FABRİKA FİZİBİLİTESİNDE PATENTİN ÖNEMİ VEPATENT ANLAŞMALARI

Muhittin ÖZEREmre BAHADIRAli İhsan DEMİRBAĞ

YTÜ - 2009

Patent nedir?Buluş belgesi veya patent, ürün veya

buluş sahibine, icat ettiği ürünün satışı, pazarlanması, çoğaltılması, bir benzerinin üretilmesi gibi alanlarda ayrıcalıklar getiren resmî bir belge ve unvandır.

Patent verme yetkisiTürkiye'de patent verme yetkisi,

Türk Patent Enstitüsü'ne aittir.

Türk Patent Enstitüsü, Türkiye Cumhuriyeti Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'na bağlı, özel bütçeli, bağımsız yasal bir kuruluştur.

Buluş nedir?Buluş, "tarım dahil, sanayideki herhangi bir

spesifik sorunun çözümü" olarak tanımlanır.Patent, buluş sahibinin buluş konusu ürünü

belirli bir süre üretme, kullanma, satma veya ithal etme hakkıdır. Bu hakkı gösteren belgeye de Patent Tescil Belgesi denir.

Türkiye'de kaç çeşit patent sistemi vardır ?

Türkiye'de iki çeşit patent sistemi vardır:◦İncelemeli◦İncelemesiz

İncelemeli Patent Sistemiİncelemeli sistem araştırma ve

inceleme safhalarını kapsamaktadır. İşlemler daha uzun sürmekte, ancak incelemeli patent, başvurunun patentlenebilirlik kriterlerine sahip olup olmadığını gösteren bir inceleme raporuna dayanarak verildiği için 20 yıllık bir koruma elde edilmektedir.

İncelemesiz Patent Sistemiİncelemesiz sistem, sadece

araştırma safhasına sahip olup, ülkemizde mali kaynakları kısıtlı olan buluş sahiplerine ucuz, süratli ve 7 yıllık bir koruma sağlanmaktadır. İncelemesiz patent için koruma süresi sona ermeden inceleme talep edilirse bu süre 20 yıla tamamlanarak incelemeli patente dönüştürülebilmektedir.

Bir buluşun patent alabilmesi için gereken kriterler nelerdir?

Yenilik; ◦Başvuru yapılmadan önce başkaları

tarafından yazılı, sözlü ya da uygulanarak açıklanmamış olmak anlamında mutlak yeniliktir.

Bir buluşun patent alabilmesi için gereken kriterler nelerdir?

Tekniğin bilinen durumunun aşılması; ◦Konuda uzman bir kişinin kolayca

düşünüp uygulamaya koyamayacağı nitelik anlamındadır.

Bir buluşun patent alabilmesi için gereken kriterler nelerdir? Sanayiye uygulanabilirlik;

◦Buluşun tümüyle kuramsal olmak yerine pratiğe uygulanabilir özellik taşıması demektir.

Patent Verilemeyecek Konular Ve Buluşlar

Aşağıda sayılanlar buluş niteliğinde olmadıkları için patent verilerek korunamazlar: ◦ Keşifler, bilimsel teoriler, matematik metotları, ◦ Zihni, ticari ve oyun faaliyetlerine ilişkin plan, usul

ve kurallar, ◦ Edebiyat ve sanat eserleri, bilim eserleri, estetik

niteliği olan yaratmalar, ◦ Bilginin derlenmesi, düzenlenmesi, sunulması ve

iletilmesi ile ilgili teknik yönü bulunmayan usuller, ◦ İnsan ve hayvan vücuduna uygulanacak teşhis ve

tedavi usulleri ile cerrahi usuller.(Bu usullerin herhangi birinde kullanılan terkip ve maddeler ile bunların üretim usulleri hariç.)

Aşağıda belirtilen buluşlar da patent verilerek korunamazlar: ◦Konusu kamu düzenine veya genel

ahlaka aykırı olan buluşlar, ◦Bitki veya hayvan türleri veya önemli

ölçüde biyolojik esaslara dayanan bitki veya hayvan yetiştirilmesi usulleri

FAYDALI MODEL NEDİR?Patentler ile beraber aynı

mevzuat çerçevesinde düzenlenen Faydalı Modeller, buluşlar için 10 yıllık bir koruma sağlarlar. Faydalı Model başvuruları, Patentlerde var olan Araştırma Raporu ve İnceleme Raporu düzenleme aşamalarına sahip olmadıklarından daha kısa sürede sonuçlanmaktadır.

Buna ek olarak Faydalı Model tescillerinde buluşun sadece aşağıdaki iki kriteri taşıması gerekmektedir;

 Yenilik; ◦Başvuru yapılmadan önce başkaları tarafından

yazılı, sözlü ya da uygulanarak açıklanmamış olmak anlamında mutlak yeniliktir.

