2 ÎÁÅÊÒÈÂ

Áúëãàðñêè õåëçèíêñêè êîìèòåò å íåçàâèñèìà íåïðàâèòåëñòâåíà îðãàíèçàöèÿ çà çàùèòà ïðàâàòà íà ÷îâåêà.Îáðàçóâàí å íà 14 þëè 1992 ã.Ïðåäñåäàòåë: Êðàñèìèð ÊúíåâÇàì.-ïðåäñåäàòåë: Ìàðãàðèòà Èëèåâà×ëåíîâå: Àëôðåä Êðèñïèí , Àíòîàíåòà Íåíêîâà, Áîéêî Êþ÷óêîâ, Âàñèë ×àïðàçîâ, Âúëêî Ñòàíåâ, ÃåîðãèÒîøåâ, Äàíàèë Äàíîâ, Äàíèåëà Ìèõàéëîâà, Äåñèñëàâà Ñèìåîíîâà, Äèìèòðèíà Ïåòðîâà, Äèìèòúð Êàìáóðîâ,Åêàòåðèíà Éîñèôîâà, Åìèë Êîåí (ñïåö. êîðåñïîíäåíò), Åìèëèÿíà Æèâêîâà, Çåëìà Àëìàëåõ, Èáðàõèì Òàòàðëú,Èëèàíà Ñàâîâà, Éîíêî Ãðîçåâ, Êàëèíà Áîçåâà, Êèðèë Êîñòàäèíîâ, Ìàðèÿ Áàêúðäæèåâà, Ìàðòà Ìåòîäèåâà,Ìèõàèë Èâàíîâ, Ïðàâäà Ñïàñîâà, Ïåòúð Ñëàáàêîâ, Ïëàìåí Áîãîåâ, Ðàäîñò Íèêîëàåâà, Ðàìàäàí Êåõàéîâ,Òàíÿ Ìàðèí÷åøêà, Þëèàíà Ìåòîäèåâà (ãëàâåí ðåäàêòîð íà “Îáåêòèâ”).Ñïèñàíèåòî ñå èçäàâà ñúñ ñúäåéñòâèåòî íà Èíñòèòóò “Îòâîðåíî îáùåñòâî” - Áóäàïåùà

Ïðåäïå÷àòíà ïîäãîòîâêà: Äîíêà Ìàíãà÷åâà Ïå÷àò: ÅÒ “Åêñïðåñ ïðèíò”Àäðåñ íà ñï. “Îáåêòèâ”: Ñîôèÿ 1504, óë. “Âúðáèöà” ¹ 7

Áúëãàðñêè

õåëçèíêñêè êîìèòåòÑîôèÿ 1504, ï.ê. 146

òåë/ôàêñ: (02) 943 48 76

åë. ïîùà:bhc@bghelsinki.org

http://www.bghelsinki.org

ÑÚÄÚÐÆÀÍÈÅÑÚÄÚÐÆÀÍÈÅ ÎÁÅÊÒÈÂ ÎÏÐÎÂÅÐÃÀÂÀÎÁÅÊÒÈÂ ÎÏÐÎÂÅÐÃÀÂÀ

 øóìíàòà ñåäìèöà ïðåäè òîé äà ñå ïðîâåäå ëèáåðàëèòå âÑîôèÿ íÿêàê èç÷åçíàõà. Èçäàòåëè íà “ãåéàðò” ó íàñ, äæåí-

äúð èçñëåäîâàòåëè è æåíñêè ôåìèíèñòè÷íè äðóæåñòâà â Ñî-ôèéñêèÿ óíèâåðñèòåò èëè ÍÁÓ, ïîåòè, ïóáëèêóâàëè çà ðàäîñòíà âñè÷êè “ïîäðèâíà” ëèòåðàòóðà íà õîìîñåêñóàëèçìà, êàê-òî è íåïðàâèòåëñòâåíèÿò ñåêòîð, ïðîñòî íå ñå ÷óõà è âèäÿõà...Âñè÷êè òå èìàõà âúçìîæíîñòòà äà èçëú÷àò ñâîÿòà ãðàæäàíñêà“åêñïåðòèçà” íà ïðîâîêàöèèòå íà åäèí ãàìåí ñ íàöèñòêà ïîäñ-òðèæêà, îáÿâèë ñåäìèöà íà “íåòîëåðàíòíîñò” êúì ËÃÁÒ è ïà-ðàäà èì íà ðàäîñòòà*... À òðÿáâàøå, çàùîòî âñåêèäíåâíèÿò

÷îâåê íÿìà èíòåëåêòóàëíîòî ñðåäñòâî äà ðàçïîçíàå “êàêâè-

íàòà” íà ïàðàäà íà ðàçëè÷íèòå. Âñåêèäíåâíèÿò ÷îâåê ëåñíî

ñå õâàùà çà ôîëêëîðíàòà ïîëà íà ïàòðèàðõàëíîòî, ïñóâà è

ñå çúáè íà ñåêñóàëíàòà øàðåíèÿ, ñòàâà ëåñåí ðåñóðñ íà

íàöèîíàëïîïóëèñòèòå.

Âìåñòî ñúêðóøèòåëíè ïîñëàíèÿ â îòïîð íà ôàøèçîèäíèòå

ïðîñòîòèè íà Ðàñàòå è àãðåñèâíèòå òåñòîñòåðîíè ñ íåãî, åâ-

ðîïåéñêàòà ñúâåñò íà íàöèÿòà ñå îìúãëè! Â ïîñëåäíà ñìåòêà,

ãåé øåñòâèåòî ñå ñúñòîÿ, êàòî ïîëèöèÿòà áåøå ïîâå÷å îò çÿïà-

÷è è ìèòèíãóâàùè âçåòè çàåäíî, ñåêñóàëíî ðàçëè÷íèòå ìîì÷å-

òà è ìîìè÷åòà áÿõà îïàçåíè è äîòèêàíè ïðåä áàñòèîíà íà

ëèáåðàëèçìà - ×åðâåíàòà êúùà. Êîéòî áå áèò - áèò, êîéòî åäâà

ñäúðæà óïëàõà ñè - ñå ðàçïëàêà, ñ åäíà ðå÷ ËÃÒÁ îñòàíàõà â

øîê è ñàìîòà. Óíèôîðìåíèòå èçâëà÷èõà ñ áåëåçíèöè ëèäåðà

íà áðúñíàòèòå è îùå øåñòèìà, ïîñëå âñè÷êî ñâúðøè. Ìåæäó

äðóãîòî, ïðåç 2005-òà ëèáåðàëñòâàùèÿò åëèò ïðîâåäå äåáàò â

Red House íà òåìà “Òðóäíîñòòà è ïðåëåñòòà äà áúäåø ñåê-

ñóàëíî ðàçëè÷åí”! Áåç ñúìíåíèå, äåáàòúò å ñðåäñòâî äàëå÷

ïî-áåçîïàñíî. Åäíî å äà ñå óòâúðæäàâà äðóãîñòòà íà Ìàðèóñ

Êóðêèíñêè èëè Íèêîëàé Àòàíàñîâ è èçêóñòâîòî èì, áåëÿçàíî

ñúñ ñïåöèôè÷åí ïîëîâ ìàðêåð, äðóãî å äà îòèäåø íà óëèöàòà

“Ëþáåí Êàðàâåëîâ”. Èìà ñòèë â òîâà äà ïóáëèêóâàø â ñï. “Åä-

íî”, “Ëèòåðàòóðåí âåñòíèê” èëè “Êóëòóðà”, íÿêàêñè ñåìïëî å

äà ñòúð÷èø çàîáèêîëåí îò äúõòÿùè þìðó÷íà îìðàçà ÁÍÑ.

Ñêàíäàëúò ñ ïúðâèÿ ãåé ïàðàä â Ñîôèÿ èçâàäè íà áÿë ñâÿò

è äðóãî. Îñâåí ÷å ëèáåðàëíîìèñëåùèòå íå ïîäêðåïèõà ñ ïðè-

ñúñòâèåòî ñè ïðèâúðæåíèöèòå íà ÁÃÎ “Äæåìèíè” , îñâåí ÷å

íå çàùèòèõà ëîçóíãà èì “Àç è ìîåòî ñåìåéñòâî”, êîéòî çâó-

÷åøå â ñúùèÿ ìîìåíò îò Áåðëèí äî Èçðàåë, ñëó÷è ñå òàêà, ÷å

ðå÷íèêúò íà õîìîôîáèÿòà îêóïèðà èçöÿëî ìåäèéíîòî ïðîñ-

òðàíñòâî.�

(âæ. ñòàòèÿòà “Ùàñòëèâèòå” è òåõíèòå âðàãîâå” - ñòð.24)

Þëèàíà ÌÅÒÎÄÈÅÂÀ

Ïúðâèÿò ãåé ïàðàä ‘08:

àêòèâåí ðå÷íèê íà õîìîôîáèÿòà

ñòð. 3 - 4

Èìà ëè ïî÷âà íàöèîíàëïîïóëèçìúò ó íàñ?

Ïåòÿ Êàáàê÷èåâà

ñòð. 5

Äâà êàëêàíà, ÷åòèðè ïàòðîíà è êóïèùà âúçòîð-

æåí ïàòðèîòèçúì Äàíàèë Áðåçîâ

ñòð. 6-11 Êëóá “Îáåêòèâ”

Î÷àêâàìå äúðæàâíèòå èíñòèòóöèè äà äåéñòâàò

êîîðäèíàðàíî!

ñòð. 12-13

“Áàòàëîâà âîäåíèöà” - Äðàìàòà ïðîäúëæàâà

Õðèñòî Õðèñòîâ

ñòð. 14-17

“Ñâîáîäà çà Åëè è Âèì” èëè ïîçîð çà áúëãàðñêà-

òà ïñåâäîæóðíàëèñòèêà Äàíèåëà Ãîð÷åâà

ñòð. 18-19

Êðèìèíàëíàòà ïîëèòèêà ñïðÿìî ìàëîëåòíèòå è íå-

ïúëíîëåòíèòå Ëþáîìèð Ñòîé÷åâ

ñòð. 20-21

Ëåêîâèòà åçäà: óñïåõèòå íà õèïîòåðàïèÿòà

Âÿðà Èâàíîâà

ñòð. 22-23

Ãëàñ ïîä íàåì èëè êàê çàãóáèõà æóðíàëèñòè÷åñ-

êèòå ïðèíöèïè â ïðåâîäà Æàíà Ïåòðîâà

ñòð. 24-25

“Ùàñòëèâèòå” õîðà è òåõíèòå âðàãîâå

Þëèàíà Ìåòîäèåâà

ñòð. 26

Ãëîáà äî 50 ëâ., âêëþ÷èòåëíî?!?

Äàíèåëà Ôúðòóíîâà

ñòð. 27

Ïèñìî îò Àìåðèêà ßíà Äîìóñ÷èåâà

ñòð. 28

Ìèðúò íà ïðîäóöåíòèòå Æàíà Ïîïîâà

ñòð. 29

Èìàìå íóæäà îò êîìèñèÿ çà åòè÷íèÿ PR êîäåêñ

Íèÿ Êîíñòàíòèíîâà

ñòð. 30-31

Îáàìàêîíèòå, êàêâî å íóæíî, çà äà áúäåø áàùà

è êðàÿò íà Êóëòóðíèòå âîéíè Õðèñòî Èâàíîâ

ñòð. 32-33

Ðîäåíè â Áúëãàðèÿ Æàíèíà Äðàãîñòèíîâà

ñòð. 34

Íÿìà âðåìå çà ôåúðïëåé Òîäîð Òîäîðîâ

ñòð. 35 Ïî ñâåòà Ìàðòà Ìåòîäèåâà * Ãåé (àíãë. - ùàñòëèâ).

ÎÁÅÊÒÈÂ 3

Ïåòÿ ÊÀÁÀÊ×ÈÅÂÀ

Ñëåä âÿòúðà íà ïðîìåíèòå, êîéòî âúðíà â Èçòî÷íèÿ

áëîê ìíîãîïàðòèéíàòà äåìîêðàöèÿ, ñåãà êàòî ÷å

ëè ñìå ñâèäåòåëè íà äðóã ïîâåé - íàñòúïâà âðåìåòî íà

ïîïóëèçìà. Ïðè òîâà íå ñàìî â íàøàòà ÷àñò íà ñâåòà,

íî è â Ëàòèíñêà Àìåðèêà, äîðè è â Çàïàäíà Åâðîïà. Â

òåêñòà îáà÷å ùå ðàçãëåæäàì ñèòóàöèÿòà â Áúëãàðèÿ îò

ãëåäíà òî÷êà íà ìàñîâè íàãëàñè, êîèòî ìîãàò äà çàõ-

ðàíâàò íàöèîíàëïîïóëèñòêè àêòüîðè.

Âúïðåêè ìíîãîòî îïðåäåëåíèÿ íà ïîïóëèçìà, àç èç-áèðàì ñëåäíîòî - çà ïîïóëèñòêà ñèòóàöèÿ ãîâîðèì òî-

ãàâà, êîãàòî å íàëèöå êàòåãîðè÷íî ïðîòèâîïîñòàâÿíå

íà õîðàòà íà åäèí, âèäÿí îò òÿõ êàòî êîðóìïèðàí, åëèò,

êîåòî âîäè äî óñåùàíå çà íåñïðàâåäëèâîñò è êðèçà

íà ïðåäñòàâèòåëñòâîòî - ïàðòèèòå íå ñå âúçïðèåìàò êà-

òî ïîñðåäíèê, à ïîëèòè÷åñêîòî ñå ñâåæäà äî îòíîøå-

íèÿ íà ëè÷íî äîâåðèå ìåæäó ëèäåð è ñëåäîâíèöè.

Íèå áåçñïîðíî ñìå â òàêàâà ñèòóàöèÿ. Ñîöèîëî-

ãè÷åñêèòå èçñëåäâàíèÿ1 ïîêàçâàò, ÷å áúëãàðñêèÿò ïðå-

õîä ñå ìèñëè êàòî îáëàãîäåòåëñòâàë ìîøåíèöè, ïî-

ëèòè÷åñêè è èêîíîìè÷åñêè åëèòè, çà ñìåòêà íà îáè-

êíîâåíèòå õîðà, ò.å. ïðåõîäúò ñå âúçïðèåìà êàòî íåñ-

ïðàâåäëèâ, à åëèòúò êàòî êîðóìïèðàí - 62 íà ñòî îò

õîðàòà ñå îòíàñÿò ñ íåäîâåðèå è îìðàçà êúì ïîëèòè-

öèòå. Åäíà îò çíà÷èìèòå ðàçëèêè â íàãëàñèòå íà èí-

òåðâþèðàíèòå ïðåç 2007 ã. ñïðÿìî 2002 ã. çàñÿãà äâóê-

ðàòíîòî íàìàëÿâàíå íà äåëà íà õîðàòà, ãëàñóâàùè

çà ïðèíöèïè è öåííîñòè, îòñòîÿâàíè îò ïàðòèÿòà èëè

êàíäèäàòèòå, êîèòî òå ïîäêðåïÿò - ïðåç 2007 ã. òå ñà

åäâà 11 íà ñòî. Â êðàÿ íà 2007 ã. äîìèíèðàùèÿò ïîëè-

òè÷åñêè èçáîð ñå ñâåæäà äî äâà âàðèàíòà: èëè äà íå

ñå ãëàñóâà - 27 íà ñòî; èëè äà ñå ãëàñóâà, ñúîáðàçíî

ëè÷íîòî äîâåðèå êúì êàíäèäàòèòå, èëè êúì ëèäåðà íà

îïðåäåëåíà ïàðòèÿ - îáùî 34 íà ñòî. Òîâà îçíà÷àâà,

÷å áúëãàðñêèÿò ïîëèòè÷åñêè æèâîò ñå å äåèäåîëîãè-

çèðàë, ïîñòåïåííî çàòèõâà; èëè ñå ñâåæäà äî åìî-

öèîíàëíè îòíîøåíèÿ íà äîâåðèå è ñèìïàòèÿ. Èíà÷å

êàçàíî, áúëãàðñêîòî îáùåñòâî å â ïîïóëèñòêà ñèòóà-

öèÿ è ãîëÿìà ÷àñò îò õîðàòà î÷àêâàò õàðèçìàòè÷íèÿ

ëèäåð, êîéòî äà ãè âúîäóøåâè.

Óâàæàâàíèÿò ïîëèòîëîã Àíòîíèé Òîäîðîâ2 ïîñî÷âà,

÷å ïîïóëèçìúò ñè èìà è äîáðè ÷åðòè. Äîáðàòà ÷åðòà å,

÷å ëèäåðúò òðÿáâà äà ñå ñúîáðàçÿâà ñ íàãëàñèòå íà õî-

ðàòà, òðÿáâà äà å äåìîêðàòè÷åí. Ïðîáëåìúò îáà÷å å, ÷å

ãîâîðèì çà êîíñîëèäàöèÿ îêîëî ëèäåð, à ëèäåðñòâîòî

êðèå îïàñíîñòè çà ñàìàòà ñúùíîñò íà äåìîêðàöèÿòà.

Äà ñè ñïîìíèì ñàìî “íàðîäíèòå äåìîêðàöèè”, â êîèòî

äî ñêîðî æèâeeõìå, êîèòî èçëú÷âàõà ëèäåð, ïåðñîíè-

ôèöèðàù “âîëÿòà íà íàðîäà” äîòîëêîâà, ÷å íÿìàøå ñìè-

ñúë íàðîäúò äà èìà ñîáñòâåíà âîëÿ... Äà íå ãîâîðèì çà

óæàñÿâàùèÿ ñïîìåí îò êîíñîëèäàöèÿòà îêîëî äåâèçà

“Åäèí íàðîä, åäèí ôþðåð”. Ïðîáëåìúò å òî÷íî â ïðåõî-

äà íà ïîëèòè÷åñêîòî, îò ðàçóìíî îòñòîÿâàíå íà èíòåðå-

ñè è àðãóìåíòèðàíå íà ïîëèòèêè, êúì åìîöèîíàëíî

ñïëîòÿâàíå, êîåòî ÷åñòî ïúòè ñòúïâà íà ëþáîâ è îìðàçè,

âåðè è íàäåæäè. Êàòî ñå âãëåäàìå â ñâåòîâíèòå ïîïó-

ëèñòêè âîäà÷è, âèæäàìå, ÷å òå èëè ñà ðàäèêàëíè âèçèî-

íåðè - îáåùàâàò íîâî ïî-ñïðàâåäëèâî áúäåùå; èëè êîí-

ñîëèäèðàò ñïëîòåíîñò ñðåùó âðàã, ïðèâèæäàí êàòî çàï-

ëàõà; ÷åñòî ïúòè äâåòå íåùà ñå îáâúðçâàò - êàòî ñå ïî-

áåäè âðàãúò ùå íàñòúïè ñâåòëîòî áúäåùå. Ïîïóëèçìúò

òðÿáâà äà å âúîäóøåâÿâàù, òðÿáâà äà ôîðìèðà êàòåãî-

ðè÷íà “íèå” èäåíòè÷íîñò è çàðàäè òîâà, âñå ïàê â ïîâå-

÷åòî ñëó÷àè òîé ïîëàãà ÿñåí âðàã. Ñïîðåä îïðåäåëå-

íèåòî íà áåëãèéñêèÿ ïîëèòîëîã Êàñ Ìóäå òîçè âðàã å

êîðóìïèðàíèÿò åëèò. Îáèêíîâåíî ïîïóëèñòêèòå ëèäåðè

çàèãðàâàò íà òàçè ñòðóíà - â íàøèÿ ñëó÷àé ðåòîðèêàòà

íà ÀÒÀÊÀ å îòêðîâåíî è áðóòàëíî àíòè åëèòà íà ïðåõî-

äà è òîâà é äîíåñå ïîïóëÿðíîñò; â ìîìåíòà è Áîéêî Áî-

ðèñîâ, îëèöåòâîðåíèåòî íà ÃÅÐÁ, çàïî÷âà ìîùåí êóðñ

íà àòàêà êúì òðèòå óïðàâëÿâàùè ïàðòèè - ÁÑÏ, ÄÏÑ è

ÍÄÑÂ. Ïðîáëåìúò îáà÷å íà àíòèåëèòàðíèòå ïîïóëèñòêè

ïàðòèè å, ÷å òÿõíàòà ñèëà å â îïîçèöèîííàòà ñúïðîòèâà

íà ñòàòóêâîòî è óïðàâëÿâàùèòå; â ìîìåíòà, â êîéòî òå

âëÿçàò âúâ âëàñòòà, çàãóáâàò òîçè ñâîé ëåãèòèìàöèîíåí

ðåñóðñ è àêî ñèìïàòèçàíòèòå èì ãè ïðèïîçíàÿò êàòî ÷àñò

îò “ñòàðàòà èãðà”, ñ òÿõ å ñâúðøåíî. Íå ñëó÷àéíî �

Èìà ëè ïî÷âàíàöèîíàëïîïóëèçìúò ó íàñ?

1 Â òåêñòà èçïîëçâàì äàííè îò ïðåäñòàâèòåëíîòî çà

ñòðàíàòà ñîöèîëîãè÷åñêî èçñëåäâàíå “Ñúñòîÿíèåòî íà

îáùåñòâîòî”, èíèöèèðàíî îò Èíñòèòóò “Îòâîðåíî îá-

ùåñòâî” è ÖËÑ, ïðîâåäåíî îò Àëôà Ðèñúð÷ ïðåç 2002; 2006

è 2007 ã. 21Îáåêòèâ, áð.156

 ìèíàëèÿ áðîé ñ èíòåðâþòî íà ïîëèòîëîãà Àíòîíèé

Òîäîðîâ çàïî÷íàõìå íîâà ðóáðèêà - çà ïîïóëèçìà, îñî-

áåíàòà òðàíñôîðìàöèÿ íà ïîëèòè÷åñêîòî, êîÿòî

ðàçÿæäà ñèñòåìàòà íà êëàñè÷åñêèòå ïàðòèè è ìîæå

äà äîâåäå äî îïàñíè ðåçóëòàòè. Â òîçè áðîé ñîöèîëî-

ãúò Ïåòÿ Êàáàê÷èåâà îáñúæäà åäèí îò ìîäóñèòå íà ïî-

ïóëèçìà - íàöèîíàëïîïóëèçìà. Äèñêóñèÿòà ùå ïîêàç-

âà ðàçëè÷íèòå “ëèöà” íà ïîïóëèçìà è å îòâîðåíà çà

âñè÷êè, çà êîèòî òîçè ïðîáëåì å âàæåí.

�îòêàêòî ÀÒÀÊÀ å âúâ âëàñòòà çàïî÷íà äà ãóáè ïðèâúð-

æåíèöè. Ìèñëÿ, ÷å ñúùîòî ùå ñå ñëó÷è è ñ ÃÅÐÁ, ñëåä

÷åòèðèãîäèøíèÿ ìàíäàò íà “ãåðáîâèòå” êìåòîâå è ñëåä

âëèçàíåòî íà ïàðòèÿòà â ïàðëàìåíòà. ÍÄÑÂ áåøå îñî-

áåíà ïîïóëèñòêà ïàðòèÿ - “öàðÿò” òðÿáâàøå äà ñúòâîðè

÷óäî, ÷óäîòî íå ñå ñëó÷è è ò.íàð. ïàðòèÿ ñå ñòîïè.

Àêî èñêà åäíà ïîïóëèñòêà ïàðòèÿ ëåãèòèìíî äà ó÷à-

ñòâà âúâ âëàñòòà, òÿ òðÿáâà äà ñè “èçîáðåòè” äðóã âðàã,

ðàçëè÷åí îò òóê è ñåãà óïðàâëÿâàùèòå. Òî÷íî òîâà ïðà-

âè íàöèîíàëïîïóëèçìúò - ìíîãî óäîáíî å äà “îëèöåò-

âîðèø” íàöèîíàëíèÿ èíòåðåñ è äà ãî çàùèòàâàø îò ðàç-

íè “÷óæäè” âðàãîâå - áèëî âúòðåøíè - ìàëöèíñòâà, åò-

íè÷åñêè ðàçëè÷íè îò äîìèíèðàùîòî ìíîçèíñòâî; íàõ-

ëóâàùè îòâúí ÷óæäåíöè - ìèãðàíòè; “ñâåòîâíèÿ êàïèòà-

ëèçúì” ïî ïðèíöèï èëè â ëèöåòî íà “åâðåéñêàòà ìàôèÿ”

è ò.í. Â òàçè ïîñîêà ñå ðàçâèâàò ñúâðåìåííèòå íàöèî-

íàëèñòè÷åñêè ïàðòèè â Åâðîïà - è àâñòðèéñêèòå, è áåë-

ãèéñêèòå, è ôðåíñêèòå íàöèîíàëèñòè îòêðèòî ñè íàðî÷-

âàò çà âðàã èìèãðàíòèòå, è ñêðèòî ïîäîçèðàò åâðåèòå.

Ìèñëÿ, ÷å íàòàì âúðâÿò è ùå âúðâÿò è íàøèòå íàöèîíà-

ëèñòè÷åñêè ïàðòèè - ÀÒÀÊÀ îòêðèòî ãî ïðàâè, êàòî èã-

ðàå íà íÿêîëêî ôðîíòà - îò åäíà ñòðàíà, ñðåùó ðîìè-

òå; îò äðóãà ñòðàíà, ñëîæíî êîíñòðóèðà åâðåèòå êàòî

âðàã îò ãëåäíà òî÷êà íà òîâà, ÷å òå ñà õåì âèíîâíè çà

êîìóíèçìà, õåì çà ïîñòêîìóíèñòè÷åñêèÿ íè ïðåõîä òóê

è ñåãà; õåì è çà õèùíè÷åñêèÿ êàïèòàëèçúì; îò òðåòà ñòðà-

íà, ñðåùó âñè÷êè, êîèòî íå óâàæàâàò è çàïëàøâàò “ïðà-

âîñëàâíàòà íè èäåíòè÷íîñò”. Áúëãàðñêèÿò íàöèîíàëåí

ñúþç íà Ðàñàòå ñúùî å ðàñèñòêè àíòèðîìñêè, è âå-

ðîÿòíî ùå ñòàíå ðàñèñòêè àíòèèìèãðàíòñêè. Ðàçáèðà

ñå, âñè÷êî òîâà âúðâè ïîíÿêîãà ïîä îïàêîâêàòà, ÷å òå

óâàæàâàò ãðàæäàíñêàòà èäåíòè÷íîñò íà íàöèÿòà êàòî

öÿëî. Âúïðîñúò, êîéòî ìå èíòåðåñóâà òóê îáà÷å, å äàëè

òåçè, è äðóãè ïîäîáíè èãðà÷è3, ùå ñðåùíàò ïîäêðåïà

ñðåä áúëãàðñêîòî íàñåëåíèå.

Äàííèòå íà ãîðåñïîìåíàòîòî èçñëåäâàíå “Ñúñòîÿ-

íèåòî íà îáùåñòâîòî” î÷åðòàâàò äâå ïðîòèâîïîëîæíè

òåíäåíöèè. Îò åäíà ñòðàíà, íÿìà ôèêñàöèÿ íà àíêåòè-

ðàíèòå â òåðèòîðèÿ, íàöèîíàëíè ñâåòèíè, èñòîðèÿ, èäåàë

è ò.í.; çà òÿõ Áúëãàðèÿ îçíà÷àâà ïðåäè âñè÷êî ñåìåéñòâî,

áëèçêè, ïðèÿòåëè. Óñòàíîâåíîòî “ñâèâàíå” íà âèçèÿòà çà

Áúëãàðèÿ äî ñåìåéñòâîòî, ïðèÿòåëèòå, ðîäíîòî ìÿñòî íà-

âåæäà íà ìèñúëòà, ÷å êàòî ÷å ëè å íàëèöå äåíàöèîíàëè-

çèðàíå íà áúëãàðèòå, àêî òî÷êàòà çà ñðàâíåíèå å ìî-

äåðíàòà íàöèÿ êàòî “âúîáðàçåíà ïîëèòè÷åñêà îáùíîñò”

(Á. Àíäåðñúí), ñâúðçâàùà õîðàòà, îáèòàâàùè îïðåäå-

ëåíà òåðèòîðèÿ. Ñÿêàø îñòàâàíåòî ïðè ñåìåéñòâîòî è

ðîäíîòî ìÿñòî å äîñòàòú÷íî, çà äà ñå ÷óâñòâàø áúëãà-

ðèí, ñÿêàø íàöèîíàëíîòî ñå å ðàçïàäíàëî íà ðîäîâè è

ìåñòíè èñòîðèè, ðåëîêàëèçèðàëî è ðåôàìèëèàðèçèðà-

ëî ñå å. Êàòî âçåìåì ïðåäâèä è íèñêîòî äîâåðèå êúì

äúðæàâíèòå èíñòèòóöèè è ïîëèòèöèòå, êàêòî è ãîëÿìàòà

ðåãèîíàëíà äèôåðåíöèàöèÿ, ìîæåì äà òâúðäèì, ÷å èäå-

ÿòà çà íàöèÿ âå÷å íå ñå îáâúðçâà ñ äúðæàâà, íàöèîíàë-

íàòà äúðæàâà ñå å ðàçïàäíàëà íà íàöèÿ è äúðæàâà. Äî-

òóê ìîæåì äà çàêëþ÷èì, ÷å àêî òîâà å òàêà, íÿìà ìÿñòî

êàêòî çà ïàòðèîòè÷íè óòîïèè, òàêà è çà íàöèîíàëèñòè-

÷åñêè èçáëèöè, ñ èçêëþ÷åíèå íà îêîëî 15 -20 íà ñòî îò

õîðàòà, êîèòî èìàò íóæäà îò ïîçèòèâíà íàöèîíàëíà èäå-

íòèôèêàöèÿ.

Îò äðóãà ñòðàíà îáà÷å, èçñëåäâàíèÿòà îò 2006 ã. è

2007 ã. ïîêàçâàò ÿñíî èçðàçåíî íàïðåæåíèå êàêòî êúì

÷óæäåíöè, çàñåëâàùè ñå â ñòðàíàòà íè - îêîëî ïîëî-

âèíàòà àíêåòèðàíè îöåíÿâàò òîâà çàñåëâàíå íåãàòèâ-

íî, à 67 íà ñòî òâúðäî ñà ïðîòèâ çåìÿòà íè äà ñå ïðî-

äàâà íà ÷óæäåíöè; òàêà è êúì ðîìè - â èçñëåäâàíåòî

îò 2006 ã. 48 íà ñòî îòãîâàðÿò, ÷å èçïèòâàò êúì ðîìèòå

íåäîâåðèå è îìðàçà. Èçñëåäâàíåòî îò 2007 ã. ñî÷è

ìíîãî ãîëÿìà ñîöèàëíà äèñòàíöèÿ ñïðÿìî îïðåäåëå-

íè ìàëöèíñòâà îò ÷óæäè åòíè÷åñêè ãðóïè, æèâååùè â

ñòðàíàòà - íàé-íåïðèåìàíè ñà âèåòíàìöè è êèòàéöè,

íàðåä ñ ðîìèòå, äî ñòåïåí, êîÿòî íàïîìíÿ ðàñèñòêî

èçêëþ÷âàíå. Îêàçâà ñå, ÷å áúëãàðèòå îòõâúðëÿò ìàë-

öèíñòâàòà è ÷óæäåíöèòå - åòíè÷åñêàòà ãðóïà ñå å ñà-

ìîçàòâîðèëà, òÿ íå äîïóñêà ÷óæäè õîðà â ñåìåéñòâî-

òî ñè. Òîâà å îïàñåí ñèìïòîì, òúé êàòî â Áúëãàðèÿ ùå

èäâàò âñå ïîâå÷å è ïîâå÷å ÷óæäåíöè, êîèòî âåðîÿòíî

ùå äðàçíÿò ãîëÿìà ÷àñò îò íåñâèêíàëèòå äà ãëåäàò ðàç-

ëè÷íè îò ñåáå ñè áúëãàðè.

È òàêà èäåÿòà, ïðåäñòàâàòà çà íàöèîíàëíîòî, îïåðè-

ðà ïîíå íà äâà ðåæèìà - åäèí “ñâèò”, ôàìèëèàðåí; è

åäèí ëàòåíòåí, åòíè÷åñêè, ïîëàãàù “êëàñè÷åñêà” íà-

öèîíàëíà îáùíîñò, êîÿòî îáà÷å ñå ñïëîòÿâà ñðåùó

ïðèâèäÿíè êàòî “÷óæäè” ãðóïè. Ìîæå áè òúêìî ñâèâàíå-

òî íà íàöèîíàëíîòî äî ñåìåéñòâîòî ãî ïðàâè óÿçâèìî, è

êîãàòî ñåìåéñòâîòî ñè ïðåäñòàâÿ ÷óæäåíöèòå, êîèòî

íàõëóâàò, èëè ðîìèòå äî îãðàäàòà ñè, å âúçìîæíî çàùè-

òàòà íà “ðîäàòà” äà åêñïàíçèðà íàíîâî äî çàùèòà íà

ðîäèíàòà è äà ðàçâèå ìîùíà íàöèîíàëèñòè÷åñêà èäåî-

ëîãèÿ. Òî÷íî òîçè âòîðè ðåæèì å îïàñåí, çàùîòî òîé å

ðàçäåëÿù è âúðõó íåãî ìîæå äà ñòúïè íàöèîíàëïîïóëè-

çúì, êîéòî äà ïðîâîêèðà îæåñòî÷åíà áèòêà ìåæäó ìàë-

öèíñòâà è ìíîçèíñòâî. Âúïðåêè ÷å íå âÿðâàì äà ñå ñòèã-

íå äî ðàäèêàëíè íàöèîíàëïîïóëèñòêè íàñòðîåíèÿ, òàçè

îïàñíîñò íå áèâà äà ñå ïîäöåíÿâà. Èçõîäúò ñïîðåä ìåí

å èëè â äååòíèçèðàíå íà ïîëèòè÷åñêîòî, ìåäèéíîòî, èí-

ñòèòóöèîíàëíîòî ãîâîðåíå - äà ñå îáñúæäàò ïðîáëåìè-

òå íà ñîöèàëíè ãðóïè, à íå íà åòíîñè, è äà ñå îòñòîÿâà

ãðàæäàíñêàòà èäåíòè÷íîñò íà íàöèÿòà; èëè âúâ âúçïèòà-

íèå â öåííîñòèòå è íîðìèòå íà ìóëòèêóëòóðàëèçìà; íàé-

äîáðå å äà ñå ñú÷åòàÿò è äâåòå, íî ïúê å íàé-òðóäíî

ïîñòèæèìî. È ïðè äâàòà ñëó÷àÿ íîâàòà îòãîâîðíîñò íà

åëèòèòå å íå äà êîíñòðóèðàò âúîáðàæàåìà îáùíîñò ïî

ìîäåëà íà íàöèîíàëíàòà äúðæàâà îòïðåäè äâà âåêà,

êàòî îñîáåíî îïàñíî å äà ÿ êîíñòðóèðàò âúðõó ìîíîåò-

íè÷åñêè íàöèîíàëåí ïðîåêò; à äà ïîñðåäíè÷àò ìåæäó

ðàçëè÷íèòå åòíè÷åñêè îáùíîñòè, äà ìîäåðèðàò è ìå-

äèèðàò òåõíè âúçìîæíè äèñêóñèè. Àêî èìà íîâ íàöèî-

íàëåí ïðîåêò, òî òîé òðÿáâà äà å, àêî ìîãà òàêà äà ñå

èçðàçÿ, ãðàæäàíñêî-ëèáåðàëíî-òîëåðàíòíî-ñîöèàëíî-

ñîëèäàðíî-ïàòðèîòè÷åí.�

3 Èçñëåäâàíå íà ïðåäèçâèêàòåëñòâàòà íà íîâèòå íàöèî-

íàëèçìè êúì Àêàäåìè÷íàòà ëèãà çà Þãîèçòî÷íà Åâðîïà, ïðî-

âåæäàíî îò åêèï îò 24 äóøè, ñ ðúêîâîäèòåë Àëåêñàíäúð

Êüîñåâ, ïîêàçâà, ÷å èìà äîñòà è íàé-ðàçíîîáðàçíè àêòüî-

ðè - îò îôèöèàëíè ëèöà, ïðåç ìåäèéíî çíà÷èìè ïóáëè÷íè ôè-

ãóðè, ðàçëè÷íè ñóáêóëòóðíè ãðóïè è êîìåðñèàëíè àãåíòè,

êîèòî “ïðèâàòèçèðàò” ïàòðèîòè÷íà è àêòèâíî èçïîëçâàò

íàöèîíàëèñòè÷åñêà ðåòîðèêà, îïèòâàéêè ñå äà êîíñîëè-

äèðàò ãðóïè ïîääðúæíèöè.

4 ÎÁÅÊÒÈÂ

Äàíàèë ÁÐÅÇÎÂ

Åäíà çëîáîäíåâíà òåìà ñå çàäúðæà ïîäîçðèòåë-íî äúëãî âúâ ôîêóñà íà îáùåñòâåíîòî âíèìàíèå

ó íàñ - èñòîðèÿòà ñ ãðàíè÷íèÿ ïîëèöàé Ìèõàèë Öîí-êîâ (íàðè÷àí â ìåäèèòå îùå "Öîíåâ") îò 17 àïðèë2008 ã. Çà òåçè, êîèòî ïî íÿêàêâà ïðè÷èíà ñà ïðîïóñ-íàëè äà ñå èíôîðìèðàò, ïðèïîìíÿìå íàêðàòêî: íàâúïðîñíàòà äàòà âúïðîñíèÿò ñëóæèòåë, çàåäíî ñîùå íÿêîëêî ñâîè êîëåãè, å èçïðàòåí ïî ñèãíàë äàñïðå ëîäêà ñ òðèìà òóðñêè ðèáàðè, íàâëåçëè â áúë-ãàðñêè âîäè. Ïðè àêöèÿòà èçãëåæäà áðàêîíèåðèòåîêàçâàò ñúïðîòèâà - ñïîðåä âåðñèÿòà íà Ãðàíè÷íàïîëèöèÿ, òå ñå îïèòàëè ïúðâî äà áëúñíàò ãóìåíàòàëîäêà íà ïîëèöàèòå, ïîñëå äà ÿ ïðîáîäàò ñ êàíäæèòåñè (èíñòðóìåíòè çà ëîâ íà êàëêàí), íå ñå óïëàøèëè èîò ïðåäóïðåäèòåëíèòå èçñòðåëè - òàêà ñå ñòèãíàëî äîðúêîïàøåí áîé.  ñõâàòêàòà, ñïîðåä ñúùàòà òàçèâåðñèÿ, ïèñòîëåòúò íà Ì. Öîíêîâ ïàäíàë, îïëåë ñå âúââúæåòàòà è òàêà ïðîèçâåë ÷åòèðè èçñòðåëà â òèëà èãúðáà íà 40-ãîäèøíèÿ ßë÷èí Åðäæàí. Ìúæúò óìèðàíà ïúò çà áîëíèöàòà. Îñîáåíèòå îáñòîÿòåëñòâà îêî-ëî èíöèäåíòà ïðåäèçâèêâàò âíèìàíèåòî íà Âîåííàïðîêóðàòóðà è ïî ñëó÷àÿ å îáðàçóâàíî ñëåäñòâèå -âúçìîæíî å ïðåç åñåíòà äà èìà äåëî çà ïðè÷èíÿâà-íå íà ñìúðò ïî íåïðåäïàçëèâîñò. Ñïîðåä îáâèíå-íèåòî, íà÷åëî ñ ïðîêóðîðà ïîëê. Áàé÷î Êóëåâ (êîãî-òî Âîëåí Ñèäåðîâ ùå íàðå÷å ïî-êúñíî “íàöèîíà-ëåí ïðåäàòåë”), íÿìà êàê òîâà îðúæèå äà å ñòðåëÿëîáåç äà ñå íàòèñíå ñïóñúêúò. Çàùèòàòà, âîäåíà îò àäâ.Ðîñåí Êîæóõàðîâ, èñêà íîâè åêñïåðòèçè, òàêà ÷å íàñëåäñòâèåòî ùå å íóæíî îùå âðåìå. Îò ðàçãîâîðè-òå ñè ñ äâåòå ñòðàíè îñòàíàõ ñ âïå÷àòëåíèåòî çà ñå-ðèîçíî è ïðîôåñèîíàëíî îòíîøåíèå.

Çàñåãà îáâèíåíèåòî å çà ïðè÷èíÿâàíå íà ñìúðòïî íåïðåäïàçëèâîñò ïîðàäè “íåçíàíèå è íåìàðëè-âî èçïúëíåíèå íà çàíÿòèå”, êàêòî å çàïèñàíî â Íà-êàçàòåëíèÿ êîäåêñ. Çà òàêîâà ïðåñòúïëåíèå çàêî-íúò ïðåäâèæäà äî 5 ã. çàòâîð. Íî òúé êàòî Öîíêîâ åîêàçàë ïîìîù íà ïîñòðàäàëèÿ ñëåä ñòðåëáàòà, íà-êàçàíèåòî ïàäà äî 3 ã. è ìîæå äà áúäå è óñëîâíî.“Îùå íå å ÿñíî äàëè ñúáèðàíåòî íà íîâè äîêàçà-òåëñòâà íå å ñâúðçàíî ñ îïèòè íà ìàãèñòðàòèòå äàäîêàæàò óìèøëåíè äåéñòâèÿ íà ãðàíè÷àðÿ. Àêî òî-âà ñòàíå, îáâèíåíèåòî ìó ìîæå äà áúäå çà ïðè÷è-íåíà ñìúðò ïî íåïðåäïàçëèâîñò ñëåä óìèøëåíà òå-ëåñíà ïîâðåäà. Òàêîâà ïðåñòúïëåíèå âå÷å ñå íà-êàçâà ñ 3 äî 12 ã. çàòâîð. Çà èçÿñíÿâàíå íà îáñòîÿ-òåëñòâàòà ïî äåëîòî áåøå èçâúðøåí è ñëåäñòâåí åê-ñïåðèìåíò, êîéòî èç÷èñòè äåòàéëè êàòî úãúëà íàñòðåëáàòà, ïîëîæåíèåòî íà òåëàòà è äð.

Òðåâîæíà â òîçè ñëó÷àé îáà÷å å ðåàêöèÿòà â ïóá-ëè÷íîòî ïðîñòðàíñòâî.

Îò òîçè íå îñîáåíî ïðèÿòåí èíöèäåíò íàáúðçî

Äâà êàëêàíà, ÷åòèðè ïàòðîíàè êóïèùà âúçòîðæåí ïàòðèîòèçúì

ÎÁÅÊÒÈÂ 5

ñå ñêàëúïè ìèò, êîéòî ïðåäèçâèêâà íÿêàêúâ ïðèìè-òèâåí ãúäåë íà ïàòðèîòè÷íèòå ÷óâñòâà íà òúëïàòà. Òàì,êúäåòî â íà÷àëîòî ñòîåøå åäíà áîëåçíåíî êîíêðåò-íà ñèòóàöèÿ, äíåñ ñå íàìåñòèõà ãðúìêè ëîçóíãè, êîè-òî ðàçïàëâàò åìîöèèòå è ïðèñïèâàò óìà. Ìåäèèòåñú÷èíèõà öÿë ðîìàí çà òðàãåäèÿòà íà ñåìåéñòâîÖîíêîâè, çà ãåðîè÷íèÿ ïîäâèã íà ãðàíè÷àðÿ è ïðî-äàæíàòà íè ñúäåáíà ñèñòåìà - ïîâå÷åòî ÷èòàòåëèáèõà ñå òðîãíàëè îò òàêèâà èñòîðèè.  ñúùîòî âðå-ìå, â ïàðëàìåíòà “Àòàêà” ñå ðàçâèõðè â ÿðîñòíàèìïðîâèçàöèÿ íà òåìà “áåçïðèíöèïíîñò è íàöèî-íàëåí íèõèëèçúì” îò ñòðàíà íà “ìàôèîòèçèðàíàòà,àíòèáúëãàðñêà” ïðîêóðàòóðà. Îðãàíèçèðà ñå íà-öèîíàëíà ïîäïèñêà “â çàùèòà íà áúëãàðñêèÿ ãðàíè-÷àð”, à ñàìèÿò òîé áåøå ïðåäëîæåí çà ïî÷åòåíãðàæäàíèí íà îáùèíà Áóðãàñ. Ïðèñúåäèíèõà ñå èäðóãè äúðæàâíè èíñòèòóöèè, êîèòî íàâÿðíî ñå ïî-÷óâñòâàõà çàñòðàøåíè îò âúçìîæíîñòòà ñðåùó ñëó-æèòåëèòå èì äà ñå ïîâäèãà îáâèíåíèå.

