11 Phn Gii thiu

1.1 Gii thiu chung v Bo coBi cnh ra i

Vit Nam l mt trong nhng nn kinh t tng trng n tng nht trn th gii trong hai thpk qua. Sau khi thc hin cng cuc i mi vo cui thp k 80, GDP bnh qun u ngi caVit Nam tng trung bnh mi nm gn 6% v gip a hng triu ngi thot ngho. Cuckhng hong ti chnh chu v cuc suy thoi kinh t ton cu gn y khng nh hng qunhiu ti Vit Nam nh nhiu quc gia khc trn th gii. Cng ng cc nh ti tr coi VitNam nh mt trong nhng cu chuyn thnh cng v hiu qu ca nhng n lc h tr pht trinquc t. Cc nh u t cng nhn nhn Vit Nam nh mt im n ngy cng hp dn.

Mc d t c nhiu thnh tu, Vit Nam vn cn nhiu vic phi lm pha trc. Mc thunhp ca Vit Nam cn thp, ngay c so vi cc nc chu lng ging. Bt n nh kinh t vm l du hiu nhc nh rng nhng thnh qu tng trng rt mong manh trc cc c sc.Ngho i vn tn ti mt s vng tng trng chm v mt b phn dn s, v ngy cng khxo nu ch thng qua cc bin php kch thch tng trng kinh t chung chung. Nhng thnhtu t c cho ti nay cng lm tng k vng v tham vng, buc Vit Nam phi tm cchtip tc duy tr tng trng bn vng sau khi t ti trnh pht trin hin nay. Trnnhiu kha cnh, Vit Nam hin nay ang phi i mt vi nhng la chn chnh sch phc tphn nhiu so vi thi k quyt nh m ca nn kinh t hai thp k trc.

Trong nhng thng ti, Vit Nam s ng trc mt lot cc mc quan trng tc ng ti tnglai trong trung hn ca t nc. Mt trong nhng ct mc l vic cng b Chin lc phttrin kinh t x hi 10 nm ca quc gia m hin nay d tho Chin lc ang c tho luntrong ng, Chnh ph v Quc hi. Chin lc ny t ra nhng tr ct chnh sch quan trngm Chnh ph mun tp trung y mnh cng nh ra mt tm nhn tng qut Vit Namhng ti trong thp k ti. i hi ng ton quc vo u nm 2011 cng s t ra nhngnh hng quan trng cho tng lai pht trin ca t nc.

Trong bi cnh , tng v mt nghin cu su v nng lc cnh tranh (NLCT) ca Vit Nambt ngun t cuc gp gia Th tng Nguyn Tn Dng v Gio s Michael E.Porter ca ihc Harvard ti H Ni vo cui nm 2008. Gio s Porter rt n tng vi nhng thnh tu toln trong tng trng v gim ngho m Vit Nam t c trong hai thp k qua. Nhng ngcng ch ra v tr khim tn ca Vit Nam trn nhiu xp hng quc t v NLCT l mt vn ng quan ngi. Sau , c nhng tho lun tip theo v vic xy dng Bo co Nng lcCnh tranh Vit Nam. Nm 2009, Ph Th tng Hong Trung Hi ngh Vin Qun l Kinht Trung ng (CIEM) v Hc vin Nng lc Cnh tranh Chu ca Singapore (ACI) phi hpxy dng Bo co NLCT Quc gia u tin ca Vit Nam. Gio s Michael E.Porter tham giavo d n ny vi vai tr l Ch tch Hi ng T vn Quc t ca ACI v thng qua s tham

Draft

Only

2gia ch o v mt chuyn mn ca nhm cng s nghin cu ca ng ti Hc vin Chin lcv NLCT, i hc Harvard trong qu trnh xy dng bo co.

Mc tiu ca Bo co

Bo co Nng lc Cnh tranh Vit Nam nhm mc tiu cung cp u vo cho qu trnh ra quytnh v la chn chnh sch ca cc nh lnh o Vit nam trn ba kha cnh:

Mt b d liu v cc kt qu kinh t, hot ng ca nn kinh t cng nh cc yu t nntng ca NLCT Vit Nam;

Mt khung phn tch nhm phn tch cc s liu v mi lin h tng quan gia cc yut ca NLCT;

Nhng xut c th v cc u tin chnh sch v cc bc thc hin chi tit

Mi kha cnh ni trn u c tm quan trng ring. Nhiu, nu khng ni l tt c, cc vn chnh sch ca Vit Nam hin nay khng th gii quyt ch bng l thuyt chung chung, m ihi phi i su phn tch Vit Nam hin ang ng v tr no. Do , vic cung cp cho ccnh hoch nh chnh sch s liu a ra c cc chnh sch da trn lun c khoa hc vkhch quan l v cng quan trng.

NLCT c rt nhiu kha cnh v cu phn, v th nu ch da vo s liu th kh c th chuyncc phn tch thnh nhng gi chnh sch c th. Mt khung phn tch da trn nghin cukhoa hc nhng khng b chi phi bi cc yu t t tng thc h l mt cng c quan trnggip cc nh hoch nh chnh sch x l c nhng vn phc tp.

Kt qu quan trng cui cng chnh l cc quyt nh chnh sch. Cc quyt nh ny cn phi donhng c quan, t chc c lin quan ca Vit Nam a ra, da trn iu kin v hon cnh cth ca Vit Nam. Bo co ny gip phc v cho qu trnh ra quyt nh chinh sch thng quavic xut cc khuyn ngh hnh ng cc nh hoch nh chnh sch tham kho v vndng.

Khng phi tt c cc khuyn ngh trong bo co ny u c mi ngi ng v tip nhn.Nhng chng ti hy vng cc phn tch ca chng ti s nhn c s chia s v ng tnh canhiu ngi v cc s liu v phn tch s lm c s phc v cho cc tho lun chnh sch hinnay Vit Nam.

Vai tr ca Bo co NLCT Vit Nam so vi cc bo co v nghin cu khc

Bo co NLCT Vit Nam k tha v b sung, ch khng thay th, cc bo co nghin cu khc.Bo co ny cng c mt s im khc bit vi cc bo co, nghin cu c. Mc tiu ca boco va rng hn nhng ng thi cng tp trung hn. Mc tiu ca bo co rng hn ch n

Draft

Only

3cung cp mt ci nhn ton din v tng th bao qut nhiu lnh vc chnh sch, v n kt hpgia phn tch vi cc khuyn ngh hnh ng c th. ng thi, bo co cng tp trung v ctrng tm hn trong vic xc nh nhng lnh vc chnh sch no l quan trng nht vi VitNam v do xut mt k hoch hnh ng vi th t u tin r rng.

Bo co ny c so snh Vit Nam vi cc nn kinh t khc trn nhiu ch tiu. Nhng Bo cokhng tp trung vo xp hng Vit Nam v tng th so vi cc quc gia khc, do c nhiu xphng v ch s ton cu thc hin vic ny. Thay vo , Bo co i su vo phn tch ccnguyn nhn gc r ng sau nhng kt qu thc hin hay cc xp hng ca Vit Nam, da trnvic phn tch cc yu t nn tng ca NLCT. Bo co cung cp mt ci nhn tng th v nnkinh t Vit Nam cp quc gia; vic nh gi NLCT cp ngnh hoc a phng nmngoi phm vi ca Bo co nm nay nhng s c gii quyt trong cc bo co tip theo trongtng lai.

Bo co NLCT Vit nam l mt ngun cung cp cc u vo chnh sch nhm b sung v c thho nhng nh hng v mc tiu tng qut c ra trong cc vn kin chnh sch quantrng nh Chin lc 10 nm, K hoch 5 nm hay Vn kin i hi ng, v.v.

V cui cng, nhm tc gi ca Bo co l s kt hp c bit gia CIEM v ACI v bo coc thc hin hon ton c lp, khng chu nh hng ca bt c c quan, t chc no. S kthp gia mt i tc Vit Nam v mt i tc quc t to ra s giao thoa gia s hiu bit suv tnh hnh ca Vit Nam vi cc kinh nghim quc t.

1.2 Phng php lunCc phn tch ca Bo co da trn khung phn tch NLCT m Gio s Michael E. Porter pht trin trong vng hai thp k qua. Khung phn tch ny rt linh hot trong vic m t vai trca cc yu t khc nhau ca NLCT. Khung phn tch va ghi nhn s tng tc gia cc yu t,ng thi khng p t mt gi nh no v vic yu t no c vai tr quan trng hn.

Yu t trung tm ct li ca khung phn tch NLCT l khi nim nng sut c nh ngha lkh nng to ra cc hng ho v dch v c gi tr thng qua vic s dng cc ngun lc conngi, vn v ngun lc t nhin ca mt quc gia v nng sut l ng lc ct li dn dt sthnh vng bn vng. Nng sut ph thuc c vo gi tr ca hng ho v dch v c sn xutra cng nh hiu qu ca qu trnh sn xut. NLCT cao, do , c phn nh qua mc nngsut cao.

Draft

Only

442

Determinants of Competitiveness

Source: Professor Michael E. Porter and Dr. Christian H.M. Ketels

Nng sut l kt qu ca mt tp hp cc nhn t c hnh thnh di tc ng ca nhngthnh vin tham gia trong nn kinh t. Mt s nhn t c nhm vo NLCT v m, nhm nhnt ny xc nh mi trng hay bi cnh chung m trong cc cng ty hot ng. Cc nhn tny bao gm cht lng ca h tng x hi v th ch chnh tr cng nh cc chnh sch kinh tv m. Nhm nhn t ny khng tc ng trc tip ln nng sut nhng to ra c hi cho cc yut thc y nng sut c pht huy.

Mt nhm nhn t khc, c gi l NLCT vi m, m t cch thc cc cng ty hot ng v ccyu t bn ngoi c tc ng trc tip ln kt qu hot ng ca cc cng ty. Nhm nhn t nybao gm s tinh thng ca doanh nghip, trnh pht trin cc cm ngnh v cht lng cami trng kinh doanh. Tt c cc yu t ny c tc ng trc tip ln nng sut.

Cc li th t nhin l mt nhm nhn t na cn xem xt. Chng khng tc ng ln nngsut, nhng c th h tr trc tip cho vic to ra s thnh vng. Cc nhn t ny cng to ramt mi trng tng th m trong mt nn kinh t v v th tng i ca n so vi cc nnkinh t khc c xc nh.

Phn tch NLCT trong bo co ny s dng nhiu b s liu. Cc s liu c t chc thnh banhm chnh nhm nh gi v nh v NLCT Vit Nam t cc lng knh khc nhau:

Nhm th nht nhm nh gi kt qu kinh t m quc gia t c, bao gm phn tchmc sng m ngi dn Vit Nam ang c hng do h qu ca cc nn tng NLCT

Draft

Only

5to ra. Cc s liu nh gi bao gm thu nhp bnh qun u ngi, bt bnh ng, phttrin gia cc vng, v cc thc o khc. Nhm ny cng xem xt cc yu t gp phnto ra tng trng v thnh vng nh nng sut lao ng, mc huy ng lao ng.Cc vn nh chuyn dch c cu kinh t v c im dn s cng c tho lun trongphn ny.

Nhm ch tiu th hai nh gi cc ch tiu trung gian ca hot ng kinh t. Cc yu ttrong nhm ch tiu ny l du hiu, ng thi l nhn t ng gp vo NLCT nhngkhng phi l mc tiu cui cng m cc chnh sch cn hng ti. Nhng nhn t nhvy gm u t trong nc v nc ngoi, thng mi quc t, i mi sng to v nnglc kinh doanh.

Nhm ch tiu th ba nh gi im mnh v yu ca Vit Nam v mt lot cc yu tnn tng v m v vi m ca NLCT, nhng yu t quyt nh nn cc kt qu kinh tc tho lun trong cc phn trc. Cc ch tiu ny bao gm t nh gi cht lngiu hnh, cung cp cc dch v cng, s bn vng ti kho cho ti s tinh thng cadoanh nghip, s nng ng ca cc cm ngnh, cht lng ca h tng c s hay mc cnh tranh trong nc, v.v.

S kt hp c ba nhm ch tiu ny s cung cp nhng thng tin nh gi tng hp v ton dincho cc nh hoch nh chnh sch thay v h ch da vo nhng nh gi trong mt lnh vc hphay t mt lng knh hp. Cc ch tiu kt qu kinh t phn nh nhng mc tiu cui cng cachnh sch, tht bi trong vic thc hin cc ch tiu ny phn nh tht bi trong ton b cckhu. Vic bc tch cc ch tiu ny thnh cc ch tiu b phn gip gi nhiu vn chnhsch quan trng. Cc ch tiu v hot ng kinh t gip hiu su hn lm th no cc yu tcu thnh NLCT c chuyn thnh cc kt qu kinh t cui cng. Nhn vo cc ch tiu nygip gi nh hng chnh sch cn tp trung vo u. Cui cng l cc ch tiu nn tng caNLCT nhm nh gi nhng nguyn nhn gc r ca cc kt qu t c cc lp ch tiu bnngoi. y chnh l nhng lnh vc cn c s can thip chnh sch, v cn hng vo nhng lnhvc m cc ch tiu kt qu kinh t ch ra l quan trng, ch khng ch da vo nhng lnh vcm theo cm nhn l trong lnh vc quc gia cn c nhiu yu km.Dr

aft O

nly

615 Copyright 2009 Dr. Christian H. M. Ketels, Professor Michael E. Porter

Economic Performance

Economic Activity

Competitiveness

WEF GlobalExecutive Opinion

SurveyWB

Doing Business

WBGovernance

WB LogisticalPerformance Index

CorruptionKnowledgeEconomy

Patenting

FDI flowsInvestment

Exports/Imports

ProductivityEquality

Labor utilization

Entrepreneurship

Quality of Life

PurchasingPower

Bo co NLCT Vit Nam khai thc rt nhiu ngun s liu khc nhau. Nhiu nh gi v cc cs d liu quc t c s dng; hnh trn ch ra mt vi ngun s liu c s dng trong boco. Nhiu c quan t chc ca Vit Nam v quc t cho php chng ti c tip cn ccphn tch v bo co; v chng ti rt bit n s h tr v chia s thng tin qu bu ny. Thngqua CIEM, nhm tc gi cng c tip cn mt s lng ln cc s liu thng k ca cc cquan Chnh ph Vit Nam.

