Τοποθέτηση Αγερίδης Δυνατότητες Εξοικονόμησης Ενέργειας συνέδριο ΚΕΔΚΕ Κοζάνη 04.09.09 Δυνατότητες

«Ενέργεια και Τοπική Αυτοδιοίκηση – Προβλήματα και Προοπτικές»Κεντρική Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων, Κοζάνη, 3 – 4 Σεπτεμβρίου 2009

«Δυνατότητες Εξοικονόμησης Ενέργειας»

Δρ Γιώργος ΑγερίδηςΜηχανολόγος Μηχανικός

Διευθυντής Ενεργειακής ΑποδοτικότηταςΚέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας - Κ.Α.Π.Ε.

e-mail: [email protected]


1. Εισαγωγή

Κύριες προκλήσεις του σήμερα:• Περιορισμός των αιτίων της κλιματικής αλλαγής• Έξοδος από την οικονομική κρίση.

Άμεσος στόχος: η μείωση της χρήσης των ορυκτών καυσίμων, για τον περιορισμό των θερμοκηπιακών εκπομπών, και η τόνωση της αγοράς με κατάλληλα κίνητρα που θα ενισχύσουν την κατανάλωση και θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας.

Απώτερος στόχος: ο συνδυασμός των θετικών ρυθμών ανάπτυξης και της βιώσιμης διαχείρισης του περιβάλλοντος και των πόρων του Πλανήτη.


Η άμεση σύνδεση της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης με την κατανάλωση ενέργειας και της ενέργειας με την κατάσταση του περιβάλλοντος, προέβαλλαν από τη δεκαετία του ’70 τη σημασία της ενεργειακής αποδοτικότητας.

Η βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας:• είτε ως εξοικονόμηση ενέργειας στην τελική χρήση,• είτε ως διαχείριση στην τελική ζήτηση,• είτε ως ορθολογική χρήση σε όλες τις δραστηριότητες

παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιώναποτελεί σημαντική παράμετρο αντιμετώπισης των σύνθετων προβλημάτων ενέργειας, περιβάλλοντος, οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης.


Δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας στην ΕΕ

τομέαςΚατανάλωση

ενέργειας(Mtoe)2005

Κατανάλωση ενέργειας

(Mtoe)2020

(χωρίς να αλλάξει τίποτε)

Δυναμικό εξοικονόμησης






οικιακός(νοικοκυριά) 280 338 91 27% 29%

τριτογενής(εμπορικά

κτίρια)

157 211 83 30% 30%

μεταφορές 332 405 105 26% 36%

κατασκευαστική βιομηχανία 297 382 95 25% 12%

Εκτιμάται ότι μέχρι το 2020 στους κύριους τομείς τελικής χρήσης ενέργειας μπορούν να εξοικονομηθούν σημαντικά ποσά ενέργειας:

Ευρωπαϊκή Ένωση Ελλάδα


2. Σχέδιο Δράσης Ενεργειακής Απόδοσης(Το ΣΔΕΑ εκπονήθηκε από το ΚΑΠΕ για το ΥΠΑΝ, στα πλαίσια των Εθνικών υποχρεώσεων που απορρέουν από την Οδηγία 2006/32/ΕΚ «για την ενεργειακή απόδοση στην τελική χρήση».)

Η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης αποτελεί προτεραιότητα για την ενεργειακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κατ’ επέκταση της Ελλάδας.

Η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης κατά την τελική χρήση θα καταστήσει δυνατή την εκμετάλλευση του εξοικονομούμενου ενεργειακού κόστους με οικονομικά αποτελεσματικό τρόπο. Τα μέτρα βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης θα οδηγήσουν σε εξοικονόμηση ενέργειας, βοηθώντας έτσι την Ελλάδα να μειώσει την εξάρτησή της από τις εισαγωγές ενέργειας.

Επιπλέον, η στροφή προς τεχνολογίες με καλύτερη ενεργειακή απόδοση θα ενισχύσει την καινοτομία και την ανταγωνιστικότητα της, σύμφωνα με τις Κοινοτικές δεσμεύσεις στη στρατηγική της Λισσαβόνας.


