1

กฎหมายพาณชย ๑

กฏหมายพาณชย 1 (Commercial Law 1)

1. สภาพและหลกสาคญของสญญาซอขาย

2. คามน สญญาซอขายเสรจเดดขาดกบสญญาจะซอจะขายและการโอนกรรมสทธ

3. หนาทและความรบผดชอบของผขาย และหนาทของผซอ

4. ขายฝาก

5. ขายตามตวอยาง ขายตามคาพรรณา ขายเผอชอบ และขายทอดตลาด

6. การคมครองผบรโภคดานสนคาหรอบรการทวไปดานอาหารและยา

7. หลกปฏบตการซอขายในธรกจ

8. แลกเปลยนและให 9. เชาทรพย 1

10. เชาทรพย 2 11. เชาซอ

12. จางแรงงาน

13. จางทาของ

14. รบขน

15. ความรเบองตนเกยวกบกฎหมายวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนคส

2

กฎหมายพาณชย ๑

1. สภาพและหลกสาคญของสญญาซอขาย

สญญาซอขายเปนสญญาตางตอบแทนชนดหนง ซงมคกรณทเกยวของสองฝาย คอฝายผขายและฝายผซอโดยทฝายผขายโอนกรรมสทธแหงทรพยสนทซอขายใหแกผซอ และผซอตกลงจะใชราคาทรพยสนนนใหแกผขาย

สญญาซอขายคลายคลงกบเอกเทศสญญาอนๆ หลายสญญา โดยเฉพาะสญญาทมลกษณะเปนการตอบแทนดวยการโอนกรรมสทธในทรพยสนนนใหแกคสญญาอกฝายหนง

โดยปกตทรพยสนทกชนดซอขายกนได เวนแตทรพยนอกพาณชย ซงกฎหมายหามซอขายกนไวเปนกรณพเศษ

บคคลใดๆกเปนผซอได ถาไมมกฎหมายหามไว แตผขายนนโดยปกตตองเปนเจาของกรรมสทธ หรอมฉะนนกตองเปนบคคลทกฎหมายใหอานาจไวโดยเฉพาะใหเปนผขายได

1. สญญาซอขาย

สญญาซอขายเกดขนมาตงแตสมยสงคมบรรพกาล และไดมการพฒนารปแบบและวธการในลกษณะตางๆ ตามความเจรญ และความตองการของสงคมในแตละยค แตละสมย

สญญาซอขายเปนเอกเทศสญญาอยางหนง ทกฎหมายไดกาหนดขนมาเพอความสะดวกในการตดตอซอขายกน และเพอใหเกดความเปนธรรมแกคกรณทซอขายกน

สญญาซอขายเปนสญญาตางตอบแทนชนดหนงซงมคกรณทเกยวของทงสองฝายคอ ฝายผขายและฝายผซอ โดยผขายโอนกรรมสทธแหงทรพยสนทซอขายใหแกผซอ และผซอตกลงจะใชราคาทรพยสนนนใหแกผขาย

1.1 ความเปนมาของสญญาซอขาย

สญญาซอขายเกดขนมาตงแตสมยสงคมบรรพกาล และไดมการพฒนารปแบบและวธการในลกษณะตางๆ ตามความเจรญ และความตองการของสงคมในแตละยค แตละสมย

สญญาแลกเปลยน (Barter system) เปนสญญาทเกดกอนสญญาประเภทอนๆ

ตวอยางของการการซอทมการพฒนารปแบบ และวธการทซบซอนยงกวาการซอขายตามปกตทเราปฏบตกนอยโดยทว ๆ เชน การซอขายเงนผอน การซอขายเงนเชอ การซอขายเชค

1.2 สญญาซอขายเปนเอกเทศสญญาอยางหนง

สญญาซอขายเปนเอกเทศสญญาอยางหนง ทกฎหมายไดกาหนดขนมาเพอความสะดวกในการตดตอซอขายกน และเพอใหเกดความเปนธรรมแกคกรณทซอขายกน

“เอกเทศสญญา” = นตกรรมสญญาทกฎหมายบญญตไวโดยเฉพาะ + กาหนดรปแบบ สาระสาคญ สทธหนาทระหวางคกรณ และการระงบแหงสญญา

สญญาซอขายเปนสญญาตางตอบแทนชนดหนงซงมคกรณทเกยวของทงสองฝายคอ ฝายผขายและฝายผซอ โดยผขายโอนกรรมสทธแหงทรพยสนทซอขายใหแกผซอ และผซอตกลงจะใชราคาทรพยสนนนใหแกผขาย

กฎหมายบญญตถงเอกเทศสญญาชนดตางๆ ไวกเพอใหเกดความสะดวกในการทาสญญากนและเพอใหเกดความเปนธรรมแกคกรณทกฝายทเกยวของ มฉะนนแลวอาจจะถกฝายทมอานาจกวาเอารดเอาเปรยบได

1.3 ลกษณะของสญญาซอขาย

ลกษณะสาคญของสญญาซอขาย

3

กฎหมายพาณชย ๑

1. สญญาซอขายจะเปนสญญาตางตอบแทนทคกรณเกยวของสองฝาย คอ ฝายผขายและฝายผซอ

2. สญญาซอขายเปนสญญาทฝายขายโอนกรรมสทธแหงทรพยสนทซอขายกนใหแกผซอ

3. สญญาซอขายเปนสญญาทฝายผซอตกลงจะใชราคาทรพยสนนนใหแกผขาย

2. การเปรยบเทยบสญญาซอขายกบสญญาอนๆ

สญญาซอขายแตกตางกบสญญาแลกเปลยนตรงทสญญาซอขายนน คสญญาจะตองเอาเงนแลกกบทรพยสนแตสญญาแลกเปลยนนนคสญญาเอาทรพยอยางหนงแลกกบทรพยสนอกอยางหนง

สญญาซอขายแตกตางกบสญญาใหตรงทสญญาซอขายนน เปนสญญาทผซอและผขายมหนตางตอบแทนกนแตสญญาใหเปนสญญาทไมตางตอบแทนโดยผใหฝายเดยวโอนกรรมสทธในทรพยสนทใหนนใหแกผรบโดยเสนหา

สญญาซอขายทรพยสนแตกตางกบสญญาเชาทรพยตรงทสญญาซอขายนน มวตถ ประสงคเปนการโอนกรรมสทธในทรพยสนทขายใหแกผซอ แตสญญาเชานนมวตถประสงคเพยงใหผเชาไดใช หรอไดรบประโยชนอยางใดอยางหนงจากทรพยสนทเชานนชวระยะเวลาอนจากด

สญญาซอขายแตกตางจากสญญาเชาซอตรงทสญญาซอขายนน มการโอนกรรมสทธในทรพยสนทขายอยางแนนอน แตสญญาเชาซอนนอาจจะไมมการโอนกรรมสทธในทรพยสนทเชาหากผเชาซอบอกเลกสญญากลางคน

สญญาซอขายแตกตางกบสญญาจางทาของตรงทสญญาซอขาย มวตถประสงคเปนการโอนกรรมสทธในทรพยสนทซอขายกน แตสญญาจางทาของนน มวตถประสงคเปนการทางานใหสาเรจตามทตกลง

สญญาซอขายกบสญญากยมนน โดยปกตยอมแตกตางกน เวนแตในบางกรณทผกชาระหนเปนทรพยสนแทนเงน จงทาใหมลกษณะเหมอนหรอใกลเคยงกบสญญาซอขายได

2.1 สญญาซอขายกบสญญาแลกเปลยน

สญญาซอขายแตกตางกบสญญาแลกเปลยนตรงทสญญาซอขายนน คสญญาจะตองเอาเงนแลกกบทรพยสนแตสญญาแลกเปลยนนนคสญญาเอาทรพยอยางหนงแลกกบทรพยสนอกอยางหนง

สญญาซอขายแตกตางกบสญญาแลกเปลยนในสะระสาคญ คอ สญญาซอขายนนเปนสญญา ทผขายโอนกรรมสทธในทรพยสนทขายใหผซอแลกกบเงนทเปนราคาของทรพยสนตามทตกลงกน แตในสญญาแลกเปลยนคกรณในสญญาตางฝายตางโอนกรรมสทธในทรพยสนของแตละฝายใหแกกน ตวอยาง เชน เขยวตกลงกบเหลองแลกแหวนทองของตนกบนาฬกาของเหลอง ยอมเปนเรองทเอาทรพยสนเขาแลกกน โดยไมมเงนสอกลาง จงเปนสญญาแลกเปลยน มใชสญญาซอขาย

มาตรา 518 อนวาแลกเปลยนนน คอสญญาซงคกรณตางโอนกรรมสทธแหงทรพยสนใหกนและกน 2.2 สญญาซอขายกบสญญาให

สญญาซอขายแตกตางกบสญญาใหตรงทสญญาซอขายนน เปนสญญาทผซอและผขายมหนตางตอบแทนกนแตสญญาใหเปนสญญาทไมตางตอบแทนโดยผใหฝายเดยวโอนกรรมสทธในทรพยสนทใหนนใหแกผรบโดยเสนหา

สญญาซอขายแตกตางจากสญญาใหในสาระสาคญคอ สญญาซอขายเปนสญญาตางตอบแทนโดยทผขายโอนกรรมสทธในทรพยสนใหเปนการตอบแทนกบการทผซอชาระราคา แตสญญาใหเปนสญญาไมตางตอบแทน ผใหเปนฝายทโอนกรรมสทธในทรพยสนนนใหโดยเสนหา ตวอยางเชนสมบตยกแหวนเพชรใหแกจารณบตรสาวคนเดยว ยอมเปนเรองทจารณไมมความผกพนทจะตองกระทาการใดๆเปนการตอบแทนนอกจากยอมรบทรพยสนทใหนนแตอยางเดยว หากเปนเรองการซอขายฝายผรบโอนกรรมสทธในทรพยสนตองชาระราคาเปนการตอบแทน

4

กฎหมายพาณชย ๑

มาตรา 521 อนวาใหนน คอสญญาซงบคคลคนหนงเรยกวา ผให โอนทรพยสนของตนใหโดยเสนหาแกบคคลอกคนหนงเรยกวา ผรบ และผรบยอมรบเอาทรพยสนนน 2.3 สญญาซอขายกบสญญาเชาทรพย

สญญาซอขายทรพยสนแตกตางกบสญญาเชาทรพยตรงทสญญาซอขายนน มวตถ ประสงคเปนการโอนกรรมสทธในทรพยสนทขายใหแกผซอ แตสญญาเชานนมวตถประสงคเพยงใหผเชาไดใช หรอไดรบประโยชนอยางใดอยางหนงจากทรพยสนทเชานนชวระยะเวลาอนจากด

สญญาซอขายแตกตางกบสญญาเชาทรพยในสาระสาคญคอ สญญาซอขายเปนสญญาทผขายโอนกรรมสทธในทรพยสนทขายใหแกผซอ แตสญญาเชาทรพยคอ สญญาทไมมการโอนกรรม สทธในทรพยสนทเชา เพราะผใหเชาเพยงใหผเชาไดใชสอยหรอไดรบประโยชนอยางใดอยางหนงชวระยะ เวลาหนง แตผเชาชาระคาเชาเปนการตอบแทนการใชทรพยสนนน ตวอยาง ดาตกลงใหแดงเชาตกแถวเปนเวลา 3 ป ชาระคาเชาเปนรายเดอน เดอนละ 2,500 บาท ดาสงมอบตกแถวใหครอบครองเพอใชประโยชนเปนทอยอาศยหรอทาสานกงานชวระยะเวลา 3 ปตามทตกลงใหเชา แตไมมการโอนกรรมสทธในตกแถวไปใหแดง เพราะสญญาเชาทรพยนนไมมการโอนกรรมสทธเหมอนดงเชนสญญาซอขาย

มาตรา 537 อนวาเชาทรพยสนนน คอสญญาซงบคคลคนหนงเรยกวาผใหเชา ตกลงใหบคคลอกคนหนงเรยกวาผเชาไดใชหรอไดรบประโยชนในทรพยสนอยางใดอยางหนงชวระยะเวลาอนมจากด และผเชาตกลงจะใหคาเชาเพอการนน ใหบอกความแตกตางระหวางสญญาซอขายกบสญญาเชาทรพย 2.4 สญญาซอขายกบสญญาเชาซอ

สญญาซอขายแตกตางจากสญญาเชาซอตรงทสญญาซอขายนน มการโอนกรรมสทธในทรพยสนทขายอยางแนนอน แตสญญาเชาซอนนอาจจะไมมการโอนกรรมสทธในทรพยสนทเชาหากผเชาซอบอกเลกสญญากลางคน

สญญาซอขายแตกตางกบสญญาเชาซอในสาระสาคญคอ สญญาซอขายนน ผขายตองโอนกรรมสทธในทรพยสนทขายใหแกผซอเปนการแนนอน แตสญญาเชาซอนนเปนเรองเชา โดยใหคามนวาจะขายหรอจะใหทรพยสนตกเปนสทธแกผใหเชา เมอผเชาไดชาระเงนคาเชาเปนจานวนเทานนเทานคราวตามแตจะตกลงกน ตวอยางเชน บรษทกรงเทพรถยนต จากด ขายรถยนตใหอาทตยยอมเปนเรองสญญาทมการโอนกรรมสทธในทรพยสนใหแกอาทตยผซอทนท ทสญญาซอขายเกดขนแตถาเปนกรณทบรษทฯ ใหองคารเชาซอรถยนต ยอมจะยงไมมการโอนกรรมสทธ จนกวาจะมการชาระเงนคาเชาจนครบตามจานวนงวดทตกลงกน ใหผเชาจงจะโอนกรรมสทธในทรพยสนทเชาซอกนนนใหแกผเชา

มาตรา 572 วรรคหนง อนวาเชาซอนน คอสญญาซงเจาของเอาทรพยสนออกใหเชา และใหคามนวาจะขายทรพยสนนนหรอวาจะใหทรพยสนนนตกเปนสทธแกผเชา โดยเงอนไขทผเชาไดใชเงนเปนจานวนเทานนเทานคราว 2.5 สญญาซอขายกบสญญาจางทาของ

สญญาซอขายแตกตางกบสญญาจางทาของตรงทสญญาซอขาย มวตถประสงคเปนการโอนกรรมสทธในทรพยสนทซอขายกน แตสญญาจางทาของนน มวตถประสงคเปนการทางานใหสาเรจตามทตกลง

สญญาซอขายแตกตางกบสญญาจางทาของในสาระสาคญคอ สญญาซอขายเปนสญญาทผขายโอนกรรมสทธในทรพยสนทซอขายกนใหแกผซอ แตสญญาจะจางทาของเปนเรองทผรบจางตกลงทาการงานนนจนเปนผลสาเรจ ตวอยางเชน ถาเราซอเสอผาทตดไวสาเรจรปยอมเปนเรองซอขาย แตถา ซอผาไปจางชางตดเสอให ยอมเปนเรองจางทาของ

5

กฎหมายพาณชย ๑

มาตรา 587 อนวาจางทาของนน คอสญญาซงบคคลคนหนงเรยกวาผรบจาง ตกลงจะทาการงานสงใดสงหนงจนสาเรจใหแกบคคลอกคนหนง เรยกวาผวาจาง และผวาจางตกลงจะใหสนจางเพอผลสาเรจแหงการททานน 2.6 สญญาซอขายกบสญญากยม

สญญาซอขายกบสญญากยมนน โดยปกตยอมแตกตางกน เวนแตในบางกรณทผกชาระหนเปนทรพยสนแทนเงน จงทาใหมลกษณะเหมอนหรอใกลเคยงกบสญญาซอขายได

สญญาซอขายแตกตางกบสญญากยมในสาระสาคญคอ สญญาซอขายเปนสญญาทผขายโอนกรรทมสทธในทรพยสนทขายใหแกผซอ และผซอตองชาระราคาใหแกผขาย แตสญญากยมนนผใหยมโอนกรรมสทธในเงนทกยมกนนนใหแกผยม โดยผยมจะตอบแทนการใหยมเงนเปนดอกเบยหรอไมกได อนทจรงแลวสญญาทงสองชนดแตกตางกน แตบางครงอาจคลายกน ถามขอสญญาใหโอนทรพยสนทเปนประกนการกยมใหแกผใหยม หากผยมไมชาระหนทยมไป

มาตรา 650 อนวายมใชสนเปลองนน คอสญญาซงผใหยมโอนกรรมสทธในทรพยสนชนดใชไปสนไปนนเปนปรมาณมกาหนดใหไปแกผยม และผยมตกลงวาจะคนทรพยสนเปนประเภท ชนด และปรมาณเชนเดยวกนใหแทนทรพยสนซงใหยมนน

3. ทรพยสนทซอขาย

3.1 ทรพยสนทซอขายกนได โดยปกตทรพยสนทกชนดยอมซอขายกนได เวนแตเปนทรพยนอกพาณชยซงโดยสภาพไมอาจซอขายกนได หรอมกฎหมายบญญตไวหามโอนไวโดยเฉพาะ ซงจะตองตรวจดกฎหมายเปนเรอง ๆ ไป วาทรพยสนใดบางหามโอนหรอหามซอขาย

3.2 ทรพยสนทซอขายกนไมได

ทรพยสนทซอขายกนไมไดคอทรพยนอกพาณชยซงกฎหมายบญญตวา ไดแกทรพยทไมอาจถอเอาไดโดยสภาพและทรพยทไมอาจโอนใหแกกนไดโดยชอบดวยกฎหมาย เนองจากมกฎหมายบญญตหามไวโดยเฉพาะ

ทรพยทไมอาจถอเอาได เชน ดวงจนทร ดวงตา แสงแดด สายลม เปนตน

ทรพยทไมอาจโอนใหแกกนไดโดยชอบดวยกฎหมาย เชน สาธารณสมบตของแผนดน ทวด และทธรณสงฆเปนตน 3.3 ปญหาเกยวกบทรพยสนทซอขาย

ทรพยสนในอนาคตซงผขายยงไมมกรรมสทธกอาจเปนวตถแหงสญญาซอขายได หากผขายสามารถจดหาหรอจดทาขนไดในภายหลง เพอสงมอบใหแกผซอไดตามทตกลงในสญญา

การทาสญญาซอขายทรพยสนในอนาคตนนยอมทาได เพราะในขณะทาสญญาซอขายนน ผขายอาจทาสญญาซอขายทมเงอนไขหรอเงอนเวลา ซงจะยงไมทาใหมการโอนกรรมสทธ และสงมอบทรพยสนทนทเมอทาสญญาซอขาย ในกรณเชนนผขายจงมเวลาทจะจดหาหรอจดทาสนทรพยทตกลงซอขายกนนนเพอสงมอบใหตามขอตกลงในสญญา

4. ผซอและผขาย

ผซอคอบคคลใดๆ กไดทไมมกฎหมายหามมใหเปนผซอ

ผขายคอผทเจาของกรรมสทธหรอเปนผมอานาจตามกฎหมายทจะเปนผขายทรพยนนได

6

กฎหมายพาณชย ๑

ในบางกรณแมผขายจะไมมกรรมสทธอยกตาม แตผซออาจไดกรรมสทธโดยผลของกฎหมายอนเปนขอยกเวนจากหลกทวไปทวาผรบโอนไมมสทธดกวาผโอน

4.1 ผซอ

บคคลใดๆ กอาจเปนผซอได ถาไมมกฎหมายบญญตหามไวโดยเฉพาะ เชน ประมวลกฎหมายทดนหามคนตางดาวซอทดนในราชอาณาจกรไทย

4.2 ผขาย

บคคลทอาจเปนผซอขายไดคอ

(ก) เจาของในกรรมสทธในทรพยสนนน

(ข) ผทกฎหมายใหอานาจขายทรพยสนนนได เชน ผใชอานาจปกครอง เจาพนกงานบงคบคดและเจาพนกงานพทกษทรพยเปนตน

กรณทผขายไมมสทธ แตผซออาจไดกรรมสทธโดยผลของกฎหมายนนมดงตอไปนคอ

(ก) ผซอทรพยสนโดยสจรตจากผรบโอนทรพยสนทไดมาโดยนตกรรมทเปนโมฆะเนองจากการแสดงเจตนาลวงตาม ปพพ. มาตรา 155

(ข) ผซออสงหารมทรพยทถกครอบครองปรปกษจนผครอบครองไดกรรมสทธแลว หากวาซอโดยสจรตและไดจดทะเบยนโดยสจรตแลว ยอมไดกรรมสทธโดยไมอาจเพกถอนได (มาตรา 1299 วรรค 2) ประกอบกบมาตรา 1300

(ค) ผซอสงหารมทรพยตามมาตรา 1303

(ง) ผซอทรพยสนโดยสจรตจากผรบโอนทรพยสนมาจากนตกรรมทเปนโมฆยะแลวนตกรรม นนถกบอกลางใหเปนโมฆะในภายหลง ตามมาตรา 1329

(จ) สทธของบคคลผซอทรพยสนโดยสจรตในการขายทอดตลาดตามคาสงศาลหรอเจาพนก งานพทกษทรพยในคดลมละลาย ตามมาตรา 1330

(ฉ) ผซอทรพยสนโดยสจรตในการขายทอดตลาด หรอในทองตลาดหรอจากพอคาซงขายของชนดนน ตามมาตรา 1332

แบบประเมนผล หนวยท 1

1. สญญาทสนนษฐานกนวามนษยในสงคมบรรพกาลใชกอนสญญาลกษณะอนคอ สญญาแลกเปลยน 2. สญญาซอขายเปนเอกเทศสญญาชนดหนงเพราะ เปนสญญาทมกฎหมายบญญตไวโดยเฉพาะ 3. อาทตยตกลงโอนกรรมสทธในรถยนตใหแกองคารเมอองคารไดชาระเงนคารถยนต ซงแบงเปนงวดๆจนครบทก

งวดแลว สญญาทตกลงกนนคอ สญญาซอขาย 4. เขยวสงตดรองเทาคหนงจากรอนบาทาประดษฐสญญาทตกลงกนคอ สญญาซอขาย 5. ทรพยสนทซอขายกนไดคอ ทรพยทโดยสภาพยอมถอเอาได และไมมกฎหมายหามซอขายกน 6. ทรพยสนตอไปนซอขายกนไมไดไดแก สาธารณสมบตของแผนดน 7. สญญาซอขายทรพยสนทผขายยงไมไดเปนเจาของหรอยงไมไดมกรรมสทธและครอบครองทรพยสนนนอย ผขาย

อาจทาสญญาซอขายไดในรปของสญญา (ก) สญญาซอขายทมเงอนไขบงคบกอน (ข) สญญาซอขายทมเงอนไขบงคบหลง (ค) สญญาซอขายทมเงอนเวลา (ง) สญญาจะซอจะขาย

8. ผทไมอาจเปนผซอไดคอ ผขายทอดตลาด

7

กฎหมายพาณชย ๑

9. ผทไมอาจเปนผขายทรพยสนไดคอ ลกหนในคดลมละลาย 10. ในกรณทผขายไมมกรรมสทธในทรพยสนทจะขาย แตผซอกบไดสทธในทรพยสน คอ (ก) ผซอทรพยสนการขาย

ทอดตลาด และ (ข) ผซอทรพยสนจากการขายในทองตลาด 11. สญญาซอขายมลกษณะสาคญคอ เปนสญญาทผขายตองโอนกรรมสทธในทรพยสน 12. สญญาทนกมานษยวทยาสนนษฐานวา เปนสญญาทเกดกอนสญญาอนใดคอ สญญาซอขาย 13. สมบรณผอนสงรถจกรยานยนตคนหนงราคา 15,000 บาท โดยจายเงนดาวน 3,000 บาท และผอนอก 12 งวด

งวดละ 1,000บาท โดยมขอตกลงกนวาจะโอนกรรมสทธกตอเมอไดผอนครบทกงวดแลวจงจะโอนกรรมสทธให สญญาดงกลาวนเปน สญญาซอขาย

14. สพรไปจางรานตดเสอประจาตวตดเสอชดหนง โดยออกแบบเอง แตใชผาทรานไดซอไวเพอจาหนายใหแกลกคา ดงกลาวมานเปน สญญาจางทาของ

15. ทรพยสนทซอขายกนไดคอ คอ ทรพยสนทกชนดยกเวนทรพยนอกพาณชย 16. ทรพยสนทซอขายกนไมไดคอ คอ สาธารณสมบตของแผนดน 17. ทรพยสนในอนาคต คอ ทรพยสนทผขายยงมไดจดหาหรอจดทาขนในเวลาทซอขายกน 18. บคคลใดๆ กเปนผซอได ยกเวนบคคลทศาลสงเปนคนเสมอนไรความสามารถ 19. บคคลผทไมอาจเปนผขายได คอ บคคลทถกศาลสงพทกษทรพยในคดลมละลาย 20. ในกรณทผซอไดกรรมสทธในทรพยสนทงๆ ทผขายไมมกรรมสทธในทรพยสนไดแก (ก) ผทซอทรพยสนมาโดย

สจรตจากนตกรรมทเปนโมฆยะแลวภายหลงนตกรรมนนถกบอกลาง (ข) ผอนเชดตนเองออกมาเปนผขาย และผขายทราบแลวแตมไดกลาวหรอคดคาน

8

กฎหมายพาณชย ๑

2. คามน สญญาซอขายเสรจเดดขาด กบสญญาจะซอจะขายและการโอนกรรมสทธ

การใหคามนในการซอขายเปนนตกรรมฝายเดยว ไมใชสญญาจะซอจะขาย และแตกตางกบสญญาจะซอจะขาย

สญญาซอขายเสรจเดดขาดกบสญญาจะซอจะขายมความแตกตางกน แลวแตเจตนาของคกรณ

เมอตกลงซอขายกนแลว กรรมสทธในทรพยสนยอมตองโอนไปยงผซอ สวนจะโอนไปตงแตเมอใดกยอมแลวแตจะเปนสญญามเงอนไข หรอเงอนเวลาหรอเปนทรพยสนซงมไดกาหนดลงไวแนนอนซงจะตองมการทาเพอแบงตวทรพยสน หรอเปนทรพยสนเฉพาะสงทตองการทาเพอรกาหนดราคาทรพย สนนนหรอไม

1. คามนในการซอขาย

คามน คอ การทบคคลฝายหนงแสดงเจตนาอนเปนขอกาหนดทแนนอนใหบคคลอกฝายหนงทราบวาตนมความประสงคจะทาสญญาประการใด ๆเปนการผกพนตนไวกอนวาตนจะรบทาสญญากบบคคลฝายนน เมอบคคลฝายนนแสดงเจตนารบวาจะทาสญญาตามดวยทตนไดแสดงเจตนาไปนน

คามนไมใชเปนเพยงคาเสนอธรรมดาและแตกตางกบคาเสนอ แตยอมเปนคาเสนอดวยในตวฝายใดเปนผใหคามน ฝายนนกถกผกพนกบคามน อกฝายหนงมไดใหคามนสนองรบทาการตกลงดวย จงไมถกผกพน

เมอคกรณฝายหนงใหคามนแลว การทบคคลอกฝายหนงบอกความจานงวา จะทาการซอขายคาบอกกลาวแสดงความจานงยอมเปนคาสนองอยในตว มผลเปนสญญาซอขาย

เมอเกดเปนสญญาซอขายแลวหากฝายใดไมปฏบตตามสญญา กยอมบงคบตามบทบญญตวาดวยการไมปฏบตตามสญญาทวไป

1.1 ลกษณะของคามน

คามน คอ การทบคคลฝายหนงแสดงเจตนาอนเปนขอกาหนดทแนนอนใหบคคลอกฝายหนงทราบวาตนมความประสงคจะทาสญญาดวยประการใด เปนการผกพนตนไวกอนวาตนรบจะทาสญญากบบคคลฝายนน เมอบคคลฝายนนแสดงเจตนาตอบรบวาจะทาสญญาดวยตามทตนไดแสดงเจตนาไปนน

ก.เหนภาพเขยนของ ข.สวยงาม จงขอซอในราคา 5,000 บาท ดงน เปนเพยงคาเสนอขอซอของ ก. ไมใชคามน เพราะ ก. มไดผกพนตนไวกอนวาตนจะทาสญญากบ ข. ดวย เมอ ข. แสดงเจตนาตอบรบวาจะขายให

1.2 ผลของคามน

ก. ผลการซอขาย

มาตรา ๔๕๔ การทคกรณฝายหนงใหคามนไวกอนวาจะซอหรอขายนน จะมผลเปนการซอขายตอเมออกฝายหนงไดบอกกลาวความจานงวาจะทาการซอขายนนใหสาเรจตลอดไปและคาบอกกลาวเชนนนไดไปถงบคคลผใหคามนแลว

ถาในคามนมไดกาหนดเวลาไวเพอการบอกกลาวเชนนนไซร ทานวาบคคลผใหคามนจะกาหนดเวลาพอสมควร และบอกกลาวไปยงคกรณอกฝายหนงใหตอบมาเปนแนนอนภายในเวลากาหนดนนกได วาจะทาการซอขายใหสาเรจตลอดไปหรอไม ถาและไมตอบเปนแนนอนภายในกาหนดเวลานนไซร คามนซงไดใหไวกอนนนกเปนอนไรผล ข. คามนในการซอขายทรพยสนตามมาตรา 456 วรรคหนง

9

กฎหมายพาณชย ๑

ก. พดกบ ข. ดวยปากเปลาวา ถา ข. จะขายรถยนตนงของ ข. กให ข. ตอบภายใน 15 วน ก. จะซอในราคา 100,000 บาท ตอมาอก 10 วน ข. กตอบมาวาจะขายให การท ก. พดกบ ข. ดงกลาวเปนคามนวาจะซอรถยนตนงของ ข. ข. ยอมบงคบให ก. สงมอบรถยนตได ไมอยในบงคบแหงมาตรา 456 วรรคหนง และ สอง เพราะรถยนตนงเปนสงหารมทรพยโดยทวไปมใชสงหารมทรพยตามมาตรา 456 วรรคสอง

2. สญญาซอขายเสรจเดดขาดกบสญญาจะซอขาย

สญญาซอขายเสรจเดดขาด ไมเกยวกบกรรมสทธในทรพยสนทซอขายจะโอนไปยงผซอแลวหรอไม และไมเกยวกบหนาทของคสญญา เชน การสงมอบทรพยสน การชาระราคา ฯลฯ เปนตน

ถาหากคกรณมเจตนาตงใจจะทาเปนหนงสอจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท กเปนสญญาจะซอขาย ถาหากไมมกเปนสญญาซอขายเสรจเดดขาด

การซอขายอสงหารมทรพย เรอกาปน เรอมระวางตงแตหกตนขนไป เรอกลไฟ หรอเรอยนตมระวางตงแตหาตนขนไป แพ และสตวพาหนะ ตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท มฉะนนเปนโมฆะ

สญญาจะซอจะขายหรอคามนในการซอขายทรพยสนดงกลาวในขอ 3 ขางตน และการซอขายสงหารมทรพยซงตกลงกนเปนราคาตงแตหารอยบาทขนไป ตองมหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอฝายผตองรบผดเปนสาคญ หรอวางประจา หรอชาระหนบางสวน มฉะนนจะฟองรองบงคบคดไมได

คาฤชาธรรมเนยมทาสญญาซอขายนน ผซอผขายพงออกใชเทากนทงสองฝาย 2.1 ลกษณะสญญาซอขายเสรจเดดขาดและสญญาจะซอขาย

มาตรา ๔๕๕ เมอกลาวตอไปเบองหนาถงเวลาซอขาย ทานหมายความวาเวลาซงทาสญญาซอขายสาเรจบรบรณ ก. ตกลงซอทดนจาก ข. หนงแปลงราคาหนงลานบาท โดยตกลงกนวาไมตองทาเปนหนงสอจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท ตางสงมอบทดนและราคาใหกนและกนแลว ดงน ตอมา ก. จะบงคบให ข. ไปจดทะเบยนการซอขายตอพนกงานเจาหนาท โดยอางวาเปนสญญาจะซอจะขาย ซงไดชาระราคาไปแลวไดหรอไม สญญาซอขายระหวาง ก. กบ ข. เปนสญญาซอขายเสรจเดดขาดเมอ ก. ข. ไมมเจตนาจะทาเปนหนงสอและจดทะเบยนการซอขาย จงตกเปนโมฆะ ก. จะบงคบให ข. จดทะเบยนไมได เมอการซอขายตกเปนโมฆะแลว จะมาอางวาเปนสญญาจะซอขายซงไดใชราคาให ข. ไปแลวยอมไมได

2.2 แบบของสญญาซอขายและการมหลกฐานเปนหนงสอวางประจาหรอชาระหนบางสวน

ก. แบบของสญญาซอขาย

ทรพยทเมอซอขายกนแลว ตองทาตามแบบทกฎหมายบงคบไว 1. อสงหารมทรพยตามมาตรา 139

a. ทดน

b. ทรพยอนตดอยกบทดนมลกษณะเปนการถาวร

c. ทรพยประกอบเปนอนเดยวกบทดน

d. ทรพยสทธอนเกยวกบทดน

i. ทรพยสทธอนเกยวกบทดน

ii. ทรพยสทธทเกยวกบทรพยอนตดอยกบทดน

iii. ทรพยสทธอนเกยวกบทรพยซงประกอบเปนอนเดยวกบทดน

2. สงหารมทรพยพเศษตามมาตรา 456 วรรคหนง

10

กฎหมายพาณชย ๑

a. เรอมระวางตงแตหาตนขนไป

b. แพ

c. สตวพาหนะอนไดแก ชาง มา โค กระบอ ลา ลอ แตตองไดทาตวรปพรรณแลว

มาตรา ๔๕๖ วรรคหนง การซอขายอสงหารมทรพย ถามไดทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทเปนโมฆะ วธนใหใชถงซอขายเรอมระวางตงแตหาตนขนไป ทงซอขายแพและสตวพาหนะดวย มาตรา ๑๓๙ อสงหารมทรพย หมายความวา ทดนและทรพยอนตดอยกบทดนมลกษณะเปนการถาวรหรอประกอบเปนอนเดยวกบทดนนน และหมายความรวมถงทรพยสทธอนเกยวกบทดน หรอทรพยอนตดอยกบทดนหรอประกอบเปนอนเดยวกบทดนนนดวย

ข. การมหลกฐานเปนหนงสอ วางประจา หรอชาระหนบางสวน

มาตรา 456 วรรคสอง สญญาจะขายหรอจะซอ หรอคามนในการซอขายทรพยสนตามทระบไวในวรรคหนง ถามไดมหลกฐานเปนหนงสออยางหนงอยางใดลงลายมอชอฝายผตองรบผดเปนสาคญ หรอไดวางประจาไวหรอไดชาระหนบางสวนแลว จะฟองรองใหบงคบคดหาไดไม มาตรา 456 วรรคสาม บทบญญตทกลาวมาในวรรคกอนน ใหใชบงคบถงสญญาซอขายสงหารมทรพยซงตกลงกนเปนราคาสองหมนบาท หรอกวานนขนไปดวย

ในการซอขายทรพยสนดงตอไปน จะตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทหรอไม บานไม รถยนต แพซง ลกกระบอ

การซอขายบานไมตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท สวนทรพยสนนอกนนมใชสงหารมทรพยทบญญตไวในมาตรา 456 วรรคหนง จงไมตองทาเปนหนงสอจดทะเบยน

ก. ทาหนงสอตกลงซอทดนแปลงหนงจาก ข. ราคา 200,000 บาท จะจดทะเบยนกนภายหลง ข. ไดสงมอบให ก. เขาครอบครองแลว แต ก. ยงมไดชาระเงนราคาทดนดงน ก. จะฟองรองรองบงคบให ข. จดทะเบยนขายทดนใหตนไดหรอไม สญญาระหวาง ก. ข. เปนสญญาจะซอขายทดน ก. ไดเขาครอบครองทดนแลว จงเปนการชาระหนบางสวนแม ก. จะยงมไดชาระราคากตาม ก. ฟองรองบงคบให ข. จดทะเบยนขายทดนใหตนได

3. การโอนกรรมสทธ

กรรมสทธในทรพยสนทขายนนยอมโอนไปยงผซอตงแตขณะเมอไดทาสญญาซอขายกน

ถาสญญาซอขายมเงอนไขหรอเงอนเวลาบงคบไว กรรมสทธในทรพยสนยงไมโอนไปจนกวาการจะไดเปนไปตามเงอนไขหรอถงกาหนดเงอนเวลานน

ในการซอขายทรพยสนซงมไดกาหนดลงไวแนนอนนนกรรมสทธยงไมโอนไปจนกวาจะไดหมาย หรอนบ ชงตวง วด หรอคดเลอก หรอทาโดยวธอน เพอใหบงตวทรพยสนนนออกเปนแนนอนแลว

ในการซอขายทรพยสนเฉพาะสง ถาผขายยงจะตองนบ ชงตวงวด หรอทาการอยางอน หรอทาสงหนงสงใดอนเกยวกบทรพยสนเพอใหรกาหนดราคาทาการอยางอน หรอทาสงหนงสงใดอนเกยวแกทรพยสนเพอใหรกาหนดราคาทรพยสนนนแนนอน กรรมสทธยงไมโอนไปยงผซอจนกวาการหรอสงนนไดทาแลว

3.1 สญญาซอขายมเงอนไขและเงอนเวลาบงคบไว ก. หลกทวไป

มาตรา ๔๕๘ กรรมสทธในทรพยสนทขายนน ยอมโอนไปยงผซอตงแตขณะเมอไดทาสญญาซอขายกน

ข. สญญาซอขายมเงอนไขหรอเงอนเวลา

11

กฎหมายพาณชย ๑

มาตรา ๔๕๙ ถาสญญาซอขายมเงอนไข หรอเงอนเวลาบงคบไวทานวากรรมสทธในทรพยสนยงไมโอนไปจนกวาการจะไดเปนไปตามเงอนไขหรอถงกาหนดเงอนเวลานน

วนท 1 เมษายน 2526 ตกลงซอรถยนตใชแลวของ ข. เปนเงน 80,000 บาท โดยแบงชาระราคาเปนงวด งวดละ 10,000 บาท งวดละเดอน ภายในวนท 5 ของเดอนทกเดอน เรมตงแตพฤษภาคม 2526 เปนตนไป ดงน กรรมสทธในรถโอนมายง ก. ตงแตเมอใด

การซอขายระหวาง ก. ข. มใชเปนสญญาซอขายทมเงอนไขหรอเงอนเวลาบงคบไว เพยงแตตกลงกนผอนชาระราคาเปนงวดๆ เทานน กรรมสทธในรถยนตยอมโอนมายง ก. ตงแตวนท 1 เมษายน 2526 อนเปนวนทซอขายกนนน (มาตรา 458)

3.2 การซอขายทรพยสนซงมไดกาหนดลงไวแนนอนและทรพยสนเฉพาะสง

มาตรา ๔๖๐ ในการซอขายทรพยสนซงมไดกาหนดลงไวแนนอนนนทานวากรรมสทธยงไมโอนไปจนกวาจะไดหมาย หรอนบ ชง ตวง วด หรอคดเลอก หรอทาโดยวธอนเพอใหบงตวทรพยสนนนออกเปนแนนอนแลว

ในการซอขายทรพยสนเฉพาะสง ถาผขายยงจะตองนบ ชง ตวง วด หรอทาการอยางอน หรอทาสงหนงสงใดอนเกยวแกทรพยสนเพอใหรกาหนดราคาทรพยสนนนแนนอน ทานวากรรมสทธยงไมโอนไปยงผซอจนกวาการหรอสงนนไดทาแลว

ก. ตกลงซอถวเหลองจาก ข. ซงมอยกระสอบเดยวและวางอยหนารานของ ข. ราคากโลกรมละ 5 บาท ดงนกรรมสทธในถวเหลองกระสอบนนโอนไปยง ก. ไดตงแตเมอใด

เปนการซอขายทรพยเฉพาะสง แตกรรมสทธในถวเหลองยงไมโอนมาเปนของ ก. จนกวา ข. ชงถวในกระสอบนนเพอรกาหนดราคาถวเหลองทงกระสอบเปนการแนนอนเสยกอน (มาตรา460 วรรคสอง)

ถา ก. ตกลงซอถวเหลองจาก ข. ทงกระสอบ ซง ก. ข. กไมรวามจานวนกกโลกรม ราคา 500 บาท แตปรากฏวามถวเหลองอย 97 กโลกรม ก. จะขอใชเงนเพยง 485 บาท โดยอางวาตนคดวามถง 100 กโลกรม จะไดหรอไม เปนการขายเหมาถวทงกระสอบ ก. จะลดราคาลงไมได ตองชาระ 500 บาท ให ข.

