'‘DOĞU AKDENİZ HİDROKARBON REZERVLERİ

VE HUKUKİ STATÜSÜ'‘Özer Balkaş

Türkiye Petrol Jeologları Derneği (TPJD) Baş Danışmanı

Milli Kütüphane Konferans Salonu, Ankara13 Ekim 2011, Perşembe

Akdeniz

Doğu Akdeniz’de, Kabuğa ait Plakalar ve Plaka Hareketleri; Wm. RevellPhillips, 1988

Kıbrıs Baseni

Lazkiye Baseni

İskenderunBaseni

Adana Baseni

Kilikya Baseni

Levanten Baseni

Nil Deltası Konisi

EratostenesDeniz tepesi

HeredotBaseni

AntalyaBaseni

Florenceyükseltisi

Güney Kıbrıs Çukuru

AVRASYA PLAKASI

ARAPPLAKASI

AFRİKA PLAKASI

Lazkiye Sırtı

Larnaka Sırtı

Regional seismic interpretation of the hydrocarbon prospectivity of offshore SyriaSteven A. Bowman, CGGVeritas, GeoArabia, 2011, Gulf PetroLink, Bahrain

Suriye offshore’undaki 5000 km ‘‘multi-client long-offset 2-D sismik data’nın yorumu, üç sedimenter basenin tanınmasını sağladı: Levanten, Kıbrıs, ve Lazkiye. Bu basenlerden her birinin, kendine ait yapısal ve stratigrafik tarihçesi bulunmaktadır. Bu basenleri birbirinden ayıran Orta-Üst Kretase yaşlı Lazkiye Sırt Sistemi; sıkışmalı bir rejimde kıvrım-fay kuşağı olarak başlamış, plaka tektoniği kuvvetlerinin reorganize olması sonucu Erken Pliosen sırasında gelişmiş sol yönlüdoğrultu atımlı rejimde reaktive olmuştur. Offshore Suriye’de faaliyette olan bir petrol sistemi için; karada bulunan çeşitli petrol ve gaz emareleri, sismik kesitlerde gözlenen direkt hidrokarbon işaretçileri ve satelit imajından tanınan petrol sızıntılarıgibi önemli kanıtlar bulunmaktadır. Prospektif rezervuarların, Trias’tan Pliosen-Kuvaterner’e uzanan yaş aralığı; Levanten Baseni offshore’u güneyindeki keşiflerde karşılaşılan Alt Miosen yaşlıderin su türbidit kumtaşlarını da kapsamaktadır. Sözü edilen üç sedimenterbasenden her birine ait karmaşık yapısal gelişme; bir dizi potansiyel yapısal ve stratigrafik kapan mekanizması üretmiştir.

World PetroleumResources Project

Fact Sheet2010–3027

►U.S. Geological Survey, Nil Delta Baseni Provensi’nde gerçekleştirdiği jeolojik esaslı değerlendirme sonucunda; 1.8 milyar varil kurtarılabilir petrol, 223 Tcf kurtarılabilir gaz ve 6 milyar varil doğal gaz sıvıları’nın (NGL) varlığını hesaplamıştır.

Nil Delta Baseni Provensi’nde(Doğu Akdeniz), Keşfedilmemiş Petrol ve Gaz Kaynaklarının Değerlendirimi

Nile Delta Baseni Provensi Jeoloji Enine Kesiti:1, Miocene (post-Messinian) and Pliocene-Quaternary; 2, Messinian Salt; 3, Miocene (pre-Messinian); 4, Paleogene-Cretaceous; 5, hypothesized pre-Cretaceous; 6, Eratosthenes Seamount.

Nile Deltasıkonisinde: 2 petrol, 126 gaz sahası.

World Petroleum ResourcesProjectFact Sheet 2010–3014

March 2010

Levant Baseni Provensi Güney Kesimi Jeoloji Enine Kesiti : ● Levant Kenar Rezervuarları Değerlendirme Birimi,● Plio-Pleistosen Rezervuarları Deeğerlendirme Birimi, ● Levant Tuzaltı Rezervuarları Değerlendirme Birimi.A. Permian to Aalenian, B. Bajocian to Turonian, C. Senonian to Early Oligocene, D. Oligocene to LateMiocene, E. Late Miocene (Messinian), F. Plio-Pleistocene yaşlı kayalar.

