53
ش ن ی ر ف رآح آ ط ام ه ن ب روز م ای آ ی ن ی دز د! عت ن ص ی ح رآ ط» ! ت ی! ق لا خ« ی ت ی س ح اه ر ش! کت ای د! ق اد : آ! ی س آ مادی! ت ع آ< ن یرآلد خ ف و : ج ش ن دآ ز ی ر ت! ب ی م لا ش رآ هت گاه ش ن دآ د ی آزش س ا ی سم دوم کاز ز! ی ی! عت ن ص ی ح رآ ط

Creativity خلاقیت

Embed Size (px)

Citation preview

به نام طراح آفرینش

طراحی صنعتی در دنیای امروز»خالقیت«

استاد : آقای دکتر شاه حسینی دانشجو : فخرالدین اعتمادی

دانشگاه هنراسالمی تبریز

ترم دوم کارشناسی ارشد طراحی صنعتی

مقدمهبی شک یکی از زیبا ترین ویژگی های انسان، قدرت آفرینندگی و یا خالقیت •

اوست.به واسطه ی همین ویژگی است که انسان می تواند اهداف آرمان گرایانه •

خود را پدید آورد و توانایی های خود را شکوفا سازد.آنچه پیش از این در مورد خالقیت تصور می شد بر اساس نگرش نبوغ •

آمیز بنا شده بود و طبق این نگرش، خالقیت به افراد خاصی تعلق داشت؛ افرادی که از نبوغ استثنایی برخوردار بوده و توانایی های ذهنی آنان، فراتر

از مردم عادی به شمار می رفت.

و خالق وافراد عادی در این است که افراد نابغهتنها تفاوت عمده بین •گروه اول روش هایی را به کار می گیرند که افراد دیگر از آن روش ها بی

نقش مهمی را در این مهارت های خالقیت اطالع هستند؛ بنابراین آموزش بین ایفا می کند.

تعریف خالقیت

خالقیت از جمله مسائلی است که درباره ماهیت و تعریف آن تاکنون بین •محققان و روان شناسان توافق به عمل نیامده است.

در مجموع تعریف ها خالقیت را چنین تقسیم بندی می نماید: •افراد را محور قرار ویژگی های شخصیتی بعضی از تعریف ها، و تعریف های دیگر بر حسب فرایند خالق داده و بعضی دیگر بر اساس

به خالقیت نگریسته اند. محصول خالق

از جمله افرادی که بر حسب شخصیت به خالقیت می نگرد •توانایی ها است. او معتقد است خالقیت مجموعه ای از گیلفورد

ست که موجب تفکر خالق می و خصیصه هاشود.

در سازمان بندی های تازه می داند.تجربه ها خالقیت را شکل دادن تایلور

است. تازگی و نو بودن این دو تعریف و تعریف های دیگری وجه اشتراک •اما تازگی به تنهایی نمی تواند مفهوم خالقیت را روشن کند. زیرا بسیاری

چیز هاست که نو و تازه است ولی خالقانه نیست.

دانش و مهارت

انگيزش

خالقيت

مهارت هاي تفكر

خالق

سه محور خالقيت

نیمکره های مغز

آفرینش ایده های نو و طرح افکار نوین، محصول کارکردهای شناختی و •عصبی فردی است.

در هر فرد عاملی میزان تکامل یافتگی نیمکره های مغز و سامانه عصبی •تعیین کننده در سطح و میزان ادراک و شناخت محیط و پردازش ذهنی

دریافت های حسی است.

نیمکره چپ

نیمکره چپ مغز مسایل را به صورت سلسله وار تجزیه و تحلیل می کند.•

ویژگی های افراد نیمکره چپ مدار

تمرکز بر واژه ها، نمادها و ارقام.شفاهی: - •پیروی از منطق.تحلیل گر: - اسامی را به جای چهره ها به برای به خاطر آوردن، از واژه ها سود می برد: -

خاطر می سپارد. به طور متوالی و ترتیبی و مرحله به مرحله صورت می گیردپردازش افکار - از اطالعات به عمل می آورد. استنتاج منطقی -

را بررسی کرده سپس به کلیات دست می یابد.جزئیات- ابتدا - بسیار سازمان یافته می باشد.