แบบประเมนผล หนวยท 2

1. แมวเหนรถยนตของเหมยวสวยถกใจมาก จงขอซอในราคา 100,000 บาท การขอซอของแมวเปน คาเสนอ

2. คามนทไมมกาหนดเวลา ถาผใหคามนมไดบอกกลาวใหอกฝายหนงตอบตกลงใหเสรจไป คามนนนจะผกพนอย 10 ป

3. จกจนพดกบจงหรดวาถาจงหรดตองการขายโทรทศนสของจงหรด ใหแจงมาภายในสนเดอนมถนายน 2526 ตนจะซอในราคา 8,000 บาท ดงนเปน คามน

4. ตกลงซอพมพดดจากบรษท ข. 1 เครองเพอไวใชในสานกงาน แตบรษท ข. ยงไมนาเครองพมพดดไปสงใหกบ ก. กรณนเปน สญญาซอขายเสรจเดดขาด

5. สญญาซอขายเสรจเดดขาดตางจากสญญาจะซอจะขายคอ สญญาซอขายเสรจเดดขาด เปนสญญาทคกรณไมตองดาเนนการใดๆ อกตอไป หลงจากไดตกลงซอขายกนแลว สวนสญญาจะซอจะขายเปนสญญาทคกรณมเจตนาตงใจจะทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอตอพนกงานเจาหนาทกนในภายหลง

6. ทาสญญาซอบานจาก ข. โดย ข. ไมไดมเจตนาทจะจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท ดงนผลของสญญา เปนโมฆะ

7. สญญาจะซอจะขายมไดแตเฉพาะทรพยสนทเปน อสงหารมทรพยและสงหารมทรพยประเภททจองจดทะเบยนตามกฎหมาย

8. การซอขายทรพยตอไปนทตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนไดแก กระบอททาตวรปพรรณแลว

9. ตกลงซอตเยนจาก ข. เปนเงน 15,000 บาท โดยชาระราคาให ข. แลว สวน ข. จะนาตเยนไปสงใหในวยรงขน เนองจากรถสงของไมอยดงน กรรมสทธในตเยนตกอยแก ก. เพราะตกลงซอขายกนแลว

12

กฎหมายพาณชย ๑

10. ตกลงซอมะมวงบนตนของ ข. ทงหมดซง ก. คาดวามอย 100 ผล ในราคาผลละ 2 บาท แตปรากฏวาเมอเกบลงมาแลวไดเพยง 80 ผล ดงน ก. จะใชเงนแก ข. เพยง 160 บาท โดยอางวาตนคดวามมะมวงถง 100 ผล ดงน ก. ตองชาระเงนคามะมวงแก ข. เปนเงน 200 บาท ตามราคาทตกลงกนไว

11. จวเหนกระเปาถอของแจวสวยถกใจจงขอซอในราคา 500 บาท ดงนการขอซอของจวเปน คาเสนอ

12. ใหคามนวาจะขายรถยนตให ข. ในราคา 100,000 บาท แตมไดบอกกลาวให ข. ตอบตกลงใหเสรจสน ภายในกาหนดเวลาเทาใด ดงนนคามนนจะผกพน ก. ตลอดไป

13. ส. พดกบ จ. วา ถา จ. ตองการซอตนรภยจาก ส. ใหแจงมาภายใน 10 วน ส. จะขายใหในราคา 10,000 บาท การท ส. พดดงกลาวเปน คามน

14. ตกลงซอเครองคดเลขไฟฟาจาก ข. จานวน 3 เครองเพอนาไปใชในกจการโดย ข. สงมอบเครองคดเลขให ข. เพยง 2 เครอง และจะมอบใหอก 1 เครองในวนรงขน เนองจากไมมของในสตอค กรณดงกลาวเปน สญญาซอขาย

15. ตกลงซอทดนจาก ข. 1 แปลง โดยตกลงวาจะไปทาหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทภายใน 3 วน กรณดงกลาวเปน สญญาจะซอขาย

16. ตกลงซอทดนจาก ข. โดย ก. ข. ไมมเจตนาทจะจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท ดงนผลของสญญาจะเปนโมฆะ

17. สญญาจะซอขายมไดเฉพาะทรพยสนดงนคอ อสงหารมทรพยและอสงหารมทรพยประเภทตองจดทะเบยนตามกฎหมาย

18. การซอขายทรพยสน เรอยนต นาหนก 150 ตน กรอส ตองทาหนงสอและจดทะเบยน มฉะนนการซอขายจะเปนโมฆะ

19. สญญาซอขายสงหารมทรพยซงตกลงกนเปนราคา 500 บาท หรอกวานนขนไป จะตองดาเนนการดงตอไปน จงจะฟองรองบงคบคดกนได คอ มหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอฝายทตองรบผดเปนสาคญ หรอวางประจาหรอชาระหนบางสวน

13

กฎหมายพาณชย ๑

3. หนาทและความรบผดชอบของผขาย และหนาทของผซอ ผขายจาตองสงมอบทรพยสนซงขายใหแกผซอ

ในกรณททรพยสนซงขายชารดบกพรอง ผขายตองรบผด

ในกรณทมผมากอการรบกวนขดสทธของผซอ ผขายกตองรบผดในการรอนสทธกได คสญญาซอขายตกลงกนวาผขายไมตองรบผดเพอความชารดบกพรองหรอการรอนสทธกได

1. หนาทและความรบผดของผขาย

ผขายจาตองสงมอบทรพยสนทขายใหแกผซอ การสงมอบจะทาอยางไรกได สดแตวาเปนผลใหทรพยสนไปอยในเงอมมอของผซอ

ในการซอขายทรพยสนนน หากผขายสงมอบทรพยสนนอยกวาทไดสญญาไว ผซอจะไมรบเอากได ถามากกวาผซอจะรบเอาไวแตเพยงตามสญญาและนอกนนบอกปดเสยกได หรอจะปดเสยทงหมด ไมรบเอาเลยกได

สทธยดหนวงของผขายจะเกดขนในกรณทผซอไมใชราคาหรอลมละลาย

ในกรณททรพยสนทขายชารดบกพรองอนเปนเหตใหเสอมราคาหรอเสอมความเหมาะสม อนมงจะใชเปนปกตหรอประโยชนทมงหมายโดยสญญา ผขายตองรบผด

ถาหากมผใดมากอกวนขดสทธของผซอในอนจะครอบครองทรพยสนโดยปกตสข เพราะผนนมสทธเหนอทรพยสนทไดซอขายกนนนอยในเวลาซอขายหรอเพราะความผดของผขายผขายจะตองรบผด

คสญญาซอขายจะตกลงกนวาผขายไมตองรบผด เพอความชารดบกพรองหรอเพอการรอนสทธกได 1.1 การสงมอบ

ก. ลกษณะการสงมอบ (ม.461, 462, 463) มาตรา 461 ผขายจาตองสงมอบทรพยสนซงขายนนใหแกผซอ

มาตรา 462 การสงมอบนนจะทาอยางหนงอยางใดกไดสดแตวาเปนผลใหทรพยสนนนไปอยในเงอมมอของผซอ

มาตรา 463 ถาในสญญากาหนดวาใหสงทรพยสนซงขายนนจากทแหงหนงไปถงอกแหงหนงไซร ทานวาการสงมอบยอมสาเรจเมอไดสงมอบทรพยสนนนใหแกผขนสง ข. การสงมอบทรพยสนผดไปจากทระบไวในสญญา (ม.465, 466)

การซอขายสงหารมทรพย (มาตรา 465) มาตรา 465 ในการซอขายสงหารมทรพยนน

(1) หากวาผขายสงมอบทรพยสนนอยกวาทไดสญญาไว ทานวาผซอจะปดเสยไมรบเอาเลยกได แตถาผซอรบเอาทรพยสนนนไว ผซอกตองใชราคาตามสวน

(2) หากวาผขายสงมอบทรพยสนมากกวาทไดสญญาไว ทานวาผซอจะรบเอาทรพยสนนนไวแตเพยงตามสญญา และนอกกวานนปดเสยกได หรอจะปดเสยทงหมดไมรบเอาไวเลยกได ถาผซอรบเอาทรพยสนอนเขาสงมอบเชนนนไวทงหมด ผซอกตองใชราคาตามสวน

(3) หากวาผขายสงมอบทรพยสนตามทไดสญญาไวระคนกบทรพยสนอยางอนอนมไดรวมอยในขอสญญาไซร ทานวาผซอจะรบเอาทรพยสนไวแตตามสญญา และนอกกวานนปดเสยกได หรอจะปดเสยทงหมดกได

การซอขายอสงหารมทรพย (มาตรา 466)

14

กฎหมายพาณชย ๑

มาตรา 466 ในการซอขายอสงหารมทรพยนน หากวาไดระบจานวนเนอททงหมดไว และผขายสงมอบทรพยสนนอยหรอมากไปกวาทไดสญญาไซร ทานวาผซอจะปดเสยหรอจะรบเอาไวและใชราคาตามสวนกไดตามแตจะเลอก

อนงถาขาดตกบกพรองหรอลาจานวนไมเกนกวารอยละหาแหงเนอททงหมดอนไดระบไวนนไซร ทานวาผซอจาตองรบเอาและใชราคาตามสวนแตวาผซออาจจะเลกสญญาเสยไดในเมอขาดตกบกพรอง หรอลาจานวนถงขนาด ซงหากผซอไดทราบกอนแลวคงจะมไดเขาทาสญญานน ค. อายความฟองคด (ม. 467)

มาตรา 467 ในขอรบผดเพอการททรพยขาดตกบกพรอง หรอลาจานวนนน ทานหามมใหฟองคดเมอพนกาหนดปหนงนบแตเวลาสงมอบ

ทเรยกวาการสงมอบทรพยสนทซอขายนน หมายความวาอยางไร

เขาใจวาการสงมอบทรพยสนทซอขายเปนการมอบหรอโอนการครอบครองใหแกผซอ

จ. ตกลงซอทดนตามโฉนดเลขท 384 จาก น. ซง จ. ไมทราบจานวนเนอทมากอน ตามโฉนดมเนอทเทาใด กซอเทานน ตารางวาละ 2,000 บาท เมอ น. สงมอบทดนปรากฏวาตามโฉนดทดนมเนอทเพยง 56 วา ไมพอปลกบานไดดงน จ. จะบอกปดไมรบเอาจะไดหรอไม ตามปญหา ไมใชการซอขายทดน โดยระบจานวนเนอททงหมดไวในสญญาแตเปนการซอขายทดนตามโฉนด จะมเนอทเทาใดตามโฉนดกซอเทานน ดงนน จ. จะบอกปดไมรบเอาไมได ก. ตกลงซอทดนจาก ข. เพอปลกบาน 100 ตารางวา ตารางวาละ 1,000 บาท เมอ ข. สงมอบทดนปรากฏวามทดนเพยง 97 วา ดงน ก. จะบอกปดไมรบเอาไดหรอไม กรณตองดวยมาตรา 466 จะบอกปดไมรบเอาไมได

1.2 สทธยดหนวงของผขาย

ก. การยดหนวงจนกวาจะใชราคา (ม.468)

มาตรา 468 ถาในสญญาไมมกาหนดเงอนเวลาใหใชราคาไซรผขายชอบทจะยดหนวงทรพยสนทขายไวไดจนกวาจะใชราคา ข. สทธยดหนวงกรณผซอลมละลาย (ม.469)

มาตรา 469 ถาผซอลมละลายกอนสงมอบทรพยสนกด หรอผซอเปนคนลมละลายแลวในเวลาซอขายโดยผขายไมรกด หรอผซอกระทาใหหลกทรพยทใหไวเพอประกนการใชเงนนนเสอมเสย หรอลดนอยลงกดถงแมในสญญาจะมกาหนดเงอนเวลาใหใชราคา ผขายกชอบทจะยดหนวงทรพยสนซงขายไวได เวนแตผซอจะหาประกนทสมควรใหได ค. ผลของการยดหนวงทรพยสนทขาย (ม.470) มาตรา 470 ถาผซอผดนด ผขายซงไดยดหนวงทรพยสนไวตามมาตราทงหลายทกลาวมา อาจจะใชทางแกตอไปนแทนทางแกสามญในการไมชาระหนได คอมจดหมายบอกกลาวไปยงผซอใหใชราคากบทงคาจบจายเกยวกบการภายในเวลาอนควร ซงตองกาหนดลงไวในคาบอกกลาวนนดวย

ถาผซอละเลยเสยไมทาตามคาบอกกลาว ผขายอาจนาทรพยสนนนออกขายทอดตลาดได ก. ตกลงขายรถยนตนงให ข. ไดสงมอบรถยนตให ข. ไปแลวแต ข. ไมใชเงนตามราคารถตามกาหนดใหน ก. จะเรยกรถคนเพอนามายดหนวงจะไดหรอไม เมอสงมอบรถยนตไปแลวกยอมใชสทธยดหนวงไมได ก. ไมมสทธเรยกรถคนมาเพอใชสทธยดหนวง

ก. ตกลงขายบานและทดนให ข. โดยผอนชาระราคาเปนงวดๆ งวดละ 50,000 บาทรวม 5 งวด ข. ชาระเงนงวดแรกถงงวดทสตามกาหนด พองวดท 5 ข. ผดนดไมชาระ ดงน ก. จะยดหนวงบานและทดนไมยอมสงมอบให ข. ไดหรอไม

15

กฎหมายพาณชย ๑

ก. มสทธยดหนวงบานและทดนเอาไวไดจนกวา ข. จะไดใชราคาเพราะเงอนเวลาสาหรบงวดท 5 อนเปนงวดสดทายไดผานพนไปแลว จงถอวาไมมเงอนเวลาใหใชราคากนแลว

1.3 ความรบผดเพอชารดบกพรอง

ก. ลกษณะความรบผดเพอชารดบกพรอง (ม.472)

มาตรา 472 ในกรณททรพยสนซงขายนนชารดบกพรองอยางหนงอยางใดอนเปนเหตใหเสอมราคาหรอเสอมความเหมาะสมแกประโยชนอนมงจะใชเปนปกตกด ประโยชนทมงหมายโดยสญญากด ทานวาผขายตองรบผด

ความทกลาวมาในมาตรานยอมใชได ทงทผขายรอยแลวหรอไมรวาความชารดบกพรองมอย ข. ขอยกเวนไมตองรบผด (ม.473)

มาตรา 473 ผขายยอมไมตองรบผดในกรณดงจะกลาวตอไปน คอ

(1) ถาผซอไดรอยแลว แตในเวลาซอขายวามความชารดบกพรองหรอควรจะไดรเชนนนหากไดใชความระมดระวงอนจะพงคาดหมายไดแตวญชน

(2) ถาความชารดบกพรองนนเปนอนเหนประจกษแลวในเวลาสงมอบ และผซอรบเอาทรพยสนนนไวโดยมไดอดเออน

(3) ถาทรพยสนนนไดขายทอดตลาด

ค. ขอสญญาไมตองรบผด (ม.483, 484)

มาตรา 483 คสญญาซอขายจะตกลงกนวาผขายจะไมตองรบผดเพอความชารดบกพรองหรอเพอการรอนสทธกได มาตรา 484 ขอสญญาวาจะไมตองรบผดนน ยอมไมคมผขายใหพนจากการตองสงเงนคนตามราคา เวนแตจะไดระบไวเปนอยางอน

ง. อายความฟองคด (ม.474) มาตรา 474 ในขอรบผดเพอชารดบกพรองนน ทานหามมใหฟองคดเมอพนเวลาปหนงนบแตเวลาทไดพบเหนความชารดบกพรอง

ก. ตกลงซอทเรยนจาก ข. 2 ผลๆละ 50 บาท ในกรณดงตอไปน ข. ตองรบผดตอ ก. หรอไม - ข. ไมรวาทเรยนทขายใหเนา 1 ผล

ตองรบผดตามมาตรา 472

- ในเวลาซอ ก. ดมทเรยนไดกลนไมคอยด แตกไมเอาใจใสตรวจดวาทเรยนเสยหรอไม ปรากฏวาทเรยนเนา ก. ไมใชความระมดระวงอนจะพงคาดหมายไดแตวญชนทงๆทดมทเรยนดแลว ไดกลนไมคอยดไมเอาใจใสตรวจดวาทเรยนเสยหรอไม ข. ไมตองรบผดตามมาตรา 473(3)

- ก. ข. มขอตกลงกนวา ข. ไมไมตองรบผด ถาหากทเรยนเนา เมอ ก. เอากลบมาทบานปรากฏวาทเรยนเนา ไมตองรบผดตามมาตรา 483

- ข. รวาทเรยนนนเนา แตกยงทาขอตกลงดงกลาวในขอตกลงกอนหนานกบ ก. ข. ไมพนจากความรบผดตามมาตรา 485

- ตามขอกอนหนาน ข. ตองรบคนราคาทเรยนทเนาใชกนไมไดให ก. หรอไม ข. ตองคนราคาทเรยน 1 ผล ให ก. 1.4 ความรบผดในการรอนสทธ

ก. ลกษณะแหงการรอนสทธ (ม.475, 479)

16

กฎหมายพาณชย ๑

มาตรา 475 หากวามบคคลผใดมากอการรบกวนขดสทธของผซอในอนจะครองทรพยสนโดยปรกตสข เพราะบคคลผนนมสทธเหนอทรพยสนทไดซอขายกนนนอยในเวลาซอขายกด เพราะความผดของผขายกด ทานวาผขายจะตองรบผดในผลอนนน

การรอนสทธอาจมตอทรพยทงหมดหรอบางสวนหรอทรพยสนทขายตกอยในบงคบแหงสทธ กถอวาเปนการรอนสทธเชนกน

มาตรา 479 ถาทรพยสนซงซอขายกนหลดไปจากผซอทงหมดหรอแตบางสวน เพราะเหตการรอนสทธกด หรอวาทรพยสนนนตกอยในบงคบแหงสทธอยางหนงอยางใดซงเปนเหตใหเสอมราคา หรอเสอมความเหมาะสมแกการทจะใช หรอเสอมความสะดวกในการใชสอย หรอเสอมประโยชนอนจะพงไดแตทรพยสนนน และซงผซอหาไดรในเวลาซอขายไมกด ทานวาผขายตองรบผด

ข. การดาเนนคด (ม.477, 478)

มาตรา 477 เมอใดการรบกวนขดสทธนนเกดเปนคดขนระหวางผซอกบบคคลภายนอก ผซอชอบทจะขอใหศาลเรยกผขายเขาเปนจาเลยรวมหรอเปนโจทกรวมกบผซอในคดนนได เพอศาลจะไดวนจฉยชขาดขอพพาทระหวางผเปนคกรณทงหลายรวมไปเปนคดเดยวกน

มาตรา 478 ถาผขายเหนเปนการสมควร จะสอดเขาไปในคดเพอปฏเสธการเรยกรองของบคคลภายนอก กชอบทจะทาไดดวย

ค. กรณไมตองรบผดในการรอนสทธ (ม.476, 480, 482)

ผซอรถงสทธของผรบกวนในเวลาซอขาย (ม.476)

มาตรา 476 ถาสทธของผกอการรบกวนนนผซอรอยแลวในเวลาซอขาย ทานวาผขายไมตองรบผด

กรณการซอขายอสงหารมทรพย (ม.480)

มาตรา 480 ถาอสงหารมทรพยตองศาลแสดงวาตกอยในบงคบแหงภาระจายอมโดยกฎหมายไซร ทานวาผขายไมตองรบผดเวนไวแตผขายจะไดรบรองไวในสญญาวาทรพยสนนนปลอดจากภาระจายอมอยางใด ๆ ทงสนหรอปลอดจากภาระจายอมอนนน

ความผดของผซอ (ม.482)

มาตรา 482 ผขายไมตองรบผดในการรอนสทธเมอกรณเปนดงกลาวตอไปน คอ

(1) ถาไมมการฟองคด และผขายพสจนไดวาสทธของผซอไดสญไปโดยความผดของผซอเอง หรอ

(2) ถาผซอไมไดเรยกผขายเขามาในคด และผขายพสจนไดวาถาไดเรยกเขามา คดฝายผซอจะชนะ หรอ

(3) ถาผขายไดเขามาในคด แตศาลไดยกคาเรยกรองของผซอเสยเพราะความผดของผซอเอง แตถงกรณจะเปนอยางไรกด ถาผขายถกศาลหมายเรยกใหเขามาในคดและไมยอมเขาวาคดรวมเปนจาเลยหรอรวมเปนโจทกกบผซอไซรทานวาผขายคงตองรบผด

ขอสญญาวาจะไมตองรบผด

ง. ขอสญญาวาจะไมตองรบผด (ม.485)

มาตรา 485 ขอสญญาวาจะไมตองรบผดนน ไมอาจคมความรบผดของผขายในผลของการอนผขายไดกระทาไปเอง หรอผลแหงขอความจรงอนผขายไดรอยและปกปดเสย

ในลกษณะซอขายทเรยกวา “รอนสทธ” นน หมายความวาอยางไร

เขาใจวาบคคลผมสทธเหนอทรพยสนทซอขายกนมสทธดกวาผขาย ไดมากอกวนขดสทธของผซอในอนทจะครองทรพยสนทซอโดยปกตสข (มาตรา 475)

ผขายจะตองรบผดในการทผซอถกรอนสทธเสมอไปหรอไม

17

กฎหมายพาณชย ๑

ผขายตองรบผดตาม ป.พ.พ.มาตรา 476 480 482 และ 483

2. หนาทของผซอ

ผซอจาเปนตองรบมอบทรพยสนทตนรบซอและใชราคาตามขอสญญาซอขาย

ราคาทรพยสนทซอขายกนจะกาหนดลงไวในสญญากได หรอจะปลอยไปใหกาหนดกนดวยวธอยางใดอยางหนงดงไดตกลงกนไวในสญญากได

ถาผซอพบเหนความชารดในทรพยสนซงตนรบซอ หรอถกผรบจานองหรอบคคลผเรยกรองเอาทรพยสนนนขวาจะฟองเปนคดขน หรอมเหตอนควรเชอวาจะถกข ผซอกชอบทจะยดหนวงราคาไวไดทงหมดหรอบางสวน

2.1 หนาทตองรบมอบทรพยสนและชาระราคา

ก. หนาทตองรบมอบทรพยสน (ม.486)

มาตรา 486 ผซอจาตองรบมอบทรพยสนทตนไดรบซอและใชราคาตามขอสญญาซอขาย

ข. หนาทตองชาระราคา (ม.487) มาตรา 487 อนราคาทรพยสนทขายนนจะกาหนดลงไวในสญญากได หรอจะปลอยไปใหกาหนดกนดวยวธอยางใดอยางหนงดงไดตกลงกนไวในสญญานนกได หรอจะถอเอาตามทางการทคสญญาประพฤตตอกนอยนนกได ถาราคามไดมกาหนดเดดขาดอยางใดดงวามานนไซร ทานวาผซอจะตองใชราคาตามสมควร

ก. ไปจายตลาดสด ซอเงาะจาก ข.โดยเหมาหมดเลยทเดยวรวม 5 กโลกรม เมอตกลงกนและ ข. จดหอใหเรยบรอยแล ข. สงมอบให ก. แต ก. ไมยอมรบ อางวาขอฝากเงาะไวท ข. กอน เดยวจะมารบเอา จะไปดซอของทอนกอน ข. ไมยอมรบฝาก อางวาจะรบกลบบานอยแลว และทวงราคาคาเงาะ ก. ยงไมยอมให ใหวนจฉยสทธและหนาทระหวาง ก. กบ ข. ก. ตองรบมอบเงาะทซอจาก ข. จะฝากไวแก ข. โดย ข. ไมยอมรบฝากไมได และตองชาระเงนราคาแก ข. ทนท (มาตรา 486)

เมอวนท 1 กมภาพนธ 2526 จ. ทาสญญาจะซอทดนจาก ส. แปลงหนง ราคา 200,000 บาท ไดชาระเงนราคากนในวนตกลงนน 100,000 บาท สวนทเหลออก 100,000 บาท ตกลงจะชาระกนในวนจดทะเบยนทสานกงานทดนในวนท 15 มนาคม 2526 หลงจากตกลงจะซอกนได 20 วน ส. กมาทวงเงนทเหลอ อางวาตามกฎหมายตองชาระกนหมดในวนทาสญญาจะซอ ขอให จ.ชาระเงนทเหลอเพอจะเอาไปซอรถยนตนง ขออางของ ส. ฟงขนหรอไม เงนทเหลอ 100,000 บาท ไดตกลงกนโดยมเงอนเวลาชาระ เมอยงไมถงกาหนดเงอนเวลา ส. จะเรยกรองให จ. ชาระไมได ขออางของ ส. ฟงไมขน

2.2 สทธยดหนวงของผซอ

ก. เมอผซอพบเหนความชารดบกพรองในทรพยสนทซอ (ม.488)

มาตรา 488 ถาผซอพบเหนความชารดบกพรองในทรพยสนซงตนไดรบซอ ผซอชอบทจะยดหนวงราคาทยงไมไดชาระไวไดทงหมดหรอแตบางสวน เวนแตผขายจะหาประกนทสมควรใหได ข. สทธยดหนวงเมอผซอถกผรบจานองหรอบคคลผเรยกรองเอาทรพยสนทขายนนขวาจะฟองหรอมเหตอนควรเชอวาจะถกขวาจะฟอง (ม.489) มาตรา 489 ถาผซอถกผรบจานองหรอบคคลผเรยกรองเอาทรพยสนทขายนนขวาจะฟองเปนคดขนกด หรอมเหตอนควรเชอวาจะถกขเชนนนกด ผซอกชอบทจะยดหนวงราคาไวทงหมดหรอบางสวนไดดจกนจนกวาผขายจะไดบาบดภยอนนนใหสนไป หรอจนกวาผขายจะหาประกนทสมควรใหได

ก. ตกลงซอชดนาชาจาก ข. 1 ชด ราคา 500 บาท ปรากฏวาถวยใบหนงแตกเสยหาย ก. จงไมยอมชาระราคาแก ข. ทง 500 บาท เกยงให ก. ชาระ 400 บาท อก 100 บาท ใหยดหนวงไวกอน ทานเหนดวยกบ ก. หรอ ข.

18

กฎหมายพาณชย ๑

ก. มสทธยดหนวงราคาไวทงหมดหรอบางสวนแลวแต ก. จะเหนสมควร แมถวยจะแตกใบเดยวกตาม จงเหนดวยกบ ก. ไมเหนดวยกบ ข.

แบบประเมนผล หนวยท 3

1. เรองของการสงมอบทรพยสนนน การสงมอบเปนการมอบหรอโอนการครอบครองทรพยสน 2. นายชยตกลงขายทดนใหนายฟา 50 ตารางวา เมอสงมอบปรากฏวาสงมอบเพยง 49 วา นายฟา รบไวเพราะ

ขาดไมเกนรอยละ 5 3. แดงตกลงซอทเรยนชะน 10 ใบ ขาวผขายไดสงมอบทเรยนหมอนทอง 8 ใบ ชะน 2 ใบ เชนน แดงมสทธ รบ

ทเรยนชะนไวและบอกปดทเรยนหมอนทองได 4. นายเพชรตกลงซอทดนมโฉนดของนายใส ซงระบจานวนเนอททปรากฏในโฉนด ภายหลงปรากฏวาทดนม

จานวนไมครบตามโฉนดเกนกวารอยละหาของทดนทงหมด ผซอบอกปดไมรบและเลกสญญาได 5. อายความฟองคดในขอรบผดททรพยขาดตกบกพรอง มอายความ 1 ป นบแตเวลาสงมอบ 6. ผซอไมชาระราคา ผขายมสทธ ยดหนวงทรพยสน 7. การรอนสทธในลกษณะซอขายคอ มบคคลผมสทธเหนอทรพยสนทขายดกวาผขาย 8. เอกขายรถยนตใหโท ชาระราคาแลวแตยงไมไดสงมอบ เอกเอารถยนตไปซอมแลวไมใหเงน โทเอารถยนต

ไมได เพราะชางยดหนวงเอารถไวเชนน เอกตองรบผดชอบเพราะการรอนสทธเกดขนเพราะความผดของผขาย 9. การซอขายทรพยสนซงไมไดกาหนดไวแนนอนกรรมสทธโอนไป เมอไดหมาย นบ ชง ตวง วด 10. ผซอพบเหนความชารดบกพรองในทรพยสนผซอมสทธ เรยกใหผขายชดใชคาเสยหาย

a. ตกลงขายรถยนตนงให ข. ไดสงมอบรถยนตให ข. ไปแลว แต ข. ไมใชเงนราคาตามกาหนด ก. จะเรยกรถคนเพอยดหนวง ไมได เพราะสงมอบรถยนตไปแลวกไมมสทธยดหนวง

11. กรณทผขายตองรบผดเพอความชารดบกพรองคอ ทรพยสนซงชารดบกพรองเสอมความเหมาะสมแกประโยชนอนจะมงใชเปนปกต

12. การสงมอบคอ การมอบหรอโอนการครอบครองทรพยสน 13. แดงซอเครองปรบอากาศจากบรษทดาราคา 20,000 บาท ในวนท 9 กมภาพนธ 2526 โดยตกลงกนวาจะ

ชาระเงนใหบรษทดา ในวนท 20 กมภาพนธ 2526 ดงนบรษทดา ยดหนวงทรพยสนไวไมได เพราะมเงอนเวลาใหใชชาระ

14. ไกซอรถจากเขยวโดยรวาเขยวลกรถของเหลองมา ตอมาเหลองมาเรยกรองรถคนจากไก ไกจะเรยกราคาคนจากเขยว ไมไดเพราะไกรอยแลววาเขยวลกมา

15. ผขายตองรบผดในการรอนสทธ ถาทรพยสนนนตกอยในบงคบแหงสทธอยางหนงอยางใด ซงเปนเหตใหเสอมราคาซงผซอไมไดรในเวลาซอขาย

16. กรณตอไปนผซอมสทธยดหนวงราคาทยงไมไดชาระ (ก) ผซอพบเหนความชารดบกพรอง (ข) ผซอถกผรบจานองขวาจะฟองเปนคดขน

17. เขยวตกลงซอจานหนงชดจากเหลองราคา 2,000 บาท ปรากฏวาจานใบหนงแตกเสยหาย เขยวจงไมยอมชาระราคาแกเหลองทง 2,000 บาท เหลองเกยงใหเขยวชาระ 1,500 บาท อก 500 บาท ใหเขยวยดหนวงไวกอน ดงน เขยวมสทธยดหนวงเพยงครงหนง

18. การซอขายทรพยสนซงมไดกาหนดลงไวแนนอน กรรมสทธโอนไปเมอเมอไดหมาย ชง ตวง วด

19

กฎหมายพาณชย ๑

20

กฎหมายพาณชย ๑

4. ขายฝาก สญญาขายฝากคอ สญญาซอขายชนดหนงและเปนสญญาซอขายเฉพาะบางอยางซงผขายมสทธไถทรพยสนคนได สทธไถทรพยสนเกดขนตอเมอมสญญาขายฝาก ไมใชมเพยงสญญาจะซอขายฝาก

สทธไถทรพยสนทขายฝากเปนสทธเรยกรองและเปนทรพยสนอยางหนง สญญาขายฝากตองมสนไถ ถาไมมกไมถอวาเปนสญญาขายฝาก

ผไถเปนผใชคาฤชาธรรมเนยมการขายฝากและการไถทรพยคน

1. สญญาขายฝาก

สญญาขายฝากคอ สญญาซอขายซงกรรมสทธในทรพยสนตกไปยงผซอ โดยมขอตกลงกนวาผขายอาจไถทรพยสนนนคนได

ขอตกลงไถคนตองมขนขณะทาสญญาซอขาย

เมอเปนสญญาขายฝากแลว ตองนาบทบญญตลกษณะซอขายมาบงคบ ถาเปนการขายฝากอสงหารมทรพยและสงหารมทรพยประเภท เรอ แพ สตวพาหนะ ตามมาตรา 456 วรรคหนง ตองทาเปนหนงสอจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท

คสญญาขายฝากจะตกลงกนมไดใหจาหนายทรพยสนทขายฝากกได 1.1 ลกษณะของสญญาขายฝาก (ม.491)

มาตรา 491 อนวาขายฝากนน คอสญญาซอขายซงกรรมสทธในทรพยสนตกไปยงผซอ โดยมขอตกลงกนวาผขายอาจไถทรพยนนคนได

ก. นารถยนตเกงมาขายให ข. ตกลงกนวา ถา ค. บตรของ ก. กลบจากตางประเทศแลว ใหสญญาซอขายระหวาง ก. ข. สนผล รถกลบคนมาเปนของ ก. ทนท ดงน สญญาระหวาง ก. ข. เปนสญญาขายฝากหรอไม ไมเปนสญญาขายฝากรถยนตเกงเพราะมไดตกลงกนให ก. มสทธไถรถยนตคนได แตเปนสญญาซอขายรถมเงอนไขบงคบหลง สงหารมทรพยกด โภคยทรพยกด ขายฝากกนไดหรอไม ก. นาขาวสารชนดพเศษ 1 ถง มาขายให ข. บอก ข. วา จะซอคนภายใน 15 วน ก. ก ตกลงดวยดงน เปนการขายฝากขาวชนดพเศษหรอไม สงกมทรพยกด โภคยทรพยกด ตางเปนทรพยสน ยอมนามาขายฝากกนได ตามตวอยาง เปนสญญาขายฝากขาวสารชนดพเศษ อนเปนสงกมทรพยและโภคยทรพย จ. นาบานและทดนมาขายแก น. ไดทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทแลว ตอมา น. เหนวา จ. ไมมบานอย จงทาหนงสอลงลายมอชอ น. ให จ. ไววา ขอขายบานและทดนคนใหแก จ. ให จ. ตอบตกลงมาภายใน 1 เดอน ทงนเปนสญญาขายฝากหรอไม การท จ. ขายบานและทดนแก น. เปนการซอขายกนอยางธรรมดา ไมใชขายฝาก แมตอมา น. จะทาหนงสอลงลายมอชอ น. ขอขายบานและทดนคนให จ. กเปนเพยงคามนวาจะขายของ น. ตามมาตรา 454 ไมเปนสญญาขายฝาก

ส. ตกลงขายบานและทดนให ค. โดยทาเปนหนงสอจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทเรยบรอยแลว ตอมาอก 5 วน ส. กบ ค. ตกลงทาหนงสอตอกนให ส. ซอบานและทดนคนไดภายใน 6 เดอน โดยลงลายมอชอ ค. และจะไปจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทในภายหลง ดงนเปนสญญาขายฝากหรอไม การท ส. ตกลงขายบานและทดนให ค. เปนการซอขายกนอยางธรรมดาเชนเดยวกน สวนขอตกลงระหวางกนททาตอนหลงเปนสญญาจะซอจะขายโดย ค. จะขายบานและทดนคนให ส. ไมเปนสญญาขายฝากเชนเดยวกน

21

กฎหมายพาณชย ๑

1.2 ผลเมอเปนสญญาขายฝาก

ก. การนาบทบญญตในลกษณะซอขายมาใชบงคบ

สญญาขายฝากเปนสญญาซอขายอยางหนง กตองนาบทบญญตในลกษณะซอขายมาใชบงคบดวย

ข. นตกรรมหรอพฤตกรรมอนกอนหรอหลงสญญาขายฝาก

เมอเปนสญญาขายฝากแลว แมคกรณจะมเจตนาเดมเปนอยางอน หรอมพฤตการณเปลยนแปลงตอมากไมสาคญ ยงถอวาเปนสญญาขายฝากอยนนเอง

บ. ลกรถยนตเกงมาจาก ส. แลวนามาขายให ว. มขอตกลงกนวาให บ. ไถรถคนไดภายใน 3 เดอน ว. รบซอไวโดยไมรวาเปนรถท บ. ลกมาจาก ส. ตอมาปรากฏวาแบตเตอรราวเกบไฟไมอยซง ว. ไมร และ ส. มาเรยกรถคนจาก ว. อางวาเปนรถของตนท บ. ลกมาขายฝากไวดงน บ. ตองรบผดในการทแบตเตอรเกบไฟไมอยและ ส. มาเรยกรถคนจาก ว. หรอไม สญญาซอขายระหวาง บ. กบ ว. เปนสญญาขายฝาก จงตองนาบทบญญตลกษณะซอขายมาใชบงคบดวย ตามปญหาแยกพจารณาไดดงน (1) การทแบตเตอรรถยนตแตกราวเกบไฟไมอยนน เปนการชารดบกพรองอนเปนเหตใหเสอมราคาหรอเสอมความเหมาะสมแกประโยชนอนมงจะใชเปนปกต ตามมาตรา 475 บ. ผขายฝากตองรบผดตอ ว. ผซอฝากในการทรถชารดบกพรอง (2) การท ส. เจาของรถ มาเรยกรถคนจาก ว. เปนกรณทมผมากอการรบกวนขดสทธของ ว. ผซอในอนทจะครองทรพยสนโดยปกตสข โดยท ส. มสทธเหนอรถยนตท ว. ซอมาอยในเวลาซอขาย ถอไดวา ว. ผซอถกรอนสทธทง ว. ผซอกไมรวาเปนรถท บ. ลกมาจาก ส. ตองรบผดตอ ว. ในการท ว. ถกรอนสทธ

1.3 ขอตกลงมใหจาหนายทรพยสนทขายฝาก (ม.493)

มาตรา 493 ในการขายฝาก คสญญาจะตกลงกนไมใหผซอจาหนายทรพยสนซงขายฝากกได ถาและผซอจาหนายทรพยสนนนฝาฝนสญญาไซร กตองรบผดตอผขายในความเสยหายใด ๆ อนเกดแตการนน

ขอตกลงมใหผซอฝากจาหนายทรพยสนทขายฝาก มความหมายรวมถงการทาลายดวยหรอไม ไมรวมดวย

2. สทธไถทรพยสนทขายฝาก

สทธไถทรพยสนทขายฝากเปนสทธเรยกรองอยางหนง และเปนทรพยสนทอาจโอนใหแกกนได กฎหมายกาหนดบคคลผใชสทธไถและผมหนาทรบไถไว บคคลอนนอกจากนไมมสทธและหนาท คสญญาไมจาตองกาหนดเวลาไถทรพยสนไว กฎหมายไดกาหนดระยะเวลาไถไวแลว

กาหนดเวลาไถอาจทาสญญาขยายภายหลงกได และอาจตกลงยนกาหนดเวลาไถในภายหลงได การใชสทธไถเปนไปตามบทบญญตวาดวยการชาระหน และไมตองทาตามแบบ หรอมหลกฐานเปนหนงสอแตประการใด

2.1 บคคลผใชสทธไถและมหนาทรบไถ (ม.497, 498) ก. บคคลผใชสทธไถ (ม.497)

มาตรา 497 สทธในการไถทรพยสนนน จะพงใชไดแตบคคลเหลานคอ

(1) ผขายเดม หรอทายาทของผขายเดม หรอ

(2) ผรบโอนสทธนน หรอ

(3) บคคลซงในสญญายอมไวโดยเฉพาะวาใหเปนผไถได ข. บคคลผมหนาทรบไถ (ม.498)

มาตรา 498 สทธในการไถทรพยสนนน จะพงใชไดเฉพาะตอบคคลเหลาน คอ

22

กฎหมายพาณชย ๑

(1) ผซอเดม หรอทายาทของผซอเดม หรอ

(2) ผรบโอนทรพยสน หรอรบโอนสทธเหนอทรพยสนนน แตในขอนถาเปนสงหารมทรพยจะใชสทธไดตอเมอผรบโอนไดรในเวลาโอนวาทรพยสนตกอยในบงคบแหงสทธไถคน

ก. นารถยนตมาขายฝากไวกบ ข. ตอมาตองการขายสทธไถรถยนตคนจาก ข. ใหแก ค. ข. ตองการขายรถยนตใหแก ง. ดงน ก. ข. จะกระทาไดหรอไม สทธไถทรพยสนทฝากขายอนเปนสทธเรยกรองกด รถยนตกด ยอมเปนทรพยสน ก. จงอาจโอนขายสทธไถให ค. ได ข. กอาจโอนขายรถยนตใหแก ง. ได จ. นาแหวนมาขายฝาก ส. ตอมา ส. โอนแหวนใหแก ค. โดยท ค. กรวาเปนแหวนท จ. นามาฝากขาย ส. ไวดงน จ. จงมสทธไถตอ ค. ค. โตแยงวา จ. จะใชสทธไถไมได เพราะตนไมไดเปนผซอฝากจาก จ. ทานเหนดวยกบขออางของ ค. หรอไม แม ค. จะมไดเปนผรบซอจาก จ. แตเปนผรบโอนแหวนมาจาก ส. ผรบซอฝากจาก จ. แหวนทขายฝากเปนสงหารมทรพย ซง ค. กรวาเปนแหวนท จ. ขายฝาก ส. ไว จ. จงใชสทธไถตอ ค. ไดตามมาตรา 498(2) ขาพเจาไมเหนดวยกบขออางของ ค.