Εξοικονόμηση ανά τομέαΠαρουσιάζεται περιληπτικά η βέλτιστη κατανομή του στόχου

εξοικονόμησης, όπως προκύπτει από λεπτομερή ανάλυση των σεναρίων αναφοράς και εξοικονόμησης

Εξοικονόμηση για την επίτευξη του στόχου (GWh)

2010 2016

οικιακός τομέας 1.679 5.533

τριτογενής τομέας 1.529 5.715

βιομηχανία (εκτός ETS) 127 680

μεταφορές 1.787 6.731

σύνολο 5.122 18.659


3. Βιώσιμη ανάπτυξη και τοπική κοινωνία

Η Βιώσιμη Ανάπτυξη, που στόχο έχει την προστασία του περιβάλλοντος και την οικονομική ανάπτυξη σε μια περιοχή, απαιτεί συντονισμένη εφαρμογή ενός ενεργειακού προγραμματισμού στα προσεχή χρόνια και εξαρτάται από τρεις σημαντικούς παράγοντες:

Οικονομική Ανάπτυξη

Κοινωνική Πρόοδος

Υπεύθυνη Περιβαλλοντική

Διαχείριση

Βιωσιμότητα (Αειφορία)

Οικονομία /

Κοινωνία

Οικονομία /

Περιβάλλον

Κοινωνία /

Περιβάλλον

• τη βούληση και τις θεσμικές παρεμβάσεις της Πολιτείας

• τη βούληση και τη δέσμευση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για εφαρμογή μέτρων

• την ευαισθητοποίηση όλων των πολιτών και παραγόντων της τοπικής κοινωνίας και την άμεση ενεργοποίησή τους στα θέματα που τους αφορούν.


3.1. Εφαρμογή μέτρων στην τοπική κοινωνία

Τα μέτρα που θα ληφθούν πρέπει να έχουν σταδιακή εφαρμογή, ανάλογα με το υπάρχον επίπεδο βιωσιμότητας, καθώς και άλλα οικονομικά, θεσμικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά της τοπικής κοινωνίας.

Για τις κοινωνίες που βρίσκονται στην αρχή και δεν έχουν καμία σχετική δραστηριότητα μέχρι σήμερα, πρέπει να εφαρμοστούν μέτρα και δράσεις που αφορούν σε ένα βασικό ή αρχικό επίπεδο, και σε επόμενο στάδιο να προωθηθούν περισσότερο δραστικά μέτρα.


Από τα μέτρα κάθε επιπέδου που μπορούν να αναληφθούν, η τοπική κοινωνία έχει τη δυνατότητα επιλογής βάσει των αναγκών και των προτεραιοτήτων της, χωρίς να αποκλείονται για άμεση εφαρμογή μέτρα των πιο προχωρημένων επιπέδων. Θα πρέπει, όμως, πρώτα να αρθούν ενδεχόμενα υπάρχοντα εμπόδια, κυρίως οικονομικά και θεσμικά και να αναληφθεί μεγαλύτερη επένδυση και δέσμευση για την εφαρμογή τους:

• Για το βασικό/αρχικό επίπεδο:

Αναφέρεται σε Περιοχές, Δήμους ή Κοινότητες όπου η εμπειρία στην εφαρμογή των αρχών της Βιώσιμης Ανάπτυξης είναι ελάχιστη.

Απαιτούνται δράσεις πληροφόρησης των πολιτών, κινητοποίησης των φορέων της αγοράς και των κοινωνικών φορέων, καθώς και των λειτουργών και υπαλλήλων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για απλά μέτρα και επεμβάσεις χαμηλού κόστους, που μπορούν και πρέπει να εφαρμοστούν άμεσα.


• Για το μέσο επίπεδο:

Στο επίπεδο αυτό στόχος είναι η διευκόλυνση όλων των φορέων και των πολιτών να εφαρμόσουν σημαντικά μέτρα ενεργειακής βιωσιμότητας σε ατομικό, επιχειρηματικό και τοπικό επίπεδο.

Μπορούν να εφαρμοστούν πιο δραστικά μέτρα μεγαλύτερου κόστους (αλλά και οφέλους) και να συνταχθεί άμεσα, με συναίνεση και συμμετοχή όλων των φορέων της τοπικής κοινωνίας και τον πολιτών ένα πρόγραμμα για την ενεργειακή βιωσιμότητα σε βάθος χρόνου σε τοπικό επίπεδο.

Απαιτείται οικονομική συμβολή και δέσμευση των εμπλεκόμενων, και για το λόγο αυτό η αναζήτηση πόρων και ο προσδιορισμός των επιδιωκόμενων αποτελεσμάτων για κάθε δράση ή επέμβαση είναι ουσιώδους σημασίας.


• Για το υψηλό επίπεδο:

Όταν μια τοπική κοινωνία βρεθεί σε υψηλό επίπεδο βιωσιμότητας, δεν απαιτούνται δράσης ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, εφ’ όσον όλοι οι τοπικοί παράγοντες και το κοινό είναι ενημερωμένοι.

