Embed Size (px)
Citation preview
"Strategie sukcesyjne. Co mogę stracić, jeśli nie zacznędziałać?"
Łukasz Martyniecdoradca sukcesyjny
3 października 2013 r., Śniadanie Czwartkowe
Instytut Biznesu Rodzinnego
Łukasz Martyniec
Kancelaria Sukcesyjna WM GROUP we Wrocławiu www.wmgroup.pl
doradca sukcesyjny, prawnik, doradca finansowy, wykładowca
Doradca w zakresie:
opracowania Planu Sukcesji od strony prawnej, podatkowej i finansowej,
doradztwa sukcesyjnego – towarzyszenie w procesie decyzyjnym,
prawa handlowego, rodzinnego, spadkowego i podatkowego,
wdrożenia elementów prawnych oraz planu finansowego,
wieloletniej opieki nad rodziną biznesową.
Dodatkowo:
Współpraca z THINK TANK, EAFP, Uczelnią Łazarskiego.
Ekspert w projektach PARP: www.kodywartosci.pl i www.sukcesja.org.
Założyciel i redaktor naczelny portalu www.planowaniespadkowe.pl.
Autor programów szkoleniowych z sukcesji i planowania spadkowego
- ponad 4.000 uczestników szkoleń.
Czy warto zająć się sukcesją?
1989 r. – 2014 r.: 25 lat kapitalizmu w Polsce!
Jesteśmy pierwszym pokoleniem twórców, odkrywców, założycieli, przedsiębiorców oraz właścicieli.
Pierwszym pokoleniem, któremu udało się zbudować majątki oraz biznes!
Jak będą wyglądały te firmy za kolejne 25 lat?
Co stanie się z rodzinami ich założycieli?
Jak firmy poradzą sobie w globalnej, skrajnie konkurencyjnej gospodarce, która nie toleruje błędów i pomyłek?
Czy uda nam się w sposób odpowiedzialny PRZEPROWADZIĆ SUKCESJĘ?
Zastanówmy się, jak planować?
Perspektywy planowania:
Planowanie długoterminowe – perspektywa 5, 10, czasem 20 lat...
• Zarządzanie biznesem.
• Zarządzanie majątkiem ulokowanym poza firmą oraz finansami.
• Proces oraz zarządzanie zmianą.
Plan „awaryjny”:
• Identyfikacja ryzyk osobowych dotyczących członków rodziny oraz osób kluczowych dla biznesu.
• Eliminacja niepożądanych skutków prawnych, finansowych i dotyczących zarządzania oraz na gruncie relacji biznesowych i rodzinnych (planowanie spadkowe).
• Ochrona firmy, majątku oraz kapitału.
CELE budowy strategii.
Budowa Planu Sukcesji:
Uwarunkowania sukcesji rozumianej jako proces:
• Są sprawy, które wymagają przetestowania i sprawdzenia w praktyce.
• Części decyzji nie da się przyspieszyć – czas na nie dopiero nadejdzie; należy je dobrze przemyśleć i stopniowo wdrażać oraz na bieżąco weryfikować i aktualizować przyjęte założenia.
• Część działań wymaga czasu – im później zaczniemy, tym więcej będzie nas to kosztowało; w pieniądzu lub w jakości.
Uwarunkowania planu awaryjnego:
• Nie dać się zaskoczyć – budowa systemu powiązanych ze sobą zabezpieczeń prawnych i finansowych.
• Prawo handlowe, rodzinne, spadkowe, podatki, finanse oraz procedury spadkowe.
• Wymaga przygotowania i implementacji OD RAZU, ułatwiając i przyśpieszając proces decyzyjny dotyczący założeń Planu Sukcesji.
SUKCESJA – kiedy i dla kogo?
Firma i rodzina na różnych etapach sukcesji – nie ma pośpiechu, mamy przecież czas...
Córka wybrała kierunek studiów związany z moją branżą – bardzo się cieszę, nie przypuszczałem, że chce związać się z firmą!
Dzieci pracują razem z nami, ale na razie się wdrażają...
Syn jest dyrektorem działu handlowego, ale nie zamierzam mu przepisać firmy – może za 10 lat...