2.2 กาหนดเวลาในการใชสทธไถ (ม.494, 495, 496) มาตรา 494 ทานหามมใหใชสทธไถทรพยสนซงขายฝากเมอพนเวลาดงจะกลาวตอไปน (1) ถาเปนอสงหารมทรพย กาหนดสบปนบแตเวลาซอขาย

(2) ถาเปนสงหารมทรพย กาหนดสามปนบแตเวลาซอขาย

มาตรา 495 ถาในสญญามกาหนดเวลาไถเกนไปกวานน ทานใหลดลงมาเปนสบปและสามปตามประเภททรพย มาตรา 496 ถาในสญญามกาหนดเวลาไถตากวาสบปหรอสามปไซรทานวาหาอาจจะขยายเวลานนในภายหลงไดไม

ว. นารถยนตมาขายฝากตอ ข. ไวดงน ก. ถาไมตกลงกาหนดระยะเวลาในการใชสทธไถกนไว ว. ตองใชสทธไถภายในเวลาเทาใด

รถยนตเปนสงหารมทรพย ว. จงตองใชสทธไถภายใน 3 ป ตามมาตรา 494(2)

ข. ถากาหนดเวลาใชสทธไถกนไว 3 ป 2 เดอน ว. ตองใชสทธไถภายในเวลาเทาใด

ตองลดกาหนดเวลาไถลงมาเปน 3 ป ตามมาตรา 495 ว. จงตองใชสทธไถภายใน 3 ป ค. กาหนดเวลาใชสทธไถกนไว 3 เดอน แลวตกลงขยายออกไปอก 6 เดอน ดงน ว. ตองใชสทธไถภายในเวลาเทาใด

คสญญาตกลงขยายเวลาไถออกไปอก 6 เดอน จงเปนกาหนดเวลาใชสทธไถ 9 เดอน ว. ตองใชสทธไถภายใน 9 เดอน 2.3 ลกษณะของการใชสทธไถ

ผมสทธไถตองมเงนไปชาระพรอมกบขอไถชาระหนราคาคาไถถอนหรอสนไถดวย จงจะถอไดวาไดใชสทธไถของตนแลว แมผมหนาทรบไถจะไมยอมรบชาระหนคอสนไถกตาม

อ. นารถยนตมาขายฝาก จ. ไวมกาหนดเวลาใชสทธไถกน 6 เดอน พอขายฝากได 5 เดอน 20 วน อ. กมาพดขอไถรถยนตคนจาก จ. ให จ. เตรยมสงมอบโอนรถยนตคน พอพนกาหนดเวลาใชสทธไถแลว 5 วน อ. กนาเงนสนไถมาชาระ จ. ไมยอมรบอางวาพนกาหนดแลว อ. โตแยงวาไดพดขอไถบอก จ. ไวลวงหนาแลว เปนการใชสทธเปนการใชสทธไถแลว ทานเหนดวยกบขอโตแยงของบคคลทงสองหรอไม การพดขอไถไมเปนการใชสทธเพราะ อ. มไดเสนอใชเงนสนไถ การท อ. พดขอไถไมมผลอะไรตามกฎหมาย จงไมเหนดวยกบขอโตแยงของ อ. อ. นาเงนสนไถมาชาระเมอพนกาหนดเวลาไถแลว จ. จงไมรบได เหนดวยกบขออางของ จ. ไมเหนดวยกบขอโตแยงของ อ.

3. สนไถและคาฤชาธรรมเนยม

สนไถคอราคาคาไถถอนหรอราคาซอคนและตองเปนเงน

ไมจาตองกาหนดสนไถไวในสญญา ถาไมกาหนดกนไว ใหตามราคาทขายฝาก

23

กฎหมายพาณชย ๑

ถาไมกาหนดสนไถกนไวใหไถตามราคาทขายฝาก ถากาหนดไวสงกวาราคาทขายฝากเกนอตรารอยละสบหาตอป ใหไถไดตามราคาขายฝาก รวมประโยชนตอบแทนรอยละสบหาตอป

การขายฝากอสงหารมทรพยและสงหารมทรพยประเภท เรอ แพ และสตวพาหนะตามมาตรา 456 วรรคหนง ตองจดสนไถไวในทะเบยน

คาฤชาธรรมเนยม ไมรวมถงคาฤชาธรรมเนยมดาเนนคด 3.1 สนไถ (ม.499) มาตรา 499 สนไถนน ถาไมไดกาหนดกนไววาเทาใดไซร ทานใหไถตามราคาทขายฝาก

ถาปรากฏในเวลาไถวาสนไถหรอราคาขายฝากทกาหนดไวสงกวาราคาขายฝากทแทจรงเกนอตรารอยละสบหาตอป ใหไถไดตามราคาขายฝากทแทจรงรวมประโยชนตอบแทนรอยละสบหาตอป

ก. นารถยนตมาขายฝาก ข. เปนราคาขายฝาก 40,000 บาท มกาหนดเวลาไถ 1 เดอน ถาไมไดตกลงกาหนดสนไถกนไวกด ตกลงกนเปนเงน 40,500 บาทกด ดงน ก. ตองใชสนไถเปนเงนเทาใด

ถาไมตกลงกาหนดสนไถกนไวกไถกนเปนเงนสนไถ 40,000 บาท ตามราคาขายฝาก

ถาตกลงกนไว 40,500 บาท กตองไถกนเปนเงน 40,500 บาท 3.2 คาฤชาธรรมเนยม (ม.500)

มาตรา 500 คาฤชาธรรมเนยมการขายฝากซงผซอไดออกไปนนผไถตองใชใหแกผซอพรอมกบสนไถ สวนคาฤชาธรรมเนยมการไถทรพยนน ผไถพงออกใช

คาฤชาธรรมเนยมการไถรวมถงคาฤชาธรรมเนยมทศาลสงใหฝายหนงใชใหกบอกฝายหนงดวยหรอไม ไมรวมดวย

4. ผลของการไถทรพยสน

ทเรยกวาผลของการไถทรพยนน มความหมายไกลไปกวาการใชสทธไถ เพราะแมจะเปนการใชสทธไถแลวกจรง กหาเปนการไถไม เมอผมหนาทรบไถหรอศาลพพากษาใหไถแลวโอนกรรมสทธสงมอบทรพยสนกลบมาแลว จงจะเปนการไถทรพยสน

เมอมการไถทรพยสนซงขายฝากภายในเวลาทกาหนด หรอผไถไดวางทรพยอนเปนสนไถตอสานกงานวางทรพยภายในกาหนดเวลาไถโดยสละสทธถอนทรพย ใหทรพยสนซงขายฝากตกเปนกรรมสทธของผไถตงแตเวลาทผไถไดชาระสนไถหรอวางทรพยอนเปนสนไถ แลวแตกรณ

การขายฝากอสงหารมทรพย และสงหารมทรพยประเภท เรอ แพ และสตวพาหนะ ตามมาตรา 456 วรรคหนง เมอใชสทธไถถอนแลว การไถถอนคอโอนกรรมสทธกลบมา กตองมการแกทะเบยนหรอจดทะเบยนการไถถอนตอพนกงานเจาหนาท เพราะการไถถอนเปนการกระทานตกรรม

ทรพยสนไถนนตองสงคนตามสภาพทเปนอยในเวลาไถ ซงหมายถงเวลาทกรรมสทธโอนกลบมา และสทธการเชาไมเกยวกบสภาพของทรพย

กรณผมหนาทรบไถตอเตมดดแปลงทรพยสน ตองนากฎหมายลกษณะทรพยมาใชบงคบ

ถาหากทรพยสนถกทาลายหรอทาใหเสอมเสยไปเพราะความผดของผซอ ผซอตองใชคาสนไหมทดแทน กรณอนจะเรยกคาทดแทนกนไมได

บคคลผไถยอมไดรบคนทรพยสนไปโดยปลอดจากสทธใดๆ ซงผซอเดมหรอทายาทหรอผรบโอนจากผซอเดมกอใหเกดขนกอนเวลาไถ ซงการกอสทธไมจาเปนตองเกดจากการกระทาของบคคลดงกลาวโดยตรง ทวาสทธใดๆ อาจ

24

กฎหมายพาณชย ๑

เปนสทธอะไรกได เวนแตสทธการเชา ซงมไดทาขนเพอจะทาใหเสยหายแกผขาย กาหนดเวลาเชาสมบรณอยเทาทเหลอ แตไมเกนหนงป

4.1 ผลเกยวกบกรรมสทธในทรพยสน (ม.492)

มาตรา 492 ในกรณทมการไถทรพยสนซงขายฝากภายในเวลาทกาหนดไวในสญญาหรอภายในเวลาทกฎหมายกาหนด หรอผไถไดวางทรพยอนเปนสนไถตอสานกงานวางทรพยภายในกาหนดเวลาไถโดยสละสทธถอนทรพยทไดวางไว ใหทรพยสนซงขายฝากตกเปนกรรมสทธของผไถตงแตเวลาทผไถไดชาระสนไถหรอวางทรพยอนเปนสนไถ แลวแตกรณ

ในกรณทไดวางทรพยตามวรรคหนง ใหเจาพนกงานของสานกงานวางทรพยแจงใหผรบไถทราบถงการวางทรพยโดยพลน โดยผไถไมตองปฏบตตามมาตรา ๓๓๓ วรรคสาม

มาตรา 333 การวางทรพยนนตองวาง ณ สานกงานวางทรพยประจาตาบลทจะตองชาระหน ถาไมมบทบญญตแหงกฎหมาย หรอกฎขอบงคบเฉพาะการในเรองสานกงานวางทรพย เมอบคคลผชาระหนรองขอ

ศาลจะตองกาหนดสานกงานวางทรพย และตงแตงผพทกษทรพยทวางนนขน

ผวางตองบอกกลาวใหเจาหนทราบการทไดวางทรพยนนโดยพลน ก. ขายฝากรถยนตนงแก ข. กาหนดสนไถกนไว 200,000 บาท มกาหนดเวลาไถกน 1 เดอน พอขายฝากได 20 วน ก. นาเงนสนไถจานวนดงกลาวมาชาระแก ข. ข. ปฏเสธไมยอมรบ อางวายงไมครบกาหนด 1 เดอน และตนกตองใชรถคนดงกลาวอยอก ดงนทานเหนวากรรมสทธในรถโอนกลบมายง ก. ผขายฝากหรอยง ถอวา ก. ใชสทธไถอนเปนการไถภายในกาหนดไวในสญญานนแลว กรรมสทธในรถยนตตกเปนกรรมสทธของ ก. ผไถตงแต ก. ไดชาระเงนแลว แม ข. ปฏเสธไมรบโดยอางเหตดงกลาว กเปนเหตท ข. ไมอาจอางขนไดตามกฎหมาย

4.2 ทรพยสนทไถ (ม.501) มาตรา 501 ทรพยสนซงไถนน ทานวาตองสงคนตามสภาพทเปนอยในเวลาไถ แตถาหากวาทรพยสนนนถกทาลายหรอทาใหเสอมเสยไปเพราะความผดของผซอไซร ทานวาผซอจะตองใชคาสนไหมทดแทน

“สภาพทเปนอยเวลาไถ” ตามมาตรา 501 หมายความวาอยางไร

หมายถงสภาพทเปนอยในขณะกรรมสทธโอนกลบมายงผใชสทธไถ ก. ขายฝากรถยนตไวกบ ข. ระหวางการขายฝาก ข. เอารถไปชนตนไมขางทางโดยประมาทเลนเลอ ตอมาเมอ ก. ใชสทธไถแลว ข. ตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนให ก. หรอไม ข. ทาใหรถเสยหายโดยประมาทเลนเลอ อนเปนความผดของ ข. ข. จงตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนให ก.

4.3 สทธตางๆ ทกอขน (ม.502) มาตรา 502 ทรพยสนซงไถนน ทานวาบคคลผไถยอมไดรบคนไปโดยปลอดจากสทธใด ๆ ซงผซอเดม หรอทายาท หรอผรบโอนจากผซอเดมกอใหเกดขนกอนเวลาไถ ถาวาเชาทรพยสนทอยในระหวางขายฝาก อนไดจดทะเบยนเชาตอพนกงานเจาหนาทแลวไซร ทานวาการเชานนหากมไดทาขนเพอจะใหเสยหายแกผขาย กาหนดเวลาเชายงคงมเหลออยอกเพยงใด กใหคงเปนอนสมบรณอยเพยงนน แตมใหเกนกวาปหนง

เมอวนท 1 ตลาคม 2523 ส. ขายฝากบานไวกบ ร. มกาหนดเวลาไถกน 3 ป พอวนท 1 มกราคม 2525 ซงเปนระหวางเวลาขายฝากนน ร. เอาบานไปให น. เชามกาหนดเวลาเชา 2 ป พอวนท 1 เมษายน 2525 ส. กใชสทธไถและกรรมสทธในบานโอนกลบมายง ส. ในวนเดยวกนนน ดงน น. จะมสทธอยในบานเชาทขายฝากและไถคนมาแลวนนจนถงเมอใด

น. มสทธอยไดจนถง 1 เมษายน 2526 ไมใชวนท 1 ตลาคม 2525 หรอวนท 1 มกราคม 2527 (กฎหมายกาหนดไวมใหเกน 1 ป ทวามาน

25

กฎหมายพาณชย ๑

แสดงวาผเชายงมสทธอยไดเทาระยะเวลาทสมบรณ แตอยไดไมเกน 1 ป เทานน แมวาสญญาเชายงเหลออยอกกตาม เปนไปตามมาตรา 502 วรรคสอง)

แบบประเมนผล หนวยท 4

1. สญญาขายฝากคอ สญญาซอขายชนดหนงซงผขายมสทธไถทรพยสนคนได 2. การขายฝากแมกระบอมวธปฏบตใหถกตองตามกฎหมายคอ ตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงาน

เจาหนาท 3. เมอทาสญญาขายฝากกนแลว กรรมสทธในทรพยสนทขายฝากเปน กรรมสทธทขายฝากตกแกผซอฝาก 4. นายมดนาสวนมะมวงไปขายฝากนายมอด โดยมไดตกลงกนวาจะไถคนการขายฝากภายในกาหนดเวลาใด ดงน

นายมดตองไถสวนมะมวงคนจากนายมอดภายใน กาหนดเวลา 10 ปนบแตเวลาซอขาย 5. นายนกนามาทซอมาไปขายฝากแกนายผเสอราคา 10,000 บาท โดยไมไดกาหนดสนไถกนไว ดงนหากนายนก ไป

ไถมาคนจากนายผเสอภายในกาหนดเวลานายนกจะตอง ไถคนจานวน 10,000 บาท เพราะไมไดกาหนดสนไถกนไว

6. นายมนาแมววไปขายฝากไวกบนายมากมกาหนด 1 ป ระหวางนนแมววตกลก 1 ตว ดงนเมอนายมไถแมววคนจากนายมากภายในกาหนดเวลาดงกลาว กรรมสทธในลกววตกแกนายมากผซอฝาก

7. ลกษณะสาคญของการใชสทธไถ การใชสทธไถเปนไปตามบทบญญตวาดวยการชาระหน และไมตองทาตามแบบหรอมหลกฐานเปนหนงสอแตประการใด

8. บคคลทมสทธในการไถทรพยสนทขายฝากคอ ผขายเดมหรอทายาทของผขายเดมหรอผรบโอนสทธนนหรอบคคลซงในสญญายอมไว โดยเฉพาะวาใหเปนผไถได

9. ขอตกลงไถทรพยสนทขายฝากคนตองมขนใน ขณะทาสญญาซอขาย 10. ผขายฝากและผซอฝากจะตกลงมใหจาหนายทรพยสนทขายฝาก ยอมได เพราะกฎหมายกาหนดใหคสญญาตกลง

กนได 11. ลกษณะของสญญาขายฝากคอ สญญาซอขายชนดหนง ซงผขายมสทธไถทรพยสนคนได 12. การขายฝากบานมวธปฏบตใหถกตองตามกฎหมายคอ ตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท 13. กรรมสทธในทรพยสนทขายฝากตกแกฝายใด กรรมสทธตกแกผซอฝาก 14. นายกนนรนาสวนทเรยนไปขายฝากนายโนร โดยมไดตกลงกนวาจะไถคนการขายฝากในกาหนดเวลาใด หากนาย

กนนรไมไถคนสวนทเรยนภายใน กาหนด 10 ปนบแตเวลาซอขาย สทธไถคนสวนทเรยนสนไปเมอพนกาหนดเวลา 15. นายนคมซอแมสกรมาราคา 5,000 บาท นายนคมขาดเงนทนในการตอเตมคอกสกร จงนาสกรไปขายฝากนาย

นยามในราคา 5,000 บาท ภายในกาหนดเวลา 1 ป ดงนนายนคมไปไถสกรคนจากนายนยามภายในกาหนด 1 ป นายนคม ตองไถคนจานวน 5,000 บาท

16. นายสนาแมววไปขายฝากไวกบนายใสมกาหนด 1 ป ระหวางนนนายใสไดรดนมววขายทกวนไดเงนเดอนละ 50บาท เมอครบกาหนด 1 ป นายสมาไถคนแมววจากนายใส ดงน นายใสตองชาระคานมววคนแกนายสหรอไม นายใสไมตองคนเงนคาขายนมววใหนายสเพราะนมววเปนดอกผลของแมวว ยอมตกเปนของผซอฝาก

17. ความหมายของการใชสทธไถทสมบรณทสดคอ การใชสทธไถเปนไปตามบทบญญตวาดวยการชาระหน และไมตองทาตามแบบหรอมหลกฐานเปนหนงสอประเภทใด

18. ขอตกลงไถทรพยสนทขายฝากคนตองมขนใน ขณะทาสญญาซอขาย

26

กฎหมายพาณชย ๑

27

กฎหมายพาณชย ๑

5. ขายตามตวอยาง ขายตามคาพรรณา ขายเผอชอบ และขายทอดตลาด ขายตามตวอยาง ขายตามคาพรรณนา ขายเผอชอบ และขายทอดตลาด เปนการซอขายอยางหนง เปนการซอขายเฉพาะบางอยางเชนเดยวกบการขายฝาก ซงมวธการนอกเหนอไปจากการซอขายอยางธรรมดา

หลกเกณฑตางๆ ของสญญาซอขายยอมตองนามาใชบงคบกบการซอขายประเภทตางๆ ดงกลาวดวย

1. ขายตามตวอยาง ขายตามคาพรรณา และขายเผอชอบ

ในการขายตามตวอยางและตามคาพรรณนานน ผขายจาตองสงมอบทรพยสนใหตรงตามตวอยางและตามคาพรรณนา ขายเผอชอบคอการซอขายโดยมเงอนไขวาใหผซอไดมโอกาสตรวจดทรพยสนกอนรบซอ

1.1 ขายตามตวอยาง และขายตามคาพรรณา (ม.503) ก. ขายตามตวอยาง (ม.503 วรรคหนง)

มาตรา 503 วรรคหนง ในการขายตามตวอยางนน ผขายตองสงมอบทรพยสนใหตรงตามตวอยาง ข. ขายตามคาพรรณา (ม.503 วรรคสอง)

มาตรา 503 วรรคสอง ในการขายตามคาพรรณนา ผขายจาตองสงมอบทรพยสนใหตรงตามคาพรรณนา ก. ยนอยหนารานสรรพสนคาของ ข. เหนเสอเชตใสอยในหนโชวจงเขาไปขอซอเสอแบบเดยวกนน โดยบอกลกษณะให ข. ทราบวาเอาอยางทแสดงไวหนาราน ข. กจดหาให ดงนเปนการซอขายตามตวอยางหรอไม ข. ไมไดเสนอขายเสอเชตอยางเดยวกบทโชวไว ไมเปนการซอขายตามตวอยาง เปนการซอขายกนอยางธรรมดา ตามขอขางตน ถา ข. เอาเสออยางทแสดงไวมาให ก. ด ก. ตกลงซออยางเดยวกนนน 2 ตว ดงนเปนการซอขายตามตวอยางหรอไม เปนการซอขายตามตวอยาง ไมใชเพยงซอขายอยางธรรมดา ก. ตองการซอผาทามานจาก ข. ข. กบรรยายถงลกษณะและคณภาพของผาชนดตางๆ ให ก. ฟงและเอาผาบางชนดใหดดวย เพอจงใจให ก. ซอ แต ก. ไมไดตรวจดผา เพราะยงไมพอใจลกษณะของผาท ข. นามาเสนอ ไดขอซอผาชนดพเศษซง ข. จะตองสงมาจากตางประเทศจานวน 100 หลา ข. ตกลงดวย ดงนเปนการขายตามตวอยางหรอตามคาพรรณนาหรอไม ก. ไมไดตกลงซอผาตามท ข. นามาใหด ไมเปนการซอขายตามตวอยาง และไมเปนการซอขายตามคาพรรณนา เพราะมไดตกลงซอโดยอาศยคาพรรณนาของ ข. แตไปตกลงซอผาชนดท ข. ไมไดนามาเสนอขายหรอไมไดพรรณนาให ก. รบทราบเลย จงเปนการซอขายอยางธรรมดา

1.2 ขายเผอชอบ

ก. ลกษณะขายเผอชอบ (ม.505)

มาตรา 505 อนวาขายเผอชอบนน คอการซอขายกนโดยมเงอนไขวาใหผซอไดมโอกาสตรวจดทรพยสนกอนรบซอ

ข. การตรวจดทรพยสนกอนซอ (ม.506)

มาตรา 506 การตรวจดทรพยสนนน ถาไมไดกาหนดเวลากนไวผขายอาจกาหนดเวลาอนสมควร และบอกกลาวแกผซอใหตอบภายในกาหนดนนไดวาจะรบซอหรอไม มาตรา 507 ทรพยสนอนผซอจะพงตรวจดกอนทจะสงมอบแกกนนนถาผซอไมตรวจรบภายในเวลาทกาหนดไวโดยสญญา หรอโดยประเพณ หรอโดยคาบอกกลาวของผขาย ทานวาผขายยอมไมมความผกพนตอไป

ค. ขายเผอชอบสาเรจบรบรณเมอใด (ม.508)

มาตรา 508 เมอทรพยสนนนไดสงมอบแกผซอเพอใหตรวจดแลวการซอขายยอมเปนอนบรบรณในกรณตอไปน คอ

28

กฎหมายพาณชย ๑

(1) ถาผซอมไดบอกกลาววาไมยอมรบซอ ภายในเวลาทกาหนดไวโดยสญญา หรอโดยประเพณ หรอโดยคาบอกกลาว หรอ

(2) ถาผซอไมสงทรพยสนคนภายในกาหนดเวลาดงกลาวมานน หรอ

(3) ถาผซอใชราคาทรพยสนนนสนเชง หรอแตบางสวนหรอ

(4) ถาผซอจาหนายทรพยสนนน หรอทาประการอนอยางใดอนเปนปรยายวารบซอของนน

พ. ตกลงซอหนงสอชดประวตศาสตรสากลจาก ป. 1 ชด จานวน 12 เลม โดยมขอตกลงกนวาให พ. อานดกอนรบซอ จะซอหรอไมจะแจงไปให ป. ทราบภายใน 7 วน พอซอมาได 2 วน พ. กเอาหนงสอทกเลมไปจางทาปกพลาสตกและลงลายมอชอไว ป. รเขาจงเรยกให พ. ชาระราคา พ. อางวายงไมไดตอบรบซอ ยงไมพนกาหนดเวลาตามสญญา ตนอาจเปลยนใจสงหนงสอคนแก ป. ภายในกาหนดเวลาในภายหลงกได ทานเปนดวยกบ ป. หรอ พ. การซอขาย ระหวาง ป. กบ พ. เปนการซอขายเผอชอบ การท พ. เอาหนงสอไปทาปกและลงลายมอชอเปนการทาประการอนอยางใดอนเปนปรยายรบซอหนงสอชดน แมยงไมพนกาหนดระยะ เวลาตามสญญา พ. จะเปลยนใจสงหนงสอคนในภายหลงหรอไม ไมสาคญ การซอขายกเปนอนบรบรณแลวตามมาตรา 508 ป. จงเรยกให พ. ชาระราคาได จงเหนดวยกบ ป. ไมเหนดวยกบขออางของ พ.

2. ขายทอดตลาด

การขายทอดตลาดเปนการซอขายชนดหนง ซงมวธการพเศษออกไป เปนการขายโดยเปดเผย เปดโอกาสใหบคคลทวไปทาการเสนอซอโดยประมลสราคากน

การขายทอดตลาดยอมบรบรณเมอผทอดตลาดแสดงความตกลงดวยเคาะไม หรอดวยกรยาอนอยางใดอยางหนงตามจารตประเพณในการขายทอดตลาด

ผซอในการขายทอดตลาดจะตองทาตามคาโฆษณาบอกขายและตามดวยขอความอนๆ ซงผทอด ตลาดไดแถลงกอนการสราคา

ผทอดตลาดและผขายจะสราคาไมได ผทอดตลาดอาจถอนทรพยสนจากการทอดตลาดได เมอเหนวาราคาซงมผสสงสด ยงไมเพยงพอ

ผสราคายอมพนจากความผกพนในราคาซงตนสแตขณะเมอมผอนสราคาสงขนไป และเมอผทอด ตลาดถอนทรพยสนจากการขายทอดตลาด

ผสราคาสงสดตองใชราคาเปนเงนสด ถาผสราคาสงสดละเลยเสยไมใชราคาผทอดตลาดตองเอาทรพยสนออกขายทอดตลาดซาอก ถาไดเงนสทธไมคมราคาและคาทอดตลาดชนเดมผสราคาเดมตองรบผดในสวนทขาดไปถาเงนรายไดในการทอดตลาดสวนหนงสวนใดคางชาระอยผทอดตลาดตองรบผด

2.1 ลกษณะการขายทอดตลาด

ก. ลกษณะทวไป

ขายทอดตลาดอยภายใตบงคบแหงบทบญญตทวไปวาดวยการซอขาย แตมวธการพเศษออกไป คอเปนการขายโดยเปดเผย เปดโอกาสใหบคคลทวไปเขาสราคากน ผใดใหราคาสงกไดทรพยสนไป

ถาเปดโอกาสใหบคคลทวไปเขาประมลสราคาแลว แมจะมผเสนอซอเพยงคนเดยว ไมมคตอสแขงขน กยงเรยกวาเปนการขายทอดตลาด

ข. การขายทอดตลาดบรบรณเมอใด (ม.509)

29

กฎหมายพาณชย ๑

มาตรา 509 การขายทอดตลาดยอมบรบรณ เมอผทอดตลาดแสดงความตกลงดวยเคาะไม หรอดวยกรยาอนอยางใดอยางหนงตามจารตประเพณในการขายทอดตลาด ถายงมไดแสดงเชนนนอยตราบใด ทานวาผสราคาจะถอนคาสราคาของตนเสยกยงถอนได ค. หนาทของผซอ (ม.510)

มาตรา 510 ผซอในการขายทอดตลาดจะตองทาตามคาโฆษณาบอกขาย และตามความขออน ๆ ซงผทอดตลาดไดแถลงกอนประเดมการสราคาทรพยสนเฉพาะรายไป

ก. ตองการขายเครองรบวทยโทรทศนของตนซงใชแลว จงนาไปขายในทองตลาดทมการจา หนาย เครองรบวทยโทรทศน ข. ใหราคา ก. 3,000 บาท แลว ข. ฝากเครองรบวทยโทรทศนทตกลงซอไวกบ ก. เพอไปดสงของอนตอไป ตอมา ค. มาเหนเขาจงใหราคา 3,500 บาท ก. กตกลงขายอก ดงน เปนการขายทอดตลาดหรอไม (โดยยงไมตองคานงวาเมอ ก. ตกลงขายให ข. แลว กรรมสทธจะโอนไปยง ข. แลวหรอไม ตามคาถามขอใหตอบเพยงวาเขาลกษณะเปนการขายทอดตลาดแลวหรอไมเทานน)

ก. มไดเปดโอกาสใหบคคลทวไปทาการประมลสราคากน แตเปนเรองทตกลงขายให ข. แลว ข. ยงไมรบเอาไป แลว ก. กตกลงขายให ค. อก ข. และ ค. มไดทาการประมลสราคากน จงไมเปนการขายทอดตลาด การขายของ ก. แตละครงเปนการขายอยางธรรมดา

2.2 การสราคา

ก. บคคลทเขาสราคา (ม.511, 512)

มาตรา 511 ทานหามมใหผทอดตลาดเขาสราคา หรอใชใหผหนงผใดเขาสราคา ในการทอดตลาดซงตนเปนผอานวยการเอง มาตรา 512 ทานหามมใหผขายเขาสราคาเองหรอใชใหผหนงผใดเขาสราคา เวนแตจะไดแถลงไวโดยเฉพาะในคาโฆษณาบอกการทอดตลาดนนวาผขายถอสทธทจะเขาสราคาดวย

ข. ลกษณะการสราคาและการถอนคาสราคา

ค. การถอนทรพยสนจากการขายทอดตลาด (ม.513)

มาตรา 513 เมอใดผทอดตลาดเหนวาราคาซงมผสสงสดนนยงไมเพยงพอ ผทอดตลาดอาจถอนทรพยสนจากการทอดตลาดได ง. ผสราคาพนจากความผกพนกรณใดบาง (ม.514)

มาตรา 514 ผสราคายอมพนความผกพนในราคาซงตนสแตขณะเมอมผอนสราคาสงขนไป ไมวาการทผอนสนนจะสมบรณหรอมสมบรณประการใด อกประการหนงเมอใดถอนทรพยสนรายนนจากการทอดตลาด ผสราคากพนความผกพนแตขณะทถอนนนดจกน จ. หนาทของผสราคา (ม.515, 516)

มาตรา 515 ผสราคาสงสดตองใชราคาเปนเงนสด เมอการซอขายบรบรณ หรอตามเวลาทกาหนดไวในคาโฆษณาบอกขาย

มาตรา 516 ถาผสราคาสงสดละเลยเสยไมใชราคาไซร ทานใหผทอดตลาดเอาทรพยสนนนออกขายอกซาหนง ถาและไดเงนเปนจานวนสทธไมคมราคาและคาขายทอดตลาดชนเดม ผสราคาเดมคนนนตองรบผดในสวนทขาด

ฉ. ความรบผดของผทอดตลาด (ม.517) มาตรา 517 ถาเงนรายไดในการทอดตลาดสวนหนงสวนใดคางชาระอย เพราะเหตผทอดตลาดละเลยไมบงคบตามบทในมาตรา 515 หรอมาตรา 516 ไซร ทานวาผทอดตลาดจะตองรบผด

ก. เปนผทอดตลาดในการขายรถยนตนงคนหนงของ ข. ค. เปนผใหราคาสงสดเปนเงน 80,000 บาท ค. ไดชาระเงนใหแลว 60,000 บาท ยงคงเหลออก 20,000 บาท ดงน ก. จะตองเอารถยนตออกขายทอดตลาดซาอกหรอไม

30

กฎหมายพาณชย ๑

ค. ยงคางเงนอก 20,000 บาท ก. จงตองนาออกขายทอดตลาดอกซาหนง ถาไดเงนเปนจานวนสทธไมคมราคาและคาทอดตลาดชนเดม ค. ตองรบผดในสวนทขาด (มาตรา 516)

ก. เอารถออกขายทอดตลาดแลว แตขายไมได ก. และ ค. ตองรบผดหรอไม ก. ไมตองรบผด แต ค. ตองรบผดในสวนทขาดตามหลกวาดวยการไมปฏบตตามสญญาโดยทวไป

แบบประเมนผล หนวยท 5

1. การขายตามตวอยางคอ การขายทผขายเสนอตวอยางสนคาใหดและมขอตกลงวาจะสงทรพยใหตามตวอยาง 2. ก. เหนกลองถายรปของ ข. กชอบใจจงขอยมกลองจาก ข. ไปใชเปนตวอยางในการซอกลองจากรานของ ค. ดงน

เปน ซอขายธรรมดา 3. อายความฟองคดในการสงของไมตรงตามตวอยางคอ 1 ปนบแตวนสงมอบ 4. ขายตามคาพรรณนาคอการขายท (ก) ผซอตกลงซอโดยเชอคาพรรณนาถงรปพรรณสณฐานและคณภาพของ

ทรพยสน (ข) ผซอตกลงซอโดยอาศยคาพรรณนาของผขายเปนหลกโดยไมมโอกาสตรวจสอบตรวจดคณภาพของสนคา

5. การขายตามคาพรรณนาคอ ผขายตองสงมอบทรพยสนใหตรงตามคาพรรณนา 6. ก. ตกลงซอรถยนตจาก ข. โดยมเงอนไขให ก. ตรวจดกอนรบซอนนเปน การขายเผอชอบ 7. การขายเผอชอบผขายหมดความผกพนเมอ ผซอไมตรวจรบภายในเวลาทกาหนด 8. ขายทอดตลาดคอ ขายโดยเปดโอกาสใหคนทวไปประมลราคาสกน 9. ขายทอดตลาดบรบรณเมอ ผทอดตลาดแสดงความตกลงดวยการเคาะไม 10. ผทอดตลาดถอนทรพยสนจากการขายทอดตลาดไดเมอ ผทอดตลาดเหนวาราคาซงมผเสนอสงสดนนยงไม