Trong nm va qua, CIEM v ACI t chc mt lot cc cuc phng vn v hi tho ly kin v d tho bo co. Nhng cuc gp ny c t chc vi cc c quan v cn b ca Chnhph Vit Nam, cc nh lnh o doanh nghip, cc nh u t nc ngoi, cc chuyn gia nghincu v i din ca cc t chc ti tr quc t. Mt Ban t vn bao gm cc chuyn gia c uy tn cung cp thng xuyn cc gp v ng gp cho bo co. Vo thng 6 nm 2010, d thobo co c tho lunt ti Hi ngh bn l ca Din n Kinh t Th gii v ng ti Tp.H Ch Minh vi s tham gia ca hn 300 i biu. Chng ti xin cm n tt c cc i tc v sci m v chia s kin vi chng ti trong sut qu trnh xy dng bo co.

Phn cn li ca Bo co c chia thnh ba chng:

Chng 2 xem xt cc kt qu kinh t di gic l cc ch tiu biu hin NLCT. Chng nytrc ht m t cc kha cnh khc nhau ca s thnh vng. Trong khi GDP bnh qun ungi l mt thc o quan trng, phn ny cng m rng phm vi phn tch nh gi liuGDP bnh qun u ngi c phi l mt thc o ton din v cht lng cuc sng ca ngi

Draft

Only

7dn thuc cc tng lp khc nhau trong x hi. Phn ny cng bc tch cc kt qu kinh t caVit Nam ra thnh cc cu phn l nng sut lao ng v mc huy ng lao ng. Tc ngca chuyn dch c cu trong nn kinh t l trng tm phn tch trong phn ny. Phn hai caChng ny xem xt cc ch tiu v hot ng kinh t vi t cch va l du hiu va l nhn tng gp vo NLCT, nhng ch tiu ny thng s ch bo cho cc kt qu kinh t t ctrong tng lai. y l nhng cng c phn tch quan trng nhng khng phi l mc tiu cuicng ca cc chnh sch. Nu nhm ti cc ch tiu ny mt cch trc tip, nh nhiu quc gia lm, thng s gip nng cc kt qu thc hin ch tiu , nhng khng gip ci thin s thnhvng cng nh NLCT. Cc ch tiu kt qu kinh t c cp gm c u t (trong nc vFDI), hi nhp ton cu (FDI, xut khu, nhp khu), i mi sng to v nng lc kinh doanh.Mt s pht hin ln t vic phn tch cc ch tiu kt qu c tm tt cui mi phn.

Chng 3 nh gi cc nn tng NLCT gip to ra nhng kt qu kinh t ni trn. Phn uca chng nh gi tm tt v cc li th t nhin ca Vit Nam nh v tr a l, ti nguynthin nhin v cc nhn t khc. Phn th hai xem xt cc yu t chnh ca NLCT v m, nh htng x hi v th ch chnh tr v cht lng ca chnh sch v m. V h tng x hi, cc yu tnh nn tng nhn lc c bn, tnh php quyn, v hiu qu ca h thng chnh tr l nhng chtiu chnh c xem xt. V chnh sch kinh t v m, bo co ch yu xem xt cc chnh schti kho v tin t cng nh cc cn i bn trong v bn ngoi. Phn th ba nh gi cc khacnh ca NLCT vi m, nh s tinh thng ca doanh nghip, s nng ng ca cm ngnh, vcht lng mi trng kinh doanh. M hnh Kim cng, mt khi nim c Gio s MichaelPorter a ra vo nm 1990, c s dng phn tch mi trng kinh doanh theo bn nhmyu t chnh, l cc yu t u vo sn xut, bi cnh cho chin lc v cnh tranh, cc yu tiu kin cu v cc ngnh cng nghip h tr v c lin quan. Nhng pht hin chnh t phntch cc nn tng ca NLCT cng c tm tt cui mi phn.

Chng 4 l phn xut cc khuyn ngh da trn kt qu phn tch. Phn u ca chng tnghp cc pht hin chnh t hai chng trc nhm xc nh ba nhm nhim v chnh Vit Namcn thc hin. Phn th hai vch ra mt chng trnh hnh ng gii quyt cc nhim v ny.Phn ny ra mt s cc nguyn tc chung cn c p dng xuyn sut trong ton b qutrnh xy dng chnh sch Vit Nam. Sau , cc khuyn ngh c th c a ra cho mi lnhvc chnh sch u tin xc nh. Phn th ba v cng l phn cui ca chng xut ccvn c th v trin khai thc hin, mt lnh vc m c l nhiu bo co trc y cha ch ng mc. Phn ny xut vic xc nh th t u tin cc bc thc hin theo thi gian, nhmto ng lc thay i da trn cc thnh cng v kinh nghim bc u. Phn ny cng xutvic thnh lp mt c quan ch tr ton b qu trnh nng cao NLCT l Hi ng Nng lc Cnhtranh Quc gia mt khuyn ngh mang tnh im nhn v ct li trong ton b cc khuyn nghca bo co.

Draft

Only

1Bo co nng lc cnh tranh Vit Nam 2009 2010

1. Gii thiu chung

2. Kt qu Kinh t ca Vit Nam Chng 2 v 3 s nh gi NLCT Vit Nam ton din trn ba cp , t cc kt qu kinh t t c, cc ch tiu kinh t trung gian, cho ti nhng nguyn nhn gc r ca NLCT. Vic hiu c cn k c ba nhm ch tiu ny l rt quan trng xy dng c mt chin lc kinh t quc gia v cc gi gii php chnh sch ng b. Chng 2 tp trung vo hai lp ch tiu ngoicng ca NLCT. Phn mt ca chng tp trung vo nhm ch tiu o lng cc kt qu kinh tv cht lng cuc sng ca ngi dn Vit Nam. Phn hai tp trung vo cc ch tiu kinh t trung gian nh thng mi v u t. Nhm cc yu t ct li, hay nn tng gc r ca NLCT, s c nh gi trong Chng 3.

2.1. Cc kt qu kinh t

Nng cao mc sng, hay mc thnh vng, l mc tiu cui cng ca pht trin kinh t. Trnthc t, nhiu bn k hoch kinh t, k c chin lc mi nm ca Vit Nam ang c tholun gn y, cng t ra cc ch tiu v mc sng lm mc tiu chnh sch. Vic so snh ccquc gia da trn nhng ch tiu ny, nh phn di y, gip nh gi mt cch tng imc cnh tranh ca nn kinh t.

Tuy nhin, cho d mc sng l mt ch tiu c bn khi nh gi kt qu, n khng phi l mtcng c hu dng gip a ra cc ch dn v nh hng chnh sch. Ch tiu ny ch m t tcng gp ca tt c cc yu t NLCT n mc sng ca ngi dn. Tuy nhin, cng c th tmra nhng gi chnh sch ban u t vic nh gi cc thc o thu nhp v phi thu nhp ca sthnh vng, t vic bc tch cc yu t thnh phn to nn mc sng v d nh mc huyng ngun lc (lao ng chng hn) v vic cc ngun lc ny c s dng hiu qu ra sao gp phn nng cao mc sng.

2.1.1. Mc sng

2.1.1.1. Ch tiu thu nhp: GDP bnh qun u ngi

- GDP bnh qun u ngi tng nhanh v vng chc trong hai thp k qua, tuy vy vn mcthp v mt tuyt i

Draft

Only

Thu nhp bnh qun ca Vit Namtng vi tc bnh qun hng nti chnh chu ) v 5,64% thnhng nn kinh t tng trng nhanh nhvn ln gia nhp nhm nc thu nhnhp bnh qun u ngi ln vNam vn tip tc gi c tng trgn y.

Hnh 2.1: Tng trng GDP bnh qun

Hnh 2.2: So snh tng tr

$0

$500

$1,000

$1,500

$2,000

$2,500

$3,000

1984

1985

1986

1987

1988G

DP

bn

h q

u

n

u

ng

i

iu

ch

nh

th

eo

PP

P,

gi

la c

nh

20

05

Ngun: World Development Indicators.

t Nam tnh bng GDP bnh qun u ngi theo gibnh qun hng nm l 5,06% thi k 1986 1997 (trc khi x

thi k 1997 2009 (Hnh 2.1). Vit Nam ni ln l mng nhanh nht trn th gii trong giai on ny, gip a quc thu nhp trung bnh thp ln u tin vo nm 2008n vt ngng 1000 la M (USD). K t nm 2008 t

c tng trng vng, k c trong bi cnh suy thoi kinh t

ng GDP bnh qun u ngi ca Vit Nam (19

So snh tng trng GDP bnh qun u ngi

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

1997:Khng

hong chu

1986:i Mi

CAGR:+5.06%

Indicators.

2

theo gi so snh c khi xy ra khng hong

i ln l mt trongn ny, gip a quc gia

vo nm 2008 vi mc thunm 2008 ti nay, Vit

nh suy thoi kinh t ton cu

t Nam (1984 - 2009)

i, 1990 - 2009

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

CAGR:+5.64%

Khng

hong ti

chnhton cu

Draft

Only

3Bng 2.1: So snh thu nhp bnh qun u ngi nm 2009

Nc USD PPP$ Xp hngtrong nhm

($PPP)

Xp hng theo th gii($ gi hin hnh)Xingapo 36,537 50,705 1 4Nht Bn 39,727 32,443 2 20Hn Quc 17,078 27,168 3 26Malaixia 6,975 13,982 4 49Thi Lan 3,894 8,004 5 80Trung Quc 3,744 6,838 6 83Innxia 2,349 4,205 7 106Philippin 1,745 3,546 8 110

Trung Quc

Innxia

n

Malaixia

Philippin

Thi Lan

Vit NamCampuchia

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

10%

0 2 4 6 8 10 12 14 16

Tn

g G

DP

bq

u

ng

i (C

AG

R),

19

90

-20

09

GDP bnh qun u ngi 2009 (ngn $, gi hin hnh PPP)

Ch thch: GDP bnh qun u ngi (CAGR) ca Campuchia tnh cho 1993 - 2009. Ngun: World Development Indicators.

Draft

Only

4Vit Nam1,052 2,957

9 113Lo 940 2,259 10 125Campuchia 677 1,913 11 131Ngun: World Development Indicators

Mc d tc tng trng kinh t trong hai thp k qua rt n tng, GDP bnh qun u ngica Vit Nam (tnh theo ngang gi sc mua) vn cn thp so vi cc quc gia khc. Nm 2009,Vit Nam xp th 113 trn th gii v vn nm trong tp nhng nc ngho nht ca khu vcng (Bng 2.1). Mc thu nhp ca Vit Nam cng cn km xa so vi nhng quc gia conh chu truyn thng nh Hn Quc. Ngay c Trung Quc cng c mc thu nhp cao hnVit Nam gp hn hai ln (Bng 2.1 v Hnh 2.3).

Hnh 2.3: Cc tc bt kp khc nhau v pht trin kinh t: Vit Nam so vi cc ncng

2.1.1.2. Cc ch tiu ngoi thu nhp

Gim ngho

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

10%

1980

1982

1984

1986

1988

1990

1992

1994

1996

1998

2000

2002

2004

2006

2008

%so

v

i th

u n

h

p c

a

Ho

a K

(

%)

HnQucIn--n-xi-aThi Lan

Malaixia

Philippin

Ngun: World Development Indicators; Tnh ton ca ACI

Draft

Only

5- Vit Nam t c nhng thnh tu to ln trong vic gim ngho, tuy nhin nguy cti ngho cn cao mt s nhm dn s d b tn thng

Vit Nam c th gii ghi nhn l mt trong s t cc quc gia hon thnh sm Mc tiuthin nin k v xo i gim ngho. T l ngho gim nhanh t 58,1% nm 1993 xung cn14,5% nm 2008 (Theo iu tra mc sng h dn c, VHLSS 2006)1. T l ngho gimmnh c thnh th v nng thn nh trong Hnh 2.4. Nm 2009, mc d tng trng chm linhng t l h ngho vn tip tc gim, c tnh cn 11% theo chun ngho ca Chnh ph2.Tuy vy, nhng kt qu gim ngho t c l cha bn vng, t l ti ngho cn cao nhTh tng Nguyn Tn Dng ch ra trong bi vit nhn dp u nm mi 2010 (Trung tmBo ch 2010).

Hnh 2.4: Tnh hnh gim ngho giai on 1998-2006

1 T l ngho cn c vo mc do Tng cc Thng k (TCTK) v Ngn hng Th gii (WB) a ra vi mc chi tiubnh qun u ngi hng thng l 216.000 VND.

2 Chun ngho ca Chnh ph cho giai on 2006-2010 l chi tiu bnh qun u ngi 200.000 VND nng thnv 220 nghn VND thnh th.

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

1998

2002

2004

2006

2008

T l

n

gh

o

(%) Chung

Thnhth

Nngthn

Ngun: VHLSS, Tng cc Thng k.

Draft

Only

6Ri ro ti ngho vn cn cao v ch yu ri vo ba nhm. Nhm th nht bao gm nhng hngho m thu nhp da vo sn xut nng nghip thun ty, sng vng ven bin, ng bngsng Hng v ng bng sng Cu Long. y l nhng vng khng ch hay phi i mt vithin tai, l lt, dch bnh, m ang phi i mt vi tnh trng gim t nng nghip do qutrnh th ha. Nhm th hai l nhm ngi ngho, trong a s l ngi dn tc thiu s,sng vng ni pha Bc, Ty Nguyn, hi o, nhng ni kh tip cn ngun lc sn xutcng nh tip cn cc dch v x hi. Nhm th ba bao gm dn ngho thnh th. l nhngngi c trnh hc vn v chuyn mn thp, ngi lao ng di c t nng thn hoc nng dnmt t do th ha. S chnh lch v thu nhp gia cc vng chng t chnh sch tng trngthng qua to nhiu vic lm c gi tr gia tng thp tuy c tc ng gim ngho, nhng kh thuhp c khong cch thu nhp gia vng ngho vi vng giu. V vy, cn t mc tiu tngnng sut lao ng (NSL) ngay c trong nhm dn s ngho v vng ngho tng thu nhpmt cch bn vng.

Bt bnh ng v thu nhp

- V tng th, bt bnh ng gia tng cng vi qu trnh tng trng kinh t, nhng vn mc thp so vi cc nc trong nhm nc so snh

Vit Nam, bt bnh ng v thu nhp gia tng cng tng trng kinh t. Tuy nhin, mc btbnh ng thu nhp ca Vit Nam vn cn tng i thp so vi cc nc trong khu vc nhTrung Quc, Thi Lan, Philippin, Malaixia v Campuchia (Hnh 2.5).