Tak, córka jest wiceprezesem i ma 30% udziałów, ale ja ciągle mam większość i tak ma pozostać...
Starszy syn, owszem, zaangażował się w biznes. Ale młodszy to dusza artystyczna i nie w głowie mu robienie interesów!
Dzieci naciskają na przejęcie władzy, ale czy są już gotowe?
Co zrobię, kiedy przejdę w stan spoczynku? Czym będę się zajmował i z czego będę żył?
Ale czy tylko dla nich?
Firmy sukcesyjnie „jeszcze nie rodzinne” oraz „już nie rodzinne”:
Z punktu widzenia seniorów:
• Dzieci są małe – trudno przesądzać o czymkolwiek...
• Córka od dwóch lat pracuje w firmie, ale zajmuje się marketingiem i nie zna się na produkcji... Poza tym sama powiedziała, że nie chce się angażować i rozgląda się za inną posadą.
• Nie wiem, co będzie dalej – starszy syn może by się nadawał, ale przecież nie mam z nim dobrych relacji. A dzieci z aktualnego związku są jeszcze za małe, aby o czymś myśleć na poważnie...
Z punktu widzenia juniorów:
• Sam założyłem firmę – współpracuję z ojcem, ale nie chcę przejmować jego biznesu, jak przejdzie na emeryturę, pewnie go zamknie...
• Przejąłem firmę od ojca 4 lata temu – ten etap na szczęście mamy już za sobą...
• Nie dojdę do porozumienia z rodzicami. Mam inny pomysł na zarządzanie firmą.
• Wybrałem karierę urzędniczą – nie interesuje mnie biznes rodziców!
SUKCESJA jako PROCES.
Od czego zacząć?
Analiza stanu zastanego:
Co jest czyje w małżeństwie? Formalna struktura majątku.
Biznes jest składnikiem majątku rodzinnego.
Struktura osobowa rodziny – powiązania rodzinne oraz nieformalne.
Zobowiązania i kredyty.
Forma prawna prowadzenia biznesu (uwarunkowania nie tylko sukcesyjne).
Dodatkowo w biznesie:
Organizacja firmy – rozmiar, procedury wewnętrzne, bazy danych.
Relacje z kluczowymi pracownikami.
Sytuacja finansowa firmy – stopień zadłużenia, płynność, zyskowność.
Relacje z kontrahentami.
Inne...
Majątek w małżeństwie
majątek osobisty męża majątek wspólny majątek osobisty żony
Stryjeczny wuj szwagra mojego drugiego męża...
Projekcja przyszłych schematów dziedziczenia, rozliczeń wzajemnych oraz zachowków.
Dziedziczenie ustawowe to wariant zastępczy!
Dysponowanie majątkiem za życia.
Czy zawsze równo znaczy dobrze?
• Wartość firmy a majątek poza firmą.
• Funkcja i postawa wobec biznesu, a wysokość udziałów juniora.
Co z zięciem i synową? Czy mają prawo do biznesu?
Majątek podzielny i niepodzielny.
• Co planują juniorzy? Sprzedaż, czy rozliczenia wzajemne?
• Ile wyniosą podatki?
• Jak zbudować kapitał?
Majątek aktywny i pasywny.
• „Ja dam po równo – niech sami się dzielą...”
• Jak działa współwłasność?
• Ile kosztuje wyjście z firmy niechcianego udziałowca.
Forma prawna biznesu a sukcesja.
Dyspozytywność sukcesyjna.
Właściciel lub właściciele powinni mieć możliwość podejmowania decyzji o losie firmy na płaszczyźnie:
• zarządzania,
• nadzoru,
• własności.
Firmę powinno się móc sprzedać, podarować albo przekazać w spadku – bez szwanku dla płynności zarządzania oraz relacji z otoczeniem firmy.
Inne wymogi ze strony seniora oraz juniora – (np. dzieci nie zawsze chcą odpowiadać majątkiem prywatnym, jak dotąd rodzice...).
Podział majątku firmy na spółki funkcyjne (majątek oraz funkcja biznesowa i/lub osobowa).
PLANOWANIE SPADKOWE.
PODSTAWOWE pytanie:
Czy znasz własną sytuację?
Dziedziczenie ustawowe.
