Embed Size (px)
Citation preview
Buildsight®
Nieuwbouwprognoses 2015-I
Nederland
“Gunstige woningmarkt staat woningbouw
toe om flink te groeien”
11 maart 2015
Inhoud
• Conjunctuur
• Bouwconjunctuur
• Woningbouw
• Utiliteitsbouw
31-3-2015 2
Conjunctuur
• Economie NL groeit in 4e kwartaal; bouwproductie
groeit sterk, na 2 zwakke kwartalen in 2014
• Dankzij export, stijgende investeringen en
consumptie
• Productiegroei verbreedt (alleen bij overheid,
financiële instellingen en delfstoffenwinning geen
groei)
• Producentenvertrouwen blijft positief
• Kritiek op rol van de banken
31-3-2015 3
Conjunctuur
• Nog altijd lage inflatie (lagere olieprijs)
• Koers euro lager
• Consumentenvertrouwen verbetert niet meer (wel
gunstige tijd grote aankopen!)
• Lage economische groei eurozone
• QE van de ECB ter waarde van € 60 miljard per
maand m.i.v. deze maand t/m september 2016
• Overcapaciteit nog verder afbouwen
31-3-2015 4
31-3-2015 55
Conjuncturele ontwikkelingen Vertrouwensindicatoren
-50
-40
-30
-20
-10
0
10
20
-50
-40
-30
-20
-10
0
10
20
2007januari
2007juli
2008januari
2008juli
2009januari
2009juli
2010januari
2010juli
2011januari
2011juli
2012januari
2012juli
2013januari
2013juli
2014januari
2014juli
consumenten (links; saldo) producenten (rechts; %)
Producentenvertrouwen februari 2015: +2
Consumentenvertrouwen februari 2015: -6
Bron: CBS
31-3-2015 6
Conjuncturele ontwikkelingenontwikkeling BBP
Bron: CBS
-20
-15
-10
-5
0
5
10
2009Q1
2009Q2
2009Q3
2009Q4
2010Q1
2010Q2
2010Q3
2010Q4
2011Q1
2011Q2
2011Q3
2011Q4
2012Q1
2012Q2
2012Q3
2012Q4
2013Q1
2013Q2
2013Q3
2013Q4
2014Q1
2014Q2
2014Q3
2014Q4
BBP tov jaar eerder (%) bouwproductie tov jaar eerder (%) bouwproductie (%; k-o-k)
1,9 % t.o.v. zelfde periode jaar eerder
1 % t.o.v. zelfde periode jaar eerder
31-3-2015 7
Conjuncturele ontwikkelingenfaillissementen; maandelijks vrts. jaartotaal (index 2009=100)
Bron: CBS
0
20
40
60
80
100
120
140
160
200
9 d
ece
mb
er
201
0 fe
bru
ari
201
0 a
pril
201
0 ju
ni
201
0 a
ug
ustu
s
201
0 o
kto
be
r
2010 d
ecem
ber
201
1 fe
bru
ari
2011 a
pril
201
1 ju
ni
201
1 a
ug
ustu
s
201
1 o
kto
be
r
201
1 d
ece
mb
er
201
2 fe
bru
ari
201
2 a
pril
201
2 ju
ni
201
2 a
ug
ustu
s
201
2 o
kto
be
r
201
2 d
ece
mb
er
201
3 fe
bru
ari
201
3 a
pril*
201
3 ju
ni
201
3 a
ug
ustu
s
201
3 o
kto
be
r
201
3 d
ece
mb
er
201
4 fe
bru
ari
201
4 a
pril
201
4 ju
ni
201
4 a
ug
ustu
s
201
4 o
kto
be
r
201
4 d
ece
mb
er
Bedrijfsactiviteiten totaal Bouwnijverheid
Prognose
• CEP 2015 (CPB): van traag herstel naar gestaag
herstel dankzij goedkope euro en goedkope olie
– Dit jaar geen inflatie (volgend jaar naar 0,9%)
– BBP 2015: +1,7%; investeringen: +3,8%
– BBP 2016: +1,8%; investeringen: +4,5%
– Daling werkloosheid blijft beperkt (10.000/jaar)
– Rappe daling overheidstekort naar 1,8% en 1,2% (norm
is maximaal 3%)
– Minder aardgas dempt economie met 0,2% en 0,1%
• Positiever dan EC (winterprognose)31-3-2015 8
Bouwconjunctuur
• Grote bouwers nog altijd in de problemen: Bam
en Heijmans lijden verlies
• Verliezen op oude, risicovolle projecten
• Afschrijvingen op grondposities en hoge
reorganisatiekosten
• Wel duidelijk herstel orderportefeuilles en
aantrekkende verkopen nieuwbouwwoningen
• Ook gemeenten moeten veel grondverliezen nog
nemen
31-3-2015 9
31-3-2015 10
• Bang voor nieuwe “wurgcontracten”
• Bam: Geen verbouwing van de Kuip (€ 200 mln.)