است. فهرست و برنامه ریزی - عالقه مند به تهیه c بدون تحقیق و کورکرانه از قوانین می کند.  تبعیت - معموًال

کارآمد است.پیگیری و حفظ زمان - در به سهولت به خاطر سپرده می گردند.فرمول های ریاضی - تلفظات و

اشیاء لذت می برد. مشاهده- از برنامه ریزی می کند.پیش- از

از اشارات و حرکات دست استفاده می کند.به ندرت - هنگام سخن گفتن توجه می کند و نه به چگونگی بیان آن.مضمون سخن - به

نیمکره راست

توانایی های فضایی، درک و سمت راست مغز کنترل کننده •هنرمندانه و افکار خالقانه و مبتکرانه است. نیمکره احساس

مجسم و کل نگرانه راست مغز است که مسایل را به طور کلی و ادراک می کند.

نیمکره راست به طور کلی محل آفرینش ایده های نو و ایده •پردازی است.

شخص مایل است به جای مشاهده جزئیات سازنده وتشکیل •دهنده تصویراصلی و بزرگ را ببینید.

شخص مایل است به جای مشاهده جزئیات سازنده وتشکیل •دهنده، تصویراصلی و بزرگ را ببینید.

ویژگی های افراد نیمکره راست مدار

تمرکز بر تصاویر و الگوها.دیداری: - پیروی از احساسات. درک مستقیم و شهودی: - توسط یادداشت و یا ترسیم موضوعات آنها را به خاطر می حافظه تصویری: -

سپارد. صورت می گیرد.هم زمان - پردازش افکار به طور می دهد.ارتباط - اطالعات را به یکدیگر

و سپس به جزئیات می پردازد.کلیات- ابتدا به می باشد. سازمان نیافته -

دارد.آزاد - تداعی بوده و به دنبال علل قوانین می باشد. استدًالل - بسیار در جستجوی

- فاقد حس زمان می باشد.دارد.مشکل - در تلفظ و یافتن واژه ها

لذت می برد. لمس اشیاء - از اقدام به کاری می بدون اندیشه مشکل دارد. واکنشی و اولویت بندی - در کند.

را حرکت می دهد.دستان خود - هنگام صحبت کردن می کند و نه به مضمون آن.چگونگی بیان سخن توجه - به

زنان و مردان

تفاوت هایی نیز میان مغز زنان و مردان یافت شده است که مهم ترین آنها •شامل این موارد است:

100 بیشتر از زنان می باشد. مغز مردان 4در مردان %سلول های مغزی - گرم سنگین تر از مغز زنان می باشد.

در زنان بیشتر از مردان می باشد. ارتباطات میان سلول های مغزی - در زنان با سرعت بیشتری انجام می انتقال اطالعات میان دو نیمکره مغز -

گیرد. c به c از یک هر دو نیکره مغز- زنان تقریبا شان دسترسی دارند اما مردان عمدتا

نیمکره مغزشان استفاده می کنند.در مردان اندکی طویل تر از زنان می باشد.طول نخاع -

تفکر همگرا و واگرا

بrراي هrر مسrئله يrك راه حrل واحrد درسrت توليrد همگrرا تفكrر • بسrيار هrوشمي كنrد از اين رو نقش اين نrوع تفكrر در سrنجش

.مهم است

بrه مجمrوعه اي راه حrل مختلrف بrراي تفكrر واگrرا از سrوي ديگrر •يrك مسrئله يrا فرضrيه منجrر مي شrود ، و از اين جهت اين تفكrر

نقش اساسrي ايفrا مي كنrد . در آفريننrدگي يrا خالقيت در فرآينrد خالقيت يrا آفريننrدگي واقrع بسrياري از اوقrات تفكrر واگrرا بrا

مونهrrاي خالقيت آزمونهrrاي زمrrترادف بrrه كrrار مي رود و غrrالب آتفكر واگرا هستند .