Hnh 2.5: H s Gini v GDP bnh qun u ngi theo PPP, USD

Draft

Only

7Cht lng sng

Khi nim cht lng sng hiu theo ngha rng l mt thc o quan trng trong nh giNLCT ca mt quc gia. Ch s pht trin con ngi (HDI) l mt thc o cht lng sng.Ngoi ra, cht lng mi trng, c im dn s, cht lng v tip cn cc dch v y t, giodc, cc ch t v bnh ng gii, v.v. cng l nhng ch s th hin cht lng sng.

Ch s pht trin con ngi (HDI)

- Xp hng v HDI v tr trung bnh thp, im s tuyt i v cc ch s HDI thp hnso vi hu ht cc nc trong khu vc

Ch s HDI c cu thnh bi mt lot cc ch s thnh phn chia thnh ba nhm: thu nhp, sckho v gio dc. Vit Nam t im kh cao v nhm ch s sc kho, v d ch s tui th bnhqun, so vi cc nc chu khc (Bng 2.2). Tuy nhin, Vit Nam cn ci thin cc ch s vgio dc l nhm ch s m Vit Nam vn ng sau nhiu nc chu . V d, s nm i hctrung bnh l 5,5 v s nm i hc d kin l 10,4 (ci thin c 4,9 nm) i vi Vit Nam, trong khinhng con s ny tng ng l 5,7 v 12,7 (ci thin c 7 nm) i vi Innxia. ci thin ch s

Vit Nam

Campuchia

Trung Quc

Indonesia

Lo

Philippines

Thi Lan

Malaysia

30

35

40

45

50

55

0.00 2.00 4.00 6.00 8.00 10.00 12.00 14.00 16.00

GIN

IInd

ex,1

992

-200

7

Ch : Ch s Gini tnh t 0 (bnh ng tuyt i) ti 100 (bt bnh ng tuyt i). Ch s GINI trong giai on gn nht t 1992-2007. Ngun: Bo co Pht trin Con ngi 2009, UNDP.

Bt

bn

h

n

g

tB

t

bn

h

n

g n

hi

u

GDP bnh qun u ngi 2007 (ngn USD)

Draft

Only

8HDI th bn cnh ci thin GDP bnh qun u ngi cn ng thi ci thin cc ch s khc, cbit l cc ch s v gio dc.

Bng 2.2: Ch s pht trin con ngi v cc ch s thnh phn - Vit Nam so vi mts nc chu , 2010

XphngHDI

im sCh s

pht trincon ngi

(HDI)

Tui thbnh qun

(nm)

S nm ihc trung

bnh(nm)

S nm ihc d

kin(nm)

Tng thu nhpquc dn

(GNI) bnhqun u

ngi (PPP2008 $)

Xp hngGNI bnhqun u

ngi tr ixp hng

HDI

iHDI ngoithu nh

Hn Quc 12 0.877 79.8 11.6 16.8 29,518 16Xingapo 27 0.846 80.7 8.8 14.4 48,893 19Malaixia 57 0.744 74.7 9.5 12.5 13,927 3Trung Quc 89 0.663 73.5 7.5 11.4 7,258 4Xri-lan-ca 91 0.658 74.4 8.2 12 4,886 10Thi Lan 92 0.654 69.3 6.6 13.5 8,001 11Philippin 97 0.638 72.3 8.7 11.5 4,002 12Innxia 108 0.6 71.5 5.7 12.7 3,957 2Vit Nam 113 0.572 74.9 5.5 10.4 2,995 7n 119 0.519 64.4 4.4 10.3 3,337 6Lo 122 0.497 65.9 4.6 9.2 2,321 3Campuchia 124 0.494 62.2 5.8 9.8 1,868 12Bnglaet 129 0.469 66.9 4.8 8.1 1,587 12Ngun: Lin Hp Quc, 2010

Cht lng mi trng

- Cht lng mi trng xung cp do nhim cng nghip

T nm 1998-2007, lng kh thi CO2 t tiu th nng lng tng trung bnh 9,6% hng nm(theo Chng trnh Mi trng Lin Hp Quc). nhim khng kh ch yu do ngnh cngnghip, giao thng v cc ngnh dn dng gy ra.

Tnh trng nhim ngun nc cng tr nn nghim trng, c bit ti nhng trung tm cngnghip ln, khu cng nghip ti lu vc cc sng ng Nai, sng Cu v sng Nhu. Tc nhngy nhim chnh l sn xut cng nghip (ch bin k c th cng, lng ngh), tc thha nhanh i km vi mt xy dng cao3.

3 Trung tm cng nghip lu vc sng Cu gm cc tnh Thi Nguyn, Bc Giang, Bc Ninh, Hi Dng v VnhPhc.

Draft

Only

9Hp 2.1: Tnh trng nhim ti lu vc sng ng Nai, sng Cu v sng Nhu

Ring cng nghip khai thc m v khong cht lu vc sng Cu chim 55% cht thicng nghip, sn xut kim loi chim 25%, giy 7% v thc phm 4 %. lu vc sng Nhu(trong c H Ni), 56% nc thi gy nhim l nc sinh hot, 24% l nc thi cngnghip v 4% l nc thi lng ngh. lu vc sng ng Nai (trong c TP HCM, ngNai, Bnh Dng), c mi ngy c 480 nghn mt khi nc thi cng nghip x ra mi trngnc, trong 24,6% l t khu cng nghip, khu ch xut.

Ngun: Ngn hng Th gii, 2006.

2.1.2. Cc yu t to nn s thnh vng

Vic bc tch yu t cu thnh nn s thnh vng nhm gip lm r ngun gc ca tng trngkinh t, trong bao gm vic huy ng cc yu t ca sn xut v nng sut. V nhng yu tcu thnh nn GDP bnh qun u ngi lin quan ti cc lnh vc chnh sch khc nhau, vicbc tch ny gip lm r nhng kha cnh no ca NLCT cn c phn tch k hn.

2.1.2.1 Cc yu t to ra tng trng

- Nng sut nhn t tng hp (TFP)4 mt thc o quan trng v hiu qu s dng vnv lao ng c xu hng gim mnh k t nm 2000, trong khi vn vt cht trthnh ngun lc chnh to ra tng trng

4 Trong kinh t hc, nhn t nng sut tng hp (TFP) l mt bin s o lng phn tng trng u ra c to ra bi cc yu t u vo khng phi l yu t truyn thng nh vn hay lao ng. TFP bao gm nhiu yu t nhngch yu l tin b cng ngh.

Draft

Only

10

Tc tng trng GDP ca mt quc gia c th c bc tch thnh ba b phn: tng trngv vn vt cht, tng trng v lao ng, v tng trng v TFP. Trong thi k 1990-2000, 34%tng trng GDP ca Vit Nam l do ng gp ca tng trng vn vt cht, 22% l do tngtrng lao ng v 44% l do tng trng TFP. Tuy nhin, trong thi k 2000-2008, ng gpca vn vt cht tng ln ti 53%, trong khi phn ng gp ca TFP gim xung cn 26%(Bng 2.3). Nu so vi cc nc ASEAN khc nh Innxia, Malaixia, Thi Lan v Philippin,ng gp ca TFP vo tng trng kinh t cc nc ny u tng mnh trong thi k 2000-2008. Hn th na, Trung Quc, hn 50% tng trng kinh t trong c thi k 1990-2008 l doTFP ng gp. R rng l Vit Nam ph thuc qu nhiu vo vn vt cht tng trng, vhm rng nng sut bin ca vn Vit Nam l thp v t ra cu hi v s bn vng ca cchthc tng trng hin nay.

Bng 2.3: Cc yu t to ra tng trng GDP, 1990-2008

Nc Giai on 1990-2000 Giai on 2000-2008

Tng trngGDP

Cc yu t to ra tngtrng Tng trng

GDP

Cc yu t to ra tngtrng

Vn Lao ng TFP Vn Lao ng TFPng gp tnh theo im phn trm hng nm (ppa)

Vit Nam 7.3 2.5 1.6 3.2 7.3 3.9 1.4 1.9TrungQuc 9.9 3.6 0.7 5.5 9.7 4.1 0.6 5n 5.3 2.1 1.2 2 7.3 3.1 1.6 2.7Campuchia 7.3 2.8 2.5 2 9 4.2 3.5 1.3Innxia 4.1 2.5 1.1 0.5 5.1 1.4 1.1 2.5Malaixia 6.9 3.7 2.1 1.1 5.4 1.6 1.1 2.7Philippin 3 1.3 1.4 0.3 4.7 1 1.9 1.8Thi Lan 4.4 2.7 0.3 1.4 4.7 0.8 1.4 2.5

T trng ng gpVit Nam 100% 34% 22% 44% 100% 53% 19% 26%TrungQuc 100% 36% 7% 56% 100% 42% 6% 52%n 100% 40% 23% 38% 100% 42% 22% 37%Campuchia 100% 38% 34% 27% 100% 47% 39% 14%Innxia 100% 61% 27% 12% 100% 27% 22% 49%Malaixia 100% 54% 30% 16% 100% 30% 20% 50%Philippin 100% 43% 47% 10% 100% 21% 40% 38%Thi Lan 100% 61% 7% 32% 100% 17% 30% 53%Ngun: S liu ca WDI; tnh ton ca ACI.

Draft

Only

11

2.1.2.2. Mc huy ng lao ng

Mc huy ng lao ng c o bng t l dn s tham gia vo qu trnh sn xut ca nnkinh t. T l trung bnh ny chu tc ng ca hai yu t khc nhau. Th nht, c cu nhn khuca x hi quyt nh t l dn s trong tui lao ng. S thay i v t l gia nhm dn stham gia lao ng v nhm khng tham gia lao ng s c tc ng ng k n tc tngtrng qua thi gian. Th hai, t l tham gia lc lng lao ng cng ph thuc vo hiu quca th trng lao ng t gic to c hi vic lm cho ngi lao ng.

Xu hng nhn khu hc

- C cu dn s tr vi t l dn s trong tui lao ng cao l mt li th ln, nhng xuthin nhng du hiu ban u ca gi ho dn s v mt dn s cao cng l mt thch thc

Vit Nam c quy m dn s ln v c cu dn s tr, vi 90% dn s nm trong hoc di tui lao ng. Vo cui nm 2009, dn s Vit Nam c t 86,06 triu ngi, vi 29,6% l dns thnh th v 70,4% l dn s nng thn5. Vit Nam hin l nc ng dn th 3 ti ng Nam v th 13 trn th gii.

So vi nm 1999, t trng dn s di tui lao ng (0 - 14 tui) gim t 34,3% xung cn26,5% trong nm 2009 (theo s liu ca UN Population Database). Trong khi , t trng dn sca nhm trong tui lao ng (15 - 64) tui tng t 60,18% ln 67,18% trong thp k vaqua. Cn nhm dn s t 64 tui tr ln tng nh t 5,51% ln 6,30% trong giai on 1999 -2009. Nh vy, Vit Nam ang trong thi k c cu dn s vng, thi k m nhm dn strong tui lao ng cao gn gp i nhm dn s trong tui ph thuc. Thi k ny chdin ra mt ln trong mt th h v thng ch ko di trong vng 15-30 nm, hoc 40 nm, tythuc vo vic kim ch mc sinh, v vy, trong thi k ny, Vit Nam cn tn dng c hi ccc chnh sch to nn mt lc lng lao ng (LLL) vng, c cht lng, a t nc phttrin.

Hnh 2.6: T l dn s trong tui lao ng ca Vit Nam

5 Kt qu iu tra dn s s b nm 2009 (Tng cc Thng k)

Draft

Only

Tuy nhin, bn cnh xuca dn s Vit Nam tng 11% (thin cao hn mc trung bnh ctrn th gii phi mt nhiu thha dn s trong khi Vit Namnhng thch thc ln i vi hkinh t cn thp.

Vit Nam cng l nc c m2007 l 254 ngi/km2 cao gcc nc pht trin v 6 7 ls cao nh hng xu n chngha l nhng ngnh cng nghikinh t ca Vit Nam v Vit Nam cch hiu qu hn.

T l tham gia lc lng lao

- T l tham gia LLL cao nhng ang c xu hhn trc khi bc vo LLL

45

50

55

60

65

70

7519

50

1955

1960

1965

T

l d

n

s

tro

ng

t

u

i t

15-6

4,%

Ngun: UN Population Database Revision 2008.

t hin du hiu ca gi ho dn s. Theo thtng 11% (t 24,5% ln 35,9%) sau 10 nm. Ch s gi ha c

c trung bnh ca khu vc ng Nam (khong 30%). Thng thu thp k mi chuyn t giai on c cu dn s

t Nam ch mt c 3 nm (t 2005 sang 2008). Gi ho dn si h thng an sinh x hi ca Vit Nam khi m trnh

t dn s thuc loi cao nht th gii mt cao gp 1,86 ln mt ca Trung Quc (136 ng

n mt trung bnh ca th gii (30 40 ngt lng mi trng sng, c bit khu vc th

ng ngnh cng nghip cn c din tch rng s khng cn l lt Nam ng trc thch thc phi s dng qu

ng lao ng

cao nhng ang c xu hng gim i do dn s trLLL

1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005

2010

UN Population Database Revision 2008.

12

ng k, ch s gi hagi ha ca Vit Nam

Thng thng, cc nc tr sang giai on gi

2005 sang 2008). Gi ho dn s s t rat Nam khi m trnh pht trin

t trung bnh nmc (136 ngi/km2), gp 10 ln

ngi/km2). Mt dnc th. iu ci th cho tng trng t ca mnh mt

c c hi i hc lu

2015

2020

2025

2030

D bo

Draft

Only

13

Ti thi im thng 4/2009, Vit Nam c 43,8 triu ngi tham gia LLL, tng ng vi51,1% dn s. Nh minh ho trong hnh 2.7, t l tham gia lao ng ca dn s trong tui laong ca Vit Nam gim i theo thi gian, ch yu l do t l tham gia ca nhm tui 15 24gim i. Tuy nm 2008 t l tham gia LLL ca dn s trong tui lao ng gim 2,5 im phntrm so vi 10 nm trc, nhng vn t 77,4%, tc l vn cao, ngang bng nhiu nc thu nhpcao nh Nht Bn, an Mch v.v.

Thc t, t l tham gia LLL gim i l do tng trng trong giai on va qua gp phn cithin mc sng, to iu kin cho dn s tr, nht l khu vc nng thn c c c hi hchnh thay v phi bc vo th trng lao ng sm nh trong thi k trc. T l tham giaLLL nhm 15-24 tui gim mnh v lin tc t nm 1980 n nay.