Bouwconjunctuur
Bouwconjunctuur
• Herstel bouwproductie in laatste kwartaal (k-o-k)
• Orderportefeuilles b&u stijgen 30% in 2014
• Architecten hebben minder werk dan in 2013 (in
Q3), door dip in utiliteitsbouwopdrachten
– Na vier kwartalen van stijging
• Meer nieuwbouwwoningen verkocht in 2014:
8.000 verkochte woningen in het laatste kwartaal
31-3-2015 11
Bouwconjunctuur
• Meer aanhangers verkocht in 2014 (Bovag)
31-3-2015 12
0
2,000
4,000
6,000
8,000
10,000
12,000
14,000
16,000
2013 2014
Alle aanhangers
0
200
400
600
800
1,000
1,200
1,400
1,600
1,800
2013 2014
Vervoer van bouwmaterieel
+24%+12%
Bouwconjunctuur
• Meer (maar goedkopere) woningen vergund in
2014
– 66% Meer koopwoningen
– Vooral in midden Nederland (regio west en oost)
– Ook meer huurwoningen (+28%)
– Woningcorporaties lopen achterstand in 2e helft jaar
– Meer vergunde huurwoningen van ontwikkelaars dan
van corporaties in 2014
• Utiliteitsbouwvergunningen +7% in 2014 (in
waarde en inhoud; geen groei in oppervlak)31-3-2015 13
31-3-2015 14
Ontwikkelingen bouwconjunctuurorderportefeuilles (in maanden productie; linker as) en %-aannemers met stagnatie
a.g.v. gebrek aan orders (gemarkeerd; rechter as) mei 2010 – december 2014
Bron: EIB
55,25
5,55,75
66,25
6,56,75
77,25
7,57,75
mei-10
jul-10
sep-1
0
nov-1
0
jan-1
1
mrt
-11
mei-11
jul-11
sep-1
1
nov-1
1
jan-1
2
mrt
-12
mei-12
jul-12
sep-1
2
nov-1
2
jan-1
3
mrt
-13
mei-13
jul-13
sep-1
3
nov-1
3
jan-1
4
mrt
-14
mei-14
jul-14
sep-1
4
nov-1
4
jan-1
5
25%
30%
35%
40%
45%
50%
55%
60%
65%
woningbouw utiliteitsbouw woningbouw utiliteitsbouw
Ontwikkelingen bouwconjunctuur
31-3-2015 15
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
100
120
140
Bouwsom nieuwe nieuwbouwopdrachten architecten (index 2010 = 100)
Woningen nieuwbouw (%; j-o-j)
Utilteitsgebouwen Nieuwbouw (%; j-o-j)
Woningen Nieuwbouw
Utiliteitsgebouwen Nieuwbouw
Bron: CBS
Ontwikkelingen bouwconjunctuur
31-3-2015 16
-90
-70
-50
-30
-10
10
30
50
70
90
110
130
150
Bouwsom nieuwe niet-nieuwbouwopdrachten architecten (index 2010 = 100)
Woningen Niet nieuwbouw (%; j-o-j)
Utiliteitsgebouwen Niet nieuwbouw (%; j-o-j)
Woningen Niet nieuwbouw
Utiliteitsgebouwen Niet nieuwbouw
Bron: CBS
Bouwvergunningen 12-mnd vrts.staaf: waarde in mln. euro (linker as)
lijn: inhoud/euro geïndexeerd 2012=100 (rechter as)
31-3-2015 17
92.0
94.0
96.0
98.0
100.0
102.0
104.0
106.0
108.0
110.0
112.0
114.0
0
500
1,000
1,500
2,000
2,500
3,000
3,500
4,000
4,500
5,000
Woongebouwen Bedrijfsgebouwen Woongebouwen Bedrijfsgebouwen
Bron: CBS (bewerking Buildsight)
Bouwvergunningen woningbouw (waarde in mln. euro; 12 mnd. vrts.)