เพยงพอ 11. ขายเผอชอบสาเรจบรบรณเมอ (ก) ผซอไมสงทรพยสนคนภายในกาหนดเวลา (ข) ผซอใชราคาทรพยสนนน

สนเชงหรอแตบางสวน (ค) ผซอมไดบอกกลาวไมยอมรบซอภายในเวลาทกาหนด (ง) ผซอจาหนายทรพยสนนน หรอทาประการอนใดอนเปนปรยายวารบซอของนน

12. ขอหามบคคลเขาสราคาในการขายทอดตลาดไดแก ผทอดตลาด 13. การขายทผขายเสนอตวอยางสนคาใหดและตกลงวาจะสงทรพยสนใหตรงตามตวอยางคอขายตามตวอยาง 14. ขายเผอชอบ ผขายหมดความผกพนเมอ ผซอไมตรวจรบภายในเวลาทกาหนด 15. การขายโดยเปดโอกาสใหบคคลทวไปประมลราคาสกน ดงนเปน ขายทอดตลาด 16. ก. ขายแวนตาให ข. โดยมแวนตาให ข. ดและสญญาวาจะสงสนคาทมคณภาพตามตวอยางให ข. เปนการขายตาม

ตวอยาง 17. ผทอดตลาดเหนวาราคาทรพยสนนนยงสงไมเพยงพอ ผทอดตลาดถอนทรพยสนจากการขายทอดตลาดได 18. การซอขายซงผซอมโอกาสตรวจดสนคากอนรบซอเปน การขายเผอชอบ 19. อายคงามฟองคดเพอรบผดเมอผขายสงมอบของไมตรงตามคาพรรณนาคอ 1 ปนบแตเวลาสงมอบ 20. ในการขายทอดตลาด ถาผสราคาสงสดไมใชราคา ผทอดตลาดมหนาท เอาทรพยสนออกขายอกซาหนง

31

กฎหมายพาณชย ๑

6. การคมครองผบรโภคดานสนคาหรอบรการทวไปดานอาหารและยา การคมครองผบรโภคเรมขนเนองจากรฐเหนความสาคญของการรวมพลงผบรโภค เพอตอตานการเอาเปรยบของผประกอบธรกจ

ผบรโภค หมายความรวมถงผใชสนคาหรอผไดรบบรการจากผประกอบธรกจโดยชอบ แมมไดเปนผเสยคาตอบแทน และสทธของบคคลซงเปนผบรโภคยอมไดรบความคมครอง ทงน ตามทกฎหมายบญญต

สานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคเปนหนวยงานกลาง ทมขอบเขตอานาจหนาทกวางขวางมากกวาหนวยหนวยงานคมครองผบรโภคอน

การคมครองผบรโภคดานโฆษณาและดานฉลาก จะทาใหผบรโภคไดรบขาวสาร รวมทงคาพรรณนาคณภาพทถกตองและเพยงพอ เกยวกบสนคาหรอบรการ สวนการคมครองผบรโภคดานสญญา จะทาใหผบรโภคไดรบความเปนธรรมในการทาสญญา การคมครองผบรโภค ดานอนๆ จะทาใหผบรโภคไดรบความปลอดภยจากการใชสนคาและไดรบการพจารณาชดเชยความเสยหาย

ผประกอบธรกจมสทธขอความเหน เกยวกบขอความโฆษณา ขอความฉลากหรอขอความสญญาทตนสงสยวาจะไมถกตองตามกฎหมายตอคณะกรรมการเฉพาะเรองดงกลาวตามลาดบ ซงเปนผพจารณาใหความเหนกอนทาการโฆษณาหรอกอนแสดงฉลาก หรอกอนใชขอความสญญาตามลาดบ

ปจจบนศาลยตธรรมยงคงยดแนวคดพนฐานตามหลกกฎหมายละเมดในมาตรา 420 ซงถอเปนชองวางของกฎหมาย จาเปนทรฐตองออกกฎหมายพเศษมาควบคมผผลตไวเปนการเฉพาะและเปนการคมครองประชาชนไดวธการหนง

การขายสนคาระบบขายตรงเปนกระบวนการขายสนคารปแบบหนง ทตองเปนมาตรการทางกฎหมายมาควบคมไวเปนการเฉพาะ

1. บททวไปเกยวกบการคมครองผบรโภค

การคมครองผบรโภคเรมขนเนองจากรฐเหนความสาคญของการรวมพลงผบรโภค เพอตอ ตานการเอาเปรยบของผประกอบธรกจ

ผบรโภคหมายความรวมถงผใชสนคาหรอผไดรบการบรการจากผประกอบธรกจโดยชอบ แมมไดเปนผเสยคาตอบแทนดวย

สทธของบคคลซงเปนผบรโภคยอมไดรบความคมครอง ทงน ตามทกฎหมายบญญต

สานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค เปนหนวยงานกลางทมขอบเขตอานาจทกวางขวางมาก กวาหนวยงานคมครองผบรโภคอน

นโยบายดานการคมครองผบรโภคเปนนโยบายหนงในนโยบายการบรหารราชการแผนดน 1.1 ประวตความเปนมาของการคมครองผบรโภคในประเทศไทย

การคมครองผบรโภคในประเทศไทยอยในความรบผดชอบของหลายหนวยงาน แตละหนวยงานมอานาจหนาทตามทกฎหมายของแตละหนวยงานกาหนดไว การดาเนนงานคมครองผบรโภคของแตละหนวยงานจงอยในลกษณะประสานงานสนบสนนเกอกลกน ไมมการดาเนนการทซาซอนกนแตอยางใด

พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 และฉบบท 2 พ.ศ. 2541 มขอบเขตของการบงคบใชกฎหมายกวางมากกวากฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภคของหนวยงานอน ทงนเนองจากวากฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภคของหนวยงานอน เชน พระราชบญญตอาหาร พ.ศ. 2522 กาหนดขอบเขตใหความคมครองเฉพาะเรองอาหารหรอ

32

กฎหมายพาณชย ๑

พระราชบญญตยา พ.ศ. 2510 กาหนดขอบเขตใหความคมครองผบรโภคเฉพาะเรองยา เปนตน สาหรบพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 และ ฉบบท 2 พ.ศ. 2541 ใหความคมครองผบรโภคในเรองสนคาหรอบรการทวไปในกรณทไมมกฎหมายใดบญญตไว

1.2 บคคลทกฎหมายใหความคมครอง

ผบรโภคตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองผบรโภคฉบบท 2 พ.ศ. 2541 ผบรโภคหมายความวาผซอหรอผไดรบบรการจากผประกอบธรกจหรอผซงไดรบการเสนอหรอการชกชวนจากผประกอบธรกจเพอใหซอสนคาหรอรบบรการ และหมายความรวมถงผใชสนคา หรอผไดรบบรการจากผประกอบธรกจโดยชอบ แมมไดเปนผเสยคาตอบแทนกตาม

ผบรโภคนอกจากเปนผซอแลวยงหมายถงผเชา ผเชาซอ ผไดมาไมวาดวยประการใดๆ โดยใหคาตอบแทนเปนเงนหรอผลประโยชนอน ทงนเนองจากคาวาซอหมายถงเชา เชาซอ และผไดมาไมวาดวยประการใดๆ โดยใหคาตอบแทนเปนเงนหรอผลประโยชนอน

ปกตผบรโภคจะเปนคนไทยหรอคนตางดาว และจะเปนบคคลธรรมดาหรอนตบคคลกได หรอจะเปนคสญญาหรอยงไมไดเขาทาสญญาเพยงไดรบการเสนอหรอการชกชวนจากผประกอบธรกจเพอใหซอสนคาหรอรบบรการกด หรอมไดเปนผเสยคาตอบแทนแตใชสนคาหรอไดรบบรการโดยชอบ กจดเปนผบรโภคทมสทธไดรบความคมครองตามกฎหมาย เชน สทธทจะไดรบการพจารณาและชดเชยความเสยหาย

1.3 สทธและหนาทของผบรโภค

พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 และ ฉบบท 2 พ.ศ. 2541 กาหนดสทธของผบรโภคไวดงน (1) สทธทจะไดรบขาวสารรวมทงคาพรรณนาคณภาพทถกตองและเพยงพอเกยวกบสนคาหรอบรการ (2) สทธทจะมอสระในการเลอกหาสนคาหรอบรการ (3) สทธทจะไดรบความปลอดภยจากการใชสนคาหรอบรการ (4) สทธทจะไดรบความเปนธรรมในการทาสญญา (5) สทธทจะไดรบการพจารณาและชดเชยความเสยหาย ทงนตามทกฎหมายวาดวยการนนๆ หรอพระราชบญญตนบญญตไว

1.4 หนวยงานหรอองคกรในการดาเนนการคมครองผบรโภค

ตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 มาตรา 20 บญญตวา “ใหสานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคมอานาจหนาทดงตอไปน (1) รบเรองราวรองทกขจากผบรโภคทไดรบความเดอดรอนหรอเสยหายอนเนองมาจากการกระทาของผประกอบธรกจ เพอเสนอตอคณะกรรมการ (2) ตดตามและสอดสองพฤตการณของผประกอบธรกจ ซงกระทาการใดๆอนมลกษณะเปนการละเมดสทธของผบรโภค และจดใหมการทดสอบหรอพสจนสนคาหรอบรการใดๆ ตามทเหนสมควรและจาเปนเพอคมครองสทธของผบรโภค (3) สนบสนนหรอทาการศกษาและวจยปญหาเกยวกบการคมครองผบรโภครวมกบสถาบนการศกษาและหนวยงานอน (4) สงเสรมและสนบสนนใหมการศกษาแกผบรโภคในทกระดบการศกษาเกยวกบความปลอดภยและอนตรายทอาจไดรบจากสนคาหรอบรการ

33

กฎหมายพาณชย ๑

(5) ดาเนนการเผยแพรวชาการและใหความรและการศกษาแกผบรโภค เพอสรางนสยในการบรโภคทเปนการสงเสรมพลานามย ประหยด และใชทรพยากรของชาตใหเปนประโยชนมากทสด (6) ประสานงานกบสวนราชการหรอหนวยงานของรฐทมอานาจหนาทเกยวกบการควบคมหรอกาหนดมาตรฐานของสนคาหรอบรการ และ (7) ปฏบตการอนใดตามทคณะกรรมการ หรอคณะกรรมการเฉพาะเรองมอบหมาย”

1.5 นโยบายของรฐในการคมครองผบรโภค

นโยบายดาเนนการตามกฎหมายกบผกระทาความผดอยางเครงครดเมอวนท 7 เมษายน 2543 คณะกรรมการคมครองผบรโภคมมตใหดาเนนการตามกฎหมายกบคนตางดาว ทกระทาความผดตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 จนศาลมคาพพากษาวาบคคลตางดาวจะกระทาผดโดยโฆษณาขายสนคาหลอกลวงผซอใหหลงเชอซอสนคาไมมคณภาพ ในราคาทแพงและเปนการขายสนคาทควบคมฉลากโดยไมมฉลากหรอมฉลาก แตการแสดงฉลากไมถกตองและศาลตดสนลงโทษปรบบคคลดง กลาวแลวโดยคณะกรรมการคมครองผบรโภคมมตสงเรองใหสานกงานตารวจแหงชาตดาเนนการเนรเทศ คนตางชาตทเขามาหลอกลวงคนไทย และเขามาอยในประเทศไทยแลวสรางความเสยหายเปนภยตอสงคม และคนไทยเปนการสวนรวมตามพระราชบญญตคนเขาเมอง พ.ศ. 2522 และหากอยกใหผลกดนออกไปจากประเทศไทย สานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคไดถอปฏบตตามนโนบายดงกลาวตลอดมาจนถงปจจบน

2. การคมครองผบรโภคดานโฆษณา ดานฉลาก ดานสญญา และดานอน

การโฆษณาหรอการแสดงฉลาก จะตองไมใชขอความทเปนการไมเปนธรรมตอผบรโภคหรอใชขอความทอาจกอใหเกดผลเสยตอสงคมเปนสวนรวม สาหรบดานสญญากาหนดใหใชขอความทจาเปนเพอประโยชนผบรโภค หรอหามใชขอความทจาเปนเพอประโยชนผบรโภค หรอหามใชขอความทไมเปนธรรมตอผบรโภค

คณะกรรมการวาดวยการโฆษณาหรอคณะกรรมการวาดวยฉลาก มอานาจออกคาสงในทาง ปกครองแกผประกอบธรกจทใชขอความโฆษณา หรอขอความฉลากทฝาฝนกฎหมายตามลาดบ

ผประกอบธรกจมสทธขอความเหนเกยวกบขอความโฆษณา ขอความฉลากหรอขอความสญญา ทตนสงสยวาจะไมถกตองตามกฎหมาย ตอคณะกรรมการเฉพาะเรองพจารณาใหความ เหนกอนทาการโฆษณา หรอกอนแสดงฉลาก หรอกอนใชขอความสญญาตามลาดบ

การคมครองผบรโภคดานโฆษณาและดานฉลาก จะทาใหผบรโภคไดรบขาวสารรวมทงคาพรรณนาคณภาพทถกตองและเพยงพอเกยวกบสนคาหรอบรการ สวนดานสญญาจะทาใหผ บรโภคไดรบความเปนธรรมในการทาสญญา สาหรบการคมครองผบรโภคดานอนๆ จะทาใหไดรบความปลอดภยจากการใชสนคา และไดรบการพจารณาชดเชยความเสยหาย

มาตรการบงคบใชกฎหมายมทงมาตรการทางปกครองและมาตรการทางอาญา 2.1 องคกรบงคบใชกฎหมาย

พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 และ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2541 กาหนดองคกร คมครองผบรโภคไวดงนคอ มคณะกรรมการคมครองผบรโภคเปนคณะกรรมการชดใหญ ประกอบ ดวยนายกรฐมนตรเปนประธานกรรมการ เลขาธการนายกรฐมนตร ปลดสานกนายกรฐมนตร ปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ ปลดกระทรวงพาณชย ปลดกระทรวงมหาดไทย ปลดกระทรวงอตสาหกรรม ปลดกระทรวงคมนาคม เลขาธการคณะกรรมการอาหารและยา

34

กฎหมายพาณชย ๑

และผทรงคณวฒอกไมเกน 8 คนซงคณะรฐมนตรแตงตง เปนกรรมการ และเลขาธการคณะกรรมการคมครองผบรโภค เปนกรรมการและเลขานการ และมคณะกรรมการเฉพาะเรองสามคณะไดแก

(1) คณะกรรมการวาดวยการโฆษณา (2) คณะกรรมการวาดวยฉลาก และ (3) คณะกรรมการวาดวยสญญา

โดยคณะกรรมการเฉพาะเรองประกอบดวยกรรมการผทรงคณวฒในเรองทเกยวของตามทคณะกรรมการแตงตงขน มจานวนไมนอยกวาเจดคนแตไมเกนสบสามคน และอยในตาแหนงคราวละสองป

สาหรบหนวยงานททาหนาทธรการของคณะกรรมการคมครองผบรโภค และคณะกรรมการ เฉพาะเรองไดแก สานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคเปนหนวยงานระดบกรม มเลขาธการคมครองผบรโภคเปนหวหนาสวนราชการ และมทงหมด 6 กอง ไดแก

(1) สานกงานเลขานการกรม (2) กองคมครองผบรโภคดานโฆษณา (3) กองคมครองผบรโภคดานฉลาก (4) กองคมครองผบรโภคดานสญญา (5) กองนตการ (6) กองเผยแพรและประชาสมพนธ

2.2 การคมครองผบรโภคดานโฆษณา ดานฉลาก และดานสญญา

ตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 และ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2522 กาหนดมาตรการคมครองผบรโภคไวดงนคอ

(1) มาตรการคมครองผบรโภคดานโฆษณา (2) มาตรการคมครองผบรโภคดานฉลาก (3) มาตรการคมครองผบรโภคดานสญญา (4) มาตรการคมครองผบรโภคโดยประการอน

มาตรการคมครองผบรโภคดานโฆษณาและดานฉลากมวตถประสงค เพอใหผบรโภคไดรบขอมล ขาวสารรวมทงคาพรรณนาคณภาพทถกตองและเพยงพอเกยวกบสนคาหรอบรการ รวมทงใหผบรโภคไดรบความปลอดภยจากการใชสนคาหรอบรการดวย

การคมครองผบรโภคดานสญญามวตถประสงคเพอ ใหผบรโภคไดรบความเปนธรรมในการทาสญญา การคมครองผบรโภคโดยประการอน ไดแกการคมครองเกยวกบสนคาอนตราย ทงนเพอใหผบรโภคไดรบความปลอดภยจากการใชสนคาหรอบรการสาหรบการคมครองผบรโภค โดย รฐดาเนนคดแทนผบรโภคทไมตองชาระคาฤชาธรรมเนยม หรอมาตรการทคณะกรรมการคมครองผบรโภคใหการรบรองสมาคมทมวตถประสงคเพอการคมครองผบรโภค หรอใหไดรบความเปนธรรมในทางการคานนเพอใหมอานาจฟองคดไดทงนเพอใหผบรโภคไดรบการพจารณาและชดเชยความเสยหาย

2.3 การคมครองผบรโภคโดยประการอน

ตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 มาตรา 36 กาหนดมาตรการคมครองผบรโภคใหไดรบความปลอดภยจากการใชสนคาหรอบรการดงน เมอมเหตอนสมควรวาสนคาใดอาจเปนอนตรายแกผบรโภค คณะกรรมการ

35

กฎหมายพาณชย ๑

อาจสงใหผประกอบการธรกจดาเนนการทดสอบหรอพสจนสนคานนได ถาผประกอบธรกจไมดาเนนการทดสอบหรอพสจนสนคาหรอดาเนนการลาชาโดยไมมเหตผลอนสมควร คณะกรรมการจะจดใหมการพสจนโดยผประกอบธรกจเปนผเสยคาใชจายกได

ถาผลจากการทดสอบหรอพสจนปรากฏวาสนคานนอาจเปนอนตรายแกผบรโภค และกรณไมอาจปองกนอนตรายทเกดจากสนคานนไดโดยการกาหนดฉลากตามมาตรา 30 หรอตามกฎหมายอน ใหคณะกรรมการมอานาจสงหามขายสนคานน และถาเหนสมควรจะสงใหผประกอบธรกจเปลยนแปลงสนคานนภายใตเงอนไขตามทคณะกรรมการกาหนดกได ในกรณทสนคานนไมสามารถเปลยนแปลงไดหรอเปนทสงสยวาผประกอบธรกจ จะเกบสนคานนไวเพอขายตอไป คณะกรรมการมอานาจสงใหผประกอบธรกจทาลายหรอจะจดใหมการทาลายโดยผประกอบการเปนผเสยคาใชจายกได

ในกรณจาเปนและเรงดวน ถาคณะกรรมการมเหตผลทนาเชอวาสนคาใดอาจเปนอนตรายแกผบรโภค ใหคณะกรรมการมอานาจสงหามขายสนคานนเปนการชวคราวจนกวาจะไดมการทดสอบหรอพสจนสนคาตามวรรคหนงหรอวรรคสอง

การสงหามขายสนคาตามวรรคสองและวรรคสาม ใหประกาศในราชกจจานเบกษา 2.4 มาตรการดาเนนการขององคกรคมครองผบรโภค

ตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 กาหนดมาตรการทางการปกครองของคณะกรรมการวาดวยการโฆษณาไวดงน

เปนเรองทพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 มาตรา 43 ไดบญญตใหสทธแกผประกอบธรกจไว ในกรณทผประกอบธรกจเหนวาตนไมไดรบความเปนธรรม คอ ไมพอใจคาสงของคณะ กรรมการเฉพาะเรองตามมาตรา 27 หรอมาตรา 28 วรรคสอง ซงเปนคาสงของคณะกรรมการวาดวยการโฆษณา โดยผไดรบคาสงมสทธอทธรณตอคณะกรรมการคมครองผบรโภคได

ผมสทธในการอทธรณคาสงของคณะกรรมการวาดวยการโฆษณา คอ ผไดรบคาสงเชน

(1) ผกระทาการโฆษณา (2) ผประกอบกจการโฆษณา (3) เจาของสอโฆษณา

การอทธรณคาสงดงกลาวทผไดรบคาสง จะตองยนตอคณะกรรมการคมครองผบรโภคภายใน 10 วน นบแตวนทผอทธรณไดรบทราบคาสง และผอทธรณจะตองปฏบตตามหลกเกณฑ และวธการยนอทธรณตามกฎกระทรวงฉบบท 2

(พ.ศ. 2524)

อยางไรกตามการอทธรณคาสงดงกลาว ไมเปนการทเลาการบงคบตามคาสงของคณะกรรม การวาดวยการโฆษณาเวนแตคณะกรรมการคมครองผบรโภคจะสงเปนอยางอนเปนการชวคราวกอนการวนจฉยอทธรณและคาวนจฉยอทธรณของคณะกรรมการคมครองผบรโภคถอเปนทสด (มาตรา 44)

2.5 การอทธรณคาสงคณะกรรมการเฉพาะเรอง

ตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 กาหนดเรองการอทธรณคาสงคณะกรรมการเฉพาะเรองไวดงตอไปน (1) เปนเรองการอทธรณคาสงของคณะกรรมการวาดวยการโฆษณาเทานน

(2) ผอทธรณ (3) หลกเกณฑและวธการยนอทธรณและวธพจารณาอทธรณใหใชหลกเกณฑตามกฎกระทรวง ฉบบท 2 (พ.ศ. 2524) เชน การอทธรณตองกระทาเปนหนงสอ และมรายการเกยวกบวนเดอนปทยนอทธรณ ชอและทอยของผ

36

กฎหมายพาณชย ๑

อทธรณ คาชแจงขอเทจจรงและขอกฎหมายพรอมทงความประสงคทยกขนอางองในการอทธรณโดยแจงชด ทงนใหแนบสาเนาคาสงของคณะกรรมการวาดวยการโฆษณาพรอมเอกสารหลกฐานประกอบการอทธรณ (ถาม) เปนตน

(4) การอทธรณคาสงคณะกรรมการวาดวยการโฆษณายอมไมเปนการทเลาการบงคบตามคาสงของคณะกรรมการวาดวยการโฆษณาเวนแตคณะกรรมการคมครองผบรโภคจะสงเปนอยางอนเปนการชวคราวกอนการวนจฉยอทธรณ (5) คาวนจฉยของคณะกรรมการคมครองผบรโภคใหเปนทสด

3. การคมครองผบรโภคดานผลตภณฑสขภาพ ความรบผดชอบผผลต

ในผลตภณฑเกยวกบอาหารและยา

แนวคดเดมถอวาเมอเกดความเสยหายขน รฐเทานนทเปนผเสยหาย และรฐเทานนทมอานาจจะดาเนนมาตรการตางๆ กบผผลตไดโดยตรง สวนเอกชนผไดรบความเสยหายจากสนคาทตนบรโภคไมมสทธทจะดาเนนคดกบผผลตเองไดโดยตรง

Ernst von Caemmerer นกนตศาสตรคนสาคญของเยอรมนไดแสดงความคดเหนโตแยงคาตดสนของศาลสงแหงสหพนธรฐเยอรมน เรองความรบผดชอบของผผลตตอผลตภณฑทผลตโดยนา แนวคดกฎหมายของสหรฐอเมรกา องกฤษ และฝรงเศสมาศกษาเปรยบเทยบกบแนวคดทศาลเยอรมนใชอยขณะนน โดยพฒนาแนวคดใหผผลตตองรบผดในความเสยหายทเกดจากผลตภณฑ โดยไมตองคานงถงนตสมพนธระหวางผผลตกบผบรโภคคนสดทายขน โดยใชหลกความรบผดชอบเดดขาดและหลกนไดกลายเปนหลกทศาลเยอรมนยอมรบในทสด

ปจจบนยงไมมกฎหมายเฉพาะ ทใหสทธแกผบรโภคทจะเรยกคาเสยหายแกผผลตสนคาเกยวกบผลตภณฑสขภาพในกรณทผบรโภคไดรบความเสยหายจากการบรโภคสนคาปลอม สนคาผดมาตรฐานหรอสนคาเสอมคณภาพ หรอความเสยหายประการอนอนเกดจากการบรโภคสนคาแตมอยทางเดยวคอตองฟองใหผผลตและผขายรบผดทางละเมดเรองความรบผดเดดขาดในทรพยอนตรายเทานน

ปจจบนศาลยงไมนาหลกเกณฑในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 437 มาปรบกรณความรบผดชอบของผผลตในผลตภณฑทผลต โดยศาลยงคงยดแนวคดพนฐานเกยวกบหลกการประมาทตามมาตรา 420 มาปรบใช ทาใหผผลตไมมความรบผด จาเปนตองออกกฎหมายพเศษมาอดชองวางแหงการใชกฎหมายนโดยเรว

หลกความผดเดดขาดเกดขนโดยขอสนนษฐานทวาอนตรายทเกดขนแกผบรโภคนน เปนผลโดย ตรงจากผผลตและผผลตอยในฐานะทสามารถมองเหนขอบกพรองของสนคาไดงายกวาผบรโภคจงตองรบ ผดถงแมวาจะขาดความจงใจหรอประมาทเลนเลอ และแมผผลตกบผบรโภคจะไมมนตสมพนธตอกนกตาม

3.1 ความหมายและแนวคดดงเดมในการคมครองผบรโภคดานผลตภณฑสขภาพ

แนวคดอนเปนสาระสาคญในการคมครองผบรโภคดานผลตภณฑสขภาพคอ ใหความเปนธรรมแกผบรโภคทเปนผไดรบความเสยหายและไมมนตสมพนธกบผผลตโดยตรง

3.2 ววฒนาการของ Product Liability

แนวคดอนเปนววฒนาการของ Product Liability เกดขนครงแรกในอเมรกา ทวาผผลตตองรบผดชอบตอผบรโภคทไดรบความเสยหายอนเกดจากผลตภณฑทเกดขนมแนวคดหลก คอ ผผลตตองรบผดชอบตอบคคลทสามในความเสยหายทเกดขนจากความประมาทเลนเลอ ในการตระเตรยมหรอการขยายผลตภณฑทเปนอนตรายโดยสภาพ

37

กฎหมายพาณชย ๑

3.3 ปญหาความรบผดของผผลตในผลตภณฑทผลตในประเทศไทย

รฐมอานาจตามบทบญญตของกฎหมายทเกยวกบความรบผดของผผลตในผลตภณฑในประเทศ โดยรฐสามารถเขาไปตรวจสอบผลตภณฑของผผลตในดานมาตรฐานของสนคาทผลตและในกรณทมการละเมดบทบญญตดงกลาว

3.4 วเคราะหประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 437

ปพพ. มาตรา 437 เปนบทบญญตอนเปนความรบผดเดดขาดทนามาใชในความรบผดในผลตภณฑของผผลตใน “ทรพยอนเปนของเกดอนตราย”

มาตรา 437 บคคลใดครอบครองหรอควบคมดแลยานพาหนะอยางใด ๆ อนเดนดวยกาลงเครองจกรกล บคคลนนจะตองรบผดชอบเพอการเสยหายอนเกดแตยานพาหนะนน เวนแตจะพสจนไดวาการเสยหายนนเกดแตเหตสดวสย หรอเกดเพราะความผดของผตองเสยหายนนเอง ความขอนใหใชบงคบไดตลอดถงผมไวในครอบครองของตน ซงทรพยอนเปนของเกดอนตรายไดโดยสภาพ หรอโดยความมงหมายทจะใช หรอโดยอาการกลไกของทรพยนนดวย 3.5 หลกความรบผดของผผลต

กฎหมายไทยทมบทบญญตใหผเสยหายสามารถเรยกรองคาเสยหายจากผผลตโดยตรงเพอเสรมมาตรการในการคมครองผบรโภคไดสมบรณยงขนคอกฎหมายอาหารและยา

4. การคมครองผบรโภคในธรกจการขายสนคาระบบขายตรง

การขายสนคาระบบขายตรงเรมแพรหลายในสมยยโรปยคกลาง และอเมรกาสมยทเปนเมองขนตอมาใน ค.ศ. 1940 ในสหรฐอเมรกาไดมการพฒนารปแบบการขายตรงแบบชนเดยวมาเปนการขายตรงแบบหลายชน (Multilevel Sale Plan)

การขายตรงแบบชนเดยวเปนรปแบบการขายทพนกงานขายสนคา ซอสนคาจากบรษทนาไปขายตอใหลกคา โดยพนกงานขายทางานดานการขายและบรการลกคา สวนการเชญชวนใหเปนพนกงานขายจะเปนหนาทของบรษท สวนการขายตรงแบบหลายชนเปนรปแบบการขายทพนกงานขายสนคาซอสนคาจากบรษทนาไปขายปลกใหลกคาและขายสงใหทมขาย โดยพนกงานขายทางานเปนทงดานการขายและบรการใหกบลกคาปลกและใหทมขายงานขายของตนดวยการชกชวนผสนใจเขารวมทม

การศกษาถงมาตรการทางกฎหมายตางประเทศทใชในการควบคมการขายตรงมประโยชนอยางยงเพอเปนแนวทางในการกาหนดมาตรการทางกฎหมายในการควบคมการขายตรง สาหรบประเทศไทย

ในปจจบนประเทศไทยมกฎหมายทสามารถปรบใชกบธรกจการขายตรงไดกลาวคอ ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยวาดวยสญญา ประมวลกฎหมายอาญา กฎหมายการกยมเงนอนเปนการฉอโกงประชาชน กฎหมายคมครองผบรโภค กฎหมายยา กฎหมายอาหาร กฎหมายเครองมอแพทย และกฎหมายเครองสาอาง

รฐมความจาเปนตองวางระเบยบแนวนโยบาย เพอใหธรกจการขายสนคาระบบการขายตรงเปนทยอมรบของผบรโภค และกาหนดตาแหนงของธรกจใหสอดคลองกบความตองการทแทจรงของสงคม

4.1 ความเปนมาของการขายสนคาระบบขายตรง

38

กฎหมายพาณชย ๑

ปญหาการขายตรงทมผลกระทบตอระบบเศรษฐกจของผบรโภค ไดแก พนกงานขายตรงทเสนอขายสนคาโดยอวดอางสรรพคณสนคาหรอบรการจนถงขนาดทอาจมการกลาวเทจหรอเกนความจรงตลอดจนการสรางและกดดนในการขายสนคาหรอบรการใหกบผบรโภค

4.2 ลกษณะและกระบวนการของการดาเนนธรกจขายสนคาระบบขายตรง

การขายสนคาระบบการขายตรงตอลกคามบคคลทมสวนเกยวของหรอองคประกอบการขายตรงไดแก (1) ผบรโภค

(2) ผผลต

(3) ผจดจาหนาย 4.3 มาตรการทางกฎหมายในการควบคมการขายตรง

ตวอยางของขอสนนษฐานตามกฎหมายควบคมการขายตรงของสหรฐอเมรกา ซงเปนการกระทาอนไมเปนธรรมหรอเปนการหลอกลวง เชน การทผขายละเมดไมสงสาเนาใบเสรจรบเงนสาเนาสญญาซอขายใหผซอ หรอละเมดทจะจดใหมหนงสอแบบการเลกสญญา

4.4 การวเคราะหทางกฎหมายและการปรบใชกฎหมายกบธรกจการขายตรง

ประมวลกฎหมายอาญาทมบทบญญตเกยวกบธรกจการขายสนคาระบบขายตรง

ก. ความผดฐานขายของโดยหลอกลวงมาตรา 271

มาตรา 271 ผใดขายของโดยหลอกลวงดวยประการใด ๆ ใหผซอหลงเชอในแหลงกาเนด สภาพ คณภาพ หรอปรมาณแหงของนนอนเปนเทจถาการกระทานนไมเปนความผดฐานฉอโกง ตองระวางโทษจาคกไมเกนสามปหรอปรบไมเกนหกพนบาท หรอทงจาทงปรบ

ข. ความผดฐานฉอโกงตามมาตรา 341

มาตรา 341 ผใดโดยทจรต หลอกลวงผอนดวยการแสดงขอความอนเปนเทจ หรอปกปดขอความจรงซงควรบอกใหแจงและโดยการหลอกลวงดงวานน ไดไปซงทรพยสนจากผถกหลอกลวงหรอบคคลทสาม หรอทาใหผถกหลอกลวงหรอบคคลทสาม ทาถอน หรอทาลายเอกสารสทธ ผนนกระทาความผดฐานฉอโกง ตองระวางโทษจาคกไมเกนสามป หรอปรบไมเกนหกพนบาท หรอทงจาทงปรบ

ค. ความผดฐานฉอโกงประชาชนตามมาตรา 343

มาตรา 343 ถาการกระทาความผดตามมาตรา 341 ไดกระทาดวยการแสดงขอความอนเปนเทจตอประชาชน หรอดวยการปกปดความจรงซงควรบอกใหแจงแกประชาชน ผกระทาตองระวางโทษจาคกไมเกนหาปหรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจาทงปรบ

ถาการกระทาความผดดงกลาวในวรรคแรก ตองดวยลกษณะดงกลาวในมาตรา 342 อนมาตราหนงอนมาตราใดดวย ผกระทาตองระวางโทษจาคกตงแตหกเดอนถงเจดป และปรบตงแตหนงพนบาทถงหนงหมนสพนบาท 4.5 บทบญญตกฎหมายอาหารและยาเกยวกบการขายตรง

ปญหาทเกดจากการบงคบใชกฎหมายในการควบคมการขายตรงคอ ประเทศไทยไมมบทบญญตใดทกลาวถงการควบคมการขายตรง แตมบทบญญตทควบคมการโฆษณาผลตภณฑทอยในอานาจหนาทความรบผดชอบของสานกงานคณะกรรมการอาหารและยา

39

กฎหมายพาณชย ๑

4.6 มาตรการทางกฎหมายในการสงเสรมและพฒนาธรกจการขายสนคาระบบการขายตรง

ปญหาของกฎหมายในสวนของการขายตรงในสวนของการคมครองธรกจการขายตรงในทางอาญา คอ ภาระการพสจนการกระทาความผดใหครบองคประกอบความผดเปนการยาก การพสจนไมเพยง แตการพสจนเจตนาธรรมดา และเจตนาทจรตแลว ยงตองพสจนวาบรษทไดหลอกลวงผอนดวยการแสดงขอความอนเปนเทจ ซงกเปนสงทพสจนไดยาก เพราะบรษทไมมหนาทตามกฎหมายทจะตองบอกกลาว

แบบประเมนผล หนวยท 6

1. หนวยงานเอกชนหนวยงานแรกในการดาเนนงานคมครองผบรโภคในประเทศไทยคอ สภาสตรแหงชาตในพระบรมราชนปถมภ

2. ประเทศไทยจดตงคณะกรรมการคมครองผบรโภคเปนครงแรกในสมยรฐบาล ม.ร.ว. คกฤทธ ปราโมช 3. บคคลทไมจดวาเปนผบรโภคคอ ผซอเพอขายตอซงสนคา 4. สทธทจะไดรบสารรวมทงคาพรรณนาคณภาพทถกตองและเพยงพอเกยวกบสนคาหรอบรการไดแกสทธทจะไดรบ

ความคมครอง ดานฉลากสนคา ดานโฆษณาสนคาและบรการ 5. คณะกรรมการทมอานาจดาเนนคดกบผประกอบธรกจทละเมดสทธของผบรโภคแทนผบรโภค คอ คณะ กรรมการ

คมครองผบรโภค 6. แนวคดทวาผผลตตองรบผดชอบตอผบรโภคทไดรบความเสยหายอนเกดจากผลตภณฑทผลตขน เกดขนครงแรก

ในประเทศสหรฐอเมรกา 7. กฎหมายไทยทมการบญญตใหสทธแกผบรโภค ทจะเรยกคาเสยหายกบผผลตสนคาเกยวกบผลตภณฑคณภาพนน

ยงไมมกฎหมายกาหนด 8. การขายในรปแบบ การขายตรงแบบชนเดยว ไดรบความนยมมากทสดในปจจบน 9. ระบบกฎหมายของประเทศทใชระบบประมวลกฎหมาย ไดรบอทธพลจากระบบเศรษฐกจ ระบบเศรษฐกจแบบเสร 10. ความผดตามประมวลกฎหมายอาญาทเกยวของกบธรกจการขายสนคาระบบขายตรงคอ (ก) ความผดฐานขายของ

โดยหลอกลวง (ข) ความผดฐานฉอโกง 11. ตาม พ.ร.บ. คมครองผบรโภค (ฉบบท 2) พ.ศ. 2541 ไดเพมสทธของผบรโภคใน ดานสญญา 12. กรณทคณะกรรมการคมครองผบรโภคดาเนนคดกบผประกอบธรกจทละเมดสทธผบรโภคแทนผบรโภค คอ สทธท

จะไดรบการพจารณาและชดเชยความเสยหาย 13. การคมครองผบรโภคโดยการควบคลมผประกอบธรกจใหใชขอความเกยวกบบรการดวยขอความทเปนธรรมตอ

ผบรโภคไดแกการคมครองผบรโภค ดานโฆษณา 14. สญญาทผประกอบธรกจทากบผบรโภคตองมขอสญญาดงนคอ ใชขอสญญาทจาเปนซงหากไมไดใชขอสญญา

เชนนนจาทาใหผบรโภคเสยเปรยบผประกอบธรกจเกนสมควร 15. คณะกรรมการวาดวยสญญาออกประกาศคณะกรรมการวาดวยสญญาโดยควบคมสญญาใหเปน ธรกจควบคม

สญญา และธรกจควบคมหลกฐานการรบเงน 16. แนวคดทวา ผผลตจะอางไมมนตสมพนธกบผซอมาเปนขอแกตวใหหลดพนจากการละเมดกบผซอคนลาสด เมอผ

ซอผลตภณฑไปใชและเกดอนตรายขน คอ ความรบผดของผผลตในผลตภณฑทผลต 17. บทบญญตของกฎหมายไทยขอทอาจนามาใชคมครองผบรโภคในการฟองเรยกคาเสยหายจากผผลตสนคาเกยวกบ

ผลตภณฑสขภาพ ในกรณทผบรโภคไดรบความเสยหายจากการบรโภคสนคา คอ ละเมด

40

กฎหมายพาณชย ๑

18. องคประกอบของการขายตรงไดแก ผบรโภค ผผลต และผจาหนาย 19. หลกการทกฎหมายไทยไมมไวเพอใหผซอไดพจารณาเพอประกอบการตดสนใจกอนเขาทาสญญาคอ หลกการ