گيلفورداز نظرويژگيهاي تفكر واگرا )توليد راه حلهاي نو و بديع – تأكيد الف- اصالت •

بر تازگي و منحصر به فرد بودن پاسخها (

) توليد ايده ها و انديشه هاي اف پذيري طب- انع•متنوع- تأكيد بر تنوع پاسخها (

)توليد ايده ها و انديشه هاي ج- سيالي يا رواني •فراوان- تأكيد بر كميت پاسخها (

)توليد جزئيات – تأكيد بر گسترش و د- بسط•پرداخت پاسخها(

( 1963ًالندشير )

با ، فكر همگرا در برابر مسأله اي كه بايد حل شود»دقت و مالحظه بسيار خود را در چارچوب داده هاي

مقدماتي محدود و مقيد مي سازد . اين فكرهمگرا با احتياط و دقت و مو شكافي نتيجه گيري مي كند و بدون

اينكه خود را به خطر اندازد در مسير اوليه خود باقي c اصيل مي ماند و به راه حلي منجر مي شود كه غالبا

در توليد اشكال تفكر واگرا نيست . در حالي كه جوهر جديد واتصال عواملي كه طبق عادت مستقل و جدا از

اگر متوجه باشيم اين .هم فرض شده اند ،نهفته است است « ذوق ، تخيل و آفرينندگيهمان مسير

( BRAIN STORM)توفان ذهني

دهJه در ذهJني 1930توفJان

اسJJبورن توسJJط بJJه الكJس

JويقJتش بJرJاي عنJوان JراJهي

گJروهJهJا بJه ارائJه JخJالقJيت بJيشJتر

J.ح شدJد مطرJظرات خوJنJ در

قواعد توفان ذهنی

هيچ گونJه انتقJادي نبايJد از قانون يكم :

ارائJه جلسJه خالل در كJه نظJري هيچ

پJذيرد. مي صJورت ، انتقJاد گJردد )قJانون

ممنوع(

كنJد كJه قضJاوت در اين قJانون حكم مي

مJورد نظJرات و پيششJنهادها را تJا بعJد از

جلسه توفان ذهني به تعويق بيندازيم.

جمJع آوري كليJه نظJرات ، قانون دوم :

حJتي نظJرات مضJحك و اجJازه دادن بJه مغJز

زدن. آزادانJه پرسJه پرسJه بJراي )قJانون

زني خيال(

توفان فكري در وهله اول بيشتر يك : قانون سوم•موضوع كمي است تا كيفي. گردآوري نظرات بر

)قانون ارائه اساس آنچه هم اكنون وجود دارد. حداكثر تعداد نظرات ممكن(

مكتJوب كJردن كليJه نظJرات ارائJه شJده قانون چهJارم :

J.راريJو تكJ يهJا شبJدي يJعا Jچند غير Jهر

نظJرات مكتJوب شJده بايJد در ديJد تمJامي اعضJاي گJروه

قرار گيرد.

پJرورش و حالجي كJردن نظJرات قبJل از قانون پنجم :

)تكJوين نظرJات(ارJزيابي Jآنها.

(Mind Maps) ی ذهن نقشه

نقشه ذهنی مجموعه ای از دیاگرام ها برای نمایش کلمات، ایده ها، •فعالیت ها و موارد دیگر است که حول یک نقطه مرکزی یا کلمه کلیدی به

طور محوری کشیده می شود.

(CPS)حل خالق مسئله

هر بار كه عضوي از سازمان به روش جديدي •براي كاهش هزينه ها مي انديشد يا محصول يا خدمت جديدي اختراع مي كند و يا تصميم

مي گيرد  كه چگونه به سازمان كمك كند، حل مسئله صورت گرفته و در صورت وجود

يا حل Creative Problem Solvingخالقيت به آن خالق مسئله مي گويند.