Hnh 2.7: Thay i v t l tham gia LLL tng nhm tui t 1980-2008

C cu tham gia LLL tng nhm tui ca Vit Nam nm 2008 c nhiu im tng ng viTrung Quc, trong 92,8% dn s trong tui 25-34 tham gia LLL. Nhm nc thu nhpcao c t l tham gia LLL nhm tui 15-24 thp hn, nht l Hn quc, ng thi t l thamgia ca tui 55-64 v 65 tui tr ln li cao. Kinh nghim ca cc nc ng rng Vit Namcn tn dng c cu dn s vng cho tng trng trc khi bc vo thi k gi ha dn s dtnh s din ra sau khong hai thp k na.

50

55

60

65

70

75

80

85

90

95

100

1980

1986

1990

1995

1997

2000

2005

2008

T

l t

ha

m g

ia l

c l

ng

lao

ng

(%)

15-2425-3435-54

Ngun: ILO

Draft

Only

14

Hnh 2.8: T l tham gia lc lng lao ng tng nhm tui nm 2008 ca Vit Namso vi mt s nc Chu

Tc tng vic lm

- Tng trng vic lm chm so vi tng GDP; t l lao ng t tr lng hoc lm vic trongkhu vc phi chnh quy cao gi rng t l tht nghip hoc khng ton dng lao ng trn thct cao hn cc thng k chnh thc

Cu v lao ng tng thp hn so vi mc tng trng v thu nhp v xut khu. So snh vi ccnc trong giai on tng trng nhanh ca h, Vit Nam c mc gia tng vic lm thp hn.T l tham gia LLL cao ca Vit Nam (43,9% nm 1991) so vi cc nc trong nhm nc sosnh nh Bng di y (v d t l ny ca Hn Quc l 29,4% nm 1960 v ca Malaixa l34,2% nm 1977) c th l mt trong nhng nguyn nhn gii thch cho tc tng vic lmchm. Tuy nhin, vi trng hp ca Thi Lan, nc ny bt u giai on tng trng nhanhnm 1976 vi t l tham gia LLL kh cao (42,6%) nhng vn t tc tng vic lm khong3% trong sut hai thp k.

Bng 2.4: Tng trng vic lm Vit Nam so vi cc nc chu khc

Quc gia Tc tng vic lm (%)Vit Nam 1991 2007 2.4

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

15-24 25-34 35-54 55-64 65+

T l

t

ha

m g

ia (%

)

Vit Nam Nht Bn MalaysiaTrung Quc Hn Quc Hong Kong

Ngun: ILO

Draft

Only

Hn Quc 1969-1988Malaixia 1977-1996Thi Lan 1976-1995i Loan 1963-1982Innxia 1977-1996Phi-lip-pin 1961- 1980Ngun: Chng trnh ging dnhn gc r mang tnh c cu cT9/2008.

C cu phn b u t mt cn thp. Hn 37% tng u t x hvc ny ch to 34% GDP v tra nhiu vic lm nht (hn 87%gii quyt mt cn i ny cn nn kinh t.

Hnh 2.9: C c

iu ny t ra mt thch thnhng ngnh pht trin nng ca mt nn cng nghip nng su

9.3 9.5

90.1 89.4

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2000

2002

T

l l

ao

ng

(%)

Ngun: Tng cc Thng k

3.23.533.42.93.3y kinh t Fulbright, "Nguynu ca bt n kinh t v m",t cn i gia cc thnh phn kinh t cng to nn t

hi tp trung vo khu vc nh nc thm d34% GDP v to ra 10% s vic lm. Trong khi , khu v

87% tng s vic lm) li ch chim 28% tng n c coi l mt phn ca chnh sch thc

C cu lao ng theo thnh phn kinh t, 2000

c ln i vi Vit Nam trong vic to cng n vin nng ng thu ht vo LLL tr trong khi v

p nng sut thp v thm dng lao ng.

9.5 9.1 9.0 9.1 9.6

87.8 87.8 87.4 87.2 87.0

2005

2006

2007

2008

2009

15

o nn tc to vic lmng vn trong khi khuc kinh t t nhn to

ng u t x hi. Vicy to vic lm cho

, 2000 - 2009

cng n vic lm trongn trnh c ci by

Khu vc u t

nc ngoi

Khu vc ngoi nh

nc

Khu vc nh ncDraft

Only

16

Cng cn lu l nhng ngi lm vic c hng lng chnh thc ch chim 23% tng slao ng lm vic Vit Nam (theo Bo co v xu hng vic lm ca ILO nm 2009). S 77%cn li l ngi lm vic t tr lng v lm vic trong khu vc phi chnh quy gm cc doanhnghip qui m nh cha ng k kinh doanh v cc h gia nh. Do , t l thng k thtnghip chnh thc c th khng tnh n y mc tht nghip v khng ton dng lao ngca nhng ngi lao ng t tr lng (bao gm c nhng lao ng nng nghip) v nhngngi lm vic trong khu vc phi chnh quy.

2.1.2.3. Nng sut lao ng

Tng NSL chnh l ct li m bo duy tr kt qu ca thnh tu pht trin t c. NSL nh ngha y l GDP bnh qun ngi lao ng c nh gi trn c ba kha cnh:

- Th nht, NSL tng c th l kt qu ca lao ng c tay ngh cao hn hoc vn ut nhiu hn, hoc do yu t cng ngh, hiu qu k thut th hin qua TFP hay s kthp ca tt c cc yu t ny.

- Th hai, NSL bnh qun tng c th l kt qu ca chuyn dch c cu kinh t, lm chot l lao ng lm vic trong cc ngnh c nng sut cao tng ln, hoc do tng nng sutni b ngnh nh i mi sng to.

- Th ba, NSL tng c th l do kt qu chuyn dch c cu doanh nghip theo cc khuvc trong nn kinh t (gia khu vc nc ngoi v trong nc, gia khu vc t nhn vnh nc) do mi khu vc c mc nng sut v tc tng nng sut khc nhau

Nng sut lao ng tng th

- Mc d tc tng NSL tng th tng i cao, mc nng sut tuyt i ca Vit Nam vnthp hn nhiu so vi hu ht cc nc trong khu vc

NSL ca Vit Nam tng lin tc k t nm 1986 ti nay, vi tc tng tng i cao sovi cc nc so snh. Trong thi k 1986 2009, NSL ca Vit Nam tng trung bnh 4,67% -cao hn so vi cc nc trong khu vc ASEAN (tc tng trung bnh ca ASEAN l 3,73%)nhng vn thp hn kh nhiu so vi tc ca Trung Quc (7,26%). Tuy nhin, trong cc phnphn tch di y s lm r hn liu NSL tng cao ch yu l do s chuyn dch sang ccngnh thm dng vn hay do ci thin v k nng v cng ngh sn xut.

V mt tuyt i, Vit Nam vn l quc gia c NSL thp trong khu vc ng Nam . V dnm 2009, NSL ca Vit Nam ch tng ng 14,9% ca Xingapo, 9% ca M, 40% caThi Lan v 52,6% ca Trung Quc.

Draft

Only

17

Hnh 2.10: So snh xu hng tng nng sut lao ng Vit Nam so vimt s nc chu , giai on 1975 2009

Nu so snh nng sut lao ng trong khu vc ch bin ch to, khu vc vn c coi l nglc dn dt tng trng nng sut ca Vit Nam, th kt qu ca Vit Nam cn khim tn hnna. Nu ly mc nng sut ca Hoa K vo nm 20006 l 100 th nng sut ca khu vc ch tctrong cng nm ca Vit Nam tng ng l 2,4; ca n l 4,3; ca Innxia l 5,2; caTrung Quc l 6,9; ca Thi Lan l 7; ca Malaixia l 15,1; ca Xingapo l 55,3 v ca HnQuc l 63,6 (Hnh 2.11).

Hnh 2.11: Nng sut khu vc ch to nm 2000 Vit Nam so vimt s nc chu

6 S liu so snh gia cc nc cho cc nm gn y khng c.

$0

$5,000

$10,000

$15,000

$20,000

$25,000

$30,000

$35,000

$40,000

$45,000

1975

1977

1979

1981

1983

1985

1987

1989

1991

1993

1995

1997

1999

2001

2003

2005

2007

2009

GD

P t

rn

m

t la

o

n

g t

heo

$ n

m

19

90

Hn Quc

Malaixia

Thi Lan

Innxia

TrungQuc

Vit Nam

Ngun:The Conference Board,Total Economy Database 2010.

Draft

Only

Tc ng ca chuyn dch c c

- Nng sut tng ch ydch v, tuy nhin tng nng su

Trong giai on 1996 2008, tnng sut xut pht im thp.ngnh vo tng trng NSL trong giai ocho thy, chuyn dch c cu ngnh ng gp ttrong giai on 2000 2008, trong khi tng trmt phn ba. iu ng ni lng t ngnh c NSL thp sang ngnh c s ngnh c tc tng NSLhoc nu c th tc ng ca chuynng sut chung l rt yu. Kthp k va qua ch yu theo chirng ca ngnh cng nghip v dng.

Hnh 2.12: Ngun lc c

2.4

0

10

20

30

40

50

60

70

Vit Nam n

Ch

s

N

ng

su

t

(Ho

a K

n

m

20

00

= 1

00

)

Ngun: UNIDO; China Statistical

ch c cu ngnh i vi tng nng sut

u l do chuyn dch c cu t nng nghip sang cng nghi, tuy nhin tng nng sut ni b ngnh cn chm

2008, tc tng NSL ch t trung bnh 4,8% hng nm tp. So vi giai on 1991-1999, ng gp ca chuy

ng NSL trong giai on 2000-2008 cn cao hn na.u ngnh ng gp ti hai phn ba tng trng nng su

2008, trong khi tng trng nng sut ni b ngnh chu ng ni l s chuyn dch ny phn ln nh vo tc

p sang ngnh c NSL cao hn (chuyn dch c cNSL nhanh m ng thi tng c t trng lao a chuyn dch c cu loi ny (chuyn dch c c

t qu ny phn nh qu trnh chuyn dch c cu theo chiu rng, tc l s thu hp ca ngnh nng nghi

p v dch v xt c v t trng ng gp vo GDP l

a tng trng NSL trong giai on 1991

4.3 5.26.9 7.0

15.1

n Innxia TrungQuc

Thi Lan Malaixia

UNIDO; China Statistical Yearbook.

18

p sang cng nghip v

8% hng nm t mt mca chuyn dch c cua. Hnh 2.12 di y

ng nng sut tng thngnh ch ng gp khong

ng ca di chuyn laoch c cu tnh). Trong khing lao ng vn cn t

ch c cu ng) i vi tngch c cu trong hn hai

a ngnh nng nghip i lin vi mo GDP ln t trng lao

n 1991-1999 v 2000-2008

15.1

55.3

63.6

Malaixia Xingapo Hn Quc

Draft

Only

19

Tc tng NSL trong ni b cc ngnh cn chm cng lm ny sinh nhng lo ngi. Nghincu kinh nghim ca cc nc cng nghip mi (NICs) chu cho thy tng trng NSLca ni b cc ngnh mi l ngun lc chnh ca tng trng NSL tng th nn kinh t. HnQuc, tng trng NSL ni b ngnh ng gp trung bnh 83%, ca chuyn dch c cu nggp 17% vo tc tng NSL tng th trong giai on tng trng cao, 1963-1973. T l nyl 69%, 31% trong giai on 1973-1985 v 89%, 11% t 1985-1996 (Bart Van Art v MarcelTimmer, 2003). Tng t nh vy, 85% thay i NSL ca Xingapo trong giai on 1970-2005l do ng gp ca tng NSL ni b cc ngnh (ACI, 2009).

Hnh 2.13: Tc tng NSL tng th v ca mt s ngnhtheo cc k hoch 5 nm 2001 2005 v 2006 - 2009

4.63

7.12 7.28

10.911.14

1.48 (0.13)

1.40

2.87 (0.64)

0

2

4

6

8

10

12

NSL 1991 Tng NSLni ngnh

CDCC tnh CDCC ng NSL 1999 NSL 2000 Tng NSLni ngnh

CDCC tnh CDCC ng NSL2008

Mill

ion

VN

Dpe

rw

orke

r

Ngun: Tnh ton ca ACI v CIEM da trn s liu ca Tng cc Thng k

Draft

Only

Hnh 2.13 cho thy khu vc nng lm nghitrng tm u t ca Chnh phch bin, ch to mi mc NSL thbin l ni to c nhiu viTuy nhin, ch yu l do ngnh ny mthp, ch cha ng thi tng quy m v tng stng cao.

Nng sut lao ng theo thnh ph

- C s chnh lch ln v NSL ginhiu nhng ang c du hiu gidng nhiu lao ng; NSL cvn; khu vc ngoi nh nc c

Xem xt theo thnh phn kinh tkhu vc Nh nc, 20 ln khu vnhin, khong cch nng sut ny ang gis dng nhiu lao ng k t sau hch bin s dng cng ngh lmi trng, gy nhim nghim tr

4.84.2

-8

-4

0

4

8

Tng Nng

Ngun: Tng cc Thng k

Tc

t

ngtr

ng

(%)

c nng lm nghip c tc tng trng NSL cao nha Chnh ph v cc nh u t nc ngoi vn tp trung nhi

c NSL thp hn. Trong nhng nm gn y, ngnh cng nghic lm, ng gp vo chuyn dch c cu lao

do ngnh ny m rng quy m sn xut v hp th lao i tng quy m v tng sn phm c hm lng cng ngh

ng theo thnh phn kinh t

NSL gia cc thnh phn kinh t: NSL ca khu vu gim mnh do xu hng FDI dch chuyn sang cc ngnh s

ng; NSL ca khu vc nh nc cao do tp trung vo cc ngnh thm dc c nng sut thp nht

n kinh t, vo nm 2000, NSL trong khu vc FDIkhu vc ngoi nh nc v hn 10 ln ca ton n

t ny ang gim mnh ch yu do FDI dch chuysau hi nhp. Nhiu doanh nghip FDI trong ngnh cng nghic hu, mt s doanh nghip khng tun th cc quy

m nghim trng. NSL khu vc ny c xu hng gi

4.5

-2.4

-6.0

2.8

0.1

-4.5

Nng - lm nghip Thy sn Cng nghip khai thc m

2001-2005

20

ng NSL cao nht, trong khip trung nhiu vo khu vc

gnh cng nghip chu lao ng v c cu ngnh.

lao ng c trnh ng cng ngh cao, gi tr gia

a khu vc FDI cao hnn sang cc ngnh s

p trung vo cc ngnh thm dng

FDI cao gp hn 2 lna ton nn kinh t. Tuych chuyn sang cc ngnh

p FDI trong ngnh cng nghipcc quy nh v bo v

ng gim mnh trong giai

2.5

4.5

1.0

Cng nghip khai Cng nghip ch

bin, ch to

2006-2009

Draft

Only

21

on 2000 - 2007. n nm 2008, NSL khu vc ny ch cao hn 7 ln so vi khu vc ngoinh nc v ch bng 90% khu vc nh nc, tuy nhin vn cn cao hn 4 ln so vi nng sutchung ca nn kinh t. Khu vc kinh t ngoi nh nc c NSL thp, c khong cch rt xa vihai khu vc cn li. Nguyn nhn v khu vc ny bao gm c khu vc kinh t phi chnh quy, vh gia nh, kinh t c th vi t l vn lao ng thp v iu kin tip cn cng ngh hn ch.