31-3-2015 18
0
200
400
600
800
1,000
1,200
0
1,000
2,000
3,000
4,000
5,000
6,000
7,000
8,000
9,000
10,000
2010…
20
11
fe
bru
ari
20
11
ap
ril
20
11
ju
ni
2011…
2011 o
kto
ber
2011…
20
12
fe
bru
ari
20
12
ap
ril
20
12
ju
ni
2012…
20
12
okto
be
r
2012…
20
13
fe
bru
ari
20
13
ap
ril
20
13
ju
ni
2013…
2013 o
kto
ber
2013…
20
14
fe
bru
ari
20
14
ap
ril
20
14
ju
ni
2014…
20
14
okto
be
r
2014…
Nieuwbouw (linker as) Overige werkzaamheden (rechter as)
Bron: CBS
Bouwvergunningen utiliteitsbouw (waarde in mln. euro; 12 mnd. vrts.)
31-3-2015 19
0
500
1,000
1,500
2,000
2,500
0
1,000
2,000
3,000
4,000
5,000
6,000
2010…
20
11
fe
bru
ari
20
11
ap
ril
20
11
ju
ni
2011…
20
11
okto
be
r
2011…
20
12
fe
bru
ari
20
12
ap
ril
20
12
ju
ni
2012…
20
12
okto
be
r
2012…
20
13
fe
bru
ari
20
13
ap
ril
20
13
ju
ni
2013…
20
13
okto
be
r
2013…
20
14
fe
bru
ari
20
14
ap
ril
20
14
ju
ni
2014…
20
14
okto
be
r
2014…
Nieuwbouw (linker as) Overige werkzaamheden (rechter as)
Bron: CBS
Woningbouw
31-3-2015 20
Woningbouw
• Dankzij herstel woningmarkt, nieuwe kansen voor
nieuwbouw koopsector
– Herstel bouwers voor de markt: 2014 78% meer
koopwoningen vergund
– Ook herstel vergunningen bij particulieren (+28%)
– En woningcorporaties (+2%; vooral door december)
• Huursector +28%
• Je krijgt nu meer m3’s voor je geld: goedkopere
woningen (in december niet meer)
31-3-2015 21
Woningbouw
• Vooral: Ééngezinswoningen, Randstad en
Gelderland
• Woningcorporaties lopen in 2e helft 2014
achterstand in
– 80% meer woningen vergund t.o.v. 1ste helft 2014
• Huur +90%, koop +42%!
• Maar koop = niet-DAEB!
– Eerst WSW-geborgde schuld aflossen voordat nieuwe
aan kan worden gegaan
31-3-2015 22
Woningbouw
• Strengere hypotheeknormen, einde verruimde
schenkingsvrijstelling en beperking a.s. NHG
• Kritiek op woningmarktbeleid door deskundigen,
DNB en CPB
– Strenge hypotheeknormen dwingen huishoudens naar
dure particuliere huursector
– Aflossen hypotheek en verplichte pensioenopbouw leidt
tot vermogens die hoger zijn dan nodig
– Dit gaat ten koste van de consumptie
31-3-2015 23
31-3-2015 24
Woningmarkt infographic Rabobank
31-3-2015 25
Woningmarkt bestaande woningen: woningprijzen (index 2010=100),
maandelijks vrts. jaartotaal # verkochte woningen
Bron: CBS en Kadaster, t/m januari 2015
82
85
88
91
94
97
100
2010
december
2011 april 2011
augustus
2011
december
2012 april 2012
augustus
2012
december
2013 april 2013
augustus
2013
december
2014 april 2014
augustus
2014
december
100.000
110.000
120.000
130.000
140.000
150.000
160.000
Prijsindex bestaande koopwoningen (links) Aantal verkochte woningen (rechts)
Overdrachtsbelasting
Nieuwe hypotheekregels
31-3-2015 26
0
20.000
40.000
60.000
80.000
100.000
120.000
jan
-06
me
i-0
6
se
p-0
6
jan
-07
me
i-0
7
se
p-0
7
jan
-08
me
i-0
8
se
p-0
8
jan
-09
me
i-0
9
se
p-0
9
jan
-10
me
i-1
0
se
p-1
0
jan
-11
me
i-1
1
se
p-1
1
jan
-12
me
i-1
2
se
p-1
2
jan
-13
me
i-1
3
se
p-1
3
jan
-14
me
i-1
4
se
p-1
4
Andere particuliere opdrachtgevers
Overheid en woningcorporaties
Bouwers voor de markt
Bouwvergunningen woningbouw 12 mnd. vrts. naar type opdrachtgever (aantal nieuwbouwwoningen.)
