ΑΑΡΡΧΧΗΗ 11ΗΗΣΣ ΣΣΕΕΛΛΙΙΔΔΑΑΣΣ

ΤΤΕΕΛΛΟΟΣΣ 11ΗΗΣΣ ΑΑΠΠΟΟ 55 ΣΣΕΕΛΛΙΙΔΔΕΕΣΣ

ΑΑ΄́ ΤΤΑΑΞΞΗΗ ΛΛΥΥΚΚΕΕΙΙΟΟΥΥ

ΚΚΥΥΡΡΙΙΑΑΚΚΗΗ 0066//0044//22001144 -- ΕΕΞΞΕΕΤΤΑΑΖΖΟΟΜΜΕΕΝΝΟΟ ΜΜΑΑΘΘΗΗΜΜΑΑ::

ΝΝΕΕΟΟΕΕΛΛΛΛΗΗΝΝΙΙΚΚΗΗ ΓΓΛΛΩΩΣΣΣΣΑΑ ΣΣΥΥΝΝΟΟΛΛΟΟ ΣΣΕΕΛΛΙΙΔΔΩΩΝΝ:: ΠΠΕΕΝΝΤΤΕΕ ((55))

ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

ΚΕΙΜΕΝΑ

1ο : « Γλώσσα και διάλεκτος»

Ποια είναι άραγε η διαφορά μιας γλώσσας από μια διάλεκτο; Για τη διάκριση αυτή ο πιο πετυχημένος ορισμός είναι ανεκδοτολογικός και αποδίδεται σε έναν αμερικανό γλωσσολόγο, που φέρεται να έχει πει: «Γλώσσα είναι μια διάλεκτος, που έχει δικό της στρατό, ναυτικό και αεροπορία».

Έχουμε πολλές φορές γράψει σε αυτή τη στήλη για την αντιεπιστημονική προκατάληψη που ταυτίζει την επίσημη ρυθμισμένη και κωδικοποιημένη παραλλαγή της γλώσσας, την πρότυπη γλώσσα, με τη μόνη «σωστή» εκδοχή του λόγου, με αποτέλεσμα να υποτιμώνται οι πολλές ποικιλίες που μιλιούνται και αποτελούν μεγάλο πλούτο μιας εθνικής γλώσσας.

Η προκατάληψη τούτη είναι ισχυρή στην ελληνική κοινωνία και επιδρά στη σταδιακή εξαφάνιση των διαλέκτων, φτωχαίνοντας το γλωσσικό πλούτο μιας ομιλούσας κοινότητας, όπως η ελληνική, που είναι αριθμητικά μικρή. Η προκατάληψη είναι φαίνεται τόσο ισχυρή, που δεν επιδρά μόνο στις τοπικές διαλέκτους της χώρας, αλλά και στην κυπριακή γλώσσα, που όλο και λιγότερο χρησιμοποιείται, χάνεται από τον επίσημο λόγο, τα μέσα επικοινωνίας, το θέατρο και αντικαθίσταται από την αθηναϊκή νόρμα, την τυποποιημένη, δηλαδή, αντίληψη περί γλώσσας.

Αυτό σίγουρα γίνεται επειδή η γλώσσα θεωρείται «διάλεκτος» και συνεπώς υποτιμάται σαν κατώτερη σε σχέση με την ελλαδική γλώσσα πρότυπο, που εμφανίζεται ανώτερη και σωστότερη. Η ελλαδική πρότυπη γλώσσα δεν είναι ούτε ανώτερη ούτε ωραιότερη ούτε σωστότερη και φτωχαίνει η ελληνική γλωσσική οικογένεια με την προοπτική της σταδιακής αντικατάστασης της κυπριακής γλώσσας από αυτή. […]

Άννα Φραγκουδάκη, Τα Νέα, 19.9.199

ΑΑΡΡΧΧΗΗ 22ΗΗΣΣ ΣΣΕΕΛΛΙΙΔΔΑΑΣΣ

ΤΤΕΕΛΛΟΟΣΣ 22ΗΗΣΣ ΑΑΠΠΟΟ 55 ΣΣΕΕΛΛΙΙΔΔΕΕΣΣ

2ο: « Οι «περιπέτειες» των λέξεων»