เปดเผยขอมล 20. ปญหาในการคมครองผบรโภคจากธรกจขายตรงโดยประมวลกฎหมายอาญาคอภาระการพสจนเปนการยาก

41

กฎหมายพาณชย ๑

7. หลกปฏบตการซอขายในธรกจ การซอขายในธรกจโดยเฉพาะในธรกจการผลตและบรการ เปนการซอขายทผซอมไดเปนผบรโภคของหรอสนคานนโดยตรง แตเปนการซอสนคามาเพอผลตหรอดาเนนการตอเพอแสวงหารายไดและกาไร ผซอและผขายจงมการเจรจากนในสวนสาคญของการซอขาย เชน คณภาพ จานวน ราคา และการสงมอบ การซอขายในธรกจการผลตทสาคญประกอบดวยการซอขายเครองจกร การซอขายวตถดบและ/หรอวสดจาเปน

การคาระหวางประเทศ มลกษณะแตกตางจากการคาภายในประเทศ สญญาทางการคาระหวางประเทศกเปนสญญาทมสญญาหลายประเภทรวมกนอย โดยมสญญาซอขายเปนเกณฑกลางและมสญญาขนสง สญญาประกนภยและเปนสญญาประกอบ

การปฏบตในการซอขายและทาสญญาซอขายระหวางประเทศ มประเดนทผเจรจาสญญาตองคานงหลายประการเชนการเกดขนของสญญาหลกฐานแหงการฟองรอง แบบ และหนาทของผซอผขาย

ในการทาสญญาซอขายระหวางประเทศอาจทาไดหลายวธ เชน เปนการเจรจาโตตอบและยนยนการซอหรอการขาย หรอมการทาสญญาซอขายแลวลงนามทงสองฝาย หรออาจใชสญญามาตรฐาน (model contract) กได รวมทงการใชขอสญญามาตรฐาน (Incoterms) เพอชวยในการสอความเขาใจและระบถงภาระหนาทหลกๆ ของผซอและผขาย

การคาระหวางประเทศยงสมพนธกบการปฏบตอนๆ ททาใหการคาระหวางประเทศลลวงไปได ซงไดแก การปฏบตเกยวกบการชาระราคา การขนสงสนคา และการประกนภยสนคาทางทะเล

การซอขายทรพยสนบางประเภทกฎหมายกาหนดใหตองทาเปนแบบ และจดทะเบยนทสาคญคอการซอขายทดนทมโฉนดการซอขายทดนทไมมโฉนดและซอขายอาคารและสงปลกสราง

1. หลกปฏบตการซอขายในธรกจการผลตและบรการ

การซอขายในธรกจเปนการซอขายทผซอมไดซอของหรอสนคาไปบรโภคโดยตรง แตเปนการซอของหรอสนคาไปเพอการผลตหรอขายตอ ในธรกจกจการผลตและบรการ ผซอเครองจกรไปเพอใชในการผลตและ/หรอผซอของหรอสนคาบางอยางไปเพอเปนวตถดบในการผลตสนคาของตน ฉะนนการซอขายในธรกจจงมการเจรจาซอขายเพอใหไดของ หรอสนคานนตรงกบความตองการโดยมเหตผลทางธรกจอยเบองหลง

ในการเจรจาซอขายในธรกจ ไดแก การสอความตองการ หรอขอกาหนดทเกยวกบการซอขายนน ซงทงผซอและผขายตางกมอานาจตอรองและความตองการทแตกตาง หรอสอดคลองกนประเดนหลก ๆ ทผขายจะเจรจากน คอ คณภาพหรอมาตรฐาน ปรมาณ จานวน และความสมาเสมอ ระยะเวลา วธสงมอบ และราคา

การปฏบตในการซอขายในธรกจจะอาศยธรรมเนยมปฏบต ฉะนนการเจรจาและทาสญญาซอขายในแตละครงจะดาเนนการโดยผเกยวของในทางธรกจเปนหลก เชน ฝายจดซอวตถดบ สวนนกกฎหมาย จะมบทบาทในชวงของการทาสญญาในตอนแรกๆ เชน การทาสญญามาตรฐาน การทาสญญาสาเรจรป เปนตน ในการทนกกฎหมายจะทาหนาทไดด นกกฎหมายควรทาความเขาใจในเจตนาหรอความตองการของผซอผขายใหชดเจน ควรเขาใจธรกจ และกฎหมายและกฎระเบยบตางๆ ทเกยวกบธรกจนนดวย

การปฏบตในการซอขายเครองจกรจะมประเดนทผซอควรตองคานงเปนพเศษ เพราะโดยทวไปแลวเครองจกรจะมราคาสง ผซอเครองจกรมาเพอทาการผลตของหรอสนคาของตนเอง สาระสาคญในสญญาทผซอควรตองพจารณาเปนพเศษประกอบดวยลกษณะขอบเขต รายละเอยดของเครองจกร เวลา วธสงมอบ ราคา และการชาระราคาคาเครองจกร

42

กฎหมายพาณชย ๑

หลกประกนหรอการประกนเกยวกบการทางานของเครองจกร เอกสารแนบโดยเฉพาะเอกสารทเปนขอกาหนดทางเทคนค (specification) ของเครองจกร

ธรกจการผลตในโรงงานอตสาหกรรม คอการนาปจจยการผลต (input) หรอทเรยกวาวตถดบหรอวสดจาเปน เขาไปสกระบวนการ การผลต (process) เพอใหไดของหรอสนคา (output) ตามตองการ ซงในกระบวนการนปจจยการผลตทเปนวตถดบและวสดจาเปนเปนปจจยสาคญมาก เพราะวตถดบนจะมผลตอของหรอสนคาสาเรจรป ทงในดานคณภาพและราคา ฉะนนในการซอขายวตถดบมประเดนและขอบเขตในการซอขายวตถดบทสาคญหลายประการ เชนจานวนวตถดบทซอขายกน คณภาพและมาตรฐานของวตถดบ เวลาในการสงมอบ และราคา

สาระสาคญในสญญาซอขายวตถดบกจะแตกตางกนไปตามชนดของวตถดบ หรอของและประเภทของการซอขาย แตโดยภาพรวมแลวกจะประกอบดวยลกษณะของสนคา ปรมาณ ราคา นายหนา ตวแทน คณภาพ การสงมอบ การชาระราคา ดอกเบย ภาษการชงหรอการชกตวอยาง การประกนและการระงบขอพพาท

1.1 การซอขายในธรกจการผลตและบรการ

การซอขายในธรกจมความหมายทกวาง โดยพจารณาทงจากมมมองของผขายทเปนพอคาหรอผประกอบการและผขายแลว การซอขายทงหมดเปนการซอขายในธรกจ เพราะผขายตองการรายไดและกาไรจากการขายของหรอสนคานนอนเปนหลกการของการประกอบธรกจโดยทวไป

แตในดานผซอนน บางครงการซอของหรอสนคานนเปนการซอเพอบรโภคโดยตรง ในทางกลบกนหากผซอ ซอของหรอสนคานนไปเพอทาการผลตหรอขายตอเพอหารายไดและกาไร

ฉะนนความหมายของการซอในธรกจจงหมายถงการซอขายทผซอ ซอของหรอสนคามาเพอดาเนนการตอเพอหารายไดและกาไร โดยการผลต หรอการบรการ หรอการขายตอ

ในการซอขายในธรกจ ผซอและผขายมความตองการโดยสรปดงน 1. ความตองการของผซอ

คณภาพหรอมาตรฐาน

ความตองการในดานจานวนและความสมาเสมอ

ระยะเวลาและวธสงมอบ

ราคา 2. ความตองการของผขาย

ราคา คณภาพ/มาตรฐาน

ระยะเวลาและวธการสงมอบ

การชาระราคาบางสวน

บทบาทของนกกฎหมายและสงทควรทาเพอจะทาหนาทใหไดดทสด นกกฎหมายทมสวนเกยวของในสญญาซอขายธรกจ ควรจะเตรยมตว และดาเนนการในเรองหลกๆ ดงน

1) ควรทาความเขาใจ เจตนาและความตองการของผซอและผขายใหชดเจน โดยเฉพาะอยางยงเจตนาและความตองการของผซอหรอผขายทนกกฎหมายเปนผแทน

2) ควรทาความเขาใจในธรกจทเกยวของหรอสนคาทจะซอขายบาง เชนในเรองรปลกษณะ วตถประสงค การใช อาย คณภาพ

43

กฎหมายพาณชย ๑

3) การทาสญญาซอขายทางธรกจ กใชหลกในเรองของเสรภาพในการทาสญญา (freedom to contract) และเปนสญญาตางตอบแทน นอกจากนนกกฎหมายควรศกษาและทาความเขาใจเกยวกบกฎหมายกฎระเบยบอนทเกยวของกบการซอขายนน หรอสนคานน เชน ขอกาหนดในเรองการตองการจดทะเบยน การตองมใบอนญาต การตองมคณภาพและมาตรฐานตามทกาหนด กฎหมายเกยวของกบความรบผดชอบเพอผลตภณฑเปนตนทงนเพอจะนาไปประกอบพจารณาในการตกลงในสญญาดงกลาว

1.2 การซอขายเครองจกร

การซอขายเครองจกรเปนการซอขายทสาคญในธรกจการผลตและบรการ เนองจากเครอง จกรเปนปจจยหลกในธรกจการผลต ผซอ ซอเครองจกรไปเพอใชในการผลตของหรอสนคาของตน จงเปนการซอขายทสาคญในธรกจการผลตและการบรการ

สาระสาคญในสญญาซอขายเครองจกร ทผซอและผขายควรเจรจาตกลงกนมดงน (1) ลกษณะขอบเขต รายละเอยด ของเครองจกร

(2) การสงมอบ

(3) ราคาและการชาระราคา (4) การประกน

(5) เอกสารแนบ 1.3 การซอขายวตถดบและวสดจาเปน

ธรกจการผลตในโรงงานอตสาหกรรม ไดแกการนาเอาของทเปนปจจยในการผลต (input) เชนวตถดบ วสดจาเปน เขาไปสกระบวนการผลต (process) ซงอาจจะเปนกระบวนการโดยคน โดยเครองจกร หรอผสมผสานกน จะทาใหไดผลผลตของสนคา (output) ทอาจจะเปนสนคาสาเรจรปหรอของสาเรจรปหรอสนคากงสาเรจรป แลวโรงงานผผลตหรอผประกอบการนนกจะขายของหรอผลผลตนนออกไป เชนโรงงานสกดนามนปาลมดบ โรงงานอาหารสตว โรงงานผลตผลไมกระปอง โรงงานประกอบหรอผลตรถยนต

เหตทวตถดบหรอวสดจาเปนปจจยหลกในการผลตทางอสาหกรรม เพราะวตถดบทจดซอมามผลตอสนคาปลายทางทผประกอบการผลตได ทงในดานคณภาพ ราคา และจานวน กลาวคอ หากไดวตถดบทมคณภาพดกจะมผลทาใหสนคาปลายทางมคณภาพดดวย หากวตถดบทจดหามามราคาถก กจะทาใหตนทนการผลตตาลง ทาใหสวนตางระหวางตนทนกบราคาขายมมากขน โอกาสทจะมกาไรสงขนเปนตนหากมวตถดบจานวนมากกจะทาใหการผลตของหรอสนคาสาเรจรปมจานวนมากขนไปดวย

ประเดนและขอบเขตในการปฏบตในการซอขายวตถดบประกอบดวยเรองดงตอไปน (1) จานวน

(2) คณภาพ/มาตรฐาน

(3) เวลา (4) ราคา

สาระสาคญในสญญาซอขายวตถดบจะแตกตางกนตามแตชนดสนคา และประเภทของการซอขาย ทงนขนอยกบความรและความตองการของผทเกยวของ เชนกรณการซอขายวตถดบทเปนสนคาทางเกษตร สาระสาคญในสญญาซอขายโดยทวไปจะประกอบดวยเรองหลกๆคอ

(1) ลกษณะของสนคา

44

กฎหมายพาณชย ๑

(2) ปรมาณ

(3) ราคา (4) นายหนา/ตวแทน

(5) คณภาพ

(6) การสงมอบ

(7) การชาระราคา (8) ดอกเบย

(9) ภาษ

(10) การชง/การชกตวอยาง (11) การประกนภย

(12) การระงบขอพพาท

2. หลกปฏบตการซอขายระหวางประเทศ

การคาระหวางประเทศมลกษณะทแตกตางจากการคาภายในประเทศ เพราะผซอและผ ขายอยกนคนละประเทศ มการสงสนคาขามพรหมแดนประเทศ มการเสยงภยของสนคาระหวางเดนทางจงมการปฏบตในทางการคาระหวางประเทศทแตกตางและมากกวาการคาภายในประเทศ

สญญาการคาระหวางประเทศเปนสญญาทมสญญาหลายประเภท โดยมสญญาซอขายสนคาเปนแกนกลางและสญญาอนทเกยวกบการขนสง การประกนภย และการชาระเงนประกอบอยดวย รวมทงอยภายใตบงคบของกฎหมายมากกวาการคาภายในประเทศ

การปฏบตในการซอขายและการทาสญญาซอขายระหวางประเทศ มวธการทปฏบตกนมาเปนธรรมเนยมระหวางผทเกยวของเปนแนวทางทคลายๆกน ซงผซอขายในสญญาซอขายสามารถนาไปปรบใชตามความเหมาะสมตามแตประเภทการซอขายและชนดของสนคา

ในการเจรจาและทาสญญาซอขายระหวางประเทศ เนองจากผซอและผขายอยหางกนโดยระยะทาง มอานาจตอรองในเรองทาสญญา จงมเรองทผซอและผขายจะตองคานงถงหลายเรอง เชนเสรภาพในการทาสญญา การเกดขนของสญญา หลกฐานแหงการฟองรอง แบบของสญญา คาเสนอ คาสนอง หนาทของผซอ หนาทของผขาย

ในกรณทเปนผขายหรอผสงออกมประเดนในการทาสญญาซอขายท ทพงพจารณาหลายประเดนทงในเรองสาระสาคญของสนคา การสงมอบ ราคา การชาระราคา และความเสยงตางๆ ทอาจมาจากผซอ

สญญาซอขายระหวางประเทศ ไมมรปแบบเปนการเฉพาะ จะใชวธการโตตอบและยนยนการซอหรอการขาย (purchase or sale confirmation) หรอทาสญญาใหลงนาม (sale contract) หรอใชสญญามาตรฐาน (model

contract) กได ผซอและผขายในสญญาซอขายระหวางประเทศมภาระหนาทหลายประการ ทตองปฏบตและตกลงกน ซงผซอและผขายอาจจะใชขอสญญามาตรฐาน (incoterms) เพอชวยในการระบภาระและหนาทหลกๆ ของผซอผขายตามทกาหนดในขอสญญามาตรฐานกได

การคาระหวางประเทศยงมการปฏบตอนๆ ทสาคญทจะทาใหการคาระหวางประเทศลลวงไปไดดวยดคอการปฏบตเกยวกบการชาระเงน การขนสง และการประกนภย

การชาระเงนในการคาระหวางประเทศสามารถทาไดหลายวธ เชน การชาระเงนลวงหนา การเปดบญช การชาระเงนโดยวธตวแลกเงน และการเปดเลตเตอรออฟเครดต

45

กฎหมายพาณชย ๑

การปฏบตในการขนสงสนคาในการคาระหวางประเทศ อาจจะทาไดหลายทาง เชน โดยการขนสงทางทะเล ทางอากาศ และทางบก หรอขนสงรวม (combined transportation)

การปฏบตในการประกนภยสนคาทางทะเลในปจจบนจะนยมใชกรมธรรมประกนภยฉบบมาตรฐาน 2.1 การคาระหวางประเทศ

การคาระหวางประเทศ (International Trade) เปนการคาระหวางผขายสนคาและผซอสนคาซงอยคนละประเทศกน มการขนสงสนคาจากทหนงไปยงอกทหนง มการเคลอนยายสนคาขามพรหมแดนระหวางประเทศ มการเสยงภยของสนคาระหวางการเดนทางการคาระหวางประเทศเปนการคาทมการดาเนนการหลายกจกรรมอยางตอเนอง กลาวคอ มการตดตอเจรจาการซอขายสนคาเปนกจกรรมหลก มการชาระเงนขามพรหมแดนประเทศ มการขนสงสนคาซงอาจเปนการขนสงทางทะเล ทางอากาศ หรอทางถนน และอาจมการประกนภยสนคาระหวางการเดนทาง สวนในกรณทคนไทยหรอบรษทไทยไดขายและสงของหรอสนคาไปตางประเทศเรยกการคานนวาการสงออก

สญญาการคาระหวางประเทศเปนสญญาทมสญญาหลายประเภทมาเกยวของ และมกฎหมายภายในของประเทศคสญญา กฎหมายระหวางประเทศ ตลอดจนขนบธรรมเนยมประเพณปฏบตทางการคาเขามาเกยวของดงน

(1) สญญาการคาระหวางประเทศเปนสญญาทประกอบดวยสญญาหลายประเภท

(2) มการสงสนคาจากประเทศหนงไปอกประเทศหนง (3) การคาระหวางประเทศ อยภายใตบงคบของกฎหมายการคาภายในประเทศทงสองฝาย กฎหมายระหวางประเทศ ตลอดจนขนบธรรมเนยมประเพณการคาระหวางประเทศในขณะทการคาภายใน ประเทศกจะอยภายใตบงคบกฎหมายภายในประเทศนนๆ เทานน

2.2 สญญาซอขายระหวางประเทศ

ขนตอนหลกๆในการตดตอและทาสญญาซอขายระหวางประเทศมดงน 1) การตดตอระหวางผขายและผซอในตางประเทศ ซงการตดตอนจะมทงทเปนการตดตอกนโดยตรง การตดตอผานตวแทน หรอผานนายหนา (Broker)

2) การเสนอราคาและเงอนไขตางๆ (quotation)

3) เมอผซอพอใจในสนคาและราคาทจะซอขายแลว ผซอมกจะออกคาสงซอ (purchase order) ซงเมอผขายไดรบคาสงซอแลวผขายกจะจดทาใบกากบสนคาเบองตน (Performa invoice) ไปใหผซอ

4) เมอผซอไดรบใบกากบสนคาเบองตนแลว ผซอกสามารถทจะไปดาเนนการเปดเลตเตอรออฟเครดต (letter of

credit หรอเรยกโดยยอวา L/C) ในกรณทจะเปนการรบเงนโดยเลตเตอรออฟเครดต

5) เมอไดมการเปดเลตเตอรออฟเครดตกบธนาคารผซอแลว ธนาคารผซอกจะแจงการเปดเลตเตอรออฟเครดตไปยงธนาคารของผขาย และธนาคารผขายกจะแจงไปใหผขายทราบถงเลตเตอรออฟเครดตนน

จากนนกเปนการทผขายตองดาเนนการตามทกาหนดไวในเลตเตอรออฟเครดต อยางไรกตามวธปฏบตการซอขายและทาสญญาซอขายระหวางประเทศน ไมมวธปฏบตทตายตว ขนอยกบสนคาคสญญาซอขาย ความสมพนธระหวางผซอและผขาย

ในการทาสญญาซอขายระหวางประเทศสงทผขาย หรอผสงออกควรตองคานงในการทาสญญาซอขายคอ

1) หลกการของการทาสญญาตงอยบนหลกการทางนตศาสตรทเรยกวา “เสรภาพในการทาสญญา” (freedom to contract) 2) การเกดของสญญาซอขาย

46

กฎหมายพาณชย ๑

3) หลกฐานแหงการฟองรองตามสญญา 4) แบบของสญญา 5) คาเสนอและคาสนอง 6) หนาทของผขาย

7) หนาทของผซอ

8) กฎหมายทใชบงคบตอสญญาซอขาย

รปแบบในการทาสญญาซอขายทนยมจดทากนมอยหลายรปแบบคอ

หนงสอยนยน

สญญาซอขายททงสองฝายลงนาม (sale contract)

สญญามาตรฐาน (model contract)

ผขายและผซอนอกจากจะมหนาทหลกในการสงมอบสนคาในกรณผขายและหนาทในการรบมอบสนคาและชาระราคาในกรณของผซอแลว ผขายและผซอยงมหนาททตองปฏบตอกหลายประการดงน

1) หนาทของผขาย

- การจดหาสนคาใหถกตองตามสญญา - การขออนญาตสงออก หรอนาเขา และดาเนนพธการศลกากร

- การจดหาระวางเรอและการประกนภย

- การสงมอบ

- การโอนความเสยงในภยพบต

- ภาระคาใชจาย

- การบอกกลาวใหแกผซอทราบถงการสงมอบสนคาซงผขายมหนาทตองบอกกลาวเสมอ

- หลกฐานการสงมอบสนคา และเอกสารการขนสงสนคา (นอกจาก ex works แลวผขายมหนาทในทกเงอนไข)

- การตรวจนบ การบรรจหบหอ และการทาเครองหมาย ผขายมหนาทนทกเงอนไข

- เงอนไขอนๆ จะมอยางไรยอมขนอยกบขอตกลง 2) หนาทของผซอ

- ชาระราคาตามทกาหนดในสญญา - การขออนญาตสงออกหรอนาเขาและการดาเนนพธการศลกากร ทงน ผซอจะมหนาทนหรอไมยอมขนอยกบเงอนไขในทางการคาทตกลงกน

- การจดหาระวางเรอในกรณทผขายไมมหนาททตองจดหาระวางเรอเชน FOB เปนตน

- การรบมอบสนคา ณ จดทมการสงมอบและรบสนคาจากผสงของ - การรบโอนความเสยงในภยพบต ณ จดทความเสยงในภยพบตไดโอนมาจากผขาย

- รบภาระคาใชจายทเกดขนกบสนคาหลงจากทมการสงมอบสนคาจากผขายและคาธรรมเนยมตางๆทเกยวกบการดาเนนพธการศลกากร

- การบอกกลาวใหผขายทราบในบางเรอง - การรบเอกสารขนสงสนคา - ชาระคาตรวจสอบสนคากอนการบรรทกลงเรอ

- หนาทอนๆ ตามทตกลงกน

47

กฎหมายพาณชย ๑

2.3 การปฏบตทเกยวกบการชาระราคา การขนสง และการประกนภยสนคา

ก. การชาระราคาในการคาระหวางประเทศ

1) การชาระเงนลวงหนา (Advance Payment or Cash with Order) การชาระเงนคาสนคาใหแกผขายในขณะทสงสนคาหรอกอนสงมอบสนคา 2) การเปดบญช (Open Account) การชาระเงนโดยวธเปดบญชนใชสาหรบการซอขายทผซอมการตดตอกนเปนประจาสมาเสมอ

3) การชาระเงนโดยวธตวแลกเงนเรยกเกบ (Bill for Collection) การชาระเงนโดยวธตวแลกเงนเรยกเกบนเปนเครองมอในการชาระเงนประเภทหนงทธนาคารใหบรการแกลกคาโดยธนาคารรบเรยกเกบเงนตามเอกสารการคา หรอเอกสารการเงนทเกดจากการคาระหวางประเทศ

4) การเปดเลตเตอรออฟเครดต (Letter of Credit) การชาระเงนโดยวธเปดเลตเตอรออฟเครดตคอการชาระเงนโดยผานขบวนการทางธนาคาร

4.1 เลตเตอรออฟเครดตชนดเพกถอนไมได 4.2 เลตเตอรออฟเครดตชนดเพกถอนได

ข. การขนสง

การขนสงสนคาทางทะเล

1. การขนสงโดยผขนสงทวไป (Common carrier or General ship)

2. การขนสงโดยการเชาเรอ (Charter party)

a. เชาสาหรบเดนทางครงใดครงหนง b. เชาสาหรบระยะเวลาใดระยะเวลาหนง c. เชาโดยผเชามสทธในเรอเสมอนเจาของเรอ

การขนสงทางอากาศ

1. หลกกฎหมาย a. อนสญญากรงวอรซอ ค.ศ.1929

b. ตราสารแหงกรงเฮก หรอ อนสญญากรงวอรซอทแกไขแลว

c. อนสญญากวดาจาลา ค.ศ.1961

2. สญญาขนสงทางอากาศ

a. การขนสงทอยภายใตอนสญญากรงวอรซอ

b. การขนสงทอยภายใตอนสญญากรงวอรซอทแกไขแลว

c. การขนสงทไมอยภายใตอนสญญาดงกลาว คอ การขนสงทตนทาง และปลายทางไมอยในดนแดนของอนสญญาทงสอง

3. เอกสารขนสงทางอากาศ

a. ใบสงสนคาทางอากาศ (Air Consignment Note, CAN) ตามอนสญญากรงวอรซอ

b. ใบตราสงทางอากาศ (Airway Bill) ตามอนสญญากรงวอรซอทแกไขแลว

การขนสงทางบก

1. การขนสงระหวางประเทศทางรถยนต ตามอนสญญาวาดวยการขนสงทางรถยนต ค.ศ.1956

2. การขนสงระหวางประเทศทางรถไฟ ตามความตกลงวาดวยการขนสงระหวางประเทศทางรถไฟ ค.ศ.1970

48

กฎหมายพาณชย ๑

ค. การประกนภยสนคาทางทะเล

การทาประกนภยสนคาทางทะเล

1. คอฟเวอรโนต (Cover note)

2. โอเพนคอฟเวอร (Open Cover) หรอ กรมธรรมเปด (Open policy)

กรมธรรมประกนภยการขนสงสนคาทางทะเลฉบบมาตรฐาน (Marine Cargo Policy, MAR Form)

1. The Institue Cargo Clauses (A) All Risks – คมครองทกชนด

2. The Institue Cargo Clauses (B) W.A. (With Average) – ไมคมครองความเสยหายอนเกดจากความลาชาและ เหตทเกดจากสภาพธรรมชาตของทรพย

3. The Institue Cargo Clauses (C) F.P.A. (Free from Particular Average) – ไมคมครองสนคาบางประเภท

กรมธรรมประกนภยการขนสงสนคาทางทะเลฉบบมาตรฐาน ไมรวมภยทเกดจากการปดงาน งดจาง และการจลาจล ตองซอเพมคอ 1. The Institute War Clauses (cargo) 2. The Institute Strikes Clauses (cargo)

ภยทไดรบคมครองตามกรมธรรมประกนภยทางทะเล

1. ภยทางทะเล

2. ไฟ

3. ขาศก ศตร

4. โจรสลด ขโมย โจรผราย

5. การทงของลงทะเล (Jettison)

6. การจบหรอยดเรอโดยรฐบาลอน

7. การยดเรอในทะเล คลายขอ 6 แตกวางกวา 8. การจบ การหนวงเหนยว และการกกกนเรอ

9. การกระทาผดของนายเรอและลกเรอ

10. ภยทางทะเลชนดอน

3. หลกปฏบตในการซอขายทรพยสนทตองจดทะเบยน

การซอขายทรพยสนทกฎหมายบงคบใหทาตามแบบและจดทะเบยนนน ผซอและผขายควรทาสญญาจะซอขายผกมดกนไวชนหนงกอน เพอจะไดตรวจสอบสภาพของทรพยและเตรยมหลกฐานเพอใหพรอมทจะไปจดทะเบยนโอนกรรมสทธกนตอไปในภายหนา

การซอขายทดนมโฉนดตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทซงมอานาจตามกฎหมายทดน

การซอขายทดนไมมโฉนดกตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท ซงมอานาจตามกฎหมายทดนเชนกน แตกรณทดนทผขายมแตเพยงสทธครอบครองยอมอาจโอนกนไดโดยการสงมอบใหผซอเขาครอบครอง

การซอขาย อาคาร โรงเรอน หรอสงปลกสรางอนๆ ซงปลกลงบนทดนนนอาจซอขายไดในรปของสงหารมทรพย โดยการขายแยกจากทดน แตกยงคงตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทเชนเดยวกบการซอขายทดน

3.1 การทาสญญาจะซอขาย

การปฏบตในการซอขายทรพยสนทตองจดทะเบยน

49

กฎหมายพาณชย ๑

1. ในทางปฏบตของการซอขายทรพยสนทตองจดทะเบยน คกรณมกจะไมพรอมทจะจดทะเบยนการซอขายทรพยสนในทนทเมอตกลงการซอขายกน เพราะฝายผซอจะตองเตรยมการชาระราคาและตรวจสอบสภาพของทรพยสน และตรวจดใหแนใจวาปลอดจากภาระใดๆเนอง จากทรพยสนประเภทนมกจะมราคาสงผซอจงตองระมดระวงเปนพเศษ สวนผขายกตองเตรยมจดการในสวนของตนใหพรอมแลวจงนดไปจดทะเบยนการซอขายสาเรจบรบรณตอเจาพนกงานผมอานาจจดทะเบยนสทธและนตกรรม ทกฎหมายกาหนด

2. โดยปกตการซอขายอสงหารมทรพย เรอกาปน เรอมระวางตงแตหกตนขนไป เรอกลไฟ หรอเรอยนตมระวางตงแตหาตนขนไป รวมทงแพและสตวพาหนะทขนทะเบยนรปพรรณสตวแลวนน มาตรา 456 ไดบญญตวาการซอขายจะตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท มฉะนนการซอขายตกเปนโมฆะ ดงนนจะเหนไดวาการซอขายอสงหารมทรพยและสงหารมทรพยทระบไวดงกลาวจะเปนสญญาซอขายทใชบงคบกนไดตอเมอจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทแลว

3. ดวยเหตนขอตกลงหรอหนงสอสญญาทผซอและผขายไดทาขนรวมตลอดถงการรงวดทดนเพอใหรจานวนเนอทกยงไมมผลเปนการซอขายสาเรจบรบรณ และถาผซอและผขายไมมเจตนาดาเนนการจดทะเบยนการซอขายตอพนกงานเจาหนาทตอไปใหถกตองตามกฎหมายแลว การซอขายตกเปนโมฆะไปเลย แตถาผซอและผขายมเจตนาจะดาเนนการจดทะเบยนใหถกตองในระยะเวลาทตกลงกนไวเชนน ขอตกลงทผซอและผขายทาผกมดกนไวชนหนงกอนเพอเปนประกนวาจะเขาทาสญญาซอขายใหสาเรจบรบรณตอไป เรยกวาสญญาจะซอจะขาย

3.2 การซอขายทดน

หลกปฏบตในการซอขายทดนทมโฉนด และเอกสารทตองนาไปแสดงตอพนกงานเจาหนาทในการจดทะเบยนทดน

การซอขายทดนมโฉนด จะตองมการทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทมฉะนนสญญาซอขายททาขนตกเปนโมฆะ

ฉะนนเมอคสญญาซอขายไดตกลงซอขายทดนกนในทางปฏบตจงควรดาเนนการดงตอไปน คอ

1) คสญญาควรสญญาจะซอจะขายซงทาขนระหวางกนกอนหนงฉบบ

2) เมอถงกาหนดเวลาตามทไดตกลงนดหมายกนไวคสญญาซอขายจะตองไปทาสญญาซอขายตามแบบของทางราชการ

หลกฐานของฝายผขาย

(ก) โฉนดทดน หรอหนงสอรบรองการทาประโยชน (ข) บตรประจาตวประชาชน ใบเหลอง หรอบตรขาราชการ ในกรณทผขายเปนนตบคคลจะตองมหลกฐานแสดงวาเปนผมอานาจจดการแทนนตบคคลและหนงสอบรคณหสนธ ตราสารจดตงหรอเอกสารการจดตงนตบคคลนน

(ค) ถามการเปลยนชอตว ชอสกลผดไปจากโฉนดทดน ใหนาหลกฐานไปแสดงดวยและในกรณสมรสแลวใหนาหนงสอแสดงความยนยอมของคสมรสใหทาการขายหากหยารางกนแลวตองมหลกฐาน การหยาไปแสดง (ง) สญญาจะซอจะขายหลกฐานการซอขายอนๆ ถาม

(จ) ถาผขายไมไปดาเนนการดวยตนเอง ตองมหนงสอมอบอานาจ และนาบตรประจาตวของผมอบอานาจไปดวย

หลกฐานของฝายผซอ

(ก) บตรประจาตวประชาชน ใบเหลอง หรอบตรขาราชการ ในกรณทผซอเปนนตบคคลกจะเตรยมหลกฐานตางๆ เชนเดยวกบผขายดงกลาวขางตน

(ข) ทะเบยนบาน ถาสมรสแลว คสมรสจะตองมชอในทะเบยนบานดวย แตถามภมลาเนาแยกกนใหนาทะเบยนบานของคสมรสมาแสดงดวย

50

กฎหมายพาณชย ๑

(ค) ทะเบยนสมรสในกรณสมรสแลว รวมทงตองมหนงสอแสดงความยนยอมใหทาการซอทดนไดหากหยารางกนแลว ตองมหลกฐานการหยาไปแสดง (ง) หลกฐานการเปลยนชอตว ชอสกล หากมการเปลยนชอ

กรณทผซอหรอผขายเปนนตบคคลจะตองนาหลกฐานเอกสารกอตงนตบคคล หนงสอสาคญเกยวกบอานาจในการทาแทนนตบคคล หนงสอบรคณหสนธ บญชรายชอผถอหน และบตรประจาตวของกรรมการหรอผแทนนตบคคลนน

(จ) คาฤชาธรรมเนยมในการโอน 3.3 การซอขายอาคารและโรงเรอน

การซอขายอาคารและโรงเรอนทเปนสวนควบของทดน อสงหารมทรพยไดแก ทดน ทรพยอนตดอยกบทดนหรอประกอบเปนอนเดยวกบทดนรวมทงสทธทงหลายอนเกยวกบกรรมสทธในทดนนนดวย (ตาม ป.พ.พ. มาตรา 100) โดยหลกทวไป อาคารโรงเรอน สงปลกสรางตางๆ ยอมถอเปนสวนควบของทดน ในการซอขายทดนจงมกจะรวมถงการซอขายทดนและสงปลกสรางทอยบนทดนแปลงนนดวย ไมวาจะเปนอาคาร บานเรอน ตกรามตางๆ แมวาในสญญาซอขายทดนจะมไดกลาวถงโรงเรอน สงปลกสรางนนเลยกตาม

การซอขายอาคารโรงเรอนหรอสงปลกสรางอนใด ทใดเปนสวนควบของทดนหากคสญญาประสงคจะทาการซอขายเฉพาะทรพยสนเหลาน กจะตองแสดงเจตนาใหปรากฏชดเจนวาประสงคจะทาการจะซอจะขายอาคารโรงเรอน สงปลกสรางดงกลาว ในฐานะทเปนอสงหารมทรพยตางหากจากทรพยสนทเปนประธานคอทดน ถาการซอขายอาคาร โรงเรอนหรอสงปลกสรางทตดเปนสวนควบของทดน โดยผซอไมมวตถประสงคในขณะทาสญญาซอขายวาตนจะรอถอนไปเชนน กตองถอวาสงปลกสรางดงกลาวเปนอสงหารมทรพยและการซอขายกตองดาเนนการใหถกตองตามแบบทกฎหมายกาหนดคอทาเปนหนงสอจดทะเบยนกบพนกงานเจาหนาทตาม ป.พ.พ. มาตรา 456 วรรคหนง

หลกฐานทฝายผซอผขายจะตองนาไปแสดง ในการจดทะเบยนการซอขายอาคารและโรงเรอนดงน การจดทะเบยนสญญาซอขายและโรงเรอนในฐานะเปนอสงหารมทรพยและเปนการซอขายเฉพาะตว อาคารและโรงเรอนแตอยางเดยว หรอเปนการซอขายตวอาคารและโรงเรอนนนรวมไปกบทดนไมมโฉนดผซอขายจะตองไปจดทะเบยนสญญาซอขายตาม ป.พ.พ. มาตรา 456 วรรคหนง ณ ททาการเขตหรอททาการอาเภอทอสงหารมทรพยตงอย หลกฐานทจะตองนาไปแสดงมดงนคอ

(1) หนงสอยนยอมจากเจาของทดน และ/หรอโฉนดทดนในกรณทเปนการซอขายเฉพาะตวอาคารและโรงเรอนทตงอยบนทดนมโฉนด

(2) หลกฐานการเปนกรรมสทธในตวอาคาร บาน แลวแตกรณ ไดแก หนงสอขออนญาตปลกสรางอาคาร หนงสอขอเลขหมายประจาบาน หรอสญญาซอขายเดม หรอหลกฐานอนๆ ทแสดงวาตนมกรรมสทธ (3) บตรประชาชนของตนและผทเกยวของ (4) สาเนาทะเบยนบานของตนและผทเกยวของ

(5) หนงสอยนยอมของคสมรสของตนเองและผทเกยวของ (ถาม)

(6) ในกรณไถถอนการขายฝาก จะตองนาสญญาขายฝากไปแสดงดวย

แบบประเมนผลหนวยท 7

1. การซอขายในธรกจ คอ การทผซอสนคาไปเพอการผลตหรอขายตอ 2. บทบาทของนกกฎหมายในการซอขายในธรกจ คอ จดทาสญญาซอขายใหผขายหรอผซอ

51

กฎหมายพาณชย ๑

3. สาระสาคญในสญญาซอขายเครองจกรมากทสดไดแก การกาหนดรายละเอยดเกยวกบเครองจกร 4. ประเดนหลกในการเจรจาและตกลงในกรณซอขายวตถดบคอ จานวนคณภาพ เวลาการสงมอบ และราคา 5. การคาระหวางประเทศมลกษณะแตกตางจากการคาภายในประเทศทสาคญคอ ผซอและผขายอยคนละประเทศ

และมการขนสงสนคาขามพรหมแดน 6. รปแบบในการทาสญญาซอขายระหวางประเทศ ไมมรปแบบในการทาสญญาเปนการเฉพาะ อาจเปนการเจรจาตก

ลงและยนยนการซอขายกนหรออาจทาเปนสญญาซอขายกนกได 7. ในการชาระเงนสาหรบการคาระหวางประเทศสามารถทาไดโดย (ก) โดยการเปดเลตเตอรออฟเครดต letter of

credit (ข) โดยการชาระเงนลวงหนา cash with order (ค) โดยการสงตวเงนเพอแลกเกบ bill for collection (ง) โดยการลงบญชไวกอน หรอ open account