Bron: CBS; t/m december 2014
66.549
4.885
7.077
27.403
Totaal: 39.365
Vergunningen woningbouw(12 maanden voortschrijdend)
31-3-2015 27
Bron: CBS; t/m december 2014
05.000
10.00015.00020.00025.00030.00035.00040.00045.000
Bouwers voor de markt
aantal huurwoningen aantal koopwoningen
0
5.000
10.000
15.000
20.000
25.000
30.000
Overheid en woningcorporaties
aantal huurwoningen aantal koopwoningen
0
1.000
2.000
3.000
4.000
5.000
6.000
7.000
8.000
9.000
Andere particuliere opdrachtgevers
aantal huurwoningen aantal koopwoningen
31-3-2015 28
0
5,000
10,000
15,000
20,000
25,000
30,000
35,000
40,000
45,000
50,000
2011 januari
20
11
ma
art
20
11
me
i
20
11
ju
li
20
11
se
pte
mb
er
2011 n
ovem
ber
20
12
ja
nua
ri
20
12
ma
art
20
12
me
i
20
12
ju
li
20
12
se
pte
mb
er
20
12
no
ve
mb
er
20
13
ja
nua
ri
20
13
ma
art
20
13
me
i
20
13
ju
li
20
13
se
pte
mb
er
20
13
no
ve
mb
er
20
14
ja
nua
ri
20
14
ma
art
20
14
me
i
20
14
ju
li
20
14
se
pte
mb
er
20
14
no
ve
mb
er
huur
koop
Woningbouwvergunningen(aantal woningen, 12 mnd. vrts.; Nederland)
Bron: CBS
31-3-2015 29
0
500
1,000
1,500
2,000
2,500
3,000
3,500
4,000
201
1 ja
nua
ri
201
1 a
pri
l
201
1 ju
li
201
1 o
kto
be
r
201
2 ja
nua
ri
201
2 a
pri
l
201
2 ju
li
201
2 o
kto
be
r
201
3 ja
nua
ri
201
3 a
pri
l
201
3 ju
li
201
3 o
kto
be
r
201
4 ja
nua
ri
201
4 a
pri
l
201
4 ju
li
201
4 o
kto
be
r
Regio Noord huurkoop
Woningbouwvergunningen(aantal woningen, 12 mnd. vrts.; regio’s)
0
2,000
4,000
6,000
8,000
10,000
12,000
201
1 ja
nua
ri
201
1 a
pri
l
201
1 ju
li
201
1 o
kto
be
r
201
2 ja
nua
ri
201
2 a
pri
l
201
2 ju
li
201
2 o
kto
be
r
201
3 ja
nua
ri
201
3 a
pri
l
201
3 ju
li
201
3 o
kto
be
r
2014 januari
201
4 a
pri
l
201
4 ju
li
201
4 o
kto
be
r
Regio Oost huur
koop
0
5,000
10,000
15,000
20,000
25,000
201
1 ja
nua
ri
201
1 a
pri
l
201
1 ju
li
201
1 o
kto
be
r
201
2 ja
nua
ri
201
2 a
pri
l
201
2 ju
li
201
2 o
kto
be
r
201
3 ja
nua
ri
201
3 a
pri
l
201
3 ju
li
201
3 o
kto
be
r
201
4 ja
nua
ri
201
4 a
pri
l
201
4 ju
li
201
4 o
kto
be
rRegio West huur
koop
0
2,000
4,000
6,000
8,000
10,000
12,000
201
1 ja
nua
ri
201
1 a
pri
l
201
1 ju
li
201
1 o
kto
be
r
201
2 ja
nua
ri
201
2 a
pri
l
201
2 ju
li
201
2 o
kto
be
r
201
3 ja
nua
ri
201
3 a
pri
l
201
3 ju
li
201
3 o
kto
be
r
2014 januari
201
4 a
pri
l
201
4 ju
li
201
4 o
kto
be
r
Regio Zuid huurkoop
31-3-2015 30
Bouwvergunningen woningbouw naar type opdrachtgever
Aantal vergunde woningen
2012 2013 2014
Bouwers voor de
markt20.649 15.427 27.403
Overheid en
woningcorporaties12.119 6.945 7.077
Andere particuliere
opdrachtgevers4.602 3.812 4.885
Totaal 37.370 26.184 39.365
Bron: CBS
31-3-2015 31
Bouwvergunningen woningbouw naar type opdrachtgever
Index 2012=100 Aantal vergunde woningen
2012 2013 2014
Bouwers voor de
markt100 75 133
Overheid en
woningcorporaties100 57 58
Andere particuliere
opdrachtgevers100 83 106
Totaal 100 70 105
Bron: CBS
31-3-2015 32
Woningnieuwbouwproductie (aantal woningen) 2005-2017
0
10.000
20.000
30.000
40.000
50.000
60.000
70.000
80.000
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
39.500
46.250
50.75055.000
prognose 2015-I prognose 2014-IV