Πριν από 2000 χρόνια περίπου , ο Αντισθένης, ο ιδρυτής των κυνικών φιλοσόφων, σημείωνε προφητικά ότι «αρχή παιδεύσεως η των ονομάτων επίσκεψις». Με άλλα λόγια, η αρχή της γνώσης, της μάθησης, της διαπαιδαγώγησης, των ιδεών και της κοσμοθεωρίας που διαμορφώνουμε, περνάει μέσα από τη γνώση των «ονομάτων», δηλαδή των λέξεων. Όχι τόσο στο επίπεδο της αυστηρής γραμματικοσυντακτικής τους θεώρησης, όσο στο επίπεδο της διαχρονικής εννοιολογικής τους βαρύτητας ή των σημασιολογικών αποχρώσεων που περιέχουν. Έτσι, οι λέξεις γίνονται λόγος που καθορίζει τις σκέψεις μας και, συνεπώς την πραγματικότητά μας. «Το αδιόριστον των λέξεων γεννά το ακατάστατον των ιδεών και τούτο πάλιν το ακατάστατον των πράξεων», έγραφε ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, ο Αδαμάντιος Κοραής.

Η παραπάνω θεώρηση ισχύει, πιστεύω, στην ελληνική γλώσσα, ως κατεξοχήν εννοιολογική, σε αντίθεση με άλλες σημασιολογικές γλώσσες. Στη γλώσσα μας το σημαίνον (η λέξη) και το σημαινόμενο (η έννοια) βρίσκονται σε μια σχέση αλληλεξάρτησης, σχεδόν «βιολογική» , όπως ο ομφάλιος λώρος που συνδέει το έμβρυο με τη μητέρα του. Τα παραδείγματα ατελείωτα και χαρακτηριστικά: δημοκρατία, χειραγωγώ, ωραίος, ώριμος, αγέρωχος, άγχος (άγχω: πνίγω, σφίγγω / αγχόνη), λεωφόρος (αρχ. λαοφόρος / λεωφόρος), σύρραξη, σφυγμός, φιλαλληλία.. Η ελληνική γλώσσα, λοιπόν, μας διδάσκει το προφανές: ότι, δηλαδή, ο λόγος επηρεάζει και διαμορφώνει τη σκέψη του ανθρώπου και αυτή με τη σειρά της γίνεται πράξη.. φιλία, αγάπη, έρωτας, πόλεμος… .

Ωστόσο, σήμερα και παγκοσμίως το νόημα των λέξεων «ξεπέφτει» στο στόμα και στη συνείδηση των ανθρώπων. Συχνά, μάλιστα, και αυτό αποτελεί περίτρανη απόδειξη της ηθικής έκπτωσης του πολιτισμού μας, ο «ξεπεσμός» αυτός είναι εσκεμμένος και κατά το δοκούν. Οι άνθρωποι άλλα λένε άλλα εννοούν. Μάλιστα, ο «βιασμός» των εννοιών αφορά κυρίως σε εκείνες που στο πέρασμα των χρόνων έχουν αποκτήσει ένα ειδικό βάρος, έχουν καταξιωθεί για την ανυπέρβλητη σημασιολογική τους εμβέλεια, έχουν νοηματοδοτήσει την ανθρώπινη ύπαρξη. Έτσι, οι άνθρωποι λένε «Δημοκρατία» και εννοούν «κάνω ό,τι γουστάρω…». Λένε ανθρωπιά και εννοούν « εσύ είσαι άνθρωπος, αλλά εσύ δεν είσαι…». Λένε φιλία και εννοούν τη σχέση που δε θίγει τα συμφέροντά τους… λένε αγάπη και εννοούν μια κεντρομόλο επιθυμία… .[…]

Γιώργος Χρυσουδάκης

3ο : « Τι θα έλεγε ο Πλάτωνας για τα greeklish; »