8. การขนสงสนคาระหวางประเทศประกอบดวย การขนสงทางทะเล การขนสงทางบก และการขนสงทางอากาศ 9. การปฏบตในการประกนภยสนคาทางทะเลในปจจบนนยมใชกรมธรรมประกน กรมธรรมประกนภยฉบบมาตรฐาน

ทสถาบนประกนภยตางประเทศรวมกนจดทาขน 10. การปฏบตในการซอขายทรพยสนทตองจดทะเบยนเชน ทดนทมโฉนดนนโดยปกตทวไป อาจทาสญญาจะซอจะขาย

ผกมดกนไวชนหนงกอนแลวจงไปทาสญญาซอขายและจดทะเบยนทสานกงานทดน 11. การซอขายในธรกจการผลตและบรการ เปนการซอสนคาหรอบรการไปเพอแสวงหารายไดและกาไรตอ 12. นกกฎหมายมสวนเกยวของในสญญาซอขายทางธรกจ ควรเตรยมตวเพอทาความเขาใจในธรกจทเกยวของหรอ

สนคาทจะซอขายบาง 13. สาระสาคญในสญญาซอขายเครองจกรทผซอและผขายควรเจรจาตกลงกนในลกษณะขอบเขตและรายละเอยดของ

เครองจกร 14. การทการซอขายวตถดบเปนการซอขายทสาคญทจะมผลกระทบตอการผลตของสนคาสาเรจรปปลายทาง ฉะนนใน

การซอขายวตถดบมประเดนหลกทผซอและผขายควรตกลงกนคอ จานวน/ปรมาณ คณภาพ/มาตรฐาน เวลาในการสงมอบ/และราคา

15. ลกษณะการคาระหวางประเทศ เปนการคาระหวางผขายสนคาและผซอสนคาซงอยกนคนละประเทศ และมการเคลอนยายสนคาขามพรหมแดน

16. วธการในการทาสญญาซอขายระหวางประเทศจะทาไดโดย ใชการยนยนการซอหรอการขาย purchase or sale confirmation หรอทาสญญาซอขายใหลงนาม sale contract หรอใชสญญามาตรฐาน (model contract)

17. วธการชาระเงนคาสนคาในการคาระหวางประเทศ ม 4 วธ คอ การชาระเงนลวงหนา (cash with order) การลงบญชไวกอน (open account) การสงตวเงนเพอเรยกเกบ (bill for collection) และการเปดเลตเตอรออฟเครดต (letter of credit)

18. การขนสงสนคาระหวางประเทศหลกๆ ม 3 วธหลก คอ การขนสงทางทะเล การขนสงทางบก และการขนสงทางอากาศ

19. การปฏบตในการประกนภยสนคาทางทะเลในปจจบนนยมใช กรมธรรมประกนภยฉบบมาตรฐานทสถาบนประกนภยของลอยด (Institute of Lloyd Underwriters) และสถาบนประกนภยของลอนดอน (Institute of London Underwriters) จดทาขน

20. ในการปฏบตในการซอขายทดนทมโฉนด ตองทาสญญาจะซอจะขายผกมดกนไวกอน แลวจงไปทาสญญาซอขายและจดทะเบยนกนทสานกงานทดน

52

กฎหมายพาณชย ๑

53

กฎหมายพาณชย ๑

8. แลกเปลยนและให สญญาแลกเปลยนเปนสญญาตางตอบแทนทคสญญามหนาทโอนกรรมสทธในทรพยสนใหซงกนและกน

ใหนาบทบญญตของกฎหมายวาดวยซอขายมาใชกบการแลกเปลยน เชน เรองการโอนกรรมสทธ สทธหนาทของคสญญา และความรบผดของคสญญา เปนตน

สญญาใหเปนสญญาทผใหผกพนตนกบผรบวาจะใหทรพยสนโดยเสนหาใหกบผรบ

การใหจะใหโดยผให ใหคามนวาจะให หรอผใหจะใหโดยผกพนตนวาจะชาระหนเปนคราวๆ หรอใหทรพยสนทมคาภาระตดพนกได

ผใหจะถอนคนการใหเพราะเหตทมผรบประพฤตเนรคณได เวนแตกรณทกฎหมายบญญต หามมใหผใหถอนคนการใหเพราะผรบประพฤตเนรคณ

การใหทมผลเมอผใหตายใหนากฎหมายวาดวยมรดกมาใชกบการใหชนดน

1. ลกษณะสาคญของสญญาแลกเปลยน

สญญาแลกเปลยนเปนสญญาตางตอบแทนทคสญญาโอนกรรมสทธในทรพยสนใหซงกนและกน

การนาบทบญญตลกษณะซอขายมาใชในสญญาแลกเปลยนโดยกาหนดใหคสญญาทง 2 ฝายเปนผขายในสวนทรพยสนทตนสงมอบและเปนผซอในสวนทรพยสนทตนไดรบมอบ

การแลกเปลยนโดยตกลงเพมเงนเขากบทรพยสนทแลกเปลยนกใหนาบทบญญตในลกษณะซอขายวาดวยราคามาใชบงคบ

1.1 ความหมายของสญญาแลกเปลยน (ม.518)

สญญาแลกเปลยนเปนสญญาซงคสญญาตางโอนกรรมสทธในทรพยสน ใหซงกนและกนดวยเหตนคสญญาตองมกรรมสทธในทรพยสนอยแลวในขณะทโอน และสญญาแลกเปลยนเปนสญญาตางตอบแทนคอคสญญาฝายหนงจะไมยอมชาระหนจนกวาอกฝายหนงจะชาระหนหรอขอปฏบตการชาระหน

มาตรา 518 อนวาแลกเปลยนนน คอสญญาซงคกรณตางโอนกรรมสทธแหงทรพยสนใหกนและกน

สญญาแลกเปลยนกบสญญาซอขาย แตกตางกนคอ สญญาแลกเปลยนคสญญาโอนทรพยสนแลกกบทรพยสน สวนสญญาซอขายโอนทรพยสนแลกกบเงน

1.2 การนาบทบญญตลกษณะซอขายมาใชในสญญาแลกเปลยน (ม.519) มาตรา 519 บทบญญตทงหลายในลกษณะซอขายนน ทานใหใชถงการแลกเปลยนดวย โดยใหถอวาผเปนคสญญาแลกเปลยนเปนผขายในสวนทรพยสนซงตนไดสงมอบ และเปนผซอในสวนทรพยสนซงตนไดรบในการแลกเปลยนนน

ก. นาบทบญญต ปพพ.มาตรา 456 มาใชบงคบ

a. แลกเปลยนอสงหารมทรพยหรอสงหารมทรพยบางประเภท (ม.456 วรรคหนง)

b. สญญาจะแลกเปลยน อสงหารมทรพยหรอสงหารมทรพยบางประเภท (ม.456 วรรคสอง)

ข. การโอนกรรมสทธ a. สญญาแลกเปลยนเดดขาด (ม.458)

b. สญญาแลกเปลยนทมเงอนไขหรอเงอนเวลา (ม.459)

c. สญญาแลกเปลยนทรพยสนทมไดกาหนดลงไวแนนอน (ม.460 วรรคหนง)

54

กฎหมายพาณชย ๑

d. สญญาแลกเปลยนทรพยเฉพาะสง (ม.460 วรรคสอง)

ค. หนาทและความรบผดของคสญญาแลกเปลยน

a. หนาทของคสญญาแลกเปลยน

i. การสงมอบทขาดตกบกพรองหรอลาจานวน (ม.465)

ii. การแลกเปลยนอสงหารมทรพย (ม.466)

b. ความรบผดของคสญญาแลกเปลยน

i. ความรบผดเพอความชารดบกพรอง (ม.472)

ii. ความรบผดในการรอนสทธ

“บทบญญตทงหลายในลกษณะซอขาย ทานใหใชถงการแลกเปลยนดวยเขาใจวาอยางไร

เขาใจวาใหนาลกษณะซอขายไปใชในแลกเปลยน ในเรองของสญญาตาม ป.พ.พ. 456 วรรคแรก และการมหลกฐานเปนหนงสอ วางประจาหรอชาระหนบางสวนตามมาตรา 456 วรรคสอง การโอนกรรมสทธ การสงมอบ ความรบผดเพอความชารดบกพรอง การรอนสทธ

นายชนกบนายชอบ ไดตกลงแลกเปลยนทดนมโฉนดใหกนดวยวาจาแตตางฝายตางกเขาครอบครองในทดนของอกฝายหนงแลว ตอมานายชนเหนวาทดนของนายชอบทานาไมดจงขอทนาของตนคน นายชอบไมยอมคนพรอมกบขอใหนายชนโอนทดนของนายชนใหกบตนดวย กรณนนายชนตองโอนทดนใหกบนายชอบหรอไม อาศยบทกฎหมายใด

ตามอทาหรณ นายชน นายชอบ ไดทาสญญาแลกเปลยนทดนมโฉนด ซงตามกฎหมายสญญาแลกเปลยนดงกลาวถาไมทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทเปนโมฆะ ดวยเหตนสญญาแลกเปลยนทดนระหวางนายชน กบนายชอบจงเปนโมฆะใชบงคบไมได

1.3 การแลกเปลยนโดยการเพมเงนเขากบทรพยสน (ม.520) มาตรา 520 ถาคสญญาฝายหนงในสญญาแลกเปลยนตกลงจะโอนเงนเพมเขากบทรพยสนสงอนใหแกอกฝายหนงไซร บททงหลายอนวาดวยราคาในลกษณะซอขายนน ใหใชถงเงนเชนวานนดวย

ไก กบ ไข ตางมรถยนตคนละคนไดตกลงแลกเปลยนรถยนตกน แตรถของ ไข มราคามากกวารถยนตของ ไก ไกจงใหเงนไข เพมขน 2,000 บาท ไขกตกลง กรณนเปนสญญาแลกเปลยนโดยตกลงเพมเงนเขากบทรพยสนหรอไม กรณนเปนสญญาแลกเปลยน โดยตกลงเพมเงนเขากบทรพยสน

2. ลกษณะสาคญของสญญาให

สญญาใหเปนสญญาทมบคคลคนหนงเรยกวา ผให โอนกรรมสทธในทรพยสนของตนโดยเสนหาใหกบบคคลอกคนหนงทเรยกวาผรบ และผยอมรบเอาทรพยสนทใหนน การใหจะทาโดยปลดหนใหผรบ หรอชาระหนทปรบคางชาระอยกได

สญญาใหสมบรณเมอสงมอบทรพยสนทให ใหแกผรบ การสงมอบจะทาอยางไรกไดทจะไดทรพยสนอยในมอของผรบ ยกเวนการไดทรพยสนบางประเภททมรปแบบโดยเฉพาะตองทาตามรปแบบทกฎหมายกาหนด

การใหทผให ใหคามนวาจะใหทรพยสนโดยไดทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทแลวแตไมไดสงมอบทรพยสนใหกบผรบ ผรบมสทธเรยกใหสงมอบทรพยสนนนได

ผใหใหทรพยสนโดยผกพนตนวาจะชาระหนเปนคราวๆ ซงอาจจะเปนรายเดอน หรอรายปกได การใหหนระงบเมอผใหหรอผรบตายเวนแตจะขดกบเจตนาทปรากฏในมลหน

การใหทรพยสนทมคาภาระตดพนคอ การใหทรพยสนทผใหไดกาหนดเงอนไขใหผรบตองปฏบต

การใหทรพยสนทมคาภาระตดพน ถาผรบละเลยไมชาระคาภาระตดพนตามเงอนไขทกาหนดไวผใหจะเรยกใหสงทรพยคนตามบญญตวาดวยลาภมควรได

55

กฎหมายพาณชย ๑

2.1 ความหมายของสญญาให (ม.521, 522) มาตรา 521 อนวาใหนน คอสญญาซงบคคลคนหนงเรยกวา ผให โอนทรพยสนของตนใหโดยเสนหาแกบคคลอกคนหนงเรยกวา ผรบ และผรบยอมรบเอาทรพยสนนน

มาตรา 522 การใหนนจะทาดวยปลดหนใหแกผรบ หรอดวยชาระหนซงผรบคางชาระอยกได ก. ตกลงโอนกรรมสทธในรถยนตให ข. ข. ตกลงใหเงนแก ก. 100,000 บาท เปนคารถยนตนน ดงนนทานเหนวาสญญาดงกลาวเปนสญญาใหรถยนตและสญญาใหเงนหรอไม ไมเปนสญญาใหรถและใหเงน แตเปนสญญาซอขาย

2.2 ความสมบรณของการให (ม.523) มาตรา 523 การใหนน ทานวายอมสมบรณตอเมอสงมอบทรพยสนทให ก. การใหสทธอนมหนงสอตราสารเปนสาคญ (ม.524) มาตรา 524 การใหสทธอนมหนงสอตราสารเปนสาคญนน ถามไดสงมอบตราสารใหแกผรบ และมไดมหนงสอบอกกลาวแกลกหนแหงสทธนนทานวาการใหยอมไมสมบรณ

สทธอนมตราสาร ไดแก ใบประทวนสนคา สทธตามใบสง สทธตามเอกสารรบฝากทรพยสนหรอเงน สทธตามใบหนของหางหนสวนและบรษท สทธในเรองตวเงน บางทกหมายถงหนงสอกยมดวย

ข. การใหทรพยสนตามมาตรา 525

มาตรา 525 การใหทรพยสนซงถาจะซอขายกนจะตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทนน ทานวายอมสมบรณตอเมอไดทาเปนหนงสอ และจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท ในกรณเชนน การใหยอมเปนอนสมบรณโดยมพกตองสงมอบ

ค. การใหทรพยสนหรอใหคามนวาจะใหทรพยสน

ขาวไดสลกหลงตวแลกเงนซงฟาเปนผสงจายใหกบแดง และไดสงมอบใหแกแดง สญญาใหดงกลาวสมบรณหรอไมเพยงใด

ยงไมสมบรณจนกวาขาวจะมหนงสอบอกกลาวการยกใหไปใหฟาทราบดวย

นายสามารถยกทดนแปลงหนงใหนายสมชายโดยทาเปนหนงสอ และจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทแลว แตยงไมไดสงมอบทดนใหแกนายสมชาย สญญายกใหนนสมบรณเพยงใด

สญญาใหสมบรณตาม ป.พ.พ. มาตรา 525

2.3 สญญาใหและคามนวาจะให (ม.526) มาตรา 526 ถาการใหทรพยสนหรอใหคามนวาจะใหทรพยสนนนไดทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทแลว และผใหไมสงมอบทรพยสนนนแกผรบไซร ทานวาผรบชอบทจะเรยกใหสงมอบตวทรพยสนหรอราคาแทนทรพยสนนนได แตไมชอบทจะเรยกคาสนไหมทดแทนอยางหนงอยางใดดวยอกได

นาย ก. ไดยกบานใหนาย ข. 1 หลง โดยไดทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทแลวตอมา นาย ก. ไมพอใจจงไมสงมอบบานใหนาย ข. นาย ข. จะเรยกรองใหนาย ก. สงบานใหไดหรอไม นาย ข. เรยกรองใหนาย ก. สงมอบบานใหไดตาม ป.พ.พ. มาตรา 526

2.4 การใหทผใหผกพนตนทจะชาระหนเปนคราวๆ (ม.527) มาตรา 527 ถาผใหผกตนไววาจะชาระหนเปนคราว ๆ ทานวาหนนนเปนอนระงบสนไปเมอผใหหรอผรบตาย เวนแตจะขดกบเจตนาอนปรากฏแตมลหน

56

กฎหมายพาณชย ๑

การใหโดยผกพนวาจะชาระหนเปนคราวๆ นจะไมระงบสนไปเพราะความตายของผใหและผรบ ถาหากวาขดกบเจตนาอนปรากฎแตมลหน ทคสญญาไดตกลงกนไว

นาย ก. ไดสญญาวาจะใหเงนนาย ข. เปนรายเดอน ๆ ละ 300 บาท เปนเวลา 5 ป นบตงแตเดอนเมษายน 2545 เปนตนไป พอใหมาได 5 เดอน นาย ก. ตาย นาย ข. จะเรยกใหทายาทของนาย ก. สงเงนใหตนเดอนละ 300 บาท ไดหรอไม นาย ข. จะเรยกใหทายาทของ นาย ก. สงเงนใหตนเดอนละ 300 บาท จนกวาจะครบ 5 ป ได เพราะเปนการใหทผใหผกพนตนวาจะชาระหนเปนคราวๆ

2.5 การใหทรพยสนทมคาภาระตดพน (ม.528, 529, 530)

คาภาระตดพน เปนเรองทผใหกาหนดหนาทใหผรบปฏบตหนาทอยางใดอยางหนง ซงหนาททผรบตองปฏบตมไดปฏบตตอผให

การใหทรพยสนอนมคาภาระตดพนหมายความวา การใหทผใหกาหนดหนาทใหผรบปฏบตอยางไดอยางหนง แตมไดปฏบตผให หากผรบไมปลดเปลองคาภาระตดพนทงหมดหรอแตบางสวน ผใหบอกเลกการใหได และเรยกเอาทรพยคนตามบทบญญตวาดวยลาภมควรได

มาตรา 528 ถาทรพยสนซงใหนนมคาภาระตดพน และผรบละเลยเสยไมชาระคาภาระตดพนนนไซร ทานวาโดยเงอนไขอนระบไวในกรณสทธเลกสญญาตางตอบแทนกนนน ผใหจะเรยกใหสงทรพยสนทใหนนคนตามบทบญญตวาดวยคนลาภมควรไดนนกได เพยงเทาทควรจะเอาทรพยนนไปใชชาระคาภาระตดพนนน

แตสทธเรยกคนอนนยอมเปนอนขาดไป ถาบคคลภายนอกเปนผมสทธจะเรยกใหชาระคาภาระตดพนนน

มาตรา 529 ถาทรพยสนทใหมราคาไมพอกบการทจะชาระคาภาระตดพนไซร ทานวาผรบจะตองชาระแตเพยงเทาราคาทรพยสนเทานน

มาตรา 530 ถาการใหนนมคาภาระตดพน ทานวาผใหจะตองรบผดเพอความชารดบกพรองหรอเพอการรอนสทธเชนเดยวกนกบผขายแตทานจากดไววาไมเกนจานวนคาภาระตดพน

อธบายถอยคาทวา “การใหทรพยสนทมคาภาระตดพน ผใหจะตองรบผดเพอความชารดบกพรองหรอเพอการรอนสทธเชนเดยวกบผขาย แตทานจากดไวไมเกนจานวนคาภาระตดพน”

อธบายไดวาการใหทรพยสนทมคาภาระตดพนผใหตองรบผดเพอความชารดบกพรอง หรอเพอการรอนสทธในทรพยนน ทานองเดยวกบผขายในเรองซอขาย กลาวคอ ถาทรพยสนทใหแกกนนนมความชารดบกพรองหรอถกรอนสทธโดยมบคคลใดมากอการรบกวนสทธของผรบ โดยมสทธเหนอทรพยสนทใหแกกน ผใหจะตองรบผด แตความรบผดของผใหตองไมเกนจานวนคาภาระตดพน

3. การถอนคนการใหและการใหทมผลเมอผใหตาย

ผใหถอนคนการใหไดเมอผรบประทษรายผให หรอผรบทาใหผใหเสยชอเสยง หรอหมนประมาทผใหอยางรายแรง หรอบอกปดไมยอมใหสงของจาเปนเพอเลยงชพแกผให

ทายาทของผใหสามารถถอนคนการใหไดเมอผรบฆาผใหตายโดยเจตนาและไมชอบดวยกฎหมาย หรอผรบกดกนผใหมใหถอนคนการให

สทธถอนคนการใหระงบเมอผใหไดใหอภยแกผรบในเหตประพฤตเนรคณ หรอเมอเวลาลวงเลยไปหกเดอน นบแตเหตเนรคณไดทราบถงบคคลผชอบทจะเรยกถอนคนการให

การฟองคดขอถอนคนการให หามมใหฟองคดเมอพน 10 ป นบแตเกดเหตเนรคณ

การใหบางประเภทจะถอนคนการใหเพราะเหตเนรคณไมได เชน การใหเปนบาเหนจสนจาง ใหสงทมคาภาระตดพน หรอใหโดยหนาทธรรมจรรยา

การใหทมผลเมอผใหตาย ใหนากฎหมายวาดวยมรดกและพนยกรรมมาใช

57

กฎหมายพาณชย ๑

3.1 หลกเกณฑการถอนคนการให ก. ผใหถอนคนการใหเพราะผรบประพฤตเนรคณ (ม.531) มาตรา 531 อนผใหจะเรยกถอนคนการใหเพราะเหตผรบประพฤตเนรคณนน ทานวาอาจจะเรยกไดแตเพยงในกรณดงจะกลาวตอไปน (1) ถาผรบไดประทษรายตอผใหเปนความผดฐานอาญาอยางรายแรงตามประมวลกฎหมายลกษณะอาญา หรอ

(2) ถาผรบไดทาใหผใหเสยชอเสยง หรอหมนประมาทผใหอยางรายแรง หรอ

(3) ถาผรบไดบอกปดไมยอมใหสงของจาเปนเลยงชวตแกผใหในเวลาทผใหยากไรและผรบยงสามารถจะใหได ข. ทายาทของผใหถอนคนการให (ม.532) มาตรา 532 ทายาทของผใหอาจเรยกใหถอนคนการใหไดแตเฉพาะในเหตทผรบไดฆาผใหตายโดยเจตนาและไมชอบดวยกฎหมายหรอไดกดกนผใหไวมใหถอนคนการให แตวาผใหไดฟองคดไวแลวอยางใดโดยชอบ ทายาทของผใหจะวาคดอนนนตอไปกได

นายเทดยกทดนแปลงหนงใหนายทน และไดจดทะเบยนโอนกรรมสทธทดนแปลงนนใหนายทนโดยเสนหา ตอมาเมอนายทนไดปลกบานบนทดนแปลงนน นายทนกชวนนายเทดมาอยดวย เนองจากนายเทดไดยกจนลง นายเทอดจงมาอาศยอยกบนายทน ตอมานายทนเกดมปากเสยงกบนายเทอด นายทนไดใชมดฟนนายเทดไดรบบาดเจบสาหส กรณนนายเทอดจะเรยกทดนแปลงดงกลาวคนไดหรอไม กรณตามอทาหรณ นายเทอดจะเรยกทดนคนจากนายทนได เนองจากการใหทดนเปนการใหโดยเสนหา เมอนายทนประพฤตเนรคณตอผให คอไดประทษรายผใหจนผใหไดรบบาดเจบสาหส อนเปนความผดอาญาอยางรายแรงตามประมวลกฎหมายลกษณะอาญา นายเทดกเรยกทดนแปลงดงกลาวคนจากนายทนไดตาม ป.พ.พ. มาตรา 531(1)

ทายาทของผใหจะถอนคนการใหเพราะเหตเนรคณไดหรอไม ทายาทของผใหมสทธถอนคนการใหไดตาม ป.พ.พ. มาตรา 532 คอเมอ

(ก) ผรบไดฆาผใหตายโดยเจตนาและไมชอบดวยกฎหมาย หรอ

(ข) ผรบไดกดกนมใหผใหถอนคนการให 3.2 สทธถอนคนการใหระงบ

ก. ความระงบแหงสทธถอนคนการให (ม.533) มาตรา 533 เมอผใหไดใหอภยแกผรบในเหตประพฤตเนรคณนนแลวกด หรอเมอเวลาไดลวงไปแลวหกเดอนนบแตเหตเชนนนไดทราบถงบคคลผชอบทจะเรยกถอนคนการใหไดนนกด ทานวาหาอาจจะถอนคนการใหไดไม อนง ทานหามมใหฟองคดเมอพนเวลาสบปภายหลงเหตการณเชนวานน

ข. การใหทจะถอนคนเพราะเหตเนรคณไมได (ม.535) มาตรา 535 การใหอนจะกลาวตอไปน ทานวาจะถอนคนเพราะเหตเนรคณไมได คอ

(1) ใหเปนบาเหนจสนจางโดยแท (2) ใหสงทมคาภาระตดพน

(3) ใหโดยหนาทธรรมจรรยา (4) ใหในการสมรส

นางดาไดยกบานหลงหนงใหนายแสนหลานชายในวนสมรสกนเปนการรบไหว นายแสนเมอแตงงานแลวกไมไดสนใจดแลนางดาซงภายหลงตาบอด นางดาเจบใจนายแสนหลานชายจงใหนายใชเพอนบานไปบอกนายแสนวาจะขอคนบานทใหนายแสนไปในวนสมรสกลบคน นายแสนไมยอมใหโดยอางวาตนมสทธจะอยและนางดาจะขอคนบานทใหไมได เพราะเปนทรพยสนทไดมาโดยการสมรส นางดาจงฟองตอศาลขอคนบานดงน ถาทานเปนศาลจะวนจฉยอยางไร

58

กฎหมายพาณชย ๑

ถาขาพเจาเปนศาลขาพเจาจะวนจฉยคดนวา การทนางดาไดยกบานใหนายแสนในวนสมรสถอไดวาเปนทรพยสนทนางดาไดใหโดยการสมรส ดวยเหตนนางดาจะเรยกบานคนเพราะเหตทผรบประพฤตเนรคณไมไดตาม ป.พ.พ. มาตรา 535(4)

นายเหลองใหเงนนายเขยว 2 แสนบาท โดยใหนายเขยวตองจายคาไถทรพยทนายเหลองขายฝากกบนายแสด เปนเงน 4 หมนบาท นายเขยวไดจายเงนคาไถทรพยใหนายเหลองไปแลว ตอมานายเขยวเกดผดใจกบนายเหลอง และไดดาวานายเหลอง อนเปนความผดฐานหมนประมาทอยางรายแรง นายเหลองโกรธมาก จงขอเงนทใหนายเขยวคนเปนเงน 1 แสนบาท กรณนนายเหลองจะเรยกเงนทใหนายเขยวคนไดหรอไม นายเหลองจะเรยกเงนทนายเขยวคนไมได เพราะการใหเงนดงกลาวเปนการใหโดยมภาระคาตดพน ผใหจะถอนคนการใหทรพยสนเพราะเหตเนรคณไมไดตาม ป.พ.พ. มาตรา 535(2)

3.3 การใหทมผลเมอผใหตาย (ม.536) มาตรา 536 การใหอนจะใหเปนผลตอเมอผใหตายนน ทานใหบงคบดวยบทกฎหมายวาดวยมรดกและพนยกรรม

การใหทมผลเมอผใหตาย และการทาพนยกรรมยกทรพยสนให ตางกนคอ การใหเปนนตกรรมสองฝายตองมผใหและผรบคอผใหไดใหทรพยสนแกผรบและผรบยอมรบเอาทรพยสนนน แตการใหจะมผลเมอผใหตายแลว พนยกรรม เปนนตกรรมฝายเดยวคอผทาพนยกรรม ไดทาไวในขณะทยงมชวตอยแตจะเปนผลตอเมอผทาพนยกรรมตายไปแลว และถาผรบตามพนยกรรมไมอยากไดทรพยสนทผทาพนยกรรมทาไวให กอาจจะไมยอมรบทรพยสนตามพนยกรรมกได

แบบประเมนผล หนวยท 8

1. สญญาแลกเปลยนคอ (ก) เปนนตกรรม 2 ฝาย (ข) เปนสญญาตางตอบแทน (ค) คสญญาตางฝายตางโอนกรรมสทธในทรพยสนกไหทาได (ง) การแลกเปลยนโดยตรงเพมเงนเขากบทรพยสนกทาได

2. สญญาแลกเปลยนใหนากฎหมายลกษณะ ซอขาย มาใช 3. สญญาแลกเปลยนทรพยสนทตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท มฉะนนเปนโมฆะ คอ

เครองจกรทจดทะเบยนแลว 4. สญญาจะแลกเปลยนทตองมหลกฐานเปนหนงสอจงจะฟองรองบงคบคดกนได คอ บาน 5. สญญาแลกเปลยนทกรรมสทธในทรพยสนโอนไปยงคสญญาขณะทยงมสญญาแลกเปลยนกนไดแก สญญา

แลกเปลยนทรพยสนเดดขาด 6. สญญา ให สมบรณเมอ สงมอบทรพยสนทให 7. สญญาใหทรพยสน ประเภทการใหทผใหผกพนตนวาจะชาระหนเปนคราวๆ จะระงบเมอผใหตาย 8. สญญาใหทรพยสนทตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทคอ (ก) ใหทดน (ข) ใหบาน (ค)

คามนวาจะใหทดน 9. ผใหจะถอนคนการใหไดในกรณท ผรบไดหมนประมาทผใหอยางรายแรง 10. ทายาทของผใหถอนคนการใหไดในกรณ ผรบไดเอายาพษใหผใหกนจนถงแกความตาย 11. การแลกเปลยนอสงหารมทรพยทถกตอง ตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท 12. แลกเปลยนอสงหารมทรพยทขาดตกบกพรองหรอลาจานวน ไมเกนกวารอยละ 5 ทคสญญาตองรบเอาไวและใช

ราคาตามสวน 13. กฎหมายทนามาใชในสญญาแลกเปลยนดวยคอ กฎหมายซอขาย 14. กรรมสทธในทรพยสนทแลกเปลยน โอนไปยงคสญญาทนทเมอมการแลกเปลยนกนคอ แลกเปลยนทรพยสน

เดดขาด

59

กฎหมายพาณชย ๑

15. สญญาทไมตองสงมอบทรพยสนทให ไดแกใหอสงหารมทรพยททาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท

16. การยกใหทรพยสนทไมตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทกมผลสมบรณไดแก (ก) การอทศทดนใหใชเปนทางสาธารณะ (ข) การสละทดนใหเปนสาธารณะสมบตของแผนดน (ค) การทาหนงสอยกทดนสาหรบใหเปนทสรางวด

17. คามนวาจะใหทรพยสนบางประเภทตามมาตรา 456 จะมผลผกพนผใหคามน ตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท

18. การใหทระงบไปโดยความตายของผใหไดแก การใหทผใหผกพนตนจะชาระหนเปนคราวๆ 19. สญญาให ผใหถอนคนการใหไดในกรณทผรบประพฤตเนรคณ

60

กฎหมายพาณชย ๑

9. เชาทรพย 1 บทเบดเสรจทวไป สวนแรกเปนการกลาวถงความหมายและลกษณะทสาคญของสญญาเชาทรพย เพอเปนการอธบายถงหลกเกณฑทสาคญของสญญาเชาทรพย อนเปนพนฐานในการศกษาถงบทบญญตของสญญาเชาทรพยในสวนตอไป

การเชาทรพยสนประเภทสงหารมทรพย กฎหมายไมกาหนดหลกฐานในการบงคบคด แตหากเปนการเชาอสงหารมทรพยกฎหมายไดกาหนดใหมหลกฐานการเชาเพอผลในการฟองรองบงคบคด

ทรพยสนทผใหเชานาไปใหเชา อาจมขอพพาทเกดขนในกรณทมผเชาหลายคนเรยกเอาทรพยสนทเชาอนเดยวกนโดยอาศยมลสญญาเชาตางราย

สญญาเชาทรพยเปนสญญาทมลกษณะเฉพาะตวในแงทผเชาไมอาจใหเชาชวงหรอโอนสทธการเชาใหแกบคคลภายนอกได

ผใหเชามหนาทสงมอบทรพยสนซงใหเชา ในการทาสญญาเชาทรพยนน ผใหเชาอาจมความรบผดในความชารดบกพรองและการรอนสทธในทรพยทเชา

1. บทเบดเสรจทวไป

สญญาเชาทรพยมลกษณะทสาคญหลายประการ กลาวคอ เปนเอกเทศสญญา เปนนตกรรมสองฝาย ผใหเชาทรพยไมจาเปนตองเปนเจาของกรรมสทธในทรพยสนทใหเชา เปนสญญาทมวตถแหงสญญาเปนทรพยสน เปนสญญาทกอเพยงบคคลสทธ เปนสญญาทมระยะเวลาอนมจากด และถอเปนสทธเฉพาะตวของผเชา

แมวากฎหมายลกษณะเชาทรพยจะมไดบญญตในเรองคามนจะใหเชา และสญญาเชาตางตอบแทนพเศษยงกวาสญญาเชาธรรมดาไว แตในทางปฏบตทงสองเรองนมบทบาทสาคญยงในการทาสญญาเชาทรพย

ในทางปฏบตในการทาสญญาเชาทรพยไดมคาพพากษาฎกาทกาหนดหลกเกณฑในเรองคามนจะใหเชา และสญญาเชาตางตอบแทนพเศษยงกวาสญญาเชาธรรมดา

การเชาอสงหารมทรพยไมเกน 3 ป กฎหมายกาหนดใหมหลกฐานเปนหนงสออยางใดอยางหนงลงลายมอชอทงสองฝายตองรบผดเปนสาคญ จงจะสามารถฟองรองบงคบคดได แตในการเชาอสงหารมทรพยตงแต 3 ป ขนไป หากมไดมการทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท จะฟองรองบงคบคดไดเพยง 3 ป

สญญาเชาอสงหารมทรพย กฎหมายบญญตหามมใหเชาเกน 30 ป ซงหากคสญญาเชากนไวเกน กวา 30 ป จะมผลใชบงคบได 30 ป

สญญาเชาทรพย อาจมการกาหนดกนตลอดอายของผใหเชาหรอของผเชากได การทผเชาหลายคนเรยกเอาอสงหารมทรพยอนเดยวกน โดยอาศยมลสญญาเชาตางราย กฎหมายใหสทธแกผทครอบครองทรพยสนทเชาดกวาผเชาคนอน

การทผเชาหลายคนเรยกเอาอสงหารมทรพยอนเดยวกนโดยอาศยสญญาเชาตางราย ตามปกตจะกาหนดใหผเชาซงไดจดทะเบยนการเชากอนมสทธดกวาผเชาคนอน เวนแตการทกฎหมายมไดบงคบใหตองจดทะเบยน ในกรณนหากผเชารายใดไดครอบครองอสงหารมทรพยกอนจะมสทธดกวาผเชาคนอน

ตามปกตผเชาไมสามารถจะใหเชาชวงหรอโอนสทธการเชาใหบคคลภายนอกได เวนแตจะไดมการตกลงกนใหผเชาเพอกาหนดใหผเชามสทธดงกลาว

การเชาชวงและการโอนสทธการเชามไดทงโดยชอบและโดยไมชอบ ซงมผลในทางกฎหมายทแตกตางกน 1.1 ลกษณะสญญาเชาทรพย (ม.537)

61

กฎหมายพาณชย ๑

มาตรา 537 อนวาเชาทรพยสนนน คอสญญาซงบคคลคนหนงเรยกวาผใหเชา ตกลงใหบคคลอกคนหนงเรยกวาผเชาไดใชหรอไดรบประโยชนในทรพยสนอยางใดอยางหนงชวระยะเวลาอนมจากด และผเชาตกลงจะใหคาเชาเพอการนน

ก. สญญาเชาทรพยเปนเอกเทศสญญา

ข. สญญาเชาทรพยเปนนตกรรมสองฝาย

ค. ผใหเชาไมจาเปนตองเปนเจาของกรรมสทธในทรพยสนทใหเชา

ง. สญญาเชาทรพยมวตถแหงสญญาเปนทรพยสน

จ. สญญาเชาทรพยกอเพยงบคคลสทธ

ฉ. สญญาเชาทรพยเปนสญญาทมระยะเวลาอนมจากด

ช. สญญาเชาทรพยถอเปนสทธเฉพาะตวของผเชา

ใหยกตวอยางในกรณการเชาทรพยทมใชทรพยเฉพาะสง ก. แสดงเจตนาขอเชารถยนตขาก ข. ซง ข. มรถยนตหลายคนใหเชา ก. กลาวเพยงแตวาเปนรถยนตยหอ MAZDA ป 2004 กรณเชนน ข. สามารถนารถยนตดงกลาวคนใดกไดมาให ก. เชา โดยทรถยนตท ก. เชา กมใชทรพยเฉพาะสง ปตเชาบานจากสมศรมกาหนดระยะเวลาเชา 10 ป โดยไดทาสญญาเชาเปนหนงสอ และจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท หลงจากปตเชาบานดงกลาวเปนเวลา 2 ป ปตถงแกความตาย บรรดาทรพยมรดกและสทธตางๆ ของปตตกทอดแกปยะ บตรชายคนเดยวของปต ปยะซงไดอยอาศยในบานเชาดงกลาวมาตลอด จะขอทาสญญาการเชาใหมโดยขอเปนผเชาตอจากปตบดาของตนเอก 8 ป กรณเชนนสมศรสามารถโตแยงปตไดหรอไมประการใด

สมศรสามารถปฏเสธ มให ปยะเปนผเชาตอจากปตไดเนองสทธการเชาทรพยถอเปนสทธเฉพาะตวของ ปตผเชา หากผเชาตาย สญญาเชาระหวางผเชาและผใหเชายอมสนสดลง แมวา ปยะทายาทของ ปตใหอาศยอยในทรพยสนทเชา ถอวาอยในฐานะบรวาร และสญญาเชายงคงสนสดลง

1.2 คามนจะใหเชา และสญญาเชาตางตอบแทนพเศษยงกวาสญญาเชาธรรมดา

ก. คามนจะใหเชา

กฎหมายเชาทรพยมไดมการกาหนดถงคามนวาจะใหเชาไว แตในทางปฏบตแลว มการทาคามนจะใหเชากนอยเสมอ ผเชาอาจจะใหคามนวาจะเชาตอไป หรอผใหเชาจะใหคามนทจะใหผเชาเชาตอไป หากผเชาตองการกได

คามนเกยวกบสญญาเชาทรพย มลกษณะเปนนตกรรมฝายเดยวทมผลผกพนแตเฉพาะผใหคามนเทานน หากฝายใดฝายหนงไดใหคามนไปแลว หากอกฝายไมตอบรบกลบมากจะไมมผลในการเกดสญญาเชาทรพยแตอยางใด

ข. สญญาเชาตางตอบแทนพเศษยงกวาสญญาเชาธรรมดา

ไดแก สญญาเชาอสงหารมทรพย ซงผเชาไดใหคาตอบแทนแกผใหเชานอกเหนอไปจากคาเชาในลกษณะเปนการปลกสรางอาคาร แลวยกกรรมสทธใหแกเจาของทดนกด ปลกตนไมแลวยกใหกด ออกเงนชวยกด แตทงนไมรวมการใหเงนกนเปลา

ก. ให ข. เชาบาน คาเชาเดอนละ 3,000 บาท ในสญญาเชาระหวาง ก. กบ ข. มสญญาเชาอยขอหนงทระบวา หาก ข. ผเชายงขนอยตอผเชาจะยอมเสยคาเชาเดอนละ 5,000 บาท เวนแตจะไดทาสญญากนใหม ดงนน กรณตามสญญาดงกลาวถอไดวาเปนคามนทจะใหเชาหรอไม ประการใด

กรณดงกลาวยงไมถอวาเปนใหคามนทจะใหเชา เนองจากคามนจะใหเชาตองตองมความแนชดและเพยงพอทจะบงคบใหทาสญญาเชากนได โดยจะตองมขอความซงแสดงใหเหนวาผใหคามนตกลงผกพนทจะใหเชาตอ กรณตามโจทย เปนการกาหนดเบยปรบหรอคาเสยหายทกาหนดกนไวลวงหนาไมใชคาเชาหรอเงอนไขทมผลใหผเชาไดเชาตอไปโดยไมมกาหนดเวลา การท ก. ให ข. เชาบาน โดยสญญามขอกาหนดให ข. ทาการซอมแซม ตอเตม ปรบปรงอาคารทเชาซงมสภาพชารดทรดโทรมมาก และตองใชเงนคาดาเนนการประมาณ 800,000 บาท ถอไดวาเปนสญญาเชาตางตอบแทนพเศษยงกวาสญญาเชาธรรมดาหรอไม เพราะเหต

62

กฎหมายพาณชย ๑

ใด

เปนสญญาเชาตางตอบแทนพเศษยงกวาการเชาธรรมดา ดตวอยางไดจากคาพพากษาฎกาท 5770/2539 และ 491/2540 1.3 หลกฐานการทาสญญาเชา (ม.538)

ก. หลกฐานเปนหนงสอ มาตรา 538 เชาอสงหารมทรพยนน ถามไดมหลกฐานเปนหนงสออยางหนงอยางใดลงลายมอชอฝายทตองรบผดเปนสาคญ ทานวาจะฟองรองใหบงคบคดหาไดไม ถาเชามกาหนดกวาสามปขนไป หรอกาหนดตลอดอายของผเชาหรอผใหเชาไซร หากมไดทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท ทานวาการเชานนจะฟองรองใหบงคบคดไดแตเพยงสามป ข. การทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท

1. การเชาอสงหารมทรพยทมกาหนดกวาสามปขนไป 2. การเชาอสงหารมทรพยตลอดอายของผเชาหรอผใหเชา

ก. ให ข. เชาบานพรอมทดน มกาหนดการเชา 10 ป โดยตกลงการเชากนดวยวาจามผลตามกฎหมายอยางไร

คสญญาเชาทรพยไมสามารถฟองรองใหบงคบคดได เนองจากไมมหลกฐานเปนหนงสออยางใดอยางหนง ลงลายมอชอฝายทตองรบผดเปนสาคญ ตามมาตรา 538

ก. ให ข. เชาบานพรอมทดนมกาหนดการเชา 10 ป โดยมหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอผเชาแตเพยงฝายเดยว กรณนมผลตามกฎหมายประการใด

สามารถฟองรองใหบงคบคดกนไดเพยง 3 ป เทานน เนองจากการเชาอสงหารมทรพยทมกาหนดกวา 3 ปขนไป หากมไดทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท จะฟองรองบงคบคดกนไดเพยง 3 ป ตามมาตรา 538 ซงกรณตามโจทยเปนแตเพยงการมหลกฐานเปนหนงสอทใชสาหรบฟองบงคบคดกนเทานนยงไมถอวาเปนการทาเปนหนงสอ ซงการทาเปนหนงสอจะตองทาสญญาเปนหนงสอ และลงลายมอชอคสญญาทงสองฝายคอ ก. และ ข.

