Narzędzia kreowania

odpowiedzialnego

biznesu

Dr hab. Joanna Kulczycka, prof. ndzw. AGH

Kraków, 2013

Narzędzia kreowania odpowiedzialnego biznesu

• Społeczna odpowiedzialność biznesu (CSR),

• Zielone zamówienia publiczne (ZZP).

Społeczna

odpowiedzialność

(CSR)

Definicja Społecznej odpowiedzialności

Społeczna odpowiedzialność przemysłu/biznesu (CSR)/organizacji to koncepcja dobrowolnego uwzględnienia przez przedsiębiorstwa problematyki społecznej

i ekologicznej w działalności komercyjnej i w ich stosunkach z zainteresowanymi stronami.

Nowa definicja UE (2011): odpowiedzialność przedsiębiorstw za ich wpływ na społeczeństwo.

Realizacja działań w celu:

• maksymalizacji tworzenia wspólnych wartości dla ich właścicieli/udziałowców i innych zainteresowanych stron i społeczeństwa jako całości;

• rozpoznawania, zapobiegania i łagodzenia ich możliwych negatywnych skutków.

Badania opinii publicznej Eurobarometru z 2008 i 2011 r. potwierdziły, że dla większości obywateli zdrowe środowisko naturalne jest równie ważne dla jakości

ich życia jak stan gospodarki czy czynniki społeczne.

Promocja CSR w Polsce

• Dynamiczny rozwój strategii CSR, datowany w Polsce na początek XXI w., jest ściśle

związany z napływem dużej liczby inwestorów zagranicznych.

• Realizacja przez UNDP w 2007 r. projektu „Podstawy polityki RP w zakresie społecznej

odpowiedzialności biznesu. Analiza, diagnoza, rekomendacje” pozwoliła zidentyfikować

kluczowe aspekty oraz ramy merytoryczne i operacyjne przyszłej polityki w zakresie CSR;

• Zespół do spraw Społecznej Odpowiedzialności Przedsiębiorstw (organ pomocniczy

Prezesa Rady Ministrów) powołany (2009) został celem zapewnienia spójności

i koordynacji inicjatyw podejmowanych w ramach upowszechniania koncepcji CSR;

• W 2008r. Ministerstwo Gospodarki zleciło przygotowanie podręcznika „Zrównoważony

biznes, podręcznik dla małych i średnich przedsiębiorstw”, którego celem jest dostarczenie

wiedzy na temat dostępnych narzędzi i praktyk w obszarze CSR, które mogą przyczynić

się do osiągnięcia przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw;

• Misją Forum Odpowiedzialnego Biznesu jest upowszechnianie idei odpowiedzialnego

biznesu jako standardu obowiązującego w Polsce w celu zwiększenia konkurencyjności

przedsiębiorstw, zadowolenia społecznego i poprawy stanu środowiska;

• Istotne znaczenie dla promocji i rozwoju CSR w Polsce ma indeks spółek

odpowiedzialnych społecznie, tzw. RESPECT index, na którym obecnie notowanych jest

16 firm, w tym: KGHM, PKN Orlen, PGNiG.

Obszary CSR

Obszary CSR:

• ład korporacyjny,

• prawa człowieka,

• zachowanie wobec pracowników,

• zaangażowanie społeczne i rozwój społeczności lokalnych,

• ochrona środowiska,

• rzetelność,

• uczciwość biznesowa,

• kwestie konsumenckie (dbałość o klienta).

Koncepcja „3E” Etyka, Ekologia, Ekonomia, która oznacza:

• firma działa zgodnie z prawem i społecznie przyjętymi normami etycznymi,

• maksymalizuje swoją wartość ekonomiczną, czyli przynosi zyski udziałowcom,

• chroni środowisko naturalne.

CSR w kwestiach środowiskowych dotyczy zagadnień takich jak różnorodność

biologiczna, zmiana klimatu, efektywne gospodarowanie zasobami, ocena cyklu życia

oraz zapobieganie zanieczyszczeniu.

Ochrona środowiska w raportach CSR

Z analizy sprawozdań podmiotów w Polsce (PARP, Węgrzyńska, i in.) wynika, iż:

• wiele spółek nie uwzględnia ochrony środowiska w planach związanych z zarządzaniem,

• większość jednostek uznaje ochronę środowiska za działalność drugoplanową,

• brak regulacji prawnych na temat prezentacji informacji środowiskowej powoduje, że organizacje często ich nie ujawniają,

• niewiele organizacji przeprowadza audyt środowiska naturalnego,

• ocenę działań ekonomicznych przeprowadza się bez wykorzystywania kryteriów dotyczących środowiska,

• nie wyodrębnia się efektów działalności ekologicznej w rachunku ekonomicznym.