Êîãàòî çàïèòàõ êîëåãè æóðíàëèñòè îò ìåñòíè èç-äàíèÿ çà îáñòîÿòåëñòâàòà îêîëî ñìúðòòà íà ðèáàðÿ,ïîëó÷èõ îòãîâîð, ÷å âñè÷êî òîâà å ñàìî “èçìåñòâà-íå íà òåìàòà”. ×óõà ñå è ñàìîòíè ãëàñîâå, ÷å ìå-äèèòå íå òðÿáâà äà ñå ìåñÿò â ñëó÷àÿ, íî òå áÿõàçàãëóøåíè îò âñåîáùèÿ âîé, òúðæåñòâåíî îïëþâàù“ïðîäàæíàòà” íè ñúäåáíà ñèñòåìà è âúçõâàëÿâàùãåðîèçìà íà ìëàäèÿ ãðàíè÷àð. Çà ñúæàëåíèå, òå-ìàòà âå÷å ñå å èçìåñòèëà è èçêðèâèëà äî íåóçíà-âàåìîñò îò ðàçëè÷íè ïîñåãàòåëñòâà. Äà ñå âçåìåêðàéíî îòíîøåíèå â ïîäîáíè ñëó÷àè å ìíîãî ïðè-ìàìëèâî, íî àêî èñêàìå äà çàïàçèì òðåçâàòà ñèïðåöåíêà, òðÿáâà äà ñå ïàçèì òúêìî îò òîâà. Àêîáàùàòà íà Öîíêîâ ìîæå äà ñè ïîçâîëè åìîöèîíàë-íè èçêàçâàíèÿ ïî òåìàòà, òî å òúêìî çàùîòî å áàùà.Àêî Âîëåí Ñèäåðîâ èñêà äà íàðå÷å íÿêîé ìèíèñ-òúð èëè ãëàâåí ïðîêóðîð “ïðîäàæíèê”, òîé ìîæå äàãî íàïðàâè â êîíòåêñòà íà âñÿêî ñúáèòèå ïðèâëÿêëîîáùåñòâåí èíòåðåñ. Ìíîãî å ñúìíèòåëíî îáà÷å äà-ëè “ñïîíòàííèòå” èçáëèöè íà ïàòðèîòèçúì è íîñòàë-ãèÿ ïî âðåìåòî, êîãàòî íà ãðàíè÷àðÿ ùåëè “äà ìóäàäàò ìåäàë”, íàèñòèíà ìîãàò äà ìó ïîìîãíàò, èëèïî-ñêîðî ùå íàâðåäÿò â èìåòî íà íå÷èÿ äðóãà êàó-çà: íÿìà ëè äà áúäå åâåíòóàëíîòî îãúâàíå íà ñú-äåáíèòå èíñòèòóöèè ïîä íàòèñêà íà ïîëèòè÷åñêè ñè-ëè è ìåäèè èìåííî äîêàçàòåëñòâî çà òÿõíàòà áåç-ïðèíöèïíîñò?

Ñìÿòàì, ÷å è â òîçè ñëó÷àé òðÿáâà äà ñå äîâå-ðèì íà ñúäåáíàòà íè ñèñòåìà. Íàé-ìàëêîòî ïîðà-äè ëèïñà íà ïî-äîáðà àëòåðíàòèâà. Àëòåðíàòèâàòà“ñúäåáíèòå äåëà äà ñå ðåøàâàò ñ ïîäïèñêè” ñå äîá-ëèæàâà ïîâå÷å äî îïðåäåëåíèåòî çà “íèõèëèçúì”,à è çëîóïîòðåáèòå ñúâñåì íå ñòàâàò ïî-òðóäíè: èñ-òîðèÿòà îùå îò áèáëåéñêè âðåìåíà èçîáèëñòâà îòïðèìåðè çà òîâà.�

6 ÎÁÅÊÒÈÂ

ÎÁÅÊÒÈÂ: Çàùî ñà òîëêîâà êðèòè÷íè ïðåïîðúêèòå íà Êîìèòåòà çà ïðàâàòà íà äåòåòîñëåä èçñëóøâàíåòî íà äîêëàäà íà Áúëãàðèÿ çà íàïðåäúêà é â èçïúëíåíèåòî íà Êîíâåí-öèÿòà çà ïðàâàòà íà äåöàòà? Êàêâè ñà îñíîâàíèÿòà äà ñå ìèñëè, ÷å Êîíâåíöèÿòà íå åèçöÿëî èíêîðïîðèðàíà â íàøåòî çàêîíîäàòåëñòâî? Ñìÿòàòå ëè, ÷å êîìèòåòúò å áèë áåç-ïðèñòðàñòåí?

ÅËÅÍÀ ÀÒÀÍÀÑÎÂÀ: Çàåäíî ñ êîëåæêàòà Öâåòà Àí-òîíîâà îò ÄÀÇÄ è Ñëàâêà Êóêîâà îò ÁÕÊ ïðèñúñòâàõìåíà çàñåäàíèåòî íà Êîìèòåòà çà ïðàâàòà íà äåòåòî. Àçñúì çàïîçíàòà ñúñ ñòèëà íà ðàáîòà íà òîçè êîìèòåò. Íåñúì ó÷óäåíà îò ïðåïîðúêèòå, êîèòî ñà äîñòà îáùè ïîàáñîëþòíî âñè÷êè òåìè, çàñåãíàòè â êîíâåíöèÿòà. Òîâàñà ïî-ñêîðî çàêëþ÷èòåëíè íàáëþäåíèÿ. Ñìÿòàì, ÷åíÿêîè îò ïðåïîðúêèòå ñà äîñòà ôîðìàëíè è íåêîðåê-òíè, êîèòî ñå äúëæàò ìîæå áè íà íåÿñíî ïðåäñòàâÿíå.Ñìÿòàì îáà÷å, ÷å êîìèòåòúò å áèë áåçïðèñòðàñòåí, çà-ùîòî â íåãî èìà åêñïåðòè îò öÿë ñâÿò, ñïåöèàëèñòè âîòäåëíè îáëàñòè. Èäåÿòà íà çàùèòàòà íà äîêëàäèòå åäà èìà äèàëîã, çà äà ìîãàò ñúîòâåòíèòå ïðàâèòåëñòâàäà ïðåäïðèåìàò íåîáõîäèìèòå ìåðêè. Íÿìà îáà÷å ìå-õàíèçìè çà ñàíêöèè.

Íàïðèìåð êîìèòåòúò å çàãðèæåí, ÷å íàøèÿò Çàêîí çàçàêðèëà íà äåòåòî íå ïîêðèâà âñè÷êè îáëàñòè íà êîíâåíöèÿòà. Íÿêîè âúïðîñè îáà÷å ñàîòðàçåíè â äðóãè çàêîíè è àêòîâå, ñâúðçàíè ñúñ çäðàâåîïàçâàíåòî è îáðàçîâàíèåòî.

ÉÎÑÈÔ ÍÓÍÅÂ: Íå ñàìî íà ïîëèòè÷åñêî, íî è íà åêñïåðòíî íèâî ïî îòäåëíèòå âå-äîìñòâà òðÿáâà äà ðåàãèðàìå ìíîãî áúðçî íà ïðåïîðúêèòå. Êîëêîòî äî ïîëèòè÷åñêàòàâîëÿ ìèñëÿ, ÷å íÿìà ìèíèñòåðñòâî, â êîåòî äà íÿìà íàïðàâåíè ñåðèîçíè êðà÷êè âúââðúçêà ñ ïðåîäîëÿâàíå íà äèñêðèìèíàòèâíîòî îòíîøåíèå îñîáåíî êúì ðîìñêèòå äå-öà, êúì ïðåîäîëÿâàíå íà îáùåñòâåíèòå íåãàòèâíè íàãëàñè êúì òÿõ, ïî èçïúëíåíèå íàðàìêîâàòà ïðîãðàìà çà ðîìèòå, ïî ïðîäúëæàâàíå íà äåñåãðåãàöèÿòà â ðîìñêîòîîáðàçîâàíèå è èíòåãðèðàíåòî íà äåöàòà ñúñ ñïåöèàëíè îáðàçîâàòåëíè ïðîãðàìè âíîðìàëíàòà îáðàçîâàòåëíà ñèñòåìà.

ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Ãîëÿìà ÷àñò îò ïðåïîðúêèòå ñà îñíîâàíè íà íàøè àëòåðíàòèâíèäîêëàäè, êîèòî íèå ïîäàäîõìå. ßâíî íèå íå ìèñëèì, ÷å å íàëèöå ïîëèòè÷åñêà âîëÿ,êîÿòî äà âîäè äî ðåàëíè è âèäèìè ìåðêè.

ÎÁÅÊÒÈÂ: Íÿêîè íåïðàâèòåëñòâåíè îðãàíèçàöèè ïîäàâàò ñâîè àëòåðíàòèâíè äîêëà-äè, íî ñìÿòàì, ÷å îñíîâàòà íà îáñúæäàíåòî å äîêëàäúò íà ïðàâèòåëñòâîòî.

ÅËÅÍÀ ÀÒÀÍÀÑÎÂÀ: Äúðæàâàòà ïîäàâà ñâîÿ äîêëàä. Ïðåäè òàçè ñåñèÿ èìà ïðåäâà-ðèòåëíà, çà äà ìîãàò íåïðàâèòåëñòâåíèòå îðãàíèçàöèè äà äàäàò ñâîèòå äîïúëíèòåëíèèëè àëòåðíàòèâíè äîêëàäè. Ìåæäóíàðîäíèòå åêñïåðòè èìàò è ñâîè èçòî÷íèöè íà èí-ôîðìàöèÿ. Íåïîñðåäñòâåíî ïðåäè çàùèòàòà òå èçïðàùàò äîïúëíèòåëíè âúïðîñè, òúéêàòî âðåìåòî ìåæäó ïîäàâàíåòî íà íàøèÿ äîêëàä è ìîìåíòà íà ðàçãëåæäàíåòî ìó åïîâå÷å îò äâå ãîäèíè è ÷àñò îò èíôîðìàöèÿòà å îñòàðÿëà. Ñòðóâà ìè ñå, ÷å â êîìèòåòàèìàò äîáðå áàëàíñèðàíà èíôîðìàöèÿ.

ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Àç îáà÷å íÿìàì óñåùàíå çà ïîëèòè÷åñêà âîëÿ, êîãàòî ãîâîðÿ ñìèíèñòåðñòâàòà, ðàáîòåùè ñ äåöà. Êîãàòî ñå ïîñòàâè âúïðîñúò çàùî íÿìàìå èçìåðèìðåçóëòàò íà äàäåíà ïîëèòèêà, âèíàãè ñå îòãîâàðÿ, ÷å íÿìà äîñòàòú÷åí ÷îâåøêè è ôèíàí-ñîâ ðåñóðñ, íî íå ñå ïðàâÿò ñòúïêè çà íàáàâÿíåòî ìó. À äåöàòà íàìàëÿâàò ñ ãîäèíèòå.

ÎÁÅÊÒÈÂ: Íàöèîíàëíàòà ñòðàòåãèÿ çà äåöàòà 2008 - 2018 ã. íå å ëè èçðàç íà ïîëèòè-÷åñêà âîëÿ?

ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Ñïîðåä ìåí òîçè äîêóìåíò íÿìà äà äîâåäå äî ðåçóëòàòíà ïîëèòè-êà è äåöàòà íÿìà äà æèâåÿò ïî-äîáðå.

ÉÎÑÈÔ ÍÓÍÅÂ: Òðÿáâà äà óòî÷íèì ïîíÿòèÿòà. Êàêâî ñïîðåä âàñ îçíà÷àâà "ïîëèòè-÷åñêà âîëÿ"?

ÊËÓÁ “ÎÁÅÊÒÈ”ÊËÓÁ “ÎÁÅÊÒÈ”

Î÷àêâàìå äúðæàâíèòå èíñòèòóö

Åëåíà Àòàíàñîâà

äèðåêòîðíà äèðåêöèÿ“Ïðîãðàìèeâðîïåéñêàèíòåãðàöèÿ èìåæäóíàðîäíîñúòðóäíè÷åñòâî”â Äúðæàâíàòààãåíöèÿ çà çàêðèëàíà äåòåòî

ÎÁÅÊÒÈÂ 7

ÊËÓÁ “ÎÁÅÊÒÈ”ÊËÓÁ “ÎÁÅÊÒÈ”

öèè äà äåéñòâàò êîîðäèíèðàíî!ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Êîãàòî îòèäà â ó÷èëèùå, äîì, ðîìñêè êâàðòàë, ñåëî, àç èñêàì äà

âèäÿ, ÷å òàì õîðàòà â ðåçóëòàò íà êàçàíîòî è íàïèñàíîòî â Ñîôèÿ æèâåÿò ïî-äîáðå.Êîãàòî ñå ïîäãîòâÿò òàêèâà äîêóìåíòè, íèêîé â íà÷àëîòî íå ìèñëè çà òÿõíîòî îáåçïå÷à-âàíå.  ïëàíîâåòå çà äåéñòâèå è â ñòðàòåãèèòå ïèøå: "ðåïóáëèêàíñêî ôèíàíñèðàíå,îòãîâîðíè ñà òðè ìèíèñòåðñòâà", íî òåçè ìèíèñòåðñòâà íå ïîääúðæàò âðúçêè ïîìåæäóñè, à íàïîñëåäúê äàæå íå ñå çàïèñâàò íèòî ñðîêîâå çà èçïúëíåíèå íà ìåðêèòå, íèòîîòãîâîðíè ëèöà, ñàìî îòãîâîðíè èíñòèòóöèè. Íå ìèñëÿ, ÷å èìà ñìèñúë îò ïèñàíåòî íàòàêèâà äîêóìåíòè.

ÖÂÅÒÀ ÀÍÒÎÍÎÂÀ: Íåñëó÷àéíî áåøå ïðåäëîæåíîÍàöèîíàëíàòà ñòðàòåãèÿ çà çàêðèëà íà äåòåòî 2008 -2018 ã. äà áúäå ïðèåòà îò Íàðîäíîòî ñúáðàíèå, çà äàìîãàò ðàçëè÷íèòå ïîëèòè÷åñêè ñèëè äà ïîåìàò àíãàæè-ìåíò çà 10 ãîäèíè. Íà÷èíúò, ïî êîéòî ùå ñòàâà ïðèìåð-íî ïîäîáðÿâàíåòî íà äåòñêîòî çäðàâåîïàçâàíå, ùå ñåðåøàâà êîíêðåòíî ïðåç ãîäèíèòå ÷ðåç ñúîòâåòíèòå ïëà-íîâå. Ðàçðàáîòâàìå ïîëèòèêè, íî ïðîáëåìè ñà ïëàíè-ðàíåòî è èçïúëíåíèåòî. Çàåäíî òðÿáâà äà âèäèì êîåïðå÷è íà âñè÷êè ïàðòíüîðè â òîçè ïðîöåñ. Ãëåäàìå íàñåáå ñè êàòî ñòîÿùè íà ðàçëè÷íè ïîçèöèè è êîíêóðè-ðàùè ñå, íî ìèñëÿ, ÷å âå÷å îòìèíàõìå òîçè ïåðèîä.Íåêà äà âèäèì êîè ñà ïðå÷êèòå, à ïîåëèòå àíãàæèìåí-òèòå òðÿáâà äà ãè èçïúëíÿâàò è äà íîñÿò îòãîâîðíîñò. Íåñúì ñúãëàñíà, ÷å íÿìà êîîðäèíàöèÿ ìåæäó èíñòèòóòè-òå. Ïðîáëåìúò â àäìèíèñòðàöèÿòà å, ÷å èìà ãîëÿìî òå-êó÷åñòâî, à îòòàì è íåñèíõðîíèçèðàíîñò.

ÉÎÑÈÔ ÍÓÍÅÂ: Ìîÿòà äåéíîñò å ñâúðçàíà ïðåäè âñè÷êî ñ èíòåãðàöèÿòà íà ðîìñêèòåäåöà. Íå âñåêè ìàíäàò, à âñåêè ñåçîí ìè ñå íàëàãà äà çàïî÷âàì îòíà÷àëî ïî ñúùíîñòòàíà ðàáîòàòà ïîðàäè ñìÿíàòà íà õîðàòà. Òúêìî ïîîáðàçîâàì íÿêîé, òîêó âèæ - òîé ñòàíàëãîëåìåö òî÷íî ïî ìàòåðèÿòà, ïî êîÿòî ãî îáðàçîâàì.

ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Íî â ïóáëè÷íîòî ïðîñòðàíñòâî íèå íå ÷óâàìå, ÷å èìàòå òîçè ïðîá-ëåì. Íå îò âàñ ÷óâàìå, ÷å â ñòðàíàòà èìà 800 ñïåöèàëíè ðàáîòíèêà ïî òåçè âúïðîñè è÷å òå íå ìîãàò äà îáñëóæàò íóæäèòå íà 1 ìèëèîí è 400 õèëÿäè äåöà.

ÖÂÅÒÀ ÀÍÒÎÍÎÂÀ: Âèíàãè ñìå ãîâîðèëè è îò ãîäèíè ïîâòàðÿìå, ÷å ñà íåîáõîäèìèñòàíäàðòè çà ñîöèàëíà ðàáîòà è ÷å òîâà å ðàáîòà íà ïðîôåñèîíàëíèòå îáùíîñòè.Íèå ëåñíî áèõìå ïóñíàëè ñòàíäàðòè çà ñúîòíîøåíèåòî “ïåðñîíàë - äåòå”, íî õîðàòà âïðàêòèêàòà è ñîöèàëíèòå ðàáîòíèöè ñà òåçè, êîèòî òðÿáâà äà êàæàò êîëêî ñïåöèàëèñòèïðèìåðíî ñà íåîáõîäèìè çà äåòå ñ óâðåæäàíèÿ, êàêúâ ðåæèì è ò.í.

ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Íî íÿêîé òðÿáâà äà ãè ïîïèòà èëè ïúê äà äàäå çàäàíèå.ÖÂÅÒÀ ÀÍÒÎÍÎÂÀ: Íå ìîæåì äà ïðàâèì íåïðåêúñíàòî ñðåùè, âúïðåêè ÷å íàøèòå

êîíòàêòè ñ íåïðàâèòåëñòâåíèòå îðãàíèçàöèè ñà ïî ðàçëè÷íè òåìè, äîðè â ðàìêèòå íàÍàöèîíàëíèÿ ñúâåò çà çàêðèëà íà äåòåòî. Àêî òåçè ïðîáëåìè íå ñå ÷óâàò, àç ñúæàë-ÿâàì, ÷å âúîáùå ñå ñðåùàìå è ãîâîðèì.

ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Àêî àç êàæà â íàöèîíàëíèÿ åôèð, ÷å äåòñêèòå èíñòèòóöèè â Áúëãà-ðèÿ óâðåæäàò äîïúëíèòåëíî äåöàòà, òî èñêàì äà ÷óÿ âàøèòå ìèíèñòðè äà êàçâàò, ÷åïðèìåðíî èìàò ïðîáëåì ñ òåêó÷åñòâîòî è äà ÷óÿ êàêâî ùå ïðàâÿò ñ àäìèíèñòðàòèâíèÿêàïàöèòåò, ñ êîéòî ðàçïîëàãàìå. Íî íå ñúì ÷óëà òîâà äà ãî êàçâà ìèíèñòúð.

ÉÎÑÈÔ ÍÓÍÅÂ: Êàêâî ìîæå äà íàïðàâè ìèíèñòúðúò, êîãàòî â íåïðàâèòåëñòâåíàòà ñôå-ðà õîðàòà âçèìàò ìíîãîêðàòíî ïîâå÷å ïàðè è ÷îâåøêèÿò ðåñóðñ îòèâà òàì. Àêî ñïåöèà-ëèñò îñòàíå äà ðàáîòè íà äúðæàâíà èëè îáùèíñêà ñëóæáà, ìîæå áè íå å äîñòàòú÷íîäîáúð èëè íå å ñúâñåì â ðåä. Àç ñúì åäèí îò òÿõ, íî àç ñúì "êàìèêàäçå", èìàì ìèñèÿ,êîÿòî îñúçíàâàì, çàùîòî ñúì ðîì. Ðàáîòÿ òîâà îò 25 ãîäèíè, îò íà÷àëîòî íà êàðèåðàòàñè - êàòî ó÷èòåë, çàìåñòíèê-äèðåêòîð, äèðåêòîð è åêñïåðò â ìèíèñòåðñòâîòî.

Ïðîáëåìúò ñ òåêó÷åñòâîòî ñåãà ñå ðåøàâà íà ñëó÷àéíèÿ ïðèíöèï. Ìîæå äà äîéäå

Öâåòà Àíòîíîâà

äèðåêòîðíà äèðåêöèÿ“Ñòàíäàðòèè àíàëèçè”â Äúðæàâíàòààãåíöèÿçà çàêðèëàíà äåòåòî

8 ÎÁÅÊÒÈÂ

÷îâåê, êîéòî èìà èíòåðåñ êúì ìàòåðèÿòà (íàó÷åí, ôèëîñîôñêè, ñîöèàëåí èëè ëè÷åí).Ìîæå äà äîéäå ÷îâåê îò âèñøå ó÷åáíî çàâåäåíèå, çàùèòèë ìàãèñòúðñêà ñòåïåí èëèäèñåðòàöèÿ íà òàêàâà òåìà, òîåñò ïàê èìà èíòåðåñ. Òðåòèÿò âàðèàíò å êîãàòî ñàìèÿò÷îâåê å îò åòíè÷åñêèòå, ðåëèãèîçíèòå èëè åçèêîâèòå ìàëöèíñòâà. Ìîæå äà å ÷îâåê ñëè÷åí ìîòèâ - ïðèìåðíî çàáîëÿâàíå. Âúâ âñè÷êè îñòàíàëè ñëó÷àè â ìîÿòà ìàòåðèÿ ïî-ïàäàò ñëó÷àéíè õîðà íà ñëó÷àåí ïðèíöèï, ïðîôåñèîíàëèñòè, íî äîêàòî íàâëÿçàò â ìà-òåðèÿòà, íà òÿõ èì òðÿáâà ìíîãî âðåìå. Ïðàêòèêàòà ïîêàçâà, ÷å êîãàòî õîðàòà íå ñà îòðîìñêè åòíè÷åñêè ïðîèçõîä, äîáëèæàâàéêè ñå äî ìîÿòà ìàòåðèÿ, ìíîãî áúðçî èçðàñ-òâàò, äîðè è ïîëèòè÷åñêè. Ãîðäåÿ ñå ñ ìíîãî ìîè ó÷åíèöè - çàìåñòíèê-ìèíèñòðè, ìè-íèñòðè, ïîñëàíèöè. Àç ñúì ùàñòëèâ ðîì â äúðæàâíà èíñòèòóöèÿ.

ÎÁÅÊÒÈÂ: Òàçè ïðîãðàìà îò 45 ñòðàíèöè ïðåäñòàâëÿâà ïðåêðàñåí êàòàëîã íà íåùà,êîèòî òðÿáâà äà ñå íàïðàâÿò â îáëàñòòà íà ãðèæàòà çà äåöàòà â Áúëãàðèÿ â áëèçêèòå 10è ïîâå÷å ãîäèíè, íî çà ñúæàëåíèå ìàêàð è äîêóìåíò íà íàé-âèñîêî íèâî (íà Íàðîäíî-òî ñúáðàíèå), òîé íå å êîíêðåòèçèðàí ïî îòíîøåíèå íà ôèíàíñîâ, êàäðîâè è àäìèíèñ-òðàòèâåí ðåñóðñ, íèòî îáùèòå ñðåäñòâà çà ïîñòèãàíåòî íà öåëèòå èìàò ñâîÿòà ïîåòàï-íîñò. Òîâà å êàðäèíàëåí íåäîñòàòúê íà äîêóìåíòà.

ÖÂÅÒÀ ÀÍÒÎÍÎÂÀ: Íî åäíî å ñòðàòåãèÿ, äðóãî å ïëàí, òðåòî å ïðîãðàìà. Òîâà åðàìêàòà íà ïîëèòèêèòå.

ÉÎÑÈÔ ÍÓÍÅÂ: Ìèíèñòåðñòâàòà ñà èíñòèòóöèèòå,êîèòî îïðåäåëÿò íàïðàâëåíèÿòà â ñúîòâåòíàòà ìàòåðèÿ,êîèòî òðÿáâà äà ñå èçïúëíÿò â ðàìêèòå íà äúðæàâàòà. Òåíå ñà “ìàé÷èöàòà”, êîÿòî â òîòàëèòàðíîòî âðåìå òðÿáâà-øå äà “îãðÿâà” íà âñÿêî ìÿñòî è äà îòêëèêâà íà âñåêèêîíêðåòåí ïðîáëåì. Î÷àêâàíèÿòà â îáùåñòâîòî îáà÷åñà âñå îùå òî÷íî òàêèâà. Çà ìåí å äîñòàòú÷íî äà ñåíàáåëåæè òî÷íàòà ïîëèòèêà çà òî÷íîòî âðåìå çà îïðå-äåëåíàòà ìàòåðèÿ. Ïî-íàòàòúê å âúïðîñ íà êîîðäèíà-öèÿ, íà ÷îâåøêè è ôèíàíñîâè ðåñóðñè çà ðåøåíèå íàïðîáëåìà, çà äà íå ñå ðàáîòè õàîòè÷íî.

ÅËÅÍÀ ÀÒÀÍÀÑÎÂÀ: Ñòðàòåãèÿòà å äîêóìåíò çà 10ãîäèíè. Òîé äàâà ðàìêàòà, â êîÿòî íåïðàâèòåëñòâåíèòåîðãàíèçàöèè è äúðæàâíèòå èíñòèòóöèè äà ñè ïðàâÿò ãî-äèøíèòå ïðîãðàìè. Èäåÿòà å äà ñå îáõâàíàò âñè÷êèîáëàñòè íà äåöàòà, íå ñàìî íà äåöàòà â ðèñê. Ñòðàòå-ãèÿòà âêëþ÷âà âñè÷êè òåìè, çàñåãíàòè â ïðåïîðúêèòå.

 ïðåïîðúêèòå ïî-ïîäðîáíî å îòðàçåí ïðîáëåìúò ñ ìëàäåæêîòî ïðàâîñúäèå. Íèåðàáîòèì ïî âñè÷êè òåìè, çàñåãíàòè â ïðåïîðúêèòå, íî ìîæå áè íå ïî âñè÷êè èìàìåðåçóëòàò, êàêúâòî áèõìå èñêàëè. Ñðàâíÿâàì ñåãàøíèòå ïðåïîðúêè ñ òåçè îò 1997 ã.,êîèòî ñà ìíîãî ïî-îáùè. Òîãàâà ó íàñ íå å ñúùåñòâóâàëà ñèñòåìàòà çà çàêðèëà íàäåòåòî. Çà ïîñëåäíèòå 10 ãîäèíè îáà÷å, òÿ å ñúçäàäåíà, ìàêàð è íåñúâúðøåíà, ìàêàðè ïîñòîÿííî ïðîìåíÿùà ñå. Ðàçãîâàðÿõ ñ ïðåäñåäàòåëêàòà íà êîìèòåòà, êîÿòî èçêàçàìíåíèå, ÷å èìàìå çàêîíîäàòåëñòâî âúâ âñè÷êè îáëàñòè, íî å ðàçõâúðëÿíî. Ïðåïîðú÷à-õà äà èìà Êîäåêñ çà äåòåòî. Íå ìîãà îáà÷å äà ïðèåìà ïðåïîðúêàòà, ÷å èìà òåìà, ïîêîÿòî íå ñå ðàáîòè.

ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Íà ñðåùàòà íè â Æåíåâà íå îñòàíàõ ñ âïå÷àòëåíèåòî, ÷å íÿêîé îòÌèíèñòåðñòâîòî íà ïðàâîñúäèåòî, ÌÂíÐ èëè Ìèíèñòåðñòâîòî íà îáðàçîâàíèåòî è íàó-êàòà ðàçáèðà çà êàêâî ãîâîðèì â òàçè ñôåðà.

ÅËÅÍÀ ÀÒÀÍÀÑÎÂÀ: Ïðåäñòàâèòåëêàòà íà Ìèíèñòåðñòâîòî íà ïðàâîñúäèåòîîáÿñíÿâàøå êàêâà å ðàçïîðåäáàòà íà çàêîíà ïî îòíîøåíèå íà äèñêðèìèíàöèÿòà èîòíîñíî ïðàêòèêàòà ïî íåéíîòî ïðèëàãàíå. Íå ñìÿòàì, ÷å íÿêîé îò íàñ ìîæå äà âçåìåîòíîøåíèå ïî òîçè âúïðîñ.

Íèå ïðåâåäîõìå ïðåïîðúêèòå. Ùå ãè êîðèãèðàìå è ùå áúäàò ïðåäîñòàâåíè íà îñ-íîâíèòå äúðæàâíè è íåïðàâèòåëñòâåíè îðãàíèçàöèè. Íà çàñåäàíèå íà Íàöèîíàëíèÿñúâåò çà çàêðèëà íà äåòåòî ïðåïîðúêèòå ùå ñå äèñêóòèðàò, ïëàíèðàìå è ïðîâåæäàíåòîíà êðúãëà ìàñà. Çàñåãà íÿìà íèùî íîâî è ñåíçàöèîííî. Íèêîé íå å ó÷óäåí îò òîâà, ÷åíè ïðåïîðú÷âàò äà èìà ïîâå÷å äîáðå îáó÷åí ïåðñîíàë â èíñòèòóöèèòå èëè ÷å òðÿáâà äàèìà ïîâå÷å îáó÷åíèå çà ïðîôåñèîíàëèñòèòå.

ÊËÓÁ “ÎÁÅÊÒÈ”ÊËÓÁ “ÎÁÅÊÒÈ”

Éîñèô Íóíåâ

äúðæàâåí åêñïåðòâ ÌÎÍ

ÎÁÅÊÒÈÂ 9

ÎÁÅÊÒÈÂ: Êàêâè ñà ïðîáëåìèòå ñ äåòñêîòî ïðàâîñúäèå?ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Íå ñúì ÷óëà êëþ÷îâè ìèíèñòåðñ-

òâà, êîèòî îòãîâàðÿò çà äåòñêîòî è ìëàäåæêîòî ïðàâî-ñúäèå, äà ãîâîðÿò ñåðèîçíî çà ñúçäàâàíåòî íà íîâîçàêîíîäàòåëñòâî è íà íîâà ñèñòåìà, êîÿòî äà ãàðàíòè-ðà ñïàçâàíåòî íà ïðàâàòà íà äåöàòà, èçâúðøèëè èëèïðåäðàçïîëîæåíè äà èçâúðøàò ïðîòèâîîáùåñòâåíèïðîÿâè, èëè ñà æåðòâà íà ïðåñòúïëåíèÿ, èëè ñà ñâèäå-òåëè íà ïðåñòúïëåíèÿ. Íÿìà è îáùåñòâåí äåáàò ïî òàçèòåìà.

ÅËÅÍÀ ÀÒÀÍÀÑÎÂÀ: Èìàøå ãîëÿì îáùåñòâåí äå-áàò, êîãàòî ñå äèñêóòèðàøå Íàöèîíàëíàòà ñòðàòåãèÿçà äåòåòî. Â ñàéòà íà ÌÒÑÏ áåøå îòðàçåíà äèñêóñèÿ-òà â òàçè îáëàñò.

ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Íî ñàéòúò íà ÌÒÑÏ íå å îáùåñ-òâåí äåáàò. Èìà ëè ñúáèðàíå íà åêñïåðòè è ìèñëåíåïî ïðåïîðúêèòå îò 1997 ã. çà ñúçäàâàíå íà ñïåöèàëèçè-ðàíè äåòñêè ñúäèëèùà?!

ÅËÅÍÀ ÀÒÀÍÀÑÎÂÀ:  ìîìåíòà íÿìà âîëÿ çà ñúçäàâàíåòî íà äåòñêè ñúäèëèùà. Èìàîáó÷åíèå íà ñúäèè, êîèòî äà ðàçãëåæäàò ñëó÷àè íà äåöà. Ñåãà ñúäèèòå ñå èçáèðàòïðåäè âñÿêî äåëî è íÿìà êàê äà ñå ãàðàíòèðà, ÷å ïðèìåðíî ñúäèÿòà, ñïåöèàëèçèðàë âòàçè îáëàñò, ùå ãëåäà ñúîòâåòíîòî äåëî íà äåöà.

ÎÁÅÊÒÈÂ: Ìîæå áè íÿêîè ñìÿòàò, ÷å òîâà ìîæå äà çàìåíè ñèñòåìàòà îò äåòñêè ñúäè-ëèùà.

ÅËÅÍÀ ÀÒÀÍÀÑÎÂÀ: Âàæíîòî å èíòåðåñúò íà äåòåòî äà å çàùèòåí â ñúäåáíèÿ ïðî-öåñ.  ìíîãî ìàëêî ñòðàíè èìà äåòñêè ñúäèëèùà. Íàïðèìåð îò öÿëà Âåëèêîáðèòàíèÿñàìî â Ëîíäîí èìà äåòñêè ñúäèëèùà, â Áåëãèÿ èìà ìàëêî ñïåöèàëèçèðàíè ñúäèëèùà.Èäåÿòà å äåòåòî äà ñå ðàçïèòâà åäèí åäèíñòâåí ïúò (íåçàâèñèìî äàëè å ñâèäåòåë,æåðòâà èëè óëè÷åíî êàòî èçâúðøèòåë), äà íÿìà äîñåã ñ íàñèëíèêà è ò.í.

ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Íèå íÿìàìå çàêîí, êîéòî äà ãàðàíòèðà íà äåöàòà äî 14-ãîäèøíàâúçðàñò, ÷å íà òÿõ ùå èì ñå îêàçâàò ìåðêè çà çàêðèëà è ïîäêðåïà, à íå íàêàçàòåëíèìåðêè. Òîâà íå ÷óõ íèêîé â Æåíåâà äà ðàçáèðà. Íèå íàêàçâàìå äåöàòà ÷ðåç ïðîñëîâó-òèòå âúçïèòàòåëíè ìåðêè â çàêîíà, à íå ãè ïîäêðåïÿìå äà ñå ðàçâèâàò.

ÖÂÅÒÀ ÀÍÒÎÍÎÂÀ: Òîçè âúïðîñ å äèñêóòèðàí â äâåòå ðàáîòíè ãðóïè çà ïðåäëîæåíèÿçà ïðîìÿíà íà çàêîíîäàòåëñòâîòî (åäíàòà êúì Íàöèîíàëíèÿ ñúâåò çà çàêðèëà íà äåòå-òî, à äðóãàòà êúì ìèíèñòúð-ïðåäñåäàòåëÿ).

ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Òîãàâà òîâà íå å ïðîçðà÷åí ïðîöåñ.ÅËÅÍÀ ÀÒÀÍÀÑÎÂÀ: Êúì ÍÑÇÄ èìà ãðóïà "Çàêðèëà íà äåòåòî", êúì êîÿòî ñà âêëþ÷å-

íè 11-12 íåïðàâèòåëñòâåíè îðãàíèçàöèè. Ëè÷íî àç ñúì èçïðàòèëà ïèñìî äî Áúëãàðñêèÿõåëçèíêñêè êîìèòåò ñ ïîêàíà çà ó÷àñòèå â òàçè ãðóïà, íî íèêîé íå ñå îòçîâà. Ïîëó÷èõìåîáà÷å ìíîãî ïðåäëîæåíèÿ îò ðåãèîíàëíè íåïðàâèòåëñòâåíè îðãàíèçàöèè, êîèòî áÿõàîáîáùåíè è ïðåäàäåíè íà ãðóïàòà, ïðåäñåäàòåëñòâàíà îò çàìåñòíèê-ìèíèñòðèòå íàòðóäà è ñîöèàëíàòà ïîëèòèêà è íà ïðàâîñúäèåòî. Î÷àêâàìå äà èçëåçå ðåøåíèå íàÌèíèñòåðñêèÿ ñúâåò. Äî âñè÷êè èíñòèòóöèè áÿõà èçïðàòåíè ïèñìà îò 88 íåïðàâèòåëñ-òâåíè îðãàíèçàöèè, â êîèòî áåøå ïîñî÷åíî, ÷å äî êðàÿ íà ì. àïðèë ùå èçëÿçàò ñúñ ñâîèïðåäëîæåíèÿ ïî ïðîìåíèòå â çàêîíîäàòåëñòâîòî. Èäåÿòà ñåãà å ðàáîòíèòå ãðóïè çàåä-íî ñ íåïðàâèòåëñòâåíèòå îðãàíèçàöèè äà èçðàáîòÿò òåêñòîâåòå ïî ïðîìÿíà íà çàêîíî-äàòåëñòâîòî. Èçðè÷íî ùå ñå ðàáîòè ïî ïðîáëåìà ñ ìëàäåæêîòî ïðàâîñúäèå.

ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Íàìèðàì çà ïîðî÷åí ïðîöåñà íåïðàâèòåëñòâåíèòå îðãàíèçàöèèäà áúäàò êàíåíè äà ðàáîòÿò ñ ïðàâèòåëñòâîòî ïî íà÷èí, êîéòî íå ãàðàíòèðà, ÷å òåõíèÿòïðèíîñ å ðàçáðàí è îöåíåí.

ÅËÅÍÀ ÀÒÀÍÀÑÎÂÀ: Çàêîíèòå ãè ïðèåìà Íàðîäíîòî ñúáðàíèå. Òàêà ñòàíà è ñ Íà-öèîíàëíàòà ñòðàòåãèÿ. Íåùàòà ñå ðåøàâàò íà äðóãî íèâî. Íèå ñå îïèòâàìå äà îñèãó-ðèì ó÷àñòèå íà âñè÷êè. Íå çíàì äðóãà òàêàâà îáëàñò, â êîÿòî ïî òàêúâ íà÷èí äà ñåîñèãóðÿâà è ãàðàíòèðà ó÷àñòèåòî íà íåïðàâèòåëñòâåíèòå îðãàíèçàöèè. Îñâåí òîâàâñåêè èìà ïðàâîòî äà ëîáèðà.

ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Àç î÷àêâàì îòãîâîðíèòå çà äåöàòà äúðæàâíè èíñòèòóöèè äà ìèñëÿò

ÊËÓÁ “ÎÁÅÊÒÈ”ÊËÓÁ “ÎÁÅÊÒÈ”

Ñëàâêà Êóêîâà

èçñëåäîâàòåëâ ÁÕÊ

10 ÎÁÅÊÒÈÂ

ÊËÓÁ “ÎÁÅÊÒÈ”ÊËÓÁ “ÎÁÅÊÒÈ”

è ãîâîðÿò êîîðäèíèðàíî. Çíàåòå ëè êàêâî ñòàâà â áåáåø-êèòå äîìîâå, ïîä÷èíåíè íà Ìèíèñòåðñòâîòî íà çäðàâåî-ïàçâàíåòî? Âèäåëè ëè ñòå?

ÐÅÍÅÒÀ ÌÀÍÎËÎÂÀ: Îðãàíúò, êîéòî íàñòàíÿâà è îòãî-âàðÿ çà çàêðèëàòà íà äåöàòà â áåáåøêèòå äîìîâå è â äî-ìîâåòå çà ïî-ãîëåìèòå äåöà, å åäèí è ñúù. È íå âèíàãè åíåîáõîäèìî äà îòèäåø, çà äà çíàåø êàêâî ñòàâà.

ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Çàòîâà èìà ïðîáëåì â äèàëîãàìåæäó íàñ.

ÉÎÑÈÔ ÍÓÍÅÂ: À çàùî íå ñòå ïðèåëè äà ðàáîòèòå âåäíà ðàáîòíà ãðóïà ñ òÿõ - â Íàöèîíàëíèÿ ñúâåò çà çàêðè-ëà íà äåòåòî?

ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Çàùîòî åôåêòúò îò òàêàâà ðàáîòàíå ìîæå äà áúäå ãàðàíòèðàí. Îñâåí òîâà íèêîãà íÿìàêîíêðåòíî çàäàíèå. Îòäåëíèòå îðãàíèçàöèè äàâàò ðàç-ëè÷íè ïðåäëîæåíèÿ îò ñîáñòâåíàòà ñè ãëåäíà òî÷êà. Ñïî-ðåä ìåí òîâà íå ãàðàíòèðà âèñøèÿ èíòåðåñ íà äåöàòàèëè ïî-äîáðàòà ãðèæà çà òÿõ.

ÅËÅÍÀ ÀÒÀÍÀÑÎÂÀ: Íÿìà îïðåäåëåíèå çà "âèñø èí-òåðåñ íà äåòåòî". Îáñúæäàõìå ïî êàêúâ íà÷èí ìîæå äàñå ïðîêàðà äàäåíà èäåÿ â çàêîíîïðîåêò. Âàðèàíòúò å:ïèøå ñå çàêîíîïðîåêò è ñå õâàùà åäèí äåïóòàò, çà äà ãîâêàðà â Íàðîäíîòî ñúáðàíèå. Äðóãèÿò âàðèàíò, êîéòî íèåìîæåì äà ïðåäëîæèì, å: ïðàâè ñå äèàëîã, äàâàò ñå ïðåä-ëîæåíèÿ (íå ìîæå äà ñå ãàðàíòèðà, ÷å âñè÷êè ïðåäëî-æåíèÿ ùå âëÿçàò, çàùîòî ïðîáëåìúò ìîæå äà íå å â çàêî-íîäàòåëñòâîòî, à â ñóáåêòèâåí åëåìåíò).  íàøèÿ êîí-êðåòåí ñëó÷àé áÿõà îáõâàíàòè âñè÷êè îáëàñòè, ñâúðçà-íè ñúñ çàêðèëàòà íà äåöàòà, âñè÷êè ãðóïè íîðìàòèâíèàêòîâå, íî êîíêðåòíà ãàðàíöèÿ íÿìà.

ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Òóê èìà åäèí ïîëèòè÷åñêè, åäèí ïðà-âåí è åäèí ïðàêòè÷åñêè âúïðîñ. Ïîëèòè÷åñêèÿò å ñâúðçàíñ òîâà, ÷å ñèñòåìàòà çà çàêðèëà íà äåòåòî íå å èçãðàäåíàïî íà÷èí, ÷å äà ìîæå äà áúäå íåçàâèñèìà, äà ìîæå äàîñèãóðÿâà çàêðèëà íà äåöà è äà áúäå ïîä÷èíåíà íà ñî-öèàëíîòî ïîäïîìàãàíå. Îñâåí òîâà íå å äîñòàòú÷íî çàõ-ðàíåíà ñ ôèíàíñîâ è ÷îâåøêè ðåñóðñ. Ñëåäîâàòåëíî òÿå áåçïîìîùíà äà çàêðèëÿ äåöà â ñòðàíà, â êîÿòî èìà øè-ðåùà ñå áåäíîñò, íàñèëèå è ò.í. Àêî àç ïðåäëîæà äâàçàêîíà èëè äâà ïðàâèëíèêà, íåùàòà íÿìà äà ñå ïðîìåíÿò,äîêàòî Ñåðãåé Ñòàíèøåâ íå ðåøè äà íàïðàâè ñòðóêòóð-íà ðåôîðìà íà ñèñòåìàòà, çà äà ñòàíå òÿ åôåêòèâíà.

ÅËÅÍÀ ÀÒÀÍÀÑÎÂÀ: Èçãîòâÿéêè äîêëàä äî ïðåìèåðàÑòàíèøåâ, íèå ñå íàäÿâàìå òîé äà áúäå îáñúäåí íà çà-ñåäàíèå íà Ìèíèñòåðñêèÿ ñúâåò. Íèå ïîêàíèõìå ã-í Ñòà-íèøåâ íà çàñåäàíèå íà Íàöèîíàëíèÿ ñúâåò çà çàêðèëàíà äåòåòî, êîãàòî ñå îáñúæäàõà òåçè âúïðîñè. Íèå ðàáî-òèì â åäíà è ñúùà ïîñîêà.

ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Ñïîðåä ìåí õðîíîëîãèÿòà íå å òà-êàâà. Ïúðâî, íèå íå ãîâîðèì äîñòàòú÷íî, ÷å èìà ïðîáëå-ìè â çàêðèëàòà íà äåòåòî.

ÖÂÅÒÀ ÀÍÒÎÍÎÂÀ: Íå å òàêà. Íèå ïðàâèì çàñåäàíèÿ,íà êîèòî êàíèì è äúðæàâíèòå èíñòèòóöèè, è íåïðàâèòåëñ-òâåíèòå îðãàíèçàöèè, íî âèå êàçâàòå, ÷å íÿìà äà ïðèñúñ-òâàòå. Òîãàâà êàêâà å âàøàòà ðàáîòà?!

ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Íàøàòà ðàáîòà íå å äà îáèêàëÿìåðàáîòíè ãðóïè.

ÉÎÑÈÔ ÍÓÍÅÂ: Ìèíèñòåðñòâîòî íà îáðàçîâàíèåòî èíàóêàòà å ïðàâèòåëñòâåíà îðãàíèçàöèÿ. Íèìà íèå íå ìî-æåì äà êðèòèêóâàìå âàñ, íåïðàâèòåëñòâåíèòå îðãàíèçà-öèè?! Íèìà íÿìàìå ïðàâî íà ìíåíèå?!

ÅËÅÍÀ ÀÒÀÍÀÑÎÂÀ: Íèå ïðàâèì àíàëèç íà ïðîáëå-ìèòå, èäåíòèôèöèðàìå ãè, ïðåäëàãàìå ðàçðåøåíèå è ñåîïèòâàìå äà óâåäîìèì õîðàòà, îò êîèòî çàâèñè òÿõíîòîðåøàâàíå.

ÉÎÑÈÔ ÍÓÍÅÂ: È òóê îïèðàìå äî ïîëèòè÷åñêàòà âîëÿ.ÎÁÅÊÒÈÂ: Äà ñå ñïðåì íàêðàòêî íà âúïðîñà çà àëòåð-

íàòèâíèòå ãðèæè.  ïðåïîðúêèòå íà òÿõ å îòäåëåíî ñîëèä-íî ìÿñòî. Êîìèòåòúò êàçâà, ÷å â Áúëãàðèÿ òàçè ñèñòåìà íå åðàçâèòà. Òîâà å òàêà, íî âñè÷êè ãî êàçâàò ïî ðàçëè÷åí íà-÷èí. Êàêâî ùå íàïðàâè íàøàòà ñòðàíà â íàé-áëèçêî áúäå-ùå? Êàê äà ïðåîäîëååì ïðå÷êèòå? Íåêà íå ãîâîðèì ñà-ìî çà ïóáëè÷íî-÷àñòíî ïàðòíüîðñòâî.

ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Ñïîðåä ìåí âñå îùå íå å íàïðà-âåíî êà÷åñòâåíî èçñëåäâàíå íà ïîòðåáíîñòèòå îò ðàç-ëè÷íè âèäîâå ãðèæè. Äîêîëêîòî òàêèâà ñúùåñòâóâàò, òåïîâòàðÿò èíñòèòóöèîíàëíèÿ ìîäåë íà ãðèæèòå. Íÿìà äîñ-òàòú÷íî êâàëèôèöèðàí è äîáðå ïëàòåí ïåðñîíàë. Îáó÷å-íèåòî êóöà. Äîêàòî äúðæàâàòà ôèíàíñèðà åäíî äåòå âèíñòèòóöèÿ äâà ïúòè ïîâå÷å îòêîëêîòî â ñåìåéñòâîòî ìó,íÿìà äà èìàìå äåèíñòèòóöèîíàëèçàöèÿ è êà÷åñòâåíè àë-òåðíàòèâíè ãðèæè. Äúðæàâàòà òâúðäè, ÷å ïîäïîìàãà ñå-ìåéñòâîòî ñ ìíîæåñòâî äîáàâêè è ïîìîùè, íî êîãàòî÷îâåê ñúáåðå àáñîëþòíàòà ñòîéíîñò íà òåçè ïîìîùè,ñå îêàçâà, ÷å äîðè è ìàêñèìàëíàòà ïîìîù çà åäíî ñå-ìåéñòâî å äâà ïúòè ïî-ìàëêà îòêîëêîòî ïàðèòå çà åäíîäåòå â èíñòèòóöèÿ.

ÖÂÅÒÀ ÀÍÒÎÍÎÂÀ: Êàêâî ðàçáèðàòå ïîä àëòåðíàòèâ-íè ãðèæè? Òðÿáâà äà èìàìå àëòåðíàòèâà íà èíñòèòóöèÿ-òà, òîåñò çà äåöàòà, íà êîèòî ñå íàëàãà äà áúäàò èçâåäå-íè èçâúí áèîëîãè÷íîòî ñåìåéñòâî, òðÿáâà äà èìà ðàç-ëè÷íà ãðèæà îò îíàçè, êîÿòî ñå ïðåäëàãà â èíñòèòóöèÿòà.Ïîìîùèòå ñà ñúâñåì ðàçëè÷íî íåùî.

ÎÁÅÊÒÈÂ: Èìà ìíåíèå, ÷å àêî ïàðè÷íèÿò ïîòîê å ñè-ìåòðè÷åí, ïðîöåñúò íà ðàçâèòèå íà àëòåðíàòèâíè ãðèæèèëè íÿìà äà èìà òàêèâà ãîëåìè ìàùàáè, çàùîòî íÿìà äàèìà íóæäà, èëè ùå ñå óñêîðè.

ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Ïîä àëòåðíàòèâíè ãðèæè èìàì ïðåä-âèä öåëèÿ êîìïëåêñ îò ìåðêè, êîéòî áè îñèãóðèë íà äåòå-òî èëè îòãëåæäàíå â ñåìåéñòâîòî, èëè îòãëåæäàíå âïðèåìíî ñåìåéñòâî, èëè îñèíîâÿâàíå. Òîåñò âñè÷êî îíî-âà, êîåòî ùå äîâåäå äî ïðåâåíöèÿ íà íåãîâîòîèçîñòàâÿíå è ïîïàäàíå â èíñòèòóöèÿ, çà ìåí å àëòåðíà-òèâíà ãðèæà.  òîçè ñìèñúë òóê ïîïàäàò è ñîöèàëíèòå ïî-ìîùè è ñåìåéíèòå äîáàâêè.

ÖÂÅÒÀ ÀÍÒÎÍÎÂÀ: Òðÿáâà äà èìà óåäíàêâÿâàíå íàïîíÿòèÿòà. Íèå èçïîëçâàìå îíåçè, êîèòî ñà çàëîæåíè âíîðìàòèâíèòå àêòîâå.

ÅËÅÍÀ ÀÒÀÍÀÑÎÂÀ:  äîêëàäà ïîä "àëòåðíàòèâíè ãðè-æè" íå ñå èìà ïðåäâèä ñîöèàëíîòî ïîäïîìàãàíå, àïðèåìíàòà ãðèæà. Íåùàòà ñà óòî÷íåíè â íàøåòî çàêîíî-äàòåëñòâî.

ÖÂÅÒÀ ÀÍÒÎÍÎÂÀ: Òåðìèíèòå èìàò îïðåäåëåíèÿ.Òðÿáâà äà ñå ñúîáðàçÿâàòå ñ òÿõ, êîãàòî ïðàâèòå áåëåæ-

ÎÁÅÊÒÈÂ 11

ÊËÓÁ “ÎÁÅÊÒÈ”ÊËÓÁ “ÎÁÅÊÒÈ”

êè è êðèòèêè. Ñîöèàëíîòî ïîäïîìàãàíå å ïîäêðåïà çà ñåìåéñòâîòî, çà äà îñòàíå äåòå-òî â íåãî, íî íå å àëòåðíàòèâíà ãðèæà. Èìà íàä 186 ëèöåíçèðàíè è äåéñòâàùè ñîöèàë-íè óñëóãè çà äåöà, êîåòî äîíÿêúäå å óñïåõ, íî ïðîáëåìúò å, ÷å òå ñà íåðàâíîìåðíîðàçïðåäåëåíè. Íàøàòà öåë å äà ñå ðàçðàáîòè ìèíèìàëåí ïàêåò îò óñëóãè íà îáëàñòíîíèâî, çà äà ìîæå äà ñå ãàðàíòèðà ïðàâîòî íà âñÿêî äåòå çà äîñòúï äî êà÷åñòâåíèóñëóãè. Çàòîâà å ðàçðàáîòåíà ìåòîäèêàòà çà îöåíêà íà ïîòðåáíîñòèòå íà äåòåòî. Âúçîñíîâà íà òåçè ïîòðåáíîñòè ñå ïëàíèðàò è óñëóãèòå.

ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Íî çàùî íèå ïúðâî ðàçâèõìå óñëóãèòå, à òåïúðâà ùå èçñëåäâàìåïîòðåáíîñòèòå?!

ÖÂÅÒÀ ÀÍÒÎÍÎÂÀ: Íàïðîòèâ, êúäåòî áÿõà ðàçâèòè óñëóãèòå, áÿõà èçñëåäâàíè ïîò-ðåáíîñòèòå. Áÿõà ïðàâåíè ïðîó÷âàíèÿ íà ìåñòíî íèâî - çà áðîé íà íàñåëåíèåòî, ðà-áîòåùè, áåçðàáîòíè, äåöà ó÷àùè, íåó÷àùè, ïðîñåùè.

ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Êàê áåç äà å èçâúðøåíà îöåíêà íà èíäèâèäóàëíèòå ïîòðåáíîñòèíà äåöàòà, íèå ðàçáèðàìå êàêâè ñà ìåñòíèòå ïîòðåáíîñòè?

ÖÂÅÒÀ ÀÍÒÎÍÎÂÀ: Èçó÷àâàéêè ïîòðåáíîñòèòå íà ìåñòíàòà îáùíîñò, âèæäàéêè ïðî-ôèëà íà íàñåëåíèåòî, èìà èíäåêñ íà ÷îâåøêîòî ðàçâèòèå. Òîâà ñå ïðàâè âñÿêà ãîäèíàîò Ìèíèñòåðñòâîòî íà ðåãèîíàëíîòî ðàçâèòèå è áëàãîóñòðîéñòâîòî. Îñâåí òîâà ñåïðàâÿò èçñëåäâàíèÿ, êîèòî ïîêàçâàò êàêâî å ïîëîæåíèåòî âúâ âñÿêî íàñåëåíî ìÿñòî.Òîâà äàâà îðèåíòèð - äàëè òðÿáâà äà ñå íàáëåãíå íà îáðàçîâàíèåòî, íà èíòåãðàöèÿòà,äàëè òðÿáâà äà ñå íàáëåãíå íà ïðîáëåìà "äåöà íà óëèöàòà".

ÐÅÍÅÒÀ ÌÀÍÎËÎÂÀ: Äíåâåí öåíòúð çà äåöà ñ óâðåæ-äàíèÿ ñå ðàçêðèâà åäâà ñëåä êàòî â åäèí ãðàä ïúðâî åèçñëåäâàíî êîëêî áîëíè äåöà èìà, ñ êàêâè çàáîëÿâà-íèÿ ñà è ò.í. Âèíàãè àëòåðíàòèâíàòà ãðèæà ñå ðàçêðèâàíà áàçàòà íà ïîòðåáíîñòòà. Íå ñå ðàçêðèâà ïúðâî, ïúêïîñëå äà ñå òúðñÿò õîðà, êîèòî äà óñâîÿâàò òàçè óñëóãà.

Íàöèîíàëíàòà ñòðàòåãèÿ çà çàêðèëà íà äåòåòî äàâàðàìêà è ïîäòèêâà ìåñòíàòà îáùíîñò, ìåñòíàòà àäìèíèñ-òðàöèÿ, îáùèíèòå è îáëàñòèòå äà èíèöèèðàò íåùàòà. Ùåñå ó÷èì âñè÷êè çàåäíî è ïîñòåïåííî ùå çàïî÷íåì äàâúðâèì óâåðåíî. Äúðæàâàòà - òîâà ñìå âñè÷êè íèå.

ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Íå ìîæåì äà îñòàâèì çàêðèëàòàíà äåöàòà íà çàìåñòíèê-êìåòà. Òåçè õîðà ñå íóæäàÿòîò ìåòîäè÷åñêè óêàçàíèÿ, íî íå ãè ïîëó÷àâàò, à î÷àêâàòäà ïîëó÷àò òàêèâà îò ðàçëè÷íèòå ìèíèñòåðñòâà, êîèòîïúê î÷àêâàò îò òÿõ äà ðàçâèâàò íÿêàêâè óñëóãè çà äåöà.

ÅËÅÍÀ ÀÒÀÍÀÑÎÂÀ:  íÿêîè îáùèíè àëòåðíàòèâíè-òå óñëóãè ñå ðàçâèâàò, çàùîòî èìà èíèöèàòèâà, à â äðóãè íå ñå ðàçâèâàò. Àêî íÿêîéïðîÿâè èíèöèàòèâà, èäåÿòà å äà ñå ãàðàíòèðà òîçè ïàêåò óñëóãè, äàæå êîãàòî íÿêîé íåïîåìà èíèöèàòèâàòà äà ãî ñâúðøè, âúïðåêè ÷å å çàëîæåíî êàòî àíãàæèìåíò.

ÖÂÅÒÀ ÀÍÒÎÍÎÂÀ: Õîäèõìå ïî ìåñòà è îáó÷àâàõìå êìåòîâåòå, ïðàâèõìå åêèïè íàìåñòíî íèâî, íà ðåãèîíàëíî íèâî, èçïðàòèõìå ìåòîäè÷åñêè óêàçàíèÿ äî âñè÷êè êìåòî-âå âúâ âðúçêà ñ äåöåíòðàëèçàöèÿòà è äåèíñòèòóöèîíàëèçàöèÿòà, âúâ âðúçêà ñ ðàçðàáîò-âàíåòî íà ïðîåêòèòå.

ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Å, äîáðå, à èìà ëè ðåçóëòàò?!ÖÂÅÒÀ ÀÍÒÎÍÎÂÀ: Ùå èì "äèøàìå âúâ âðàòà" è ùå ãî íàïðàâÿò. Êàêâî ïîâå÷å îò òîâà

ìîæåì äà íàïðàâèì?!ÑËÀÂÊÀ ÊÓÊÎÂÀ: Çà ìåí íà÷èíúò, ïî êîéòî å èçâúðøåí öåëèÿò ïðîöåñ íà êîíñóëòè-

ðàíå íà ìåñòíèòå âëàñòè, íå å åôåêòèâåí è íå âîäè äî áúðçî, åíåðãè÷íî, àêòèâíî èïðîôåñèîíàëíî äåèíñòèòóöèîíàëèçèðàíå íà äåöàòà. Òîâà íå âîäè äî ïðîó÷âàíå íàïîòðåáíîñòèòå. Àêî íàïðèìåð êìåòúò íà Âàðíà ïèòà êàêâî ïîâå÷å äà íàïðàâè çà äåöà-òà îò Ìîãèëèíî ñåãà, ïðåç ì. þëè, íèìà òîé ðàçáèðà êàêâî òðÿáâà äà ïðàâè, êîãàòî èìàè ïàðèòå, è òåðåíà?!

ÖÂÅÒÀ ÀÍÒÎÍÎÂÀ: Äåöàòà îò Ìîãèëèíî ñà íåùî ìíîãî ïî-ñïåöèôè÷íî è ðàçëè÷íî.Êìåòúò ñ îñíîâàíèå ïèòà, çàùîòî òðÿáâà äà ñå ñúîáðàçÿâà ñ ìíîãî íåùà. Çà òîçèñëó÷àé íÿìà ïëàí. Èìà äîêëàä ñ îöåíêà íà ñúñòîÿíèåòî è ïðåïîðúêà.�

Ðàçãîâîðà âîäè: Åìèë Êîåí

ÐåíåòàÌàíîëîâà

åêñïåðòâ ÌÒÑÏ

12 ÎÁÅÊÒÈÂ

“Áàòàëîâà âîäåíèöà” - ÐÎÌÈÒÅ: 3 ÃÎÄÈÍÈ ÏÑÈÕÈ×ÅÑÊÈ ÒÎÐÌÎÇ

Òîäîð ÈâàíîâÐîäåí ñúì òóê. Òóê ñà ðîäåíè áðàò ìè è ñåñòðà ìè,

ìàéêà ìè, ëåëèòå è ÷è÷îâöèòå ìè. Íÿêîãà áàáà è äÿäîñà êóïèëè òîâà ìÿñòî è ñà ïîñòðîèëè êúùè÷êà, íî ñå-ìåéñòâîòî ñå ðàçðàñíà. Âñè÷êè ñè ïîñòðîèõìå äîìîêîëî òÿõ. Àç èìàì òðè äåöà, ñåñòðà ìè è áðàò ìè èìàòïî òðè. È òå æèâåÿò òóê. Çíàåø, ÷å ïðè íàñ ðîìèòå äåöà-òà ìíîãî ðÿäêî íàïóñêàò ðîäèòåëèòå ñè. À çíàåø ëèêîëêî ìëàäè æåíè èìà áðåìåííè. Òåõíèòå äåöà êúäåùå îòèäàò - îñòàâàò ïðè òÿõ. Ðîìèòå âñè÷êî äàâàò, íîäåöàòà ñè íèêîãà. Íÿìàìå äåòå, êîåòî íå õîäè íà ó÷è-ëèùå. Ìàëêèòå íà äåòñêà ãðàäèíà, ãîëåìèòå ó÷àò. È âå-÷å èìàìå äîñòà äåöà ñúñ ñðåäíî îáðàçîâàíèå. Íè-êîé â “Áàòàëîâà âîäåíèöà” íå ïîëó÷àâà ñîöèàëíè ïî-ìîùè - âñè÷êè ðàáîòÿò. Ñ èçêëþ÷åíèå íà ìàéêèòå, êîè-òî âçèìàò äåòñêè íàäáàâêè. Íà êîé ñìå â òåæåñò? Ñêàêâî ïðå÷èì? Íà êîãî? Èçãîíèõà ðîìèòå îò Àñåíîâàìàõàëà - ïîñòðîèõà ìàðêåò. À òå êúäå ñà ñåãà - íà ïîë-ÿíàòà. Èìà ÷àñòíè èíòåðåñè. Ôèðìè áóòàò ïàðè è õîðà-òà îò âëàñòòà íè.. .

Éîâêà ÂàñèëåâÒîâà å ïñèõè÷åñêè òîðìîç. Öåëè òðè ãîäèíè... ÷àêà-

ìå äà íè áóòíàò. Òðè ãîäèíè õîäèì ïî ñúäèëèùà è èíñòè-òóöèè äà ñå æàëâàìå, çà äà îñòàíåì â ñîáñòâåíèòå ñèêúùè. Íåïðåñòàííî æèâååì â íàïðåæåíèå. Áëàãîäàðå-íèå íà ÁÕÊ îùå èìàìå äîì. Îò áàáà ñè çíàì, ÷å ïîîíîâà âðåìå òîâà ìÿñòî å ïîäàðåíî îò öàðÿ íà ðîìè-òå äà ñè ïîñòðîÿò êúùè. Ñåãà íè ãîíÿò îòòàì, çàùîòîçåìÿòà áèëà îáùèíñêà. Ñåèçîâà íè ïðàùà äà õîäèìïî ðîäíèòå ñè ìåñòà. Áèëè ñìå ïðèøúëöè. Íÿìà òàêîâàíåùî. Ñàìèòå ðîìè íå äîïóñêàìå ïðèøúëöè. Òî íèåíÿìà êúäå äà æèâååì, êàìî ëè äà èäâàò äðóãè äà ñåçàñåëâàò. Òîâà å íàøåòî ðîäíî ìÿñòî. Âñè÷êè ñìå ðî-äåíè â Ñîôèÿ. Íàèñòèíà æèâååì áåäíî, íî êîé íå èñêàäà æèâåå ïî-äîáðå? Íÿìàìå íîðìàëíè óñëîâèÿ - ìúê-íåì êîôè ñ âîäà.  êîé âåê æèâååì?... Ñòîëèöà! Íÿìà-ìå èçáîð, íÿìà êúäå äà îòèäåì. Àêî íè îñèãóðÿò æèëè-ùà - äà ãè áóòàò òåçè.

Íà êîé ïðå÷èì? Îáùóâàìå ñè ñ áúëãàðèòå - íÿìàíàïðåæåíèå. Òå ñà ñâèêíàëè ñ íàñ, çàùîòî æèâååì ñòÿõ äåñåòêè ãîäèíè. Íå ñìå ïðîñòàöè è íåãðàìîòíè.Èìàì ÷åòèðè äåöà, âñè÷êè õîäÿò íà ó÷èëèùå. Ñèíúò ìèå çàâúðøèë ñðåäíî îáðàçîâàíèå â òîâà ãåòî. Èñòèíàòàå, ÷å íÿêîé èìà èíòåðåñ êúì òîâà ìÿñòî.

Éîðäàí ÖâåòêîâÏðåç 2005 ã. Îáùåñòâåíèÿò ðîìñêè ñúâåò ñêëþ÷è

ñïîðàçóìåíèå ñ îáùèíàòà äà áúäàò êàðòîòåêèðàíèâñè÷êè ðîìè, äà èì ñå íàìåðÿò æèëèùà è òîãàâà äà

Äî 23 þëè áúëãàðñêîòî ïðàâèòåëñòâî

òðÿáâà äà îòãîâîðè íà Åâðîïåéñêèÿ ñúä

êàêâè àëòåðíàòèâíè ìåðêè ùå ïðåäëîæè

íà ðîìèòå ñëåä áóòàíåòî íà ãåòîòî “Áà-

òàëîâà âîäåíèöà”. Íà 26 þíè íà ñâîå çà-

ñåäàíèå Ñòîëè÷íèÿò îáùèíñêè ñúâåò âçå

ïîðåäíîòî ðåøåíèå çà ñúáàðÿíå íà ãå-

òîòî “Áàòàëîâà âîäåíèöà”. Íà ñëåäâàùèÿ

äåí êìåòúò íà ðàéîí “Âúçðàæäàíå” Åâà

Ñåèçîâà èçïðàùà óâåäîìëåíèå-ïîêàíà

äî “ñàìîíàñòàíèëèòå ñå ëèöà â îáùèí-

ñêè èìîò” â ñðîê äî 10 þëè 2008 ã. äîáðî-

âîëíî äà íàïóñíàò äîìîâåòå ñè. Èíà÷å

íà 11 þëè êúùèòå èì ùå áúäàò áóòíàòè

ïðèíóäèòåëíî ñúñ ñúäåéñòâèåòî íà ïîëè-

öèÿòà. ÁÕÊ ñèãíàëèçèðà âñè÷êè ìåæäóíà-

ðîäíè è ñâåòîâíè ïðàâîçàùèòíè îðãàíè-

çàöèè çà ðåøåíèåòî íà Ñòîëè÷íèÿ îáùèí-

ñêè ñúâåò è áðîåíè äíè ñëåä òîâà åâðî-

äåïóòàòêàòà Åëñ äå Ãðîåí èçïðàùà ïèñ-

ìà íà êìåòà íà Ñîôèÿ Áîéêî Áîðèñîâ,

ïðåìèåðà Ñåðãåé Ñòàíèøåâ, ñîöèàëíà-

òà ìèíèñòúðêà Åìèëèÿ Ìàñëàðîâà, ìè-

íèñòúðà íà ðåãèîíàëíîòî ðàçâèòèå Àñåí

Ãàãàóçîâ, â êîåòî íàïîìíÿ, ÷å ñúáàðÿíå-

òî íà ãåòîòî ñå ïðîòèâîïîñòàâÿ íà ñòàí-

äàðòèòå íà Ñúäà çà ïðàâàòà íà ÷îâåêà â

Ñòðàñáóðã. Â ïèñìîòî Åëñ äå Ãðîåí îùå

ïèòà çàùî âìåñòî äà èçïúëíÿò ñâîèòå îáå-

ùàíèÿ, äà ðåøàò ïðîáëåìà ñ ðîìñêàòà

êðèçà ñ êúùèòå â “Áàòàëîâà âîäåíèöà”,

áúëãàðñêîòî ïðàâèòåëñòâî è êìåòúò íà

Ñîôèÿ çàáðàâèõà îáåùàíèÿòà îò ëÿòîòî

íà 2006 ã.?

Ïèñìî äî êìåòà íà Ñîôèÿ Áîéêî Áî-

ðèñîâ èçïðàùà è ïðåäñåäàòåëÿò íà ÁÕÊ

Êðàñèìèð Êúíåâ.

Åâðîïåéñêèÿò ñúä â Ñòðàñáóðã ðàçãëå-

äà ïðèîðèòåòíî æàëáàòà íà æèâååùèòå

â “Áàòàëîâà âîäåíèöà” è çà ðåøåíèåòî

ñè óâåäîìè áúëãàðñêèòå èíñòèòóöèè. Ðå-

øåíèåòî íà Åâðîïåéñêèÿ ñúä å ãåòîòî äà

íå ñå áóòà, äîêàòî ïðàâèòåëñòâîòî íå íà-

ìåðè àëòåðíàòèâà çà íàñòàíÿâàíåòî íà

ðîìñêèòå ñåìåéñòâà, òåõíèòå äåöà è âúç-

ðàñòíè õîðà â äðóãè æèëèùà. Îò ñâîÿ

ñòðàíà, áúëãàðñêîòî ïðàâèòåëñòâî ùå

äàäå îòãîâîð íà ñúäà â Ñòðàñáóðã äî 23

þëè. À êàêâî ùå ñå ñëó÷è ñëåä òîâà...?

ÎÁÅÊÒÈÂ 13

ÄÐÀÌÀÒÀ ÏÐÎÄÚËÆÀÂÀáóòàò ãåòîòî. Äî äíåñ îáà÷å íèùî íå å íàïðàâåíî. Õî-ðàòà îò âëàñòòà, íå ñïàçâàò çàêîíèòå, êîèòî ñàìè ñúç-äàâàò è ïîäïèñâàò. Êàê äà èìà ñïðàâåäëèâîñò, êîé äàâÿðâà íà ïîëèòèöèòå, êîèòî ñàìè èçáèðàìå. Ñåãà óæÎáùåñòâåíèÿò ðîìñêè ñúâåò ùå âíåñå ïèñìî äî Îá-ùèíñêèÿ ñúâåò, äà ãè ïîäñåòè, ÷å èìà íÿêàêâî ñïîðàçó-ìåíèå, êîåòî íå ñà ñïàçèëè. È êàêâî îò òîâà? Ñåòèëèñå ñëåä òðè ãîäèíè. Ñëåä êàòî ïîëó÷èõìå ïðåäóïðåæ-äåíèÿòà äà íàïóñíåì äîìîâåòå ñè è íà 11 þëè ùå ãèáóòàò, ñìå ïèñàëè æàëáè äî ïðåçèäåíòà, ïðåìèåðà,ïðåäñåäàòåëÿ íà ÍÑ, Êîìèñèÿòà çà çàùèòà îò äèñêðè-ìèíàöèÿ è ÍÏÎ. È êàêâî îò òîâà. Íèêîé íå íè îáúðíàâíèìàíèå. Ñàìî ÁÕÊ ðåàãèðà è îáëàñòíèÿò óïðàâèòåëíà Ñîôèÿ íàçíà÷è åêñïåðò äà ñëåäè ñëó÷àÿ. Îò äðóãè-òå èíñòàíöèè íÿìàìå îòãîâîð. Å!

Îáùåñòâîòî òðÿáâà äà çíàå, ÷å âñè÷êè ðîìè îò “Áà-òàëîâà âîäåíèöà” èìàò àäðåñíè ðåãèñòðàöèè, êîèòîäîêàçâàò, ÷å ñà ðîäåíè â Ñîôèÿ è æèâåÿò íà òîçè àä-ðåñ îò ãîäèíè. Âñè÷êè èìàò äåêëàðàöèè îò äàíú÷íàòàñëóæáà, ÷å íå ïðèòåæàâàò äðóã èìîò, îñâåí òîçè â “Áà-òàëîâà âîäåíèöà”. Èìà òðè ñåìåéñòâà ñ àêòîâå çà ñîáñ-òâåíîñò çà îáùî åäèí äåêàðçåìÿ. Íî äíåñ âå÷å ñìå

60 ñåìåéñòâà, 66 äåöà è 112 âúçðàñòíè õîðà. Êàêâîîùå ïîâå÷å äà íàïðàâèì, çà äà äîêàæåì, ÷å íèå æè-âååì â ñîáñòâåíèòå ñè êúùè? Êàòî ãè áóòíàò êúäå ùåîòèäåì?

Áîéêî Áîðèñîâ ãîâîðè è íå ìèñëè êàêâî êàçâà ïîìåäèèòå, ÷å äåöàòà ùå èçïðàòè â ñîöèàëíè äîìîâå, âúç-ðàñòíèòå â ñòàð÷åñêè. Êîé å òîé, ÷å ùå ðàçäåëÿ ñåìåé-ñòâàòà íè? Òîâà äà íå å âðåìåòî íà Õèòëåð, äåòî îò-äåëÿõà õîðàòà â êîíöëàãåðèòå! Íÿìà ïðàâî äà ðàçäåëÿñåìåéñòâàòà íè è äà îòíåìà åäèíñòâåíèòå èì æèëèùà.Áëàãîäàðåíèå íà Åâðîïåéñêèÿ ñúä áóòàíåòî å ñòîïè-ðàíî, à ïðàâèòåëñòâîòî å çàäúëæåíî äî 23 þëè äà ïðåä-ïðèåìå ìåðêè. Íÿìàìå íèêàêâà èíôîðìàöèÿ êàêâî ùåñòàíå ñëåä òîâà. Íèêîé íå íè òúðñè çà íèùî. Êàêòî âè-íàãè õîðà, êîèòî íÿìàò õàáåð, ùå ðåøàâàò ñúäáàòà íèáåç íàñ. ×àêàìå.�

Õðèñòî ÕÐÈÑÒÎÂ

Ñíèìêà: ñï. Îáåêòèâ, àðõèâ

14 ÎÁÅÊÒÈÂ

“Ñâîáîäà çà Åëè è Âèì”

èëè ïîçîð çà áúëãàðñêà

ïñåâäîæóðíàëèñòèêàÄàíèåëà ÃÎÐ×ÅÂÀ

Îò íÿêîëêî ìåñåöà ðåäèöà íàøè ìåäèè “çàïîçíàâàò” îáùåñòâîòî ñ “íåõó-ìàííèòå” õîëàíäñêè âëàñòè, êîèòî îòíåëè äâåòå äåöà íà åäíà áúëãàðêà,

æèâååùà â Õîëàíäèÿ. Ôîíäàöèÿ “ÍÀÇÀÐ ÌÞÇÈÊ” îðãàíèçèðà ìîëèòâåí è ïðî-òåñòåí êîíöåðò ïðåä õðàì-ïàìåòíèê “Àëåêñàíäúð Íåâñêè”, ïîä íàäñëîâ “Ñâî-áîäà çà Åëè è Âèì”, è àêî ñå âÿðâà íà ïóáëèêàöèèòå, êîíöåðòúò å îñúùåñòâåí“ñ ëþáåçíîòî ñúäåéñòâèå íà Ñúþçà íà áúëãàðñêèòå æóðíàëèñòè”.

Áúëãàðèÿ å çàëÿòà ñ ïëàêàòè ñúñ ñíèìêàòà íà äâåòå äåöà, ïîä êîÿòî ïèøå:“Âòîðè ëèáèéñêè ñëó÷àé”.

Âúâ âåñòíèê “ØÎÓ” ñ ãîëåìè áóêâè ÷åòåì ñëåäíîòî: “Ðóìÿíà Èâàíîâà: Äâå-òå ìè äåöà ñà çàëîæíèöè â Õîëàíäèÿ!”

Ñëåäâàò ïîäçàãëàâèÿòà: “Îòêàçâàò äîñòúï íà ìàéêàòà è áàùàòà äî ðîæáèòåèì áåç îáÿñíåíèÿ. Áúëãàðñêèÿò ïîñëàíèê è Øèðèí Ìåñòàí îò Àãåíöèÿ çà çàêðè-ëà íà äåòåòî ñúùî ñà “îòðÿçàíè”.

Àâòîðúò íà ñòàòèÿòà Åìè Ìàðèÿíñêà êîìåíòèðà ïîä ñíèìêàòà íà äåöàòà:“Åëè è Âèì - çàëîæíèöè íà “åâðîïåéñêà” ãðèæà. Äåöàòà ñà îòäåëåíè îò ðîäèòå-ëèòå ñè ïî äîíîñ!”

Ðåïîðòåð íà âåñòíèêà ïðàâè èíòåðâþ ñ ìàéêàòà, â êîåòî Ðóìÿíà Èâàíîâàòâúðäè: “Ñìåëî ìîãà äà êàæà, ÷å â Õîëàíäèÿ íà íàé-âèñîêî íèâî ñå ïðîâåæäàäåòñêè òúðã.”

 èíòåðíåò ñå âúðòè ôèëì, íà êîéòî áè çàâèäÿë è íàé - äîáðèÿò ìàéñòîð íàôèëìè íà óæàñèòå - çëîâåùà èñòîðèÿ çà “âîéíà â ìèðíî âðåìå”, ïî äóìèòå íàñúùàòà æóðíàëèñòêà Åìè Ìàðèÿíñêà. Íà ôîíà íà ìåëîäðàìàòè÷íà ìóçèêà èïîðåäèöà îò òðîãàòåëíè ñåìåéíè ñíèìêè ÷óâàìå åäèíñòâåíî åäíîñòðàííàòàè ñèëíî ìàíèïóëàòèâíà âåðñèÿ íà Ðóìÿíà Èâàíîâà, êîÿòî îáâèíÿâà Õîëàíäèÿåäâà ëè íå â ÷îâåêîÿäñòâî. Æóðíàëèñòêàòà é ïðèãëàñÿ ñ ïàòîñ è âäúõíîâåíèå,áåç ïîìåí îò äîêàçàòåëñòâà çà âñè÷êèòå íåáèâàëèöè, èçñèïàíè íà åäðî âúâôèëìà. Âñúùíîñò “äîêàçàòåëñòâà” èìà - öèòèðàíè ñà îòêúñè îò âåñòíèêàðñêè

ÎÁÅÊÒÈÂ 15

ñòàòèè è èçâàäåíè îò êîíòåêñòà òåëåâèçèîííè ïðåäàâà-íèÿ, íÿìàùè íèùî îáùî ñ êîíêðåòíèÿ ñëó÷àé è ñà ïî-êàçàíè íÿêîëêî ðàçìàçàíè, íå÷åòëèâè è ñåëåêòèâíîïîäáðàíè è õâúð÷àùè äîêóìåíòà ñ áåçîáðàçíî íàï-ðàâåí ïðåâîä íà áúëãàðñêè (êàòî òîâà èçðå÷åíèå íàï-ðèìåð: “ïðèñúñòâèåòî íà âàø ñëóæèòåë âúâ âèçèòíàôîðìà òóê íÿìà äîáàâåíà ñòîéíîñò”).

“Ñ äåöà â ÷óæáèíà - íåïðåäâèäåíè ðèñêîâå” - âúç-äèøà äðóãà æóðíàëèñòêà, Ðóìÿíà Ïàíàéîòîâà îò ïðîã-ðàìà “Õðèñòî Áîòåâ” íà ÁÍÐ, è ñå ÷óäè â åôèð êîëêî ëèáúëãàðè òðúãâàò çà ÷óæáèíà çàðàäè ïî-äîáðîòî áúäå-ùå íà äåöàòà ñè, íî êîé òè ïîìèñëÿë êàêâî ùå ñòàíå,àêî íåùàòà “ñå îáúðêàò”, çàùîòî “ñèñòåìàòà çà çàê-ðèëà íà äåöàòà å ïî-ðàçëè÷íà è ïî-ðàçâèòà” îò áúëãàð-ñêàòà, à ó “äîìà è ñòåíèòå ïîìàãàò èëè ïîíå ðîäíèíè-òå”. È âíóøàâà íà áúëãàðñêèòå ñëóøàòåëè, ÷å â äîêàçà-íî ïðàâîâè äúðæàâè íÿìàòå íèêàêâè ãàðàíöèè íåùàòàäà íå ñå “îáúðêàò” è åé òàêà, áåç íèùî, äà âè îòíåìàòäåöàòà.

 êðàéíà ñìåòêà, âñè÷êàòà òàçè ëèïñà íà ïðîôå-ñèîíàëèçúì è âúçìóòèòåëíî îòñòúïëåíèå îò îñíîâíè ïðà-âèëà è åòè÷íè íîðìè â æóðíàëèñòèêàòà íèêàê íå ñà íå-âèííè.

Äàëè “âîëíî” (íå å èçêëþ÷åíà åâåíòóàëíà åâòèíàïîëèòè÷åñêà ïðîïàãàíäà è ðåàêöèÿ âúâ âðúçêà ñ “èçëî-æèëèÿ íè ïðåä ñâåòà” ôèëì íà ÁÁÑ çà ñúäáàòà íà äåöà-òà â Ìîãèëèíî), èëè ïúê “íåâîëíî” (æàæäà çà ñåíçàöèè,ãëóïîñò è íåêîìïåòåíòíîñò), íî òèðàæèðàíåòî íà âñè÷-êèòå òåçè íåáèâàëèöè çàáëóæäàâàò áúëãàðñêîòî îáùåñ-òâî ïî îòíîøåíèå íå ñàìî íà Õîëàíäèÿ, íî è çà íà÷è-íà, ïî êîéòî ôóíêöèîíèðà åäíà ïðàâîâà äúðæàâà è âðåçóëòàò âîäÿò äî îïàñíè ìàíèïóëàöèè. Íå íà ïîñëåä-íî ìÿñòî òàçè æàëêà ìåäèéíà øóìîòåâèöà ñúäåéñòâàçà íàäèãàùèÿ ñå êîìïëåêñàðñêè íàöèîíàëèçúì â Áúë-ãàðèÿ è ïîääúðæà ãàíüîâñêàòà óâåðåíîñò, ÷å Çàïàäúòñàìî ñå ÷óäè êàê äà íè èçìàìè è äà íè îòíåìå âñè÷êîöåííî - áèëî êèñåëîòî ìëÿêî, áèëî ÀÅÖ “Êîçëîäóé” èëèñâèäíèÿ îðúæååí áèçíåñ, áèëî áúëãàðñêèòå äåöà.

×óäÿ ñå êàêúâ ëè øóì áèõìå âäèãíàëè â íàøåíñêèòåìåäèè, àêî õîëàíäñêà ãðàæäàíêà áåøå îòïðàâèëà ïî-äîáíè ÷óäîâèùíè êëåâåòè êúì Áúëãàðèÿ, êàêâèòî ÐóìÿíàÈâàíîâà îòïðàâÿ êúì Õîëàíäèÿ ÷ðåç òðèáóíàòà, êîÿòîáúëãàðñêèòå ñðåäñòâà çà ìàñîâà èíôîðìàöèÿ áåçêðè-òè÷íî é ïðåäîñòàâÿò?

Çà êàïàê â õîðà ñå âêëþ÷èõà è áúëãàðñêè íàðîäíèïðåäñòàâèòåëè - äàëè îò ãëóïîñò, äàëè îò ïîëèòè÷åñêèïîïóëèçúì, íî ôàêòúò å ôàêò: åâðîäåïóòàòúò Ñëàâè Áè-íåâ ùÿë äà ñåçèðà ÅÑ ïî ñëó÷àÿ ñ äåöàòà íà ÐóìÿíàÈâàíîâà. Âñúùíîñò, ùå ãî “ñåçèðà” åäèíñòâåíî çà ëèï-ñàòà íà êîìïåòåíòíîñò è çäðàâ ðàçóì ó íÿêîè áúëãàð-ñêè ïîëèòèöè.

Íî òîâà åäâà ëè å íîâèíà.

ÂÑÚÙÍÎÑÒ ÇÀ ÊÀÊÂÎ ÑÒÀÂÀ ÄÓÌÀ

Ñ âëÿçëî â ñèëà (ñëåä âñè÷êè èíñòàíöèè çà îáæàë-âàíå) ðåøåíèå íà õîëàíäñêè ñúä âðåìåííî ñà îòíåòèðîäèòåëñêèòå ïðàâà íà áúëãàðñêàòà ãðàæäàíêà Ðóìÿíà

Èâàíîâà è íà õîëàíäñêèÿ ãðàæäàíèí Ïèòúð Áðàóâåð, àäâåòå èì ìàëîëåòíè äåöà ñà âðåìåííî èçâåäåíè îòñåìåéñòâîòî è ïðåìåñòåíè â ïîäõîäÿùà ñïîðåä õî-ëàíäñêèòå çàêîíè ñðåäà.

(Ïîðàäè îáèëíî òèðàæèðàíèòå íàìåöè çà ïðåäó-áåäåíîñò íà õîëàíäñêèÿ ñúä êúì íàøàòà ñúíàðîäíè÷-êà Ðóìÿíà Èâàíîâà, ïîâòàðÿì îòíîâî: åäèíèÿò “ïîòúð-ïåâø” îò äåéñòâèÿòà íà õîëàíäñêèÿ ñúä å ðîäåí õîëàí-äåö, ñ õîëàíäñêî ãðàæäàíñòâî, òîåñò å ÷îâåê, âëàäååùîòëè÷íî åçèêà è ïîçíàâàù çàêîíèòå è êóëòóðàòà íà Õî-ëàíäèÿ. Ïðè òîâà òîé å çúáîëåêàð, òîåñò - ñ âèñøå îá-ðàçîâàíèå è ñ ïðåñòèæíà, äîáðå ïëàòåíà ïðîôåñèÿ èñëåäîâàòåëíî, àêî êúì íåãî èëè ñåìåéñòâîòî ìó ñàèçâúðøåíè íåïðàâîìåðíè äåéñòâèÿ, èìà âñè÷êè âúç-ìîæíîñòè äà ñå çàùèòè.)

Çà ïîçíàâàùè ñúäåáíàòà ñèñòåìà íà ïðàâîâè ñòðà-íè ñ êëàñè÷åñêà äåìîêðàöèÿ â Çàïàäíà Åâðîïà, âúí îòâñÿêàêâî ñúìíåíèå å, ÷å õîëàíäñêèÿò ñúä å èìàë èç-êëþ÷èòåëíî ñåðèîçíî îñíîâàíèå çà ðåøåíèåòî ñè.Ñúñ ñèãóðíîñò ðåøåíèåòî ìó å ïðîäèêòóâàíî îò çà-äúëæåíèåòî ìó êúì Ìåæäóíàðîäíàòà êîíâåíöèÿ çà çà-ùèòà íà äåöàòà - äà èçõîäè åäèíñòâåíî îò íàé-äîáðîòîçà äåöàòà, îñíîâàíî íà ïðåäñòàâåíè ïðåä ñúäà çàê-ëþ÷åíèÿ íà åêñïåðòè. Òúé êàòî ñòàâà äóìà çà äåëî îòèíòèìåí ÷àñòåí õàðàêòåð, ñïîðåä õîëàíäñêèÿ çàêîí,çàñåäàíèÿòà íà ñúäà ñà ñå âîäèëè ïðè çàêðèòè âðàòà èïðîòîêîëèòå, äîêóìåíòèòå ïî äåëîòî è ðåøåíèÿòà íàñúäà ñà äîñòúïíè ñàìî çà ñòðàíèòå ïî äåëîòî è íà ñú-äà å çàáðàíåíî äà ïðàâè, êàêâèòî è äà ñà èçêàçâàíèÿïî äåëîòî, ïðåä êîãîòî è äà å, âêëþ÷èòåëíî ïðåä áúë-ãàðñêè äúðæàâíè ñëóæèòåëè.

Ïðåìåñòâàíåòî íà äåöàòà, ðàçáèðà ñå, å ñåðèîç-íà òðàâìà çà ìàéêàòà Ðóìÿíà Èâàíîâà, íî äðàìàòà íåÿ å ñâàðèëà íåïîäãîòâåíà è èçíåíàäàíà, ïîðàäè íÿêîë-êîìåñå÷íà ïðåäèñòîðèÿ ñ ìåñòíèòå âëàñòè, ïðåäè äå-öàòà é äà áúäàò èçâåäåíè îò ñåìåéñòâîòî. Áîëêàòà é åðàçáèðàåìà è âñåêè áè é îêàçàë ñú÷óâñòâèå. Çà ðà-çóìíè, ïðîñâåòåíè õîðà å ÿñíî îáà÷å, ÷å æåëàíèåòîíà ìàéêàòà äà ïîëó÷è íåçàáàâíî îáðàòíî ðîäèòåëñêèòåñè ïðàâà è äåöàòà ñè, íå ñà ãàðàíöèÿ çà íàé-äîáðîòîçà äåöàòà é. Çàùîòî èìà ðîäèòåëè è... ðîäèòåëè. Òîâàíèêîãà íå òðÿáâà äà ñå çàáðàâÿ.

ÐÓÌßÍÀ ÈÂÀÍÎÂÀ

Êîãàòî Ðóìÿíà Èâàíîâà ìè ñå îáàäè ïðåç äåêåì-âðè 2007 ã. è ìè ðàçêàçà çà ñâîÿòà äðàìà íà ìàéêà,âðåìåííî ëèøåíà îò ðîäèòåëñêè ïðàâà, ïúðâàòà ìè òðå-âîãà áåøå: äàëè ïúê íÿìà äðàìàòè÷íî ñòå÷åíèå íà îá-ñòîÿòåëñòâà è ïîðåäèöà îò ãðåøêè è íåäîðàçóìåíèÿêàòî ñâðúõñòàðàòåëåí è ìíèòåëåí ñîöèàëåí ðàáîòíèê,íåâîëíî ïîäïîìîãíàò îò åâåíòóàëíî íåàäåêâàòíà ðåàê-öèÿ íà åäíà íåïîçíàâàùà äîáðå çàêîíèòå è êóëòóðàòàâ Õîëàíäèÿ è íå âëàäååùà äîáðå åçèêà ìàéêà, êàêòî èäàëè íÿìà èçâåñòíà ïðåäóáåäåíîñò êúì ìàéêàòà êàòîêúì ÷óæäåíêà.

Ðàçáèðà ñå, ïîçíàâàéêè çàêîíèòå íà ñòðàíàòà è íà-÷èíà, ïî êîéòî ñèñòåìàòà ôóíêöèîíèðà, áåøå ìàëêî

16 ÎÁÅÊÒÈÂ

âåðîÿòíî äà áúäàò äîïóñíàòè ñåðèîçíè ãðåøêè èëè ñó-áåêòèâíî îòíîøåíèå, íî òåîðåòè÷íî âèíàãè å âúçìîæ-íî äà èìà èçêëþ÷åíèÿ îò ïðàâèëîòî. Òàêà ÷å, êîãàòîÐóìÿíà Èâàíîâà ñå îáúðíà êúì ìåí ñ ãîðåùà ìîëáàçà ïîìîù, àç é ïðåäëîæèõ íå ñàìî ñú÷óâñòâèåòî ñè, íîè êîíêðåòíè ñòúïêè, êîèòî ìîãàò äà áúäàò ïðåäïðèåòè ñóñïåõ â ñëó÷àé, ÷å ñòàâà äóìà çà íåñïðàâåäëèâî ëè-øàâàíå îò ðîäèòåëñêè ïðàâà. Åñòåñòâåíî, ïúðâîòî êîå-òî ïîèñêàõ, çà äà ìîãà äà é îêàæà àäåêâàòíà ïîìîù, åäà ìè èçïðàòè êîïèÿ îò öÿëàòà äîêóìåíòàöèÿ äîòóê èíàé-âå÷å ñúäåáíèòå ðåøåíèÿ, ìîòèâèòå íà ñúäà çà âðå-ìåííî îòíåìàíå íà ðîäèòåëñêè ïðàâà, ïðîòîêîëèòå îòñúäåáíèòå çàñåäàíèÿ è ò.í. Ñáëúñêàõ ñå ñúñ ñòðàííàðåàêöèÿ:

- Àìà Âèå íå ìè ëè âÿðâàòå?- Âÿðâàì, ÷å èçïèòâàòå áîëêà - îòãîâîðèõ èñêðåíî, -

íî çà äà ñå îðèåíòèðàì â ñëó÷àÿ, ìè òðÿáâà äîêóìåí-òàöèÿòà è ãëåäíàòà òî÷êà è íà îòñðåùíàòà ñòðàíà.

- Òîâà, êîåòî ïèøå â òåçè äîêóìåíòè íå å âÿðíî! -çàÿâè ìè ìàéêàòà.

Îáÿñíèõ é, ÷å íèùî íå ìîãà äà íàïðàâÿ, àêî íå ðàç-ïîëàãàì ñ ôàêòè è ñúñ ñòàíîâèùåòî íà îòñðåùíàòàñòðàíà.