1.4 กาหนดเวลาเชาและการตอสญญาเชาอสงหารมทรพย ก. กาหนดเวลาเชา (ม.540)

มาตรา 540 อนอสงหารมทรพย ทานหามมใหเชากนเปนกาหนดเวลาเกนกวาสามสบป ถาไดทาสญญากนไวเปนกาหนดเวลานานกวานน ทานกใหลดลงมาเปนสามสบป อนงกาหนดเวลาเชาดงกลาวมาน เมอสนลงแลวจะตอสญญาอกกได แตตองอยาใหเกนสามสบปนบแตวนตอสญญา ข. การตอสญญาเชาอสงหารมทรพย (ม.541) มาตรา 541 สญญาเชานนจะทากนเปนกาหนดวาตลอดอายของผใหเชาหรอของผเชากใหทาได

ก. ให ข. เชาบานและรถยนตมกาหนด 35 ป ทงสองคนไดตกลงเชาทรพยทงสองอยางในการนจะมผลทางกฎหมายประการใด

กรณเชาบานซงเปนการเชาอสงหารมทรพย มาตรา 540 หามมใหเชาเกนกวา 30 ป ซงหากไดกระทาสญญากนไวเกนกวา 30 ป กฎหมายใหลดลงเหลอ 30 ป ซงหากไดทาสญญาการเชาบานระหวาง ก. และ ข. จะมผลในการใหเชากนเพยง 30 ป สวนการเชารถยนตซงเปนสงหารมทรพย ไมอยในบงคบตามมาตรา 540 ดงนนคสญญาคอ ก. และ ข. สามารถทาการเชากนไดไมจากดกาหนดเวลา ซงจะเกนกวา 30 ป กได

1.5 การเรยกเอาทรพยสนอนเดยวกน โดยอาศยมลสญญาเชาตางราย

ก. บคคลหลายคนเรยกเอาสงหารมทรพยอนเดยวกน (ม.542)

63

กฎหมายพาณชย ๑

มาตรา 542 บคคลหลายคนเรยกเอาสงหารมทรพยอนเดยวกนอาศยมลสญญาเชาตางราย ทานวาทรพยตกไปอยในครอบครองผเชาคนใดกอนดวยสญญาเชาทรพยนน คนนนมสทธยงกวาคนอน ๆ

ข. บคคลหลายคนเรยกเอาอสงหารมทรพยอนเดยวกน (ม.543) มาตรา 543 บคคลหลายคนเรยกรองเอาอสงหารมทรพยอนเดยวกนอาศยมลสญญาเชาตางราย ทานใหวนจฉยดงตอไปน (1) ถาการเชานนเปนประเภทซงมไดบงคบไวโดยกฎหมายวาตองจดทะเบยน ทานใหถอวาผเชาซงไดทรพยสนไปไวในครอบครองกอนดวยสญญาเชาของตนนนมสทธยงกวาคนอน ๆ

(2) ถาการเชาทก ๆ รายเปนประเภทซงบงคบไวโดยกฎหมายวาตองจดทะเบยน ทานใหถอวาผเชาซงไดจดทะเบยนการเชาของตนกอนนนมสทธยงกวาคนอน ๆ

(3) ถาการเชามทงประเภทซงตองจดทะเบยนและประเภทซงไมตองจดทะเบยนตามกฎหมายยนกนอยไซร ทานวาผเชาคนทไดจดทะเบยนการเชาของตนนนมสทธยงกวา เวนแตผเชาคนอนจะไดทรพยสนนนไปไวในครอบครองดวยการเชาของตนเสยกอนวนจดทะเบยนนนแลว

ก. ให ข. เชาทดน 2 ป โดยมไดมอบการครอบครอง ตอมา ก. ให ค. เชาทดนแปลงเดยวกนทให ข. เชา 10 ป โดยมไดจดทะเบยนและมไดสงมอบการครอบครองจากนน ก. นาทดนแปลงดงกลาวไปให ง. เชา 5 ป โดยทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท กรณเชนนผใดมสทธในทดนแปลงทเชาดกวาคนดนๆ เพราะเหตใด

ผมสทธในทดนแปลงทเชาดงกลาวคอ ง. ตามมาตรา 543(3) เพราะ ง. เปนผเชาทไดจดทะเบยนการเชาอสงหารมทรพย ยอมมสทธดกวาผเชาคนอนๆ

1.6 กรณการเชาชวงหรอโอนสทธในทรพยสนทเชา (ม.544) ก. การเชาชวง

การเชาชวง หมายถง การทมสญญาเชาทรพยเกดขนระหวางผใหเชาและผเชา ตอมาผเชาไดนาทรพยสนทเชาไปใหบคคลอนเชาตออกทอดหนง ดงนนจะมบคคลททาการเชาทรพยสนตอจากผเชา เรยกวา “ผเชาชวง” สวนผเชาจะมฐานะเปน “ผใหเชาชวง”

มาตรา 544 ทรพยสนซงเชานน ผเชาจะใหเชาชวงหรอโอนสทธของตนอนมในทรพยสนนนไมวาทงหมดหรอแตบางสวนใหแกบคคลภายนอก ทานวาหาอาจทาไดไม เวนแตจะไดตกลงกนไวเปนอยางอนในสญญาเชา ถาผเชาประพฤตฝาฝนบทบญญตอนน ผใหเชาจะบอกเลกสญญาเสยกได ข. การโอนสทธในทรพยสนทเชา

การโอนสทธในทรพยสนทเชา หมายถง การทมสญญาเชาทรพยเกดขนระหวางผเชาและผใหเชา ตอมาผเชาไดทาการโอนสทธการเชาในทรพยสนทเชาไปใหแกบคคลอน เพอใหผรบโอนมสทธในการใชหรอไดรบประโยชนในทรพยสนแทนผเชา

การโอนสทธในทรพยสนทเชาอาจกระทาได 2 กรณ

1. ผเชาโอนสทธการเชาใหบคคลอนโดยตรง ตามมาตรา 544

2. การโอนสทธการเชาโดยผลของกฎหมาย ตามมาตรา 569

ก. เชาบานจาก ข. การท ค. มาอยอาศยกบ ก. แตไดจายคานาคาไฟบางในบางเดอน ถเปนการท ก. ให ค. เชาชวงหรอไม เพราะเหตใด ไมถอเปนการเชาชวง เนองจากการท ค. มาอาศยอยกบ ก. ยงไมถอเปนการเชาทรพย คาพพากษาฎกาท 1310/2489 และ 1596/2494

การโอนสทธในทรพยสนทเชามความสมพนธกบการโอนสทธเรยกรองประการใด

การโอนสทธในทรพยสนทเชา ถอเปนการโอนสทธเรยกรองประเภทหนง ซงจะตองนาบทบญญตในเรองการโอนสทธเรยกรอง ตามมาตรา 303 ถงมาตรา 308 มาใชบงคบดวย

64

กฎหมายพาณชย ๑

1.7 ความรบผดของผเชาชวง

ก. กรณเชาชวงโดยชอบ (ม.545) มาตรา 545 ถาผเชาเอาทรพยสนซงตนเชาไปใหผอนเชาชวงอกทอดหนงโดยชอบ ทานวาผเชาชวงยอมตองรบผดตอผใหเชาเดมโดยตรงในกรณเชนวานหากผเชาจะไดใชคาเชาใหแกผเชาไปกอน ทานวาผเชาชวงหาอาจจะยกขนเปนขอตอสผใหเชาไดไม อนงบทบญญตอนนไมหามการทผใหเชาจะใชสทธของตนตอผเชา ข. กรณเชาชวงโดยมชอบ

เปนการฝาฝน มาตรา 544 วรรคหนง นอกทาใหผใหเชาสามารถบอกเลกสญญาไดแลว จะมผลททาใหผเชาชวงทเชาทรพยสนมาจากผเชาเดมมฐานะเปนบรวารของผเชาเดม (หรอผใหเชาชวง) ทาใหไมสามารถอางสทธตามสญญาเชาตอผใหเชาได

ในสวนของผใหเชา นอกจากจะฟองขบไลผเชาเดมไดแลว ยงสามารถฟองขบไลผเชาชวงไดดวย หากเปนการเชาชวงโดยมชอบ

ก. ให ข. เชาทดนคดคาเชา 2,000 บาท ตอมา ข. ไดนาทดนสวนหนงไปให ค. เชาโดยชอบคดคาเชา 1,500 บาท หาก ค. นาเงนคาเชาไปชาระแก ข. 1,500 บาท กรณเชนน ก. สามารถเรยกคาเชาจาก ค. ไดอกหรอไมประการใด

ก. ไมสามารถเรยกคาเชาจาก ค. ไดอกเนองจาก ค. ไดชาระคาเชาใหแก ข. ผเชาเดม และ ค. หมดสนความผกพนในสวนของคาเชาไปแลว เนองจาก ก. มความผกพนเพยง 1,500 บาท

ผลในทางกฎหมายของการเชาชวงโดยชอบเปนประการใด

ผเชาชวงยอมตองรบผดตอผใหเชาเดมโดยตรงตามมาตรา 545 อก ทงมแนวคาพพากษาศาล ฎกาท 1671/2494ทถอวาผเชาชวงจะมฐานะเปนเสมอนผเชาคนหนงมใชบรวารของผใหเชาเดม

2. หนาทและความรบผดชอบของผใหเชา

ผใหเชามหนาทในการสงมอบทรพยสนทเชาแกผใหเชา เพอใหผเชาไดใชหรอไดรบประโยชนในทรพยสนทเชา การสงมอบทรพยสนทเชา กฎหมายลกษณะเชาทรพยใหนาบทบญญตของกฎหมายลกษณะซอขายมาใชบงคบโดยอนโลม

ผใหเชามหนาทตองชดใชคาใชจายทผเชาไดจายไปโดยความจาเปน และสมควรเพอการรกษาทรพยสนทเชา แตหากผเชาไดเสยคาใชจายเพอบารงรกษาตามปกต และเพอซอมแซมทรพยสนทเชาเพยงเลกนอย ผใหเชาไมจาตองชดใชใหแกผเชา

กฎหมายลกษณะเชาทรพยกาหนดใหนาบทบญญตของกฎหมาย ลกษณะซอขายในเรองความรบผดในความชารดบกพรองและการรอนสทธโดยมาใชกบความรบผดของผใหเชา ในการชารดบกพรองและการรอนสทธดวย

นอกเหนอจากความรบผดของผใหเชาในความชารดบกพรองตามแนวคดขอ 4 แลวกฎหมายลกษณะเชาทรพยไดกาหนดถงความรบผดของผใหเชาในความชารดบกพรอง ทเกดขนในระหวางการเชาดวย แตในกรณความชารดบกพรองทมกฎหมายหรอจารตประเพณกาหนดใหผเชาตองซอมแซมเอง ผใหเชาไมมความผดในสวนน

2.1 การสงมอบทรพยสนทเชา (ม.546) มาตรา 546 ผใหเชาจาตองสงมอบทรพยสนซงใหเชานนในสภาพอนซอมแซมดแลว

65

กฎหมายพาณชย ๑

มาตรา 549 การสงมอบทรพยสนซงเชากด ความรบผดของผใหเชาในกรณชารดบกพรองและรอนสทธกด ผลแหงขอสญญาวาจะไมตองรบผดกด เหลาน ทานใหบงคบดวยบทบญญตทงหลายแหงประมวลกฎหมายนวาดวยการซอขายอนโลมความตามควร

มาตรา 549 ใหนาบทบญญตในเรองการสงมอบในสวนหนาทและความรบผดของผขาย มาตรา 461 ถง 471 มาใช ก. ตกลงให ข. เชาเครองเสยง 5 ชด คาเชาชดละ 200 บาท ปรากฏวา ก. สงมอบเครองเสยงให ข. 8 ชด หาก ข. มาปรกษาทานจะใหคาปรกษาแก ข. อยางไร

แนะนาให ข. รบเอาเครองเสยงเพยง 5 ชด ตามสญญาเชาทตกลงกนไว หาก ข. ไมจาเปนตองใชถง 8 ชด โดยอก 3 ชดบอกปดได หรอ ข. อาจจะบอกปดทงหมด 8 เครองกได โดยหากสงมอบเครองเสยง 8 ชด กจะตองชาระคาเชาทง 8 ชด

ผลของการทผใหเชาไมปฏบตตามหนาทในการสงมอบทรพยสนทเชาใหเหมาะแกการทจะใชเพอประโยชนทเชา เปนประการใด

ผเชามสทธบอกเลกสญญาตามมาตรา 548 และยงมสทธเรยกรองคาเสยหายตาม มาตรา 391 ไดอกดวย 2.2 การชดใชคาใชจายแกผเชา (ม.547) มาตรา 547 ผเชาตองเสยคาใชจายไปโดยความจาเปนและสมควรเพอรกษาทรพยสนซงเชานนเทาใด ผใหเชาจาตองชดใชใหแกผเชา เวนแตคาใชจายเพอบารงรกษาตามปกตและเพอซอมแซมเพยงเลกนอย

ก. ให ข. เชารถยนต 1 ป ในระหวางการเชานน ข. ไดเสยคาใชจายเพอบารงรกษารถยนตคอ การเปลยนถายนามนเครองลางอดฉดและทาการยกเครองยนตใหม เนองจากเครองยนตใชมานาน คาใชจายดงนรายการใดบางท ข. สามารถเรยกให ก. ชดใชแก ข. ได เฉพาะรายการในการทาการยกเครองยนตใหม ซงถอไดวา ข. ไดเสยคาใชจายไปโดยความจาเปนและสมควรเพอรกษารถยนตใหอยในสภาพดพรอมใช สวนคาใชจายในการเปลยนถายนามน เครอง ตลอดจนคาใชจายในการลางอดฉดนน ถอเปนคาใชจายเพอบารงรกษาตามปกตและเปนการซอมแซมเพยงเลกนอยซง ก. ผใหเชาไมจาตองชดใชใหแก ข. ผเชา

2.3 ความรบผดในความชารดบกพรองและการรอนสทธ

ก. กรณทรพยสนทเชาชารดบกพรอง (ม.549, 550) มาตรา 549 การสงมอบทรพยสนซงเชากด ความรบผดของผใหเชาในกรณชารดบกพรองและรอนสทธกด ผลแหงขอสญญาวาจะไมตองรบผดกด เหลาน ทานใหบงคบดวยบทบญญตทงหลายแหงประมวลกฎหมายนวาดวยการซอขายอนโลมความตามควร

มาตรา 550 ผใหเชายอมตองรบผดในความชารดบกพรองอนเกดขนในระหวางเวลาเชา และผใหเชาตองจดการซอมแซมทกอยางบรรดาซงเปนการจาเปนขน เวนแตการซอมแซมชนดซงมกฎหมายหรอจารตประเพณวาผเชาจะพงตองทาเอง การซอมแซมทกฎหมายกาหนดใหผเชาตองทาเอง (ม.553) มาตรา 553 ผเชาจาตองสงวนทรพยสนทเชานนเสมอกบทวญชนจะพงสงวนทรพยสนของตนเอง และตองบารงรกษาทงทาการซอมแซมเลกนอยดวย

ข. ความรบผดของผใหเชากรณผเชาถกรอนสทธ

มผรบกวนผเชา เพราะมสทธเหนอทรพยสนทเชาหรอเพราะความผดผใหเชา ผใหเชาตองรบผดตาม มาตรา 475 แตหากผใหเชารถงสทธผรบกวนในขณะเชา ผใหเชาไมตองรบผดตามมาตรา 476

เมอการรบกวนเกดขนระหวางผเชากบบคคลภายนอก ผเชามสทธใหศาลเรยกผใหเชาเขามารวม รวมเปนคดเดยว ตามมาตรา 477

ถาทรพยสนทใหเชาหลดไป เพราะเหตรอนสทธ โดยผเชาไมร ผใหเชาตองรบผดตามมาตรา 479

ผใหเชารบรองวาทรพยสนปลอดจากภาระจายอม แตปรากฎวายงตดภาระจายอมอย ผใหเชาตองรบผดตามมาตรา 480

66

กฎหมายพาณชย ๑

ค. การบอกกลาวใหผเชาจดการแกไขความชารดบกพรอง (ม.551) มาตรา 551 ถาความชารดบกพรองแหงทรพยสนทเชานนไมเปนเหตถงแกผเชาจะตองปราศจากการใชและประโยชน และผใหเชายงแกไขไดไซร ผเชาตองบอกกลาวแกผใหเชาใหจดการแกไขความชารดบกพรองนนกอน ถาและผใหเชาไมจดทาใหคนดภายในเวลาอนสมควรผเชาจะบอกเลกสญญาเสยกได หากวาความชารดบกพรองนนรายแรงถงสมควรจะทาเชนนน

ก. ให ข. เชารถยนต ตอมาปรากฏวาหมอนารถยนตทเชาเรมเสอม แตอยในวสยทจะทาการซอมได หาก ข. มาปรกษาทานจะใหคาแนะนาแก ข. อยางไร

จะตองดลกษณะของหมอนารถยนตทเสอมกอนวาเปนเหตททาให ข. ผเชาตองปราศจากการใชประโยชนหรอไม หาก ข. ยงสามารถทจะใชประโยชนจากรถยนตไดและ ก. ผใหเชายงสามารถแกไขไดจะแนะนาให ข. บอกกลาว ก. เพอให ก. จดการ แกไข โดยกาหนดระยะเวลาอนสมควรเพอให ก. ดาเนนการแกไข

ก. ให ข. เชาบาน ตอมาพายพดตนไมบานพงเกอบทงหลง หาก ข. มาปรกษาทานจะใหคาแนะนาแก ข. อยางไร

บอกเลกสญญาตามมาตรา 551 เพราะการทพายพดบานพงเกอบทงหลง นเปนความชารดบกพรองรายแรงททาให ข. ผเชาใชสทธบอกเลกสญญาได

แบบประเมนผล หนวยท 9

1. ลกษณะของสญญาเชาทรพย ไดแก (ก) เปนเอกเทศสญญา (ข) เปนนตกรรม 2 ฝาย (ค) มวตถแหงสญญาเปนทรพยสน (ง) กอเพยงบคคลสทธ (สวนผใหเชาจาเปนตองเปนเจาของกรรมสทธในทรพยสนทใหเชา ไมใชลกษณะของสญญาเชาทรพย)

2. การทผเชาตาย สญญาเชาจะมผลตามกฎหมายคอ สญญาเชาสนสดลง 3. สญญาเชาตางตอบแทนพเศษยงกวาสญญาเชาธรรมดา เปนการผสมผสานระหวาง สญญาเชาทรพยกบสญญาตาง

ตอบแทน 4. การเชาอสงหารมทรพย 2 ป คสญญาจะตองปฏบตคอ มหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอฝายทตองรบผดเปน

สาคญ 5. ก. เชาเครองบนจาก ข. 5 ป ตกลงกนเชาดวยวาจา มผลตามกฎหมายสมบรณแลว 6. การเชาอสงหารมทรพยกฎหมายหามมใหเชากนเกนกวา 30 ป 7. การเชาชวงโดยชอบมผลตามกฎหมายคอ ผเชาชวงยอมตองรบผดตอผใหเชาเดมโดยตรง 8. การสงมอบทรพยสนทเชา กฎหมายลกษณะเชาทรพยใหนาบทบญญตของเอกเทศสญญาในเรอง ซอขาย มาใช

บงคบโดยอนโลม 9. คาใชจายทผเชาไมจาตองชดใชใหแกผเชา คอ การซอมแซมเลกนอย 10. การซอมแซมทเปนหนาทของผใหเชาคอ การซอมแซมใหญ 11. สงทสามารถนามาใหเชาไดแก (ก) เครองหมายการคา (ข) ลขสทธ (ค) สทธในการขายเนอสกร (ง) โภคยทรพย 12. การทผเชาตาย มผลใหสญญาเชาระหวางผเชาและผใหเชาระงบ แสดงใหเหนวาสญญาเชาทรพยมลกษณะเปนสทธ

เฉพาะตวของผเชา 13. การกระทาหรอการตอบแทนการเชาทถอวาเปนสญญาเชาตางตอบแทนพเศษยงกวาสญญาเชาธรรมดา เชน การ

ปลกสรางอาคารลงบนทดนของผใหเชาแลวยกกรรมสทธในอาคารใหแกผใหเชา 14. ก. เชาบานพรอมทดนจาก ข. มกาหนด 5 ป โดยทงคตกลงการเชาดวยวาจา มผลตามกฎหมายคอ ฟองรองให

บงคบคดไมได 15. ก. เชาแพจาก ข. 20 ป ตกลงการเชาดวยวาจา มผลตามกฎหมายสมบรณแลว

67

กฎหมายพาณชย ๑

16. การทคสญญาทาสญญาเชาอสงหารมทรพยกนเมอสญญาสนสดลงแลวสามารถตอสญญาไดไมเกน 30 ป 17. ฐานะของผเชาชวงโดยชอบมผลในทางกฎหมาย มฐานะเปนเสมอนผเชาคนหนง 18. บทบญญตลกษณะเชาทรพยใหนาลกษณะซอขายมาบงคบใชโดยอนโลม การชาระราคา มใชบทบญญตของลกษณะ

ซอขายทนามาใชบงคบกบหนาทและความรบผดชอบของผใหเชา 19. การบารงรกษาตามปกตและการซอมแซมเพยงเลกนอย คาใชจายดงนผใหเชาไมจาเปนตองชดใชใหแกผเชา 20. ขอรบผดเพอชารดบกพรองของผใหเชา กฎหมายหามมใหผเชาฟองคดเมอพน 1 ป นบแตเวลาทพบเหนความ

ชารดบกพรอง

68

กฎหมายพาณชย ๑

10. เชาทรพย 2 ผเชามหนาทและความรบผดชอบตามกฎหมาย และตามสญญาเชาทกาหนดกนไว กฎหมายกาหนดเกยวกบความระงบแหงสญญาเชาไวหลายประการ ไมวาจะเปนการบอกเลกสญญาหรอกรณทรพยสนซงใหเชาสญหาย

สญญาเชาอาจจะยงไมระงบ ในกรณการโอนกรรมสทธในอสงหารมทรพยทใหเชา หรอกรณการครองทรพยสนทเชาเมอสนกาหนดเวลาเชา

นอกเหนอจากการเชาทรพยทเปนไปตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยแลว ยงมกฎหมายทเกยวของกบสญญาเชาทรพย เชน กฎหมายวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรมกฎหมายการเชาทดนเพอเกษตรกรรม และกฎหมายการเชาอสงหารมทรพยเพอพาณชยกรรม และอตสาหกรรม

1. หนาทและความรบผดของผเชา

ผเชามหนาทตองใชทรพยสนทเชาตามประเพณนยมปกต หรอตามทกาหนดไวในสญญานอกจากผเชายงมหนาทตองสงวนทรพยสนทเชาเสมอกบทวญชนจะพงสงวนทรพยสนของตนเองและตองบารงรกษารวมทงการซอมแซมเลกนอยดวย

กรณมเหตทผใหเชาตองซอมแซมทรพยสนผใหเชามหนาทตองยอมใหผใหเชาเขามาทาการซอมแซมแมวาจะเปนการไมสะดวกแกตนกตาม แตหากวาการซอมแซมตองใชเวลานานเกนสมควรทาใหทรพยสนทเชาไมเหมาะแกการใชเพอประโยชนทผเชาสามารถบอกเลกสญญาได

หากมกรณทเปนเหตดวนเกดขน ผเชามหนาทตองแจงเหตใหแกผเชาโดยพลน เวนแตผใหเชาจะทราบเหตอยกอนแลว

ผเชาตองไมดดแปลงหรอตอเตมทรพยสนทเชา โดยมไดรบอนญาตจากผใหเชา หากผเชาทาการดดแปลงหรอตอเตมดงกลาวโดยมไดรบอนญาตจากผใหเชา ผเชาตองรบผดชอบ

ผเชามหนาทชาระคาเชา เมอสนระยะเวลาอนไดตกลงกนไวทกคราว เวนแตคสญญาจะไดกาหนดการชาระคาเชาไวโดยสญญา หรอโดยจารตประเพณวาจะพงชาระคาเชา ณ เวลาใด

กฎหมายใหสนนษฐานไวกอนวา ผเชาไดรบทรพยสนทเชาไปโดยสภาพอนซอมแซมดแลว และเมอสงคนทรพยสนแกผใหเชาเมอสญญาเชาระงบลงกตองสงคนในสภาพเชนเดยวกบทไดสงมอบทรพยสนนนมา เวนแตจะไดทาเปนหนงสอลงลายมอชอของคสญญาแสดงไวตอกนวาทรพยสนทใหเชามสภาพเปนอยอยางไร

ผเชาตองรบผดชอบในการสญหาย หรอบบสลายอนเกดจากทรพยสนทเชา เพราะความผดของผเชา บคคลซงอยกบผเชาหรอผเชาชวง เวนแตจะเปนการใชทรพยสนโดยชอบ ผเชาไมตองรบผดชอบแตอยางใด

กฎหมายกาหนดอายความทผใหเชาฟองผเชา โดยหามมใหฟองเมอพนกาหนดหกเดอนนบแตวนสงคนทรพยสนทเชา 1.1 การใชและสงวนทรพยสนทเชา

ก. การใชทรพยสนทเชา (ม.552) มาตรา 552 อนผเชาจะใชทรพยสนทเชาเพอการอยางอนนอกจากทใชกนตามประเพณนยมปกต หรอการดงกาหนดไวในสญญานนทานวาหาอาจจะทาไดไม หลก การใชทรพยสน ตองใช 1) ตามประเพณนยม 2) ตามปกต กรณผเชาใชทรพยสนทเชาโดยมชอบ (ม.554)

69

กฎหมายพาณชย ๑

มาตรา 554 ถาผเชากระทาการฝาฝนบทบญญตในมาตรา 552 มาตรา 553 หรอฝาฝนขอสญญา ผใหเชาจะบอกกลาวใหผเชาปฏบตใหถกตองตามบทกฎหมายหรอขอสญญานน ๆ กได ถาและผเชาละเลยเสยไมปฏบตตามทานวาผใหเชาจะบอกเลกสญญาเสยกได ข. การสงวนทรพยสนทเชา (ม.553) มาตรา 553 ผเชาจาตองสงวนทรพยสนทเชานนเสมอกบทวญชนจะพงสงวนทรพยสนของตนเอง และตองบารงรกษาทงทาการซอมแซมเลกนอยดวย

ค. การใชผเชาหรอตวแทนเขาตรวจทรพยสน (ม.555) มาตรา 555 ผเชาจาตองยอมใหผใหเชาหรอตวแทนของผใหเชาเขาตรวจดทรพยสนทเชาเปนครงคราว ในเวลาและระยะอนสมควร

ก. ทาสญญาเชาทดนจาก ข. เพอสรางสวนอาหาร สญญาททาขนไมมขอความระบใหใชทรพยทเชาเพอการอยางอน หาก ก. นาทดนสวนหนงทเชามาจาก ข. ไปให ค. เชาชวง เพอปลกอาศย กรณเชนน ข. มสทธโตแยงไดหรอไมประการใด

ข. มสทธโตแยงและสามารถเลกสญญากบ ก. ไดตามมาตรา 554 เนอง ก. มไดใชทรพยสนทเชาตามทกาหนดในสญญา ซงถอเปนหนาทและความรบผดชอบของ ก. ผเชาตามมาตรา 552

ก. เชารถยนต ข. มกาหนด 1 ป หลงจากนน ก. ใชรถยนตคนดงกลาวมา 6 เดอน ปรากฏวาเบาะรถยนตขาด และชวงลางทงหมดเกดชารด กรณเชนนผใดจะมหนาทซอมแซม

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 553 ก. มหนาทตองซอมแซมเบาะรถยนต เพราะถอเปนการซอมแซมเลกนอยสวน ข. มหนาทซอมชวงลางรถยนต เพราะเปนการซอมแซมใหญ ซงถอเปนหนาทของผใหเชา

1.2 การซอมแซมและการจดการเพอปกปองภยนตรายแกทรพยสน

ก. กรณมเหตทผใหเชาตองซอมแซมทรพยสน (ม.556) มาตรา 556 ถาในระหวางเวลาเชามเหตจะตองซอมแซมทรพยสนซงเชานนเปนการเรงรอน และผใหเชาประสงคจะทาการอนเปนจาเพอทจะซอมแซมเชนวานนไซร ทานวาผเชาจะไมยอมใหทานนไมได แมถงวาการนนจะเปนความไมสะดวกแกตน ถาการซอมแซมเปนสภาพซงตองกนเวลานานเกนสมควร จนเปนเหตใหทรพยสนนนไมเหมาะแกการทจะใชเพอประโยชนทเชามา ผเชาจะบอกเลกสญญาเสยกได ข. กรณทผเชาตองแจงเหตใหผเชาโดยพลน (ม.557) มาตรา 557 ในกรณอยางใด ๆ ดงจะกลาวตอไปน คอ

(1) ถาทรพยสนทเชานนชารดควรทผใหเชาจะตองซอมแซมกด

(2) ถาจะตองจดการอยางหนงอยางใดเพอปดปองภยนตรายแกทรพยสนนนกด

(3) ถาบคคลภายนอกรกลาเขามาในทรพยสนทเชาหรอเรยกอางสทธอยางใดอยางหนงเหนอทรพยสนนนกด

ในเหตดงกลาวนนใหผเชาแจงเหตแกผใหเชาโดยพลน เวนแตผใหเชาจะไดทราบเหตนนอยกอนแลว

ถาผเชาละเลยเสยไมปฏบตตามบทบญญตนไซร ทานวาผเชาจะตองรบผดตอผใหเชาในเมอผใหเชาตองเสยหายอยางใด ๆ เพราะความละเลยชกชาของผเชานน

ก. ให ข. เชาอาคารพาณชย ปรากฏวาอาคารพาณชยท ข. เชามเหตตองซอมแซมเปนเวลา 3 เดอน ทาให ข. ไมสามารถใชอาคารพาณชยเพอการคาขายได หาก ข. มาปรกษาทานจะใหคาปรกษาประการใด

แนะนาให ข. บอกเลกสญญา เนองจากอาคารพาณชยท ข. เชาไมเหมาะแกการทจะใชประโยชนทเชา ก. ให ข. เชารถยนต 1 เดอน ข. ใชรถยนตทเชามาเพยง 5 วน ปรากฏวา ค. มาแจงแก ข. วารถยนตท ข. ใชดงกลาวเปนของ ค. และขอให ข. สงมอบรถยนตคนแก ค. หาก ข. มาปรกษา จะใหคาปรกษาแก ข. ประการใด

70

กฎหมายพาณชย ๑

แนะนาให ข. ผเชาแจงเหตทมบคคลภายนอกมาเรยกอางสทธเหนอรถยนตท ข. เชา แก ก. ผใหเชาโดยพลนเวนแต ก. จะไดทราบเหตทม ค. มาอางสทธเหนอรถยนตจาก ข. แลว

1.3 การดดแปลงหรอตอเตมทรพยทเชา

ก. กรณผเชาดดแปลงหรอตอเตมทรพยสนทเชา (ม.558) มาตรา 558 อนทรพยสนทเชานน ถามไดรบอนญาตของผใหเชากอน ผเชาจะทาการดดแปลงหรอตอเตมอยางหนงอยางใดหาไดไม ถาและผเชาทาไปโดยมไดรบอนญาตของผใหเชาเชนนนไซร เมอผใหเชาเรยกรองผเชาจะตองทาใหทรพยสนนนกลบคนคงสภาพเดมทงจะตองรบผดตอผใหเชาในความสญหายหรอบบสลายอยางใด ๆ อนเกดแตการดดแปลงตอเตมนนดวย

ข. ความรบผดชอบของผเชาในกรณละเมด หากเกดความเสยหาย ผเชากระทาละเมดตอผใหเชาตามมาตรา 420 มผลใหผใหเชามสทธฟองรองเรยกคาสนไหมทดแทนเพอผลจากการละเมดได

ก. ให ข. เชาบาน ในสญญาเชามขอสญญาวาผเชาจะเปลยนแปลงแกไขบานทเชาไมไดเวนแตจะไดรบอนญาตจากผใหเชาเปนลายลกษณอกษร การท ข. ผเชาบานจาก ก. ทาการตอเตมบานโดยไดรบอนญาตจาก ก. แต ก. มไดอนญาตเปนหนงสอ ข. ตองรบผดอยางไรบาง เมอ ก. ผใหเชาเรยกรอง ข. ผเชาไมตองรบผดชอบในการทจะตองทาใหทรพยสนทเชากลบคนสสภาพเดมและไมตองรบผดตอ ก. ผใหเชาในความสญหายหรอบบสลาย อนเกดแกการตอเตมบานดงกลาวดวย เนองจาก ข. ไดรบอนญาตในการตอเตมบานจาก ก. แลว แมวาจะไมเปนไปตามสญญาทกาหนดให ข. ผเชาจะตองไดรบอนญาตเปนลายลกษณอกษรกตาม กรณกยงไมถอวา ข. ผดสญญา

1.4 การชาระคาเชา

ก. การชาระคาเชา (ม.559) มาตรา 559 ถาไมมกาหนดโดยสญญาหรอโดยจารตประเพณวาจะพงชาระคาเชา ณ เวลาใด ทานใหชาระเมอสนระยะเวลาอนไดตกลงกาหนดกนไวทกคราวไป กลาวคอวาถาเชากนเปนรายปกพงชาระคาเชาเมอสนป ถาเชากนเปนรายเดอนกพงชาระคาเชาเมอสนเดอน ข. การบอกเลกสญญากรณผเชาไมชาระคาเชา (ม.560) มาตรา 560 ถาผเชาไมชาระคาเชา ผใหเชาจะบอกเลกสญญาเสยกได แตถาคาเชานนจะพงสงเปนรายเดอน หรอสงเปนระยะเวลายาวกวารายเดอนขนไป ผใหเชาตองบอกกลาวแกผเชากอนวาใหชาระคาเชาภายในเวลาใด ซงพงกาหนดอยาใหนอยกวาสบหาวน

ก. ให ข. เชาบาน โดยมไดตกลงกนวาจะชาระคาเชาเมอใด แตใหชาระทกเดอน ข. จะตองชาระคาเชาบานแก ก. เมอใด กรณจะเปนเชนใด หาก ข. ผเชาไมชาระคาเชา ก. ผใหเชามสทธตามกฎหมายประการใด