CSR dla producentów przestaje być traktowana jako inicjatywa, a staje się istotnym elementem strategii biznesowej, która przenika przez wszystkie zachodzące w niej procesy biznesowe stając się istotnym czynnikiem wspomagającym zarządzanie

przedsiębiorstwem.

Wskaźniki CSR

Światowa Inicjatywa Sprawozdawcza GRI w latach 2003-2006 opracowała

ogólnodostępne wytyczne, mające zastosowanie do sprawozdawczości

na temat gospodarczych, ekologicznych i społecznych aspektów działalności,

produktów i usług dowolnego przedsiębiorstwa (GRI-3).

35 różnych wskaźników z zakresu ochrony środowiska ujęto w aspekty, tj.

surowce/materiały, energia, woda, bioróżnorodność, emisje/ścieki/odpady,

produkty i usługi, transport, zgodność z przepisami, ogólny dotyczący

wydatków na inwestycje z zakresu ochrony środowiska.

Kategoria

wskaźników

Wskaźniki

podstawowe Wskaźniki dodatkowe Ogółem

Ekonomiczne 10 3 13

Środowiskowe 16 19 35

Społeczne 24 25 49

Ogółem 50 47 97

CSR – wskaźniki środowiskowe podstawowe według GRI

Komentarz do obrazka

Surowce / Materiały

Wykorzystane surowce/materiały według wagi i objętości. Procent materiałów pochodzących z recyklingu wykorzystanych w procesie produkcyjnym.

Energia

Bezpośrednie zużycie energii według pierwotnych źródeł energii. Pośrednie zużycie energii według pierwotnych źródeł energii - pośrednie zużycie energii to energia zużyta przez osoby trzecie, z których usług organizacja korzysta - EN4 dotyczy zużycia energii wymaganej do wyprodukowania energii nabywanej z zewnątrz, np. energii elektrycznej.

Woda Łączny pobór wody według źródła.

Bioróżnorodność

Lokalizacja i powierzchnia posiadanych, dzierżawionych lub zarządzanych gruntów zlokalizowanych w obszarach chronionych lub obszarach o dużej wartości pod względem bioróżnorodności poza obszarami chronionymi bądź przylegających do takich obszarów. Opis istotnego wpływu działalności, produktów i usług na bioróżnorodność obszarów chronionych i obszarów o dużej wartości pod względem bioróżnorodności poza obszarami chronionymi.

Emisje, ścieki i odpady

Łączne bezpośrednie i pośrednie emisje gazów cieplarnianych według wagi. Inne istotne pośrednie emisje gazów cieplarnianych według wagi. Emisje substancji zubożających warstwę ozonową według wagi. Emisja związków NOx, SOx i innych istotnych związków emitowanych do powietrza według rodzaju związku i wagi. Całkowita objętość ścieków według jakości i docelowego miejsca przeznaczenia. Całkowita waga odpadów według rodzaju odpadu oraz metody postępowania z odpadem. Łączna liczba i objętość istotnych wycieków.

Produkty i usługi

Inicjatywy służące zmniejszeniu wpływu produktów i usług na środowisko i zakres ograniczenia tego wpływu. Procent odzyskanych materiałów ze sprzedanych produktów i ich opakowań, według kategorii materiału.

Zgodność z przepisami

Wartość pieniężna kar i całkowita liczba sankcji pozafinansowych za nieprzestrzeganie prawa i regulacji dotyczących ochrony środowiska.