Η προέκταση του χεριού των μαθητών είναι το κινητό τους. Πάρτε τους το κινητό και προκαλέστε τη νέα επανάσταση. Σαφέστατα και ορθώς απαγορεύεται το κινητό στην τάξη. Σαφέστατα, επομένως, και χωρίς αιδώ τα κινητά χρησιμοποιούνται μέσα στην τάξη, κατά κόρον. Ποιος 40άρης ή 50άρης δάσκαλος ή καθηγητής θα προλάβει το 14χρονο πιτσιρικά;

ΑΑΡΡΧΧΗΗ 33ΗΗΣΣ ΣΣΕΕΛΛΙΙΔΔΑΑΣΣ

ΤΤΕΕΛΛΟΟΣΣ 33ΗΗΣΣ ΑΑΠΠΟΟ 55 ΣΣΕΕΛΛΙΙΔΔΕΕΣΣ

Κρυμμένο το κινητό μέσα στα πόδια ή στην πάνινη κασετίνα που βολεύει μια χαρά για να φαίνεται κρυμμένο ανάμεσα στα στυλό, αν έρχεται μήνυμα ή κλήση. Τα sms δίνουν και παίρνουν. Οι ταχύτητες είναι εκπληκτικές, τυφλό σύστημα και καμιά αγωνία για ορθογραφία, μιας και το κείμενο είναι σε greeklish.

Πολλοί θα πουν ότι τα greeklish κάνουν τους νέους ανορθόγραφους! Ποια είμαι εγώ που θα διαφωνήσω; Έρευνα πριν λίγα χρόνια του Παιδαγωγικού τμήματος Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας – η οποία είχε θέμα τα greeklish και διεξήχθη σε μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης – διαπίστωσε ότι η εκτενής χρήση των greeklish οδηγεί σε αύξηση των ορθογραφικών λαθών στα γραπτά του σχολείου. Πράγματι!

Απειλείται, όμως, η ελληνική γλώσσα από τα greeklish; Σοβαρά;

Γιατί, άραγε, όλοι οι νέοι γράφουν με λατινικούς χαρακτήρες; Για πιο γρήγορα και πιο εύκολα (ερωτώ και απαντώ). Greeklish θα γράψει κάποιος στο μήνυμα στο κινητό, στο chat, σε κάποιο forum, πιθανόν στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο.

Η γλώσσα είναι ζωντανή και όταν επιπεδοποιείται συνειδητά δε μεταφέρει την ουσία της κουλτούρας, της παράδοσης που κουβαλάει μια γλώσσα με ιστορία, πολιτισμό, κανόνες και όλα τα συναφή, όπως είναι η ελληνική γλώσσα.

Ε. Νικολαίδου, Το Βήμα, 12.4.2011

Α1. α) Ποια είναι η σημασία της διαλέκτου για την επιβίωση της γλώσσας, σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο 1ο κείμενο;

Μονάδες 5

β ) Ποια άποψη για τα Greeklish εκφράζει η συγγραφέας στο 3ο κείμενο; Μονάδες 5

Α2. α) Πώς οργανώνεται (δομή & τρόπος / τρόποι ανάπτυξης) ο λόγος στη δεύτερη παράγραφο («Η παραπάνω θεώρηση … έρωτας, πόλεμος …») του 2ου κειμένου;

Μονάδες 8

β) Ποια είναι η συλλογιστική πορεία της τρίτης παραγράφου του 2ου κειμένου; «Ωστόσο , σήμερα … κεντρομόλο επιθυμία. »

Μονάδες 7

Β1. Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 100 – 120 λέξεων το περιεχόμενο του αποσπάσματος , που ακολουθεί : « … Η ελληνική γλώσσα , λοιπόν , μας διδάσκει το προφανές : ότι,