Στο στάδιο όμως αυτό, βάσει της εμπειρίας από τις ήδη υπάρχουσες σημαντικές εφαρμογές, απαιτούνται συνεχόμενες προσπάθειες, πλήρης εφαρμογή μέτρων και τεχνολογιών εξοικονόμησης ενέργειας στο πλαίσιο υλοποίησης του ενεργειακού της προγράμματος και συνεχής συμμετοχή και δέσμευση για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας, η οποία θα πρέπει να διατηρείται στο χρόνο.

Θα πρέπει να υπάρξουν νέες εφαρμογές ευρύτερης κλίμακας, καινοτόμες τεχνολογίες, αλλά το σημαντικό είναι η υλοποίηση, παρακολούθηση των εξελίξεων και η επικαιροποίηση του ενεργειακού σχεδίου/προγράμματος της τοπικής κοινωνίας. Επί πλέον θα πρέπει τα αποτελέσματα να είναι ορατά όχι μόνο σε τοπικό επίπεδο, αλλά να γίνονται ευρύτερα γνωστά και να αποτελούν υποδείγματα για άλλες περιοχές.


3.2. Μέτρα σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης

• Οριζόντια Μέτρα

– Ολοκληρωμένος ενεργειακός σχεδιασμός Δήμων

– Συγκρότηση μονάδας συλλογής ενεργειακών στοιχείων & προβλέψεων

– Στοχευμένες εκστρατείες εκπαίδευσης, ενημέρωσης και επιβράβευσης των καλών πρακτικών

• Οριζόντια μέτρα• Διατομεακά μέτρα• Μέτρα στον κτιριακό τομέα• Μέτρα στις μεταφορές


• Διατομεακά Μέτρα– Παρεμβάσεις βιοκλιματικού χαρακτήρα για τη βελτίωση του

μικροκλίματος και της ενεργειακής αποδοτικότητας σε αστικούς χώρους

– Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις εξοικονόμησης και διαχείρισης ενέργειας στο δημοτικό φωτισμό

– Ενεργειακή αναβάθμιση των εγκαταστάσεων (βιολογικοί καθαρισμοί, αθλητικά κέντρα, αντλιοστάσια, κ.λπ.)

– Προώθηση συστημάτων ΣΗΘ και τηλεθέρμανσης

– Υποχρεωτικές διαδικασίες προμηθειών (για ενεργειακά αποδοτικές τεχνολογίες και τεχνολογίες ΑΠΕ – green procurement) στα δημόσια κτίρια


• Μέτρα στον κτιριακό τομέα

– Ενεργειακή αναβάθμιση κτιριακού κελύφους

– Αναβάθμιση των η/μ εγκαταστάσεων θέρμανσης και ψύξης

– Αναβάθμιση του συστήματος φωτισμού

– Εγκατάσταση συστήματος ενεργειακής διαχείρισης

– Εγκατάσταση κεντρικών θερμικών ηλιακών συστημάτων σε νέα κτίρια και κίνητρα για περαιτέρω διείσδυση των ΘΗΣ μικρής κλίμακας σε κτίρια κατοικίας για την κάλυψη ζεστού νερού χρήσης

– Εγκατάσταση συστημάτων αβαθούς γεωθερμίας σε νέα κτίρια

– Ενεργειακή αναβάθμιση υφιστάμενων κτιρίων μέσω ΧΑΤ, ΣΕΑ και ΣΔΙΤ

– Ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων κοινωνικής κατοικίας (π.χ. ΟΕΚ)


• Μέτρα στις μεταφορές

– Επεμβάσεις σε οχήματα δημοτικών στόλων για τη βελτίωση της ενεργειακής τους απόδοσης

– Αντικατάσταση παλαιών μεσαίων και βαρέων οχημάτων

– Συγκοινωνιακές μελέτες και αναμόρφωση του συστήματος των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς

– Έργα υποδομών στον τομέα των μεταφορών

– Ανάπτυξη σχεδίων αστικής κινητικότητας

– Προώθηση της οικονομικής, οικολογικής και ασφαλούς οδήγησης (eco-driving)

– Προώθηση των ενεργειακά αποδοτικών οχημάτων (φ.α., βιοκαύσιμα, υβριδικά) ποσόστωση με ενεργειακά αποδοτικά οχήματα στις δημόσιες υπηρεσίες και οργανισμούς

– Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών με δράσεις και εκδηλώσεις


Οι οικονομικές επιπτώσεις της εξοικονόμηση ενέργειας καλύπτουν μεγάλο φάσμα δραστηριοτήτων σε ευρύ χρονικό πεδίο:

4. Εξοικονόμηση Ενέργειας και Οικονομία

• Βραχυπρόθεσμα, ένα Πρόγραμμα Εξοικονόμησης Ενέργειας, κατά την υλοποίηση των έργων του, επηρεάζει την απασχόληση (νέες θέσεις εργασία, ειδικά σε τοπικό επίπεδο), την εκροή κεφαλαίων (για την εισαγωγή εξοπλισμού) και τα ημερομίσθια των απασχολούμενων στα έργα.