2005 gereedmeldingen CBS; 2006-2014 raming productie Buildsight®, 2015-2017 prognose Buildsight®
31-3-2015 33
Woningnieuwbouwproductie naar woningtype (aantal woningen) 2005-2017
0
5.000
10.000
15.000
20.000
25.000
30.000
35.000
40.000
45.000
50.000
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
eengezins meergezins
30% meergezins
45% meergezins
2005 gereedmeldingen CBS; 2006-2014 raming productie Buildsight®, 2015-2017 prognose Buildsight®
38% meergezins
31-3-2015 34
Woningnieuwbouwproductie naar huur/koop (aantal woningen) 2005 - 2017
0
10.000
20.000
30.000
40.000
50.000
60.000
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
huur koop
25% huur 43% huur 38% huur
2005 gereedmeldingen CBS; 2006-2014 raming productie Buildsight®, 2015-2017 prognose Buildsight®
Utiliteitsbouw
31-3-2015 35
Utiliteitsbouw
• Ondanks lichte daling aanbod en licht herstel
van vraag blijft kantorenbouw dalend
– Daling aanbod door meer sloop en transformatie,
weinig nieuwbouw
– Beleggingen in bestaande voorraad zorgen voor
dynamiek (renovatie)
– Meer nieuwbouw vanaf 2017?
• Herstel bij hallen en loodsen (stijgende vraag
moderne magazijnen)
31-3-2015 36
Utiliteitsbouw
• Nieuwbouw hallen en loodsen met kantoor
beperkt herstel vanaf dit jaar
• Bouw schuren en stallen vertoont dalende trend
• Dit jaar grootste daling scholenbouw, daarna
beperkte krimp
– Meer woningbouw, meer kinderen…….
• Bouw voor de zorgsector blijft krimpen, al wel
herstel in vergunningverlening
31-3-2015 37
31-3-2015 38
Bouwvergunningen utiliteitsbouwwaarde 12-maanden vrts. (index: 2008=100; CBS)
31-3-2015 39
Kantoren 2008 – 2017 ontwikkeling vloeroppervlak
0
200
400
600
800
1.000
1.200
1.400
prognose 2015-I prognose 2014-IV
In m2 * 1.000
31-3-2015 40
Hallen en loodsen 2008 - 2017: ontwikkeling vloeroppervlak
0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
prognose 2015-I prognose 2014-IV
In m2 * 1.000
31-3-2015 41
Bedrijfshallen met kantoor 2008 - 2017: ontwikkeling vloeroppervlak
0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000
3.500
prognose 2015-I prognose 2014-IV
In m2 * 1.000
31-3-2015 42
Agrarische sector 2008 – 2017 ontwikkeling vloeroppervlak
(schuren en stallen)
0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000
3.500prognose 2015-I prognose 2014-IV
In m2 * 1.000
31-3-2015 43
Onderwijssector (Scholen) 2008 - 2017: ontwikkeling vloeroppervlak
0
100
200
300
400
500
600
700
800prognose 2015-I prognose 2014-IV
In m2 * 1.000
31-3-2015 44
Zorgsector 2008 – 2017 ontwikkeling vloeroppervlak
0
200
400
600
800
1.000
1.200
1.400
prognose 2015-I prognose 2014-IV
In m2 * 1.000
31-3-2015 45
Utiliteitsbouwproductie 2013 – 2017 verandering t.o.v. vorig jaar
Vaste prijzen
2013 2014 2015 2016 2017
Hallen en loodsen -18% 18% 17% 14% 13%
Kantoren -22% -28% -25% -15% 2%
Bedrijfshal met kantoor -14% -2% 1% 5% 8%
Schuren en stallen -5% -4% -8% -9% -2%
Scholen 4% -7% -5% -3% 5%
Gezondheidszorg -13% -9% -20% -12% -6%
Totaal Buildsight® -12% -6% -7% -2% 4%
Einde
31-3-2015 46
31-3-2015 47
Buildsight b.v.
Hogeweg 93
5301 LK Zaltbommel
t: +31(0)418 64 47 10
f: +31(0)418 64 47 19
w: www.buildsight.nl
Follow us on Twitter: @buildsight