Hnh 2.14: Nng sut lao ng theo thnh phn kinh t

2.1.3. nh gi chung

Tng trng lin tc gip Vit Nam t mc thu nhp bnh qun u ngi trn 1000 USD tnm 2008 v nhiu ch s cht lng sng c ci thin. Tuy nhin, trong kt qu tngtrng kh n tng va qua ni ln ba vn rt ng quan tm v l thc o ca NLCT.

Mt l, mc d NSL tng lin tc trong hn 20 nm qua, nhng ch yu l do s chuyn dchsang cc ngnh thm dng vn gip tng nng sut lao ng, trong khi phi tr gi bng hiuqu ca vn v hiu qu tng trng thp. V mt tuyt i, Vit Nam vn l nn kinh t cNSL thp. Hai l, chnh lch v thu nhp gia nhm dn s giu nht v nhm dn s nghonht c xu hng gia tng. Ba l, cht lng mi trng ngy cng gim st, nht l cc vngkinh t trng im, l u tu tng trng ca c nc. Vit Nam cng ang chng kin qutrnh th ho nhanh chng, to sc p ln ln h tng th v vic to vic lm ngoi khuvc nng nghip.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

Prel

.200

9Tri

u

n

g t

rn

u n

g

i

lao

ng

(1

99

4)

Ton nn kinh

t

Khu vc nh

nc

Ngoi nhnc

u t nc

ngoi

Ngun: Tng cc Thng k

Draft

Only

22

Ngun lc tng trng ca Vit Nam c nhiu im tng ng vi cc nn kinh t ng Nam, trong vn vt cht l ngun lc chnh ca tng trng, trong khi ng gp ca TFP, trong c yu t cng ngh, thiu n nh v cn thp. Vit Nam c t l huy ng LLL cao v stip tc c hng li nh c cu dn s vng trong thp k ti. Tuy nhin, trnh chuynmn ca LLL thp, li chm ci thin, nht l nhm lao ng tr tui v ang l ro cnln i vi tng trng NSL.

Mt im ng lo ngi na l ng gp rt thp ca tng trng NSL ni b cc ngnh votng trng NSL trong giai on va qua. Mc d ng gp cao ca chuyn dch c cu ntng NSL l tch cc, nhng kinh nghim ca cc nc pht trin cho thy trong di hn tngtrng NSL ni b cc ngnh mi l ngun lc chnh ca tng trng nng sut. Do , ccchnh sch kinh t ti y cn to nn tng thc y tng nhanh NSL ni b cc ngnh, cng chnh l tng NLCT ca nn kinh t.

2.2. Cc thc o kt qu kinh t trung gian

Cc ch s nh u t, thng mi, nng lc sng to l nhng ch s dn bo v s thnh vngtrong tng lai. u t lm tng tng ti sn vn v thng l du hiu cho thy s ci thinnng lc sn xut ca nn kinh t. Cnh tranh trong thng mi s thc y tnh hiu qu, buccc doanh nghip ni a phi cnh tranh vi bn ngoi v tip thu tng mi, qua nng caoNSL. Nng lc sng to dn ti s ra i cc sn phm, dch v mi v phng thc sn xutv marketing mi.

Trong phn tch NLCT, cc ch s ny ng vai tr kp. Chng va l du hiu phn nh NLCTca mt nn kinh t va l nhn t ng gp lm tng NLCT. S tng ln ca u t, thngmi, hay nng lc sng to thng ko theo s ci thin NLCT theo thi gian.

Tuy nhin, cc ch s trung gian thng b hiu nhm thnh mc tiu chnh sch thay v bn chtch l cc cng c chn on. u t l mt v d in hnh: khi cc hot ng u t din ra tnhin theo quy lut th trng, th y l du hiu v cng l yu t ng gp lm tng NLCT.Nhng nu cc hot ng ny l kt qu ca s can thip ca chnh ph, v d nh thng qua trcp u t, th s gia tng u t c th lm suy gim mc thnh vng. V l do ny, trongnh gi NLCT, cc ch s trung gian ch c coi l phng tin chn on thay v l mc tiucui cng. Cch tip cn ny cng gip nhn mnh vai tr ca cc ch s khc, v d nh tnhcht ca nh u t hay hiu qu u t, t xc nh c r hn liu cc ch s trung gianc phn nh hay ng gp vo NLCT khng.

2.2.1. u t

Draft

Only

23

u t, bao gm u t trong nc v u t nc ngoi, l du hiu cho thy nim tin vo schp dn ca mt nn kinh t trong tng lai. u t c tc dng trc tip ti gia tng ti sn vn.Thng thng, cc my mc thit b mi s i km vi s ci thin trong c cu t chc v hotng. V u t thng c xu hng gip tng mc thu li t k nng lao ng, to ng lc nng cp cc yu t khc ca NLCT. u t nc ngoi cn mang ti cc li ch khc nhvn, cng ngh v cc mi lin kt vi th trng nc ngoi.

2.2.1.1 Tnh hnh u t chung:

2.2.1.1.1 T l u t

- T l u t so vi GDP cao v ngy cng tng

Tng trng kinh t ca Vit Nam i km vi s gia tng u t. T l u t trn GDP tng lintc, t 18,1% nm 1990 ln 46,5% nm 2007. Trong nm 2008, do cc bin php kim ch lmpht ca Chnh ph gp phn lm gim t l ny xung cn 41,3%.

T l u t so vi GDP ca Vit Nam cao hn nhiu so vi cc nc cng nghip mi trongkhong thi gian 1960-1980, cao hn c Trung Quc v nhiu quc gia pht trin nhanh trongvng vi thp k gn y. V d nh trong khong thi gian 1961-1980, t l u t trn GDPtrung bnh ca Hn Quc ch l 23,3%, i Loan 26,2%, trong khi tc tng trng GDP cacc quc gia ny vn t tng ng l 7,9% v 9,7%. Trc cuc khng hong ti chnh chu ,t 1981 ti 1995, GDP ca Thi Lan tng trung bnh 8,1%, v t l u t trn GDP trung bnhnm t 33,3%. Trong giai on 2001-2006, t l ny ca Vit Nam l 37,2%, gn bng vi t l38,8% ca Trung Quc; mc d vy, tc tng trng GDP hng nm ca Trung Quc l9,7%, cao hn nhiu so vi con s 7,6% ca Vit Nam (Riedel, 2009).

Hnh 2.15: T l u t trn GDP ca Vit Nam so vi mt s quc gia, 1990 -2008Dr

aft O

nly

24

2.2.1.1.2. Hiu qu u t

- Hiu qu u t thp v ngy cng gim

H s gia tng vn - u ra (ICOR) tuy khng phi l cng c phn tch chc chn, nhng phnno phn nh t l u t cao ca Vit Nam so vi tc tng trng. V h s ny ngy cngc xu hng tng ln. Tnh trung bnh, ICOR ca Vit Nam l khong 4,8 trong giai on 2000-2008 v 5,4 trong giai on 2006-2008. Vi mc ny, ICOR ca Vit Nam cao hn nhiu cacc nc cng nghip mi trong giai on chuyn i kinh t (t 1961 ti 1980) nh i Loan(2,7), Hn Quc (3,0), v cng cao hn ICOR ca mt s nc trong khu vc nh Thi Lan (4,1trong giai on 1981-1995) v Trung Quc (4,0 trong giai on 2001-2006).

Hnh 2.16: H s ICOR ca Vit Nam v mt s quc gia chu khc

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

Ph

n

tr

mG

DP

(%) Trung

Quc

In--n-xi-aHn Quc

Ma-lai-xi-a

Ngun: World Development Indicators

Draft

Only

25

2.2.1.1.3 u t ca khu vc cng

- Khu vc nh nc c t trng u t cao nhng hiu qu u t thp

Mc d vn u t ca khu vc t nhn trong nc v FDI tng rt nhanh, trung bnh l 18% v44% tng ng trong vng 20 nm qua, nhng vn u t ca khu vc cng vn ng vai trquan trng nht trong tng vn u t ton x hi. V vy hiu qu s dng vn ca khu vccng c ngha quan trng i vi c tng trng v n nh v m ca Vit Nam.

Hnh 2.17: C cu u t theo thnh phn s hu, 1995 - 2009

0.0

1.0

2.0

3.0

4.0

5.0

6.0

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

H s

Campuchia

TrungQuc

n

Vit Nam

Hiu qu u t cao

Hiu qu u t thp

Ngun: World Development Indicators v Economist Intelligence Unit 2010; Tnh ton caACI.

Draft

Only

26

Vn u t ca khu vc cng c th n t bn ngun: t ngn ngn sch, t cc DNNN, t tndng nh nc, v t cc ngun khc, trong hai ngun u tin thng chim ti ba phn ttng u t ca khu vc cng.7 u t ca khu vc cng gim i8 k t nm 1996 do qu trnhc phn ho doanh nghip nh nc (DNNN), mc d vy vn chim t trng rt cao trong tngu t x hi trung bnh l 49,3% trong thi k 1995 2008.

Hnh 2.18: Lng vn u t ca cc thnh phn kinh t theo gi c nh 1994(1986 2009)

7 u t t cc ngun khc ch yu l tri phiu, c hch ton ngoi ngn sch.

8 Nm 2008, tng u t x hi tng 10,2% trong khi u t ca khu vc cng gim 15,7% so vi nm 2007, ch yu l do tc ng ca cc bin php kim ch lm pht.

4249 49

56 59 59 60 5753

48 47 4637 34

41

2825 23

2424 23 23 25 31 38 38 38

3935

34

30 26 2821 17 18 18 17 16

14 15 1624

31 26

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%19

95

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

u t

nc ngoi

Ngoi nhnc

Nh nc

Ngun: Tng cc Thng k

Draft

Only

27

u t ca khu vc nh nc c hiu qu thp hn ng k so vi u t ca khu vc t nhntrong nc v FDI. Chng hn nh theo tc gi Bi Trinh (2010), d tnh theo vn u t thchin hay theo tch ly ti sn th h s ICOR ca khu vc kinh t nh nc cng cao gp ri hs ICOR chung ca ton nn kinh t. Vi t trng ln trong tng u t x hi nh vy, hiu quu t thp ca khu vc cng, c bit l ca cc DNNN, nh hng ti kt qu hot ngchung ca ton nn kinh t v lm gim st NLCT ca Vit Nam.

2.2.1.2 u t trc tip nc ngoi

2.2.1.2.1 Tnh hnh chung v u t trc tip nc ngoi (FDI)

- Lng vn FDI vo Vit Nam kh ln v t l FDI so vi GDP cao

Vit Nam, FDI l mt ngun vn quan trng. Theo s liu ca UNCTAD, t trng FDI trongtng u t vn ca Vit Nam tng t 12% nm 2006 ln 25,5% nm 2007 v 24,1% nm 2008.Tng vn FDI tch lu so vi GDP tng t 25,5% nm 1990 ln 66,1% nm 2000. Tnh ti 2008,tng vn FDI ng k t 164 t USD vi gn 11.000 d n, nhng tng vn FDI tch lu gimnh cn 53,8% GDP.

Hnh 2.19: m v u t nc ngoi

0

50,000

100,000

150,000

200,000

250,000

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

FDINgoi nh nc

Nh nc

T

VN

Dth

eogi

so

snh

nm

1994

Ngun: Tng cc Thng k

Draft

Only

28

Tit kim ni a khng p ng nhu cu u t. Chnh v vy, nn kinh t ngy cng phthuc vo cc ngun vn nc ngoi, v FDI ngy cng tr thnh mt ngun vn quan trng b p s chnh lch c xu hng gia tng gia tit kim v u t trong vng 3 nm tr li y.

Hnh 2.20: S chnh lch gia tit kim v u t trong giai on 2002-2009

Trung Quc

n

Innxia

Malaixia

PhilippinXingapoThi Lan

Vit Nam

-6%

-4%

-2%

0%

2%

4%

6%

8%

10%

0% 2% 4% 6% 8% 10%

Th

ay

i

v t

t

r

ng

FD

I t

rn

GD

P (

19

98

20

09)

FDI trn GDP, 2009

Ngun: Economist Intelligence Unit 2010; tnh ton ca ACI.

Draft

Only

29

2.2.1.2.2 T l thc hin vn FDI

- Khong cch ln v ngy cng tng gia FDI cng b v FDI thc hin

Mc d lng vn FDI ng k c cng b l ln, thc t cho thy s chnh lch gia con sng k v con s thc hin ngy cng gia tng. T l gii ngn t mc cao nht trong giai on1997 2004 (73,5%), nhng gim mnh xung cn 40,1% trong giai on 2006-2008. Mtphn ca s chnh lch ny l do xu hng ua nhau thu ht FDI v c tnh trng khai qu lngFDI thu ht c ti cc a phng. Phn khc l do vic thc hin cc d n FDI gp kh khnso vi d kin ban u, hay do ng thi ng k d n ca nhiu nh u t ch gi ch hocly t v sau l bn li d n thu li.