Ïîñëåäâàõà íÿêîëêî ñèëíî åìîöèîíàëíè îïèòà äàìå óáåäè äà àíãàæèðàì îáùåñòâåíîòî âíèìàíèå ñíåéíèÿ ñëó÷àé, íî ñëåä êàòî ñå óâåðè, ÷å íÿìàì íàìå-ðåíèÿ áåçîòãîâîðíî è íà þíàøêî äîâåðèå äà ïðåðàç-êàçâàì íåéíèòå íåäîêàçàíè òâúðäåíèÿ, Ðóìÿíà Èâàíî-âà ïðåñòàíà äà ìå òúðñè.

Ïðè òåçè íÿêîëêî òåëåôîííè ðàçãîâîðà è åäèí-äâàèìåéëà óñòàíîâèõ ñìóùàâàùè ïðîòèâîðå÷èÿ â òâúðäå-íèÿòà íà ìàéêàòà, êàêòî è òåíäåíöèîçíî è äðàñòè÷íîïðåóâåëè÷àâàíå íà íÿêîè ôàêòè, à îò äðóãà ñòðàíà, îïè-òè îò ñòðàíà íà ìàéêàòà çà ïðèêðèâàíå íà äåéñòâèòåë-íèòå ïðè÷èíè, ïîðàäè êîèòî äâåòå é äåöà - Åëè è Âèì, ñàèçâåäåíè îò ñåìåéñòâîòî. Óñòàíîâèõ ñúùî, ÷å ìàéêàòàñå îïèòâà äà âúðâè íå êúì ïðàâíî, à êúì ïîëèòè÷åñêîðåøåíèå íà ïðîáëåìà è ÿ ïðåäóïðåäèõ, ÷å áúëãàðñêèïîëèòèöè íå ìîãàò äà òðîïàò ïî ìàñàòà è äà íàðåæäàòíà õîëàíäñêèÿ ñúä êàê äà ïðèëàãà çàêîíèòå.

Íî Ðóìÿíà Èâàíîâà ñè áåøå íàóìèëà äðóãî è íåèñêàøå äà ÷óå íèòî åäèí ðàçóìåí ñúâåò è îñòàâè óìåí òÿãîñòíîòî âïå÷àòëåíèå íà àãðåñèâíà è àìáèöèîç-íà æåíà, ðåøèëà íà âñÿêà öåíà äà ñè âúðíå äåöàòà,áåç äà ìèñëè êîå å íàé-äîáðîòî çà òÿõ..

Âúïðåêè òîâà íåïðèÿòíî âïå÷àòëåíèå, ñëó÷àÿò ìåðàçòðåâîæè è â ïðîäúëæåíèå íà ñåäìèöè íå ìè äàâà-øå ìèðà. Äà ïðåäïðèåìà ðàçñëåäâàíå íà êîíêðåòíèÿñëó÷àé áåøå íåìèñëèìî, çàùîòî â Õîëàíäèÿ ñòðèêòíîñå ñïàçâà ïðàâîòî íà çàùèòà íà ëè÷íèÿ æèâîò è ïîðàäèòàçè ïðè÷èíà áåøå áåçñìèñëåíî äà ñå îáúðíà êúìáþðîòî è äà ïîïèòàì çàùî è êàêâî å íàëîæèëî èçâåæ-äàíåòî íà Åëè è Âèì îò äîìà èì.

Êàêâîòî è äà å áèëà ïðè÷èíàòà, íèêîé íÿìàøå ïðà-âî äà ìè ðàçêàçâà ïîäðîáíîñòè îò ëè÷íèÿ æèâîò íàÐóìÿíà, íà ñúïðóãà é è íà äâåòå äåöà.

Òàêà ÷å íàïðàâèõ åäèíñòâåíîòî âúçìîæíî - ïîñâå-òèõ äîñòà âðåìå íà ïðîó÷âàíå íà çàêîíîäàòåëñòâîòî,

íà íà÷èíà, ïî êîéòî ñèñòåìàòà çà çàùèòà íà äåöàòàôóíêöèîíèðà, ïðåêàðàõ ÷àñîâå â ðàçãîâîðè è êîìåí-òàðè ñ õîðà, ðàáîòåùè â íåÿ, è ñ æóðíàëèñòè, ñëåäèëèâ ïîäîáíè ñëó÷àè ïðîöåäóðàòà ïî îòíåìàíå íà ðîäè-òåëñêè ïðàâà.

Ñáëúñêàõ ñå è ñ óæàñÿâàùè ñëó÷àè íà äîìàøíîíàñèëèå, âêëþ÷èòåëíî è ñåêñóàëíî, èçâúðøâàíî â ñå-ìåéñòâàòà.

ÊÀÊ ÔÓÍÊÖÈÎÍÈÐÀ ÕÎËÀÍÄÑÊÀÒÀ ÑÈÑÒÅÌÀ

ÇÀ ÇÀÙÈÒÀ ÍÀ ÄÅÖÀÒÀ

Õîëàíäèÿ å ïîäïèñàëà Ìåæäóíàðîäíàòà êîíâåíöèÿçà çàùèòà íà äåöàòà. Òâúðäåíèåòî íà ìàéêàòà, ÷å äå-öàòà ñà é îòíåòè âñëåäñòâèå íà àíîíèìåí äîíîñ íåîòãîâàðÿ íà èñòèíàòà, çàùîòî â Õîëàíäèÿ äåöà íå ìî-ãàò äà ñå îòíåìàò îò ðîäèòåëèòå ñàìî ïî ñèãíàë. Ñèã-íàëúò ìîæå äà ñòàíå ïðè÷èíà çà ïðîâåðêà, íî íå ìîæåäà áúäå ïðè÷èíà çà ëèøàâàíå îò ðîäèòåëñêè ïðàâà.Ñèãíàë ìîæå äà áúäå ïîäàäåí è äèðåêòíî â ïîëèöèÿòàâ ñëó÷àé íà ñïåøíîñò èëè â ïóíêòà, ñúçäàäåí çà òàçèöåë. Âúâ âòîðèÿ ñëó÷àé, ñèãíàë ìîæå äà áúäå ïîäàäåíîò ñúñåä èëè ðîäíèíà, íî è îò ó÷èòåë, òðåíüîð, îò äî-ìàøíèÿ ëåêàð (â ñëó÷àé, ÷å çàáåëåæè îáåçïîêîèòåë-íè ñëåäè îò íàñèëèå âúðõó äåòåòî, äîìàøíèÿò ëåêàð åäëúæåí äà ñúîáùè; â òîçè ñëó÷àé íå âàæè çàäúëæåíèå-òî äà ñå ñïàçâà ïðîôåñèîíàëíà òàéíà, òúé êàòî çàêî-íúò ñìÿòà, ÷å æèâîòúò è çäðàâåòî íà âñÿêî äåòå ñà ïî-âàæíè îò ñïàçâàíåòî íà ïðîôåñèîíàëíàòà åòèêà). Ñèã-íàëúò ðÿäêî å àíîíèìåí, ïî-ñêîðî å âúçìîæíî ðîäèòå-ëèòå äà íå çíàÿò êîé ãî å ïîäàë.  íÿêîè ñëó÷àè ìîæå äàñå íàïðàâè ïðîâåðêà è ïî àíîíèìåí ñèãíàë, íî å ÈÇ-ÊËÞ×ÅÍÎ äåòå äà ñå îòíåìå îò ðîäèòåëèòå ïî ñèãíàë -áèë òîé àíîíèìåí èëè íå.

Êîãàòî èìà ïîäàäåí ñèãíàë, Ñúâåòúò çà çàùèòà íàäåöàòà, êîéòî èìà ñâîè ïîäðàçäåëåíèÿ âúâ âñè÷êè íè-äåðëàíäñêè ïðîâèíöèè (öåíòðàëàòà ñå íàìèðà â Óò-ðåõò), ïðåäïðèåìà äèñêðåòíà ïðîâåðêà. Èìà òî÷íè èñòðîãè êðèòåðèè êàê ñå èçâúðøâà òàçè ïðîâåðêà.Îáèêíîâåíî ñå ïðàâè äîïèòâàíå äî äîìàøíèÿ ëåêàð,äåòñêàòà êîíñóëòàöèÿ, ó÷èòåëèòå â äåòñêàòà ãðàäèíà èëèñúîòâåòíî â ó÷èëèùåòî, êîèòî äåòåòî ïîñåùàâà, è ñåèñêà òÿõíîòî ñòàíîâèùå - äàëè ñà çàáåëÿçàëè íÿêàêâèîáåçïîêîèòåëíè ïðèçíàöè. Ìîæå äà áúäàò ðàçïèòàíè èñúñåäè è áëèçêè, ðàçãîâàðÿ ñå è ñ ðîäèòåëèòå.

Ñëåä ïðîâåðêàòà èçâúðøèëèòå ÿ ñëóæèòåëè çàäúë-æèòåëíî ïèøàò ïèñìåíè ðàïîðòè çà íàëè÷èåòî íàîáåçïîêîèòåëíà èíôîðìàöèÿ.  ñëó÷àèòå, êîãàòî ïðî-âåðêàòà çàâúðøè ñ êîíñòàòàöèÿ íà äåéñòâèòåëíè íàðó-øåíèÿ íà ïðàâàòà íà äåòåòî, Ñúâåòúò çà çàùèòà íà äå-öàòà ñå îáðúùà êúì ñúäà è èñêà òîé äà ñå ïðîèçíåñåïî êîíêðåòíèÿ ñëó÷àé, ïðåäîñòàâÿéêè ìó ôàêòèòå è öÿëà-òà ñúáðàíà èíôîðìàöèÿ. Ïðèçîâàâàò ñå è äâåòå ñòðà-íè è âúç îñíîâà íà òÿõíîòî èçñëóøâàíå è íà èçëîæåíè-òå â ñúäà ôàêòè, ñúäèÿòà ìîæå äà ïîñòàíîâè âðåìåííîîòíåìàíå íà ðîäèòåëñêè ïðàâà, îñîáåíî â ñëó÷àè, êî-ãàòî òðÿáâà ñïåøíî äà áúäå çàùèòåíî äåòåòî èëè êàêòîïî-÷åñòî ñå ñëó÷âà - äà ðàçïîðåäè ïúðâîíà÷àëíî íàá-

ÎÁÅÊÒÈÂ 17

ëþäåíèå íàä ñåìåéñòâîòî, äà ðå÷åì çà 6 ìåñåöà. Âòîçè ñëó÷àé äåöàòà îñòàâàò ó äîìà, íî Ñúâåòúò çà çà-ùèòà íà äåöàòà ñå îáðúùà êúì ìåñòíîòî áþðî “Ãðèæàçà äåöàòà” è îòòàì íàçíà÷àâàò ñîöèàëåí ðàáîòíèê, êîé-òî äà ñëåäè ðàçâèòèåòî â ñåìåéñòâîòî è äàëè ñå ñïàç-âàò ïðåäïèñàíèòå îò ñúäà è îò Ñúâåòà çà çàùèòà íà äå-öàòà ïðåïîðúêè. Ñëóæèòåëÿò å äëúæåí îáåêòèâíî äà îïè-øå ñâîèòå íàáëþäåíèÿ â ñïåöèàëíè ðàïîðòè, êîèòîïðåäàâà íà Ñúâåòà çà çàùèòà íà äåöàòà. Íå ñúîòâåò-íèÿò ñëóæèòåë îò áþðî “Ãðèæà çà äåöàòà”, à èìåííîÑúâåòúò çà çàùèòà íà äåöàòà, êîéòî ñúáèðà öÿëàòà èí-

ÔÀÊÒÈÒÅ ÏÎ ÑËÓ×Àß ÅËÈ È ÂÈÌ

Íàáëþäåíèåòî íàä ñåìåéñòâîòî íà Ðóìÿíà å áèëîîò ÿíóàðè 2006 ã. äî þíè 2006 ã.

Íà 23 þíè ñëåä ðåøåíèå íà ñúäà äåöàòà ñà îòíå-òè îò ðîäèòåëèòå ñè è ïîñòàâåíè âðåìåííî ó ïðèåìíîñåìåéñòâî. Ðîäèòåëèòå èìàò ïðàâî íà ñâèæäàíå. Ïî-êúñíî, íÿêúäå â êðàÿ íà 2007 ã. èçãëåæäà, ÷å ñâèæäà-íèÿòà ñà ïðåêðàòåíè. Ïðè÷èíèòå çà òîâà ìîãàò äà áú-äàò íàé-ðàçëè÷íè, íî îáèêíîâåíî ñà äîñòàòú÷íî ñå-ðèîçíè.

Òåîðåòè÷íî ìîãà äà äîïóñíà, ÷å å âúçìîæíî äà èìàòðàãè÷íî ñòå÷åíèå íà îáñòîÿòåëñòâà è ïîðåäèöà îòãðåøêè (âñå ïàê, êîëêîòî è äà å äîáðà åäíà ñèñòåìà,òÿ íå èçêëþ÷âà ÷îâåøêèòå ãðåøêè è íåäîáðîñúâåñ-òíîñò), äîâåëè äî îòäåëÿíåòî íà äåöàòà îò ðîäèòåëèòåèì, íî àêî ñëó÷àÿò å òàêúâ (êîåòî ìå ñúìíÿâà), à ìàé-êàòà íå æåëàå äà ïðåäîñòàâè íåîáõîäèìèòå äîêóìåí-òè, âêëþ÷èòåëíî íà áúëãàðñêè èëè õîëàíäñêè ïðàâîçà-ùèòíè îðãàíèçàöèè, íèêîé íå ìîæå äà é ïîìîãíå. Íåäîïóñêàì, ÷å äåöàòà ñà èçâåäåíè îò ñåìåéñòâîòî áåçäà å èìàëî èçêëþ÷èòåëíî ñåðèîçíè ïðè÷èíè è å ïðàê-òè÷åñêè íåâúçìîæíî äà áúäàò îòíåòè, ñàìî çàùîòîíÿêîé ñîöèàëåí ðàáîòíèê ñå å ïðåñòàðàë è å îïèñàëíåäîáðîñúâåñòíî ñëó÷àÿ, ïðåóâåëè÷àâàéêè îïàñ-íîñòòà çà äåöàòà.

Âñå ïàê äåëîòî å ìèíàëî ïðåç ñúä è òî íåâåäíúæ, àÐóìÿíà Èâàíîâà å ñìåíèëà áëèçî äåñåòèíà àäâîêàòèäî òîçè ìîìåíò. Íî î÷åâèäíî òÿ òúðñè íå ïðàâíî, à ïî-ëèòè÷åñêî ðåøåíèå ïî åäèí ÷àñòåí ïðîáëåì. È òîâà åàáñóðä.

Çà âñåêè ñëó÷àé, ñå îáúðíàõ êúì ñëóæèòåëÿ â Áúë-ãàðñêîòî ïîñîëñòâî â Õîëàíäèÿ ã-í Éîðäàí Ïúðâàíîâ,êîéòî ñëåäè îòáëèçî ñëó÷àÿ ñ äâà âúïðîñà:

Ïúðâî, ñëåä êàòî Ðóìÿíà Èâàíîâà å ïîèñêàëà ïî-ìîù è íàìåñà íà áúëãàðñêàòà äúðæàâà â åäíî äåëî îò÷àñòåí õàðàêòåð, òÿ ïðåäîñòàâèëà ëè å íà ïîñîëñòâîòîöÿëàòà íåîáõîäèìà äîêóìåíòàöèÿ ïî ñëó÷àÿ (çàùîòîîò òÿõ ñòàâàò ÿñíè ìíîãî íåùà - íàïðèìåð, äàëè å èìà-ëî ïðåäíàìåðåíî îòíîøåíèå, äèñêðèìèíàöèÿ è ïð.)èëè ïîíå óïúëíîìîùèëà ëè å íÿêîãî äà ñå çàïîçíàå ñäîêóìåíòèòå ïî äåëîòî? Îòãîâîðúò å ÍÅ. Äî òîçè ìî-ìåíò Ðóìÿíà Èâàíîâà áåøå ïðåäîñòàâèëà ñàìî ñå-ëåêòèâíî ïîäáðàíè äîêóìåíòè. Òÿ âñå îùå íå áå ïðå-äîñòàâèëà è ïèñìåíî ñúãëàñèå Ñúâåòúò çà çàùèòà íàäåöàòà äà çàïîçíàå ïðåäñòàâèòåë íà áúëãàðñêàòà äúð-æàâà ñ ïîäðîáíîñòèòå ïî äåëîòî, êàêòî è ñ ìîòèâèòå çàëèøàâàíå îò ðîäèòåëñêè ïðàâà.

Âòîðèÿò ìè âúïðîñ áåøå: íàðóøèëà ëè å äî òîçè ìî-ìåíò õîëàíäñêàòà ñòðàíà íÿêàêâè çàêîíè è ìåæäóíà-ðîäíè ñïîðàçóìåíèÿ, èìàìå ëè îñíîâàíèå äà òâúð-äèì, ÷å ïðàâàòà íà Ðóìÿíà Èâàíîâà ñà íàðóøåíè. Îò-ãîâîðúò áåøå êàòåãîðè÷íî ÍÅ, íÿìà ñâåäåíèÿ çà òàêè-âà íàðóøåíèÿ.

Îñòàâà òðåòè âúïðîñ, êîéòî îòïðàâÿì êúì âäèãàùè-òå ïàòàðäèÿ ïèøìàí æóðíàëèñòè: êîé èìà ïîëçà îò çàá-ëóæäàâàíå íà îáùåñòâîòî è îò òèðàæèðàíå íà íåïðî-âåðåíè è íåäîêàçàíè òâúðäåíèÿ?�

ôîðìàöèÿ ïî ñëó÷àÿ, âçåìà ðåøåíèå äàëè îòíîâî äàñå îáúðíå êúì ñúäà ñ èñêàíå äà áúäàò îòíåòè ðîäèòåë-ñêèòå ïðàâà, òúé êàòî ñèòóàöèÿòà íå ñå å ïîäîáðèëà èèìà ñåðèîçíà îïàñíîñò çà çäðàâåòî, ðàçâèòèåòî è/èëèæèâîòà íà äåöàòà.

Îò èçëîæåíîòî äîòóê ìîæå äà ñå íàïðàâÿò íÿêîëêîèçâîäà:

1. Ñèñòåìàòà å òàêà ñúçäàäåíà, ÷å äà ñâåæäà äîìèíèìóì ñóáåêòèâíèÿ ôàêòîð è åâåíòóàëåí êîíôëèêòíà èíòåðåñè.

2. Ðåøåíèåòî ñå âçåìà íå îò ìåñòíèòå áþðà çà ãðèæàçà äåöàòà, íèòî äîðè îò Ñúâåòà çà çàùèòà íà äåöàòà, à îòíåçàâèñèìèÿ õîëàíäñêè ñúä. Ñúäèÿòà èçñëóøâà è äâåòåñòðàíè, çàïîçíàâà ñå ñ ôàêòèòå ïî äåëîòî è ïðåöåíÿâàñïîðåä çàêîíà. Ñúäåáíè ãðåøêè íå ñà èçêëþ÷åíè íèêú-äå, íî â Õîëàíäèÿ èìàòå ãàðàíòèðàíî ïðàâî äà ïîòúðñèòåñïðàâåäëèâîñò, èìàòå äåñåòêè îòëè÷íî ôóíêöèîíèðàùèïðàâîçàùèòíè îðãàíèçàöèè, êîèòî àêî íå ñòå â ñúñòîÿ-íèå äà ñè ïëàòèòå çà àäâîêàò, ìîãàò äà âè îêàæàò êîìïå-òåíòíà ïîìîù è äîðè äà âè îñèãóðÿò àäâîêàò.

Ñ äðóãè äóìè: Õîëàíäèÿ å ïðàâîâà äúðæàâà è íåñàìî íà äóìè.

18 ÎÁÅÊÒÈÂ

Ñëåä îòáåëÿçâàíåòî íà 50 ãîäèíè ÌÊÁÏÏÌÍ èìàìåïîðåäåí ïîâîä äà ñå âúðíåì êúì àíàëèçà íà ðà-

áîòàòà íà ìåñòíèòå êîìèñèè çà áîðáà ñ ïðîòèâîîá-ùåñòâåíè ïðîÿâè íà ìàëîëåòíè è íåïúëíîëåòíè. Âñúù-íîñò, ïîâîäúò òîçè ïúò å äîñòà ïî-ñåðèîçåí è ïðèñòèãàîò Àíãëèÿ è Óåëñ. Íîâèíàòà: íàñòúïâàò òåæêè âðåìåíàçà Ñúâåòà çà ìëàäåæêî ïðàâîñúäèå (Youth JusticeBoard), êîéòî å åäèí îò îñíîâíèòå åëåìåíòè â êðèìè-íàëíàòà ïîëèòèêà íà ëåéáúðèñòêîòî ïðàâèòåëñòâî. Íàê-ðàòêî: îò íåçàâèñèìèÿ 70-ñòðàíè÷åí äîêëàä íà Öåíòú-ðà çà èçñëåäâàíå íà ïðåñòúïíîñòòà è ïðàâîñúäèåòîêúì Êðàëñêèÿ êîëåæ â Ëîíäîí ñòàâà ÿñíî, ÷å çà ïîñ-ëåäíèòå 10 ãîäèíè èíâåñòèðàíåòî íà ñðåäñòâà è ïðåñ-òðóêòóðèðàíåòî íà ñèñòåìàòà çà ìëàäåæêî ïðàâîñú-äèå íå å äàëî æåëàíèòå ðåçóëòàòè ïî ïîñîêà íà íà-ìàëÿâàíå íà êðèìèíàëíèòå ïîêàçàòåëè. Åêñïåðòèòåçàñòàíàõà çàä ìíåíèåòî, ÷å ñèñòåìàòà ñå å ïðîâàëè-ëà â îïèòà ñè äà ñå ñïðàâè ñ ïðè÷èíèòå íà ïðåñòúï-íîñòòà, êàòî íåíóæíî å êðèìèíàëèçèðàëà è ëèøàâàëàîò ñâîáîäà äåöà. ×ðåç òåçè ñè äåéñòâèÿ íå å ïîâëèÿëàâúçïèðàùî íà êðèìèíàëíàòà àêòèâíîñò.  îòãîâîð ïðà-âèòåëñòâîòî íà Ãîðäúí Áðàóí âå÷å îáìèñëÿ ïðåäëîæå-íèåòî äà ïðåíàñî÷è ñðåäñòâà îò Ñúâåòà çà ìëàäåæêîïðàâîñúäèåòî êúì äðóãè ñëóæáè è äà ðåäóöèðà íåãî-âîòî âëèÿíèå. Ïðåäâèæäà ñå ñîöèàëíèòå óñëóãè (îñè-ãóðÿâàíåòî íà æèëèùà), çäðàâåîïàçâàíåòî è îáðàçî-âàíèåòî äà ïîåìàò îñíîâíàòà ðîëÿ ïðè ïðåâåíöèÿòàíà ïðåñòúïíîñòòà, çà ñìåòêà íà äîñåãà ïðèëàãàíèòå ïà-ëèàòèâíè ìåðêè è íàêàçàíèÿ, êîèòî ïðè ôèíàíñèðàíåçà 2006 - 2007 ã., âúçëèçàùî íà 648.5 ìèëèîíà ïàóíäà(ïîâå÷å îò 1 ìèëèàðä 602 ìèëèîíà ëåâà), íå ïîñòèãàòæåëàíèÿ ðåçóëòàò.

Çàùî ñïîìåíàâàì âñè÷êî òîâà? Íà ïðúâ ïîãëåä íå-ùàòà ñÿêàø íÿìàò íèùî îáùî ñ Áúëãàðèÿ, êàòî èçêëþ-÷èì, ÷å è òóê íàñåëåíèåòî ñå ñáëúñêâà âñåêèäíåâíî èòî â íå ïî-ìàëêà ñòåïåí îò õîðàòà â Àíãëèÿ è Óåëñ ñ ïðîá-ëåìèòå, êîèòî ïðîèçòè÷àò îò ïðåñòúïíîñòòà íà ìàëîëåò-íèòå è íåïúëíîëåòíèòå. Íî òîâà å ñàìî íà ïðúâ ïîãëåä.Ïðåñòúïíîñòòà íà äåöàòà å ôåíîìåí, çà êîéòî ìîæåìäà êàæåì, ÷å â ãëîáàëíèÿ ñâÿò îòäàâíà å íàäõâúðëèë òåñ-íèòå ãðàíèöè íà íàöèîíàëíèòå ñïåöèôèêè. Òðàäèöèîí-íèòå ìåäèè, èíòåðíåò è íàé-âå÷å çàñèëåíàòà ìîáèëíîñòè networking ñðåä ìëàäèòå õîðà îòäàâíà ñà íàïðàâèëèìàñîâàòà êóëòóðà ïîâñåìåñòíà. À â òàçè êóëòóðà èìàãîëÿì îáåì êðèìèíàëíî ñúäúðæàíèå âúâ âñè÷êè ñòðàíè,ìàêàð è ïîíÿêîãà ôîðìèòå íà èçðàçÿâàíå íà ñúäúðæà-íèåòî äà ñà ðàçëè÷íè. Íî âñè÷êî òîâà èìà è äîáðà ñòðà-íà - ñ ìàëêî óñèëèÿ âñÿêà åäíà äúðæàâà ìîæå äà ñåïîó÷è îò îïèòà íà äðóãèòå, àêî âíèìàòåëíî è êðèòè÷íîñëåäè ÷óæäèÿ îïèò ïî îòíîøåíèå íà ðåçóëòàòèòå íà ðàç-ëè÷íèòå êðèìèíàëíè ïîëèòèêè.

Ðàçáèðà ñå, ðàçëèêè ìåæäó Àíãëèÿ è Áúëãàðèÿ èìà.Àêî äàäåíà êðèìèíàëíà ïîëèòèêà â Áúëãàðèÿ íå äàâàðåçóëòàò, î÷åâèäíî òîâà íå å îñíîâàíèå òÿ äà áúäå ïðî-ìåíåíà èëè äà é ñå òúðñè ðåàëíà àëòåðíàòèâà. Çàïî÷-âà ñå ñ òðàäèöèîííèòå îïëàêâàíèÿ çà ëèïñà íà ôèíàí-ñèðàíå, êîðóïöèÿ, êàäðîâèòå ïðîáëåìè è ïðî÷èå. Ñú-ùåâðåìåííî ñå ïðèåìà çà èñòèíà, ÷å ïîñëåäíèòå ñà

Êðèìèíàëíàñïðÿìî ìàëîëåòíèòå

áÿãñòâî îò ð

ïðè÷èíèòå çà äèñôóíêöèÿòà íà ñèñòåìàòà è ïî÷òè íè-êîé íå ñå è çàìèñëÿ, ÷å ïðîñòî ñèñòåìàòà òîëêîâà ñèìîæå. À àêî ñå èñêà íåùî ïîâå÷å, áè áèëî äîáðå è äàñå ðàç÷óïè ðàìêàòà. Íåîáõîäèìî å ìèñëåíå çà ïðî-ìåíè è ïîäîáðåíèÿ è òî ÷óâñòâèòåëíè.  ïðîòèâåí ñëó-÷àé, äîêàòî ñå ïðàâèì íà ïñåâäîðåôîðìàòîðè, ðèñ-êóâàìå äà èçïàäíåì â ñèòóàöèÿòà íà îíåçè ïèøìàíøîôüîðè íà ëåêè àâòîìîáèëè “Ëàäà”, êîèòî ìîíòèðàòëîãà íà ìîùíè çàïàäíè âîçèëà, êè÷àò ñ äðúíêóëêè ñå-äàëêèòå è âîëàíà ñúñ ñúìíèòåëåí âêóñ è æèâåÿò â ñâîéèëþçîðåí ñâÿò, ÷å íàèñòèíà ïðèòåæàâàò æåëàíàòà îòòÿõ êîëà. Çà ñúæàëåíèå, âñåêè òåõåí îïèò äà ïîñòèãíàòñêîðîñòòà è åôåêòèâíîñòòà íà æåëàíîòî âîçèëî, êîåòîèìèòèðàò, å îáðå÷åí.

Èìà è äðóãà ñòðàíà, êîÿòî ñå ÿâÿâà äîïúëíèòåëíàïðè÷èíà: ñòðóêòóðèòå íà Ñúâåòà çà ìëàäåæêî ïðàâîñú-äèå ïî ìåñòà, íàðå÷åíè Åêèïè çà ìëàäåæêî ïðàâîñú-äèå (Youth Justice Teams), ìàêàð è ðàçëè÷íè îò áúë-ãàðñêèòå êîìèñèè çà áîðáà ñ ïðîòèâîîáùåñòâåíèòåïðîÿâè, âñúùíîñò èìàò ñõîäíè ðåçóëòàòè. Èíà÷å êàçà-íî, îáùåñòâîòî è òóê, è òàì íå å äîâîëíî îò ðåçóëòàòèòåîò òÿõíàòà ðàáîòà. Ðàçáèðà ñå, íåîáõîäèìî å äà óòî-÷íèì, ÷å íåäîâîëñòâîòî ïðîèçòè÷à íå ñàìî îò ðàáîòà-òà íà òåçè äâå ñïîìåíàòè ñòðóêòóðè, à íà öÿëàòà ñèñòå-ìà çà áîðáà ñ ïðîòèâîîáùåñòâåíèòå ïðîÿâè è ïðåñ-òúïëåíèÿòà - îò ïîëèöèÿòà äî ñúäà è ìåñòàòà çà ëèøàâà-íå îò ñâîáîäà. Òå ñàìî ÷àñòè÷íî äàâàò ñâîÿ ïðèíîñ èíè ïîäòèêâàò êúì àíàëèç.

Íåêà ìàëêî ñå îòòëàñíåì îò “äîáðàòà ñòàðà” Àí-ãëèÿ è îñòàâèì íà àíãëè÷àíèòå äà ðåøàâàò ïðîáëåìèòåñè è ïîãëåäíåì â íàøèÿ äâîð. Íÿìà êàê äà ðàçãëåäàìåðàáîòàòà íà âñè÷êè 270 êîìèñèè â ñòðàíàòà, çàòîâàùå ïðåäñòàâèì ñðåäíîñòàòèñòè÷åñêàòà (ïî äàííè íàÍÑÈ), êîÿòî, êàêòî å èçâåñòíî, íå ñúùåñòâóâà ðåàëíîïî äåôèíèöèÿ, íî ãîëÿìà ÷àñò îò äåéñòâàùèòå êîìèñèèìàëêî èëè ïîâå÷å ïðèëè÷àò íà íåÿ. Îñâåí òîâà å óäî-áíà ôîðìà çà àíàëèç ïðè ôîðìèðàíå íà áþäæåòè èïëàíèðàíå íà äåéíîñòè. Ïðåç ïåðèîäà 2000 - 2006 ã.ñðåäíîñòàòèñòè÷åñêàòà êîìèñèÿ íàëàãà ñðåäíî ïî 35âúçïèòàòåëíè ìåðêè íà ãîäèíà (ïîâå÷åòî, îò êîèòî äå-öàòà ïðèåìàò êàòî íàêàçàíèÿ) ïî ÷ë. 13 îò Çàêîíà çàáîðáà ñ ïðîòèâîîáùåñòâåíèòå ïðîÿâè íà ìàëîëåòíè è

Ëþáîìèð

ÎÁÅÊÒÈÂ 19

òà ïîëèòèêàå è íåïúëíîëåòíèòå:

ðåàëíîñòòà

íåïúëíîëåòíè.  ïåðèîäà 2002 - 2006 ã. â îêîëî 23 íàñòî îò ñëó÷àèòå ñà íàëàãàíè ìåðêè çà ïðîòèâîîáùåñ-òâåíè ïðîÿâè, à â îñòàíàëèòå 77 íà ñòî ñà íàëàãàíèìåðêè çà èçâúðøåíè ïðåñòúïëåíèÿ. Èíòåðåñíîòî ñúùîå, ÷å 6.06 íà ñòî îò ìåðêèòå ñà íàëîæåíè çà îïàñíèïðåñòúïëåíèÿ êàòî óáèéñòâî, èçíàñèëâàíå, òåëåñíà ïîâ-ðåäà, áëóäñòâî è òàêèâà, ñâúðçàíè ñ íàðêîòèöèòå.

Îò òåçè 35 íàëîæåíè ìåðêè íà ãîäèíà ïðåç ïåðèîäà2000 - 2007 ã. ñðåäíîñòàòèñòè÷åñêèÿò ñëó÷àé å 11 îò òÿõäà ñà “Ïðåäóïðåæäåíèå”, 6 - “Ìúìðåíå" (ìíîãî ïî-ïóëÿðíà ìÿðêà, âúïðåêè ÷å îòïàäà ïðåç 2004 ã.), 5 - “Ïîñ-òàâÿíå ïîä âúçïèòàòåëåí íàäçîð íà ðîäèòåëèòå èëè íàëèöàòà, êîèòî ãè çàìåñòâàò çà ïîëàãàíå íà çàñèëåíè ãðè-æè”, 5 - “Ïîñòàâÿíå ïîä âúçïèòàòåëåí íàäçîð íà îáùåñ-òâåí âúçïèòàòåë”, 2 - “Çàäúëæàâàíå äà ó÷àñòâà â êîíñóë-òàöèè, îáó÷åíèÿ è ïðîãðàìè”, 2 - “Ïðåäóïðåæäàâàíå çàíàñòàíÿâàíå âúâ ÂÓÈ ñ èçïèòàòåëåí ñðîê äî 6 ìåñåöà”,1 - “Íàñòàíÿâàíå âúâ ÂÓÈ” è 1 - “Íàñòàíÿâàíå âúâ ÑÏÈ”.Ñúîòíîøåíèåòî ìåæäó èçâúðøèòåë è áðîé íà íàëîæå-íèòå ìó ìåðêè å 1 êúì 1.18, êîåòî ïîêàçâà, ÷å â ãîëÿìàòà÷àñò îò ñëó÷àèòå íà åäíî äåòå íàðóøèòåë ðÿäêî ñå íà-ëàãàò ïîâå÷å îò 1 âúçïèòàòåëíà ìÿðêà, âúïðåêè çàêîíî-âàòà âúçìîæíîñò, äàäåíà îò ÷ë. 13, àë. 2. Ïðåç ïåðèîäà2002 - 2006 ã. ïî îòíîøåíèå íà ìåðêèòå ñïðÿìî ðîäèòå-ëèòå íà äåöà â ðèñê è òàêèâà, èçâúðøèëè ïðîòèâîîáùåñ-òâåíè ïðîÿâè è ïðåñòúïëåíèÿ (÷ë. 15 ÇÁÏÏÌÍ), ñðåäíîñ-òàòèñòè÷åñêàòà êîìèñèÿ íàëàãà ïî 2 ìåðêè íà ãîäèíà,êàòî â 78 íà ñòî îò ñëó÷àèòå ìÿðêàòà å îòíîâî “Ïðåäóï-ðåæäåíèå”.  îñòàíàëèòå 22 ïðîöåíòà îò ñëó÷àèòå ñåíàëàãàò “Çàäúëæàâàíå äà ïîñåùàâàò áåñåäè è êîíñóë-òàöèè” è “Ãëîáà îò 50 äî 1000 ëåâà”.

Àêî ñå âçåìå ïðåäâèä ãîðåêàçàíîòî, òðóäíî ìîæåäà ñå äàäå âèñîêà îöåíêà çà èçâúðøåíîòî. Ïðè÷èíèòåíå ñà ñàìî â ñàìèòå êîìèñèè, íî è íå ñà è èçöÿëî èçâúíòÿõ. Àðñåíàëúò îò ìåðêè, ñ êîèòî ðàçïîëàãàò å ñðàâíè-òåëíî áåäåí è íå èçãëåæäà ìíîãî àäåêâàòåí íà îáùåñ-òâåíèòå ðåàëíîñòè íà XXI âåê, äà íå ãîâîðèì çà öåëèêàòî ïðåâåíöèÿòà, ïðàâàòà íà æåðòâèòå, èíòåðåñà íà äå-òåòî è íå íà ïîñëåäíî ìÿñòî: ðàçóìíàòà öåíà, êîÿòî îá-ùåñòâîòî å â ñúñòîÿíèå äà ïëàùà çà êîëè÷åñòâî êà÷åñ-òâåíî ñâúðøåíà ðàáîòà. Çà äà èìàò åôåêò íàëàãàíèòåìåðêè, ñëåäâà äà áúäàò àäåêâàòíè. Òîåñò, ôîðìàëíèòå è

ïîêàçàëè òîòàëíà ëèïñà íà ïðåâåíöèÿ ïðåäóïðåæäåíèÿñëåäâà äà îòñòúïÿò ìÿñòî íà ìåðêè, ïðè êîèòî íàèñòèíàñå èçâúðøâàò ðåàëíè äåéíîñòè, êàòî ñå çàðàáîòè ñ äå-öàòà è îáèêàëÿùàòà ãè ñðåäà. Òîâà îçíà÷àâà, ÷å å íåîá-õîäèìî èçãðàæäàíåòî íà ñèñòåìà, êîÿòî ðàçïîëàãà ñúññïåöèàëèñòè è âúçìîæíîñòè çà äèàãíîñòèêà íà âñÿêîäåòå è íàñî÷âàíåòî ìó êúì âúçìîæíî íàé-àäåêâàòíàòàñîöèàëíà, ìåäèöèíñêà, òîêñèêîëîãè÷íà, îáðàçîâàòåë-íà èëè äðóã âèä óñëóãà, îò êîÿòî òî èìà íóæäà. Îñâåíòîâà, ñèñòåìàòà òðÿáâà äà å îòâîðåíà çà ñúòðóäíè÷åñ-òâî êàêòî ñ äðóãè ïðàâèòåëñòâåíè, òàêà è ñ íåïðàâèòåëñ-òâåíè îðãàíèçàöèè, ñ êîèòî äà âçàèìîäåéñòâà è îáìåíÿîïèò è óñëóãè. Îçíà÷àâà ñúùî âêàðâàíå íà èíñòðóìåíòè- ïñèõîëîãè÷åñêè, ïåäàãîãè÷åñêè, îöåíêà íà ðèñêà è ïðî-÷èå òåñòîâå, ñ êîèòî äà ñå ïðàâè îïèò çà îïòèìàëíî èç-áÿãâàíå îò ñóáåêòèâíè ïðåöåíêè ïðè íàëàãàíåòî íà ìåð-êè. Êàêòî è õàðàêòåðúò íà ãîëÿìàòà ÷àñò îò ìåðêèòå äà åêîìïëåêñåí, êàòî ñå âúâëè÷àò ñåìåéñòâîòî, áëèçêèòå èïðèÿòåëèòå, òàêà ÷å ñëåä ïðèêëþ÷âàíå íà èíòåðâåíöèÿòàäà ñå çàïàçÿò ïîëîæèòåëíèòå ïîñòèæåíèÿ.

Åôåêòèâíîñò íà íàëàãàíèòå ìåðêè îçíà÷àâà è òîâàäåöàòà äà ãè ïðèåìàò íå êàòî ñïóñíàòè îò ãîðå, à êàòîïðîòåãíàòà ðúêà çà ïîìîù è ñúòðóäíè÷åñòâî, çà äà ìî-ãàò äà âëîæàò âñè÷êè ñèëè â ïðîöåñà. Ïîñëåäíîòî ïðàê-òè÷åñêè îçíà÷àâà, ÷å â ñèñòåìàòà ñëåäâà äà íàìåðÿòìÿñòî è ïðàêòèêè íà âúçñòàíîâèòåëíîòî ïðàâîñúäèå êà-òî ìåäèàöèÿòà. Íåîáõîäèìà å ïðîìÿíà â ìèñëåíåòîíà óïðàâëåíñêî ðàâíèùå, çàùîòî â ìîìåíòà ñå ðàç-ñúæäàâà çà àëòåðíàòèâíè ìåðêè è íàêàçàíèÿ, à åïèçî-äè÷íè ñà îïèòèòå äà ñå ìèñëè çà àëòåðíàòèâè íà ìåð-êèòå è íàêàçàíèÿòà. Åëåìåíòúò äîáðîâîëíîñò å ìåêîêàçàíî çàíåìàðåí â äåéñòâàùàòà ñèñòåìà. Ðàáîòè ñåïî ïðèíöèïà íà íàëàãàíåòî, áåç ìíîãî äà ñå îáðúùàâíèìàíèå äîêîëêî è êàê íàëîæåíîòî ñå ïðèåìà. Îò òóêè ðåäèöàòà ïðîáëåìè íà ñèñòåìàòà, ñ ïîñòîÿííèòå ðå-öèäèâè è ïîñòîÿííîòî òðàíñôåðèðàíå íà îïðåäåëåíèëèöà îò åäíà èíñòèòóöèÿ êúì äðóãà, áåç ïî÷òè íèêàêúâêîðèãèðàù åôåêò. Íåîáõîäèìî å è ñïåöèàëèñòèòå îòêîìèñèèòå ïî ìåñòà äà ïðîÿâÿò àêòèâíîñò è äà áúäàò÷àñò îò äèñêóñèÿòà çà áúäåùèòå ïðîìåíè.

È íå íà ïîñëåäíî ìÿñòî ñëåäâà äà îòáåëåæèì, ÷åñèñòåìàòà îò 270 êîìèñèè (âñÿêà èìà ìåæäó 7 è 15÷ëåíà) èçãëåæäà îãðîìíà, íåôëåêñèáèëíà è òðóäíà çàóïðàâëåíèå. Òðóäíî å âñè÷êè ñïåöèàëèñòè äà áúäàò ñúá-ðàíè íà åäíî ìÿñòî íà ñåìèíàð, äà îáìåíÿò èäåè êîí-ñòàíòíî è ïðî÷èå. Ðåäóöèðàíå íà áðîÿ íà êîìèñèèòåèçãëåæäà íåèçáåæåí, à è òîâà åñòåñòâåíî áè ñëåäâà-ëî, àêî ñå çàïî÷íå ñèëíà ïîëèòèêà íà ñúòðóäíè÷åñòâîñ íåïðàâèòåëñòâåíè è äðóãè îðãàíèçàöèè, êîèòî ùå ïîê-ðèâàò ìíîãî äåéíîñòè íà êîìèñèèòå. Çàùîòî èçãëåæäàíåìàëêî ñòðàííî â Áúëãàðèÿ íà çàñòàðÿâàùî íàñåëå-íèå (ñ íèñúê îòíîñèòåëåí äÿë íà äåöàòà) îò ïî-ìàëêîîò 8 ìèëèîíà äóøè äà ôóíêöèîíèðàò 270 êîìèñèè, à âÀíãëèÿ è Óåëñ ñ íàñåëåíèå ìàëêî ïîä 54 ìèëèîíà äàôóíêöèîíèðàò 156 ìåñòíè åêèïè çà ìëàäåæêî ïðàâî-ñúäèå. Î÷åâèäíà å íóæäàòà îò íàìàëÿâàíå íà êîëè-÷åñòâîòî çà ñìåòêà íà êà÷åñòâîòî, êîåòî îçíà÷àâà ïðî-ìåíè â ìåõàíèçìèòå íà ïîäáîð è íàçíà÷åíèÿòà.�

ð ÑÒÎÉ÷ÅÂ

20 ÎÁÅÊÒÈÂ

Âÿðà ÈÂÀÍÎÂÀ

Ñëåä êðàòêî ëóòàíå èç òåñíèòå “õàéäóøêè” (“Õàéäóøêî èçâîð÷å” è “Õàéäóøêàïîëÿíà”) óëè÷êè íà ñòîëè÷íèÿ êâàðòàë “Êðàñíî ñåëî” îòêðèâàìå êîííà áàçà

“Õàí Àñïàðóõ”. Ïàðêèðàìå àâòîìîáèëà â ðàéîíà íà êîíþøíèòå, êúäåòî, íåçàâè-ñèìî îò êúñíèÿ ñëåäîáåäåí ÷àñ, êèïè óñèëåíà ðàáîòà ïî îáãðèæâàíåòî íà âíóøè-òåëíèòå æèâîòíè. Ïèòàìå íàé-áëèçî íàìèðàùèÿ ñå ÷îâåê äàëè ïîçíàâà Êàìåí Ãåí-÷åâ, à òîé, ïîãúëíàò èçöÿëî îò çàíèìàíèåòî ñè, ìàõâà âÿëî ñ ðúêà êúì àðåíàòà èíàáúðçî îáÿñíÿâà, ÷å Êàìåí å îáëå÷åí â åêèï ñ íàäïèñ Áúëãàðèÿ. Íàñî÷âàìå ñå âóêàçàíàòà ïîñîêà, ìèíàâàìå ïîêðàé ìëàäà äâîéêà, ñåäÿùà íà åäíà îò ïåéêèòå,ðàçïîëîæåíè îêîëî àðåíàòà. Ìúæúò è æåíàòà ãîâîðÿò ïîìåæäó ñè, íî è äâàìàòà íåèçïóñêàò îò ïîãëåä òîâà, êîåòî ñå ñëó÷âà îòâúä îãðàäàòà...

Êàìåí Ãåí÷åâ ñå çàíèìàâà ñ êîíåí ñïîðò îò 1977 ã. Òèòóëóâàí ñúñòåçàòåë, âïîñ-ëåäñòâèå òðåíüîð, à îò 1993 ã. íàñàì àêòèâíî ðàáîòè ñ ìåòîäèòå íà õèïîòåðàïèÿòàè òåðàïåâòè÷íàòà åçäà. Ïðåç 2001 ã., çàåäíî ñúñ ñúïðóãàòà ñè Íåçàáðàâêà Ãåí÷åâà- êèíåçèòåðàïåâò, ñúçäàâàò Íàöèîíàëíî ñäðóæåíèå ïî õèïîòåðàïèÿ è òåðàïåâòè÷íàåçäà “Óñòðåì”.

Ïóëñúò íà çàíÿòèÿòà ïî õèïîòåðàïèÿ íà êîííà áàçà “Õàí Àñïàðóõ” â Ñîôèÿ ñåïîääúðæà îò ðèòìè÷íàòà ïîõîäêà íà êîáèëàòà Ñåëåíà, ïðåìèíàëà ñïåöèàëíî îáó-÷åíèå, çà äà ìîæå äà ïîìàãà íà äåöàòà ñ ðàçëè÷íè óâðåæäàíèÿ, ïîñåùàâàùèçàíèìàíèÿòà.