Wskaźniki zrównoważonego rozwoju Polski – GUS

Zmiany klimatu Emisja gazów cieplarnianych (w ekwiwalencie CO2) do roku bazowego protokołu z Kioto Emisja gazów cieplarnianych według sektorów Emisja gazów cieplarnianych na jednostkę zużytej energii

Energia

Energia ze źródeł odnawialnych w końcowym zużyciu energii brutto Biopaliwa w zużyciu paliw w transporcie Samowystarczalność energetyczna Nakłady na środki trwałe w zakresie niekonwencjonalnych źródeł energii

Ochrona powietrza

Stopień redukcji zanieczyszczeń gazowych (bez CO2) w urządzeniach oczyszczających zakładów szczególnie uciążliwych dla czystości powietrza Stopień redukcji zanieczyszczeń pyłowych w urządzeniach oczyszczających zakładów szczególnie uciążliwych dla czystości powietrza Emisja zanieczyszczeń powietrza przez środki transportu Średnia emisja CO2 na kilometr z nowych samochodów

Ekosystemy morskie Wielkość floty rybackiej

Zasoby słodkiej wody

Wodochłonność przemysłu Zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków

Użytkowanie gruntów

Powierzchnia zabudowana i zurbanizowana Grunty zdewastowane i zdegradowane Lesistość

Bioróżnorodność Powierzchnia obszarów chronionych Uszkodzenia drzewostanów

Gospodarka odpadami

Odpady niemineralne wytworzone na 1 mieszkańca Odpady komunalne wytworzone na 1 mieszkańca Odpady komunalne unieszkodliwiane poprzez składowanie na 1 mieszkańca Recykling odpadów opakowaniowych

Znajomość CSR w Polsce

• Z przygotowanego w 2012 r. na zlecenie Polskiej Agencji Rozwoju

Przedsiębiorczości raportu „Ocena stanu wdrażania standardów

społecznej odpowiedzialności biznesu” wynika, że pojęcie

„społeczna odpowiedzialność biznesu” zna zaledwie 31%

przedstawicieli firm działających w Polsce, a 65% z nich realizuje

działania w obszarze CSR.

• W grupie firm ogólnopolskich zdecydowanie rzadziej są to firmy

mikro (56% wskazań) niż pozostałe firmy (80% wskazań).

• 38% uczestników badania wskazuje na problemy finansowe w

związku z realizacją zasad CSR.

CSR w strategiach firm górniczych w Polsce

Tylko nieliczne przedsiębiorstwa górnicze w Polsce podają informacje o działalność w zakresie CSR, a działalność wydobywcza górnictwa postrzegana jest jako szczególnie szkodliwa dla środowiska.

Liderzy CSR:

• Tarmac Kruszywa, Lafarge Cement,

• Kopalnia Węgla Brunatnego Bełchatów, JSW, KWK Bogdanka

• PKN Orlen, Grupa Lotos, Górnośląska Spółka Gazownictwa, GAZ System, PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna S.A.,

• KGHM Polska Miedź S.A.

• Firmy te dobrowolnie podpisały deklarację Global Compact.

W raportach CSR firm górniczych obszar środowisko jest zazwyczaj powierzchownie prezentowany – wskaźniki dotyczące środowiska są wybiórcze i bardzo ogólne.

Firmy posługują się głównie i charakteryzują wskaźniki ekonomiczne i społeczne (w tym w głównie podnoszenie kwalifikacji pracowników).

CSR w strategiach firm na świecie

W bazie organizacji CorporateRegister.com, zbierającej raporty CSR,

znajduje się obecnie 36 910 raportów firm. Za pomocą raportów CSR

przedsiębiorstwa komunikują się z klientami albo chcą być bardziej

transparentne, dzięki czemu zwiększają swoją wiarygodność w oczach

inwestorów.

Analiza ponad 100 raportów firm wydobywczych wskazuje, iż to

podmiotom gospodarczym zależy na przejrzystym i pełnym określeniu i

weryfikowaniu swoich celów związanych z działalnością w obszarach

CSR, które znajdują akceptacje społeczną.

Istotne znaczenie dla wizerunku branży

górniczej ma raportowanie ale też

sposób zamykania kopalń i

zarządzania obszarami pogórniczymi.

ISO 26 000

ISO 26000

• Norma Międzynarodowa ISO 26000:2010: Wytyczne w sprawie odpowiedzialności społecznej,

• Wprowadzenie normy ISO 26000 jest sposobem na uzyskanie korzyści wynikających z prowadzenia działalności w sposób społecznie odpowiedzialny,

• Zawiera wytyczne dotyczące odpowiedzialności społecznej, czyli odpowiedzialności organizacji za wpływ podejmowanych decyzji i działań na społeczeństwo i środowisko, poprzez przejrzyste i etyczne zachowanie, które:

przyczynia się do zrównoważonego rozwoju, w tym zdrowia i dobrobytu społeczeństwa,

uwzględnia oczekiwania interesariuszy,

jest zgodne z mającym zastosowanie prawem i spójne z międzynarodowymi normami postępowania,

jest zintegrowane z działaniami i praktykowane w działaniach podejmowanych w obrębie jej strefy wpływów.