Hnh 2.21: Vn FDI ng k so vi vn thc hin, 2000 - 2008

-20

-10

0

10

20

30

40

5020

02

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

T

l %

GD

P Tng mc

tit kim

Tng mc

u t

Tit kim -u t

Ngun: Tng cc Thng k

Draft

Only

2.2.1.2.4 C cu FDI theo lnh v

- FDI ang chuyn dch mnh sang l

Trong nhng nm u, dng vm, xy dng, giao thng vn tbo h (STAR 2003). Trong vng nngnh thm dng lao ng v ngnh bFDI ang tng nhanh hn s ldng vn ny sang cc ngnh thm dbo h v cng phn nh li thvc bt ng sn v kinh doanh cho thu chitng ng 33% tng vn ng k

Hnh 2.22:

$0

$10,000

$20,000

$30,000

$40,000

$50,000

$60,000

$70,000

2000

2001

Tri

u U

SD

Ngun: Tng cc Thng k

nh vc u t

nh sang lnh vc bt ng sn v cc ngnh thm d

u, dng vn FDI tp trung vo cc ngnh sn xut thay thn ti, thng tin lin lc,) phc v th tr

rong vng nm nm tr li y, FDI c xu hng chuyng v ngnh bt ng sn. Hnh 2.22 cho thy s lao

lng doanh nghip v vn c nh, phn nh sn ny sang cc ngnh thm dng lao ng. y l kt qu ca vic lo

i th nhn cng r ca Vit Nam. Nm 2009, sn v kinh doanh cho thu chim ti 21% tng s d n FDI v

n ng k (Tng cc Thng k 2009).

Hnh 2.22: Hot ng ca khu vc u t n

2001

2002

2003

2004

2005

2006

Vn ng k Vn thc hin

30

n v cc ngnh thm dng lao ng

thay th nhp khu (dung ni a ang c

ng chuyn dn sang cclao ng trong khu vc

n nh s chuyn dch cac loi b cc bin php d n FDI trong lnh

n FDI vi tng vn u t

c ngoi

2006

2007

2008

Draft

Only

31

Mc d khu vc ch bin, ch to vn chim t trng cao nht trong tng vn ng k, mc gii ngn thc t cn thp, ch chim 30% tng vn thc hin trong giai on 1988-2007. iuny c th cho thy u t vo khu vc ny gp nhiu kh khn v em li ngun li t hn sovi u t vo dch v v bt ng sn. Do , cn phi xem li chnh sch v cc bin php ui khuyn khch lung vn FDI vo khu vc ch bin ch to, qua nng cao nng sutv mang li tc ng lan to cho c nn kinh t.

Hnh 2.23: T l gii ngn FDI theo ngnh trong giai on 1988-2007

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

100

150

200

250

300

350

400

45020

00

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

L

i nh

u

n (tr

n

v

n c

nh

)T

n

g t

r

n

g (

nm

20

00

=10

0)

S lng cng ty Lao ng

Vn c nh Li nhun

Ngun: Tng cc Thng k

Draft

Only

Quyt nh chnh sch ca chnh ph Vit Nam cng c th c tc ng lngnh. c nhiu kin cho rng cn phi xem xt li cc dnay. u t vo d n bt ng sn b ch trch vti vic gy ra bong bng gi t. Mt vn ang cc d n to ra gi tr gia tng trCh Minh hin nay hn ch thp. Tuy vy, vic dch chuyn cc d n FDI trong ngVit Nam s vn tip tc. V d nhang tm kim nhng a im c tnh cnh tranh cao hTrung Quc, v cc nc ASEAN t ra c Vit Nam hon ton c kh nng l

2.2.1.2.5 Phn b v mt a l c

- FDI tp trung nhiu mt vi trung tm kinh ttnh k tip

Nm 2009, cc tnh dn u trong thu ht FDI vo Vitrong tng s 21,48 t), Qung Nam (4,174 t

0

5

10

15

20

25

30

Cn

g n

gh

ip

nh

Cn

g n

gh

ip

nn

g

Ch

b

in

th

c p

hm

T

-la M

Vn ng k

Ngun: Bo co ca Cc TNN v 20 nm thc hin FDI ti Vit Nam

t nh chnh sch ca chnh ph Vit Nam cng c th c tc ng lnu kin cho rng cn phi xem xt li cc dng vn FDI n bt ng sn b ch trch v nhiu l do, t vic lm m

i vic gy ra bong bng gi t. Mt vn ang c tho lun hin nay l

n to ra gi tr gia tng trong nc cao hoc c hm lng cng ngh cao. Thn ch vic cp php cho cc d n FDI thm dng lao ng tr

n cc d n FDI trong ngnh ch bin ch to t Trung Quc sang p tc. V d nh ti thi im hin ti, rt nhiu doanh nghip H

m nhng a im c tnh cnh tranh cao hn thay th cho mt s a im ti c ASEAN t ra c u th nh vo v tr a l v vn ha; trong

nng l mt trong nhng nc c li nhiu nht t xu th n

a l ca vn FDI

t vi trung tm kinh t ln v ang dch chuyn d

u trong thu ht FDI vo Vit Nam l B Ra Vng Nam (4,174 t), v Bnh Dng (2,502 t). Thnh ph

Ch

b

in

th

c p

hm

Xy

d

ng

Gia

o t

hn

g v

n

t

i

Kh

ch

sn

-d

u l

ch

Bt

n

g s

n

Tic

hnh

Dc

h v

k

hc

Vn ng k Vn thc hin

Bo co ca Cc TNN v 20 nm thc hin FDI ti Vit Nam

32

n c cu FDI theon FDI c u tin hin

m mt t nng nghip c tho lun hin nay l vic tp trung vo

ng cng ngh cao. Thnh ph H c cp php cho cc d n FDI thm dng lao ng trnh

bin ch to t Trung Quc sang

i thi im hin ti, rt nhiu doanh nghip Hn Quc thay th cho mt s a im ti

vn ha; trong s , c li nhiu nht t xu th ny.

n dn sang nhm cc

Vng Tu (6,73 t USD). Thnh ph H Ch

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Dc

h v

k

hc

Nn

g n

gh

ip

v t

h

y s

n

% th

c h

in

% thc hin

Draft

Only

Minh v H Ni xp tng ng thchnh ca Vit Nam l 537, ching k tch lu cho ti cui nmvn l ba im n hp dn nh

Hnh 2.24: Vn FDI ng k

2.2.1.2.6 Tc ng ca FDI

- C t du hiu cho thy tc nn kinh t trong nc

Tng lng vn FDI ng k tuy tng lthp. ci thin iu ny, chnh sch thu ht nm 2005 vi s ra i ca Lu

Chnh ph cng ch ti vic thu ht FDI c hm lkhu cng ngh cao, nh Khu Cng nghc 28 d n u t c cp php, khng t trong s

9 Khu cng ngh cao lun phi i mt vi s chm tin trong gii phng mt bng,

$0

$5,000

$10,000

$15,000

$20,000

$25,000

$30,000

TP

H

Ch

Min

h

B R

a-Vng

Tu

H N

i

ng N

ai

Bn

hD

ng

Tri

u U

SD

Ngun: Cc TNN, B KHT

ng th 7 v 8. Tng s d n c cp php tt Nam l 537, chim 64% tng s giy php trn ton quc. N

i nm 2008, thnh ph H Ch Minh, B Ra Vn nht ca FDI.

n FDI ng k theo a phng tnh lu k

y tc ng lan to tch cc ca FDI v mi lin kt gi

n FDI ng k tuy tng ln theo thi gian, nhng vn c hm lu ny, chnh sch thu ht u t cng ngh cao t FDI

a Lut u t v sau l Lut Chuyn giao Cng ngh

c thu ht FDI c hm lng cng ngh thng qua vicao, nh Khu Cng ngh cao Ha Lc9. Tuy nhin, ti thi i

p php, khng t trong s l cc d n FDI v

cao lun phi i mt vi s chm tin trong gii phng mt bng, xy d

Bn

hD

ng

Nin

h T

hun

H

Tnh

Than

hH

a

Ph

Yn

Hi

Ph

ng

Qung N

gi

Long

An

Ki

nG

iang

N

ng

Th

a T

hi

n-H

u

Cc TNN, B KHT

33

i ba trung tm kinh tNu theo tng vn

a Vng Tu v H Ni

n ngy 31/12/2008

t gia khu vc FDI vi

n c hm lng cng nghFDI c ci thin t

n giao Cng ngh nm 2006.

thng qua vic thnh lp cci im hin ti mi chi tng s vn ng k

xy dng h tng.

Hi

D

ng

Du k

h

Vn

hPh

c

Bc N

inh

Draft

Only

34

cha n 1 t USD v vn ang trong giai on khi ng. Trnh lao ng thp, nng lc cngngh yu km ca doanh nghip trong nc, v s thiu lin kt (c xui v ngc) gia doanhnghip FDI v doanh nghip trong nc c xem l nhng ro cn cho qu trnh chuyn giaocng ngh thng qua FDI Vit Nam (Tu Anh N.T., 2009).

Theo iu tra v Nng lc cnh tranh cp tnh nm 2009, trong s gn 10.000 doanh nghip tnhn trong nc c iu tra, ch c 6,9% s doanh nghip c khch hng chnh l cc doanhnghip FDI; 15% c khch hng chnh l DNNN; v 58% c khch hng chnh l cc doanhnghip t nhn trong nc khc.

Cuc kho st gn y ca CIEM i vi cc doanh nghip 100% vn nc ngoi trong lnh vcmay mc v in t ti cc tnh Hng Yn, Hi Dng, Vng Tu, Bnh Dng v ng Nai chothy tt c cc doanh nghip c iu tra ch thc hin nhng khu n gin nht trong dychuyn sn xut ti Vit Nam, cn vic thit k, xc nh dung lng v cc khu tinh vi khcu c quyt nh bi cng ty m nc ngoi. Cng ty m cng lo lun vic cung cpnguyn liu u vo, phn phi v bn sn phm cui cng. y l m hnh gia cng gin nin hnh, da vo ngun lao ng r, tiu tn nng lng, i hi giao thng v h tng logistictt v cnh tranh da trn gi. Vi m hnh ny th s rt kh c th to ra tc ng trn tch cct khu vc FDI. Chnh v vy, cc bin php chnh sch v n lc hin ti nhm to ra mt mitrng thun li, chi ph thp cho cc doanh nghip, c bit l doanh nghip FDI, tuy cn thitnhng vn khng thc y tc ng lan to t FDI v nng cao nng sut lao ng.

Hp 2.2: Trnh cng ngh ca doanh nghip FDI ti thnh ph H Ch Minh

Tnh n 31/12/2008, thnh ph H Ch Minh c 3 khu ch xut v 12 khu cng nghip vi tng cng 1.143 d n ang hot ng; tng vn ng k ca cc d n ny t 4,36 t -la M vtng s lao ng c t 250 nghn ngi. Tuy nhin, ch c 3 doanh nghip cng ngh cao png yu cu l Nidec Tosok, Mtex, v Renesas. Nm 2005, kim ngch xut khu cc sn phmcng ngh cao ca 3 DN ny chim gn 22% tng kim ngch xut khu ca tt c cc khu cngnghip ang hot ng (khong 300 triu USD). Nhn chung, hm lng cng ngh cao, hmlng sn xut, v hm lng cht xm trong cc sn phm cng nghip vn cn thp.

Theo iu tra nm 2008 ca S Khoa hc Cng ngh thnh ph H Ch Minh ti 429 doanhnghip ang hot ng trong cc khu cng nghip, khu ch xut, ch c 1% t trnh cngngh cao, 4% kh, 8% trung bnh kh, 36% trung bnh v ti 51% c trnh cng ngh ditrung bnh. Khu ch xut Tn Thun tuy c lp y (ch yu l cc DN TNN) nhng 61% sDN y c trnh cng ngh thp.

Draft

Only

35

Ngun: CIEM

2.2.1.2.7. iu g thu ht FDI n Vit Nam?

Theo iu tra hng nm ca JETRO i vi cc doanh nghip Nht Bn hot ng ti chu ,nhng yu t hp dn nht khi u t vo Vit Nam bao gm: n nh chnh tr (61,1% s trli), nhn cng r (38,9%), v quy m th trng (38%).

Tm li, mc d FDI tng ln v s lng nhng vic thiu cc ng lc nng cao chtlng, hiu qu v NLCT ca cc ngnh ni ring v ca nn kinh t ni chung hn ch sng gp ca khu vc FDI vo nng cao NLCT. Cn c cc ng lc v bin php chnh sch khuyn khch hn na cc d n FDI s dng cng ngh tin tin, tng cng chuyn giaocng ngh, ph bin cng ngh thn thin mi trng v chuyn giao k nng.

2.2.2 Thng mi10

Thng mi thc y s thnh vng thng qua nhiu cch. Thng mi thc y chuyn mnho vo nhng lnh vc m nn kinh t c li th cnh tranh hoc li th tng i. Nh mtcon ng hai chiu, thng mi buc cc cng ty trong nc phi vn mnh cnh tranh trnth trng th gii, ng thi cng tip thu v hng li t th trng ton cu.

2.2.2.1. Xut khu

2.2.2.1.1.Tnh hnh xut khu chung

- T l xut khu so vi GDP cao; tuy nhin th phn th gii cn tng i nh

Hnh 2.25: Mc v tng trng xut khu

10 Phn ny s dng mt s phn tch v s liu do Tin s Manuel Albaladejo (UNIDO) cung cp. Xin tham kho ti liu Albaladejo, M. 2010, So snh kh nng cnh tranh ca cng nghip Vit Nam, ti liu ca UNIDO ng gp cho Bo co NLCT Vit Nam 2010, Vin (o).

Draft

Only

36

Cc s liu thng mi cho thy s hi nhp nhanh chng ca Vit Nam vo nn kinh t th gii,c bit k t sau khi k Hip nh Thng mi Vit Nam Hoa K nm 2001. Xut khu hngho v dch v ca Vit Nam tng hn bn ln trong giai on 2000 2008, t 17,2 t USDln 69,8 t USD nm 2008, trc khi gim xung cn 62,8 t USD nm 2009 do tc ng casuy thoi kinh t ton cu. Vi mc ny, t trng xut khu trong GDP ca Vit Nam nm 2009l xp x 68%, ch thp hn Xingapo v Malaixia, xp x tng ng vi Thi Lan v cao hnhu ht cc nc khc trong khu vc.

Bng 2.5 di y th hin mt s ch s hot ng thng mi khc ca Vit Nam. So snh vicc nc bn, tng trng xut khu ca Vit Nam ch ng sau Trung Quc, nhng th phntrn th trng th gii vn tng i thp, do quy m nn kinh t cn nh.