Îòâúä îãðàäàòà çàâàðâàìå Êàìåí, êîéòî äúðæè ïîâîäà íà Ñåëåíà è íàïðàâëÿâàñêîðîñòòà íà äâèæåíèåòî é ïî ïÿñúêà. Íà ãúðáà íà Ñåëåíà ñåäè æåíà â ñïîðòåíåêèï, à ïðåä íåÿ ñå óñìèõâà íàé-ìëàäèÿò åçäà÷, êîéòî íÿêîãà ñìå âèæäàëè.

Àëåêñ å íà ãîäèíêà è ñåäåì ìåñåöà. Ñòðàäà îò äåòñêà öåðåáðàëíà ïàðàëèçàè òîâà å 5-òî èëè 6-òî çàíÿòèå ïî õèïîòåðàïèÿ, êîåòî ïîñåùàâà. Êîãàòî ðîäèòåëèòå

íà Àëåêñ ãî äîâåëè çà ïúðâè ïúò íà êîííàòà áàçà, Êàìåí íå áèë óáåäåí, ÷å ùåìîæå äà ðàáîòè åôåêòèâíî ñ òîëêîâà ìàëêî äåòå. Ñëåä êàòî îáà÷å áèëè èçÿñíå-

íè ïðåäïî÷èòàíèÿòà íà ìëàäèÿ åçäà÷ êúì äà-ìàòà â åêèïà íà Êàìåí, çàíÿòèÿòà ñòàð-

òèðàëè óñïåøíî. Îò ïåéêàòà, íàêîÿòî ñåäÿò, ñåìåéñòâî Àíãå-ëîâè âèæäàò êàê ìàëêèÿò èì ñèíâå÷å ñàìîñòîÿòåëíî äúðæèãëàâè÷êàòà ñè èçïðàâåíà. Êàç-âàò, ÷å çàñåãà òîâà å íàé-ñå-ðèîçíèÿò óñïåõ îò òåðàïèÿòà, çàêîÿòî ñà íàó÷èëè îò äðóãè ðî-äèòåëè íà äåöà, ñòðàäàùè îòñúùîòî çàáîëÿâàíå. Ùå ïðî-äúëæàâàò äà âîäÿò Àëåêñ íà çà-íèìàíèÿòà äâà ïúòè ñåäìè÷íî.Òðúãâàò ñè îò áàçàòà îáíàäåæ-äåíè.

Ñëåä 20-30 ìèíóòè åçäà,Àëåêñ îòñòúïâà ìÿñòîòî íà ãúð-áà íà Ñåëåíà íà Ìèòêî. Ìèòêîå íà îñåì è ïîëîâèíà ãîäèíè,èìà ëåêà ôîðìà íà äåòñêà öå-ðåáðàëíà ïàðàëèçà. Çàåäíî ñáàùà ñè ïðèñòèãà íà êîííàòàáàçà îò ñ. Ãîâåäàðöè. Ìîì÷å-òî íåòúðïåëèâî ÷àêà äà ïðèê-

Ëåêîâèòà åçäà: óñïåõèòå í

ÎÁÅÊÒÈÂ 21

ëþ÷è çàíÿòèåòî íà ìàëêèÿ Àëåêñ, çà äà ñêî-÷è âúðõó ãúðáà íà Ñåëåíà. Áàùàòà íà Ìèòêîðàçêàçâà, ÷å èäâàò ïðè Êàìåí îò ãîäèíà èïîëîâèíà - ïî-ðåäîâíî ïðåç ëåòíèòå ìåñå-öè - ÷å ñèíúò ìó ìíîãî õàðåñâà çàíèìàíèÿ-òà, êîåòî ëè÷è è îò èçðàæåíèåòî íà ëèöåòîíà Ìèòêî. Ñëåä íÿêîëêî îáèêîëêè íà àðå-íàòà, íàïðàâëÿâàíè îò Êàìåí, Ìèòêî è Ñå-ëåíà ñïèðàò ïðåä íàñ è ìîì÷åòî ãîðäî ïî-êàçâà åäíî îò óïðàæíåíèÿòà, îâëàäåíè â ÷à-ñîâåòå íà Êàìåí.

Áàùàòà íà Ìèòêî íå îïèñâà êîíêðåòíèåôåêòè îò õèïîòåðàïèÿòà, íî óïîðèòî ãî âî-äè íà êîííàòà áàçà â Ñîôèÿ, íåçàâèñèìî,÷å Ìèòêî ñè èìà ñîáñòâåí êîí â Ãîâåäàðöè.“Èìà ñìèñúë äà èäâàìå!”

Íàðåä å Ãåðè - íåâåðîÿòíî âåäðî ìî-ìè÷åíöå ñ ëþáîïèòåí ïîãëåä è øèðîêà óñ-ìèâêà. Òÿ å íà òðè ãîäèíè è òðè ìåñåöà è åðîäåíà ñúñ ñèíäðîì íà Äàóí. Ñìåëî ñå-äè ñàìîñòîÿòåëíî âúðõó Ñåëåíà è âèäèìîñå çàáàâëÿâà îò êîíòàêòà ñ æèâîòíîòî. Ìàé-êà é ðàçêàçâà, ÷å ïîñåùàâàò êîííàòà áàçàîò ìèíàëîòî ëÿòî è çàíÿòèÿòà çíà÷èòåëíî ñàïîäîáðèëè äâèãàòåëíàòà àêòèâíîñò íà Ãå-ðè. Õèïîòåðàïèÿòà å ñïîìîãíàëà ñúùî çàïîäîáðÿâàíå íà êîíòàêòíîñòòà íà ìîìè÷åí-öåòî, Ãåðè å çàïî÷íàëà äà èçðàçÿâà ïîâå-÷å åìîöèè.

Êàìåí ðàçêàçâà, ÷å ÷ðåç ìåòîäèòå íà õèïîòåðàïèÿ-òà è òåðàïåâòè÷íàòà åçäà ñå ïðåñëåäâàò ðàçëè÷íèåôåêòè â çàâèñèìîñò îò õàðàêòåðà íà óâðåæäàíåòî -ïîäîáðÿâàíå íà äâèãàòåëíèòå óìåíèÿ, óêðåïâàíå íàîïîðíî-äâèãàòåëíèÿ àïàðàò, ðåñîöèàëèçàöèÿ, ðàçâè-òèå íà êîìóíèêàòèâíèòå óìåíèÿ, óñòàíîâÿâàíå íà êîí-òàêò. Òåðàïèÿòà ïðîäúëæàâà ìåæäó 20 è 30 ìèíóòè, ðà-áîòè ñå ïîçèöèîííî. ßçäè ñå áåç ñåäëî, òúé êàòî ñåòúðñè åôåêòúò îò ïðåäàâàíå íà òîíóñà íà êîíÿ - òîïëè-íàòà è òðåïòåíèÿòà íà ãðúáíà÷íèÿ ìó ñòúëá - âúðõó òÿëî-òî íà åçäà÷à.

“Íèå íå ñìå áîãîâå è íå ëåêóâàìå äåòñêà öåðåá-ðàëíà ïàðàëèçà - êàçâà Êàìåí, - íî ìîæåì çíà÷èòåëíîäà ïîäîáðèì ñúñòîÿíèåòî è âúçìîæíîñòèòå íà äåöàòà,êîèòî íè ïîñåùàâàò. Îò 1993 ã. äî ñåãà èìàìå 10 ïðî-õîäèëè äåöà ñ äåòñêà öåðåáðàëíà ïàðàëèçà”.

Çà íàöèîíàëíîòî ñäðóæåíèå Êàìåí ðàçêàçâà, ÷å åñúçäàäåíî íàé-âå÷å ñ öåë äà îáó÷àâà õèïîòåðàïåâòè.Êúì ìîìåíòà èìà çàâúðøèëè êóðñà åêèïè â Ïàçàðäæèê,Òðîÿí, Ñòàðà Çàãîðà. Îñíîâíèòå ïðîáëåìè, êîèòî ñäðó-æåíèåòî ñðåùà â ðàáîòàòà ñè, ñà îò ôèíàíñîâî åñ-òåñòâî. Èçïúëíÿâàíè ñà ïðîåêòè, êîèòî îáà÷å ñà áèëèñðî÷íè, à âñè÷êè îïèòè çà êîíòàêòè ñ Ìèíèñòåðñòâîòîíà çäðàâåîïàçâàíåòî è Ìèíèñòåðñòâîòî íà òðóäà è ñî-

íà õèïîòåðàïèÿòà!

Çà òîçè ìàòåðèàë áëàãîäàðèì íà Ìàíóåëà Ìàí-ëèõåðîâà, RFI, êîÿòî ïúðâà èíôîðìèðà çà ìåòîäàõèïîòåðàïèÿ.

öèàëíàòà ïîëèòèêà çà îáñúæäàíå íà âúçìîæíîñòèòå çàäúðæàâíà ïîäêðåïà íà òàçè äåéíîñò, ñà çàâúðøèëè ñíåóñïåõ ïîðàäè íåçàèíòåðåñîâàíîñò íà èíñòèòóöèè-òå. Äðóã ñåðèîçåí ïðîáëåì ñà òåðåíèòå. Äîðè äà áú-äàò íàáàâåíè íåîáõîäèìèòå ñðåäñòâà çà èçãðàæäàíåíà ñàìîñòîÿòåëíà áàçà ïî õèïîòåðàïèÿ è òåðàïåâòè÷-íà åçäà, íàìèðàíåòî íà ïîäõîäÿù òåðåí áè áèëî ñå-ðèîçíî çàòðóäíåíî.

Çà ñðàâíåíèå: â Ïîëøà õèïîòåðàïèÿòà ñå ïîêðèâàîò íàöèîíàëíàòà çäðàâíà êàñà, â Õîëàíäèÿ ñðåäñòâà-òà ñå îñèãóðÿâàò îò ôåäåðàöèÿòà ïî êîíåí ñïîðò, à âÈòàëèÿ - îò îáùèíñêèòå áþäæåòè. Âúâ âñè÷êè òåçè ñòðà-íè ñå ñúáèðà ñèìâîëè÷åí ïðèíîñ è îò ðîäèòåëèòå íàäåöàòà, ïîñåùàâàùè òåðàïèÿòà.

 ìîìåíòà Êàìåí è åêèïúò ìó ïðèëàãàò òåðàïèÿòà íà17-18 äåöà. Çàíÿòèÿòà ñå ïðîâåæäàò â ñðÿäà è ïåòúê íàêîííà áàçà “Õàí Àñïàðóõ” â Ñîôèÿ.�

Ñíèìêè: Ñòàíèìèð Ïåòðîâ

Ìèòêî, èçïðàâåí íà

êðàêà âúðõó ãúðáà

íà êîíÿ

22 ÎÁÅÊÒÈÂ

Æàíà ÏÎÏÎÂÀ

Ñïîðåä àíãëèéñêî-áúëãàðñêè îíëàéí ðå÷íèê“ñóðäèíêà” ñå ïðåâåæäà íà àíãëèéñêè êàòî

“mute”. Òî÷íî êàêòî ïèøå âúðõó äèñòàíöèîííîòî íàêîï÷åòî çà èçêëþ÷âàíå íà çâóêà. Íî âñè÷êè çíàåì,÷å “ïîä ñóðäèíêà” äàëå÷ íå çíà÷è äà èçêëþ÷èø çâó-êà íà íÿêîãî, à ïî-ñêîðî äà êàçâàø èëè ïðàâèøíåùî “òèõîìúëêîì”.

Òî÷íî òàêà “òèõîìúëêîì” ñå ïîÿâè åäèí ìåäèåíêàçóñ ïðåç þíè è ðàçðàñíà ïðåç þëè.

È âñè÷êî çàïî÷íà îò åäèí îáÿä.Ñëó÷àÿò “îáÿä ñ ãîâîðèòåëÿ íà Åâðîïåéñêàòà êî-

ìèñèÿ” ïîêàçà êàê ìåäèèòå ðàáîòÿò ñúñ ñâîèòå èç-òî÷íèöè. È êàê íå çíàÿò êàêâî äà ïðàâÿò ñ ïîâåðèòåë-íà èíôîðìàöèÿ. Æóðíàëèñòèòå äåìîíñòðèðàõà äâàâàðèàíòà íà òîâà êàê ïðåâåæäàò òåðìèíà “off therecord”.

Ìàðòèí Êàðáîâñêè îò Äàðèê ðàäèî (èëè “Ñòàí-äàðò” - íå ñòàíà ÿñíî êàòî êàêúâ å ïðèñúñòâàë Êàð-áîâñêè íà îáÿäà ñ ãîâîðèòåëÿ íà ÅÊ) è Êðàñåí Íè-êîëîâ îò mediapool ðàçáðàõà òåðìèíà òàêà:

Ìàðê Ãðåé å ãîâîðèòåë íà Åâðîïåéñêàòà êîìè-ñèÿ, òîé íå ìîæå ïðîñòî òàêà äà îáÿäâà ñ æóðíà-ëèñòè, çàùîòî å ïóáëè÷íà ëè÷íîñò, è íå ìîæå äà èìàïðåòåíöèè çà íåîïîâåñòÿâàíå è íåïóáëèêóâàíå íàèíôîðìàöèÿòà. Íèêîé íå áè çàïîäîçðÿë íàøè æóð-íàëèñòè, ÷å íå çíàÿò êàêâî îçíà÷àâà íà æóðíàëèñ-òè÷åñêè åçèê “off the record”. Êîãàòî èì ñå ïðåäîñ-òàâÿ òàêàâà èíôîðìàöèÿ, ðàáîòàòà íà æóðíàëèñòè-òå å äà ïîòúðñÿò äðóãè - îôèöèàëíè - èçòî÷íèöè, à òåíàðóøèõà ïðàâîòî íà èçòî÷íèêà èì äà îñòàíå àíî-íèìåí.

Tå âåäíàãà ðàçïðîñòðàíÿâàò èíôîðìàöèÿòà, ñïî-äåëåíà íåîôèöèàëíî, áåç äà ñïàçâàò óãîâîðêàòàñè ñ èçòî÷íèêà çà àíîíèìíîñò. Íåùî ïîâå÷å. Êàð-áîâñêè èçëú÷âà çàïèñ íà èíôîðìàöèÿ ïî Äàðèê ðà-äèî, êîÿòî å òðÿáâàëî äà îñòàíå êîíôèäåíöèàëíà,áåç èçòî÷íèêúò íà èíôîðìàöèÿ äà å ïðåäóïðåäåíçà òîâà, ÷å å çàïèñâàí è äà ñå èñêà ðàçðåøåíèå çàèçëú÷âàíå.

Êðàñåí Íèêîëîâ ïîíå çíàå îò êîÿ ìåäèà å.Îò çâóêîâèòå øàïêè íà ïðåäàâàíåòî “Ïðîïàãàí-

äà” íå ñòàâà ÿñíî äàëè òî å âúíøíà ïðîäóêöèÿ èëè åïðîäóêöèÿ íà Äàðèê ðàäèî. Àêî “Ïðîïàãàíäà” å âúí-øíà ïðîäóêöèÿ, ïî çàêîí íå áè òðÿáâàëî â íåÿ äàèìà ïîëèòè÷åñêè òåìè.

ÃËÀÑ ÏÎèëè êàê çàãóáèõà æ

ïðèíöèïè

Íî òîâà, ÷å Ìàðòèí Êàðáîâñêè è Êðàñåí Íèêî-ëîâ “ïðîãîâîðèõà” å äîáðå, çàùîòî è áåç òîâà àâ-òîöåíçóðàòà íàääåëÿâà â áúëãàðñêèòå ìåäèè. Íîâñúùíîñò ñå îêàçà, ÷å æóðíàëèñòèòå ïîäõâúðëÿò êà-òî ãîðåù êàðòîô ïîâåðåíàòà èì èíôîðìàöèÿ. È íåçíàÿò êàêâî äà ïðàâÿò ñ íåÿ.

Äðóãèòå æóðíàëèñòè ðàçáðàõà òåðìèíà òàêà:Ìàðê Ãðåé íÿìà ñ êîãî äà îáÿäâà è ñè òúðñè

êîìïàíèÿ.Âñúùíîñò íå ñòàâà ÿñíî èìàëî ëè å âúîáùå äðó-

ãè æóðíàëèñòè. Îáèêíîâåíî íà ïîäîáíè ñðåùè offthe record ïðèñúñòâàò äâàìà èëè òðèìà æóðíàëèñ-òè. Àêî å èìàëî è äðóã íà òîçè îáÿä, íèå èìàìå äîñ-òà ñåðèîçåí ïðîáëåì ñúñ ñâîáîäàòà íà ñëîâîòî.Íÿêîé íå ñå å âúçïîëçâàë îò òîâà ñè ïðàâî. È å îùå-òèë îáùåñòâîòî.

Àêî æóðíàëèñò èìà ïîäîáíà îff the record èí-ôîðìàöèÿ è òÿ å ñâúðçàíà ñ âàæíè ôàêòè, êîèòî ñàîò îáùåñòâåí èíòåðåñ, òîé å äëúæåí äà íàìåðè èç-òî÷íèöè, êîèòî äà ñà ãîòîâè äà çàñòàíàò ñ èìåíàòàñè è ñ ãëàñà ñè ïðåä ìåäèèòå è äà ïîòâúðäÿò êàçàíî-òî. Ìúë÷àíèåòî å íàé-ñòðàøíàòà óïîòðåáà íà ïî-äîáíà èíôîðìàöèÿ.

È â äâàòà ñëó÷àÿ ìîæå äà ñå ñòèãíå äî çëîóïîò-ðåáè ñ æóðíàëèñòèòå. È òå äà áúäàò èçïîëçâàíè çàíå÷èè èíòåðåñè.

Òàêà ñå ñëó÷è ñ äîêëàäà íà ÎËÀÔ, êîéòî íå åòðÿáâàëî äà äîñòèãà äî ìåäèèòå, à äî ìàãèñòðàòèòå.Îò Âèñøèÿ ñúäåáåí ñúâåò èëè äðóã èçòî÷íèê îáà÷å,ñà ïðåäîñòàâèëè äîêëàäà íà îïðåäåëåíè ìåäèè -bTV, “24 ÷àñà”, “Òðóä”, “Äíåâíèê” è ìåäèèòå âåäíà-ãà ïóáëèêóâàõà äàííèòå â íåãî. Áåç äà ïðîâåðÿò èí-ôîðìàöèÿòà. È äà ïîòúðñÿò è äðóãè èçòî÷íèöè.

Ïðîáëåìúò å, ÷å ÷åñòî èíôîðìàòîðúò òúðñè èí-ôîðìàöèÿ ÷ðåç ïîäîáíè íåôîðìàëíè ñðåùè. Òàêà÷å íå å ñèãóðíî äàëè Ìàðê Ãðåé å èíôîðìèðàë æóð-íàëèñòè çà òîâà, ÷å äîêëàäúò íà ÅÊ ùå áúäå “áàëàí-ñèðàí è èçöÿëî ïîä÷èíåí íà ïîëèòè÷åñêèÿ êîíòåêñò”,÷å “Èìà íåùà, êîèòî ÅÊ íå èñêà è íå ìîæå äà êàæåäèðåêòíî íà Áúëãàðèÿ â òîçè äîêëàä, çàÿâèõà ïðåämediapool ïðåäñòàâèòåëè íà Êîìèñèÿòà. Ïðåç ïîñ-ëåäíèòå ñåäìèöè â Áðþêñåë å êîìåíòèðàíà áåç-ïðåöåäåíòíà ñèòóàöèÿ, ïðè êîÿòî ÅÑ ìîæå äà ñòà-íå ïðè÷èíà çà ñâàëÿíå íà ïðàâèòåëñòâî íà ñòðàíà÷ëåíêà. Ïðîãíîçèòå ñà, ÷å òîâà ìîæå äà ñå ñëó÷è âÁúëãàðèÿ, àêî ÅÊ ñå ïðèäúðæà ñòðèêòíî êúì êðèòå-ðèèòå çà îöåíêà íà ò.íàð. íàïðåäúê íà ñòðàíàòà è â

ÎÁÅÊÒÈÂ 23

ÎÄ ÍÀÅÌæóðíàëèñòè÷åñêèòåâ ïðåâîäà

ðåçóëòàò íà íåãàòèâíèòå èçâîäè ðåøè äà íàëîæè ïî-ñåðèîçíè ñàíêöèè êàòî ñïèðàíå íà åâðîïåéñêîòîôèíàíñèðàíå äî êðàÿ íà ãîäèíàòà.” (öèòàòúò å îòmediapool - http://mediapool.bg/show/?storyid=139659&srcpos=12)

Èëè Ìàðê Ãðåé å òúðñèë èíôîðìàöèÿ îò æóðíà-ëèñòèòå çà íàñòðîåíèÿòà â Áúëãàðèÿ, àêî äîêëàäúò åíåãàòèâåí.

È èíôîðìàòîðúò, è æóðíàëèñòèòå îáà÷å ñå èçãó-áèõà â ïðåâîäà.

È æóðíàëèñòèòå íàðóøèõà ïðàâèëàòà çà êîðåê-òíî öèòèðàíå è èçïîëçâàíå íà çàïèñè ïðè off therecord ñðåùè. È ïðàâèëîòî çà òúðñåíå íà ïîâå÷åèçòî÷íèöè.

 ñëåäâàùèÿ ñëó÷àé - ïðåäîñòàâÿíåòî íà äîêëà-äà íà ÎËÀÔ îò âèñøè ìàãèñòðàòè - æóðíàëèñòèòåâå÷å äèðåêòíî ñå îêàçàõà â ðîëÿòà íà ïîùåíñêàêóòèÿ çà îïðåäåëåíà èíôîðìàöèÿ.

 äîêëàäà îñâåí ñúùåñòâåíàòà è ñêàíäàëíà ÷àñòçà ôèíàíñèðàíåòî íà ïðåçèäåíòñêàòà êàìïàíèÿ,êîÿòî å â îáñåãà íà æóðíàëèñòè÷åñêîòî âíèìàíèå,èìà îùå åäíà êðèòèêà - ðàáîòàòà íà ñúäåáíàòàâëàñò è ëèïñàòà íà êîîðäèíàöèÿ ìåæäó èíñòèòóöèè-òå. Êîãàòî ñúäåáíàòà âëàñò ïðåäîñòàâÿ èíôîðìà-öèÿòà íà ìåäèèòå, ïîëó÷àòåëèòå íà èíôîðìàöèÿ îñ-òàâÿò òîçè ïðîáëåì íåçàáåëÿçàí è íåäèñêóòèðàí.Òàêà ñå ðàçáèðà “ëîÿëíîñòòà” êúì èíôîðìàòîðà.

À æóðíàëèñòèòå ìîãàò äà îñòàíàò ëîÿëíè êàòî íåïîêàæàò ïî íèêàêúâ íà÷èí, ÷å ñà ñå äîáðàëè äî äîê-ëàäà, à ïîòúðñÿò äðóãè èçòî÷íèöè çà äîêàçâàíå íàòâúðäåíèÿòà â íåãî. Íî òîâà å ñëîæíà è òî æóðíà-ëèñòè÷åñêà ðàáîòà.

Òàêà Òàéíèÿò îáÿä è Òàéíèÿò äîêëàä ïîêàçàõà, ÷åìåäèèòå ðåàãèðàò ïî äâà íà÷èíà íà êîíôèäåíöèàë-íà èíôîðìàöèÿ:

- ïðåâðúùàò ñå â ïè àðè íà îïðåäåëåíè ïîëèòè-÷åñêè êðúãîâå è ñòàâàò ÷àñò îò ïîëèòè÷åñêèèíòðèãè èëè

- ïðåìúë÷àâàò ÷óòîòî è ñàìè ñè íàëàãàò öåíçóðà.È â äâàòà ñëó÷àÿ ãóáè îáùåñòâîòî.Òàéíèÿò îáÿä ïîêàçà îùå åäèí ãîëÿì ïðîáëåì â

ìåäèèòå - êîé äà êàæå íà æóðíàëèñòèòå, ÷å ãðåøàò.Êàòî ìåäèéíè àíàëèçàòîðè â “Òðóä” è “Ñòàíäàðò”ñå èçÿâÿâàò æóðíàëèñòè. Òå îáÿñíÿâàò êàê ñà ïðàâè-ëè è ïðàâÿò ìåäèéíà èñòîðèÿ ñàìèòå òå, íî íå ïîç-íàâàò ìåäèéíèòå èñòîðèè è òåîðèè. Ñúùèòå, â êîèòîèìà äîñòà çà off the record èíôîðìàöèÿ, äà ðå÷åì.

 “Ñòàíäàðò” â áèòèåòî ñè íà ìåäèåí àíàëèçà-òîð Ìàðòèí Êàðáîâñêè ïóáëèêóâà ñòàòèÿòà ñè “Ïîäñóðäèíêà â Åâðîïà: áúëãàðèíúò êàçâà ÎÊ è ïðàâèêàêâîòî ñè èñêà” â ðóáðèêàòà “Äî Áðþêñåë è íà-çàä”. Ïðîáëåìúò ñïîðåä ìåäèéíèÿ àíàëèçàòîð Êàð-áîâñêè å, ÷å æóðíàëèñòèòå íå äúðæàò íà äóìàòà ñèè ñëåä íåîôèöèàëåí ðàçãîâîð ñ ãîâîðèòåëÿ íà ÅÊ,“ñàìî äåñåò ìèíóòè ïî-êúñíî íÿêîé èçäàäå öåëèÿðàçãîâîð ñ Ìàðê Ãðåé è òîé ëúñíà â íàø ñàéò. Áúë-ãàðèòå ñà ìíîãî ãîòèíè õîðà. Ñúãëàñÿâàò ñå è ïîñëåïðàâÿò êàêâîòî ñè èñêàò. Ìàðê Ãðåé çíàå òîâà.”

È òîâà å ñåðèîçåí ïðîáëåì: â êîÿ ñè ðîëÿ ïèøåÌàðòèí Êàðáîâñêè? È â êàêâà ðîëÿ å êàíåí íà îáå-äè, íà êîèòî ñå ãîâîðè off the record? Çàùîòî åòðóäíî äà ñè ñ ëèöå íàçàåì - òó êðèòèê íà ìåäèèòå,òó ÷àñò îò òÿõ.  íà÷àëîòî íà ìåñåöà Êàðáîâñêè èç-áèðà â “Ñòàíäàðò” äà ïðåçèðà æóðíàëèñòèòå, íà-ðóøàâàùè ïðàâèëàòà è åòèêàòà, à â êðàÿ íà ìåñå-öà, â Äàðèê ðàäèî - Êàðáîâñêè ñòàâà æóðíàëèñò,ïðåçèðàù ïðàâèëàòà è åòèêàòà. Íà 29 þíè â îáçîðàíà “Ïðîïàãàíäà” áåç íèòî äóìà, ïðîèçíåñåíà îòÊàðáîâñêè, áåøå èçëú÷åíî èíòåðâþ ñ “êîìåíòàòî-ðà íà áúëãàðñêàòà äåéñòâèòåëíîñò - ãîâîðèòåëÿò íàÅÊ, Ìàðê Ãðåé”. Æåíñêè ãëàñ îáÿâÿâà èíòåðâþ, “ïà-çåíî íÿêîëêî ñåäìèöè”.

Êàðáîâñêè å ðàâåí ñ ðàâíèòå íà ìàñàòà ñ ÌàðêÃðåé, à ñëåä òîâà ñÿäà íà äðóãà ìàñà - òàçè íà àíà-ëèçàòîðà - è ðàçìàõâà ïðúñò íà Êðàñåí Íèêîëîâ îòmedaipool.com. Êîéòî, ìåæäó äðóãîòî, ñïàçâà ïî-íå åäíî ïðàâèëî - çàïàçâà àíîíèìíîñòòà íà èçòî÷-íèêà ñè.

Çàãîâîðè ñå, ÷å èìà “åìáàðãî” íà èíôîðìàöèÿ-òà êúì áúëãàðñêè æóðíàëèñòè è ÷å çàïèñúò ïî Äàðèêðàäèî å â ðàçðåç ñ æóðíàëèñòè÷åñêèòå ñòàíäàðòè.Äàðèê ðàäèî ñå èçâèíè.

À èíòåðåñíàòà ÷àñò îò “ìåäèéíèÿ àíàëèç” íàÊàðáîâñêè å îíàçè, â êîÿòî òâúðäè, ÷å ãîâîðèòåëÿòíà ÅÊ Ìàðê Ãðåé çíàå äîáðå, ÷å ðàçãîâîðúò íÿìàäà îñòàíå êîíôèäåíöèàëåí. Ò.å. ðàç÷èòà ñå äà áú-äå ðàçïðîñòðàíåí.

×åñòà ïðàêòèêà å èíôîðìàòîðúò è æóðíàëèñòèòåäà óãîâîðÿò ñðîê, â êîéòî èíôîðìàöèÿòà å ïîâåðè-òåëíà, à ñëåä òîâà ìîæå äà áúäå ðàçïðîñòðàíåíà.Êàêâî ïðåâåäîõà íàøèòå æóðíàëèñòè è êàêâî êàçàÌàðê Ãðåé - ùå îñòàíå çàãàäêà. Âúïðîñúò å äîêîãàáúëãàðñêèòå ìåäèè ùå áúäàò èçïîëçâàíè çà ñïåêó-ëàöèè.�

24 ÎÁÅÊÒÈÂ

Paidika

(ãð. - ëþáèìî ìîì÷å)

Îò òàçè äóìà âïðî÷åì, â áúëãàðñêèÿ åçèê ïðîèçëèçàè ïåäåðàñò, ïåäåðàñòèÿ.

Âèäåí áúëãàðñêè ïîåò è êîëóìíèñò1 ïîäõâúðëè íà ÷è-òàòåëèòå, ÷å: “Îòíîøåíèåòî ñè êúì õîìîñåêñóàëíîñòòàíàðîäúò íè îòäàâíà å èçðàçèë ñ åäíî îò òåæêèòå ñèïðîêëÿòèÿ: “Ñèí äà òè ñå ðîäè, çåò äà òè äîâåäå”. Äåïó-òàò îò îïîçèöèÿòà è ïñèõèàòúð (Íèêîëàé Ìèõàéëîâ) ñåèçêàçà â ïîëçà íà õðèñòèÿíñêèÿ áðàê, “êîéòî å ñúþçìåæäó ïîëîâå, íî êàêòî å òðúãíàëî”... Ñúùàòà áîëêà èïëàíåòàðíè ñòðàõîâå îáõâàíàõà ïðàâîñëàâíîòî ñâå-ùåíè÷åñòâî îò Âàðíà äî Ñîôèÿ. Îòåö Êèðèë è äÿäî Íåî-ôèò çàêëåéìèõà õîìîñåêñóàëèçìà, íà ñâîé ðåä Ãëàâ-íèÿò ìþôòèÿ ñòîðè ñúùîòî. Âúïðåêè ÷å ãëàâíèÿò Ðàâèííå ñå ïðîèçíåñå ïî âúïðîñà, çíàåì êàêâî ïèøå â ñïðà-âî÷íàòà ëèòåðàòóðà. Ïèøå, ÷å àâðààìèòñêèòå ðåëèãèèîñúæäàò êàòî ãðÿõ ìúæåëîæñòâîòî è èçîáùî åäíîïîëî-âàòà ëþáîâ...

Äàëè îáà÷å òîâà å íàïúëíî âÿðíî?È íàé -âå÷å: êàêúâ å ðåàëèñòè÷íèÿò ðàçêàç çà ëþ-

áîâòà îò äðåâíîñòòà äî åïîõàòà íà ïîñòìîäåðíèçìà èïðåõîäíèòå âðåìåíà íà ïîñòêîìóíèçúì?

Òåêñòîâåòå íà Ïëàòîí, Ñîêðàò è Àðèñòîòåë ïðåä-ñòàâëÿâàò ñúäúðæàòåëíè ðàçìèøëåíèÿ âúðõó ëþáîâòàñ ìëàäè ìîì÷åòà2. Êëàñè÷åñêàòà ôèëîñîôèÿ è ôèëî-ëîãèÿ ñà èçîáèëñòâàùè ñ òâúðäåíèÿ è ïðèìåðè çà áåç-ãðàíè÷íàòà ñâîáîäà íà ïëúòñêàòà ëþáîâ. Òåæêèòå âðå-ìåíà íà çàòâîðåíîñò íà êóëòóðàòà ïðè êîìóíèçìà ñíåãîâèòå àòåèñòè÷íè äèñòàíöèè è åäíîñòðàíåí ïðî÷èòíà åâðîïåéñêèÿ õóìàíèçúì, äîâåäå äî êîìè÷íè ðåçóë-òàòè. Íàëèöå áå òåíäåíöèÿ äîõðèñòèÿíñêàòà äðåâíîñòäà áúäå èíòåðïðåòèðàíà ïðåäèìíî êàòî õåòåðîñåê-ñóàëíà. Íðàâñòâåíî íåïðèåìëèâà çà áðóòàëíèòå èí-æåíåðè íà äóøàòà ïî âðåìå íà êîìóíèçìà áå èäåÿòà,÷å åäèí æåíåí ìúæ ìîæåë äà èìà ñâîé “paidika” è äàñå íàñëàæäàâà ñ íåãî íà áóðíè ëàñêè! Öåíçóðèðàíàáå è òåçàòà, ÷å äðåâíèÿò ãðúê åäíîâðåìåííî è ïîñëå-äîâàòåëíî å îáè÷àë åäíî ìîì÷å è åäíî ìîìè÷å, ÷å òîéìîæå äà áúäå õîìîñåêñóàëåí è áèñåêñóàëåí åäíîâ-ðåìåííî.

Ñðåäíîâåêîâèåòî ïðèåìà ãðúöêàòà ôèëîñîôèÿ êà-òî âòîðè âåõò çàâåò3 (êîåòî è îáÿñíÿâà äåñåòêèòå ñòðà-íèöè íà ñâåòè Àâãóñòèí, ñúäúðæàùè ïåðôåêòåí äèñ-êóðñ íà òîâà ùî å aphrodisiac4. Ðåíåñàíñúò ïîïóëÿðè-çèðà îáðàçà íà ïàëàâèÿ Ãàíèìåä, Øåêñïèðîâèòå åë-ôè è ôåè çàáúðêâàò çàøåìåòÿâàùà ñìåñ îò “óíèñåê-ñóàëíîñò”. Äîðè â ðóñêîòî ïðàâîñëàâíî òâîð÷åñòâîñå ñúäúðæà “ñìóùàâàùà” ñâîáîäà íà òåëåñíèòå èí-òåðïðåòàöèè è ñúâîêóïèòåëíà ñâîáîäà, ðàçáèðà ñå,ïðè ñòðîãàòà ñúïîä÷èíåíîñò, ñâèäåòåëñòâàùà çà íèñ-øàòà ðîëÿ íà æåíàòà. Èçîáùî, ìèíàëèòå âåêîâå ñúõ-ðàíÿâàò îïèñàíèåòî íà îíåçè àêòîâå, æåñòîâå, äîêîñ-

âàíèÿ, êîèòî äîñòàâÿò íÿêàêâà ôîðìà íà óäîâîëñòâèå.Ñåêñóàëíîòî å ìèñëåíî ñúâñåì íå êàòî çëî, à êàòî

áëàãîäàò!Ñúùèòå ôàêòè ìîãàò äà ñå îòêðèÿò â ìèñëîâíèÿ ôóí-

äàìåíò è íà äðóãàòà àâðààìè÷íà ðåëèãèÿ - èñëÿìà. Êîðàíà “íàãðàäàòà” çà ïðàâåäíèÿ æèâîò, îòäà-

äåí íà Àëëàõ, ñå ïðåäñòàâÿ ñ êàðòèíè íà ðàéñêèòåãðàäèíè, ïúëíè ñ âèíî, ñåêñ è áëàãîóõàííè þíîøè5.Ðàçëè÷íè êîðàíè÷íè ñòèõîâå èëè òâîðáèòå íà àðàáñêè-ÿ ìúäðåö Õóñàéí Íàñð ñà èñòèíñêè àïîòåîç íà õî-ìîåðîòèêàòà. Îïèñàíèåòî íà áåäóèíñêèòå ïèðøåñ-òâà ñà àðãóìåíò çà ìúæêàòà ëþáîâ, à äåðâèøêèòå òàí-öè èçëú÷âàò ÷óâñòâåíîñò è íåâúîáðàçèìà ìóçèêà íàòåëåñíîñòòà.

Ùàñòëèâ Ùàñòëèâ Ùàñòëèâ Ùàñòëèâ Ùàñòëèâ

è òåõíèòè òåõíèòè òåõíèòè òåõíèòè òåõíèò“““““

1 Á. Ëàìáîâñêè, “Îáðàòíè ðàçïèñêè”, â. “Ñåãà”, 29 þíè 2008 ã.2 Ì. Ôóêî, “Èñòîðèÿ íà ñåêñóàëíîñòòà”3 Ë. Øåñòîâ, “Àòèíà è Éåðóñàëèì”,ñòð.2794 Ì. Ôóêî, ibid

5 Ä-ð Êë. Ñòàìàòîâà, ñàéò “Äâåðè íà ïðàâîñëàâèåòî”

(www.dveri.bg)

ÎÁÅÊÒÈÂ 25

Lesbian

(àíãë. - æåíà, êîÿòî èçïèòâà ñåêñóàëíî âëå÷åíèå

êúì äðóãè æåíè)

Èçâåñòåí å ïðèíîñúò íà ôåìèíèñòêèòå äâèæåíèÿ çààðòèêóëèðàíå íà ïðàâàòà íà æåíàòà äà çàåìå àäåêâàò-íî ìÿñòî â îáùî âçåòî àíäðîöåíòðè÷íèÿ ñâÿò. Ëèòåðàòó-ðàòà íà Âèðäæèíèÿ Óóëô, Äæóëèåò Ìè÷åë è ìíîãî äðóãèïèñàòåëêè, ïðåäñòàâëÿâàò êîíòåñòàöèÿ íà ïàòðèàðõàë-íèòå âëàñòîâè ïðàêòèêè, íà êàïñóëèðàíåòî íà æåíàòà âïðèíóäèòåëíà õåòåðîñåêñóàëíîñò, ñ åäèíñòâåíî ïîçâî-ëåíàòà é ðîëÿ íà ìàéêà è âúçïèòàòåë íà äåöà. 70-òå è 80-òå ãîäèíè óòâúðäèõà â ïîñòìîäåðíà Åâðîïà è ÑÀÙ åê-ñïðåñèâíèÿ ôåìèíèíåí ìîäåë íà îòíîøåíèå ñúñ ñâå-òà. Ïðî÷óòè àêòðèñè ñ ëåçáèéñêà íàãëàñà, êàòî àìåðè-êàíñêàòà çâåçäà Äæîäè Ôîñòúð, ñà ñèìâîëè íà ðàç÷óï-âàíå ãðàíèöèòå íà ñâîáîäàòà íà ëþáîâòà. Äâàòà ìîäå-ëà - ìúæêè è æåíñêè, ñúîòâåòíîòî èíòåðèîðèçèðàíå íàíîðìàòà çà “ìúæåñòâåíîñò” è “æåíñòâåíîñò” ñà ðåçóë-òàò íà âåêîâíè òðàäèöèè â äåìîêðàòè÷íèòå è ïîñòêîìó-íèñòè÷åñêè ñòðàíè, à òîâà îçíà÷àâà òðàéíîñò íà íàãëà-ñèòå. Ñòàâà äóìà è çà ðîëÿòà íà ïîëîâåòå â îáùåñòâîòî,êàêòî è çà èçÿâà íà èíäèâèäà â ðàçëè÷íè îáëàñòè íà æè-âîòà.  Íîðâåãèÿ èëè â Áúëãàðèÿ âñå îùå èìà “çîíè íàòðóäà, çàáðàíåíè çà æåíè6”.

Ïðåç 1990 ã. ñòàðòèðà ïúðâèÿò ñàéò “gay Bulgaria”.Çàïî÷íà èçäàâàíåòî íà ïúðâîòî ãåé ñïèñàíèå “Ôëà-ìèíãî” - “ñïèñàíèå çà õîðà ñ äâîéíî ÷óâñòâî”. Íå çà-êúñíÿõà è ïúðâèòå ïîëèöåéñêè àêöèè ñðåùó òÿõ7.  óíè-âåðñèòåòèòå çàïî÷íàõà äà ñå îáîñîáÿâàò ôåìèíèñ-òè÷íè êðúãîâå, äæåíäúð èçñëåäâàíèÿ. Ñúçäàäîõà ñå èäâèæåíèÿòà ËÃÒÁ , ÁÄÎ “Äæåìèíè”, Êóèð - Áúëãàðèÿ .Ïîðàäè õîìîôîáñêè íàñòðîåíèòå ìåäèéíè è ïàðòèé-íè êðúãîâå êúì òÿõ, ãåé îðãàíèçàöèèòå ïðåäñòàâÿò ñåáåñè íåäîñòàòú÷íî

“H” - Heteros(ãð.åç. - ðàçëè÷åí/; Sexus - ïîë)

Ïðîèçâîäíèòå îò òåçè äóìè ñà õåòåðîñåêñóàëåí,õåòåðîíîðìàòèâåí

Íå ñàìî ïðîòåñòàíòñêèòå è êàòîëè÷åñêèòå ñåê-ñóàëíè ïðàêòèêè îñúæäàõà “ùàñòëèâèòå”.  íàöèñòêè-òå ëàãåðè ñà çàãèíàëè ñòîòèöè õîìîñåêóñàëíè. Íàñâîé ðåä êîìóíèñòè÷åñêàòà äúðæàâà ðåïðåñèðàøå

ïðàâàòà íà ÷îâåêà â ñôåðàòà íà ëè÷íîòî ùàñòèå. Óðî-äëèâàòà ïåäàãîãèêà íà Íàäåæäà Êðóïñêàÿ è Ìàêàðåí-êî ëàíñèðàøå ëþáîâòà ïðåäèìíî êàòî ðåïðîäóêòèâ-íà çàäà÷à, ïðè òîâà - â ðàìêèòå íà ñåìåéñòâîòî! Øè-ðîòàòà íà ñåêñóàëíèòå ïðàêòèêè áÿõà îñúäèòåëíè. Ñú-âåòñêèÿò òèï ðèãîðèñòè÷åí êîìóíèçúì â Áúëãàðèÿ äî-âåäå äî òîâà, ÷å ïðåç 60-òå ãîäèíè áÿõà ïðîèçíåñåíèïðèñúäè, äîêàçâàùè èíêðèìèíèðàíå íà õîìîñåêñóà-ëèçìà. Áúëãàðñêàòà ìèñëîâíîñò çà äúëãî âðåìå áå ñïú-íàëà åðîòè÷íîòî ñ þçäèòå íà õåòåðîñåêñóàëíèÿ ìî-ðàë. Óâåëè÷àâàíå íà íàñåëåíèåòî, äåìîãðàôñêèÿòïðèðàñò, êàêòî ãî ðàçáèðàøå ìàðêñèñòêàòà èäåîëî-ãèÿ, êîíòðîëèðàøå “ñäâîÿâàíåòî” íà ìúæà è æåíàòàäà ñòàâà ïî “ïðàâèëíèòå” íîðìè. Çà äåñåòêè ïîêîëå-íèÿ èäåÿòà, ÷å åðîñúò ìîæå äà ñâúðçâà ÷îâåøêè ñú-ùåñòâà îò êàêúâòî è ïîë äà ñà òå, îñòàíà íåïîïóëÿ-ðíà! Îùå ïî-òðóäíî ñå ïðèåìàøå, ÷å ëþáîâíîòî óäî-âîëñòâèå íå å íåïðåìåííî õåòåðîñåêñóàëíî, íèòî ïúêèçêëþ÷åíî îò áðàêà. Çà êîùóíñòâî ñå ñìÿòàøå êîí-öåïöèÿòà,÷å åðîñúò íà ñúïðóæåñêàòà âðúçêà íå ñåðàçëè÷àâà îò îòíîøåíèåòî íà ìúæà ñ ìîì÷åòà!