ΑΑΡΡΧΧΗΗ 44ΗΗΣΣ ΣΣΕΕΛΛΙΙΔΔΑΑΣΣ

ΤΤΕΕΛΛΟΟΣΣ 44ΗΗΣΣ ΑΑΠΠΟΟ 55 ΣΣΕΕΛΛΙΙΔΔΕΕΣΣ

δηλαδή, ο λόγος επηρεάζει και διαμορφώνει τη σκέψη του ανθρώπου και αυτή με τη σειρά της γίνεται πράξη …φιλία, αγάπη, έρωτας, πόλεμος…»

Μονάδες 10

Β2. α) Για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις να δώσετε μια συνώνυμη που θα ανταποκρίνεται στο νόημα του κειμένου: - χάνεται (κειμ.1) - σταδιακής(κειμ.1) - φιλαλληλία (κειμ.2) - αιδώ (κειμ.3) - διεξήχθη ( κειμ. 3)

Μονάδες 5 β) Για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις να δώσετε ένα αντώνυμο : - υποτιμώνται (κειμ.1) - αυστηρής (κειμ.2) - διαχρονικής ( κειμ.2) - χειραγωγώ (κειμ.2) - εκτενής (κειμ.3)

Μονάδες 5

Β3. Να αναγνωριστεί και να αιτιολογηθεί η σύνταξη στο παρακάτω απόσπασμα και να μετατραπούν τα ρήματα στην αντίθετη σύνταξη. «Η γλώσσα είναι ζωντανή και όταν επιπεδοποιείται συνειδητά δε μεταφέρει την ουσία της κουλτούρας, της παράδοσης που κουβαλάει μία γλώσσα με ιστορία, πολιτισμό, κανόνες και όλα τα συναφή όπως είναι η ελληνική γλώσσα» (κείμ. 3).

Μονάδες 5 Γ. Παραγωγή λόγου:

« Είναι γεγονός ότι το τελευταίο διάστημα αναπτύσσεται μια έντονη κινδυνολογία γύρω από την κρίση που διέρχεται η γλώσσα μας. Οφείλουμε, λοιπόν, να παραδεχθούμε ότι η ποιότητα των ελληνικών , που χρησιμοποιείται κυρίως από την πλειοψηφία της νεολαίας μας, είναι χαμηλή. Λαμβάνοντας υπόψη τα κείμενα που σας έχουν δοθεί και στο πλαίσιο μιας ημερίδας που θα πραγματοποιηθεί στο σχολείο σας για την Ελληνική γλώσσα, ως ομιλητής να παρουσιάσετε τις απόψεις σας για τα αίτια της γλωσσικής κρίσης και να αναφερθείτε στα μέτρα , που πρέπει να ληφθούν , ώστε να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά». (350- 400 λέξεις).

Μονάδες 50

ΑΑΡΡΧΧΗΗ 55ΗΗΣΣ ΣΣΕΕΛΛΙΙΔΔΑΑΣΣ

ΤΤΕΕΛΛΟΟΣΣ 55ΗΗΣΣ ΑΑΠΠΟΟ 55 ΣΣΕΕΛΛΙΙΔΔΕΕΣΣ

ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομένους)

1. Στο εξώφυλλο του τετραδίου να γράψετε το εξεταζόμενο μάθημα. Στο εσώφυλλο πάνω-πάνω να συμπληρώσετε τα ατομικά στοιχεία μαθητή. Στην αρχή των απαντήσεών σας να γράψετε πάνω-πάνω την ημερομηνία και το εξεταζόμενο μάθημα. Να μην αντιγράψετε τα θέματα στο τετράδιο και να μην γράψετε πουθενά στις απαντήσεις σας το όνομά σας. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Τυχόν σημειώσεις σας πάνω στα θέματα δεν θα βαθμολογηθούν σε καμία περίπτωση. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα μόνο με μπλε ή μόνο με μαύρο στυλό με μελάνι που δεν σβήνει. Μολύβι επιτρέπεται, μόνο αν το ζητάει η εκφώνηση, και ΜΟΝΟ για πίνακες, διαγράμματα κλπ.. 4. Κάθε απάντηση επιστημονικά τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 5. Διάρκεια εξέτασης: δύο (2) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης: 13:00

KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