Bng 2.5: Ch s hot ng thng mi (TPI) Vit Nam so vi mt s nc chu ,2006

Quc gia

Th phnth gii

(%)

Tngtrng

kim ngchXK (%)

Tngtrng khi

lng XK(%)

S lng ccnh xutkhu c

doanh thutrn 100.000

USD/ nmTrung Quc 8.1 31 21 4,644

Trung Qucn

Innxia

Malaixia

My-an-ma

Philippin

Xingapo

Thi Lan

Vit Nam

-0.1

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0% 50% 100% 150% 200% 250%Th

ay

i v

t

t

r

ng

XK

trn

GD

P (

199

8

2009

)

Tng xut khu trn GDP (%), 2009

Ngun: Economist Intelligence Unit

Draft

Only

37

Malaixia 1.3 14 2 3,397Thi Lan 1.1 18 8 3,281Innxia 0.8 15 2 2,941Vit Nam 0.4 26 9

2,107Ngun: Trade Performance HS: Exports and Imports of all industries2006, Trade Competitiveness Map, International Trade Centre (ITC).2.2.2.1.2 C cu xut khu theo sn phm

- Tp trung ch yu vo cc sn phm thm dng lao ng c hm lng cng ngh thp v ccsn phm nng nghip:

Ngoi du th vn chim t trng ti mt phn nm tng kim ngch xut khu, cc sn phmxut khu ch cht khc ch yu l cc mt hng thm dng lao ng hoc sn phm nngnghip, v d nh giy dp, may mc (c dt v may), v my mc linh kin in t.Tc tng trng trong giai on 2003 2009 ca 15 nhm mt hng c tr gi kim ngch lnnht trong Hnh 2.26 c s khc bit kh ln. Nhm hng tng chm bao gm giy dp (vi mctng hng nm 13,8%), dt may (16,7%), thy sn (16,4%), cao su (18,0%), da v thuc da(13,2%), c tht ch bin (14,1%). Nhm hng tng trng nhanh gm c my mc linh kinin t (29,0%), g ni tht v chn ga gi m (30,7%), my mc, l phn ng v ni hi(47,6%) v ng cc (46,5%). Mc tng chung ca c nhm 15 sn phm ny l 22,9%/nm, .Trong khi , kim ngch xut khu ca tt c cc nhm hng khc (khng th hin trong Hnh2.27), tng trng ti 31,7%/ nm trong giai on 2003- 2008, cho thy mc a dng ho caxut khu Vit Nam ang tng ln.

Hnh 2.26: Cc mt hng xut khu ca Vit Namphn theo cc phn nhm sn phm chnh (2003 v 2008)Dr

aft O

nly

38

- T trng cc mt hng ch tc xut khu trong tng xut khu tng i cao

Xut khu cc mt hng ch tc hin chim khong hai phn ba tng kim ngch xut khu VitNam. Tng trng kim ngch ch tc xut khu ca Vit Nam trong giai on 2000 - 2008 l25,4%/nm t 6,8 t USD ln 41,2 t USD (xem Bng 2.6 di). Tc tng n tng nykhng km g mc tng ca Trung Quc l 25,1% trong cng thi k.

Bng 2.6: Xut khu cc sn phm ch tc, 2000-2008

Nc

Kim ngch xut khu lnhvc ch tc (t USD) Th phn th gii Tc tng trng hng nm

2000 2005 2008 2000 2005 20082000-2005

2005-2008

2000-2008Cam-pu-chia 1.1 3 4.6 0.02% 0.03% 0.03% 22.2% 15.4% 19.6%TrungQuc 228.4 722.6 1,370.1 3.79% 7.44% 9.51% 25.9% 23.8% 25.1%HngKng 22.1 16.5 10.7 0.37% 0.17% 0.07% -5.7% -13.6% -8.7%Innxia 42.9 55 82.4 0.71% 0.57% 0.57% 5.1% 14.4% 8.5%Hn Quc 166.5 277.7 409.4 2.76% 2.86% 2.84% 10.8% 13.8% 11.9%Malaixia 1.45% 1.24% 0.97% 6.6% 5.2% 6.1%

0 2 4 6 8 10 12 14

g

Tht c qua ch bin

da, thuc da, gi da

Cao suHoa qu dm

Ng cc

Gia v, ch, c ph

My mc, l, ni hi

Thy sn

ni tht

an lenMy mc, thit b in t

Dt may

Giy dpKhong sn, nhin liu, du th

Cc sp khc

2008

Ch : Sn phm xut khu c phn loi theo m HS. Ngun: Global Trade Atlas.

T USD

Draft

Only

39

87.5 120.4 140.1Phi-lip-pin 36.6 39.4 45.2 0.61% 0.41% 0.31% 1.5% 4.6% 2.7%Xingapo 129.6 215.4 303.7 2.15% 2.22% 2.11% 10.7% 12.1% 11.2%i Loan 144.5 183.1 223.9 2.39% 1.89% 1.55% 4.9% 6.9% 5.6%Thi Lan 58.7 95.9 149.1 0.97% 0.99% 1.04% 10.3% 15.9% 12.4%Vit Nam

6.8 17.5 41.20.11% 0.18% 0.29% 21% 33% 25.4%Ghi ch: S liu c i c s dng cho Vit Nam v Cam-pu-chia trong nm 2008.Ngun: UN Comtrade.

Xut khu lnh vc ch tc ca Vit Nam tng trng t xut pht im rt thp, cho nn d tngtrng nhanh vn khng th tng nhanh c th phn trn th trng th gii. Vit Nam chchim 0,3% ca th trng sn phm ch tc th gii nm 2008 v chim 0,1% th phn th giiv nhm cc sn phm ch tc nng ng nht ca thng mi ton cu, ch xp trn Hng Kng(l nn kinh t xut khu dch v) v Campuchia v xp hng ny nm 2008.

Hnh 2.27: Th phn th gii v 20 mt hng ch to xut khu nng ng nht,2000- 2008

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

China SouthKorea

Singapore Taiw an Malaysia Indonesia Thailand Philippines Vietnam Hong Kong Cambodia

2000 2008

Source: UN Comtrade

Ghi ch: Cc SP ch tc XK nng ng nht l nhng SP c kim ngch thng mi ton cu trn 20 t USD trong giai on 2000 - 2008.

Draft

Only

Vit Nam c l tp trung vo cc lchng hn nh trao i thng4,3% v 7,1% trong giai on 2000thng mi th gii l 11,5%.

Hnh 2.28 khi qut s chuyn dphm c phc tp cao hn. NhThch thc thc s i vi Visn phm ch tc xut khu.

Hnh 2.28: Xu hphm ch tc v s

- Cc sn phm ch tc

So snh vi cc nc khc trong khu vphc tp v mt cng ngh - tgia tng ca cc mt hng ch

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

40% 50%

T

l X

K h

n

g c

h b

in

, ch

t

o

c

ng

ng

h t

ru

ng

bn

h

v

ca

o t

ro

ng

t

ng

kim

ng

ch

XK

h

ng

ch

b

in

, ch

t

o

(%)

Ngun: UN Comtrade .

C cu xut khu tinh vi h

Vit Nam 00

Vit Nam

p trung vo cc lnh vc m nhu cu th trng ton ci thng mi qun o may mc nam gii v ph n ch

n 2000- 2008, thp hn nhiu so vi mc tng trung bi l 11,5%.

n dch c cu xut khu Vit Nam theo hng tng tp cao hn. Nhn chung, Vit Nam ang i ng hng, ch

i Vit Nam l lm sao tng mc phc tp v

ng thay i c cu xut khu theo hng tng tc v sn phm c hm lng cng ngh cao

xut khu c gi tr gia tng thp:

c khc trong khu vc, cc sn phm ch tc xut khu trng ca cc sn phm cng ngh va v cao trong t

tc xut khu ch mc trn 20% v khng thay

60% 70% 80%

T l XK hng ch bin, ch to trong tng kim ngch XK (%)

cu xut khu tinh vi hn

Vit Nam 05

Vit Nam 08

CampuchiaCampuchia 05

Trung Quc

Ma-lai-xi-a 08 Thi LanThi Lan 08

Innxia 00Innxia 08

40

u st gim v bo hach tng tng ng

c tng trung bnh ca

ng tng t trng cc snng, chm nhng chc.

v cng ngh ca cc

ng tng t trng cc sncao, (2000-2008)

u ca Vit Nam khnga v cao trong tng gi tr

20% v khng thay i qua nhng

90% 100%

T l XK hng ch bin, ch to trong tng kim ngch XK (%)

Campuchia 00Campuchia 08

Trung Quc 00

Trung Quc 05

Trung Quc 08

Ma-lai-xi-a 00

Ma-lai-xi-a 05

Thi Lan 00

Thi Lan 05

Draft

Only

41

nm gn y. Cc lnh vc cng ngh thp thm dng lao ng, ch yu l cc cm sn xuthng may mc thi trang, chim ti hn 70% gi tr gia tng ca ngnh cng nghip ch tc caVit Nam.

Bng 2.7: Hm lng cng ngh ca cc sn phm ch tc xut khu, 2000-2008

Nc

2000 2008Cng ngh

caoCng ngh

vaCng ngh

thpThm

dng tinguyn

Cng nghcao

Cng nghva

Cng nghthp

Thm dti nguyCam-pu-chia 0.1% 1.2% 93% 5.7% 0.1% 1.8% 96.7%TrungQuc 21.2% 24.3% 45.4% 9.1% 29.9% 28.3% 33.3%Hng Kng 25.8% 11.3% 58.5% 4.4% 20.5% 17.9% 47.1%Innxia 14.9% 19.6% 31.9% 33.6% 6.4% 23.3% 22.7%Hn Quc 35.1% 35.3% 17.9% 11.7% 28.4% 44.3% 11.6%Malaixia 55.2% 21.4% 9.8% 13.7% 34.3% 24% 13%Phi-lip-pin 69% 12.4% 11.9% 6.6% 62.1% 15.5% 8.1%Xingapo 59.4% 20.9% 6.9% 12.7% 44.8% 22% 6.7%

i Loan 43.2% 28.2% 24.3% 4.3% 35.8% 32.5% 18.5%Thi Lan 32.4% 27.2% 21.9% 18.5% 22.7% 37.7% 16.1%Vit Nam 11.1% 10.3% 64.7% 13.8% 10.1% 14.5% 67.1%Ngun: UN Comtrade.

2.2.2.1.3 i tc xut khu

- Tp trung vo cc th trng pht trin Bc M, chu u v chu .

Hoa K vn l th trng xut khu quan trng nht ca Vit Nam, nh minh ha trong Hnh2.29. Sau l Nht Bn, c, Trung Quc v c. Nhm 5 nc ny chim qu na tng kimngch xut khu ca Vit Nam; mc d t trng c gim t 57,2% nm 2003 xung 55,4% nm2008. Tc tng trng trung bnh hng nm ca tng xut khu vo 17 nc i tc thngmi ch cht l 23,5%. Cc th trng tng trng chm hn trong nhm ny l EU v Xingapo.Xu hng chung cho thy s tp trung ngy cng gia tng vo khu vc chu k c c, vimc tng trng xut khu trung bnh hng nm t 26,3%.

Hnh 2.29: Kim ngch xut khu ca Vit Nam vi mt s i tc chnh (2003 v 2008)

Draft

Only

42

Bng 2.8: Kim ngch xut khu mt s nhm hng ch lc ca Vit Nam phn theo thtrng, 2008 - 2009

Th trng

2008 2009T trng trong tng kim

ngch xut khu caVN(%)

Snphmch lc

Kim ngch(T USD)

Sn phmch lc

Kim ngch(T USD)

2008 2009

EU Giy dp 2.51 Giy dp 1.71 17.3% 15.1%Dt may 1.7 Dt may 1.44Thu sn 1.15 Thu sn 0.96Du th 2.82 Du th 2.21ASEAN

Go 1.52 Go 1.23 16.3% 13.6%My tnh 0.73 My tnh 0.59Dt may 5.1 Dt may 4.99Hoa K Giy dp 1.07 g 1.1 18.9% 19.9%

0 2 4 6 8 10 12 14

Ty Ban NhaPhp

I-ta-li-ai Loan

H LanB

Thi LanPhi-lip-pin

AnhHn Quc

Ma-lai-xi-aXin-ga-po

c

Trung Quc

cNht Bn

M

2008 2003

Ngun: Global Trade Atlas.

T -la M

Draft

Only

43

g 1.06 Giy dp 1.04Du th 2.18 Dt may 0.95Nht Bn

Thu sn 0.83 Thu sn 0.76 13.6% 11%Dt may 0.82 Dy cpin 0.64Cao su 1.06 Than 0.94Trung Quc Than 0.74 Cao su 0.86 7.2% 10.7%Du th 0.6 Sn 0.5Ngun: Bo co Xc tin Xut khu ca DEPOCEN, 2009 - 2010

2.2.2.1.4 a dng ho xut khu

- Mc a dng ho th trng cao, trong khi mc a dng ho sn phm cn tng ithp nhng ang c ci thin

Xut khu Vit Nam c mc a dng ho cao. Vit nam xp th hai trong khu vc xt v adng ha th trng, ch sau Trung Quc, v xp trc Hn Quc, Innexia v Thi Lan (xemBng 2.9). Mc a dng ha th trng cao ca Vit Nam l mt im mnh gip bo v hngxut khu Vit Nam khi s cnh tranh mnh m trc s ni ln ca cc i th trn cc thtrng ln. V mc a dng ho mt hng, 5 mt hng ch tc xut khu ln nht ca VitNam chim hn 50% trong tng xut khu hng ch tc vo nm 2000, nhng gn y gimxung cn hn 40% vo nm 2008 (Hnh 2.30) mt du hiu cho thy s ci thin v a dngho c cu mt hng ca xut khu Vit Nam.

Bng 2.9: Ch s a dng ha th trng ca Vit Nam v mt s nc, 2000-2008

NcXp hng Gi tr ch s

2008 2000 2008 2000Trung Quc 1 3 1 0.95Vit Nam 2 1 0.88 1Hn Quc 3 4 0.77 0.95Innxia 4 2 0.73 0.97Thi Lan 5 5 0.73 0.91Phi-lip-pin 6 7 0.68 0.80Malaixia 7 8 0.66 0.78i Loan 8 6 0.56 0.84Hng Kng 9 10 0.36 0.41Xingapo 10 9 0.35 0.56Cam-pu-chia 11 11 0 0Ngun: UN Comtrade.