Levant Basen Provensi’nin (Doğu Akdeniz) Keşfedilmemiş Petrol ve Gaz Kaynaklarının Değerlendirimi►U.S. Geological Survey, Levant Baseni Provensi’nde gerçekleştirdiği jeolojik esaslıdeğerlendirme sonucunda; yaklaşık 1.7 milyar varil kurtarılabilir petrol, 122 Tcf kurtarılabilir gaz ve 3 milyar varil doğal gaz sıvıları’nın (NGL) varlığını hesaplamıştır.

►Orta Asya petrolleri güzergahının, stratejik olarak değiştirilmesi: Orta Asya petrol ve gazının, İsrail’in askeri koruması altında ve tekrar Asya’ya ihraçedilmek üzere Doğu Akdeniz’e yönlendirilmesi; Orta Asya ve Rusya’yı Güney Asya, Çin ve Uzak Doğu’ya bağlayacak doğrudan boru hattı koridorunun geliştirilmesini esas alan Asya içi enerji pazarını baltalayacaktı (Global Research, July 26, 2006).► Gaza‘nın Offshore Gaz Sahaları:●British Gas Grubu iki kuyu kazdı (2000): Gaza Marine-1 ve Gaza Marine-2. Rezerv: 1.4 Tcf > 4 milyar dolar.●Aralık 2007’de görüşmeler askıya alındı. İsrail ile müzakerelerden çekilen BG Grubu, Ocak 2008’de İsrail’deki ofisini kapattı.

►İsrail’e, 1998’de farm-out’la girdi. ►Noa prospektinde başarılı test (1999). Su derinliği 2500 ft. ►Mary-B keşfi (2000): ●Ashqelon ruhsatı. Sahilden 15 mil uzak,●Pliosen’de (tuz üstü) stratigrafik-yapısal kapan (Pleshet Baseni), ●Su derinliği 796 ft (243 m), ●Toplam derinlik 6830 ft (2082 m). ●Loga göre, kumtaşı zonundaki net gaz kalınlığı 550 ft. ●Bugünkü yerinde gaz 1.2-1.3 Tcf. ●Üretime, Şubat 2004’de 600 MMcf/günile başladı. Gaz, enerji üretimi için İsrail Elektrik Kurumu’na (IEC) satılıyor. ●2010 üretimi, 330 MMcf/gün (6 kuyu).

►1999-2000 yıllarında keşfedilen ve denizaltındaki ağ ile Mary-B Platformu’na bağlanacak (subsea tie-back)diğer yakın sahalar : Noa, Noa South, Nir, Or ve Or South.●Nir dışındaki diğer sahalar derinsu prospektleri (2300-2550 ft), ●Bu prospektler, ilave olarak 1 Tcf’lik kurtarılabilir gaz hacmıpotansiyeline sahip. Bu değerin %70’i Noa sahası’ndan geliyor. ►Hanna-1 Arama Kuyusu (2003): Kuru kuyu. ►Yam Thetis, halen İsrail’in yegane doğal gaz tedarikçisi. NobleEnergy Mediterranean Ltd., Delek Drilling Ltd., Avner Oil and GasLtd. ve Delek Invest. and Properties Ltd. ortaklığından oluşuyor.

Tamar►Tamar-1: Kıyıdan 90 km uzaklıkta, Su Derinliği 1676 m, Son Derinlik 4900 m (Ocak 2009). ►Tuz altı, tabular evaporitlerin 1676 m altında. Fay destekli ve dört tarafı tanımlı bir yapı. Miyosen rezervuar kumları, çok büyük bir görsellik boyunca kıvrılıp yayılıyor. Yüksek kalitede, üç adet Alt Miosen kumtaşırezervuarda, 140 m ’nin üzerinde net gaz pay tanımlandı. En alt rezervuarda limitli 18 m ’lik entervalde yapılan akış testi ile 30 mmcf/d miktarında akış elde edildi. ►Tamar-2 tespit kuyusu (2009); bilahere Tamar-1’in yaklaşık 5.6 km KD’sunda kazıldı. Sonuçlar, Tamar-1’deki rezervuar kalınlığı ve kaliteyi onaylıyor. Basınç verilerine göre, iki kuyu uyumlu bir gaz/su dokanağı ile bağlantılı.►Toplam kurtarılabilir yerinde gaz rezervi 8.4 Tcf (Netherland, Sewel and Associates Inc. tarafından onaylanmıştır). İsrail’in güncel gaz talebinin (350 MMcf/gün) üç katı üretim (1 Bcf/gün) olası. ►Saha geliştirme maliyeti yaklaşık 3 milyar $. Daha önceki operatör British Gas, muhtemel yüksek basınçlar ve yüksek maliyet nedeniyle sondajdan vaz geçmiş.