È ñòóäåíòèòå çíàÿò: ðàçëè÷íèòå ñòðàíè èìàò ðàçëè÷-íî ãðàæäàíñêî ïðàâî. Âúâ Ôðàíöèÿ íàïðèìåð, íÿìàçàáðàíè íà õîìîñåêñóàëèçìà. Áðèòàíñêîòî ïðàâîîáà÷å èìà “àíòèñîäîìèòñêè” çàêîíè. Îíåçè ñðåäè óíàñ, êîèòî íå “ðàçðåøàâàò” õîìîñåêñóàëíèòå äà èìàòïðàâî íà ñâîÿ ïàðàä, ñà ÷àñò îò ïðîáëåìà, íàðå÷åíäèñêðèìèíàöèÿ íà ïðàâàòà íà ñåêñóàëíî ðàçëè÷íè-òå8. À ïðîáëåìúò íà äèñêðèìèíàòèâíî îòíîøåíèå êúìãåéîâåòå è ëåçáèéêèòå å ðåçóëòàò íà åäíà èçíà÷àëíàâðàæäåáíîñò. Òîâà ìèñëåíå èçèñêâà ÂÑÅ ÎÙÅ ÷ëåíî-âåòå íà åäíî îáùåñòâî äà èçïèòâàò è ïðîÿâÿâàò ÷óâñòâàåäèíñòâåíî êúì äðóãèÿ ïîë: æåíèòå îáè÷àò ìúæåòå, ìú-æåòå îáè÷àò æåíèòå. Çà íîðìàëíî è “äîáðî” ñå ïðèå-ìà ñàìî îíîâà, êîåòî å ñòàòèñòè÷åñêè ïðåîáëàäàâà-ùî. Ïîâå÷åòî îò íàñ ñà “íîðìàëíè”, çàùîòî ðàæäàòäåöà, à äåöàòà èäâàò íà òîçè ñâÿò îò õåòåðîñåêñóàëíèÿñåêñ. Òî÷êà. Çàòîâà è õåòåðîñåêñóàëíèòå çàêîíè ñúç-äàâàò íåðàâåíñòâî â çàêîíîâèÿ ñòàòóò íà îòäåëíèòåèíäèâèäè, îáóñëîâåí åäèíñòâåíî îò ïîëîâàòà èëè ñåê-ñóàëíàòà èì ïðèíàäëåæíîñò. Âñè÷êè ïðèåìàìå çà ïî-åñòåñòâåí ïëàòåíèÿ îòïóñê ïî ìàé÷èíñòâî, îòêîëêîòîïî áàùèíñòâî. Ñúùèÿò ðåöèäèâ å ñúäúò äà ïðèñúæäàïî ïðàâèëî äåöàòà íà ìàéêàòà ïðè ðàçâîä, äà íå ãî-âîðèì çà çàáðàíàòà íà ãåé áðàêîâå. Õîìîíåãàòèâèç-ìúò îáà÷å, èìà è îùå åäíî èçìåðåíèå. Íÿêîè îò íàññå ñòðàõóâàò îò èäåíòèôèêàöèÿ ñ õîìîñåêñóàëèçìà,çàùîòî òîé íÿìà îùå îáùåñòâåíî ïðèåìëèâ ñòàòóñ.Õîìîôîáèÿòà å çàùèòíà ðåàêöèÿ. Àêòèâèðàíåòî íàíåãîâèÿ ðå÷íèê, íå áå ïðîâîêèðàí ñàìî îò Áîÿí Ðà-ñàòå è ÁÍÑ. Âñå îùå ñòàâà äóìà çà íàòðàï÷èâîòî ïðè-ñúñòâèå è äîìèíàöèè íà ñåêñèçìà, ïàòðèàðõàëíîòî,ïîñòêîìóíèñòè÷åñêîòî. È çà íåèçâúðâåíèòå ïúòèùà íàòîëåðàíòíîñòòà.�

Þëèàíà ÌÅÒÎÄÈÅÂÀ

âèòå“ õîðàâèòå“ õîðàâèòå“ õîðàâèòå“ õîðàâèòå“ õîðà

òå âðàãîâåòå âðàãîâåòå âðàãîâåòå âðàãîâåòå âðàãîâå

6 ÁÕÊ - Ïðîåêò “Ðàâíè âúçìîæíîñòè çà æåíèòå. Ñåãà!”7 Ñï. “Îáåêòèâ”, 1995 ã.

8 ÁÕÊ - Áúëãàðñêî è ìåæäóíàðîäíî çàêîíîäàòåëñòâî, ñâúð-

çàíî ñ õîìîñåêñóàëíèòå ëèöà

26 ÎÁÅÊÒÈÂ

Äàíèåëà ÔÚÐÒÓÍÎÂÀ

Îò åäíà ãîäèíà íàñàì, ñúãëàñíî ðàçïîðåäáàòà íà ÷ë. 189, àë. 5îò Çàêîíà çà äâèæåíèå ïî ïúòèùàòà (ÇÄÏ), íàêàçàòåëíè ïîñòà-

íîâëåíèÿ, ñ êîèòî å íàëîæåíà ãëîáà äî 50 ëâ. âêëþ÷èòåëíî, íå ïîä-ëåæàò íà îáæàëâàíå. Îò åäíà ãîäèíà íàñàì äóìàòà íà àâòîêîíòðî-ëüîðà, óñòàíîâèë íàðóøåíèåòî âè ïî ïúòèùàòà, å îêîí÷àòåëíà è íåîï-ðîâåðæèìà. Íà íåÿ íå ìîæå äà ñå âëèÿå ñúñ ñúäåáíè ñðåäñòâà.Åäèíñòâåíèÿò âè çàêîíåí øàíñ äà îòìåíèòå ïîñòàíîâëåíèå è íàëî-æåíàòà ñ íåãî ãëîáà å äà òðîãíåòå íà÷àëíèêà íà ñúîòâåòíàòà äèðåê-öèÿ “Ïîëèöèÿ” ñ âúçðàæåíèå ñðåùó àêòà. À ñ ãëîáà äî 50 ëâ. âêëþ÷è-òåëíî ñå ñàíêöèîíèðàò ãîëÿìàòà ÷àñò îò íàé-÷åñòî èçâúðøâàíèòåíàðóøåíèÿ ïî ïúòÿ îò øîôüîðèòå. Òàì ñà óïðàâëåíèå íà ÌÏÑ áåçêîëàí, óïîòðåáà íà ìîáèëåí òåëåôîí, íåïðàâèëíî èçïðåâàðâàíå,íåïðàâèëíî ïàðêèðàíå..., âñå ñ ïî 20, 30 - 50 ëâ.

Ïðàâîçàùèòíèöèòå â Áúëãàðèÿ, ïðàâîçàùèòíèöèòå â Åâðîïà, êàê-òî è ñúäèÿ Âåëèìèð Àòàíàñîâ îò Ñîôèéñêèÿ ðàéîíåí ñúä îáà÷å íåñà ñúãëàñíè ñ íåîáæàëâàåìîñòòà íà íàêàçàòåëíèòå ïîñòàíîâëå-íèÿ.  ñâîå ðåøåíèå îò íà÷àëîòî íà þëè 2007 ã. ñúäèÿ Àòàíàñîâïðèëîæè ïðÿêî Åâðîïåéñêàòà êîíâåíöèÿ çà çàùèòà ïðàâàòà íà ÷î-âåêà è îñíîâíèòå ñâîáîäè (ÅÊÏ×) è ñå ïðîèçíåñå ïî æàëáà ñðåùóãëîáà 20 ëåâà, íàëîæåíà ïî ÇÄÏ è óðåäåíà ñ òîçè çàêîí êàòî íåîá-æàëâàåìà. Ñúäúò ðàçãëåäà æàëáà, ïîäàäåíà îò àäâîêàòè â Áúëãàð-ñêèÿ õåëçèíêñêè êîìèòåò, ñðåùó íàêàçàòåëíî ïîñòàíîâëåíèå íàêëèåíò íà ÁÕÊ çà íåñïàçâàíå íà ïúòíàòà ìàðêèðîâêà.  ñâîèòå ìîòè-âè íàêàçàòåëíèÿò ñúäèÿ îòáåëÿçà ïðîòèâîðå÷èåòî ìåæäó ÇÄÏ è ÅÊ-Ï× è ñå ïîçîâà íà Êîíñòèòóöèÿòà íà Ðåïóáëèêà Áúëãàðèÿ, êîÿòî ïî-âåëÿâà, ÷å çàêîíîäàòåëñòâîòî íà ñòðàíàòà íè íå ìîæå äà ïðîòèâî-ðå÷è íà ìåæäóíàðîäíèòå àêòîâå, ïî êîèòî Áúëãàðèÿ å ñòðàíà. Íîð-ìàòà íà ÷ë. 189, àë. 5 îò ÇÄÏ å â íàðóøåíèå íà ÷ë. 6, 1 îò ÅÊÏ×,ñïîðåä êîéòî âñÿêî ëèöå ïðè íàëè÷èåòî íà êàêâîòî è äà å íàêàçà-òåëíî îáâèíåíèå ñðåùó íåãî/íåÿ èìà ïðàâî íà ñúäåáíî ðàçãëåæ-äàíå íà äåëîòî. Ñ òåçè ìîòèâè äåëîòî áåøå ðàçãëåäàíî, à íàêàçà-òåëíîòî ïîñòàíîâëåíèå - îòìåíåíî.

Ñ òîâà ñâîå ðåøåíèå áúëãàðñêèÿò ñúäèÿ ïðåïÿòñòâà áúäåùî îñú-äèòåëíî ðåøåíèå íà Åâðîïåéñêèÿ ñúä ïî ïðàâàòà íà ÷îâåêà â Ñòðàñ-áóðã ñðåùó Áúëãàðèÿ.�

Ñúäèÿ â Ðàéîíåí ñúä - Ñîôèÿ îòñú-

äè, ÷å Åâðîïåéñêàòà êîíâåíöèÿ çà

çàùèòà ïðàâàòà íà ÷îâåêà å ñ

ïðåäèìñòâî ïðåä Çàêîíà çà äâè-

æåíèå ïî ïúòèùàòà

Ãëîáà äî 50 ëâ.,âêëþ÷èòåëíî?!?

ÎÁÅÊÒÈÂ 27

Çäðàâåéòå, êîëåãè â ÁÕÊ!

Îò áëèçî òðè ìåñåöà ñå çàíèìàâàì ñ ôîíäîíàáèðàíåòî íà ìàëêà îðãàíèçàöèÿ çà ÷îâåøêè ïðàâà â Íþ Éîðê,Íàöèîíàëíà èíèöèàòèâà çà èêîíîìè÷åñêè è ñîöèàëíè ïðàâà, ïðèÿòíà ðàáîòà ñ îïðåäåëåí ìàéñòîðëúê, êîéòî âúçíà-ìåðÿâàì äà èçó÷à. Âúçõèòåíà ñúì îò ìåñòíàòà êóëòóðà íà äàðÿâàíå è ôîíäîíàáèðàíå! Çíàåõòå ëè, ÷å íå êîðïîðàöèè-òå, íå ãîëåìèòå ôîíäàöèè, íå áîãàòèòå, à íàé-îáèêíîâåíèòå äàðèòåëè íà äðåáíî ñúñòàâÿò ïî-ãîëÿìàòà ÷àñò îòäàðèòåëèòå â ÑÀÙ? Ñåäåìäåñò è ïåò ïðîöåíòà îò äàðåíèòå ñðåäñòâà, 306,96 ìèëèàðäà äîëàðà ïðåç 2007 ã.,èäâàò îò ôèçè÷åñêè ëèöà, êîèòî äàâàò ïî äåñåò-äâàéñåò äîëàðà çà âàæíè ñïîðåä ñîáñòâåíîòî èì ðàçáèðàíå êàóçè.Ìàëêèòå äàðåíèÿ ñà ÷àñò îò ìåñå÷íèÿ áþäæåò íà ñðåäíàòà êëàñà, à ìîëáèòå îò áîëíèöè, óíèâåðñèòåòè, öúðêâè èìíîãî äðóãè îðãàíèçàöèè, ÷åñòî-÷åñòî ñå ïîÿâÿâàò â ïîùåíñêàòà êóòèÿ. Íà ìåí, íàïðèìåð, ðåäîâíî ìè ïèøå ÁàðàêÎáàìà, ñ ìîëáà äà ïîäêðåïà ôèíàíñîâî êàìïàíèÿòà ìó. Ðàçáèðà ñå, ïèñìàòà è èìåéëèòå íå ñà ïèñàíè îò áúäåùèÿïðåçèäåíò (óâåðåíà ñúì, ÷å ùå å òîé!), à îò öåëèÿ ìó åêèï ïî ôîíäîíàáèðàíå, êîé îò êîé ïî-ãîëÿì ñïåö, áåçñúìíåíèå. Âñå îùå íå ñúì óäîâëåòâîðèëà ìîëáàòà ìó. Ïðåäïî÷èòàì äà äàðÿâàì íà ãîëåìèòå çàùèòíèöè íà ÷îâåøêèïðàâà, êàêòî è íà “Ìåìîðèàë Ñëîúí Êåòúðèíã" - íàé-äîáðàòà ðàêîâà áîëíèöà íà êðàéáðåæèåòî. Òàì ìîãà äà äàðÿâàìâ ïàìåò íà ìàéêà ñè (â êðàÿ íà ãîäèíàòà èçäàâàò êíèæêà ñ âñè÷êè äàðåíèÿ), à â çíàê íà áëàãîäàðíîñò ïîëó÷àâàìñòèêåðè ñ öâåòÿ è äðóãè äðåáíè íåùà. Òîâà, â äîáàâêà êúì óäîâîëñòâèåòî äà çíàì, ÷å â ãðàäà ìè èìà áîëíèöà, âêîÿòî ìîãàò äà ïðàòÿò ðàêà ìè âúâ âå÷íà ðåìèñèÿ, àêî ñå íàëîæè, íå äàé Áîæå, íÿêîé äåí.

Òúæíî ìè ñòàíà äîêàòî ïèøåõ òîâà. Òúæíî çà áúëãàðñêèòå íåïðàâèòåëñòâåíè îðãàíèçàöèè, áîëíèöè, óíèâåðñè-òåòè, ìóçåè è èäåàëèòå èì. Ìèíàëàòà ãîäèíà â ìàòåðèàëà ñè "Áåçîòãîâîðíîòî äàðèòåëñòâî" èçëîæèõ äàííè, ñïîðåäêîèòî ïî÷òè ïîëîâèíàòà îò äàðåíèòå ïàðè â Áúëãàðèÿ îòèâàò çà îêúðïâàíå íà äóïêèòå, ñúçäàâàíè îò äúðæàâàòà -ïðè áîëíè èëè èçîñòàâåíè äåöà - à ïîâå÷å îò ïîëîâèíàòà ÍÏÎ â ñòðàíàòà ðàáîòÿò èçöÿëî ñ ìåæäóíàðîäíè äîíîðè.Èçâèíåòå ìå çà êëèøåòî, áúëãàðñêî ãðàæäàíñêî îáùåñòâî å åäíî òàêîâà, íèêàêâî. Êóëòóðàòà íà äàðåíèå å äà ñåïîäõâúðëÿ ìèëîñòèíÿ, à íå äà ñå çàùèòàâàò èäåè çà ïî-äîáðî áúäåùå. Âñúùíîñò, äàæå ìàé áúëãàðèíúò å óáåäåí, ÷åïî-äîáðîòî áúäåùå áè òðÿáâàëî äà ñå ñëó÷è áåçïëàòíî, àêî ñúäÿ ïî âñè÷êèòå ñëó÷àè, â êîèòî ñúì ÷óëà "Èñêàì äàäàðÿ, àìà íå ùà íÿêàêâî ÍÏÎ äà ñè âçèìà çàïëàòè îò íåãî". È ïðàõîñâà ïàðèòå ñè çà âàôëè è òåëåâèçîðè çà ñèðàöè,çà îïåðàöèè íà ðàêîâîáîëíè äåöà, íî ñå îòíàñÿ ñ ïîäîçðåíèå êúì îðãàíèçàöèèòå, êîèòî ìèñëÿò íà åäðî è èñêàò äàíàïðàâÿò òàêà, ÷å âúîáùå äà íÿìà äåöà â äîìîâå, à â áîëíèöèòå íè äà ðàáîòÿò è ïî ìíîãî ñëîæíè ñëó÷àè. Êîåòî,äàìè è ãîñïîäà, ñòàâà ñ èíâåñòèöèè â êà÷åñòâåí ïåðñîíàë. Ìîæå áè ñúäÿ ïðåêàëåíî ñòðîãî, âñå ïàê áåäíà äúðæàâàñìå, äàâàìå çà íàé-íåîòëîæíîòî, óìèðàùèòå, ãëàäóâàùèòå. Íî äà íå çàáðàâÿìå, ÷å ñàìî ïðåç ïúðâàòà ïîëîâèíà íà2007 ã. äàðåíèÿòà â Áúëãàðèÿ ñà íàä äåñåò ìèëèîíà ëåâà. À ìîæå äà ñå ïîñòèãíå òîëêîâà ïîâå÷å ñ òÿõ.

Íî ñòàâà òàêà, ÷å ñîöèàëíèÿò àêòèâèçúì (À èçêóñòâîòî? Êàê æèâåå èçêóñòâîòî â Áúëãàðèÿ?) ñå ôèíàíñèðàîòâúí, ïî íåóäîáíè íà÷èíè, ñ íåäúëãîòðàéíè ðåçóëòàòè. Åõ, äà ìè äàâàõà ïî ñòîòèíêà âñåêè ïúò, êîãàòî ñúìâèæäàëà ñúâåñòíè è ðàáîòëèâè õîðà äà ñå ðàçîòèâàò, çàùîòî ïðîåêòúò å ñâúðøèë, çà äðóãèòå èì èäåè íÿìàñðåäñòâà, à ñèðåíåòî âñå ïàê å ñ ïàðè!

Äîêàòî âè ïèøà òîâà ñúì â ïî÷èâêà îò ïðîâåæäàíåòî íà ïîðåäíèÿ íè àïåë çà äàðåíèÿ. Ïðàùàìå îêîëî 400ïèñìà, âñÿêî ïîäïèñàíî ðú÷íî, ïðèãîòâåíî ñ ìíîãî óâàæåíèå êúì äàðèòåëÿ, âñå åäíî äàëè ïðàùà ïåò èëè ïåòñòîòèíäîëàðà (ïðèçíàâàì ñè, äàðèòåëè îò êàëèáúðà íà 500 000 ïîëó÷àâàò ïî-ñïåöèàëíî îòíîøåíèå), êîèòî íà-âåðîÿòíîùå íè äîíåñàò îêîëî 1000 äîëàðà îò õîðà, êîèòî æåëàÿò äà ó÷àñòâàò â çàùèòàòà íà ñîöèàëíèòå è èêîíîìè÷åñêèòåïðàâà íà æèòåëèòå íà ÑÀÙ. Ðàáîòèì ïî ïðàâîòî íà çäðàâåîïàçâàíå, íà äîì, íà çàâðúùàíå, íà îáðàçîâàíèå. Íåïðåäëàãàìå äèðåêòíà ïîìîù íà îòäåëíè ëèöà. Âìåñòî òîâà ïîäïîìàãàìå ìàëêè îáùåñòâåíè îðãàíèçàöèè, êîèòîæåëàÿò äà ñå ïðåáîðÿò çà ïðàâàòà ñè, êàòî ãè îáó÷àâàìå äà èçïîëçâàò ìîäåëèòå íà ÷îâåøêèòå ïðàâà. Äîñòàìúãëÿâà èäåÿ è îïðåäåëåíî íå òîëêîâà ïðîñòà è åìîöèîíàëíà êàòî çàñèùàíåòî íà ãëàäóâàùè äåöà, íî ïîëó÷àâàìåïîäêðåïà è óñïÿâàìå äà ñè âúðøèì ðàáîòàòà è äà çàùèòàâàìå îïðåäåëåíè ÷îâåøêè ïðàâà. Çàùîòî âñúùíîñòïðîäàâàìå èäåè çà ðàâíîïðàâèå è äîñòúï äî áëàãàòà íà îáùåñòâîòî. Íàèñòèíà íå å òîëêîâà ïî-ðàçëè÷íî îò ìàðêå-òèíãà, ñòèãà äà èìà ïàçàð çà èäåè çà áúäåùåòî!

Ïî÷èâêàòà ìè ïðèêëþ÷âà. Ðàáîòèì ìíîãî, çà íèñêè çàïëàòè, íî óäîâîëñòâèåòî å ãîëÿìî!

Ïîçäðàâè ñúðäå÷íè!ßíà Äîìóñ÷èåâà

Ïèñìî îò Àìåðèêà

28 ÎÁÅÊÒÈÂ

“-Äîêîãà ùå èçäúðæè “Øîóòî íà Ñëàâè”?

- Äîêàòî èçäúðæà àç, äîòîãàâà ùå ãî

èìà øîóòî”.

Âîäåùèÿò è ïðîäóöåíò

Ñëàâè Òðèôîíîâ

â èíòåðâþ çà â. “Êàïèòàë”.

29 ÿíóàðè 2008

Íàé-âåðîÿòíî, ñïîðåä Ñëàâè Òðèôîíîâ îòãîâî-ðúò íà âúïðîñà äîêîãà ëè ùå èçäúðæè çðèòåëÿò,

îòíîâî ùå å “äîêàòî èçäúðæà àç”.Ñëåä êàòî ñå îïèòà äà ïðàâè ïîëèòè÷åñêà ñàòè-

ðà, äà âîäè ïðåäèçáîðíè òâ äåáàòè è äà ïîñòàâÿ“íàòÿñíî” äåïóòàòè è ìèíèñòðè, ñåãà Ñëàâè Òðèôî-íîâ èç÷åðïâà “îáùåñòâåíàòà” ñè ôóíêöèÿ ñ òîâà,÷å ïðîñëàâÿ òàëàíòè, ÷èÿòî äàðáà å äà ãîâîðÿò íàîá-ðàòíî. Òîâà ñà ïîñëåäíèòå íîâèíè îò êîíêóðñà “Êàí-äèäàòè çà ñëàâà”, êîéòî ïðîäóöåíòúò îðãàíèçèðà âøîóòî ñè. È àêî òîâà å öåíàòà çà ïîääúðæàíå íàâèñîê ðåéòèíã íà òåëåâèçèîííî øîó, òî êàêâî ñåñëó÷âà ñúñ çðèòåëèòå, êîèòî èñêàò äà èì ñå êàæå âïðàâ òåêñò, à íå íàîáðàòíî, êàêâî ñå ñëó÷âà ñ ïðîá-ëåìèòå èì.

Âñúùíîñò òîëêøîóòà è ðåàëèòè ôîðìàòè ïðàâÿòòî÷íî òîâà - èçêàçâàò ïðîáëåìèòå íàîáðàòíî.

Ìîæå áè ñêîðî Íèêîëàé Áàðåêîâ ùå âîäè ïîbTV îò 7 äî 8 ÷àñà ñóòðèí ðàçãîâîð çà ñêàíäàëàìåæäó ïðåçèäåíòà è ïðåìèåðà çà “î÷èòå íàâëàñòòà”, êàêòî áÿõà íàðå÷åíè ñúâåòíèöèòå íà êà-áèíåòà, à îò 8 äî 9 ÷àñà ùå ñå ïðåìåñòè â “Çäðà-âåé, Áúëãàðèÿ”.

Çâó÷è íåâúçìîæíî. Íî ïúê íèùî ÷óäíî åäèí äåíÃåîðãè Êîðèòàðîâ è Íèêîëàé Áàðåêîâ äà êàæàòäðóæíî “Çäðàâåé, Áúëãàðèÿ, â òàçè ñóòðèí” â òåëåâè-çèÿ ñ åäèí è ñúù ñîáñòâåíèê. È áåç òîâà çà òÿõ èìà-øå è òàêúâ ïåðèîä - äâàìàòà òîï ñóòðåøíè âîäåùèáÿõà çàåäíî â åôèðà íà bTV, äîêàòî Êîðèòàðîâ áå-øå âîäåù â ðàäèî “Íîâà Åâðîïà”. È ñå êîíêóðèðà-õà. Ñåãà, ìàêàð è â êîíêóðåíòíè ìåäèè, òå âñå ïî-ðÿäêî ñå ñúñòåçàâàò.

Òåëåâèçèèòå âñå ïî-÷åñòî ðàçáèðàò êîíêóðåí-öèÿòà êàòî ïðåäàâàíå èëè ôîðìàò, êîèòî òðÿáâà äàçàëîæàò â ïðîãðàìàòà ñè “íà ãúðáà” íà ðåéòèíãîâîïðåäàâàíå ïî äðóã êàíàë. Ñ òàçè ñè ñòðàòåãèÿ êîí-êóðåíòíèòå ìåäèè îáà÷å çàãúðáèõà îáùåñòâåíèòåïðîáëåìè è ñå îáåçëè÷àâàò. Íà ïðúâ ïîãëåä ìåæäóâîäåùèòå âúíøíè ïðîäóöåíòè èçáóõíà âîéíà.

Ñöåíàðèñòúò íà “Øîóòî íà Ñëàâè” è ñúäðóæíèêíà Ñëàâè Òðèôîíîâ èçáèðà ìåæäó äâå òåëåâèçèè.Íîâèíàòà, ÷å Ðîñåí Ïåòðîâ íàïóñêà “Øîóòî íà Ñëà-âè”, “ðàçòúðñè” ìåäèèòå â íàâå÷åðèåòî íà 24 ìàé.À âñúùíîñò ïî-âàæíîòî â íîâèíàòà îò ïå÷àòà å, ÷åÐîñåí Ïåòðîâ ïðåãîâàðÿ ñ äâå òåëåâèçèè - bTV è“Íîâà òâ”. Äâå ëè ñà îáà÷å òåëåâèçèèòå? Èëè ðîå-

Ìèðúò íà ïðîäóöåíòèòåíåòî íà ïðîäóöåíòñêè êúùè è âúíøíè ïðîäóöåíòè åíà÷èí çà çàîáèêàëÿíå íà ïðàâèëàòà â ìåäèèòå è çàóåäíàêâÿâàíå â îïðåäåëåíè ÷àñîâè ïîÿñè.

Èíòåðåñíî å è òîâà, ÷å âúíøåí ïðîäóöåíò ïðåãî-âàðÿ. Áè áèëî ëîãè÷íî ïðîäóöåíòúò äà ñå ÿâÿâà íàêîíêóðñ. Íî ïî-ñêîðî èçëèçà, ÷å òåëåâèçèèòå ñåñúñòåçàâàò çà ïðîäóöåíòà, à íå îáðàòíîòî. Çàêîíúòçà ðàäèîòî è òåëåâèçèÿòà ãëàñè, ÷å “âúíøíèÿò ïðî-äóöåíò íå ïðåäîñòàâÿ íà åäèí è ñúùè îïåðàòîð,âêëþ÷èòåëíî è ÷ðåç êîíêóðñ, åäíîâðåìåííî ïîâå-÷å îò äâå âúíøíè ïðîäóêöèè”. Âúçìîæíîñòòà òàçèòî÷êà îò çàêîíà äà áúäå çàîáèêîëåíà å ÷ðåç øóì-íîòî ðàçöåïëåíèå íà ôèðìèòå.

Ìåæäóâðåìåííî áåøå îïîâåñòåí îùå åäèí òå-ëåâèçèîíåí ðàçâîä - Íèêî Òóïàðåâ “íàïóñíà” “ÑÈÀ”è êàñòèíãúò çà ïîðåäíîòî èçäàíèå íà “Áèã Áðàäúð”çàïî÷íà áåç íàé-èçâåñòíèÿ òâ ïðîäóöåíò.  íà÷àëî-òî íà ãîäèíàòà âå÷å áåøå ÿñíî, ÷å Íèêî Òóïàðåâ åñêëþ÷èë äîãîâîð ñ bTV çà ïðîèçâîäñòâî íà áúëãàð-ñêè ñåðèàë. Ïàê ïî òîâà âðåìå Ñëàâè Òðèôîíîâîáÿñíè ïðåä “Êàïèòàë”, ÷å íåãîâè ñöåíàðèñòè ïè-øàò ñèòêîì. Íî “Øîóòî íà Ñëàâè” å åäèíñòâåíèÿòïðîäóêò, êîéòî ùå îñòàíå â bTV. Òàêà ïî÷òè åäíîâ-ðåìåííî äâàìàòà “íàé-ãîëåìè” â áðàíøà çàãîâî-ðèõà çà ñåðèàëè.

Ñëåä êàòî îöåëÿõà îò ñáëúñúêà íà ãîëåìèòå ðåà-ëèòè ôîðìàòè è ìóçèêàëíèòå äâóáîè, íà çðèòåëèòåèì ïðåäñòîè äà áúäàò “âêàðàíè” â íîâ ôèëì - èç-ìåðâàíåòî íà ðåéòèíãè ÷ðåç áúëãàðñêè ñåðèàëè.

Íèêî Òóïàðåâ ïîæåëà îò ñåïòåìâðè äà ïðàâè íî-âî ðåàëèòè øîó “Æèâîòúò íà äðóãèòå” ïî ÁÍÒ. ÑëàâèÒðèôîíîâ ùå ïðåäñòàâÿ øîóòî ñè ïî bTV îùå òðèãîäèíè, ñïîðåä ïîñëåäíèÿ ñè ñêëþ÷åí äîãîâîð, àâñè÷êè äðóãè ïðîäóêöèè ùå áúäàò èçëú÷âàíè ïî Íî-âà òâ. È òàêà, äîêàòî íå ñúçäàäå ñîáñòâåíà òåëåâè-çèÿ, êàêòî òîé òâúðäè. À äîñåãàøíàòà òåëåâèçèîííàèñòîðèÿ ïîêàçâà, ÷å íîâè òåëåâèçèè ó íàñ ñåïîÿâÿâàò ïî äâå ïðè÷èíè - ïðåäñòîÿùè èçáîðè è íà-ìåðåíèÿòà íà ìåäèéíè ëè÷íîñòè äà ñòàâàò ïîëèòèöèèëè îáðàòíîòî - ïîëèòèöè, êîèòî èçâåäíúæ ñòàâàò ìå-äèéíè “ìàãíàòè”.

Èçïúëíèòåëíèÿò äèðåêòîð íà “Íîâà òâ” ÏàâåëÑòàí÷åâ îáÿñíè íåðàçáèðàòåëñòâîòî ñè ñ Íèêî Òó-ïàðåâ òàêà: “ïðîáëåìúò íà ïàçàðà å, ÷å òåëåâèçèè-òå ñà ìíîãî ïîâå÷å îò ïðîäóöåíòñêèòå êîìïàíèè.Âñè÷êè òå èñêàò äà èíâåñòèðàò â êà÷åñòâåíî ñúäúð-æàíèå è îáèêíîâåíî ðàáîòÿò ïî íÿêîëêî ãîëåìèïðîåêòà. Òåëåâèçèèòå èìàò íóæäà îò íÿêàêúâ åê-ñêëóçèâèòåò, êîãàòî ðàáîòÿò ñ äàäåí ãîëÿì ïðîäó-öåíò”. Îáÿñíåíèåòî íà Ñòàí÷åâ å ïî÷òè òîëêîâà íå-ðàçáèðàåìî, êîëêîòî ãîâîðåíåòî íàîáðàòíî íàêàíäèäàòêà çà ñëàâà â “Øîóòî íà Ñëàâè”. Ñëîâåñ-íèòå åêâèëèáðèñòèêè ïðè ïîðåäíîòî ðàçìåñòâàíå(èëè ïî-ñêîðî íàìåñòâàíå) íà ñëîåâåòå íà òåëå-

ÎÁÅÊÒÈÂ 29

âèçèîííèÿ ïàçàð ñúâïàäíàõà ñ äðóãî ìåäèéíî ÿâëåíèå.Äîêàòî ïðîäóöåíòèòå íàïóñêàò ÷àñòíèòå òåëåâèçèè, öÿëïðîãðàìåí äèðåêòîð ïîäàäå îñòàâêà â ÁÍÒ çàðàäè íà-÷àëîòî íà íîâî øîó ïî Êàíàë 1, âîäåíî îò Äèìèòúð Öî-íåâ. Ñ íàïóñêàíåòî íà áèâøèÿ âå÷å ïðîãðàìåí äèðåê-òîð Áîðèñëàâ Ãåðîíòèåâ ñå ïðîáëåìàòèçèðà ôèíàíñè-ðàíåòî íà íîâàòà ïðîäóêöèÿ íà ÁÍÒ, íèêîé íå ãîâîðè çàñúäúðæàíèåòî ìó.

Ïðè òåçè ñúòðåñåíèÿ íà ïðîäóöåíòñêèÿ ïàçàð èìà åäèíãóáåù - çðèòåëèòå.  êîìåðñèàëíèòå òåëåâèçèè êîíêóðåí-öèÿòà ñå ñëó÷âà ñàìî ÷ðåç äóáëèðàíåòî íà åäíîòèïíè ôîð-ìàòè. bTV ïðàâè “Music Idol”, “Íîâà òâ” - îòãîâàðÿ ñ “Ïåé ñìåí”. “Ñúðâàéâúð”, “Áèã Áðàäúð”, “Îñòðîâúò íà èçêóøå-íèåòî”, “Êðàñàâèöàòà è îòëè÷íèêúò” - âñè÷êè òå ïðåìåðèõàñèëè â ïðàéìòàéìà íà ÷àñòíèòå òâ ëèäåðè.

È äîêàòî ÷àñòíèòå êàíàëè ñè ñúïîñòàâÿò ðåéòèíãè èïàçàðíè äÿëîâå, íàáúðçî ñïðåòíàòà êîíêóðåíöèÿ ìåæäó“Âåëèêîëåïíàòà øåñòîðêà” ïî bTV è ïðåäñòîÿùîòî òîãà-âà ìóçèêàëíî øîó "Ïåé ñ ìåí", ïðîäóöèðàíî îò ÑëàâèÒðèôîíîâ ïî “Íîâà òâ”, äîêàçà, ÷å øîóïðîãðàìèòå âñåïî-÷åñòî ùå áúäàò ìÿñòî çà ïîëèòè÷åñêè ÏÐ, à çðèòåëèòåùå ñà îáúðêàíè ìåæäó ïðåäëàãàíàòà èì çàáàâíà ïðîã-ðàìà è ìîðàëèçàòîðñêèÿ òîí, ñ êîéòî èì ñå íàïîìíÿ äàìèñëÿò çà ïðîáëåìèòå íà äåöàòà â Ìîãèëèíî.

“Âåëèêîëåïíàòà øåñòîðêà” å åìáëåìàòè÷íî ïðåäà-âàíå. Âíåçàïíî ïîÿâèëî ñå â åôèðà íà bTV êàòî ðåàêöèÿíà ôèëìà íà BBC çà äåöàòà â Ìîãèëèíî (íî ñïîðåä äðóãè- êàòî ðåàêöèÿ íà Ñëàâè Òðèôîíîâèÿ ñêîê â êîíêóðåíòíà-òà ìåäèà), øîóòî ïîêàçà, ÷å èìà ñðèâ ìåæäó ïîñëàíèÿòàâ ðåàëèòè ôîðìàòèòå è èíôîðìàöèîííî-ïóáëèöèñòè÷íèïðîäóêòè íà åäíà è ñúùà ìåäèà. Îò íîâèíèòå íà ñúùàòàìåäèà ñòàíà ÿñíî, ÷å Ðóñå è Âàðíà íå ïðèåìàò äåöàòà îòÌîãèëèíî íà “ñâîÿ òåðèòîðèÿ”. Íà òîâà “ðåàëèòè” bTVðåàãèðà ñ îáâèíåíèå â íîâèíèòå, îòïðàâåíî êúì æèòåëè-òå íà ðóñåíñêè êâàðòàë çà òÿõíàòà äèñêðèìèíàöèîííàðåàêöèÿ êúì äåöàòà îò äîìà.

È äîêàòî çàáàâíèòå ìóçèêàëíè ïðîãðàìè ïðåòåíäè-ðàõà äà ñà ðåàëíîñòòà, íå áåøå íèêàê èçíåíàäâàùî, ÷åíå â òâ ðèàëèòè, à â ðàííî ïóáëèöèñòè÷íî ïðåäàâàíå èìà-øå ìíîãî ïîâå÷å “åêøúí” è ôèêöèÿ. “Òàçè ñóòðèí” çàïðè-ëè÷à íà òðèëúð ñ ïîÿâàòà íà åäèí íåèäåíòèôèöèðàí ïúð-âîíà÷àëíî “àíàëèçàòîð”.  ìóçèêàëíî øîó êàòî “Âåëè-êîëåïíàòà øåñòîðêà” ñðåä ãîñòèòå ñåäíà ïðåçèäåíòúòÃåîðãè Ïúðâàíîâ è èçñëóøà äóìèòå íà áèçíåñìåíà Ìàð-òèí Çàõàðèåâ. Êàòî ãîñò íà Íèêîëàé Áàðåêîâ ñåäíà Ñòå-ôàí Ãàìèçîâ, ÷èèòî äóìè ïðèëè÷àõà ìíîãî ïîâå÷å íà ñöå-íàðèé è äîðè íà ðîìàí îò Õðèñòî Êàë÷åâ, îòêîëêîòî íàïîëèòè÷åñêè àíàëèç.

Òàêà ðàçìåíÿéêè ñè ôóíêöèèòå, ïóáëèöèñòè÷íèòå ïðå-äàâàíèÿ è çàáàâíèòå ïðîãðàìè âñå ïî-÷åñòî ùå ñìåñâàòïîñëàíèÿòà ñè. Òàêà êàêòî ïðîäóöåíòè âñå ïî-÷åñòî ùåñå êëîíèðàò ïîä ðàçëè÷íà ôîðìà, çà äà çàâëàäÿâàò íîâàòåðèòîðèÿ.�

Æàíà ÏÎÏÎÂÀ

Íèÿ ÊÎÍÑÒÀÍÒÈÍÎÂÀ

Åòè÷íà êîìèñèÿ è åêñïåðòíè ðàáîòíè ãðóïè äàñëåäÿò çà ñïàçâàíåòî íà ïîäïèñàíèÿ îò PR-

èòå â Áúëãàðèÿ ïðåç 2005 ã. Åòè÷åí êîäåêñ. Òîâàïðåäëîæè Àñåí Àñåíîâ, ïðåäñåäàòåë íà óïðàâè-òåëíèÿ ñúâåò íà ÁÄÂÎ (Áúëãàðñêî äðóæåñòâî çàâðúçêè ñ îáùåñòâåíîñòòà) íà äèñêóñèÿ â ãðàíäõî-òåë Ñîôèÿ íà 15 þëè 2008 ã., íà êîÿòî ïðèñúñòâàõà120 ïðåäñòàâèòåëè, êàêòî íà ãèëäèÿòà íà âðúçêèòåñ îáùåñòâåíîñòòà, òàêà è íà ìåäèèòå.

Äåáàòúò ïðåìèíà ïîä íàäñëîâ “Ïåðå ëè ïàðèPR-úò?”, âúïðîñ, ïðîäèêòóâàí îò èçêàçâàíåòî íàÃåîðãè Ïúðâàíîâ ïðåä bTV ïðåäè ìåñåö, ÷å èç-ïðàíèòå ïàðè îò ïîëèòèêàòà ìèíàâàò ïðåç PRàãåíöèèòå. Ïðåçèäåíòúò íà M3 CommunicationsGroup, Ìàêñèì Áåõàð, çàÿâè, ÷å ïðîçðà÷íîñòòàâ ãèëäèÿòà íà êîìóíèêàöèîííèòå ïðàêòèöè å îòîñîáåíî çíà÷åíèå, çà äà ñå ïîäîáðè åòèêàòà âáèçíåñà.  èíòåðâþ ïðåä â. “Êëàñà” Äåíèöà Ñà-÷åâà, ïðåäñåäàòåë íà IPRA Áúëãàðèÿ è èçïúëíèòå-ëåí äèðåêòîð íà IntelDay Solutions, ïðèçíàâà, ÷åPR êîìïàíèèòå íÿìàò ÿñíî èçðàçåíî â ïóáëè÷íî-òî ïðîñòðàíñòâî ëèöå è çà ïðîçðà÷íîñòòà íà èí-ôîðìàöèÿòà å íóæíî äà ñå çíàå êîé ñåäè çàäíåéíîòî ðàçïðîñòðàíåíèå.

“Îáåêòèâ” ïðèïîìíÿ, ÷å ïðåç ïðîëåòòà íà2005 ã., êîãàòî ïîâå÷åòî PR àãåíöèè ïðèåõà Åòè-÷åí êîäåêñ, òå÷åøå è èçñëåäâàíåòî íà ÁÕÊ“Ïðîçðà÷íîñò âúâ âçàèìîîòíîøåíèÿòà ìåæäóïèàð àãåíöèè è ìåäèè”. Òî ïîêàçà, ÷å äî ãîëÿìàñòåïåí, âçàèìîäåéñòâèåòî ìåæäó PR è ìåäèè óíàñ ñå îñíîâàâà íà íåÿñíèòå è íåóòâúðäåíèåäèííè ïðîôåñèîíàëíè è åòè÷íè ñòàíäàðòè âñúâìåñòíàòà ðàáîòà íà ìåäèè è PR àãåíöèè. Òðèãîäèíè ïî-êúñíî ñàìàòà ãèëäèÿ îñúçíàâà, ÷åïðèåòèÿò îò íåÿ êîäåêñ å ïðîñòî ïîäïèñàí è ñëåäòîâà íå å äîñòàòú÷íî ïîïóëÿðèçèðàí â Áúëãàðèÿ.Îò òàì èäâà è íååôåêòèâíîñòòà ìó.

ÁÕÊ èçðàçÿâà ñâîåòî çàäîâîëñòâî, ÷å èçâî-äèòå îò íàïðàâåíîòî èçñëåäâàíå íàé-íàêðàÿ ñåïîòâúðäèõà îò ñàìèòå ïèàðè è ðåôëåêòèðàõà âúð-õó âçåòèòå ìåðêè, ìàêàð òðè ãîäèíè ïî-êúñíî. Èñå íàäÿâà òîçè ïúò íå ïðîñòî äà ñå ñëàãàò ïîäïè-ñè, à äà ñå ïðåäïðèåìàò ðåàëíè äåéñòâèÿ, çà-ùîòî îáùåñòâîòî èìà íóæäà îò èíôîðìàöèÿ, íåïîâëèÿíà îò êîðïîðàòèâíè èíòåðåñè, à îò åòè÷íàæóðíàëèñòèêà è ïðîçðà÷íîñò, êàêòî â îòíîøå-íèÿòà ìåæäó PR è ìåäèè, òàêà è â ñúùíîñòòà íàPR-à, êàòî òàêúâ, êàêúâòî å.�

Ïèàðúò íàé-íàêðàÿ ïðèçíà:

Èìàìå íóæäà îò êîìèñèÿ

çà åòè÷íèÿ PR êîäåêñ

30 ÎÁÅÊÒÈÂ

Õðèñòî ÈÂÀÍÎÂ

 àìåðèêàíñêèÿ ïîëèòè÷åñêè áåñòèàðèé ñå ïðúêíàíîâî ñúùåñòâî: “Îáàìàêîí” (Obamacon). Ñ òîâà

èìå ìúëíèåíîñíî ìóòèðàùèÿò â áëîãî-ñôåðàòà æàð-ãîí íàðå÷å îíåçè, êîèòî ñå ñàìîîïðåäåëÿò çà êîí-ñåðâàòîðè, íî çàÿâÿâàò ïîäêðåïàòà ñè çà êàíäèäàòàíà äåìîêðàòèòå Áàðàê Îáàìà. Îò òàì è íåîëîãèçìúò -Obama+con(servative). Ñðåä äîñåãà çàÿâèëèòå ñåîáàìàêîíè íàé-èçâåñòåí çà áúëãàðñêèÿ ÷èòàòåë ùåáúäå âåðîÿòíî ïîëèòîëîãúò Ôðàíñèñ Ôóêóÿìà (“Êðàÿòíà èñòîðèÿòà è ïîñëåäíèÿò ÷îâåê”, “Íàøåòî ïîñò÷î-âåøêî áúäåùå”), êîéòî â ñâîå èíòåðâþ îáÿâè, ÷å ïîä-êðåïÿ Îáàìà, âúïðåêè ÷å èçïîâÿäâà êîíñåðâàòèâíèöåííîñòè.

Îáàìàêîíèòå ñà íàé-íîâîòî ïîïúëíåíèå ñðåäñòðàííèòå èäåîëîãè÷åñêè è öåííîñòíè õèáðèäè, â ÷èå-òî ëèöå àìåðèêàíñêèòå ïîëèòè÷åñêè àíàëèçàòîðè (èëè“êîìåíòàðèàòúò” êàêòî íàïîñëåäúê ñå íàðè÷àò ãðóïî-âî) ñå îïèòâàò äà îïèøàò ïîðåäíîòî ïðåðàçïðåäåëå-íèå íà ãëàñîâå ìåæäó ôðàêöèèòå, îò êîèòî ñå ñúñòîÿòäâåòå òðàäèöèîííè ïàðòèè, êàêòî è, åâåíòóàëíî, äà óëî-âÿò ïî-äúëáîêèòå ðàçìåñòâàíèÿ â òåêòîíèêàòà íàèäåíòè÷íîñòèòå, ìíîçèíñòâàòà (mainstream) è ìàë-öèíñòâàòà, â íåäðàòà íà àìåðèêàíñêîòî îáùåñòâî.Îáàìàêîíèòå ìîæå áè ùå ñå ïðåâúðíàò â àíòèïîä íàñâîèòå íåïîñðåäñòâåíè ïðåäøåñòâåíèöè - íåîêîíèòå(neocons), êàòî îáùèÿò èì ãåíåçèñ ñå ñâúðçâà ñ äâåïî-ñòàðè ïîíÿòèÿ - “ðåéãúíîâèòå äåìîêðàòè” è “ìúë÷à-ëèâîòî ìíîçèíñòâî” íà Íèêñúí. Íåîêîíèòå, êàêòî ñòà-íàõà èçâåñòíè èäåîëîçèòå îêîëî âèöåïðåçèäåíòà ×åé-íè, áÿõà ïîñëåäíîòî ïðîÿâëåíèå íà “êîíñåðâàòèâíàòàðåâîëþöèÿ”, êîÿòî â ïîñëåäíèòå 40 ãîäèíè è â ðàìêèòåíà èäåîëîãè÷åñêèÿ êàòàêëèçúì, íàðå÷åí “êóëòóðíè âîé-íè”, èçìåñòè öåííîñòíî àìåðèêàíñêîòî îáùåñòâîíàäÿñíî è îñèãóðè ïîëèòè÷åñêà äîìèíàöèÿ íà ðåïóá-ëèêàíöèòå (ïðåêúñâàíà ñàìî îò Äæèìè Êàðòúð è ÁèëÊëèíòúí). Ñ “êóëòóðíè âîéíè” â àìåðèêàíñêèÿ ïîëèòè-÷åñêè æàðãîí ñå îáîçíà÷àâàò îáîáùåíî âñè÷êè îíå-çè öåííîñòíè ïóêíàòèíè, êîèòî äåìàðêèðàò ôðîíòàìåæäó êîíñåðâàòîðè è ëèáåðàëè (àáîðòèòå, ðåëèãèÿ-òà, êðåàöèîíèçìà, îðúæèÿòà, áîðáàòà íà ìàëöèíñòâå-íèòå îáùíîñòè çà ðàâíîïðàâèå, äàíúöèòå è ñîöèàëíè-òå ïðèäîáèâêè è ò.í.). Íà÷àëîòî íà êîíñåðâàòèâíàòà ðå-âîëþöèÿ (êàòî íàé-ãîðåùà ôàçà íà “êóëòóðíèòå âîé-íè”) ñå ñâúðçâà ñ ðå÷òà íà Ðè÷àðä Íèêñúí îò 1969 ã., âêîÿòî òîé àïåëèðà êúì “ìúë÷àëèâîòî ìíîçèíñòâî” îòàìåðèêàíöèòå, êîèòî áèõà ïðåäïî÷åëè ðåäà è ñïîêîé-ñòâèåòî íà êîíñåðâàòèâíèòå öåííîñòè, ïðåä òóðáîëåí-öèèòå íà ëèáåðàëíèòå ìåòàìîðôîçè îò ïðåäèäóùèÿ ïå-ðèîä è îñîáåíî - åïîõàòà íà 60-òå; âúðõúò é ñå ïðèïîç-íàâà â åïîõàòà íà Ðåéãúí, ïðè êîãîòî êîíñåðâàòèâíèòåöåííîñòè â íàé-ïúëíà ñòåïåí ñå óòâúðæäàâàò êàòî íîð-ìà íà àìåðèêàíñêîòî îáùåñòâî è çà êîãîòî ãëàñóâàò èìíîçèíà òðàäèöèîííè äåìîêðàòè (íàðå÷åíè, ñúîòâåò-

íî, “ðåéãúíîâè”). Ñïîðåä ìíîçèíà êðàÿò íà “êîíñåð-âàòèâíàòà ðåâîëþöèÿ” áåøå äîíåñåí îò íåîêîíèòå,êîèòî ÿ äîâåäîõà äî îòðèöàíèå ñúñ ñâîÿ êðàéíî èäåî-ëîãèçèðàí àêòèâèçúì, àãðåñèâíàòà íàìåñà â ìåæäó-íàðîäíèòå äåëà, ïîòúïêâàíåòî íà ïîëèòè÷åñêèòå ñâî-áîäè è èçíåâÿðàòà íà ìàíòðàòà çà ðåäóöèðàíå íàðîëÿòà íà äúðæàâàòà.

