tan

Bre

zily

a

Ma

cari

stan

Pol

onya

Türk

iye

Gü

ney

Afr

ika

Mek

sika

Gü

ney

Kor

e

Ma

lezy

a

Çe

k C

um

.

Kaynak: Bloomberg, Consensus Forecast TCMB

0.9

1.4

2.0

2.1

TL Kar şılığı Döviz Alım ve Satım İhaleleri ve Döviz Sepeti(Ocak 2008 – Temmuz 2010*)

Döviz Alım İhaleleri (Toplam 10,2 milyar ABD Doları)

Eşit Ağırlıklı ABD Doları ve Euro Sepeti

Para Politikası Duru şu4 Ağustos 2009 tarihinden bu yana gerçekle ştirilen döviz alım ihaleleri ile toplam

10,2 milyar ABD doları döviz alınmı ş ve piyasaya yakla şık 15,3 milyar TL likidite verilmi ştir.

45

-1.1

-0.6

-0.1

0.4

01-0

8

03-0

8

05-0

8

07-0

8

09-0

8

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

09-0

9

11-0

9

01-1

0

03-1

0

05-1

0

07-1

0

1.4

1.5

1.6

1.7

1.8

1.9

Döviz Satım İhaleleri (Toplam 1 milyar ABD Doları)

(sağ eksen)

*2 Temmuz 2010 itibarıylaKaynak: TCMB

Likidite Yönetimi

15

20

25

30Haftalık REPO Fonlaması

3 Aylık REPO Fonlaması

Bankalararası Para Piyasasından Çekilen

Verilen Net Likidite

TL Likiditesi(Ocak 2008 – Haziran 2010, milyar TL)

Merkez Bankası 2008 yılı ikinci çeyre ğinden bu yana bankacılık sistemine ihtiyacının

üzerinde likidite sa ğlayarak piyasalarda likidite sıkı şıklığı yaşanmasını engellemi ştir.

46

Kaynak: TCMB

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

01

-08

02

-08

03

-08

04

-08

05

-08

06

-08

07

-08

08

-08

09

-08

10

-08

11

-08

12

-08

01

-09

02

-09

03

-09

04

-09

05

-09

06

-09

07

-09

08

-09

09

-09

10

-09

11

-09

12

-09

01

-10

02

-10

03

-10

04

-10

05

-10

06

-10

V. Enflasyon Görünümü

47

11.99

11

12

13

Enflasyon Geli şmeleri

Enflasyon Göstergeleri(Ocak 2007 – Haziran 2010, yıllık yüzde değişim)

Haziran ayında tüketici fiyatları yıllık enflasyonu yüzde 8,37 olarak gerçekle şmiştir. Geçici

vergi etkisinden arındırılmı ş çekirdek enflasyon göstergesi (I endeksi) yüzde 3, 98 ile 2004

yılından bu yana en dü şük seviyesine gerilemi ştir.

TÜFE

48

3.98

8.37

3

4

5

6

7

8

9

10

11

01-0

7

04-0

7

07-0

7

10-0

7

01-0

8

04-0

8

07-0

8

10-0

8

01-0

9

04-0

9

07-0

9

10-0

9

01-1

0

04-1

0

I Endeksi*

* Geçici vergi indirimlerinin etkisinden arındırılmışKaynak: TÜİK, TCMB

Enflasyonun Bile şenleri

Mal ve Hizmet Enflasyonu(Ocak 2004 – Haziran 2010, yıllık yüzde değişim)

2010 yılı Haziran ayı itibarıyla, altı aylık enflas yona gıda ürünlerin katkısı 0,1 puana

gerilerken, temel mal ve hizmetlerin katkısı 1,3 pu an ile geçmi ş dönemler ortalamasının

oldukça altında gerçekle şmiştir.

Gruplar İtibarıyla TÜFE(İlk 6 aylık katkı, yüzde puan)

1.51.5

2.02006-09 Ortalaması

201014

16

18

Hizmetler

49

Kaynak: TÜİK, TCMB Kaynak: TÜİK, TCMB

1.2

0.7

0.4

0.7

1.2

0.1

0.7 0.70.6

0.0

0.5

1.0

1.5

Gıda Enerji Alkol TütünAltın

Temel Mallar Hizmet

5.5

4.4

-2

0

2

4

6

8

10

12

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Temel Mallar

Gıda Fiyatları Enflasyonu (Kasım 2008 – Haziran 2010, yıllık yüzde değişim)

Gıda Fiyatları Son dönemde i şlenmemi ş gıda fiyatlarında meydana gelen dü şüşler neticesinde gıda

fiyatları enflasyonu, Nisan ayı Enflasyon Raporunda yaptığımız ve enflasyon tahminlerimizde

baz olarak aldı ğımız varsayımların altında gerçekle şmiştir.

