1. Autor:Catherina Cales 2. O astronomiiNauka przyrodnicza zajmujca si badaniemcia niebieskich (np. gwiazd, planet, komet,mgawic, gromad i galaktyk) oraz zjawisk, ktrezachodz poza Ziemi, jak rwnie tych, 3. PlanetyJest osiem planet. Kolejno: Merkury, Wenus, Ziemia,Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun. Najwiksz z nichjest Jowisz a najmniejsz Merkury. Pomidzy Marsem aJowiszem mieci si pas planetoid ktrego nie ma narysunku. 4. AstronomowiePolski astronom, autor dziea De revolutionibus orbium coelestium (Oobrotach sfer niebieskich) przedstawiajcego szczegowo i w naukowouytecznej formie heliocentryczn wizj Wszechwiata. Wprawdziekoncepcja heliocentryzmu pojawia si ju w staroytnej Grecji , to jednakdopiero dzieo Kopernika dokonao przeomu i wywoao jedn znajwaniejszych rewolucji naukowych od czasw staroytnych,nazywan przewrotem kopernikaskimAstronom, matematyk i geograf greckiego pochodzenia.Urodzony w Tebaidzie, ksztaci si i dziaa w Aleksandriinalecej wwczas do Imperium rzymskiego okoo II wieku n.e.Autor m.in. napisanej po grecku Mathematike Syntaxis znanejbardziej jako Almagest, traktatu w trzynastu ksigach,zawierajcego kompendium wiedzy astronomicznej tego okresuoraz matematyczny wykad teorii geocentrycznej.Jego pogldyna kolejnych kilkanacie stuleci ugruntoway wizj budowywszechwiata, ktr porzuci dopiero Mikoaj Kopernik. Zwewntrznej analizy jego pniejszych dzie jasno wynika, eAlmagest jest najwczeniejsz z jego najwaniejszych prac,poniewa pniejsze, w tym Tetrabiblos (Czworoksig) traktujcyo astrologii i Geografia w ksidze VIII zawieraj do niegoodniesienia.MikoajKopernikKlaudiuszPtolemeusz 5. Angielski fizyk, matematyk, astronom, filozof, historyk, badaczBiblii i alchemik.W swoim synnym dziele Philosophiae naturalis principiamathematica (1687 r.) przedstawi prawo powszechnego cienia,a take prawa ruchu lece u podstaw mechaniki klasycznej.Niezalenie od Gottfrieda Leibniza przyczyni si do rozwojurachunku rniczkowego i cakowego.Jako pierwszy wykaza, e te same prawa rzdz ruchem cia naZiemi, jak i ruchem cia niebieskich. Jego dociekaniadoprowadziy do rewolucji naukowej i powszechnego przyjciateorii heliocentryzmu. Poda matematyczne uzasadnienie dlapraw Keplera i rozszerzy je udowadniajc, e orbity (wwikszoci komet) s nie tylko eliptyczne, ale mog by tehiperboliczne i paraboliczne. Gosi, e wiato ma naturkorpuskularn, czyli e skada si z czstek, ktrym towarzyszfale decydujce o ruchu rozchodzenia si wiata. By pierwszym,ktry zda sobie spraw, e widmo barw obserwowane podczaspadania biaego wiata na pryzmat jest cech padajcegowiata, a nie pryzmatu, jak gosi 400 lat wczeniej Roger Bacon.Rozwin prawo stygnicia. Sformuowa twierdzenie o dwumianiei zasady zachowania pdu oraz momentu pdu. Zajmowa si tepomiarami prdkoci dwiku w powietrzu i ogosi teoripochodzenia gwiazd. Jako pierwszy opisa matematyczniezjawisko pyww morskich (1687).Isaac Newton 6. Edwin HubbleAmerykaski astronom, ktry jakopierwszy udowodni, e "mgawicespiralne" s odlegymi galaktykamiznajdujcymi si poza Drog Mleczn.Jemu te przypisuje si odkrycie w 1929roku zjawiska rozszerzania siWszechwiata, wyraonegomatematycznie w postaci prawanazwanego jego imieniem. 7. Wszystko, co fizycznie istnieje: caa przestrze, czas, wszystkie formy materii i energii oraz prawa fizyki i staefizyczne okrelajce ich zachowanie. Sowo wszechwiat moe by te uywane w innych kontekstach jako synonimsw kosmos (w rozumieniu filozofii), wiat czy natura. W naukach cisych sowa wszechwiat i kosmos srwnowane.Wedug powszechnie przyjtych teorii potwierdzonych przez rne dane obserwacyjne wiek Wszechwiata wynosi13,82 miliardw lat[1]. rednica widzialnego wszechwiata to okoo 93 miliardy lat wietlnych, czyli 8,81026 metrw.Zgodnie ze wspczesn wiedz Wszechwiat powsta z osobliwoci (punktu, w ktrym bya skupiona caa jegomateria i energia) w Wielkim Wybuchu. Od tego momentu Wszechwiat powikszy si do obecnej postaci,prawdopodobnie przechodzc przez krtki okres kosmologicznej inflacji, ktra spowodowaa, e jego gsto jestrwna gstoci krytycznej. Wielki Wybuch i ekspansja Wszechwiata zostay potwierdzone przez rne niezaleneobserwacje. Odkryto take, e ekspansja Wszechwiata przyspiesza, oraz e wikszo materii i energiiWszechwiata ma cakowicie inn posta ni to, co bezporednio obserwujemy (patrz: ciemna materia i ciemnaenergia).Wedug wspczesnej wiedzy prawa fizyki i stae fizyczne decydujce o ewolucji Wszechwiata nie zmieniay si przezcay czas jego istnienia. Dominujc si na odlegociach kosmologicznych jest grawitacja. Pozostae siy:elektromagnetyzm, oddziaywanie silne i oddziaywanie sabe maj dominujce znaczenie w maych odlegociach.Wszechwiat ma trzy obserwowalne wymiary przestrzenne i jeden czasowy, cho niewykluczone, e ma wicejwymiarw zwinitych do mikroskopijnych wielkoci. Czasoprzestrze jest gadk i spjn rozmaitoci, a jej redniakrzywizna jest bardzo maa, co oznacza, e w duej skali jej geometria jest w przyblieniu euklidesowa.Z powyszej definicji Wszechwiata wynika, e nic nie moe istnie poza nim. Istniej jednak alternatywne definicje,dopuszczajce e nasz wszechwiat jest jednym z wielu wszechwiatw, ktrych zbir okrela si jako wielowiat.Przykadowo teoria chaotycznej inflacji dopuszcza istnienie nieskoczenie wielu wszechwiatw rnicych siobowizujcymi w nich staymi fizycznymi. Wielowiatowa interpretacja mechaniki kwantowej mwi natomiast, ekady pomiar kwantowego ukadu w superpozycji powoduje powstanie osobnego wszechwiata dla kadego wynikupomiaru. Poniewa z definicji takie wszechwiaty s rozczne z naszym, tych spekulacji nie da si przetestowaeksperymentalnie.