Ñëåä îáÿâåíèÿ îò ìíîçèíà êðàé (à ñïîðåä íÿêîè -óñïåõ) íà êîíñåðâàòèâíàòà ðåâîëþöèÿ, ïîÿâàòà íàîáàìàêîíèòå íå ñå ðàçãëåæäà êàòî áåëåã, ÷å ìàõàëî-òî íà ïîëèòè÷åñêèÿ æèâîò îòèâà â äðóãàòà êðàéíîñò èçàïî÷âà íîâà, òîçè ïúò “ëèáåðàëíà ðåâîëþöèÿ”. Òåòðÿáâà äà áúäàò äîêàçàòåëñòâîòî, ÷å Îáàìà íàèñòèíàïðîïðàâÿ ïúò êúì êðàÿ íà êóëòóðíèòå âîéíè è åäíà íîâàåïîõà â àìåðèêàíñêèÿ îáùåñòâåí æèâîò. Äðúçêà íà-äåæäà, êîÿòî â ñåäìèöèòå îêîëî è ñëåä ïðîòî÷åíàòàðàçâðúçêà îò ñúñòåçàíèåòî ìåæäó Õèëàðè èÎáàìà çà äåìîêðàòè÷åñêàòà íîìè-íàöèÿ, âëèçà âúâ âñå ïî-áî-ëåçíåíè ñáëúñúöè ñ ðåàë-íîñòèòå íà ïîëèòè÷åñêà-òà òåõíîëîãèÿ. Ïðåäèäà âëåçå â ðîëÿòàíà ìåñèÿ, êîéòîäà ñëîæèêðàé íà êóë-òóðíèòå âîé-íè, Îáàìàòðÿáâà äàñïå÷åëè èç-áîðèòå ïðåçíîåìâðè. Çàïîñòèãàíåòîíà òàçè öåë, âêîíêóðåí-öèÿòà ñè ñðåïóáëèêàí-ñêèÿ êàíäèäàò Ìàêêåéí òîé íàïðàâè ðåäèöà ñòúïêè, êîè-òî çà íÿêîè áÿõà ïðàãìàòè÷íî ðåïîçèöèîíèðàíå êúìöåíòúðà íà ïîëèòè÷åñêèÿ ñïåêòúð (è äîêàçàòåëñòâî, ÷åïîäîçèðàíèÿ â íàèâíîñò è ëèïñà íà îïèò Îáàìà ìîæåäà ïðàâè ïîëèòèêà, êîãàòî ñå íàëîæè), íî çà äðóãè -ðàçî÷àðîâàùè ïðîÿâè íà áåçïðèíöèïíîñò è ïðåäàòåëñ-òâî íà âàæíè ëèáåðàëíè öåííîñòè. Âúïðåêè ðèòîðèêà-òà ñè ñðåùó ëîáèçìà, Îáàìà ñòàíà ïúðâèÿò êàíäèäàòîò 30 ãîäèíè, êîéòî ñå îòêàçà îò äúðæàâíàòà ñóáñèäèÿçà êàìïàíèÿòà ñè (ðàçãëåæäàíà êàòî ãàðàíöèÿ çà íå-çàâèñèìîñò íà êàíäèäàòèòå îò äàðèòåëè), ñìåê÷è ðå-äèöà ñâîè ïîçèöèè (àáîðòèòå, èçòåãëÿíåòî îò Èðàê, ïðå-ðàçãëåæäàíåòî íà óñëîâèÿòà íà Ñåâåðîàìåðèêàíñêî-òî ñïîðàçóìåíèå çà ñâîáîäíà òúðãîâèÿ è ò.í.), ëúêàòó-øè ïî âúïðîñà çà îáðàçîâàòåëíàòà ðåôîðìà, ñòðàíèîò ïîäêðåïàòà íà ìþñþëìàíñêàòà îáùíîñò è ñå ñòðå-ìè äà äîêàæå ñâîÿòà ïîääðúæêà çà Èçðàåë, ïðîòèâíîíà óñòàíîâåíàòà îò Êåíåäè äåìîêðàòè÷åñêà äîãìà çà

Îáàìàêîíèòå, êàêâî å íóæíî, çà äà áúä

ÎÁÅÊÒÈÂ 31

íåñúâìåñòèìîñò ìåæäó ïîëèòèêàòà è ðåëèãèÿòà, Îáà-ìà ïðîäúëæè äà àêöåíòèðà âúðõó çíà÷åíèåòî, êîåòî ïðè-äàâà íà ðåëèãèîçíèòå öåííîñòè è ìîòèâè, à Äæåðàë-äèí Ôåðàðî (ïúðâàòà æåíà - êàíäèäàò çà âèöåïðåçè-äåíò è ñúòðóäíè÷êà â êàìïàíèÿòà íà Õèëúðè Êëèíòúí)ãðúìîãëàñíî çàÿâè, ÷å Îáàìà äúëæè ñâîÿòà ïîáåäà âïðåäâàðèòåëíèòå èçáîðè íà ïðîäúëæàâàùîòî âúçäåé-ñòâèå íà ñåêñèçìà è æåíîìðàçñòâîòî â àìåðèêàíñêî-òî îáùåñòâî... Òàêà, îò ïðèêàçíî ñúùåñòâî, êîåòî, ïî-äîáíî íà áÿëà ëÿñòîâèöà, îáåùàâà èçöåëåíèå íà ðà-íèòå íà àìåðèêàíñêîòî îáùåñòâî, íàíåñåíè îò “êóë-òóðíèòå âîéíè”, îáàìàêîíúò ñå ïðåâðúùà ïðîñòî â ïëîäíà ïîëèòè÷åñêî ãåííî èíæåíåðñòâî, ðîäåí îò ïðàãìà-òè÷íîòî èçìåñòâàíå íà Îáàìà êúì ïîëèòè÷åñêèÿ öåí-òúð, íà åäíî îáùåñòâî, â êîåòî ïî çíà÷èòåëåí áðîé âúï-ðîñè ñå å óòâúðäèë ñèëåí “äåñåí” êîíñåíñóñ. Íåùî,

êîåòî âå÷å áåøå èëþñòðèðàíî è îò ïîëèòèêàòàíà Áèë Êëèíòúí.

Âñå ïàê, èìà åäèí åëåìåíòîò êóëòóðíèòå âîéíè, çà êîé-

òî íàäåæäèòå, ÷å Îáàìàùå äîíåñå àêî íå ñå-

ïàðàòèâåí ìèð, òîïîíå îáëåê÷åíèå,

ñà îñîáåíîñèëíè: ìåæäó-ðàñîâèòå îòíî-øåíèÿ. Ïúðâî-íà÷àëíî Îáàìàáåøå íàðè÷àí“ïîñòðàñîâ”êàíäèäàò è ïî÷-òè ïúëíîòî îò-ñúñòâèå íà òå-ìàòà çà ðàñàòàîò êàìïàíèÿòàáåøå âúçïðèå-

ìàíî êàòî áåëåã, ÷å òîçè âúïðîñ ïðîñòî âå÷å íå å íàäíåâåí ðåä. Ñëåä ñêàíäàëà ñ ïàñòîð Äæåðåìàÿ Ðàéò,îáà÷å, è ðå÷òà íà Îáàìà ïî òîçè ïîâîä (âæ. Îáåêòèâ,áð. 150) ñòàíà ÿñíî, ÷å ïðîìÿíàòà, êîÿòî ïúðâèÿò ÷åð-íîêîæ (êàíäèäàò) ïðåçèäåíò áè äîíåñúë, òåïúðâà ïðåä-ñòîè è ÷å íåéíîòî ñúäúðæàíèå è îáõâàò ùå çàâèñÿò îòíåãîâèòå äåéñòâèÿ è äóìè.  òîçè êîíòåêñò, îñîáåíî èëþ-ñòðàòèâåí å ñêîðîøíèÿò ñêàíäàë ñ ðóãàòíèòå íà ÷åð-íîêîæèÿ ëèäåð Äæåñè Äæàêñúí ñðåùó Îáàìà.

Äîêàòî ÷àêàøå äà áúäå ïóñíàò â åôèð è, êàêòîèçãëåæäà, áåç äà çíàå, ÷å êàìåðèòå ðàáîòÿò, ÄæåñèÄæàêñúí ïðîøåïíà, ÷å áè ñêîïèë Îáàìà, ïîíåæåïîñëåäíèÿò ñè ïîçâîëÿâà äà ïîó÷àâà ÷åðíîêîæèòå.Ïîâîä çà òîâà èçáóõâàíå ñòàíà ðå÷, êîÿòî Îáàìàïðîèçíåñå ïðåä ÷åðíîêîæîòî ïàñòâî íà “ÁîæèÿòàÀïîñòîëè÷åñêà öúðêâà” â ×èêàãî íà 15 þíè ò.ã. Èçïîë-çâàéêè ðåëèãèîçíà ðèòîðèêà è ïðèìåðè îò ñîáñòâå-íîòî ñè ëèøåíî îò áàùèíñêà ãðèæà äåòñòâî, Îáàìà

ñå îáúðíà êúì ïðåäñòàâèòåëèòå íà àôðîàìåðèêàí-ñêàòà îáùíîñò ñ íàñòîÿòåëåí ïðèçèâ äà ïîåìàò ñâîÿ-òà ñîáñòâåíà îòãîâîðíîñò çà îòãëåæäàíåòî íà äåöà-òà ñè: “... Äà, íóæíè ñà íè ïîâå÷å ïàðè çà íàøèòåó÷èëèùà è ïî-äîáðè ó÷èòåëè â êëàñíèòå ñòàè è îùåñëåäó÷èëèùíè ïðîãðàìè çà íàøèòå äåöà. Äà, íóæíèñà íè ïîâå÷å ðàáîòíè ìåñòà è ïîâå÷å ïðîôåñèîíàë-íî îáó÷åíèå è ïîâå÷å âúçìîæíîñòè òàì, êúäåòî æè-âååì. Íî íà íàñ ñúùî òàêà ñà íè íóæíè ñåìåéñòâà,êîèòî äà îòãëåæäàò äåöàòà íè. Íóæíè ñà íè áàùè, êîè-òî äà ðàçáèðàò, ÷å òàçè îòãîâîðíîñò íå ñâúðøâà ñúñçà÷àòèåòî. Íóæíî íè å òå äà ðàçáèðàò, ÷å íåùîòî,êîåòî òå ïðàâè ìúæ íå å ñïîñîáíîñòòà äà íàïðàâèøäåòå, à êóðàæúò äà ãî îòãëåäàø...” Âåäíàãà ñëåä êàòîçàïèñúò ñ ðåïëèêèòå íà Äæàêñúí áåøå ïóáëèêóâàí,òîé ñå èçâèíè è ñå ðàçãðàíè÷è îò äóìèòå ñè. È, âúï-ðåêè ÷å ìíîçèíà êîìåíòàòîðè çàäàäîõà âúïðîñà êà-êúâ å áèë èçîáùî ìîòèâúò ìó äà ãè èçðå÷å, Îáàìàîáÿâè, ÷å ïðèåìà èçâèíåíèåòî è ñ òîâà, ïîñëàíèåòîìó êúì àôðîàìåðèêàíñêàòà îáùíîñò îñòàíà áåçâúçðàæåíèÿ (çàñåãà).

Òî÷íî òîâà ïîñëàíèå, êîåòî ïðîçâó÷à îùå â ðå÷òàìó ïî ïîâîä ñêàíäàëà ñ ïàñòîð Ðàéò è â êíèãàòà ìó“Äúðçîñòòà íà íàäåæäàòà”, ÷å ÷åðíîêîæèòå íå ìîãàòäà ãëåäàò íà ñåáå ñè åäèíñòâåíî êàòî íà æåðòâè, êîè-òî òðÿáâà äà ÷àêàò ïîìîù îòâúí, íî òðÿáâà äà ïîåìàòñâîÿòà ÷àñò îò îòãîâîðíîñòòà çà ïðåîäîëÿâàíå íà ñî-öèàëíèòå ïðîáëåìè, îò êîèòî ñòðàäà àôðîàìåðèêàí-ñêîòî ìàëöèíñòâî, ùå áúäå êëþ÷îâî çà ïîäõîäà íàÎáàìà êúì ìåæäóðàñîâèòå îòíîøåíèÿ êàòî êàíäè-äàò è, åâåíòóàëíî, êàòî ïðåçèäåíò. Òî÷íî êîíñåðâà-òèâíèòå îáåðòîíîâå â òîâà ïîñëàíèå - çà îòãîâîð-íîñòòà çà ëè÷íàòà ñúäáà è çà ïîñòèãàíåòî íà óñïåõñúñ ñîáñòâåíè óñèëèÿ - âåðîÿòíî ïðåäñòàâëÿâàò ÷àñòîò îáÿñíåíèåòî çà ïîÿâàòà íà Îáàìàêîíèòå. Ïðåä-ñòîÿùàòà êàìïàíèÿ è ïîëèòè÷åñêîòî áèòèå íà Îáàìàîòâúä íåÿ ùå ïîêàæàò êàêâà ïðîìÿíà ìîæå äà äîíå-ñå åäíî òàêîâà ïîñëàíèå. Çàñåãà å ñèãóðíî åäíî -åäèíñòâåíî ÷åðíîêîæ ïîëèòèê ìîæå äà ãî îòïðàâè òîë-êîâà äèðåêòíî è ÿñíî. Ïîòåíöèàëåí ïðîáëåì å, ÷å îòäâàìàòà ðîäèòåëè íà Îáàìà, äåçåðòèðàëèÿò áàùà å÷åðíîêîæ, äîêàòî ìàéêàòà, êîÿòî ñàìà ïîíåñëà áðå-ìåòî íà ðîäèòåëñêàòà îòãîâîðíîñò, å áÿëà. Áåëè ñà èáàáàòà è äÿäîòî íà Îáàìà, êîèòî òîé äàâà çà ïðè-ìåð, êîãàòî ãîâîðè çà âúçïèòàíèåòî ñè â ïàòðèîòè÷åíäóõ è ãðàæäàíñêà îòãîâîðíîñò.

Ìåæäóâðåìåííî, â ñâîé ìàòåðèàë îò ìèíàëàòàñåäìèöà “Íþ Éîðê Òàéìñ” àíàëèçèðà çàùî òåëåâè-çèîííèòå êîìèöè îò êúñíèòå øîóòà ïðàêòè÷åñêè íå ñåøåãóâàò ñ Îáàìà (äîêàòî òåìàòà çà ñòàðîñòòà íà Ìàê-êåéí ïðèñúñòâà âñÿêà âå÷åð). Åäíà îò ïðè÷èíèòå, êîèòîñå ïîñî÷âàò å, ÷å ïîâå÷åòî øîóìåíè è ñöåíàðèñòè,êàêòî è ïðåîáëàäàâàùàòà èì ïóáëèêà, ñà áåëè è ïîëè-òè÷åñêàòà êîðåêòíîñò íå èì ïîçâîëÿâà äà îñìèâàò ÷åð-íîêîæ êàíäèäàò.�

äåø áàùà è êðàÿò íà “êóëòóðíèòå âîéíè”

32 ÎÁÅÊÒÈÂ

Æàíèíà ÄÐÀÃÎÑÒÈÍÎÂÀ

Èñòàíáóë.  êðàÿ íà þíè. Íàìèðàì ñå â ïðå-âîäà÷åñêîòî áþðî íà Çèÿ Øåí, êúäåòî äîðè

âêëþ÷åíèòå êëèìàòèöè íå ìîãàò äà îõëàäÿò ñòðàñ-òèòå. Áþðîòî å ïîñåùàâàíî ïðåäèìíî îò èçñåë-íèöè îò Áúëãàðèÿ. Ñúùåñòâóâà îò íà÷àëîòî íà 90-òå. Òóê õîðàòà èäâàò ïî ðàáîòà, íî è íå ñàìî.Ïîíÿêîãà ïðîñòî, çà äà èçïëà÷àò áîëêàòà ñè.

“Âå÷å íå âÿðâàì, ÷å íåùî ùå ñòàíå, íî âñåïàê íåêà îïèòàìå”, êàçâà åäíà îò æåíèòå. Êàêâîòðÿáâà äà ñòàíå, ïèòàì. “Âèçà íå ìè äàâàò. Âèçàçà Áúëãàðèÿ. Áðàò èìàì òàì, àêî íåùî ñå ñëó÷èñ íåãî, êàê äà èäà äà ãî âèäÿ? - ïðîäúëæàâà íàñêîðîãîâîðêà æåíàòà. - Àç íå ñúì èñêàëà äà ñåèçñåëâàì. Ðåøåíèåòî å âçåòî îò áàùà ìè. Ïðåç1978 ã. ñúì áèëà íà 15. Ìåí íèêîé íå ìå å ïèòàë.Íî òàêà ñå ñëó÷èëî, ÷å ñìå äîøëè òóêà, â Òóðöèÿñúì ðàáîòèëà, â Òóðöèÿ ñå ïåíñèîíèðàõ. ×èñòàñúì è â Áúëãàðèÿ, è â Òóðöèÿ. ×åòèðè ïúòè âå÷å ìèîòêàçâàò òóðèñòè÷åñêà âèçà çà Áúëãàðèÿ.  Ðàç-ãðàä ñúì ðîäåíà, íå ìîãà äà ñè âèäÿ ðîäíîòîìÿñòî, íå ìîãà äà ñè âèäÿ ðîäíèíèòå...”

Æåíàòà íîñè ïèñìî äî áúëãàðñêîòî Ìèíèñ-òåðñòâî íà âúíøíèòå ðàáîòè. Òóê ùå ãî ïðåâåäàò,ùå ãî èçïðàòÿò, ïúê äàíî íåùî äà ñòàíå.

“Ñëó÷àÿò íå å åäèíè÷åí - îáÿñíÿâà Çèÿ Øåí.- Ìíîãî ñà òàêèâà. Íèå ïðåâåæäàìå äîêóìåíòè-òå, õîðàòà ãè ïîäàâàò â áúëãàðñêîòî êîíñóëñòâî âÈñòàíáóë, òàì âçèìàò òàêñèòå, ñëåä êîåòî õîðà-òà ïîëó÷àâàò îòêàç. Áåç íèêàêâî îáÿñíåíèå.”

Ñàìèÿò Çèÿ Øåí ñúùî èìàë ïîäîáíè ïðîáëå-ìè. Ðîäåí å â ñåëî Âèñîêà ïîëÿíà, Øóìåíñêî.Çàâúðøâà îñìè êëàñ ñ óñïåõ 5,35. (Ñòðàííî, íîè äíåñ, âå÷å íà 47 ãîäèíè Øåí ïîìíè ñ óäèâèòåë-íà òî÷íîñò óñïåõà ñè îò ó÷èëèùå.) Êàíäèäàòñòâàâ ìåõàíîòåõíèêóìà â Ëîçíèöà. Ïðèåìàò ãî. Ïîâðåìå íà èçïèòèòå îáà÷å ãî ïîïèòàëè äàëè ðîäè-òåëèòå èìàò èçñåëíè÷åñêè ïàñïîðòè. Äà, èìàò, îò-âúðíàë Øåí. Òîâà å âðåìåòî íà ïúðâàòà èçñåë-íè÷åñêà âúëíà íà áúëãàðñêè òóðöè. ÑåìåéñòâîØåí áèëî ïîäãîòâèëî ïàñïîðòèòå - çà âñåêè ñëó-÷àé, áåç ÿñíà ïðåäñòàâà äàëè ùå ãè èçïîëçâà èëèíå. Íàëè ñèíúò òðÿáâàëî äà ñå èçó÷è... Íî âåäíà-ãà ñëåä ïúðâîòî ïèñìî ñ óâåäîìëåíèå, ÷å Çèÿ ñåå êëàñèðàë â òåõíèêóìà, ïðèñòèãà âòîðî - ÷å íåãî ïðèåìàò, òúé êàòî èìà ìåæäóíàðîäåí ïàñïîðò,çíà÷è å ãîòîâ äà çàìèíàâà çà Òóðöèÿ.

“Êàêâî ìîæåõ äà íàïðàâÿ? - ïèòà ñå äíåñ Çèÿ.- Çàïèñàõ ñå â ìåáåëíîòî ó÷èëèùå â Øóìåí. Êà-òî ïîäàâàõ äîêóìåíòè, åäíà ó÷èòåëêà ìè êàçà:“Ñèíå, êàêâî ïðàâèø òóêà? Òà òè ñè îòëè÷íèê! Òèñè çà ìåõàíîòåõíèêóìà!” Äîïëàêà ìè ñå... Îã-ðîìíà îáèäà áå çà ìåí òîâà ïèñìî... Äîñòèãíàë

ÐÎÄÅÍÈ Â ÁÐÎÄÅÍÈ Â Á

ÎÁÅÊÒÈÂ 33

ñè äîíÿêúäå, ñòàðàë ñè ñå è õàéäå - âðúùàò òåîáðàòíî.”

Çèÿ ïðåäïîëàãà, ÷å ìîæå áè òàçè ñëó÷êà ñå åîêàçàëà ðåøàâàùà çà ðîäèòåëèòå ìó. Áèë ñëî-æåí êðàé íà êîëåáàíèÿòà, ïðåç 1978 ã. ñå-ìåéñòâîòî ñå ïðåìåñòèëî â Òóðöèÿ.  ÈñòàíáóëÇèÿ çàâúðøâà èêîíîìè÷åñêè òåõíèêóì, ïî÷âàâèñøå èêîíîìè÷åñêî îáðàçîâàíèå, ñëåä òîâàçàïî÷âà ðàáîòà â íîòàðèàòà. Òîâà, êîåòî â Áúëãà-ðèÿ ìó å áèëî îòíåòî, â Òóðöèÿ ñå îêàçâà âúç-ìîæíî. Èäåÿòà äà îòâîðè ïðåâîäà÷åñêî áþðîñå îôîðìÿ, êîãàòî ïðåç 89-à çàïî÷âà ìàñîâîòîèçñåëâàíå íà áúëãàðñêè òóðöè.

“Íèå âå÷å èìàõìå îïèò. Áÿõìå äëúæíè äà ïî-ìàãàìå íà ñúíàðîäíèöèòå ñè. À òå ïúðâî, ÷å áÿõàèçãîíåíè, âòîðî - íÿìàõà íèêàêâà ïðåäñòàâà êàêñå æèâåå â êàïèòàëèçìà. Áÿõà ñâèêíàëè, êàòîèìàò ÷àøà âîäà, äà ÿ ðàçïðåäåëÿò òàêà, ÷å âñè÷-êè äà ìîãàò äà ïèÿò. À â êàïèòàëèçìà, àêî èìàø÷àøà âîäà, òÿ ñè å ñàìî òâîÿ. Àêî íÿìàø, ñòîèøæàäåí.”

Ðàçãîâîðúò íè ïðåêúñâà çà êðàòêî, çàùîòî âè-êàò Çèÿ ïî ðàáîòà. Êëèåíòèòå ñà ìíîãî - çà ïðå-âîä íà äèïëîìè, ïúëíîìîùíè çà óïðàâëåíèå íàçåìè, íàïîñëåäúê íàé-ìíîãî ñå ïðåâåæäàò òðó-äîâèòå êíèæêè çà óðåæäàíå íà ïåíñèè... È ðàç-áèðà ñå - çà âèçè.

“Êîãàòî äîéäîõìå òóê, áúëãàðñêàòà äúðæàâàåäíîñòðàííî ïðåêðàòè áúëãàðñêîòî íè ãðàæ-äàíñòâî. Íèå íå ñìå ãî èñêàëè, ìîëáè íå ñìåïóñêàëè. Òîâà íå âàæè çà èçñåëíèöèòå îò 1989 ã.,êîèòî äîéäîõà ñ òóðèñòè÷åñêè ïàñïîðòè. Ñåãàíèå, ðîäåíèòå â Áúëãàðèÿ è ïðåñåëèëè ñå òóê âêðàÿ íà 70-òå ãîäèíè, ñìå ñàìî òóðñêè ãðàæäà-íè. Ìîæåì äà ïîäàäåì ìîëáà çà áúëãàðñêîãðàæäàíñòâî, íî òàì èìà åäíà ãðàôà “ïðîèç-õîä”. Àêî ïèøåø, ÷å ñè áúëãàðèí, ïîëó÷àâàøãðàæäàíñòâî. Íî àç ñúì òóð÷èí. Ïî ïðîèçõîä ñúìòàêúâ, êàê äà ïèøà, ÷å ñúì áúëãàðèí?! Äà, àç ñúìðîäåí â Áúëãàðèÿ è âèíàãè êàçâàì, ÷å òîâà å ìîÿ-òà ðîäèíà, íî òàì ñúì ðîäåí êàòî òóð÷èí. Äðó-ãèÿò âàðèàíò äà ïîñåùàâàì Áúëãàðèÿ, å àêî ñèèçâàäÿ äîêóìåíò çà âðåìåííî ïðåáèâàâàíå. Çàöåëòà îáà÷å å íåîáõîäèìî äà ïðåêàðâàì òàì 6ìåñåöà îò ãîäèíàòà. Å, ìîãà ëè äà ñè îñòàâÿ ðà-áîòàòà, ñåìåéñòâîòî è äà ñòîÿ áåç íèùî òîëêîâàäúëãî òàì? Íå ìîãà. Òîâà ñúùî å áåçóìèå. Õàé-äå, óñïÿõ äà ñè èçâàäÿ òàêúâ äîêóìåíò, íî ìàéâå÷å íå å âàëèäåí. Íà æåíà ìè îáà÷å íå ìîæàõ.Êàòî äîøëè â Òóðöèÿ, ïèòàëè áàùà é êúäå å ðîäå-íà, òîé êàçàë “Åñêè Äæóìà”. Òîâà å òóðñêîòî èìåíà Òúðãîâèùå. Òàêà è çàïèñàëè. Ñåãà îáà÷å â áúë-ãàðñêîòî êîíñóëñòâî êàçâàò, ÷å òîâà íå áèëî âÁúëãàðèÿ. Ïèòàì ãè, íå çíàÿò ëè, ÷å òàêà êàçâàò

Îòçèâ çà íîâàòà êíèãà íà Ìèõàèë Ãðóåâ

è Àëåêñåé Êàëüîíñêè “Âúçðîäèòåëíèÿò

ïðîöåñ. Ìþñþëìàíñêèòå îáùíîñòè è

êîìóíèñòè÷åñêèÿò ðåæèì” ÷åòåòå â

ñëåäâàùèÿ áðîé íà “Îáåêòèâ”

òóðöèòå íà Òúðãîâèùå. Çíàåëè. Îáà÷å íå ìîæå-ëî. Èäè ãè ðàçáåðè. Îñòàâà ñàìî âúçìîæíîñòòàäà ïîëó÷àâàìå òóðèñòè÷åñêè âèçè, íî åòî - íåâè-íàãè äàâàò. Íèêîé íå çíàå çàùî íè ãè îòêàçâàò.Íèêîé íèùî íå îáÿñíÿâà. Êàòî ñè ðîäåí â Àìå-ðèêà, íàëè öÿë æèâîò ñè îñòàâàø àìåðèêàíñêèãðàæäàíèí? Ñàìî ïðè íàñ - íå ìîæåëî.”

Çèÿ Øåí íÿêîëêî ïúòè å ïèñàë ïðåäëîæåíèÿäî ðàçëè÷íè èíñòàíöèè äà ñå èçìèñëè è âúâåäåíÿêàêúâ äîêóìåíò çà ðîäåíèòå â Áúëãàðèÿ, êîéòîäà èì äàâà ïðàâî ïîíå âåäíúæ â ãîäèíàòà äà ñåâðúùàò ïî ðîäíèòå ñè ìåñòà.

“Íèå íå èñêàìå ìíîãî - äà ñè âèäèì ðîäíè-íèòå, äà ñåäíåì ñ ïðèÿòåëèòå íà åäíà ÷àøêà èòîëêîâà. Çà íàñ ìèëî è ñêúïî, çà Áúëãàðèÿ äîá-ðå, ÷å ùå ñè îñòàâèì ïàðèòå òàì. Íèùî äðóãî,íèùî òîëêîâà ñëîæíî, ÷å äà íå ìîæå äà áúäåèçïúëíåíî.”

Ïðàâ å Çèÿ Øåí. Ïðàâà å è æåíàòà, äîøëà äàé ïðåâåæäàò ïèñìî äî âúíøíî ìèíèñòåðñòâî -ïîñëåäåí îò÷àÿí âîïúë íà ïðîòåñò. Îáà÷å äàëèùå èìà ðåçóëòàò? �

ÁÚËÃÀÐÈßÚËÃÀÐÈß

34 ÎÁÅÊÒÈÂ

Òîäîð ÒÎÄÎÐÎÂ

Íàáëèæàâàò îëèìïèéñêèòå èãðè â Ïåêèí.Îëèìïèàäàòà. Òàçè çíàêîâà äóìà å äîñòà-

òú÷íà, çà äà ïðåäàäå âñè÷êè ÷óâñòâà è âúëíå-íèÿ, ñ êîèòî íåñëó÷àéíî å íàòîâàðåíà. Ñïîð-òíèÿò äóõ, ïðåïúëíåíèòå ñòàäèîíè, ïðàçíèêúò, ðå-êîðäèòå, ðàäîñòòà... ôåúðïëåéúò - íà áúëãàðñêèùå ðå÷å ÷åñòíàòà èãðà. È îñâåí òîâà ëÿòî å.

Êàòî ìàëúê ñèëíî ìå èíòåðåñóâàõà ñâåòîâ-íèòå ïúðâåíñòâà ïî ôóòáîë. Îíåçè ñòàðèòå, ëå-ãåíäàðíèòå. Ðîâåõ ñå èç ôóòáîëíèòå åíöèêëî-ïåäèè, ðåäêèòå, öåííè, íåäîòàì ïðèâëåêàòåë-íè ñîöèçäàíèÿ îò îíîâà âðåìå, è íàèçóñòÿâàõèìåíàòà íà ìèòè÷íè ôóòáîëíè ãåðîè è ñòàäèî-íè. Ðàçãëåæäàõ àðõèâíèòå ÷åðíî-áåëè ñíèìêè,íà êîèòî ñìåøíî èçãëåæäàùè ôóòáîëèñòè ñúññòàðîìîäíè åêèïè ïîäðèòâàõà îâåõòåëè îò äèñ-òàíöèÿòà íà âðåìåòî êîæåíè êúëáà. È âñå ïàêîêîëî âñè÷êî òîâà èìàøå íÿêàêâà ìàãèÿ. Íå-ùî, êîåòî è äî äíåñ ñúáóæäà î÷àðîâàíèå èóñìèâêà. Èìàøå îáà÷å è íÿêîëêî ñíèìêè â òå-çè êíèæêè, êîèòî ìè ñå ñòðóâàõà íÿêàê ñìóùà-âàùè è íåóìåñòíè. Ñâåòîâíîòî ïúðâåíñòâî âÈòàëèÿ, 1934 ã. Äó÷åòî íà òðèáóíèòå çàåäíî ñëåãåíäàðíèÿ èòàëèàíñêè òèì, ñïå÷åëèë òèòëàòàçà ïúðâè ïúò... òðèóìôúò îêîëî âñè÷êî òîâà. Âñåïàê Copa del Mondo å.

Äâå ãîäèíè ïî-êúñíî. Îëèìïèàäàòà â Áåð-ëèí. Êàäðè îò ñúùèÿ àðõèâ. Ñâàñòèêè è îëèìïèé-ñêè êðúãîâå, Õèòëåð è Ãüîáåëñ ïîäïèñâàò àâ-òîãðàôè ïðåä åíòóñèàçèðàíè è ùàñòëèâè òúë-ïè, ôþðåðúò îòêðèâà èãðèòå. Âðåìå çàîëèìïèàäà å. Åäíî ñâåòëî áåðëèíñêî ëÿòî. Íîíÿêàê íåùî íå ïàñâàøå. Èíòóèòèâíî íå ïðèå-ìàõ, ÷å òåçè íåùà ìîãàò äà âúðâÿò ðúêà çà ðú-êà. Òàêúâ å áèë ñâåòúò òîãàâà, ìèñëåõ ñè. Òîâà å÷àñò îò ÷åðíî-áÿëîòî ìèíàëî, îò ñòàðèÿ ñâÿò,ñåãà ñâåòúò å öâåòåí, íåùî ïîäîáíî íå áè ìîã-ëî íèêîãà äà ñå ïîâòîðè. Çàùîòî èãðàòà è íà-ñèëèåòî íÿìàò íèùî îáùî. Ïðåäè âðåìå ñ êî-ëåãè ôèëîñîôè äèñêóòèðàõìå

êàêâî ñå ñëó÷âà, êîãàòî çëîòî

ñå äåãèçèðà êàòî èãðà

Ìîÿò îòãîâîð íå ñå å ïðîìåíèë äî äíåñ -òîãàâà ïðèñúñòâèåòî íà çëîòî ñòàâà ïî-èñòèí-ñêî, ïî-àâòåíòè÷íî.

Ïðîáëåìúò çà Îëèìïèàäàòà â Ïåêèí íå åâúïðîñ íà èíòåðïðåòàöèÿ, íà ïîëèòè÷åñêè ïî-çèöèè èëè âúçãëåäè. Òîâà å âúïðîñ îò òèïà “äàáúäåø èëè äà íå áúäåø” ÷îâåê. Òîçè ìîìåíòîáèêíîâåíî ðàäèêàëíî íè ðàçäåëÿ, äîðè êî-ãàòî íå ãî ñúçíàâàìå. Òóê íå ñòàâà äóìà çà àá-ñòðàêòíà ïîëèòèêà, îáùåñòâåíà ñòðàòåãèÿ, ïî-

Íÿìà âðåìå çà ôåúðïëåéçà è ò.í. Íåäîïóñòèìî å èçîáùî ïðîâåæäàíåòîíà îëèìïèéñêè èãðè â ñòðàíà, â êîÿòî íÿìà ÿñíîèçðàçåíî äåìîêðàòè÷íî óïðàâëåíèå è îùå ïî-ÿñíî îòíîøåíèå êúì ÷îâåêà è ÷îâåøêèòå ïðà-âà. Íå ãî äîïóñêà ñìèñúëúò íà îëèìïèàäàòà.Çàðàäè ïîääúðæàíåòî íà õóìàíèòàðíà êðèçà,èçðàçåíà â ðåàëíîòî è ìàùàáíî óíèùîæàâà-íå íà ÷îâåøêè æèâîòè, êàêòî òîâà ñòàâà â Äàð-ôóð áëàãîäàðåíèå íà êèòàéñêîòî âåòî â ÎÎÍ.Èëè çàðàäè çàëè÷àâàíåòî íà Òèáåò - êúäåòî íàãðàæäàíèòå íà åäíà ñòðàíà íå ñå ãàðàíòèðàòåëåìåíòàðíè ïðàâà, êúäåòî èìà ïîëèòè÷åñêèçàòâîðíèöè. ×îâåê íå îòèâà íà òàêèâà ìåñòàäà âèêà íà îëèìïèéñêèòå èãðè.

Ñåãà çíàì, ùå âèäèì îòíîâî îíåçè àðõèâ-íè êàäðè, ñàìî ÷å öâåòíè è ñ ðåêëàìè íà “Êî-êà-Êîëà”. Ùå âèäèì òðèóìôà íà êèòàéñêèÿñïîðò, òúðæåñòâîòî íà åäèí îáíîâåí íàöèîíà-ëåí äóõ, ùå âèäèì çëàòíè ìåäàëè, ðåêîðäè, íå-áîñòúðãà÷è, èêîíîìè÷åñêè ÷óäåñà, ùå âèäèìäîðè äúðæàâíè ëèäåðè ïî òðèáóíèòå, ðúêîìà-õàùè è ìîæå áè äàâàùè àâòîãðàôè. Ùå âèäèìñìàéâàùî îòêðèâàíå. Ùå íè ïîêàæàò ìîäå-ðåí Êèòàé - ñòðàíàòà íà áúäåùåòî, è íåâèæäà-íè äîñåãà êàòî ìàùàá è ïðåäñòàâÿíå îëèìïèé-ñêè èãðè. Åäíî ñâåòëî, îçàðåíî îò íåîíîâèðåêëàìè è âòîðà÷åíè â áúäåùåòî ëèöà ïåêèí-ñêî ëÿòî. Êàòî â Áåðëèí, ñàìî ÷å êàðòèíàòà ùåå êàòî îò àìåðèêàíñêî èëþñòðîâàíî ñïèñà-íèå. È ñ ïîäõîäÿùèòå ñïîíñîðè. Ùå ñå ïðî-äàâà äîáðå. Òàêàâà î÷åâèäíî å äåéñòâèòåë-íîñòòà, òàêà ãî èñêà ñâåòîâíèÿò ïàçàð è îáå-çêúðâåíèòå èñòîðè÷åñêè ñâåòîâíè ëèäåðè. Èñ-òîðè÷åñêè

ñìóùàâàùà å òúêìî

òàçè ïîëèòè÷åñêà àíåìèÿ

òîçè íåäîñòèã íà ÷îâåøêè êà÷åñòâà â ïîëèòè-÷åñêîòî. Çàùîòî ñâåòúò, òàêúâ, êàêúâòî ãî íàá-ëþäàâàìå îò êðåñëàòà ñè íà òåëåâèçèîííèòååêðàíè, å ðåïåòèöèÿ çà áúäåùåòî. Áúäåùåòîíà äåöàòà, êîèòî ïðàâèì â ùàñòëèâèòå ñè ëåòíèíîùè, è íà ÷îâåêà èçîáùî, àêî òîâà èìà çíà-÷åíèå. Íî âñå ïàê ëÿòî å... Ùå ñè ïèåì äæèíà ñòîíèê ïðåä òåëåâèçîðà è ùå ãëåäàìå îëèìïèà-äà. À ìèñëåíåòî ìîæå äà ïî÷àêà.

Åäíî å ÿñíî - Îëèìïèàäàòà å ëèøåíà âå÷åè îò ñèìâîëíèòå ñè ôóíêöèè, è îò ïîëèòè÷åñêî-òî çíà÷åíèå, è îò äèïëîìàòè÷åñêàòà ðîëÿ, êîè-òî å èìàëà îùå îò ïúðâèòå èãðè. À òîâà âèíàãè åáèëî çíàê çà ñåðèîçíà ñâåòîâíà êðèçà íà ÷î-âåøêîòî ïîâåäåíèå.

À è îùå íåùî - âðåìåòî çà ÷åñòíà èãðà ìàéîòäàâíà ïðèêëþ÷è.�

(â. “Äíåâíèê”, 17.07.2008 ã.)

ÎÁÅÊÒÈÂ 35

ÏÎ ÑÂÅÒÀÏÎ ÑÂÅÒÀ

 äîêëàäà ñè îò 07.07.2008 ã. Õþìàí Ðàéòñ Óî÷ òâúð-äè, ÷å êèòàéñêîòî ïðàâèòåëñòâî ïðîäúëæàâà äà

ïðå÷è è çàïëàøâà ïðåäñòàâèòåëè íà ìåäèèòå, âúïðå-êè íåêîëêîêðàòíèòå îáåùàíèÿ äà ñå ïðåìàõíàò îã-ðàíè÷åíèÿòà âúðõó æóðíàëèñòèòå ïðåäè Îëèìïèéñêè-òå èãðè.

Êèòàéñêîòî ïðàâèòåëñòâî çàáðàíè íà ìåñòíàòà êè-òàéñêîãîâîðÿùà ìåäèÿ äà ïóáëèêóâà íåäîáðîæåëà-òåëíè íîâèíè ïðåäè èãðèòå. Òàêà, ÷óæäèòå ìåäèè îñ-òàâàò åäèíñòâåíèÿò èçòî÷íèê íà ðåïîðòàæè çà ìíî-æåñòâî ñåðèîçíè ïðîáëåìè â Êèòàé äíåñ. Íî ñèñòå-ìàòè÷íîòî íàáëþäåíèå, ïðåïÿòñòâàíå, ìíîæåñòâîòîíà÷èíè çà ñïëàøâàíå è íàòèñêúò âúðõó ìåñòíèòåàñèñòåíòè çàòðóäíÿâàò óñèëèÿòà íà ÷óæäèòå êîðåñ-ïîíäåíòè äà òúðñÿò èñòîðèè çà ðàçñëåäâàíå.

“Çàùèòíèöèòå è êðèòèöèòå íà èãðèòå â Ïåêèí ñàñúãëàñíè çà åäíî - ÷å ïî-ìàëêîòî îãðàíè÷åíèÿ íàìåæäóíàðîäíàòà ìåäèÿ è ïîãëåä êúì Êèòàé â òîçè ìî-ìåíò ùå ñïîìîãíàò çà íàïðåäúêà â ñïàçâàíåòî íà÷îâåøêèòå ïðàâà â Êèòàé, - êàçà Ñîôè Ðè÷àðäñúí îòÕÐÓ. - Íî êèòàéñêîòî ïðàâèòåëñòâî - ñ ïîìîùòà íàÌåæäóíàðîäíèÿ îëèìïèéñêè êîìèòåò - ñå ñòàðàå ïîâñÿêàêúâ íà÷èí äà ïðå÷è íà òîçè ïðîãðåñ.”

 äîêëàäà: “Çàáðàíåíèòå çîíè íà Êèòàé: èçãîí-âàíå íà ìåäèèòå îò Òèáåò è äðóãè “÷óâñòâèòåëíè” èñ-òîðèè, ïðåäñòàâÿ ïîâå÷å îò 60 èíòåðâþòà ñ êîðåñ-ïîíäåíòè â Êèòàé â ïåðèîäà äåêåìâðè 2007 ã. - þíè2008 ã. Äîêóìåíòèðà ñå ôàêòúò, ÷å ÷óæäèòå êîðåñ-ïîíäåíòè è òåõíèòå èçòî÷íèöè âñå îùå ñà ñïëàøâà-íè è âúçïðåïÿòñòâàíè îò ïðåäñòàâèòåëè íà ïðàâèòåëñ-òâîòî èëè òåõíè ïðèáëèæåíè, êîãàòî ñà ïî ñëåäèòåíà èñòîðèÿ, êîÿòî ìîæå äà ïðèòåñíè âëàñòèòå, ðà-çîáëè÷è íå÷èÿ ãðåøêà èëè äà äîêóìåíòèðà ñîöèàë-íî íåäîâîëñòâî.

Êúì íÿêîè æóðíàëèñòè ñà áèëè îòïðàâÿíè ñåðèîç-íè çàïëàõè çà æèâîòà è áåçîïàñíîñòòà èì. Åäèí îòïîñëåäíèòå ñëó÷àè å, ÷å Ìèíèñòåðñòâîòî íà âúíøíè-òå ðàáîòè íà Êèòàé å îòêàçàëî äà ðàçñëåäâà ñìúð-òíèòå çàïëàõè, îòïðàâåíè ïðåç ìàðò è àïðèë 2008 ã.ñðåùó ïîâå÷å îò 10 êîðåñïîíäåíòè è òåõíèòå ñåìåé-ñòâà. Ïðåç ñåïòåìâðè 2007 ã. ñòàðøèÿò êîðåñïîíäåíòíà Ðîéòåðñ Êðèñ Áúêëè áå áèò è çàäúðæàí îò öèâèëíèïîëèöàè, ñëåä èíòåðâþòàòà ìó ñúñ ñåëÿíè, äîøëè âÏåêèí äà òúðñÿò ñïðàâåäëèâîñò çà çëîóïîòðåáèòå, èç-âúðøåíè ñðåùó òÿõ îò ìåñòíèòå âëàñòè. Íà ñëåäâà-ùèÿ ìåñåö íîâèíàð îò åäíà åâðîïåéñêà òåëåâèçèÿ åáèë çàïëàøåí ïî ñúùèÿ íà÷èí, äîêàòî ñå îïèòâàë äàîòðàçè ðàçìèðèöè â ïðîâèíöèÿ Õåáåé.