29.935

40

45

14

16

İşlenmemiş Et Fiyatları

50


29.9

28.0

-5

0

5

10

15

20

25

30

11-0

8

01-0

9

03-0

9

05-0

9

07-0

9

09-0

9

11-0

9

01-1

0

03-1

0

05-1

0

5,6

9,0

0

2

4

6

8

10

12

01-1

0

02-1

0

03-1

0

04-1

0

05-1

0

06-1

0

07-1

0

08-1

0

09-1

0

10-1

0

11-1

0

12-1

0

GerçekleşmeNisan Enflasyon Raporu Varsayımı


İşlenmiş Et Fiyatları

Emtia Fiyatları(Mayıs 2007 – Haziran 2010, 2008 Haziran=100)

Emtia Fiyatları Benzer bir şekilde petrol fiyatları da, Nisan ayı Enflasyon rap orunda yaptı ğımız varsayıma

kıyasla daha dü şük seviyelerde seyretmektedir.

100

120

Genel Enerji

Metal Tarım 90

100

Ham Petrol Fiyatları(Ocak 2010 – Temmuz 2010, ABD Doları/varil)

51

Kaynak: GS, TCMB

0

20

40

60

80

05-

07

08-

07

11-

07

02-

08

05-

08

08-

08

11-

08

02-

09

05-

09

08-

09

11-

09

02-

10

05-

10

50

60

70

80

01-1

0

02-1

0

03-1

0

04-1

0

05-1

0

06-1

0

07-1

0

Brent

Nisan Enflasyon Raporu Varsayımı


Çekirdek Enflasyon Temel (çekirdek) enflasyon göstergeleri ortalı vade li hedeflerle uyumlu gerçekle şmektedir.

40

50

Enflasyon Yayılma Endeksi*(Ocak 2007 – Haziran 2010)

15

20

Temel Enflasyon Göstergeleri*(Nisan 2007 – Haziran 2010)

52

* TÜFE içinde fiyatı artan maddelerin oranı ile fiyatı azalan maddelerinoranı arasındaki farkın mevsimsellikten arındırılmış 3 aylık ortalamasıKaynak: TÜİK, TCMB.

0

10

20

30

01-0

7

07-0

7

01-0

8

07-0

8

01-0

9

07-0

9

01-1

0

Dönem Ortalaması

-5

0

5

10

04-0

7

10-0

7

04-0

8

10-0

8

04-0

9

10-0

9

04-1

0

* Mevsimsellikten ve vergi indirimlerinden arındırılmış, yıllıklandırılmış 3 aylık ortalamalarKaynak: TÜİK, TCMB

H Endeksi

I Endeksi

Enflasyondaki yükseli ş dolayısıyla yılın ilk dört ayında artan enflasyon beklentileri, geçici

unsurların kademeli olarak ortadan kalkmasından olu mlu yönde etkilenmi ştir.

Enflasyon Beklentileri

12

14

Enflasyon Beklentileri (Ocak 2007 – Haziran 2010, yıllık yüzde değişim)

53

0

2

4

6

8

10

01

-07

03

-07

05

-07

07

-07

09

-07

11

-07

01

-08

03

-08

05

-08

07

-08

09

-08

11

-08

01

-09

03

-09

05

-09

07

-09

09

-09

11

-09

01

-10

03

-10

05

-10

TÜFE

24 Aylık Beklenti

I Endeksi


10

12

Tahmin Aralığı*Yıl Sonu HedefleriBelirsizlik Aralığı

Sonuç olarak gıda fiyatlarında gözlenen düzeltme, g erileyen emtia fiyatları ve orta vadeli

hedeflerle uyumlu çekirdek enflasyon göstergeleri, yıllık enflasyonun Nisan Enflasyon

Raporu’nda sunulan patikanın altında seyretmesine n eden olmaktadır.

Enflasyon Tahminleri

Enflasyon Tahminleri ve Gerçekle şme (Eylül 2009 – Mart 2013, yüzde)

54

0

2

4

6

8

09

-09

12

-09

03

-10

06

-10

09

-10

12

-10

03

-11

06

-11

09

-11

12

-11

03

-12

06

-12

09

-12

12

-12

03

-13

Belirsizlik Aralığı


Gerçekleşme

� İç talebin görece istikrarlı seyrine rağmen son dönemde iktisadi faaliyetteki

toparlanmanın hızına ilişkin belirsizliklerin arttığı görülmektedir.

� Birçok Avrupa ülkesinde kamu borçlarının sürdürülebilirliğine dair kaygıların

artması özellikle en büyük dış ticaret pazarımız olan Avrupa bölgesindeki

toparlanmaya dair aşağı yönlü riskleri artırmaktadır.

� Bu süreçte Euro’nun belirgin olarak değer kaybetmesi dış pazarlarda

Sonuç

55

� Bu süreçte Euro’nun belirgin olarak değer kaybetmesi dış pazarlarda

rekabet gücünü olumsuz etkileyebilecek ek bir unsur olarak öne

çıkmaktadır. Ayrıca, bütün bu gelişmeler, beklenti kanalıyla iç talebi de

olumsuz etkileme potansiyeli taşımaktadır.

� Bu aşamada para politikasının duruşunu değiştirmek için erken olduğunu

düşünülmekle beraber, önümüzdeki dönemde küresel ekonomiye ilişkin

sorunların yurt içi iktisadi faaliyet üzerindeki etkileri dikkatle takip

edilmektedir.

TÜRKİYECUMHURİYET MERKEZ

BANKASI

56

8 Temmuz 2010

Denizli Sanayi Odası Sunumu

Durmu ş YILMAZBaşkan

Business

Başkan yılmaz'ın denizli sanayi odasında yaptığı sunum 8 temmuz 2010