►Hisselerin dağılımı: ●Noble Energy Inc. (operatör) …….36%, ●Isramco Ltd. …………………… 28.75%, ●Delek Grup Ltd.’e bağlı iki şirket -Delek Drilling ve Avner Oil and Gas LP her biri için ………………………15.625%. ●Alon Natural Gas Exploration Ltd. 4%.

►Ortaklık Perspektifi:Noble’nin İsrail’li ortakları da çok büyük taahhütlerde bulunmuşdurumda. Böyle güçlü ortaklarla, herşeyi mümkün kılan çok iyi ve entegre girişimler yapılabiliyor.Tamar and Dalit ownership

Dalit

►Tamar keşfi sonrası, Noble Atwood Huntersemisubmersible’ı Dalit prospekti’ne taşıdı. ►Dalit-1 kuyusu (keşif ; Mart 2009), Michalruhsatında ve kıyıdan 48 km uzakta. Su derinliği 1372 m. Son Derinlik 3658 m.●Formasyon logları ile; yüksek kalitedeki Alt Miosen kumtaşı rezervuarda, 36 m ’lik net gaz pay’i tanımlandı. 13 m ile sınırlı bir entervaldeyapılan akış testinde, 33 mmcf/d miktarında akışelde edildi. ●Dalit için hesaplanan Toplam kurtarılabilir yerinde gaz rezervi yaklaşık 500 Bcf (14 Bcm). ►Kontraktör; daha sonra tekrar Tamar’a döndüve keşif kuyusunun 3.5 km kuzeydoğusunda, 1676 m su derinliğinde 5145 m ’lik tespit kuyusunu kazdı. ►Tamar ve Dalit keşifleri, var olan 3-D sismik kontrol ile gerçekleşti. Noble daha sonra, mevcut 2-D datada vurgulanmış olan lead’leri ayrıntılıtanımlamak için; ruhsatının bazı kesimlerinde, 1200 mil² lik yeni 3-D sismik veri eldesi için operasyon yaptı.

►Noble Energy, 30 Aralık 2010 tarihinde; Rachel lisansında kazdığı Leviathan-1’de çok önemli bir keşif yaptığını açıkladı: ●Su derinliği: 1645 m. Haifa’dan 130 km açıkta. Tamar’ın 47 km GB’sında. Alanı: yaklaşık 325 km².●Tuz altındaki çeşitli Miosen entervallerinde, minimum 67 m net gaz pay zonu.►Profesyonel kaynaklar, Leviathan-1 arama kuyusunun Aralık 2010 sonunda ulaştığı 16960 ft’de (5170 m) ve ilk hedef seviyede; sondaj öncesi tahminlerle uyumlu olarak ortalama 16 Tcf’lik(450 milyar m³) dogal gaz rezervi olduğunu açıkladı. Noble Enerji; son iki yıl içinde Levanten Baseni’nde üç önemli doğal gaz keşfi yaptıklarını, keşfedilen toplam ortalama rezervin yaklaşık 25 Tcf (700 milyar m³) olduğunu ve Nobel Enerji’nin payının 8.5 Tcf (240 milyar m³) olduğunu bildirdi. Leviathan’da üretimin, 2017’de başlayabileceği beklenmekte.