Êèòàé ñúùî òàêà çàïëàøâà äîñòúïà íà èíôîðìà-öèîííè àãåíöèè, êîèòî íå “ñïàçâàò ïðàâèëàòà”. Ïðåç

íîåìâðè 2007 ã. åäíà ÷óæäà íîâèíàðñêà ìðåæà, êîÿòîïóáëè÷íî ñå îïëàêàëà îò ïðåäèøåí òîðìîç, áèëà óâå-äîìåíà îò êèòàéñêîòî Ìèíèñòåðñòâî íà âúíøíèòå ðà-áîòè, ÷å àêðåäèòàöèÿòà é äà îòðàçÿâà Îëèìïèéñêèòåèãðè å â îïàñíîñò. Íÿêîëêî íîâèíàðñêè îðãàíèçàöèèñà ñúîáùèëè çà òðóäíîñòè â ïîëó÷àâàíåòî íà âèçè èàêðåäèòàöèÿ ïðåäè èãðèòå, à äðóãè ñà çàïî÷íàëè îò-êðèòî äà ñïîäåëÿò ïðèòåñíåíèÿòà ñè, ÷å äîñòúïúò èìäî ìåñòà êàòî Òÿíàíìúí ùå áúäå îãðàíè÷åí.

“Òåçè îãðàíè÷åíèÿ íàìàëÿâàò îáåìà íà èíôîð-ìàöèÿ, êîéòî 25 000 êîðåñïîíäåíòè, êîèòî ùå îòèäàòâ Êèòàé çà èãðèòå, ìîãàò äà ïîêðèÿò, - êàçà Ðè÷àðäñúí.- Æóðíàëèñòèòå, êîèòî ñå îïèòâàò äà ïðåäàâàò îáå-êòèâíî ñëîæíàòà ðåàëíîñò íà ìîäåðåí Êèòàé, ñà èç-ïðàâåíè ïðåä èñòèíñêè ðèñêîâå, âúïðåêè îáåùàíèÿòàíà ïðàâèòåëñòâîòî äà èì äàäå ïî-ãîëÿìà ñâîáîäà.”

Ïðåç 2001 ã. êèòàéñêîòî ïðàâèòåëñòâî îáåùà íàÌåæäóíàðîäíèÿ îëèìïèéñêè êîìèòåò, ÷å ùå ñúáëþ-äàâà ñâîáîäàòà íà èçðàçÿâàíå ïî âðåìå íà ïîäãî-òîâêàòà íà ïåêèíñêèòå èãðè. Ïðåç ìàé 2007 ã. â “Íà-ðú÷íèê çà ÷óæäèòå ìåäèè” ïðàâèòåëñòâîòî îáÿâè íî-âè ñâîáîäè çà àêðåäèòèðàíèòå ÷óæäè æóðíàëèñòè.Âðåìåííèòå íîðìè, â ñèëà îò 01.01.2007 ã. äî17.10.2008 ã., ïîçâîëÿâàò íà ÷óæäèòå æóðíàëèñòè ñâî-áîäíî äà ïðîâåæäàò èíòåðâþòà ñ âñåêè ñúãëàñåí êè-òàéñêè ãðàæäàíèí èëè îðãàíèçàöèÿ. Íî òåçè ðåãóëà-öèè íå ñå îòíàñÿò äî êèòàéñêèòå æóðíàëèñòè.

Äîêàòî íÿêîè êîðåñïîíäåíòè îòáåëÿçâàò ïîäîá-ðåíèÿòà, âñëåäñòâèå íà òåçè íîâè íîðìè, ïîâå÷åòîñïîäåëÿò, ÷å òå òâúðäå ìàëêî ñà èì ïîìîãíàëè ïðèîòðàçÿâàíåòî íà îíîâà, êîåòî ïðåäñòàâèòåëèòå íàïðàâèòåëñòâîòî ñà ðåøèëè äà ñêðèÿò. Òî âêëþ÷âà âè-ñîêî íèâî íà êîðóïöèÿ, åòíè÷åñêè êîíôëèêòè, ñîöèàë-íè ðàçìèðèöè, ïðîáëåìè â çäðàâåîïàçâàíåòî, êàêòîè ðàáîòàòà íà êèòàéñêàòà ñèñòåìà çà çàäúðæàíå -çàòâîðè, òðóäîâè ëàãåðè, áîëíèöè çà ïñèõè÷íî áîëíèè ïîëèöåéñêè ó÷àñòúöè.

Ïîêàçàòåëíî å ïîâåäåíèåòî íà âëàñòèòå, êîèòîáÿõà íåîáè÷àéíî îòâîðåíè êúì ìåäèéíî îòðàçÿâà-íå íà áúðçàòà èì ðåàêöèÿ ñëåä çåìåòðåñåíèåòî âÑè÷óàí. Íî âåäíàãà ùîì íîâèíèòå ñå íàñî÷èõà êúìâåðîÿòíàòà âèíà íà óïðàâëÿâàùèòå, ÷å íå ñà íàïðà-âèëè ïîâå÷å ïðåäâàðèòåëíî äà íàìàëÿò ùåòèòå, òå ñåâúðíàõà êúì ïî-çàáðàíèòåëíîòî ñè ïîâåäåíèå. Íà03.06 ïîëèöèÿòà èçãîíâà ðåïîðòåð è äâàìà ôîòîãðà-ôè íà Àñîøèåéòåä Ïðåñ îò ñöåíàòà íà ïðîòåñò íàðîäèòåëèòå íà çàãèíàëè ó÷åíèöè. Îñòàâà íåÿñíî äà-ëè ÷óæäèòå êîðåñïîíäåíòè ùå ìîãàò äà îòðàçÿò ðàñò-ÿùèòå îáùåñòâåíè èñêàíèÿ çà ïîåìàíå íà îòãîâîð-íîñò.� www.hrw.org

Íàðóøåíè ñà ïðàâàòà íà ìåäèèòå,

êîèòî ùå îòðàçÿâàò îëèìïèéñêèòå èãðè

Êèòàé:

36 ÎÁÅÊÒÈÂ

ÏÎ ÑÂÅÒÀÏÎ ÑÂÅÒÀ

Ðè÷àðä ÄÈÊÚÐäèðåêòîð íà ìåæäóíàðîäíàòà

ïðàâíà ïðîãðàìàêúì Õþìàí Ðàéòñ Óî÷

Äèïëîìàòè, ñúäèè, àäâîêàòè, àêòèâèñòè çà ÷îâåøêèïðàâà è ÷ëåíîâå íà íåïðàâèòåëñòâåíè îðãàíèçà-

öèè îòáåëÿçâàò 10-ãîäèøíèíà îò ñïîðàçóìåíèåòî,êîåòî ó÷ðåäè Ìåæäóíàðîäíèÿ êðèìèíàëåí ñúä. Ñúç-äàâàíåòî íà ñúäà áå èçêëþ÷èòåëíà ñòúïêà â óâåëè÷à-âàíåòî íà äîñåãà íà ïðàâîòî äî îòãîâîðíèòå çà ìà-ñîâè êëàíåòà íà öèâèëíè è óïîòðåáàòà íà èçíàñèëâà-íåòî êàòî âîåííî îðúæèå.

Íî òîâà, íà êîåòî íÿìà äà ñå îáúðíå ãîëÿìî âíè-ìàíèå ïî âðåìå íà ïðàçíåíñòâàòà, ñà òðóäíîñòèòå,êîèòî ñúäúò ñðåùàøå ïî âðåìå íà àðåñòèòå. Ìåæäó-íàðîäíèÿò êðèìèíàëåí ñúä íÿìà ïîëèöåéñêà åäèíè-öà, êîÿòî äà èçïúëíÿâà çàïîâåäèòå ìó. Òîé å íàïúëíîçàâèñèì îò ïîìîùòà íà ïðàâèòåëñòâàòà - ïîíÿêîãàèìåííî òåçè ïðàâèòåëñòâà ñà ñâúðçàíè ñ ïîâäèãíàòè-òå îáâèíåíèÿ. È çà ðàçëèêà îò äðóãèòå òðèáóíàëè,Ìåæäóíàðîäíèÿò êðèìèíàëåí ñúä èìà ìàíäàòà äàðàçñëåäâà ïðåñòúïëåíèÿ, èçâúðøåíè ïî âðåìå íà âñåîùå ïðîäúëæàâàùè êîíôëèêòè.

Òàçè ðàçëèêà âîäè äî ïîñëåäñòâèÿ, êîèòî ìîæå èäà ñà íàìàëèëè åôåêòèâíîñòòà íà ñúäà. Íåãîâèÿò ìàí-äàò â “ðåàëíî âðåìå” îçíà÷àâà, ÷å òîé ðàçñëåäâàïðåñòúïëåíèÿ, äîðè êîãàòî â õîä ñà äðóãè âàæíè äèï-ëîìàòè÷åñêè öåëè, êàòî ìèðíèòå ïðåãîâîðè èëè èç-ïîëçâàíåòî íà ìèðîòâîðíè ñèëè.

Ðåçóëòàòúò: íÿêîè ïðåäñòàâèòåëè íà äèïëîìàòè÷åñ-êàòà îáùíîñò ñìÿòàò, ÷å òúðñåíåòî íà ñïðàâåäëèâîñòìîæå äà ñå îêàæå ïðåïÿòñòâèå çà ìèðà. Òîâà îòíî-øåíèå âå÷å å îòñëàáèëî ìîùíàòà äèïëîìàòè÷åñêà èïîëèòè÷åñêà ïîäêðåïà, îò êîÿòî Ìåæäóíàðîäíèÿò êðè-ìèíàëåí ñúä ñå íóæäàå, çà äà óñïåå. Êàêòî ÎÎÍ, òà-êà è îòäåëíè ïðàâèòåëñòâà ñà ñå îñëóøâàëè, êîãàòîñà áèëè ìîëåíè äà äåéñòâàò íàñèëñòâåíî ïðè íàòèñ-êà çà àðåñòè.

Íàïðèìåð, êîãàòî ÷ëåíîâå íà Ñúâåòà ïî ñèãóð-íîñòòà êúì ÎÎÍ îòïúòóâàõà çà Êàðòóì ïðåç þíè 2007ã. çà ïðåãîâîðè ñúñ ñóäàíñêîòî ïðàâèòåëñòâî, ñúâå-òúò íå âêëþ÷è â òåìèòå çà îáñúæäàíå ôðàïèðàùîòîïðåïÿòñòâàíå îò ñòðàíà íà Êàðòóì íà àðåñòèòå íàñúäà - âúïðåêè ÷å ñàìèÿò ñúâåò áå ïîìîëèë Ìåæäó-íàðîäíèÿ êðèìèíàëåí ñúä äà ðàçñëåäâà ñèòóàöèÿ-òà â Äàðôóð.

È âñå ïàê, ãîäèíà ïî-êúñíî, ïî âðåìå íà ìèñèÿòàñè â Ñóäàí, ñúâåòúò âêëþ÷è ïîñòîÿííîòî ïðåïÿòñòâàíåíà ñïðàâåäëèâîñòòà îò ñòðàíà íà Êàðòóì ñðåä ïðîá-ëåìèòå çà îáñúæäàíå. À íà 09.06 Ñúâåòúò ïî ñèãóð-íîñòòà íàïðàâè èçÿâëåíèå, â êîåòî ïðèçîâàâà Ñóäàíäà ñúòðóäíè÷è íà ìåæäóíàðîäíèÿ ñúä.

Êîãàòî ìèðíèòå ïðåãîâîðè

ïîäðîíâàò ñïðàâåäëèâîñòòà

Íî òåíäåíöèÿòà äà ñå æåðòâà ñïðàâåäëèâîñòòà,íå å îãðàíè÷åíà äî ìåæäóïðàâèòåëñòâåíè äåéñòâèÿ.Ïîäîáåí èìïóëñ ñå ñðåùà è â îòíîøåíèÿòà íà ÎÎÍñ Àðìèÿòà íà áîæèÿòà ñúïðîòèâà - âúñòàíè÷åñêàãðóïèðîâêà, êîÿòî âúðøåå â ñåâåðíà Óãàíäà îò 20ãîäèíè.

Âîäåíà îò Äæîóçåô Êîíè, áóíòîâíè÷åñêàòà ãðóïè-ðîâêà èìà çàïàçåíàòà ìàðêà äà îòâëè÷à õèëÿäè äåöàè äà ïðåâðúùà ìîì÷åòàòà â äåöà âîéíèöè, à ìîìè÷å-òàòà â ñåêñóàëíè ðîáèíè. Ïîäòèêíàò äîíÿêúäå îò çà-ïîâåäèòå çà àðåñò, èçäàäåíè îò Ìåæäóíàðîäíèÿ êðè-ìèíàëåí ñúä çà íåãî è ñòàðøèòå ìó êîìàíäèðè, Êîíèñå ñúãëàñè äà ó÷àñòâà â ìèðíèòå ïðåãîâîðè. Íî òîéíàñòîÿ ñúäúò äà ìàõíå çàïîâåäèòå, êàòî óñëîâèå çàïîñòàâÿíå íà ïîäïèñà ìó âúðõó åâåíòóàëíî ñïîðàçó-ìåíèå.

Ñúâåòúò ïî ñèãóðíîñòòà êúì ÎÎÍ áå ãîòîâ äà ñêëî-íè ïðåä èçèñêâàíèÿòà íà Àðìèÿòà íà áîæèÿòà ñúïðî-òèâà, êàòî îáåùà, ÷å çàïîâåäèòå íà ñúäà íÿìà äà âëÿçàòâ ñèëà, àêî Êîíè ïîäïèøåøå ñïîðàçóìåíèåòî. Íî òîéòàêà è íå ñå ïîÿâè. Èçëèçà, ÷å áóíòîâíè÷åñêàòà ãðóïè-ðîâêà å èçïîëçâàëà ïðåãîâîðèòå êàòî ïàðàâàí äà çà-ïúëíè îïðàçíåíèòå ñè ðåäèöè, ïðåäèçâèêâàéêè ðàç-ðóõà â òðè àôðèêàíñêè äúðæàâè ñ îòâëè÷àíåòî íà îùåäåöà.

È äðóãè ñúäèëèùà ñà ñðåùàëè ïîäîáíè òðóäíîñ-òè. Íàïðèìåð, çàïîâåäòà, èçäàäåíà îò îáùèÿ ñúä íàÎÎÍ è Ñèåðà Ëåîíå çà àðåñòà íà ×àðëç Òåéëúð, êî-ãàòî òîé áå ïðåçèäåíò íà Ëèáåðèÿ, íå ñòèãíà äîíèêú-äå. Ïðè÷èíàòà áå, ÷å òîé ó÷àñòâàøå â ìèðíè ïðåãîâî-ðè çà ïðåêðàòÿâàíå íà ãðàæäàíñêàòà âîéíà â ñòðà-íàòà.

Èíöèäåíòè êàòî òîçè âîäÿò äî ñëåäíîòî çàêëþ÷å-íèå: îìàëîâàæàâàíåòî íà ñïðàâåäëèâîñòòà çà ïîñ-òèãàíåòî íà äðóãè öåëè, íå âîäè äî íèùî äîáðî. Òîïîäðîíâà âúðõîâåíñòâîòî íà çàêîíà è ïîäâåæäà æåð-òâèòå íà íåñïðàâåäëèâîñò è áåççàêîíèå. Îùå ïîâå-÷å, ÷å ìèð, îñíîâàí íà áåçíàêàçàíîñò, åäâà ëè ùåèçäúðæè äúëãî. Âðúçêàòà ìèð - ñïðàâåäëèâîñò òðÿáâàäà áúäå ñëåäåíà âíèìàòåëíî è îáåêòèâíî, çàùîòîïðîáëåìúò ùå ñå ïîÿâÿâà îòíîâî è îòíîâî.

Ïî âðåìå íà ñúáèòèÿòà, îòáåëÿçâàùè 10-ãîäèøíè-íàòà íà Ìåæäóíàðîäíèÿ êðèìèíàëåí ñúä, äèïëîìà-òèòå òðÿáâà äà íàïðàâÿò íåùî ïîâå÷å îò òîâà äà ñåïîçäðàâÿâàò, ÷å ïðåäè äåñåò ãîäèíè ñà ïîñòúïèëè ïðà-âèëíî. Äîáðå å òå äà îáâúðæàò ìèðíèòå ïðåãîâîðè ñäúëã êúì ñïðàâåäëèâîñòòà, êàêòî òÿ áå îïðåäåëåíà ïîâðåìå íà ïúðâîòî êîäèôèöèðàíå íà ñïîðàçóìåíèå-òî â Ðèì. Õóáàâî å òå äà ðàáîòÿò çà ñïðàâÿíåòî ñ êðàò-êîñðî÷íèòå ïðîáëåìè, âúçíèêíàëè ïî âðåìå íà ìèð-íèòå ïðåãîâîðè, íî áåç òîâà äà âîäè äî îìàëîâàæà-âàíå íà ñïðàâåäëèâîñòòà.�

www.hrw.org

ÎÁÅÊÒÈÂ 37

ÏÎ ÑÂÅÒÀÏÎ ÑÂÅÒÀ

 ñâîé ñêîðîøåí äîêëàä Õþìàí Ðàéòñ Óî÷ òâúðäè,÷å ìåñòíèòå è îáëàñòíèòå ñúäèëèùà â Áîñíà è Õåð-

öåãîâèíà ñà èçïðàâåíè ïðåä ñåðèîçíè ïðåäèçâèêà-òåëñòâà â óñèëèÿòà èì ÷åñòíî è åôèêàñíî äà ðàçãëåæ-äàò äåëà çà âîåííè ïðåñòúïëåíèÿ, ïðåñòúïëåíèÿ ñðåùó÷îâå÷åñòâîòî è ãåíîöèä. Ñïîðåä îðãàíèçàöèÿòà, çà äàñå ðàçãëåäàò ìíîæåñòâîòî íàòðóïàíè äåëà, ñà íóæíèòðàéíî îáâúðçâàíå íà ìåñòíèòå âëàñòè, êàêòî è ñåðèîç-íà ìåæäóíàðîäíà ïîäêðåïà.

Ñìÿòà ñå, ÷å èìà íÿêîëêî õèëÿäè íåðåøåíè ñëó÷àè,âêëþ÷èòåëíî è íà ìíîãî ñåðèîçíè ïðåñòúïëåíèÿ, èçâúð-øåíè ìåæäó 1992 - 1995 ã., êîèòî ìîãàò äà áúäàò ðàç-ãëåäàíè ïðåä ìåñòíèòå ñúäèëèùà âúâ ôåäåðàöèÿòà íàÁîñíà è Õåðöåãîâèíà, êàêòî è íà ðàéîííèòå ñúäèëèùàâ Ñðúáñêàòà ðåïóáëèêà (äâåòå ÷àñòè, ñúñòàâÿùè Áîñ-íà è Õåðöåãîâèíà).

Âúïðåêè òîâà, òåçè ñëó÷àè ïîëó÷àâàò ìàëêî âíèìà-íèå è ïîäêðåïà, â ñðàâíåíèå ñ ïîäîáíè ïðîöåñè, ðàç-ãëåæäàíè îò Ìåæäóíàðîäíèÿ êðèìèíàëåí òðèáóíàë çàáèâøà Þãîñëàâèÿ èëè îò Êàìåðàòà çà âîåííè ïðåñòúï-ëåíèÿ êúì äúðæàâíèÿ ñúä íà Áîñíà è Õåðöåãîâèíà.

“Æåðòâèòå ÷àêàò ñïðàâåäëèâîñò ïîâå÷å îò äåñåòè-ëåòèå, - êàçà Äæîøóà Ôðàíêî, èçñëåäîâàòåë â ìåæäó-íàðîäíàòà ïðàâíà ïðîãðàìà íà ÕÐÓ. - Ìåñòíèòå è íà-öèîíàëíèòå âëàñòè â Áîñíà òðÿáâà äà ïîêàæàò ïîëèòè-÷åñêà âîëÿ è äà îñèãóðÿò ïðîâåæäàíåòî íà ÷åñòíè èåôåêòèâíè ïðîöåñè.”

 äîêëàäà îò ïî÷òè ñòî ñòðàíèöè ïîäðîáíî ñå èçëà-ãàò ìíîæåñòâîòî ïðàêòè÷åñêè è ïîëèòè÷åñêè ïðîáëå-ìè, ïðåïÿòñòâàùè òåçè ïðîöåñè.

Ñðåä ïðåïÿòñòâèÿòà ñà òîâà, ÷å ïðîêóðîðñêèòå êà-áèíåòè íÿìàò äîñòàòú÷åí ïåðñîíàë è íå ñå ñïåöèàëè-çèðàò â íèòî åäèí òèï ïðåñòúïëåíèÿ. Ñúòðóäíè÷åñòâîòîìåæäó ïðîêóðîðèòå, ïîëèöèÿòà è ïîëèöåéñêèòå ó÷àñòú-öè â öÿëàòà ñòðàíà ïðîäúëæàâà äà áúäå ïðîáëåìàòè÷-íî. Ìåðêèòå çà çàùèòà íà ñâèäåòåëè ñà ðÿäêî èçïîë-çâàíè, à óñëóãèòå çà ïîäêðåïà íà ñâèäåòåëè ïî÷òè íåñå îñúùåñòâÿâàò. Ïðîêóðîðèòå ÷åñòî íå óñïÿâàò äà èç-ïîëçâàò íàëè÷íèòå èçòî÷íèöè íà èíôîðìàöèÿ è íå ïðåä-ïðèåìàò íåîáõîäèìèòå ñòúïêè, çà äà îñèãóðÿò ïðèñúñ-òâèåòî íà çàïîäîçðåíèÿ ïî âðåìå íà ïðîöåñà. Àäâî-êàòèòå íà çàùèòàòà íàé-÷åñòî íå ñà äîáðå îáó÷åíè âñúîòâåòíèòå ïðàâíè îáëàñòè è íåðÿäêî ñà íåäîñòàòú÷-íî èëè âúîáùå íå ñà êîìïåíñèðàíè çà ðàáîòàòà ñè.

“Î÷åâèäíî èìà ôèíàíñîâè îãðàíè÷åíèÿ â ñúäåá-íèòå ñèñòåìè íà ñòðàíàòà. Íî áîñíåíñêèòå âëàñòèòðÿáâà äà ñà ñèãóðíè, ÷å âúðøåùèòå åôåêòèâíà ðàáî-

òà ïî òåçè äåëà èìàò íåîáõîäèìèòå ñðåäñòâà çà ñâîÿ-òà äåéíîñò, - êàçà Ôðàíêî. - È âñå ïàê, íåäîñòàòúöèòå âòåçè ïðîöåñè íå ìîæå äà ñå îáÿñíÿâàò ñàìî ñ ëèïñà-òà íà ñðåäñòâà. Ïðîêóðîðèòå, ïîëèöèÿòà, ñúäèèòå è äðó-ãèòå, êîèòî íå èçïúëíÿâàò çàäúëæåíèÿòà ñè äà ðàçñëåä-âàò è ðàçãëåæäàò òåçè ñëó÷àè, òðÿáâà äà áúäàò ïðèòèñ-êàíè äà ïðàâÿò ïîâå÷å ñ íàëè÷íèòå ôèíàíñîâè âúçìîæ-íîñòè.”

Ïðàâíàòà ñèñòåìà ñòðàäà è îò íÿêîëêî ñåðèîçíèëèïñè. Íàïðèìåð, îòñúñòâèåòî íà õàðìîíèçàöèÿ íà ÷å-òèðèòå áîñíåíñêè ñúäåáíè ñèñòåìè âîäè äî íåñúñòîÿ-òåëíè èíòåðïðåòàöèè íà êëþ÷îâè ïðàâíè òî÷êè è äîãîëÿìà ðàçëèêà â íàêàçàíèÿòà íà ïðèëè÷àùè ñè ïðåñ-òúïëåíèÿ. Ñúäèëèùàòà ÷åñòî íå óâàæàâàò ïðåöåäåíòè-òå íà äðóãè ñúäèëèùà, âêëþ÷èòåëíî íà Ìåæäóíàðîä-íèÿ êðèìèíàëåí òðèáóíàë çà áèâøà Þãîñëàâèÿ. Îòñúñ-òâèåòî íà ôîðìàëíî ñúòðóäíè÷åñòâî èëè íà ðàìêà çàåêñòðàäèöèÿ ñúñ ñúñåäíèòå äúðæàâè ïðàâè íåâúçìîæ-íî ðàçãëåæäàíåòî íà ïîâå÷åòî îò òåçè ñëó÷àè.

Îñâåí òîâà, ïðîöåñèòå çà ïðåñòúïëåíèÿ, èçâúðøå-íè ïî âðåìå íà âîéíàòà è ðàçãëåæäàíè â ìåñòíèòå èîáëàñòíèòå ñúäèëèùà, ÷åñòî îñòàâàò íåâèäèìè çà îá-ùåñòâîòî, áëàãîäàðåíèå íà íåäîñòàòú÷íèÿ äîñòúï èëèïñàòà íà òî÷íà è îáùåñòâåíî äîñòúïíà èíôîðìàöèÿçà òÿõ.

“Áåç îáùåñòâåíî ðàçáèðàíå íà ïðîöåñà å òðóäíîçà æåðòâèòå, ñâèäåòåëèòå è øèðîêàòà îáùåñòâåíîñòäà ñå äîâåðÿò íà òåçè ïðîöåñè, - êàçâà Ôðàíêî. - Ïðèëèïñàòà íà òî÷íà èíôîðìàöèÿ, èìà òåíäåíöèÿ ïðàâíè-òå ïðîöåäóðè äà áúäàò èíòåðïðåòèðàíè ïî íà÷èí, êîé-òî ñúîòâåòñòâà íà ñúùåñòâóâàëèòå ïî-ðàíî ïîëèòè÷åñ-êè íàãëàñè.”

Ñêîðîøíîòî ïîäïèñâàíå íà ñïîðàçóìåíèåòî çà ñòà-áèëèçàöèÿ è ñúòðóäíè÷åñòâî ìåæäó Åâðîïåéñêèÿ ñúþçè Áîñíà è Õåðöåãîâèíà íàáëÿãà íà äúëãà íà ÅÑ äà óñòà-íîâè âúðõîâåíñòâî íà çàêîíà è äà ïîäêðåïè ïîëèòè÷åñ-êàòà ñòàáèëíîñò â äúðæàâàòà. Ñúþçúò òðÿáâà äà ñëîæèíà ïúðâî ìÿñòî íóæäèòå íà ìåñòíèòå è îáëàñòíèòå ñúäè-ëèùà â ðàçðåøàâàíåòî íà âîåííèòå ïðåñòúïëåíèÿ, ïðåñ-òúïëåíèÿòà ñðåùó ÷îâå÷åñòâîòî è ãåíîöèäà.

Äîêëàäúò âêëþ÷âà è ïîäðîáíè ïðåïîðúêè çà ñòúïêè-òå, êîèòî ìåñòíèòå è íàöèîíàëíèòå âëàñòè, êàêòî è Åâ-ðîïåéñêèÿò ñúþç è äðóãè ïðàâèòåëñòâà ìîãàò äà íàï-ðàâÿò, çà äà ñå ñïðàâÿò ñ íàëåæàùèòå ïðîáëåìè íàïúòÿ íà ñïðàâåäëèâîñòòà çà æåðòâèòå íà âîåííè ïðåñ-òúïëåíèÿ, ïðåñòúïëåíèÿ ñðåùó ÷îâå÷åñòâîòî è ãåíîöè-äà.� www.hrw.org

Áîñíà è Õåðöåãîâèíà:

Ìåñòíèòå ñúäèëèùà ñà ïðåïÿòñòâàíè â

ïðîöåñèòå çà âîåííè ïðåñòúïëåíèÿ

Áàâíèÿò íàïðåäúê ìîæå äà ñúçäàäå óñëîâèÿ çà áåçíàêàçàíîñòíà ìíîãî èçâúðøèòåëè íà ñåðèîçíè ïðåñòúïëåíèÿ

38 ÎÁÅÊÒÈÂ

ÏÎ ÑÂÅÒÀÏÎ ÑÂÅÒÀ

 ñâîå èçÿâëåíèå Ìåæäóíàðîäíèÿò êðèìèíàëåí ñúä êàçà, ÷å ìîëáàòà çà çàïîâåä çà çàäúðæàíå, îò ñòðà-

íà íà ïðîêóðîðà îò Ìåæäóíàðîäíèÿ êðèìèíàëåí ñúä,å ñåðèîçíà êðà÷êà êúì ïðåêðàòÿâàíåòî íà áåçíàêà-çàíîñòòà íà æåñòîêèòå ïðåñòúïëåíèÿ â Äàðôóð. Íà14.07.2008 ã. ïðîêóðîð Ëóèñ Ìîðåíî Îêàìïî ïîìîëèïðåäïðîöåñóàëíàòà êàìåðà äà ìó èçäàäå çàïîâåä çàçàäúðæàíå íà ïðåçèäåíòà Îìàð Õàñàí Àõìåä àë-Áà-øèð ïî îáâèíåíèÿ çà ïðåñòúïëåíèÿ ñðåùó ÷îâå÷åñ-òâîòî è ãåíîöèä.

“Ïîâäèãàíåòî íà îáâèíåíèÿ ñðåùó ïðåçèäåíòà àë-Áàøèð çà æåñòîêèòå ïðåñòúïëåíèÿ â Äàðôóð ïîêàçâà, ÷åíèêîé íå å íàä çàêîíà, - êàçà Ðè÷àðä Äèêúð, äèðåêòîð íàìåæäóíàðîäíàòà ïðàâíà ïðîãðàìà êúì ÕÐÓ. - Ðàáîòà íàïðîêóðîðà å äà èçñëåäâà äîêàçàòåëñòâàòà, íàêúäåòî èäà âîäÿò òå, íåçàâèñèìî îò îôèöèàëíàòà ïîçèöèÿ.”

Ïðåäïðîöåñóàëíàòà êàìåðà íà Ìåæäóíàðîäíèÿêðèìèíàëåí ñúä ùå ïðåãëåäà èíôîðìàöèÿòà âúâ ôîð-ìóëÿðà íà ïðîêóðîðà è ùå ïðåöåíè äàëè äà äàäå çà-ïîâåä çà çàäúðæàíå. Àêî ñúäèèòå îò ïðåäïðîöåñóàë-íàòà êàìåðà ñà óáåäåíè, ÷å èìà “ðàçóìíè îñíîâàíèÿäà ñå ïîâÿðâà”, ÷å àë-Áàøèð å èçâúðøèë èçáðîåíèòåïðåñòúïëåíèÿ è ÷å àðåñòúò å íåîáõîäèì, çà äà ãî èç-ïðàâÿò íà ñúä, çàïîâåäòà ùå áúäå èçäàäåíà.

Îò 2003 ã. ñèëèòå íà ñóäàíñêîòî ïðàâèòåëñòâî è ïîä-êðåïÿíèòå îò íåãî ìèëèöèè, èçâåñòíè êàòî “Äæàí-äæóèéä”, ñà èçâúðøèëè ìàùàáíè ïðåñòúïëåíèÿ ñðåùó÷îâå÷åñòâîòî è âîåííè ïðåñòúïëåíèÿ, êàòî ÷àñò îò ïðî-òèâîâúñòàíè÷åñêè îïåðàöèè â Äàðôóð. Òå ñà íàïàäàëèöèâèëíî íàñåëåíèå ñ äèðåêòåí îáñòðåë ïî ñóøà è âúç-äóõ. Òå ñúùî òàêà ñà èçâúðøèòåëè íà ìàñîâè åêçåêó-öèè, èçíàñèëâàíèÿ, èçòåçàíèÿ è ãðàáèòåëñòâî.

 äîêëàä îò äåêåìâðè 2005 ã. ÕÐÓ ïðèçîâàâà çà ðàç-ñëåäâàíå íà âèñøè ïðåäñòàâèòåëè íà ñóäàíñêîòî ïðà-âèòåëñòâî, âêëþ÷èòåëíî àë-Áàøèð, çà ïðåñòúïëåíèÿ ñðå-ùó ÷îâå÷åñòâîòî è çà âîåííè ïðåñòúïëåíèÿ. Äîñåãà,íèòî åäèí ñòàðøè ïðåäñòàâèòåë íå å áèë èçïðàâÿí íàñúä çà ïîäîáíè ìàùàáíè ïðåñòúïëåíèÿ. Ñóäàíñêîòîïðàâèòåëñòâî íå å ïîêàçàëî íèêàêâà âîëÿ äà ïðåêðàòèóìèøëåíèòå ñè àòàêè ñðåùó öèâèëíèòå â Äàðôóð - íà-ïàäåíèÿ, êîèòî ïðîäúëæàâàò äî äíåñ.

“Ìîëáàòà çà çàïîâåä çà çàäúðæàíå íà ïðåçèäåíòààë-Áàøèð å åäíà êðà÷êà êúì ïðåêðàòÿâàíå íà àòìîñ-ôåðàòà íà ïúëíà áåçíàêàçàíîñò, ïðîäúëæàâàùà â Ñó-äàí è äíåñ,” êàçà Äèêúð. “Çàïîâåäòà ïî íèêàêúâ íà÷èííå íàìàëÿâà çàäúëæåíèÿòà íà ïðàâèòåëñòâîòî äà îñè-ãóðè çàùèòà íà öèâèëíèòå è ñïðàâåäëèâîñò çà çëîóïîò-ðåáèòå, èçâúðøåíè â Äàðôóð.”

ÕÐÓ ïðèçîâà Ñóäàí äà ñïàçè ñïîðàçóìåíèåòî èäà ïîçâîëè îñúùåñòâÿâàíåòî íà ñúâìåñòíàòà îïåðà-öèÿ íà Àôðèêàíñêèÿ ñúþç è ÎÎÍ, êàêòî å ïîñòàíîâå-íî â ðåçîëþöèÿ 1769 íà Ñúâåòà ïî ñèãóðíîñòòà. Ñïî-ðåä ìåæäóíàðîäíîòî õóìàíèòàðíî ïðàâî, Ñóäàí ñú-ùî òðÿáâà äà îñèãóðè ïúëåí, áåçîïàñåí è áåç-ïðåïÿòñòâåí äîñòúï íà õóìàíèòàðíà ïîìîù çà âñè÷êèíóæäàåùè ñå â Äàðôóð, îñîáåíî íà âúòðåøíî èçñå-ëåíèòå è íà áåæàíöèòå.

Íà 31.03.2005 ã. Ñúâåòúò ïî ñèãóðíîñòòà êúì ÎÎÍîòíåñå ñèòóàöèÿòà â Äàðôóð äî çíàíèåòî íà ïðîêó-ðîðà íà Ìåæäóíàðîäíèÿ êðèìèíàëåí ñúä. Ïðåç àï-ðèë 2007 ã. ñúäúò èçäàäå ïúðâàòà ñè çàïîâåä çà àðåñòñðåùó ìèíèñòúðà íà âúòðåøíèòå ðàáîòè Àõìåä Õà-ðóí è ëèäåðà íà Äæàíäæàóèéä Àëè Êîøåéá çà âîäå-ùàòà èì ðîëÿ â ïðåñòúïëåíèÿòà â Çàïàäåí Äàðôóð.Ñóäàíñêîòî ïðàâèòåëñòâî îòêàçà äà ïðåäàäå ïúðâèòåäâàìà çàïîäîçðåíè. Íà 16.06.2008 ã. Ñúâåòúò ïî ñè-ãóðíîñòòà êúì ÎÎÍ åäèíîäóøíî ïðèçîâà Ñóäàí äàñúòðóäíè÷è íà Ìåæäóíàðîäíèÿ êðèìèíàëåí ñúä.

 áðèôèíãà ñè îò þíè 2008 ã. ïðåä Ñúâåòà ïî ñèãóð-íîñòòà, ïðîêóðîðúò íà Ìåæäóíàðîäíèÿ êðèìèíàëåíñúä Ìîðåíî Îêàìïî îáÿâè, ÷å å ñúáðàë äîêàçàòåëñ-òâà çà “êðèìèíàëåí ïëàí, îñíîâàí íà ìîáèëèçàöèÿòàíà öåëèÿ äúðæàâåí àïàðàò, âêëþ÷èòåëíî âúîðúæåíèòåñèëè, ñëóæáèòå çà ðàçóçíàâàíå, äèïëîìàòèòå è ìåäèè-òå, êàêòî è ñúäåáíàòà ñèñòåìà.”

Îòíàñÿíåòî íà Ñúâåòà ïî ñèãóðíîñòòà êúì Ìåæäó-íàðîäíèÿ êðèìèíàëåí ñúä ñå ñëó÷âà ñëåä èçñëåäâà-íåòî îò ñòðàíà íà Ìåæäóíàðîäíàòà êîìèñèÿ êúì ÎÎÍíà äîêëàäà îò ÿíóàðè 2005 ã., ïîñâåòåí íà Äàðôóð. Òàìñå äîêàçâà, ÷å ñóäàíñêîòî ïðàâèòåëñòâî è ñúþçíè÷åñ-êèòå ìó Äæàíäæàóèéä ìèëèöèè ñà îòãîâîðíè çà ñåðèîç-íè íàðóøåíèÿ íà ÷îâåøêèòå ïðàâà è íà ìåæäóíàðîä-íîòî õóìàíèòàðíî ïðàâî, ñòèãàùè äî òàêèâà ïðåñòúï-ëåíèÿ, ÷å îòíàñÿíåòî èì äî Ìåæäóíàðîäíèÿ êðèìèíà-ëåí ñúä å áèëî êðàéíî íàëîæèòåëíî. Êîìèñèÿòà ïîä-ãîòâÿ ñïèñúê ñ 51 çàïîäîçðåíè, êîèòî å òðÿáâàëî äàáúäàò ðàçñëåäâàíè, âêëþ÷èòåëíî è ðåäèöà ñòàðøè ïðà-âèòåëñòâåíè ïðåäñòàâèòåëè, êàêòî è âîåííè êîìàíäè-ðè. Ñïèñúêúò å áèë âðú÷åí íà ãåíåðàëíèÿ ñåêðåòàð íàÎÎÍ ñ ïðåïîðúêàòà äà áúäå îòâîðåí îò ïðîêóðîðà íàÌåæäóíàðîäíèÿ êðèìèíàëåí ñúä.

“Åäâà ëè å íîâèíà òîâà, ÷å ñòàðøèòå ëèäåðè â Êàð-òóì ñà ó÷àñòâàëè â îïóñòîøàâàíåòî íà Äàðôóð, íî ñèñòðóâà äà ñå îòáåëåæè, ÷å ìîëáàòà çà êðèìèíàëíè îá-âèíåíèÿ ñå îòíàñÿ äî ÷îâåêà íà âúðõà,” çàâúðøâà Äè-êúð.� www.hrw.org

Äàðôóð:

Ìåæäóíàðîäíèÿò êðèìèíàëåí ñúä

ñå çàäåéñòâà ñðåùó ñóäàíñêèÿ ëèäåðÎáâèíåíèÿòà ñðåùó àë-Áàøèð ñà ñåðèîçíà êðà÷êà

êúì ïðåêðàòÿâàíåòî íà áåçíàêàçàíîñòòà

ÎÁÅÊÒÈÂ 39

22 þëè 2008 ã.

Áèâøèÿò ëèäåð íà áîñíåíñêèòå ñúðáè Ðà- äîâàí Êàðàäæè÷, èçäèðâàí çàðàäè ïëà-

íèðàíå è ïîðú÷âàíå íà íàé-ãîëåìèòåçâåðñòâà â Åâðîïà îò Âòîðàòà ñâåòîâíà âîé-íà íàñàì, å àðåñòóâàí â Áåëãðàä ñëåä 11-ãîäèøíî èçäèðâàíå. Êàðàäæè÷ ñå óêðèâàîò 1996 ã. Ñïîðåä áåëãðàäñêèÿ âåñòíèê“Ïðåñ” ñ ïîìîùòà íà âëèÿòåëíè ïðèÿòåëèïðåç ïîñëåäíèòå 12 ìåñåöè òîé å ïðåáèâà-âàë â ×åðíà ãîðà, Ðåïóáëèêà Ñðúáñêà è âÁúëãàðèÿ.

Ïðåç þëè 1995 ã. òîé áå îáâèíåí îò Ìåæ-äóíàðîäíèÿ òðèáóíàë íà ÎÎÍ â Õàãà â îð-ãàíèçèðàíåòî íà “åòíè÷åñêîòî ïðî÷èñòâà-íå” è óáèéñòâàòà íà áîñíåíñêè ìþñþëìà-

íè è õúðâàòè. Ñðåùó 63-ãîäèøíèÿ Êàðàäæè÷ ñà ïîâäèãíàòè îáâèíåíèÿ â ãåíîöèä,ïðåñòúïëåíèÿ ñðåùó ÷îâå÷åñòâîòî è âîåííè ïðåñòúïëåíèÿ.

Ðàäîâàí Êàðàäæè÷ áå ïîëèòè÷åñêèÿò ëèäåð íà áîñíåíñêèòå ñúðáè ïî âðåìåíà âîéíàòà îò 1992 äî 1995 ã., èçáóõíàëà ñëåä îòöåïâàíåòî íà Áîñíà è Õåðöåãî-âèíà îò Þãîñëàâèÿ.

Ïî âðåìå íà êîíôëèêòà áÿõà èçâúðøåíè çâåðñòâàòà â Ñðåáðåíèöà, êúäåòîïðåç 1995 ã. áÿõà óáèòè 8 000 íåâúîðúæåíè ìúæå è ìîì÷åòà, áîñíåíñêè ìþñþë-ìàíè, à òàêà ñúùî è çà îáñàäàòà íà Ñàðàåâî îò ñèëèòå íà áîñíåíñêèòå ñúðáè.

Õîðàòà â Ñàðàåâî îùå ïðåç íîùòà íà 22 þëè èçëÿçîõà ïî óëèöèòå, çà äàïðàçíóâàò çàëàâÿíåòî ìó. Ìóíèðà Ñóáàøè÷, ïðåäñåäàòåë íà ñäðóæåíèåòî íàâäîâèöèòå îò Ñðåáðåíèöà, çàÿâè, ÷å ñå íàäÿâà õîðàòà, êîèòî äîñåãà ñà ìúë÷àëèçàðàäè Êàðàäæè÷, äà çàïî÷íàò äà ðàçêðèâàò ìåñòàòà íà ìàñîâèòå ãðîáîâå.

 Áåëãðàä ïðèâúðæåíèöè íà Êàðàäàæè÷ ïðîòåñòèðàõà ñðåùó àðåñòà ìó.Ñïîðåä îôèöèàëíàòà èíôîðìàöèÿ îò ñðúáñêèòå âëàñòè Êàðàäæè÷ å áèë íàá-

ëþäàâàí îò íÿêîëêî ñåäìèöè, ñëåä êàòî ÷óæäà ðàçóçíàâàòåëíà ñëóæáà å ïîäàëàèíôîðìàöèÿ. Ñïîðåä àäâîêàòà ìó Ñâåòîçàð Âóÿ÷è÷ îáà÷å, Êàðàäæè÷ å çàÿâèëïî âðåìå íà ðàçïèòà, ÷å å áèë çàäúðæàí îùå â ïåòúê, äîêàòî å âçèìàë àâòîáóñìåæäó äâå áåëãðàäñêè ïðåäãðàäèÿ.

Åâðîïåéñêèÿò ñúþç, êîéòî áå îáÿâåí êàòî ïðèîðèòåòíà öåë îò íîâîòî ñðúáñêîïðàâèòåëñòâî, îêàçà ñåðèîçåí íàòèñê âúðõó Áåëãðàä äà ïðåäàäå îáâèíåíèòå âúââîåííè ïðåñòúïëåíèÿ. Âñå îùå íà ñâîáîäà îñòàâà áèâøèÿò âîåíåí êîìàíäèð íàáîñíåíñêèòå ñúðáè Ðàäêî Ìëàäè÷.

Ìåæäóíàðîäíèÿ ñúä çà âîåííè ïðåñòúïëåíèÿ â áèâøà Þãîñëàâèÿ áå óâåäîìåíçà àðåñòà îò ñðúáñêèòå âëàñòè íà áèâøèÿ ïîëèòè÷åñêè ëèäåð íà áîñíåíñêèòå ñúð-áè Ðàäîâàí Êàðàäæè÷. Î÷àêâà ñå Êàðàäæè÷ äà áúäå ñúîòâåòíî ïðåäàäåí íà Òðè-áóíàëà â Õàãà, çà äà áúäå èçïðàâåí íà ñúä. “Êàòî èìà ïðåâèä ñåðèîçíèòå îáâèíå-íèÿ, ïîâäèãíàòè îò ïðîêóðàòóðàòà ñðåùó Êàðàäæè÷, Òðèáóíàëúò âçèìà ïîä âíèìà-íèå, ÷å òîé ñå ïîëçâà ñ ïðåçóìïöèÿòà çà íåâèííîñò è ñå àíãàæèðà äà íàïðàâèâñè÷êî â ðàìêèòå íà êîìïåòåíöèèòå ñè, çà äà îñèãóðè ÷åñòåí è îòêðèò ñúäåáåíïðîöåñ â ñúîòâåòñòâèå ñ íàé-âèñîêèòå ñòàíäàðòè íà ìåæäóíàðîäíîòî ïðàâî.“Òîçèàðåñò ìîæå äà ñå ñìÿòà çà îùå åäíà âàæíà ñòúïêà â ðàçâèòèåòî íà ìåæäóíàðîä-íîòî ïðàâî è ïî-íàòàòúøíîòî èçïúëíåíèå íà ìàíäàòà íà Òðèáóíàëà çà èçïðàâÿíåïðåä ïðàâîñúäèåòî íà íàé-âèñîêîïîñòàâåíèòå ëèöà, ñìÿòàíè, ÷å íîñÿò íàé-ãîëÿìàîòãîâîðíîñò çà âîåííèòå ïðåñòúïëåíèÿ â þãîñëàâñêèòå êîíôëèêòè.”�

Ðàäîâàí Êàðàäæè÷å àðåñòóâàí â Áåëãðàä