www.Win2Farsi.com

به نام خدا

گراندد تئوری یا نظریه داده بنیان

)کلیات(

Grounded theory

ارائه دهنده : طیبه حسینی

1393دیماه

مقاب�ل نگاه مس�لطی که 1970نظری�ه پردازی داده ب�نیان در ده�ه قائل بود مطالعات کمی تنها شکل پژوهش علمی اجتماعی نظام

و نقطه ای ” انقالب کیفی“ مند است ایستاد و در خط مقدم اگر بحران�ی در تار�ی�خ علوم اجتماع�ی انجام وظیف�ه کرد و شای�د

توانستیم نم'ی امروزه نبود روش ای'ن های قابلی'ت شاهد بالندگی و شکوفایی پژوهش کیفی باشیم.

استراتژی پرطرفدار�تری�ن از یک�ی ای�ن روش شناس�ی نی�ز امروزه های پژوه�ش کیف�ی اس�ت و ه�ر روز نی�ز بر دامن�ه اس�تفاده از آن

افزوده می شود.

www.Win2Farsi.com

www.Win2Farsi.com

Contents

تئوری نظریه پرداز

تئوری بنیادی

تئوری زمینه ای

تئوری برخواسته از داده ها

www.Win2Farsi.com

عام

ستقراییا

تفسیری

اکتشافی

تئوری تئوری گراندد گراندد

Barney Glaser Anselm Strauss

www.Win2Farsi.com

(Selden, 2005) تبار شناسی نظریه پردازی داده بنیاد

دانشگاه دانشگاه کلمبیاشیکاگو جان دیوییتالکوت پارسونز�

جورج هر�برت میدپال الزارسفلد هربرت بلومررابرت مر�تون�

منطق توجیهکنش متقابل نمادین اثبات گرایی آماری'

دانشگاه کالیفرنیا آنسلم در سان فرانسیسکو بارنی گلیسر

اشتروس

نظریه پردازی' داده بنیاد

www.Win2Farsi.com

سابقه نظریه ”

پردازی زمینه “ به بنیان

و 1967سال انتشار اثر

و گلیزر”“ استراوس

.بازمی گردد

پژوهش روش یک بنیان داده استقرایی تئوریاکتشافی حوزه و در پژوهشگران به که است

دهد می را امکان این مختلف موضوعی هایجای به های که تئوری به از اتکاء و موجود

شده تدوین پیش

www.Win2Farsi.com

خود به تدوین تئوری اقدام

می کند

: سوال یک طرحنماییم؟ می استفاده تئوری گراندد از مواقعی چه در

www.Win2Farsi.com

www.Win2Farsi.com

بنیان داده تئوری

زمانی که نظریه های مشکل مورد موجود به

نظر یا مشارکت در فرآیندی که کنندگان

ما در برنامه مطالعه خود داریم

نمی پردازند تئوری داده می نظریه تولید بنیان یک

کند

هنگامی به سراغ استفاده ازتئوری داده

Grounded)بنیان یا Theory

می رویم که نیازمند یک نظریه و تبیین کلی

هستیم.از یک فرآیند

داده های واقعی از آنجا که نظریه تولید شده در دارد بنابراین نسبت به نظریه ای که از بنیان

مجموعه نظریه های موجود اقتباس شده و تطبیق داده می شود تبیین بهتری ارائه می دهد زیر�ا:

www.Win2Farsi.com

داردموقعیت تناسب با -1 .است کارآمددر عمل واقعا -2 .

افراد موجود در یک محیط را در نظر گرفته و احساسات -3آنها را درک می کند و بنابراین ممکن است که همه

را که واقعا در فرآیند یافت می شود را پیچیدگی هایی .نشان دهد

www.Win2Farsi.com

ایجاد نوعی تئوریتئوری را از درون پدیده ها ی موجود در یک زمینه بیرون می

.کشدبنابراین این تئوری داده بنیان در پی آزمون فرضیه ها و

تئوری رسیدن به صحت و سقم تئوری نیست بلکه خود استساز .

است که بین این شیوه تحقیق با عمده ترین تفاوتی این.سایر شیوه ها وجود دارد

هدف تئوری داده بنیان

www.Win2Farsi.com

کاربرد تئوری داده بنیان

تحقیقات محدودی در زمینه هایی کهصورت گرفته است

به دنبال کشف و ایجاد در مواردی که محققاستالگوی جدید

که از طریق شیوه مفاهیمیدستیابی به های دیگر ممکن نیست

هدف از مطالعه کیفی دستیابی به عمیق ترین درک ممکن در خصوص موضوع مورد بررسی

از دید مشارکت کنندگان است.

ویژگی های مشارکت کنندگان...