Cel ISO 26000

Celem ISO 26000 jest wsparcie organizacji w ich wkładzie w

zrównoważony rozwój. Norma ma zachęcić je do wyjścia poza

nałożone prawem zobowiązania, przy jednoczesnym zrozumieniu, że

przestrzeganie prawa jest podstawowym obowiązkiem jakiejkolwiek

organizacji i niezbędną częścią jej odpowiedzialności społecznej.

Norma ma promować powszechne zrozumienie odpowiedzialności

społecznej i uzupełniać – a nie zastępować – inne narzędzia i

inicjatywy na tym polu.

Społeczna odpowiedzialność a zrównoważony rozwój

ISO 26000 jasno rozróżnia często używane zamiennie pojęcia "zrównoważonego rozwoju" i "odpowiedzialności społecznej".

Zrównoważony rozwój to doktryna ekonomii politycznej zakładająca dążenie do jakości życia na poziomie, na jaki pozwala obecny rozwój cywilizacyjny. Doktryna ta zakłada, że ludzkość, a w szczególności przedstawiciele biznesu, w ramach prowadzonej przez siebie działalności powinni brać pod uwagę wyzwania społeczne, środowiskowe i ekonomiczne. Świadomość i zbalansowanie tych trzech obszarów stanowi właśnie o zrównoważonym rozwoju.

Społeczna odpowiedzialność natomiast skupia się na organizacji, nie na świecie. Jest ściśle związana ze zrównoważonym rozwojem, ponieważ celem społecznej odpowiedzialności organizacji powinien być wkład do tej idei. Społeczna odpowiedzialność biznesu nie musi stanowić dodatkowego czynnika kosztowego w firmie, lecz stając się strategią prowadzenia biznesu powinna być jednocześnie skutecznym mechanizmem tworzącym wartość dodaną poprzez stymulowanie innowacyjności i budowanie przewagi konkurencyjnej.

Obszary społecznej odpowiedzialności (1)

Ład organizacyjny – to zasady oraz normy odnoszące się do szeroko rozumianego zarządzania firmą. Dobre praktyki z tego obszaru powinny stawiać sobie za cel poprawę efektywności zarządzania organizacją z uwzględnieniem interesu społecznego, poszanowania interesariuszy oraz zasad etycznych.

Prawa człowieka – każda organizacja powinna działać w poszanowaniu wszystkich praw człowieka oraz jego godności, w szczególności praw obywatelskich, politycznych, ekonomicznych, socjalnych i kulturowych.

Stosunki pracy – na ogół każda organizacja ma do czynienia z pracą wykonywaną wewnątrz, na jej rzecz lub poza nią. Wykraczają więc one poza relacje organizacji z jej pracownikami, dotykając również sfery współpracy z podwykonawcami, dostawcami, konkurencją etc.

Obszary społecznej odpowiedzialności (2)

Ochrona środowiska naturalnego – uwzględnia zagadnienie zmniejszenia i adaptacji zmian klimatycznych oraz ochronę i regenerację środowiska naturalnego.

Uczciwe praktyki rynkowe – w tym obszarze mieszczą się w szczególności etyczne zachowania firmy w relacjach z innymi organizacjami, w tym z organizacjami rządowymi, partnerami, dostawcami, wykonawcami, konkurencją oraz zrzeszeniami, których jest członkiem.

Relacje z konsumentami – każda firma powinna być uczciwa i transparentna wobec swoich konsumentów. W szczególności musi dbać o stosowanie uczciwych praktyk w zakresie marketingu produktów i usług, uczciwe warunki umów oraz obiektywną i rzetelną informację.

Zaangażowanie społeczne – firma powinna aktywnie wspierać społeczności lokalne celem rozwiązywania ich problemów, zwłaszcza tych, które dotyczą jej pracowników i innych interesariuszy.

Korzyści z wprowadzenie ISO 26000

Postrzeganie i rzeczywisty kształt działalności danej organizacji

odpowiedzialności społecznej może mieć, między innymi, wpływ na:

przewagę konkurencyjną,

reputację,

zdolność do pozyskania i utrzymania pracowników, klientów,

użytkowników,

podtrzymanie morale, zaangażowanie i produktywności

pracowników,

ocenę przez inwestorów, darczyńców, sponsorów, rynki finansowe,

relacje z przedsiębiorstwami, rządami, mediami, dostawcami,

kontrahentami, klientami, i społecznością, w której organizacja

działa.