Draft

Only

Hnh 2.30: T trng

2.2.2.2 Nhp khu

2.2.2.2.1 Tnh hnh nhp khu chung

- T l nhp khu so vi GDP cao v tng nhanh d

T 2006, kim ngch nhp khu tng trtng kim ngch nhp khu trung bnh hng nthm ht mu dch ngy cng m2009, kim ngch nhp khu gi62,5% GDP). Nguyn nhn ca sca cuc suy thoi kinh t ton cdn n gim gi cc mt hng nh

Hnh 2.31 di y minh ha ssnh trong thi k 1990 - 2008c cn bng thng mi vo nm 1997yu nh ct gim nhp khu). Tuy nhin, Vi

53%

43%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Vit Nam

Ngun: UN Comtrade .

ng ca 5 sn phm ch tc xut khu ln nhngch hng ch tc xut khu, 2000 v 2008

u chung

i GDP cao v tng nhanh dn n nhp siu ngy cng gia tng

u tng trng rt nhanh v cao hn mc tng tru trung bnh hng nm trong giai on 2006 2008 l 30,2%, d

ch ngy cng m rng, t 4,5% GDP nm 2006 ln n 16,8% nm 2008. Sang nmm 14,7% so vi nm 2008, xung cn 68,8 t USD (tng nga s st gim ny l do sn xut trong nc b s

ton cu. Thm na, do khng hong nhu cu ca tht hng nhp khu.

a s thay i ca cn cn thng mi ca Vit Nam v cc n2008. C ba nc so snh u c din bin ging nhaui vo nm 1997, v t tr i t thng d thng mu). Tuy nhin, Vit Nam th ngc li vn ghi nh

88%

24%

54%

88%

26%

42%

Campuchia Trung Quc Ma-lai-xi-a

2000

44

n nht trong tng kimv 2008

p siu ngy cng gia tng

c tng trng xut khu. Tc 2008 l 30,2%, dn n vic

n 16,8% nm 2008. Sang nmUSD (tng ngst gim di tc ng

a th gii cng st gim

t Nam v cc nc song nhau - gn nh t

ng d thng mi kh ln (chghi nhn cn cn thng

32%28%

Thi Lan

2000 2008

Draft

Only

45

mi thm ht trong sut c giai on ny, ch gim nh vo cc nm tip theo khng hong, rim rng tr li ngay sau . Nm 2009, nhp siu mc 20% kim ngch xut khu hoctng ng 11,9% GDP. Hu qu l thm ht cn cn thng mi tc ng tiu cc i vicn cn thanh ton tng th, d Vit Nam vn t c thng d cn cn thanh ton tng th nhlng kiu hi, vn u t trc tip v gin tip ca nc ngoi chy vo kh di do.

Hnh 2.31: Cn cn thng mi, 1990 2008

2.2.2.2.2 C cu nhp khu

- Nhp khu hng ha vn chim t trng chi phi, ng thi t trng hng ha tiu dng cngang tng ln

Theo phn loi ca SITC, t trng cc mt hng ch to trong tng kim ngch nhp khu tngnhanh vi tc trung bnh 28,8% trong giai on 2006 2008 v chim ti 69,7% tng kim ngchnhp khu nm 2008. Trong s cc mt hng nhp khu nguyn liu th v s ch, cht t chim ttrng ln nht l 56,6%, cn trong s cc mt hng ch to, thit b, my mc v cc nguyn vt liuu vo cho sn xut chim t l cao nht 75,7%. iu ny phn nh s ph thuc ln ca Vit Namvo ngun nguyn vt liu v thit b nhp khu phc v ngnh cng nghp ch to.

Hnh 2.32: Kim ngch nhp khu ca Vit Nam theo phn loi SITC (2005-2008)

0

50

100

150

200

250

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008Xu

t

kh

u

tr

nh

p

kh

u

so

v

i G

DP

(%

)

In--n-xi-aMa-lai-xi-a

Thi Lan

Ngun: World Development Indicators

Draft

Only

Nu phn loi theo nhm hngvo phc v cho sn xut v xy dmc ch chim 30% tng kim ngnh, nhng ngy cng tng lnnm 2009. iu ny th hin c cbin gi tr gia tng thp chim a s thc y tng trng tiu dngcc mt hng t, xe my, hng ha xa xtng th cn tng i thp. Nm 2009, kim ngtng kim ngch nhp khu hng tiu dng. Xu hthng mi v d tr ngoi hvc sn xut hng xut khu, t

Hnh 2.33: C

$0

$10,000

$20,000

$30,000

$40,000

$50,000

$60,000

$70,000

$80,000

$90,000

Tng

Tri

u

-la

M

Ngun: Tng cc Thng k

hng th 90% tng kim ngch nhp khu nm 2009 l cc mt v xy dng - trong s 60% l nguyn nhin li

ng kim ngch nhp khu. Hng ha tiu dng chim mng ln t mc 6% nm 2000 ln gn 10% tng kim ng

n c cu ca nn kinh t Vit Nam, trong ngnh cng nghim a s v mc sng ca ngi dn ngy cng

tiu dng. ng lo lng hn l xu hng gi tr kim ngt hng t, xe my, hng ha xa x ngy cng tng nhanh chng trong khi m

p. Nm 2009, kim ngch nhp khu cc mt hng ny cu hng tiu dng. Xu hng ny cng to thm p l

i ca Vit Nam bi nhng mt hng ny khng phu, to ngun thu ngoi t.

cu nhp khu ca Vit Nam theo nhm hng (2005

Hng s ch Hng ch bin, ch

to

46

u nm 2009 l cc mt hng u 60% l nguyn nhin liu th, thit b my

m mt t l tng ing kim ngch nhp khu

ngnh cng nghip chi dn ngy cng c nng cao hn

kim ngch nhp khungy cng tng nhanh chng trong khi mc thu nhp

t hng ny chim ti 50%o thm p lc ln cn cn

t hng ny khng phc v cho khu

t Nam theo nhm hng (2005 2009)

Khc

2005

2006

2007

2008

Draft

Only

47

2.2.2.2.3 Cc i tc nhp khu ch yu:

- Tp trung ch yu vo cc th trng lng ging (ASEAN, Trung Quc, ng ), c bit lthm ht thng mi vi Trung Quc tng mnh

Cc i tc thng mi ca Vit Nam ch yu tp trung vo mt s nc v khu vc ln, nhASEAN (20% tng kim ngch nhp khu nm 2009), Trung Quc (23%), Nht Bn (10%), HnQuc (10%), EU (8,3%) v Hoa K (4%) cc th trng ny chim ti ba phn t tng kimngch nhp khu ca Vit Nam.

Kim ngch nhp khu ca Vit Nam t nhm nc ASEAN c xu hng gim i trong khi nhpkhu t Trung Quc li gia tng nhanh chng, t 15% nm 2005 ln 23% nm 2009, mt phndo cc mt hng nhp khu ca Trung Quc thng r hn mt hng nhp khu t cc th trngpht trin hn, v mt phn v Vit Nam cha tn dng c li th gn gi v mt a l v thtrng rt rng ln, nhu cu cao ca Trung Quc thc y xut khu ca mnh vo TrungQuc. Qua y, mt yu cu cng c t ra l lm sao c th tng cng tnh nng ngca thng mi ni khi ASEAN.

Hnh 2.34: Nhp khu ca Vit Nam theo i tc (2005 2009)

32 29 25 25 29 28 29

61 6564 63

62 61 61

8 7 8 8 7 8 9

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Vng v sn

phm vng

Hng ha tiudng

Khong sn

th, nhin liu

My mc, thit

b

Ch : Nm 2003 v 2004 vng v sn phm vng c xp vo nhm khong sn v nhin liu.

Ngun: Tng cc Thng k

Draft

Only

2.2.2.3 Thng mi dch v

- T trng thng mi dch vtng ln

Nm 2009, kim ngch xut khkim ngch xut khu dch v,ngnh xut khu cao th hai lMc d vy, c hai ngnh ny chiy l hai ngnh chu nh hgia nm 2008. H qu l tng kim ng2008.

Tng t nh xut khu, nhp khchnh th gii. Nm 2009, nhNm 2009, dch v du lch v b83% tng nhp khu dch v, ttng v kim ngch nhp khu, cc lo

Hnh 2.35:

trong GDP tng i nh; thm ht thng m

t khu dch v t 5,77 triu USD. Xut khu du l, c t 3,05 triu USD, gim 22,4% so vi nm 2008, trong khi

hai l vn ti t 2,06 triu USD, cng gim 12,5%ny chim ti 91,3% tng kim ngch xut khu d

ng ln ca cuc khng hong ti chnh th ging kim ngch xut khu dch v nm 2009 gi

p khu dch v cng chu nh hng ca cuc khp khu dch v t 6,9 t USD, gim nh so v

ch v bo him, vn ti mc d gim v tuyt i, song v, tc l tng v t trng. Ngoi tr dch v chnh ph

u, cc loi dch v cn li u gim kim ngch trong nm 2009.

T trng xut nhp khu dch v trong GDP (2008)

48

t thng mi dch v ang

u du lch vn ng u vi nm 2008, trong khi

m 12,5% so vi nm 2008.u dch v ca Vit Nam.gii bt u din ra tm 18,1% so vi nm

c khng hong tiso vi nm 2008 (1,4%).i, song vn chim ti

chnh ph v vin thngtrong nm 2009.

trong GDP (2008)

Draft

Only

49

Hnh 2.35 so snh t trng ca thng mi dch v trong GDP ca cc nc trong khu vc. Ttrng ca Vit Nam kh ging vi ca Hn Quc, vi mc thm ht thng mi dch v ngycng cao; tng t mc 716 triu USD nm 2007 ln 819 triu USD mt nm 2008.

2.2.3 Tinh thn kinh doanh

2.2.3.1 Thnh lp doanh nghip

- S lng v quy m cc doanh nghip thuc khu vc t nhn trong nc thnh lp mi tngln nhanh chng, c bit k t khi ban hnh Lut Doanh nghip nm 2000

Nh cc quy nh ni lng cc hn ch v iu kin gia nhp th trng, sau khi Lut Doanhnghip nm 2000 c ban hnh, s lng ng k doanh nghip tng nhanh v lin tc. Cth, tng s doanh nghip ng k mi trong 3 nm t 2000-2002 vt qua tng s doanhnghip trong 10 nm trc . Ngay c trong thi k nn kinh t chng kin tc tng trngchm li do nh hng ca lm pht v khng hong ti chnh ton cu nm 2008, s lngdoanh nghip gia nhp th trng vn tng cao hn nm trc , t trn 51.000 doanh nghip.Theo s liu ca Cc Pht trin doanh nghip, B KHT, tnh n cui nm 2009, s lngdoanh nghip thuc khu vc t nhn vo khong 355.000 doanh nghip, trong c khong272.680 c cho l ang tn ti v hot ng (thanh ton thu).

Hnh 2.36: Doanh nghip t nhn mi thnh lp ti Vit Nam, 1991 - 2008

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50%

Campuchia

Trung Quc

Hn Quc

Lo

Xingapo

i Loan

Thi Lan

Vit Nam

Nhp khu dch v thng mi (% of GDP)

Xut khu dch v thng mi (% of GDP)

Ngun: World Development Indicators.

Draft

Only

Nh trong Hnh 2.36, cng vbit k t khi Lut Doanh nghinhp th trng tip tc c n gic hot ng trong cng mcng ty thi im ng k nm 2001 l3,17 t VND/ cng ty vo nm 2006 v ln t

2.2.3.2 Trnh doanh nghi

- Nng lc v trnh qun l

Mc d cc s liu ng k kinh doanh tng tr c tc ng thc y tinh thci thin ny ch mi em li nhnhm vo khuyn khch ci thi

Trong nn kinh t hin nay, xt vnn tng tri thc ln kh nng

11 Tuy nhin, cn thn trng khi cn c vc a ra ch nhm mc ch ng k th

48,959

14,441

19

0

10,000

20,000

30,000

40,000

50,000

60,000

1991

-199

9(a

vera

ge)

2000

S

l

n

gD

N

Ngun: Cc Pht trin Doanh nghip, B KHT

i ln sng ng k kinh doanh l s tng vtt Doanh nghip sa i nm 2005 c hiu lc, theo cc th

c n gin ha v cc doanh nghip thuc mi thnh pht khung qun tr cng ty chung. Vn iu l

m ng k nm 2001 l 1,29 t VND/ doanh nghip th con sVND/ cng ty vo nm 2006 v ln ti 11,6 t VND/ doanh nghip nm 2008

p t nhn trong nc

n l ca cc doanh nghip cn hn ch

u ng k kinh doanh tng trng y n tng v cho thy tinh thn doanh nghip nh th no i vi nh u t Vi

i nhng kt qu ch yu theo chiu rng. Ngi thin tng trng theo chiu su khu vc t nhn.

xt v mc vn v sng to th khu vc t nhn Vinng v vn. Cho nn c n 98,4% s doanh nghi

n thn trng khi cn c vo nhng con s v vn iu l ny nh gi t nhm mc ch ng k thnh lp doanh nghip.

19,773 21,464

27,653

37,09939,659

45,69149,791

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

S DN Vn ng k ca DN t nhn

Cc Pht trin Doanh nghip, B KHT

50

v vn u t, c, theo cc th tc ng k gia

i thnh phn s hutrung bnh ca mt

p th con s ny tng lnp nm 200811.

ng v cho thy Lut Doanh nghipu t Vit Nam, nhngc li, c rt t ci cch

c t nhn.

c t nhn Vit Nam thiu cdoanh nghip t nhn c xp

nh gi tnh hnh v cc con s ny

791 51,015

0

100,000

200,000

300,000

400,000

500,000

600,000

2008

V

n

ng

k

c

a D

N t

nh

n

(t VN

)

Vn ng k ca DN t nhn

Draft

Only

vo loi doanh nghip nh v vnn tng gio dc v o to cho ch kh nng ca doanh nghisang da vo tri thc, cng nhhn.

Hnh 2.37:

Mt thch thc ln i vi sth trng v h thng ng lli nhun ln hn nhiu so vthin k nng lao ng. Do , cc doanh nghinng cao nng sut, ci thin NLCT.

2.2.4 Cng ngh v sng t

2.2.4.1 Xy dng quyn s h

- S lng vn bng bo h

30.5

31.6

36.8

0% 20%

>=5000

1000-

52

Mc d sng ch v gii php hu ch ng vai tr trung tm trong cc giao dch chuyn giaocng ngh nhng s lng mua bn cng ngh gn vi patents rt thp. Trong s vn bng cbo h, bo h nhn hiu hng ha c s lng cao nht v tng nhanh nht trong vng 10 nmqua.

Bng 2.10: S lng vn bng bo h c cp

NmBo h