Dolphin 1

►Leviathan-1’de, 5 Ocak 2011 itibariyle; petrollüolduğu değerlendirilen iki ayrı entervali daha test etmek üzere, planlanan toplam derinlik olan 23600 ft(7200 m) için sondaja devam edildi. ►9 Mart 2011’de, şirketler Leviathan’ın sondaj proğramı ve bütçesini onayladı: ●Leviathan-1 arama kuyusu bütçesi $190 milyon’a ulaşabilecek (Orijinal bütçe $150 milyon). ●Leviathan-2 tesbit kuyusu için tahmini bütçe $70 milyon. ►1 Nisan 2011’de Noble Energy Inc. tarafından yapılan açıklama ile; kuyudaki muhafaza borularındayıpranma saptandığı, sondajın tamamlanması için ilave malzeme ve ekipmana ihtiyaç olduğu ve bu

ihtiyacın İsrail’de tedarik edilemeyeceği bildirilerek sondajın askıya alındığı ve tehir edildiği duyuruldu. ►20 Mart 2011’de Amit ruhsatında, Pride North America rig ile Leviathan-2 sondajı başladı. Noble Energy, Inc. 16 Mayıs 2011’de yaptığı açıklama ile; sondaj sırasında kuyudan (yüzey casing’i arkasından) deniz tabanına su gelişi gözlendiği (çimento problemi), lokasyon ve kuyu deliğinin sondaja devam etmek için uygun olmadığı ve sondaja son verildiğini duyurdu. ►Noble Energy; Ulusal Altyapı Bakanlığı’nın izni sonrası, Haziran 2011’de Leviathan-3 sondajına başladı(S.D. 5300 m / $70 milyon ). Fakat, Pride North America rig’deki teknik arızalar yüzünden, toplam olarak yaklaşık üç aylık bir süre operasyon yapılamadı. 5 Eylül’de, ‘blowout preventer’ ve ilgili ekipmanındaki arıza nedeniyle, 2600 m’de sondaja ara verildi. Noble Enerji, sondaj termininde yeni bir düzenleme yapacağını bildirdi.►Sedco Express kulesi, Noble Enerji adına; 29 Ağustos 2011’de Dolphin-1 arama kuyusu sondajına başlamıştır. NSAI‘nın (Netherland, Sewell & Associates, Inc.) prospektif kaynaklar raporu; %73 jeolojik başarıolasılığı ile, Dolphin-1’deki toplam doğal gaz rezervinin 550 Bcf (15.5 milyar m³) olabileceğini belirtiyor. Dolphin-1, Hanna ruhsatındaki 3 Dolphin prospektinden biri ve NSAI raporuna göre öncelik arz ediyor.

Lübnan; İsrail’deki keşiflerin verdiği ivme ile,hidrokarbon sektörü yaratılması için ilk adımları attı:►Agustos 2010’da Lübnan parlementosu, ülkenin offshoreodaklı ilk petrol ve dogal gaz yasasını geçirdi.

●Yasa ile tesis edilen düzenleyici örgüt; Lübnan’daki tüm petrol aktivitesini ve kabinenin kararı ile oluşturulacak ulusal petrol şirketinin insiyatifindeki; arama ruhsatları için teklif vereceklerin güvenlik incelemesi, veri yönetimi ve arama ve üretim anlaşmaları müzakerelerini denetleyecek. ●Yasa anlaşmalardaki arama periyodlarını 10 yıl, üretim periyodlarını ise 30 yıl olarak değerlendirirken; arama ve üretim yatırımcıları için çalışma koşullarını ayrıntılı olarak tanımlıyor. ●Lübnan; royalty ve tedricen artacak üretim vergisini ruhsatın büyüklüğüne göre hesaplamayı, nihai değerin ise enerji bakanı ve düzenleyici örgüt tarafından belirlenmesini tasarlıyor. ●Çevre Etki Değerlendirmesi’nin (ÇED); herhangi bir arama ve üretim ruhsatının tahsis edilmesi öncesinde, hükümete teslim edilmesi isteniyor. ►Enerji Bakanı Jibran Bassil, Mart 2011’de; offshore blokları için teklif verecek şirketlere olanak sağlayacak bir ihale taslağı hazırlamak üzere, Fransız danışmanlık firması Beicip-Franlab’dan destek temin edildiğini açıkladı. Bakan, aramalar için ruhsatlandırmanın 2012 yılı sonundan önce yapılacağını belirtti.