 Sanayiye uygulanabilirlik; ◦Buluşun tümüyle kuramsal olmak yerine pratiğe

uygulanabilir özellik taşıması demektir. Yöntemler ve kimyasal formüller için Faydalı

Model belge başvurusu yapılamamaktadır.

Patent sisteminin amaçlarıBuluşu yapanlara, Tasarımları/özgün çalışmaları ilk uygulayanlara, Ticaret alanında mallarını/hizmetlerini ayırd etmek

için belirli işaret ve adlandırmaları kullananlara

belirli bir süre için veya koşullarını yerine getirmek kaydıyla sürekli olarak tekel sağlamaktadır. Bu durumu, buluş ya da unsurları ortaya koyanları, ilerlemeye/gelişmeye sağladıkları katkılarından dolayı bir nev’i ödüllendirmek ve teşvik etmek olarak algılamak/değerlendirmek mümkündür.

Patentlerin geçerliliğiPatentler ulusaldır, uluslar arası

patent yoktur. Patent İşbirliği Anlaşması

Patent Co-operation Treaty (PCT) çerçevesinde tek bir başvuru ile birden fazla ülkede başvuruda bulunabilirsiniz veya Avrupa Patent Sözleşmesi The European Patent Convention (EPC) kapsamında Avrupa ülkelerinde başvuruda bulunabilirsiniz.

Türkiye’de patent istatistikleri

PATENT BAŞVURULARI VERİLEN PATENTLER

YILLAR

YERLİ YABANCI TOPLAM

YERLİ

YABANCI TOPLAM

1988 154 746 900 53 319 372

1989 154 894 1048 31 450 481

1990 138 1090 1228 48 438 486

1991 136 1073 1209 60 632 692

1992 190 1062 1252 54 621 675

1993 168 1071 1239 52 740 792

1994 148 1244 1392 61 1138 1199

1995 178 1520 1698 64 661 725

1996 187 718 905 47 554 601

1997 210 1329 1539 7 451 458

1998 213 2279 2492 32 764 796

Dünya’da durumSıra Ülke PCT başvuru adedi % payı

1. ABD 44,609 39,1

2. Almanya 15,269 13,4

3. Japonya 13,531 11,9

4. İngiltere 6,274 5,5

5. Fransa 4,857 4,3

Sıra Ülke PCT başvuru adedi % payı

14. İsrail 1,199 > 1,0

31. Lüksemburg 91 0,1

32. Türkiye 86 0,1

34. Yunanistan 74 0,1

36. Ukrayna 61 0,1

47. Küba 13 < 0,1Kaynak: Dünya Fikri Haklar Teşkilatı (WIPO)

Fabrika Fizibilitesinde PatentGünümüz rekabet ortamında, ürünler

arasında fark yaratmak gittikçe zorlaşmaya başladı.

İletişim teknolojisinin hızla gelişmesi, her türlü bilgiye kolayca ulaşma imkanı sağlıyor ve üreticiler, neredeyse aynı bilgi ve teknolojiyi kullanıyor.

Büyük bütçelerle hayata geçirilmiş bu yeni ürün ve isimlerin taklit edilmesini ve kopyalanmasını önlemenin tek yolu, ürünün patent hakkının alınmasından geçiyor.

Fabrika Fizibilitesinde PatentBöylece hayata geçirilecek

projelerin fizibil olması durumunda yapılacak ilk işlem projeye veya ürün/hizmete patent almak olmalıdır.

Fabrika Fizibilitesinde PatentPatent’in fizibilite çalışmaları

sırasındaki getirilerini özetlersek:◦Güvenilirlik,◦Taklit edilmekten korunma,◦Pozitif kurumsal imaj,◦Özel ve tekel olma avantajı,◦Yatırımın korunması,◦Bunların sonucu olarak pazar payı artışı…

Sonuç olarakPatent kavramının ülkemizdeki özellikle

küçük ve orta ölçekli işletmelerde henüz önemi anlaşılamamış olduğu görülmektedir.

Fizibilite çalışmalarında ürün veya hizmetlerin patent belgelerinin alınması üzerinde durulmalıdır.

Bu sayede işletmeler fizibilite çalışmaları sonucu daha yüksek bir pazar payına sahip olmayı hedefleyebilecek, daha iyi bir kurumsal imaj oluşturabileceklerdir.

Sonuç olarakProjeler ve yatırımların geri dönüş

oranları daha yüksek olacak ve ulusal ekonominin de iyileşmesine katkı sağlayacaktır.

Her işletmenin amacının öncelikle varlığını devam ettirmek olduğunu düşünürsek patent almak işletmeyi birçok tehlikeye karşı koruma altına alacaktır.

Bizi dinlediğiniz için TEŞEKKÜR EDERİZ…