Wytyczne

ISO 26000 dostarcza wszystkim organizacjom – niezależnie od ich rodzaju, wielkości i położenia – wytycznych dotyczących:

1. idei, terminologii i definicji dotyczących odpowiedzialności społecznej,

2. źródeł, cech i kierunków rozwoju odpowiedzialności społecznej,

3. zasad i procedur dotyczących odpowiedzialności społecznej,

4. kluczowych obszarów i zagadnień odpowiedzialności społecznej,

5. tworzenia, wdrażania i promowania zachowań odpowiedzialnych społecznie w samej organizacji, oraz – poprzez stosowane przez nią zasady i praktyki – w sferze jej wpływów,

6. pogłębiania zaangażowania interesariuszy i ich identyfikacji z organizacją,

7. przekazywania informacji o zaangażowaniu, wynikach i innych obszarach związanych z odpowiedzialnością społeczną.

Zakres ISO 26000 (1)

Dział 1 (Zakres): określa zakres ISO 26000, wskazuje pewne ograniczenia i wyjątki.

Dział 2 (Słowniczek): określa i dostarcza definicji kluczowych pojęć mających podstawowe znaczenie dla zrozumienia odpowiedzialności społecznej i dla korzystania z ISO 26000.

Dział 3 (Zrozumienie odpowiedzialności społecznej): opisuje ważne czynniki i uwarunkowania które miały wpływ na rozwój odpowiedzialności społecznej i które w dalszym ciągu wpływają na jej kształt i stosowanie, samą ideę odpowiedzialności społecznej. Paragraf zawiera wytyczne dla małych i średnich organizacji w zakresie stosowania ISO 26000.

Dział 4 (Zasady odpowiedzialności społecznej): wprowadza i wyjaśnia zasady odpowiedzialności społecznej.

Dział 5 (Uznanie odpowiedzialności społecznej i zaangażowanie interesariuszy): Zajmuje się dwoma aspektami odpowiedzialności społecznej: uznania przez organizację tej odpowiedzialności, oraz jej identyfikacji z interesariuszami i zaangażowania tych ostatnich. Dostarcza wytycznych w zakresie relacji organizacji z jej interesariuszami i społeczeństwem, rozpoznania kluczowych obszarów i zagadnień odpowiedzialności społecznej, oraz sfery oddziaływania organizacji.

Zakres ISO 26000 (2)

Dział 6 (Wytyczne w sprawie kluczowych obszarów odpowiedzialności społecznej): wyjaśnia kluczowe obszary i związane z nimi zagadnienia związane z odpowiedzialnością społeczną. Dla każdego kluczowego obszaru został przedstawiony jego zakres, związek z odpowiedzialnością społeczną, powiązane z nim zasady i uwarunkowania, oraz działania i oczekiwania.

Dział 7 (Wytyczne w sprawie wprowadzania odpowiedzialności społecznej w organizacji): dostarcza wytycznych w zakresie wprowadzania idei odpowiedzialności społecznej w życie w danej organizacji. Zawiera wytyczne dotyczące: zrozumienia odpowiedzialności społecznej organizacji, włączenia odpowiedzialności społecznej w strukturę organizacji, komunikacji związanej z odpowiedzialnością społeczną, polepszania wiarygodności organizacji w kwestiach dotyczących odpowiedzialności społecznej, monitorowania postępu i wyników, oraz oceny dobrowolnych inicjatyw na rzecz odpowiedzialności społecznej.

Dodatek A (Przykłady narzędzi i dobrowolnych inicjatyw na rzecz odpowiedzialności społecznej): prezentuje otwarty katalog narzędzi i dobrowolnych inicjatyw związanych z odpowiedzialnością społeczną, które odnoszą się do zagadnień z jednego lub więcej kluczowych obszarów lub dotyczą wprowadzania odpowiedzialności społecznej w organizacji.

Dodatek B (Skróty): zawiera objaśnienia skrótów użytych w ISO 26000.

Wdrożenie ISO 26000

Organizacja pragnąca wdrożyć ISO 26000 powinna zapoznać się z charakterystyką

odpowiedzialności społecznej i jej związkiem ze zrównoważonym, trwałym rozwojem (Dział 3),

a następnie dokonała przeglądu zasad odpowiedzialności społecznej opisanych w Dziale 4.