مشارکت کنندگانی که بیشترین اطالع و تجربه را در خصوص

.موضوع تحقیق دارند

نمونه گیری هدفمند

نمونه گیری

انتخاب افرادی که بتوانند نماینده ی کل ...جمعیت باشند

نمونه گیری در مطالعات کمی

نمونه گیری در مطالعات کیفی

انتخاب افرادی که بتوانند بیشترین کمک را در فهم یک پدیده ...انجام دهند

روش نمونه گیری

نظریه پردازی زمینه بنیان مانند انواع دیگر پژوهش های کیفی متکی بر تصورات معرف بودن نمونۀX آماری برای تعمیم پذیری داده ها و

اصالت یافته ها نیست و عموماً نمونه ها به صورت هدفمند انتخاب . می شوند

Theoretical sampling نظری فرآیند نمونه گیریتحقیق ازدر طی فرآیند .استفاده می شود

نمونه گیری نظری، به عنوان فرآیندی تعریف می شود که در Xجمع آوری داده های مداوم برای خلق نظریه است، به برگیرندۀ

گونه ای که تحلیل قبلی بر نحوۀX تصمیم گیری در مورد این که چه این روش نظری است، داده هایی باید جمع آوری شود اثر می گذارد.

چون از طریق الگوی در حال تکوین راهنمایی می شود. نمونه گیری نظری در واقع یکی از ویژگی های اساسی نظریه پردازی

.زمینه بنیان است 17

نظری برداری نمونه انجام

معناست ای�ن ب�ه بنیاد داده نظری�ه در نظری برداری نمون�هکه ک�ه کن�د م�ی انتخاب را ه�ا داده آوری جم�ع از اشکال�ی

نظری�ه ی�ک تولی�د راستای در را مفیدی تص�ورات و به متون . برداری، نمونه ک�ه معناس�ت بدان ای�ن داد خواه�د دس�ت ) نظریه ) ی�ک تولی�د بر متمرک�ز و اس�ت تص�ادفی ن�ه و ارادی

است . تولید برای داده آوری جم�ع فرآین�د نظری، برداری نمون�ه

طور به گ�ر، تحلی�ل وس�یله بدان ک�ه اس�ت همزمان نظری�هو کرده تحلیل و گذاری ک�د آوری، جم�ع را های�ش داده

گیرد م�ی هنگام تص�میم تا خود نظری�ه بهبود منظور ب�هکجا در و آوری جم�ع را های�ی داده چ�ه آینده در آ�ن ظهور

. کند پیدا را ها آن

نمونه کردن متوق�ف زمان مورد در قضاوت معیار “ ” نظریه ی�ا ه�ا مقول�ه نظری کفای�ت نظری، برداری

است. گیری نمونه بنیاد، داده پردازی نظری�ه در بنابرای�ن

می محدود پژوه�ش طرح ن�ه و مفهوم�ی ظهور توس�طشود.

www.Win2Farsi.com

Grounded Throry به پروژه اجرای مراحلشیوه

و -5 نگارشتدویننظریه

های -1 پرسش تدوینپژوهش

ها -2 داده گردآوری

در -3 دادها گزاری کدمرحله سه

باز گذاری کدمحوری کدگذاریانتخابی گذاری کد

یادداشت -4 نوشتنتحلیلی

تحلیل داده ها مرکز ثقل تئوری بنیانی است

کد در این زمینه ایجاد و ساخت مفاهیم از طریق مفاهیم فرآیند حائز اهمیت است.گذاری

: کد گزاری بیانگر عملیاتی است کهداده ها تجزیه و شکسته می شوند، مفهوم سازی می شوند و

.مجددا در قالب راه های جدید سامان می گیرنداین عمل اصلی ترین فرآیند برای ساخت تئوری

.از داده ها است

تحلیل داده ها

Placeholder for your own text

www.Win2Farsi.com

ها داده تحلیل مراحلکدگذاری باز

یافتن مقوالت مفهومی در داده ها در سطح

اولیه ای از انتزاع

کدگذاری محوریمفهوم سازی بین مقوله هاارتباطاتیافتن

و گزارش این ارتباطات

در سطح باالتری از

انتزاع

کدگذاری انتخابی

www.Win2Farsi.com

مراحل تحلیل داده ها

روند خرد کردن، مقایسه کردن، مفهوم پردازی و مقوله بندی داده هاعبارت است از روش کد گذاری باز نه تنها به کشف مقوله ها می انجامد بلکه خصوصیات و ابعاد آن ها

را نیز روشن می سازد

کد گذاری بازکد گذاری باز))Open CodingOpen Coding((

www.Win2Farsi.com

مراحل تحلیل داده ها

عبارت است از سلسله رویه هایی كه پس از کُد گذاری باز انجام پیوند بین مقوله ها، اطالعات را به می شوند تا با برقراری

سازندشیوه های جدیدی با یكدیگر مرتبط .