►Lübnan - İsrail Deniz Sınırı Uyuşmazlığı: ●İki taraf da önerdiği deniz sınırlarını BM’e iletti. ●Lübnan İsrail’i; deniz sınırı anlaşması olmadığıhalde, şirketlerin arama yapmasına izin vererek uluslararası hukuğu ihlal etmekle suçluyor. ●Lübnan enerji bakanı Bassil, anlaşmazlığa konu olan denizel alanın 854 km² olduğunu söylüyor. ●Lübnan’ın deniz alanındaki hidrokarbon prospektleri; dünyada borcu en çok olan ülkeler arasındaki Lübnan için (yaklaşık $52 milyar veya GDP’sinin yüzde 147’si) çok büyük bir nimet. ►İran ve Suriye desteğindeki, İsrail karşıtıpolitik ve paramiliter Şii grup Hizbullah (Arabic: هللا literally “Party of God”); 2006 savaşı , حزب sonrası altyapısını yenilemiş durumda. Şeyh Nasrallah; tüm İsrail sahilini hedef alabildiklerini ve tüm donanmayı yok edebileceklerini söylüyor. ●İsrail donanması ise; gaz sahalarını korumakiçin, hükümete $40-70 milyon arasında bir bütçe öngören deniz güvenlik planı sundu. ●Lübnan’ın yeni kabinesinde hakimiyet sağlamışolan Hizbullah’ın bazı üyelerinin, eski başbakan Rafiq Hariri cinayeti (2005) ile suçlanması; politik tansiyonu çok yükseltti. Enerji bakanıBassil’in siyasi partisi de, parlementoda Hizbullahile yakın çizgide duruyor. Lübnan ve İsrail’in deniz sınırı anlaşması sağlaması zor görünüyor.

Doğu Akdeniz Sismik Lokasyon Haritası, 15 Haziran 2011

Suriye ciddi bir iç kriz yaşıyor…Protestolar; GB’da, genelde muhafazakar ve sünni olan Daraa’da başladı. Daha sonra Daraa’dan; KD’daki kürt yerleşim alanına, sahilde Lazkiye’ye, Sünnilerin kalesi olan Hama ve Homs’a, Halep’e ve Şam’ın banliyolarınagenişledi. Kriz’in, henüz Esad rejiminin sona ermesini garanti edecek seviyeye ulaşmadığına inanılıyor. Suriye’deki azınlık Alevi-Baasrejiminin 4 anahtar nedeni (Stratfor, May 5, 2011): ●Güç, Esad aşiretinin elinde, ●Alevi ittifak, ●Askeri istihbarat mekanizmalarında, Alevi kontrolü, ●Politik sistemde, Baas partisi tekeli.

Suriye Petrol ve Mineral Kaynakları Bakanlığı ve SPC; öncelikle doğal gaz beklentisi sunan 3 Adet deniz ruhsatı için, 24 Mart 2011’de ikinci ihalenin anonsunu yaptı. İhale raundu kapanış tarihi 5 Ekim 2011.

SYR05 2D Survey Coverage © CGGVeritas *

*CGG Veritas; 2007’deki ilk offshore ihale raundu öncesinde, Suriye offshore’undave 2005 yılında, ‘‘Long-offset multi-client 2D seismic data’’ elde etti.

Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nde Hidrokarbon Aktivitesi

►Yasal Çerçeve: Prospeksiyon, Arama ve Üretimiçin imtiyaz verme ve yetki kullanımı; Hidrokarbonlar Yasası ile 2007 ve 2009 yıllarına ait düzenlemeler de yer almaktadır.●HC Prospeksiyon Lisansı: 1 yıla kadar. Jeofizik operasyon var. Sondaj yok. ●HC Arama Lisansı: Öncelikle 3 yıla kadar. Her biri