هشت مرحله ( CPS)در فرآيند حل خالق مسئله •اصلي وجود دارد كه عبارتند :

تحليل محيط •

تشخيص مسئله •

شناخت مسئله •

فرضيه سازي •

ارائه راهكارها•

انتخاب از ميان راه كارها•

اجراي راه كار انتخاب شده •

كنترل •

تکنيک ارتباط اجباری

مبدع آن چارلز، اس ، وايتينگ•c نامرتبطبر قراري ارتباط بين • موضوعات کامال

مبني بر رهايي از ”فرضيه ضبط اطالعات زمينه اي“

مثال• محصوًالت شيشه اي و اسباب بازي

لوازم خانگي و بازيها ارتباطات و پنير

دستگاه زيراکس و بوها

در چه مواقعی می توان از اين تکنيک استفاده کرد

c از ايده خالي شده ايد.• زماني که احساس مي کنيد کامالپروژه اي به شما محول شده است که به ايده اي نو نياز دارد و •

شما نمي دانيد از کجا آغاز کنيد و هيچ ايده اي نداريد.وقتي شما به ايده هاي اضافي احتياج داريد.•c قفل شده است و هيچ راهي به جلو پيدا • وقتي ذهن شما واقعا

نمي کنيد.

شش كاله تفكر

كاغذ سفيد/ ارائه اطالعات به شكل بيطرفانه

احساسات و آتش و گرما/ /درك مستقيمهيجانات

قاضي با خرقه سياه/ قضاوت انتقاد آميز

و داشتن نگاه خوشبيني آفتاب/ منطقي و مثبت

خالقيت گياه و سبزينه/ تالش براي و در بر گرفتن كنترل فرايند آسمان/

ايده ها

چرا از كاله ها استفاده می كنيم؟

شويد.متفكرحالت تفكر بگيريد تا •: كاله نقشكاله در فرهنگ غربي؛ انتخاب/ بازي كردن يك •

پرستار منزل، كاله پليس.تفكر سنجيده و آگاهانه موضوع مورد نظر در روش شش كاله •

به جاي تفكر معمولي و انفعالي است.و كاله تفكر.چراغ راهنمايي تمثيل •در برابر تفكر براي ترسيم نقشه.تفكر انتقادي و واكنشي •

ضرورت خالقیت:

دنیای امروز به قدری پیچیده ، پویا و

نامطمئن است که ما مجبوریم برای رشد ،

بقا پیشرفت و حتtیهر لحظه مشکل جدیدی

را حل کنیم.

SubstituteCombineAdapt)adopt(Modify)magnify(Put to other usesEliminateRearrangement

تکنیک اسکمپرSCAMPER

Substitute

چه موادی را می توان به جای مواد قبلی به کار برد؟

مثال: هنگام بارندگی از چه طریقی می توان مانع خیس شدن موی سرشد؟)غیر از چتر ، کاله...(

برس بزرگ با یک لوله آب درون آن برای ،ترکیب دو نوع عدسی و ساخت عینکهای دو تکه

. شستن پنجره قطار

Combine

Adapt)adopt(

این به چه چیزی شبیه است؟تلویزیون را شبیه چه چیزی میتوان ساخت؟

ساخت هلی کوپتر از روی سنجاقک

Modify)magnify(

چطور است شکل و رنگش را عوض کنیم؟چرا آن را چند برابر نکنیم؟

تولید الستیکهای پهن چیز بگویید که با بزرگتر شدن فروششان باال می رود.10 چیز بگویید که با معطر شدن فروششان باال برود.10

توپ با رنگهای متفاوت2بازی فوتبال با

Put to other uses

با محصوالت خراب شده چه کنیم؟با طرحهای تحقیقاتی که به نتیجه نرسیده اند چه کنیم؟

؟ استفاده دیگر از پوست پسته

تولیدساده سازی فرایندهای *امواج صوتی با طول موج کوتاهتر* دیزلی برای سبک کردن ماشین موتور انژکتوری به جای*

چیز بگویید که با کوچک شدن فروششان افزایش می یابد.10

Eliminate

طراحی اتومبیل با موتور پشت * تغییر ساعات کار ادارات جهت کنترل ترافیک*

Rearrangement

زمانها شناسایی- 1 و .مکانها خالقیت کننده تحریک یبخش به- 2 الهام !آهنگهای : باران آهنگ کنید؛مثال گوشمکانهای- 3 باستانی مثل تأثیرگذاراز آثار و ها موزه

. کنید دیدن بیشتربیشتر- 4 اید نرفته حال به تا که جاهایی .سفربه کنید از- 5 را میزتان روی و تان کار محل اشیای اشیای