کد گذاری محوریکد گذاری محوری((Axial CodingAxial Coding))

www.Win2Farsi.com

مراحل تحلیل داده ها

انتخاب مقوله ی هسته به طور عبارت است از روند منظم و ارتباط دادن آن با

،سایر مقوله هااعتبار بخشیدن به روابط و پر كردن جاهای خالی با

مقوله هایی كه نیاز به.اصالح و گسترش دارند

کد گذاری کد گذاری انتخابیانتخابی(Selective (Selective Coding)Coding)

نگاری نوشت یاد

www.Win2Farsi.com

،ه�ا یادنوش�ت نگارش پردازی ابزاری مه'م نظریه در اس�ت ک�ه ای�ن امکان را فراه�م م�ی کن�د که پژوهشگران، داده بنیاد

ب�ا خودشان در مورد نظریه در حال ظهور گف�ت و شنودی مداوم داشت�ه باشن�د یادنوش�ت ه�ا، یادنوش�ت های�ی هس�تند ک�ه پژوهشگر در

ت�ا نویس�د م�ی پژوه�ش فرآین�د در س�رتاسر را هایی ایده داده ه'ا و مقول'ه های کد گذاری شرح مورد شده

دهد.

و ها ایده احس�اسش، و ش�م پژوهشگ�ر ه�ا، نوش�ت یاد در افکارش را مورد کن�د و کاو قرار داده و س�پس ب�ا تجزی�ه و ترکیب ان ه�ا همیش�ه در جس�تجوی تبیی�ن های کل�ی تری اس�ت. یادنوش�ت ها کمک می کنند ت�ا پرس�شگر ب�ه س�مت منابع جدیدی از داده ها هدایت شود، مشخ�ص شود ک�ه کدام ایده ه�ا بای�د بیشت�ر بهبود یابن�د و نمی گذارد ک�ه انبوه داده ه�ا، پژوه�ش را ب�ه تعطیل�ی کشاند. یادنوش�ت ها م�ی توانن�د کوتاه ی�ا بلن�د، مفص�ل و مرتب�ط ب�ه کده�ا و مقول�ه ه�ا، یا

کلی تر و انتزاعی تر باشند.

اعتبار بخشی به نتایج تحقیق و ارزیابی کیفیت پژوهش

های معیار مختلف تحقیقات در گذشته سال بیست درجمله از کیفی های پژوهش ارزیابی برای متفاوتی

ارائه بنیان داده پردازی نظریه روش بر مبتنی تحقیقات. است شده

www.Win2Farsi.com

برخی روش هایی که عمدتا“ برای اعتبار بخشی بهمدل و نتایج آن استفاده می شود

زاویه بندی )اجماع/مثلث سازی(زاویه بندی )اجماع/مثلث سازی(استفاده از منابع مختلف، از استفاده از منابع مختلف، از اجماع داده ها: اجماع داده ها:

گروههای مختلف یا درزمانهای مختلفگروههای مختلف یا درزمانهای مختلفبازنگری یافته ها با بازنگری یافته ها با اجماع پژوهشگران: اجماع پژوهشگران:

استفاده از چند پژوهشگراستفاده از چند پژوهشگراستفاده از دو روش یا بیشتر استفاده از دو روش یا بیشتر اجماع روش ها: اجماع روش ها:

مانند مشاهده، مصاحبه، اسناد و مدارک، مانند مشاهده، مصاحبه، اسناد و مدارک، پرسشنامهپرسشنامه

www.Win2Farsi.com

www.Win2Farsi.com

: کنترل اعضاءکنترل اعضا یا اعتبار پاسخگو تکنیکی است

که بدان وسیله محقق یافته های خود را با یک یا چند نفر از افراد مطلع تحت بررسی کنترل

می کند و این تکنیک جهت تایید تفاسیر .پژوهشگر به کار می رود

www.Win2Farsi.com

همواره دو معیار اصلی روایی و پایایی برای ارزیابی با وجود پژوهشهای کمی و کیفی مطرح گردیده است.

( با بکارگیری این دو 2008)کوربین و استراوس این، معیار برای پژوهشهای کیفی مبتنی بر نظریه پردازی

داده بنیان مخالفت ورزیده و معیار . را پیشنهاد داده اندمقبولیت

مقبولیت بدین معنی است که یافته های تحقیق تا چه حد در انعکاس تجارب مشارکت کنندگان، محقق و خواننده در

استموثق و قابل باور رابطه با پدیده مورد مطالعه ..

www.Win2Farsi.com