Najpierw dzielimy majątek wspólny małżeński – potem spadek.
Majątek wspólny „pęka” na pół na skutek intercyzy, rozwodu, separacji lub śmierci jednego z małżonków.
Każdy składnik majątku automatycznie dzieli się na pół – nie ma znaczenia, na kogo jest zarejestrowany.
Jedna połowa przypada żyjącemu małżonkowi, a druga – wraz z całym majątkiem osobistym – tworzą spadek.
Kolejność dziedziczenia:
Dzieci i małżonek.
Małżonek i rodzice, w dalszej kolejności rodzeństwo i ich zstępni.
Dziadkowie, wujowie i ciocie, kuzynowie i ich zstępni.
Pasierb.
Gmina i Skarb Państwa.
Procedury, podatki i współwłasność.
Ryzyka:
Czas trwania i wymogi postępowania spadkowego.
Współwłasność na wszystkich składnikach majątku.
Odpowiedzialność za długi spadkowe.
Zarządzanie majątkiem małoletniego dziecka pod nadzorem sądu rodzinnego.
Podatek dochodowy przy sprzedaży odziedziczonych składników majątku.
Dostępność środków finansowych.
Skutki dla firmy:
Likwidacja.
Dziedziczenie udziałów – rodzina wchodzi do spółki.
Spłata spadkobierców, którzy nie nabywają udziałów.
Likwidacja firmy.
Indywidualna działalność gospodarcza:
• Do spadku wchodzi majątek firmy.
• Wygasają umowy kredytów, leasingów, dotacji z UE.
• Wygasa większość umów w obrocie gospodarczym.
• Wygasają licencje, koncesje, zezwolenia.
• Należy przeprowadzić procedurę spadkową, podzielić spadek oraz otworzyć nową firmę.
Dwuosobowa spółka cywilna – likwidacja natychmiastowa (skutki jw. + zwrot VAT).
Dwuosobowa spółka jawna – likwidacja minimum 6 miesięcy, spółka nie może przyjmować nowych zleceń.
Dziedziczenie udziałów.
Spółki osobowe – jako wyjątek, warunkowo.
Spółki kapitałowe – jako zasada.
Pytania:
• Co z procedurami spadkowymi – jak wpłyną na formalną ciągłość zarządzania?
• Kim są nowi udziałowcy? (czy nie ma wśród nich małoletnich dzieci?)
• Jak ułożą się relacje w firmie (tester: najbliższe odnowienie kredytu obrotowego...).
• Jak rynek odbierze zmianę?
Kompetencje nowych udziałowców:
• Konieczność uzyskania ich zgody na podstawowe decyzje.
• Możliwość przegłosowania tylko w spółkach kapitałowych.
• Prawo do wystąpienia ze spółki – spłata po wartości rynkowej („godziwej”).
Spłata spadkobierców.
Spółki osobowe – jako zasada, warunkowo.
Spółki kapitałowe – jako wyjątek.
Pytania:
• Czy jest to zgodne z planami udziałowców w firmie rodzinnej?
• Ile?
• Jakie podatki?
• Skąd pozyskać kapitał na spłatę?
Ryzyka:
• Utrata płynności w firmie.
• Upadłość firmy.
Kiedy jest testament...
Zachowek:
Prawo do wystąpienia z roszczeniem o zapłatę w wysokości ½ lub 2/3 wartości tego, co otrzymałoby się przy dziedziczeniu ustawowym.
Przysługuje dziedziczącym z ustawy: zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom.
Podstawą obliczenia zachowku jest masa spadkowa („netto”) oraz darowizny, które zmarły rozdawał za życia.
Jeśli darowizny przypadły osobom najbliższym – nie ma znaczenia, jak dużo czasu upłynęło pomiędzy dniem wykonania darowizny, a dniem śmierci. Bierzemy pod uwagę stan darowizny z dnia jej przekazania, po cenach z dnia wystąpienia o zachowek.
Przy pozostałych darowiznach, jeśli zostały wykonane więcej, niż 10 lat przed śmiercią – nie są brane pod uwagę przy rozliczeniu.
Przedawnia się po 5 latach.
KIEDY warto
zająć się SUKCESJĄ?
Pytania?