2 yıl olmak üzere iki kez yenilenebiliyor (En çok 7 yıl. Her yenilemede, ilk lisans alanının yüzde 25’i terk). Gravite ve manyetik çalışma, 2D / 3D Sismik çalışma ve arama sondajını kapsıyor. ●Keşif olduğunda, ruhsat sahibi o keşif için üretim lisansı alma hakkına sahip. HC Üretim Lisansıöncelikle 25 yıla kadar verilmekte, 10 yıl için birkez uzatılabilmektedir. ●Kontrat tipi Üretim Paylaşım Anlaşması’dır (PSC). ►Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, çevreleyen ülkelerle bazı anlaşmalar yaptığını belirtiyor: ●Münhasır Ekonomik Zon (MEZ / EEZ) Sınır Anlaşması (UNCLOS’82 / Orta çizgi prensibi); *2003’te Mısır Arap Cumhuriyeti, *2007’de Lübnan ve *2010’da İsrail. ●2006’da Mısır Arap Cumhuriyeti ile, orta çizginin böldüğü ortak hidrokarbon sahalarının geliştirilmesi için anlaşma. ►İlk Hidrokarbon Arama Lisansları / Ruhsatları İhalesi:●15 Şubat 2007’de ilan edildi. ●51000 km² lik alanda, 3 ve 13 No.lu bloklar dışında kalan 11 Arama Bloku, ●Bu ihale raundu, PGS Geophysical tarafından 2006’da edinilen MC2D-CYP2006sismik verilerine dayanıyor. ●Blok 12, Noble Energy Int. Ltd. e tahsis ediliyor (24 Ekim 2008). ●Cyprus-A prospekti, 2009’da yapılan 3D sismik çalışma sonrası tanımlanıyor. ►Stratejik Çevre Değerlendirme Çalışması: 2008

■ Türkiye; bu anlaşmaları, KKTC’nin hak ve insiyatiflerigöz ardı edildiği için hükümsüz bulmaktadır.

►Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ruhsatları: ●51000 km², 13 arama bloku.●Petroleum Geo-Services (PGS);* 6770 km 2D, 10kmX10km grid (2006)* 659 km² 3D (2007) * 12200 km 2D, batıda 10kmX10km –doğuda 5kmX5km grid (2008) ●Beicip-Franlab’le, 2D Yorum ve 3D Yorum raporları hazırlandı. ●14 ‘Play’, çok sayıda ‘Lead’●Kırmızı hat aşağıdaki sismik kesitin lokasyonunu gösteriyor.

►Güney Kıbrıs Rum Yönetimi ve Lübnanoffshore’uhidrokarbon aramalarıiçin yeni alanlar ve imkanlar sunuyor.

Güney Kıbrıs’ta Hidrokarbon Arama FaaliyetleriSolon Kassinis; Director, Energy Service – Ministry of Commerce, Industry and Tourism

Physiography(from MediMap Group 2005)

Recognised Plays

“South – North Energy Corridor”Petex.pesgb.org.uk – 24 Kasım 2010

Elias Hazou; April 22, 2011■Güney Kıbrıs Rum Yönetimi Başkanı DemetrisChristofias, haber bültenleri için açıklamalarında; ►Türkiye’nin icraatlarını, AB ve Yunanistan ile yakın temas halinde dikkatle izlediklerini, ►TPAO’nun, Doğu Akdeniz’deki 11 adet ruhsatında petrol arama ve üretimi için potansiyel ortaklarınıdavet ettiğini (Şubat 11); fakat bu ruhsatlardaki bazıalanların, Güney Kıbrıs EEZ’u içinde yer aldığını, ►TPAO tarafından belirlenen Blok 4321’in, Meis

adasına yakın ve Baf’ın 50 deniz mili KB’sında yer aldığı; uluslararası hukuka göre ise kısmen Güney Kıbrıs EEZ’ u içinde olduğu, ve teorik olarak hem Yunanistan hem de Güney Kıbrıs’ın haklarını ihlal ettiği, ►Ve TPAO duyurusuna karşı, Güney Kıbrıs Dış İşleri Bakanlığı’nca 4 Nisan’da dağıtılan bir bildiri ile; TPAOile çalışmamaları için uluslararası petrol şirketlerinin ikaz edildiğini duyurmuştur.