.پیچیده کنید انتخاب غریب و عجیب و

توصیه های عمومی برای پرورش خالقیت:

کنید- 6 عادتها سعی .مخالف کنید رفتار خود یمرتب دکوراسیون-7 را خود کار محل و منزل

. دهید تغییراز- 8 اکتشافات همیشه و اختراعات نمایشگاه

. کنید دیدنحل- 9 در ها بچه حتی و خبر بی ، غریبه افراد از

تان .کمکمساله بگیرید ها- 10 ایده خلق مثال حداقلبرای کنید؛ 50تعیین

حداقل ایده.معما-11 کنید حل زیادوسوسه- 12 اقتصادی مراقب از ارزیابی قبل

. باشید موعد

توصیه های عمومی برای پرورش خالقیت:

عنوان مشکالتبه- 13 نگاه فرصتبهکنید.

از- 14 را آن دارد حل راه دو ای مساله اگرسوم !راه کنید حل

سرنوشت- 15 های موفق کتاب را افرادبخوانید.

از زمان-16 را است خالق فکرتان که هائی. ندهید دست

یادداشت همیشه- 17 داشته دفترچه همراهباشید.

.تغییراتی- 18• کنید ایجاد خود محیط درمشورت دوستانبا- 19• خود شفیق

کنید.تخصصی در- 20• فعالیت زمینه خود

کنید.خود- 21• ذهن عمل به بدهید آزادی

) بنویسید ) کاغذ روی را مشکالترا- 22• گذشته های نو ایده بسازید.از

خالقیت منابع

معصومیت

تجربه

انگیزش

بررسی جزئیات

اتفاق ، پیشامد واشتباه

راه کارها

رهائی

گریز اندیشی

مانند هادوارد دبونو روش معمول تفكربه نظر •كه با افزايش اطالعات فرد است حفر گودالي

همان گودال را عميق تر مي سازد و از ديدن .جاهاي ديگر براي حفر كردن باز مي ماند

.منطقي مدل- 1 مورد هر در فوري وبه- 2 داشتن نياز حق .هميشه بودن مقبول وكاربرد- 3 سازنده نقادانهترجيح كاربرد به هوش

آن.باال -4 انتقال نتيجه سرعت به زود بنابراين

دست از را جزييات . ميرسندو دهند مي.دانشبه زيركيترجيح- 5با- 6 گناه به و خودبينيهوشها : بزرگترين

ديگران نياوردن حساب

تله هوشمندي:

ذهني تعصب : قالبهاي

عادات ، ها فرض پیش

خالقيتموانع اصلي

(هوش رانندگی) مهارت

دانش تحصيالت و

سخن آخر

من نمي دانم به چشم مردم دنيا چگونه مي آيم اما در چشم خود به •كند و توجه خود را هر زمان به ی میمانم كه در كنار دريا باز كودكي مي

كند در حاليكه اقيانوس ی زيباتر منعطف می صافتر يا صدفیيافتن ريگ.مانده در جلوي او گسترده است همچنان نامكشوف ، بزرگ حقيقت م(1727-1642ايزاك نيوتن )

منابع

-خالقیت:فراسوی اسطوره نبوغ/نوشته رابرت وایزبرگ؛ترجمه مهدی 1•. 1387والفی. تهران:روزنه،

-تشویق خالقیت و تخیل در کودکان/برنادت دافی؛ترجمه مهشید یاسائی. -2. 1380تهران:ققنوس

-ماهیت خالقیت و شیوه های پرورش آن/تألیف افضل السادات حسینی؛3. 1378ویراسته علی سالیانی. -مشهد:شرکت به نشر،

-تکنیک های خالقیت فردی و گروهی/تألیف جلیل صمدآقایی. -تهران:مرکز 4. 1380آموزش مدیریت دولتی،

-خالقیت/نوشته دکتر ئی-پال تورنس؛ترجمه:دکتر حسن قاسم زاده. 5. 1372تهران:نشر دنیای نو،

-حل مسأله خالق:روش هایی در خالقیت عملی/نویسنده:داگالس کمبل؛6.1384ترجمه علیرضا توکلی. -تهران:مدرسه،

سپاس از توجه شما...•