Stosując odpowiedzialność społeczną, organizacje powinny przestrzegać tych zasad i

stosować je, w koniunkcji ze szczegółowymi zasadami odnoszącymi się do każdego z

kluczowych obszarów (Dział 6).

W kolejnym kroku, organizacja powinna zastanowić się nad dwoma podstawowymi aspektami

odpowiedzialności społecznej: uznania tej odpowiedzialności w swojej sferze wpływów oraz

identyfikacji z interesariuszami i ich zaangażowania (Dział 5).

Następnie, organizacja powinna dążyć do uwzględniania odpowiedzialności społecznej w

swoich działaniach i procesie decyzyjnym, korzystając z wytycznych zawartych w Dziale 7.

Wchodzą tu w grę procesy takie jak: uczynienie odpowiedzialności społecznej integralną

częścią zasad wedle których funkcjonuje organizacja, podjęcie wewnętrznych i zewnętrznych

rozmów na temat odpowiedzialności społecznej, regularny przegląd efektów działań i praktyk

związanych z odpowiedzialnością społeczną.

Dalsze wytyczne dotyczące kluczowych obszarów i sposobów wdrażania odpowiedzialności

społecznej można znaleźć w materiale źródłowym (Bibliografia) oraz przeglądzie narzędzi i

dobrowolnych inicjatyw (których przykłady, zebrane na całym globie, zawiera Dodatek A).

Przy wdrażaniu i praktykowaniu odpowiedzialności społecznej, naczelnym celem organizacji

powinno być zmaksymalizowanie swojego wkładu w zrównoważony, trwały rozwój.

Zielone Zamówienia

Publiczne (ZZP)

Zielone zamówienia publiczne

Zielone Zamówienia Publiczne (Green Public Procurement GPP) to

polityka, w ramach której podmioty publiczne włączają kryteria i/lub

wymagania ekologiczne do procesu zakupów (procedur udzielania

zamówień publicznych) i poszukują rozwiązań minimalizujących

negatywny wpływ wyrobów/usług na środowisko oraz

uwzględniających cały cykl życia produktów, a poprzez to wpływają

na rozwój i upowszechnienie technologii środowiskowych.

Kryteria oceny ofert

Zamawiający wybiera ofertę najkorzystniejszą na podstawie kryteriów

oceny ofert określonych w specyfikacji istotnych warunków zamówienia.

Art. 91 # 1 Prawo zamówień publicznych z dnia 29.01.2004 z późn.zm.

Kryteriami oceny ofert są cena albo cena i inne kryteria odnoszące się

do przedmiotu zamówienia, w szczególności jakość, funkcjonalność,

parametry techniczne, zastosowanie najlepszych dostępnych

technologii w zakresie oddziaływania na środowisko, koszty

eksploatacji, serwis oraz termin wykonania zamówienia.

Art. 91 # 2 Prawo zamówień publicznych z dnia 29.01.2004 z późn.zm.

Kryteria oceny ofert

Należy przez to rozumieć ofertę, która przedstawia

najkorzystniejszy bilans ceny i innych kryteriów odnoszących się

do przedmiotu zamówienia publicznego, albo ofertę z najniższą ceną,

a w przypadku zamówień publicznych w zakresie działalności twórczej

lub naukowej, których przedmiotu nie można z góry opisać w sposób

jednoznaczny i wyczerpujący – ofertę, która przedstawia

najkorzystniejszy bilans ceny i innych kryteriów odnoszących się do

przedmiotu zamówienia publicznego.

Art. 2 # 5 Prawo zamówień publicznych z dnia 29.01.2004 z późn.zm.

Rok Cena jedynym

kryterium

Cena i inne kryteria

2008 88% 12%

Kryteria ekologiczne

Rodzaj

kryterium

ekologicznego

Opis Przykład

Grey Zidentyfikowano próby zazieleniania specyfikacji, ale nie

wiązały się one z wytworzenie ekologicznego wyrobu

(produktu lub usługi)

Light green

(podstawowe)

Dotyczą pojedynczych (1-3) wybranych aspektów

środowiskowych

Definiowane są dla grupy produktów i pochodzą z zasad

dobrej praktyki (good practise)