‘‘Cyprus A’’ Prospekti veya “Aphrodite”►Noble Enerji; Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin 12 No.lu offshoreruhsatındaki ‘‘Cyprus A’’ prospektinde (Aphrodite), 19 Eylül 2011tarihinde Homer Ferrington rig platformu ile sondaja başlamışbulunmaktadır. Solon Kassinis (Enerji Hizmetleri Direktörü); Kıbrıs’ın güney sahilinden 185 km açıkta ve 1700 m su

derinliğinde devam eden sondajın 73 günde tamamlanacağını, Leviathan sahasından sadece 33 km uzaklıkta olan Blok 12’nin İsrail donanması tarafından korunabileceğini, en az Tamar büyüklüğünde ve 10 Tcf’lik (283 milyar m³) bir doğal gaz sahası keşfinin tahmin edildiğini söylemiştir. Yaklaşık iki aylık bir süre içinde, kuyudan elde edilecek verilere bağlı olarak da; bölgedeki diğer ruhsatlar için, ikinci offshore ihale raundu çalışmalarının başlayacağı ifade edilmiştir. Noble Enerji ise; gaz keşfedilirse, saha geliştirmenin 2014’ten önce ve Tamar’ındevreye girmesinden yalnız bir sene sonra tamamlanabilceğini belirtmiştir.►‘‘Düşmanımın düşmanı benim dostumdur’’ anlayışı ile birbirlerine yaklaşan İsrail, Güney Kıbrıs Rum Yönetimive Yunanistan; İsrail’in deniz sahalarından Güney Kıbrıs’a uzanacak boru hattı ve Güney Kıbrıs’taki sıvılaştırma tesisleri vasıtasıyla, Rusya’nın kıskacında bunalmış olan Avrupa’ya LNG ihracatı projelerini gündeme taşımışbulunmaktadır.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti; Doğu Akdeniz’deki konumu ve gelişmelere bağlı olarak, zorluklarla dolu farklı bir süreci yaşamanın eşiğindedir. Uluslararası statü ve dış işleri mücadelesi paralelinde; başta petrol yasası olmak üzere yasal çerçevedeki düzenlemeleri yaşama geçirmek ve petrol faaliyetlerinin yönetim ve denetimini sağlayacak kurum ve mekanizmaların tesisi için hazırlıklarını, mümkün olan en kısa süre içinde tamamlama durumundadır.

+ SONUÇLAR :■Kıbrıs problemi henüz çözülmemiştir… KKTC’nin, adanın çevresinde keşfedilecek hidrokarbonlar ve sağlayacağı çıkarlarda hak sahibi olması yadsınamaz bir gerçektir. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin; hidrokarbon aktivitesi üzerinden yarattığı gerginlik ve uyguladığı politikalar, devam etmekte olan barış görüşmelerine zarar verip tehlikeye atmış bulunmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti; KKTC’nin hak ve insiyatiflerinin göz ardıedilmesi karşısında, sorumlulukları ne gerektiriyorsa yapmaya devam etmelidir. Bunun için de, sahip olduğu maddi ve beşeri varlıklar kapsamında; özellikle uzman kuruluşlar ve iş gücünü, koordineli ve olabildiğince geniş bir katılımla, harmoni içinde kullanmalı ve yönetmelidir.

■Türkiye Petrolleri A. O. ‘nın (TPAO) üzerlendiği ve üzerleneceği sorumluluklarının gereği;●Özerk yapıda, bağımsız ve proaktif karar alabilme yeteniğine sahip bir ‘‘UluslararasıŞirket’’ statüsü kazanması için gerekli yasal düzenlemelerin yapılmasını,●’’Uluslararası standartlar ve pratiğe uygun, dikey entegrasyona sahip bir Petrol Şirketi’’ özellikleri dısında kalan sıfatları ve sorumlulukları ile petrol dışı faaliyetlerinin tasfiye edilmesini, ‘‘KİT’’ ve ‘‘Petrol Şirketi’’ özelliklerinin ayrıştırılmasını zorunlu kılmaktadır.

■Hem TPAO hem de özel sektörümüze ait petrol şirketlerimiz; bu yıl sonunda hem Lübnan, hem de - yaşadığımız gerginliğe rağmen - Suriye offshoru’nda yapılacak hidrokarbon arama ruhsatları ihalelerine girmeli, ruhsatlarda pay sahibi olmanın yollarını aramalıdırlar.

Nazik ilgileriniz ve sabırla dinlediğiniz için teşekkür ederim.

Özer Balkaş