• Μέσο και μακροπρόθεσμα την τοπική και εθνική οικονομία με τη δημιουργία νέων άμεσων μόνιμων θέσεων εργασία, καθώς και έμμεσων θέσεων εργασίας σε περιφερειακές βιομηχανικές και βιοτεχνικές δραστηριότητες για την κατασκευή και υποστήριξη και συντήρηση νέων συστημάτων και εξοπλισμού.


• Μέσο και μακροπρόθεσμα την τοπική και εθνική οικονομία με τη μείωση των λειτουργικών εξόδων για κατανάλωση ενέργειας μεγάλου αριθμού καταναλωτών και τη διοχέτευση της εξοικονομούμενης ενέργειας και καυσίμων, καθώς και των εξοικονομούμενων οικονομικών πόρων σε άλλους παραγωγικούς ή κοινωνικούς τομείς.

• Μέσο και μακροπρόθεσμα τις εθνικές υποχρεώσεις για κάλυψη των ενεργειακών και περιβαλλοντικών στόχων στα πλαίσια Ευρωπαϊκών και διεθνών συμφωνιών και δεσμεύσεων με τη μείωση των σχετικών ορίων της χώρας.

• Μακροπρόθεσμα την εθνική οικονομία με τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και των μέτρων που θα πρέπει να ληφθούν από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.


Επιπλέον, δημιουργείται μια σειρά έμμεσων επιπτώσεων:

• Ανάπτυξη νέων προϊόντων

• Αύξηση της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας σε Ευρωπαϊκό και Διεθνές επίπεδο

• Ανάπτυξη νέων κλάδων της επιστήμης, της τεχνολογίας και των οικονομικών δραστηριοτήτων

• Ανάπτυξη νέων πεδίων της αγροτικής πολιτικής

• Αντιμετώπιση της αυξημένης ζήτησης σε ενέργεια με την αύξηση του πληθυσμού σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο και τη συνεχή προσπάθεια για ισόρροπη ανάπτυξη και βελτίωση του βιοτικού επιπέδου της κοινωνίας.


Υπάρχουν, όμως, και αρνητικές επιπτώσεις σε βραχυπρόθεσμο και τοπικό επίπεδο.

Σύμφωνα με μελέτη, η μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας, που αποτελεί προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής πολιτικής για την κλιματική αλλαγή, θα έχει άμεσες επιπτώσεις στην απασχόληση της λειτουργίας και της συντήρησης των θερμικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής.

Εκτιμάται ότι μια μείωση κατά 16% σε σχέση με το σενάριο αναφοράς, θα μπορούσε να προκαλέσει την απώλεια κατά μέγιστο 20% άμεσων θέσεων εργασίας. Παράλληλα, οι άμεσες θέσεις εργασίας στον τομέα των ΑΠΕ θα μπορούσαν να αυξηθούν κατά 50%.

Παραμένει, όμως, άγνωστος ο αριθμός των θέσεων εργασίας που θα μπορούσαν να δημιουργηθούν από την προοπτική των ενεργειακών υπηρεσιών για την κάλυψη των απαιτήσεων των καταναλωτών για ενεργειακή αποδοτικότητα.


Ωστόσο, η τελική επίπτωση της εξοικονόμησης ενέργειας στην απασχόληση θα είναι θετική.

Οι απώλειες θέσεων εργασίας στον τομέα του άνθρακα θα μπορούσαν κατά μεγάλο μέρος να αντισταθμιστούν από νέες θέσεις που θα προκύψουν αφενός από τα πλεονεκτήματα που δίνει η εξοικονόμηση ενέργειας και αφετέρου από την ανακατανομή των εξοικονομούμενων οικονομικών πόρων από τους ενεργειακούς λογαριασμούς των επιχειρήσεων και του οικιακού τομέα.


Η Εξοικονόμηση Ενέργειας αποτελεί σημαντική παράμετρο περιβαλλοντικής και οικονομικής εθνικής και τοπικής πολιτικής.

Οι σχετικές δράσεις συμβάλλουν στη γενική προσπάθεια καταπολέμησης των κλιματικών αλλαγών και παράλληλα μπορούν να τονώσουν την αγορά, παρέχοντας διέξοδο στην τρέχουσα οικονομική κρίση.