Umożliwiają proste stosowanie ZZP

Utrzymują koszt y administracyjne na minimalnym poziomie

Energochłonność

Odpadowość

Np. Dla sprzętu biurowego wydajność

energetyczna równoważna z wymogami

rozporządzenia Energy Star

(obowiązkowa dla administracji

centralnej)

Solid green

(kompleksowe Obejmują wszystkie lub niemal wszystkie aspekty

środowiskowe związane z danym produktem lub usługą i

pochodzące z najlepszej praktyki (best practise) np. z

analiz LCA, kryteriów ekoznakowania lub obejmują wyższe

poziomy ekologiczności

Ujęte wszystkie kryteria zawarte w

wymaganiach dla ekoznaku dla danego

produktu lub usługi np. kryteria unijnej

margaretki dla komputerów (certyfikacja

dobrowolna)

Źródło: Zielone Zamówienia Publiczne, UZP, Warszawa 2009, ISBN 978-83-88686-03-0

Bouwer M, de Jong K, Jonk M, Berman T, Bersani R, Lusser H, Nissinen A, Parikka K and Szuppinger P, 2005. Green Public Procurement in Europe

2005 - Status overview. Virage Milieu& Management bv, Korte Spaarne 31, 2011 AJ Haarlem, the Netherlands.

Stosowanie kryteriów ekologicznych w UE

30

GREEN 7: Dania, Szwecja, Austria, Wielka Brytania, Finlandia, Holandia, Niemcy,

Źródło:

Bouwer M, de Jong K, Jonk

M, Berman T, Bersani R,

Lusser H, Nissinen A,

Parikka K and Szuppinger

P, 2005. Green Public

Procurement in Europe

2005 - Status overview.

Virage Milieu &

Management bv, Korte

Spaarne 31, 2011 AJ

Haarlem, the Netherlands.

Dlaczego warto zazieleniać zamówienia?

• obniżanie negatywnego oddziaływania na środowisko i

przyczynianie się do zmiany „niezrównoważonych” wzorców

produkcji i konsumpcji,

• stymulowanie innowacyjności i wdrażania technologii

środowiskowych,

• posiadanie obiektywnego argumentu za nie stosowaniem najniższej

ceny jako jedynego kryterium oceny – możliwość wyboru oferty z

optymalną relacją cena-jakość,

• użytkowanie produktów lub korzystanie z usług o wysokim

standardzie, przy niewiele wyższych lub nawet niższych kosztach

cyklu życia! (LCC),

• dawanie przykładu i stosowanie ZZP, które i tak wydaje się być

nieuniknione.

ZZP - dyskryminacją dla „nie-zielonych” dostawców?

Opis przedmiotu zamówienia:

• jednoznaczny, wyczerpujący, dokładny,

• nie może utrudniać uczciwej konkurencji,

• nie może wskazywać znaków towarowych, patentów lub pochodzenia,

• warunek odstąpienia od opisywania przedmiotu z uwzględnieniem norm,

• możliwość wykorzystania ekoetykiet, certyfikatów

• brak w prawie krajowym definicji i wymagań funkcjonalnych,

• możliwość włączania wymagań ekologicznych jako kryteria dodatkowe, za które są przyznawane dodatkowe punkty.

Jeśli w kwalifikacjach wykonawców założono wymaganie stosowania praktyk z zakresu SZŚ to nie znaczy, że tylko ci dostawcy, którzy posiadają certyfikat

EMAS czy ISO 14001 będą uwzględniani.

W przypadku kryteriów z certyfikacji Energy Star nie tylko dostawcy z przyznanym znakiem mogą składać swoje oferty. Oferenci powinni udowodnić i zapewnić

równoważność ofert, np. wykazać potwierdzenie z badań technicznych.

ZZP – rekomendacje dla LCA i LCC

Dla określania potrzeb zamówienia z punktu widzenia wpływu na

środowisko wykorzystać można wyniki badań prowadzone techniką

oceny cyklu życia (LCA), a z punktu widzenia ekonomicznego metodą

kosztów cyklu życia (LCC)

– takie podejście jest rekomendowane m.in. w opracowanych przez

Komisję Europejską kryteriach dla 10 wybranych priorytetowych grup

produktów i usług.