Δίνουν, επίσης, δυνατότητες ανάπτυξης της τεχνολογίας και του ανταγωνισμού με την ανάπτυξη νέων τομέων, νέων προϊόντων και νέων θέσεων εργασίας.

Τέλος, η διαμόρφωση του πλαισίου των παρεχόμενων ενισχύσεων του ΕΠΑΝ ΙΙ αναμένεται ότι θα συμβάλλει στη βέλτιστη κατανομή των διατιθέμενων οικονομικών πόρων για την προώθηση των εφαρμογών της ενεργειακής αποδοτικότητας και την επίτευξη των Εθνικών υποχρεώσεων σε Ευρωπαϊκό και Διεθνές επίπεδο.

5. Συμπεράσματα


Ευχαριστώ

για την προσοχή σας



Σήμερα Αύριο: διασπαρμένη και επί τόπου παραγωγή με πλήρως ενσωματωμένη διαχείριση δικτύου

αποθήκευση

Φωτοβολταϊκά

Αιολικόπάρκο

Κατοικία μεοικιακή ΣΗΘ

Διάταξηποιότηταςισχύος


Κεντρικός σταθμός ηλεκτροπαραγωγής

Κατοικία

Εργοστάσιο Εμπορικό κτίριο

Τοπικόςσταθμός ΣΗΘ



Διάταξηποιότηταςισχύος

Έλεγχοςροής

Αλλάζοντας του κανόνες

Δίκτυο μεταφοράς

Δίκτυο διανομής

Ενσωμάτωση αποκεντρωμένων ενεργειακών πηγών: ένα σύστημα

καθαρότεροκαθαρότερο, , φθηνότεροφθηνότερο και πιο αξιόπιστοκαι πιο αξιόπιστο


120 Βιοκλιματικές κατοικίες στην Καλαμάτα

Βιοκλιματική αρχιτεκτονική


Διαχείριση της ενέργειας χωρίς μέτρα εξοικονόμησης(Πηγή: Amory B. Lovins, «Περισσότερα κέρδη με πιο λίγο άνθρακα»,Περιοδικό Scientific American – Ελληνική έκδοση, Νοέμβριος 2005)


Σύγκριση συμβατικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής με διασπαρμένες μονάδες

συμπαραγωγής

Σημαντικό πλεονέκτημα της

συμπαραγωγής είναι ότι δίνει τη

δυνατότητα αποκέντρωσης

(διασποράς) των

ηλεκτροπαραγωγικών μονάδων,

με τρόπο που να

ανταποκρίνονται στις ανάγκες

των τοπικών καταναλώσεων,

παρέχοντας υψηλή απόδοση,

αποφεύγοντας τις απώλειες

μεταφοράς και αυξάνοντας την

ευελιξία του συστήματος.


Κτίριο του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας (έτος κατασκευής: 2001)

Ενσωματωμένα Συστήματα ΑΠΕ, ΟΧΕ & ΕΕ:

• Βιοκλιματικός σχεδιασμός

• Γεωθερμική αντλία θερμότητας νερού-νερου

• Ηλιοβοηθούμενη αντλία θερμότητας αέρα-νερού

• Φωτοβολταϊκά πανέλα

• Σύστημα διαχείρισης κτιρίου (BEMS)

Βιοκλιματική αρχιτεκτονική


θερμικά ηλιακάβιομάζα

αβαθής γεωθερμία αιολικάφωτοβολταϊκά

Ενσωμάτωση τεχνολογιώνΑΠΕ και ΕΞΕ


Πρόγραμμα «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ»Άξονας 3 - Μεταφορές

Δράση 3.2: Σχέδια αστικής κινητικοτητας

• Περιγραφή των σημαντικότερων σημείων συνάθροισης πολιτών (σχολεία, νοσοκομεία ,εμπορικά κέντρα, αθλητικές εγκαταστάσεις κλπ.) στον Δήμο και εντοπισμός προβλημάτων πρόσβασης στα σημεία ενδιαφέροντος για την ανάπτυξη σχεδίων αστικής κινητικότητας.

• Προσδιορισμός στρατηγικού σχεδίου με προτάσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος με τεκμηριωμένα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά (π.χ % μείωση της χρήσης των ΙΧ σε χώρο εκδηλώσεων σε συγκεκριμένες μέρες και ώρες).

• Αξιολόγηση για χρηματοδότηση της παρέμβασης με ποιοτικά, ενεργειακά και περιβαλλοντικά κριτήρια.

Documents

Τοποθέτηση Αγερίδης Δυνατότητες Εξοικονόμησης Ενέργειας συνέδριο ΚΕΔΚΕ Κοζάνη 04.09.09 Δυνατότητες