Kryteria ZZP – LCC i LCA

Budownictwo

• Przedmiot zamówienia oraz kryteria kompleksowe kwalifikacji ZZP Wykorzystanie narzędzi LCC i LCA w ramach przygotowania projektu

• Materiały budowlane kryteria podstawowe udzielania zamówienia deklaracja typu I (ISO 14024), deklaracja typu III (na bazie LCA)

Komputery stacjonarne, przenośne i monitory Zakup komputerów charakteryzujących się niewielkim oddziaływaniem na środowisko na

przestrzeni całego cyklu życia

Samochody osobowe i pojazdy lekkie Gazy w systemach klimatyzacyjnych – współczynnik ocieplenia globalnego, GWP <150 kg

równoważnego CO2

Pojazdy transportu publicznego Norma EURO V w odniesieniu do emisji (dodatkowe punkty norma EURO VI, oraz

wykorzystanie paliw ze źródeł odnawialnych, hałas)

Usługi transportu publicznego Norma EURO IV, mieszanina gazów w systemach klimatyzacyjnych – współczynnik

ocieplenia globalnego, GWP <2500 kg równoważnego CO2

LCA a LCC

• LCA jest procesem oceny efektów, jaki dany wyrób wywiera na środowisko podczas całego życia, poprzez wzrost efektywnego zużycia zasobów i zmniejszenie obciążeń środowiska (liabilities).

• LCA ukierunkowuje badanie wpływu na środowisko systemu wyrobu w obszar zużycia zasobów, jakości ekosystemu i zdrowia ludzkiego.

• Obszar rozumiany może być (metoda eco-indicator) jako wskaźnik oceny efektów oddziaływania na środowisko, tzw. ekowskaźnik, wyrażony w punktach końcowych Pt.

• Ponieważ LCA nie uwzględnia kwestii finansowych, więc aby ująć całość zagadnienia, analizę można uzupełnić o Koszty Cyklu Życia (LCC).

• LCC powinno się przeprowadzać w II etapie LCA

• LCC dotyczy wszystkich kwestii finansowych związanych z całym cyklem życia i jest zdefiniowane jako suma wszystkich kosztów, jakie są ponoszone podczas projektowania, produkcji, działania, konserwacji, serwisowania i likwidacji.

LCA a LCC

• LCA jest procesem oceny efektów, jaki dany wyrób wywiera na środowisko

podczas całego życia, poprzez wzrost efektywnego zużycia zasobów i zmniejszenie

obciążeń środowiska (liabilities).

• LCA ukierunkowuje badanie wpływu na środowisko systemu wyrobu w obszar zużycia

zasobów, jakości ekosystemu i zdrowia ludzkiego.

• Obszar rozumiany może być (metoda eco-indicator) jako wskaźnik oceny efektów

oddziaływania na środowisko, tzw. ekowskaźnik, wyrażony w punktach końcowych Pt.

• LCC (Life Cycle Cost) definiuje się jako sumę wszystkich kosztów ponoszonych

podczas cyklu życia wyrobu.

• Ponieważ LCA nie uwzględnia kwestii finansowych, więc aby ująć całość zagadnienia,

analizę można uzupełnić o Koszty Cyklu Życia (LCC) w II etapie LCA.

• LCC dotyczy wszystkich kwestii finansowych związanych z całym cyklem życia i jest

zdefiniowane jako suma wszystkich kosztów, jakie są ponoszone podczas

projektowania, produkcji, działania, konserwacji, serwisowania i likwidacji.

Koszt cyklu życia (LCC)

LCC (Life Cycle Cost), czyli

działalności

inwestycyjno-

remontowej

• projektowanie

• badania i rozwój

• budowa - nakłady

inwestycyjne

• konserwacja -

remonty i naprawy

działalności

eksploatacyjnej

• koszty bezpośrednie

(materiały paliwo

i energia,

wynagrodzenia)

• koszty pośrednie

(koszty wydziałowe,

zakupu/sprzedaży,

koszty ogólnego

zarządu)

likwidacji lub

gospodarczego

wykorzystania

(powiększonej o

wartość rezydualną,

jeśli istnieje)

Analiza kosztów cyklu życia

Analiza kosztów cyklu życia polega zazwyczaj na identyfikacji i

kwantyfikacji takich kosztów jak:

• wartość lub cena nabycia danego dobra (czynnika produkcji),

• koszty transportu,

• koszty montażu i instalacji,

• koszty zużycia energii,

• koszty użytkowania,

• koszty remontów i konserwacji,

• koszty ochrony środowiska,

• koszty składowania, zagospodarowania lub likwidacji wyrobu.

Publikacje (2001) i (2007)

Publikacje

DZIĘKUJEMY