สนระยะเวลาอนไดตกลงกาหนดกนไวทกคราว กลาวคอ ชาระทกเดอน และหาก ข. ผเชาไมชาระคาเชา ก. มสทธบอกเลกสญญาได 1.5 การรบและสงคนทรพยสนทเชา

ก. บทสนนษฐานตามกฎหมาย (ม.561) มาตรา 561 ถามไดทาหนงสอลงลายมอชอของคสญญาแสดงไวตอกนวาทรพยสนทใหเชามสภาพเปนอยอยางไร ทานใหสนนษฐานไวกอนวาผเชาไดรบทรพยสนทเชานนไปโดยสภาพอนซอมแซมดแลว และเมอสญญาไดเลกหรอระงบลง ผเชากตองสงคนทรพยสนในสภาพเชนนน เวนแตจะพสจนไดวาทรพยสนนนมไดซอมแซมไวดในขณะทสงมอบ

สนนษฐานตามกฎหมายวาผเชาไดรบทรพยสนทเชาในสภาพทซอมแซมดแลว

หากสภาพกอนรบทรพยสนไมสมบรณ ผเชาตองพสจนหกลางขอสนนษฐานตามกฎหมายมาตรา 561 ได

71

กฎหมายพาณชย ๑

ข. การสงคนทรพยสนทเชา

ผเชาตองสงคนทรพยสนทเชาในสภาพอนด แตมาตรา 561 ตอนทาย อาจสงคนในสภาพทมไดซอมแซมไวกได หากพสจนไดวาทรพยสนนนมไดซอมแซมไวดในขณะทสงมอบ

ก. ให ข. เชาบาน โดยท ก. สงมอบบานทใหเชาในสภาพทชารดตองซอมแซมมาก แต ข. กยงรบมอบบานมา และอยอาศยจนครบตามสญญา เมอ ข. สงคนบานทเชาในสภาพเชนเดมทไดรบมอบมาจาก ก. หาก ก. อางวา ข. จะตองสงคนบานทเชาในสภาพอนซอมแซมดแลว ข. มขอโตแยงไดหรอไม ประการใด

แมวาสญญาเชาบานกรณนจะมไดทาเปนหนงสอลงลายมอชอของคสญญาแสดงตอกนวาทรพยสนทใหเชามสภาพเปนอยอยางไร เปนเหตใหเขาขอสนนษฐานตามกฎหมายวา ข. ไดรบบานทเชาในสภาพอนซอมแซมดแลว และจะตองสงคนบานเชาในสภาพอนซอมแซมดแลวกตาม แตอยางไรกตาม ข. อาจทาการพสจนถงการทบานไดรบมอบในตอนแรกอยในสภาพทชารด ซงหาก ข. พสจนไดเชนน ข. สามารถสงคนบานเชาในสภาพเดมทชารด

1.6 ความรบผดของผเชาในการกระทาของบคคลอนและอายความฟองคด

ก. ความรบผดของผเชาในความสญหายหรอบบสลาย (ม.562) มาตรา 562 ผเชาจะตองรบผดในความสญหายหรอบบสลายอยางใด ๆ อนเกดขนแกทรพยสนทเชา เพราะความผดของผเชาเอง หรอของบคคลซงอยกบผเชา หรอของผเชาชวง แตผเชาไมตองรบผดในความสญหายหรอบบสลายอนเกดแตการใชทรพยสนนนโดยชอบ

ข. อายความฟองคด (ม.563) มาตรา 563 คดอนผใหเชาจะฟองผเชาเกยวแกสญญาเชานนทานหามมใหฟองเมอพนกาหนดหกเดอนนบแตวนสงคนทรพยสนทเชา

ก. เชารถยนตของ ข. มาใชงาน ในการนม ค. ลกจางของ ก. ทาหนาทเปนพนกงานขบรถ โดย ค. พกอาศยอยกบ ก. การท ค. ใชรถยนตบรรทกของหนกมากเกนไปเปนเหตใหชวงลางและแหนบรถยนตดงกลาวพงลง จงวนจฉยความรบผดของ ก. และ ค. ก. ในฐานะผเชาตองรบผดในความบบสลายของรถยนตทเชา ตามมาตรา 562 วรรคหนง เนองจาก ค. เปนบคคลซงอยกบ ก. ผเชา และหากวา ค. กระทาละเมดในทางการทจาง ก. กมสวนทจะตองรวมรบผดกบ ค. ดวย ตามมาตรา 425

ก. ให ข. เชาชาง มกาหนด 3 ป ข. นาชางมาใชลากซงตามปกตเปนเวลา 1 ป ปรากฏวามคนรายปลนเอาทรพยสนอนรวมทงชางท ข. เชาไปจาก ก. สดวสยท ข. จะขดขวางได กรณเชนน ข. ตองรบผดในความสญหายของชางทเชาหรอไมประการใด

ข. ไมตองรบผดในความสญหายของชางทเชาดงกลาวตามมาตรา 562 วรรคหนง เนองจากการทชางสญหายไปมใชความผดของ ข. ผเชาแตอยางใด

2. ความระงบแหงสญญาเชา

สญญาเชายอมระงบเมอถงกาหนดเวลาทตกลงกนไว โดยมพกตองบอกกลาวกอน

การเชาสวนและการเชานา กฎหมายใหสนนษฐานวาเชากนหนงป กรณการเชาทไมกาหนดเวลาเชาคสญญาฝายใดจะบอกเลกสญญาตองบอกกลาวใหอกฝายรตว กอน ซงกาหนดเวลาชาระคาเชาระยะหนงเปนอยางนอย แตไมจาเปนตองบอกกลาวลวงหนากวา 2 เดอน

แมสญญาเชานาจะระงบแลวผเชานามสทธครองนาตอไปจนกวาจะเสรจการเกบเกยว

หากทรพยสนทเชาสญหายไปทงหมด สญญาเชายอมระงบ

กรณทรพยสนทเชาสญหายไปบางสวน โดยมใชความผดของผเชา ผเชาจะเรยกใหลดคาเชาลงตามสวนทสญหายได สญญาเชาอสงหารมทรพยไมระงบไป เพราะเหตการณโอนกรรมสทธในทรพยสนซงใหเชา โดยผรบโอนตองรบไปทงสทธและหนาทของผโอนทมตอผเชา

72

กฎหมายพาณชย ๑

เมอสนกาหนดเวลาเชา หากผเชายงคงครองทรพยสนอย และผใหเชารแลวแตไมทกทวงกฎหมายใหถอวาคสญญาไดทาสญญาใหมตอไปไมมกาหนดเวลา

2.1 ความระงบแหงสญญาเชาและการบอกเลกสญญาเชา

ก. สญญาเชาระงบเมอถงกาหนดเวลาทตกลงกนไว (ม.564) มาตรา 564 อนสญญาเชานน ทานวายอมระงบไปเมอสนกาหนดเวลาทไดตกลงกนไว มพกตองบอกกลาวกอน

ข. กรณเชาถอสวนและเชานา (ม.565) มาตรา 565 การเชาถอสวนนน ทานใหสนนษฐานไวกอนวาเชากนปหนง การเชานากใหสนนษฐานไวกอนวาเชากนตลอดฤดทานาปหนง ค. กรณกาหนดเวลาเชาไมปรากฎในความทตกลงกนหรอไมพงสนนษฐานได (ม.566) มาตรา 566 ถากาหนดเวลาเชาไมปรากฏในความทตกลงกนหรอไมพงสนนษฐานไดไซร ทานวาคสญญาฝายใดจะบอกเลกสญญาเชาในขณะเมอสดระยะเวลาอนเปนกาหนดชาระคาเชากไดทกระยะ แตตองบอกกลาวแกอกฝายหนงใหรตวกอนชวกาหนดเวลาชาระคาเชาระยะหนงเปนอยางนอยแตไมจาตองบอกกลาวลวงหนากวาสองเดอน

ง. สทธทจะครองนาจนกวาจะเสรจการเกบเกยว (ม.571) มาตรา 571 ถาสญญาเชาทนาไดเลกหรอระงบลง เมอผเชาไดเพาะปลกขาวลงแลวไซร ทานวาผเชายอมมสทธทจะครองนานนตอไปจนกวาจะเสรจการเกยวเกบ แตตองเสยคาเชา

ก. ให ข. เชาอสงหารมทรพยมกาหนด 2 ป โดยมไดมหลกฐานเปนหนงสอ เมอครบกาหนด 2 ป กรณจะเปนไปตามมาตรา 564 หรอไม และจะตองมการบอกกลาวเพอเลกสญญากนกอนหรอไม แมวาการเชาอสงหารมทรพยจะไมมหลกฐานเปนหนงสอ ซงเปนกรณของการไมมสทธฟองรองบงคบคดตามมาตรา 538 แตการทคสญญาเชาทรพยกาหนดการเชาไว 2 ป เชน สญญาเชาระงบเมอสนกาหนดเวลาทไดตกลงกนไวคอ 2 ป ตามมาตรา 564 ซงไมจาเปนตองมการบอกกลาวเพอเลกสญญากอนแตอยางใด

2.2 กรณทรพยสนซงใหเชาสญหาย

ก. กรณทรพยสนซงใหเชาสญหายไปทงหมด (ม.567) มาตรา 567 ถาทรพยสนซงใหเชาสญหายไปทงหมดไซร ทานวาสญญาเชากยอมระงบไปดวย

ข. กรณทรพยสนซงใหเชาสญหายไปเพยงบางสวน (ม.568) มาตรา 568 ถาทรพยสนซงใหเชาสญหายไปแตเพยงบางสวนและมไดเปนเพราะความผดของผเชา ทานวาผเชาจะเรยกใหลดคาเชาลงตามสวนทสญหายกได ในกรณเชนน ถาผเชาไมสามารถใชสอยทรพยสนสวนทยงคงเหลออยนนสาเรจประโยชนไดดงทไดมงหมายเขาทาสญญาเชาไซร ทานวาผเชาจะบอกเลกสญญาเสยกได

ก. เชารถยนตจาก ข. มกาหนด 1 ป ในกรณท ก. ผเชาเปนผทาใหทรพยสนทเชาสญหายไปหลงการการใชรถยนตไปเพยง 1 เดอน หาก ก. บอกเลกสญญา ยอมใชราคาคารถยนต โดยไมยนยอมชาระคาเชาทเหลอให กรณเชนนหาก ข มาปรกษาจะใหปรกษาแก ข. เกยวกบคาเชาทเหลอประการใด

การทรถยนตท ก. เชาจาก ข. สญหายไปอนเนองมาจากความผดของ ก. ก.ยงคงตองรบผดชอบชาระคาเชาใหแก ข. ผใหเชาจนครบตามมาตรา 372 อกดวย

ก. เชาบานจาก ข. มกาหนด 2 ป เมอ ก. เชาบานมาได 1 ป ปรากฏวาบานถกลอบวางเพลงไฟไหมเฉพาะโรงครวและสามารถดบเพลงไดทน กรณเชนนหาก ก. มาปรกษาจะใหคาแนะนาปรกษาแก ก. ประการใด

73

กฎหมายพาณชย ๑

กรณเชนนจะใหคาปรกษาแนะนาแก ก. วา ก. สมควรเรยกให ข. ลดคาเชาลงตามสวนบานทเกดไฟไหมทถอวาเปนการสญหายไปแตเพยงบางสวนตามมาตรา 568 เพราะความสญหายของทรพยสนทเชาดงกลาวมไดเปนเพราะความผดของ ก. ผเชา

2.3 การโอนกรรมสทธในทรพยสนซงใหเชา (ม.569) มาตรา 569 อนสญญาเชาอสงหารมทรพยนนยอมไมระงบไปเพราะเหตโอนกรรมสทธทรพยสนซงใหเชา ผรบโอนยอมรบไปทงสทธและหนาทของผโอนซงมตอผเชานนดวย

ก. เชาบานพรอมทดนจาก ข. มกาหนด 10 ป โดยมหลกฐานเปนหนงสอ และไดจดทะเบยนการเชาตอพนกงานเจาหนาท เมอ ก. เชาบานมาเปนเวลา 8 ป ข. ไดขายบานพรอมทดนดงกลาวให ค. กรณเชนน ค. สามารถขอให ก. ออกจากบานทตนซอไดหรอไม และ ก. สามารถทจะขอเชาบานพรอมทดนดงกลาวตอจาก ค. ไดหรอไมประการใด

ค. ไมสามารถขอให ก. ออกจากบานทตนซอจาก ข. ได เนองจาก ก. ยงมสทธอยในบานดงกลาวไดอก 2 ป โดยสญญาเชาของ ก. ยงไมระงบเพราะเหตโอนกรรมสทธในอสงหารมทรพยทใหเชาและ ค. ผรบโอนตองรบไปซงสทธและหนาทของผโอนทมอยตอ ก. ผเชาดวย

สวนการท ก. สามารถจะขอเชาบานหลงดงกลาวตอจาก ค. เมอครบตามสญญาเดมแลวไดหรอไมนนขนอยกบ ก. กบ ค. จะตกลงกนใหมในเรองการเชาบานพรอมทดนดงกลาว

2.4 กรณการครองทรพยสนทใหเชาเมอสนกาหนดเวลาเชา (ม.570) มาตรา 570 ในเมอสนกาหนดเวลาเชาซงไดตกลงกนไวนนถาผเชายงคงครองทรพยสนอย และผใหเชารความนนแลวไมทกทวงไซรทานใหถอวาคสญญาเปนอนไดทาสญญาใหมตอไปไมมกาหนดเวลา

ก. ให ข.เชาตกแถวมกาหนด 2 ป เมอสญญาเชาครบกาหนดแลว ข. ยงคงอาศยอยในตกดงกลาวและยงคงสงคาเชาของเดอนแรกนบแตการเชาระยะแรกไดสนสดลง แต ก. ไมยอมรบและสงคน ซง ข. กยงคงอาศยอยในตกแถวดงกลาว กรณเชนน ข. สามารถอางไดหรอไมวา การท ข. ยงคงอยอาศยตอเปนการเชาตอไปไมมกาหนดเวลา การท ก. ผใหเชาไมยอมรบและสงคาเชาคนแก ข. กรณเชนนถอไดวาเปนการทกทวงโดย ก. ผใหเชาแลว แมวาผเชายงคงครองตกแถวทเชามากไมอาจถอไดวาการอยตอมาของ ข. ผเชา เปนการเชาโดยไมมกาหนดเวลาตามมาตรา 570 แตอยางใด ดงนน ข. ไมสามารถอางไดวาการอยอาศยตอของตนเปนการเชาตอไป

3. กฎหมายทเกยวกบสญญาเชาทรพย

กฎหมายวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม ไดกาหนดหลกเกณฑ ในการคมครองผเชาจากขอสญญาทไมเปนธรรม โดยทผใหเชาอาศยสญญาสาเรจรปหรอสญญาเชาทรพยทมขอสญญาทเปนการเอาเปรยบผเชาไวหลายประการ

กฎหมายการเชาทดนเพอเกษตรกรรม มบทบญญตในการควบคมการเชานา และครอบคลมไปถงการเชาทดนเพอเกษตรกรรม โดยเปนการกาหนดอตราคาเชาขนสง การพจารณาวนจฉยขอพพาทเกยวกบการเรยกคาเชา การชาระคาเชาระยะเวลาในการเชา เปนตน

กฎหมายการเชาอสงหารมทรพยเพอพาณชกรรมและอตสาหกรรม มบทบญญตทเกยวของอยางยงกบกฎหมายลกษณะเชาทรพยตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยโดยเฉพาะอยางยงเปนกฎหมายทเขามาเสรมในการเชาทรพยในสวนของการเชาอสงหารมทรพยเพอพาณชยกรรมและอตสาหกรรมในระยะยาวมความมนคงยงขน

กฎหมายความคมการเชาเคหะและทดน แตเดมเปนการแกไขปญหาในระดบหนง ตอมาเปนการกาหนดหลกเกณฑเพอควบคมการเชาเคหะและทดน เปนการควบคมมใหผใหเชา เคหะควบคม และทดนควบคมขนคาเชาเกนเหตผลและความจาเปนทกอใหผเชาเดอดรอน

3.1 พระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. 2540

74

กฎหมายพาณชย ๑

ก. ให ข. เชาทรพยในการท ก. ผใหเชากาหนดขอตกลงทใหสทธแก ก. ผใหเชาเรยกรองหรอกาหนดให ข. ผเชาตองรบภาระเพมมากขนกวาภาระทเปนอยในเวลาทาสญญา นอกจากน ก. ผใหเชายงไดกาหนดให ข. ผเชาวางมดจาและยงมกรณทจะตองรบมดจาโดยหากมดจานนสงเกนสวนทงนในสญญาระหวาง ก. กบ ข. ดงกลาว มขอสญญาขอหนงทกาหนดวามใหนาบทบญญตของพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรมไปใชบงคบ กรณเชนนหาก ข. มาปรกษาจะใหคาปรกษาแก ข. ประการใด

ใหคาปรกษาแก ข. วา สญญาท ก. กบ ข. ทาขนมาเปนโมฆะ เนองจากผใหเชากาหนดขอสญญาโดยมใหนาบทบญญตของกฎหมายวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม ไปใชบงคบไมวาทงหมดหรอบางสวน

3.2 พระราชบญญตการเชาทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. 2524

ก. เชานาจาก ข. มกาหนด 20 ป หลงจาก ก. เชานามาเปนเวลา 10 ป ก. ถงแกความตายหลงจากนน ค. บตรชายของ ก. ซงเคยชวย ก. ทานาไดมาแจงแก ข. วา วา ค. ประสงคจะเชานาตอจาก ก. หลงจาก ก. ตาม 1 เดอน แต ข. ปฏเสธ โดยอางวาสญญาเชานาระหวาง ก. กบ ข. ไดระงบแลว โดยผลแหงความตายของ ก. ข. ไมประสงคจะให ค. เชานาตอ กรณเชนนหาก ค. มาปรกษา จะใหคาปรกษาประการใดแก ค. แนะนาให ค. ใชสทธตามมาตรา 29 พระราชบญญตการเชาทดนเพอเกษตรกรรมฯ ทบท บญญตรองรบสทธในการเชานาทสามารถตกลงแก ค. ในฐานะทายาทของ ก. ไดโดย ค. มประโยชนไดเสยเกยวกบการทานาและการไดแสดงความจานงขอเชานาตอ ข. ผใหเชานาแลว ภายใน 60 วนนบแต ก. ถงแกความตายกรณเชนน ค. มสทธเปนผเชานาสบแทนตอไป ข. ไมอาจปฏเสธหามมให ค.ทาการเชานาได

3.3 พระราชบญญตการเชาอสงหารมทรพยเพอพาณชยกรรมและอตสาหกรรม พ.ศ. 2542

การท ก. เชาทดนจาก ข. เพอนามาใชในทางอตสาหกรรมมกาหนด 50 ป จะมผลตามกฎหมายประการใด

มผลสมบรณตามพระราชบญญตการเชาอสงหารมทรพย เพอพาณชยกรรมและอตสาห กรรม พ.ศ. 2542 เนองจากกฎหมายฉบบนมกาหนดเวลาเชาอสงหารมทรพยเพอพาณชยกรรมและอตสาหกรรมไดไมเกน 50 ป

พระราชบญญตการเชาอสงหารมทรพยเพอพาณชยกรรมและอสาหกรรม พ.ศ. 2542 กาหนดแบบไวหรอไม ประการใด

มการกาหนดแบบไว กลาวคอ การเชาอสงหารมทรพยจะตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาทมฉะนนจะเปนโมฆะ 3.4 พระราชบญญตควบคมการเชาเคหะและทดน พ.ศ. 2504

ก. ผใหเชาจะทาการขนคาเชาเคหะควบคม หรอทดนควบคม จะตองปฏบตตามขนตอนของกฎหมายประการใด

ทาคารองขอขนคาเชาเสนอตอคณะกรรมการควบคมคาเชา เพอการพจารณาขนคาเชาเคหะควบคมและทดนควบคมในอตราทคณะกรรมการควบคมคาเชาเหนสมควร

แบบประเมนผล หนวยท 10

1. การทผเชาใหทรพยสนทเชาโดยมชอบ เมอผใหเชาบอกกลาวใหผเชาปฏบตใหถกตองแลว หากผเชาไมปฏบตตาม ผใหเชามสทธเลกสญญา

2. การซอมแซมทรพยสนทเชาลกษณะ สงทเปนการเรงรอน ทผใหเชาประสงคจะทาการอนจาเปนเพอทจะซอมแซม ทผเชาจะไมยอมทาใหทาไมได

3. กรณท ทรพยสนทเชาสญหาย ผเชาไมตองแจงเหตใหแกผใหเชาโดยพลนเพอปองกนมใหทรพยสนเกดความเสยหายมากขน

4. ตามบทบญญตลกษณะเชาทรพย การกระทาของผเชาทผเชาสามารถกระทาไดเมอไดรบอนญาตจากผใหเชากอน คอ การดดแปลงและตอเตม

5. การคานวณคาเชาสามารถคานวณไดเปน (ก) รายชวโมง (ข) รายวน (ค) รายเดอน (ง) รายป

75

กฎหมายพาณชย ๑

6. การเชาทรพยทกาหนดระยะเวลาชาระคาเชา รายเดอนหรอยาวนานกวารายเดอนขนไป หากผเชาไมชาระคาเชา ผใหเชาจะตองบอกกลาวแกผเชากอนจงจะบอกเลกสญญาได

7. การเชาทรพยทผใหเชากาหนดระยะเวลาชาระคาเชากนเปนรายเดอน หรอระยะเวลายาวนานกวารายเดอนขนไป หากผเชาไมชาระคาเชาหลงจากทผใหเชาไดบอกกลาวใหผเชาชาระคาเชาไมนอยกวา 15 วนแลว ผเชายงไมชาระคาเชา ผใหเชามสทธ เลกสญญา

8. หากไมมเอกสารยนยนกนวาทรพยสนทใหเชามสภาพเปนอยอยางไร บทสนนษฐานตามกฎหมายทกาหนดใหผเชาไดรบทรพยสนทใหเชาในสภาพอนซอมแซมดแลว

9. ความรบผดของผเชาในความสญหาย หรอบบสลายทเกดกบทรพยสนทเชามความสมพนธกบความผดในเรอง ละเมด

10. สญญาเชาระงบสนไปเพราะ (ก) เหตสดวสย (ข) ภยธรรมชาต (ค) การกระทาของบคคลภายนอก (ง) การกระทาของผเชา

11. การท ก. ให ข. เชารถยนต สงทไมใชหนาทของ ข. ผเชาจะตองบารงรกษารถยนตทเชาจาก ก. คอ เปลยนสรถยนต 12. กรณทมเหตจะตองซอมแซมทรพยสนทเชาเปนการเรงรอน และผใหเชาประสงคจะทาการอนจาเปน เพอจะ

ซอมแซมเปนความไมสะดวกแกผเชาทเชา ถาการซอมแซมเปนสภาพซงตองกนเวลานานเกดสมควร จนเปนเหตใหทรพยสนทเชาไมเหมาะแกการทจะใชเพอประโยชนทเชามา ผเชามสทธ เลกสญญา

13. การทผเชาละเลยไมปฏบตตามหนาทในการแจงเหตทเกดขนกบทรพยสนทเชา กอใหเกดผลทางกฎหมายแกผเชาคอ ตองรบผดในความเสยหายทเกดขนแกทรพยทเชา

14. การทผเชาทาการดดแปลงหรอตอเตมทรพยสนทเชาโดยมไดรบอนญาตของผใหเชากอน เมอผใหเชาเรยกรอง ผเชาจะตองทาใหทรพยสนทเชากลบคนสภาพเดม

15. คสญญาตกลงเชาบานและชาระคาเชาเปนรายเดอนแตไมปรากฏวนทชาระคาเชาแนนอนของแตละเดอนดงนจะถอเอาวนสนเดอนเปนกาหนดชาระคาเชา

16. การบอกเลกการเชาทรพย กรณคาเชาจะพงสงเปนรายเดอนหรอยาวนานกวารายเดอนขนไป ผใหเชาตองบอกกลาวแกผเชากอนวาใหชาระคาเชาอยาใหนอยกวากาหนด 15 วน

17. ก. เชาบาน ข. 3 สปดาห หาก ก. ไมชาระคาเชา ข. มสทธเลกสญญา 18. สงทคสญญาเชาทรพยจะตองทาเพอแสดงไวตอกนวาทรพยสนทใหเชามสภาพเปนอยอยางไรคอ ทาหนงสอลง

ลายมอชอของคสญญา 19. ผเชาจะตองรบผดในความสญเสยหรอบบสลายอนเกดแกทรพยสนทเชาเพราะความผดของผเชาและผเชาชวง 20. การททรพยสนทใหเชาสญหายไปเพยงบางสวน สวนทยงคงเหลออยผเชายงสามารถใชสอยตอไปได โดยมไดเปน

เพราะความผดของผเชา ผเชามสทธ ลดคาเชาลงตามสวน

76

กฎหมายพาณชย ๑

11. เชาซอ สญญาเชาซอคอ สญญาเชาทรพยอยางหนงซงเจาของใหคามนวาจะขายทรพยสนหรอใหทรพยสนตกเปนสทธแกผเชา ผเชาจะบอกเลกสญญาในเวลาใดเวลาหนงกได และในกรณผเชาซอผดนดไมใชเงนสองคราวตดตอกนหรอกระทาผดสญญาในขอทเปนสวนสาคญ เจาของทรพยจะบอกเลกสญญาเสยกได เงนทไดใชมาแลวแตกอนใหรบเปนของเจาของทรพยสน

1. ลกษณะทวไปของสญญาเชาซอ

เชาซอคอสญญาซงเจาของเอาทรพยสนออกใหเชา และใหคามนวาจะขายทรพยสนนนหรอวาจะใหทรพยสนนนตกเปนสทธแกผเชาโดยเงอนไขทผเชาไดใชเงนเปนจานวนเทานนเทานคราว

คาเชาจะตองเปนเงน จะเปนทรพยสนอนหาไดไม ทเรยกวาตกเปนสทธ ไมใชเรองทใหทรพยสนตกเปนของผเชาเสมอไป อาจใหตกเปนของบคคลอนใดตามทผซอกาหนดกได

ทวาใชเงนเปนจานวนเทานนเทานคราว อาจเปนคราวเดยวกได ไมจาตองจานวนตงแตสองคราวขนไป

สญญาเชาซอตองทาตามแบบ คอทาเปนหนงสอ มฉะนนตกเปนโมฆะ

ระหวางทเปนเชาทรพยนน ตองนาบทบญญตลกษณะเชาทรพยมาใชบงคบ

เมอมการใชเงนครบถวนตามสญญาแลว กรรมสทธกตกเปนของผเชาซอตงแตเมอนน ตองบงคบกนตามบทบญญตลกษณะซอขาย ถาเปนทรพยสนตามมาตรา 456 วรรคหนงตองทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท

1.1 สาระสาคญของสญญาเชาซอ (ม.572 วรรคแรก) มาตรา 572 วรรคแรก อนวาเชาซอนน คอสญญาซงเจาของเอาทรพยสนออกใหเชา และใหคามนวาจะขายทรพยสนนนหรอวาจะใหทรพยสนนนตกเปนสทธแกผเชา โดยเงอนไขทผเชาไดใชเงนเปนจานวนเทานนเทานคราว

ก. เปนสญญาซงเจาของเอาทรพยสนออกใหเชา (ม.537) มาตรา 537 อนวาเชาทรพยสนนน คอสญญาซงบคคลคนหนงเรยกวาผใหเชา ตกลงใหบคคลอกคนหนงเรยกวาผเชาไดใชหรอไดรบประโยชนในทรพยสนอยางใดอยางหนงชวระยะเวลาอนมจากด และผเชาตกลงจะใหคาเชาเพอการนน

ข. เจาของทรพยสนใหคามนวา

1. จะขายทรพยสนหรอ

2. จะใหทรพยสนตกเปนสทธแกผเชา ค. โดยเงอนไขทผเชาไดใชเงนเปนเทานนเทานคราว

เชาทรพยอาจจะเปนเงนหรอทรพยสนได แตการเชาซอ คาเชาจะตองเปนเงน

จานวนคราว ไมใชจานวนเงน และจานวนเงนแตละงวด อาจไมเทากนกได ในกรณดงตอไปน (1) ก. เอาเครองรบโทรทศนให ข. เชา และในสญญาเชานน ก. ใหคามนแก ข. วา จะขายเครองรบโทรทศนใหแก ข. (2) ก. ขายเครองรบโทรทศนให ข. แลว ก. เชาเครองรบโทรทศนนนจาก ข. อกทหนง (3) ก. เอาเครองรบโทรทศนให ข. เชา ตอมาอก 1 เดอน ก. กบอกขายให ข. ข. ตกลงซอ

(4) ก. เอาเครองรบโทรทศนให ข. เชา ตอมาอก 2 เดอน ข. ชอบใจเครองรบโทรทศนนน จงขอซอจาก ก. ก. กขายให พจารณาไดดงน

77

กฎหมายพาณชย ๑

(1) ไมเปนสญญาเชาซอ เพราะไมมขอตกลงวา ข. จะตองใชเงนเปนจานวนเทานนเทานคราว

(2) ไมเปนสญญาเชาซอ แตเปนเรอง ก. ขายเครองรบโทรทศนแก ข. แลว ก. เชาจาก ข. อกทหนง (3) ไมเปนสญญาเชาซอ แตเปนเรองท ก. เอาเครองรบโทรทศนให ข. เชา ตอมา ก. กขายใหแก ข. ก. ไมไดใหคามนวาจะขายใหแก ข. ในสญญานน

(4) ไมเปนสญญาซอขาย แตเปนเรอง ก. เอาเครองรบโทรทศนให ข. เชา ไมมคามนของ ก. วาจะขาย ฯ แต ข. ผเชาไดขอซอจาก ก. ก. กขายให ทมาตรา 572 บญญตวา “.....ใหคามนวาจะใหทรพยสนตกเปนสทธแกผเชา” นนหมายความวาอยางไร

ไมหมายความวาใหตกเปนกรรมสทธของผเชาซอ เพราะมบญญตไวกอนแลวแตใหสทธแกผเชาซอทจะสงใหทรพยสนทเชาตกเปนกรรมสทธของใครกได ทมาตรา 572 “...ใชเงนเปนจานวนเทานนเทานคราว” หมายความวาอยางไร

หมายความวา 1 หรอ 2 คราวหรอกวานนขนไปกได ไมหมายความวาตงแตสองคราวขนไปเทานน 1.2 ผลของสญญาเชาซอ

ก. การทาเปนหนงสอ (ม.572 วรรคสอง) มาตรา 572 วรรคสอง สญญาเชาซอนนถาไมทาเปนหนงสอ ทานวาเปนโมฆะ

ข. การนาบทบญญตลกษณะเชาทรพยมาใชบงคบ

ไดแก หนาทและความรบผดของผใหเชา หนาทและความรบผดผเชา ความระงบแหงสญญาเชา ค. การนาบทบญญตลกษณะซอขายมาใชบงคบและการทาเปนหนงสอและจดทะเบยนตอพนกงานเจาหนาท กรณเปนสญญาเชาซอทรพยสนตามมาตรา 456 วรรคหนง

เมอไดมการใชเงนครบถวนตามสญญาแลว กรรมสทธกตกเปนของผเชาซอตงแตเมอนน จงตองบงคบตามบทบญญตลกษณะซอขายดวย

ก. นาเครองรบโทรทศนมาให ข. เชาซอ ปรากฏวาเครองชารดใชดไมได ดงน ก. ตองรบผดตอ ข. หรอไม ก. ผใหเชาตองรบผดในความชารดบกพรองตามบทบญญตวาดวยความรบผดของผใหเชา และวาดวยสญญาซอขายตามมาตรา 549 472

2. การเลกสญญาเชาชอ ผเชาซอจะบอกเลกสญญาในเวลาใดเวลาหนงกไดดวยการสงมอบทรพยสนกลบคนใหแกผใหเชาซอโดยเสยคาใชจายของตนเองโดยไมจาเปนตองมฝายใดผดสญญา

เมอผเชาซอผดนดไมชาระเงน 2 คราวตด ๆกน หรอกระทาผดสญญาในขอทเปนสวนสาคญผใหเชาซอจะบอกเลกสญญาเสยกได

เมอบอกเลกสญญาแลว ตองบงคบกนตามบทบญญตวาดวยการเลกสญญาอนเปนหลกทวไป คสญญาแตละฝายจาตองใหอกฝายหนงกลบคนสฐานะเดม ผเชาซอตองคนทรพยสน ในกรณทผเชาซอบอกเลกสญญา ผใหเชาทรพยสนตองคนบรรดาเงนทผเชาซอไดใหมาแลวแตกอน ในกรณทผใหเชาบอกเลกสญญา ผใหเชาซอไมตองคนเงน แตมสทธรบเงนทผเชาซอไดใชมาแลวแตกอน

ผใหเชาซอมสทธทจะไดรบเงนตามควรคาแกการทผเชาซอไดใชทรพย หรอถาในสญญาเชาซอมขอสญญากาหนดใชเงนกนเมอมการเลกสญญาเมอใด จะใชเงนกนจานวนหนงเพอการตอบแทนทผเชาซอไดใชทรพยสนทเชา กยอมตองใชตามนน

78

กฎหมายพาณชย ๑

ในกรณเลกสญญา ผใหเชาซอไมมสทธเรยกเงนคาเชาซอทคางชาระ และถามขอตกลงกนวาเมอสญญาเชาซอสนสดสดลง ผเชาซอตองชาระคาเชาซอทคางชาระ ขอตกลงทวาเปนการกาหนดเบยปรบไวลวงหนา ถาเบยปรบทรบนนสงเกนไป ศาลชอบทจะลดลงเปนจานวนพอสมควร

2.1 การบอกเลกสญญาของผเชาซอ

ก. สทธบอกเลกสญญา (ม.573) มาตรา 573 ผเชาจะบอกเลกสญญาในเวลาใดเวลาหนงกไดดวยสงมอบทรพยสนกลบคนใหแกเจาของโดยเสยคาใชจายของตนเอง

ผเชาซอบอกเลกสญญาในเวลาใดกได แต มไดใหสทธแกผใหเชาซอบอกเลก ข. ผลของการบอกเลกสญญา

ก. ตกลงเชาซอรถยนตเกงจากบรษท ข. คนหนงมกาหนดใชเงนกน 20 งวด งวดละ 10,000 บาท ภายในวนท 5 ของเดอนทกเดอน ไดใชเงนลวงหนาไปแลว 20,000 บาท พอเชาซอมาไดเพยง 5 วน ก. กตกลงเชาซอรถคนใหมอกคนหนงจากบรษท ค. ก. จงบอกเลกสญญาเชาซอกบบรษท ข. พรอมทงสงคนรถคนแรกแกบรษท ข. ดงน ทานเหนวา ก. บอกเลกสญญาไดหรอไม และ ก. กบบรษท ข. มสทธหนาทระหวางกนอยางไรบาง ก. บอกเลกสญญาไดตามมาตรา 573 แมจะเชาซอกนมาเพยง 5 วน เมอบอกเลกสญญาแลว ก. กบบรษท ข. จะตองใหอกฝายหนงไดกลบคนสฐานะเดม (มาตรา 391 วรรคหนง) ก. ตองคนรถแกบรษท ข. โดยคาใชจายของตนเอง (มาตรา 573) แต ก. มสทธไดรบเงน 20,000 บาท ทชาระไปแลวคนจากบรษท ข. พรอมดวยดอกเบยตงแตวนทรบเงนไว (มาตรา 391 วรรคสอง) แตบรษท ข. มสทธไดรบคาท ก. ไดใชรถจาก ก. ในระยะเวลา 5 วนนน (มาตรา 391 วรรคสาม)

2.2 การบอกเลกสญญาของผใหเชาซอ (ม.574) มาตรา 574 ในกรณผดนดไมใชเงนสองคราวตด ๆ กน หรอกระทาผดสญญาในขอทเปนสวนสาคญ เจาของทรพยสนจะบอกเลกสญญาเสยกได ถาเชนนนบรรดาเงนทไดใชมาแลวแตกอน ใหรบเปนของเจาของทรพยสน และเจาของทรพยสนชอบทจะกลบเขาครองทรพยสนนนไดดวย

อนงในกรณกระทาผดสญญาเพราะผดนดไมใชเงนซงเปนคราวทสดนน ทานวาเจาของทรพยสนชอบทจะรบบรรดาเงนทไดใชมาแลวแตกอนและกลบเขาครองทรพยสนไดตอเมอระยะเวลาใชเงนไดพนกาหนดไปอกงวดหนง ก. สทธบอกเลกสญญา

การผดนดไมใชเงน

การกระทาผดสญญาในขอทเปนสวนสาคญ

ข. ผลของการบอกเลกสญญา

ผใหเชาซอไมตองคนบรรดาเงนทผเชาซอไดใชมาแลวแตกอน

ผใหเชาซอมสทธเรยกคาเชาซอทคางได และเรยกดอกเบยในเงนทคางไดตามหลกทวไป

ก. ตกลงเชาซอรถยนตจากบรษท ข. มกาหนดใชเงนกน 20 งวด งวดละเดอนละ 10,000 บาท กรณดงตอไปน บรษท ข. จะใชสทธเลกสญญาไดหรอไม (1) ก. ผดนดไมชาระเงนงวดท 7 และ 11

(2) มขอสญญาวาผดนดงวดใดงวดหนงใหบรษท ข.มสทธบอกเลกสญญาได ก.ผดนดงวดท7 พจารณาไดดงน (1) ผดนดไมใชเงน 2 คราวกจรง แตไมตดกน บรษท ข. จงบอกเลกสญญาไมได (2) บรษท ข. บอกเลกสญญาไดเพราะมขอสญญาวาผดนดงวดใดงวดหนงใหบรษท ข. มสทธบอกเลกสญญาได

79

กฎหมายพาณชย ๑

ตามขอดงกลาวขางตน ก. ผดนดไมใชเงนงวดท 7 ถง 12 บรษท ข. จงบอกเลกสญญาดงน บรษท ข. มสทธเรยกเงนงวดท 7 ถง 12 ทคางชาระไดหรอไม และถาหากมขอตกลงวาเมอสญญาเชาซอสนสดลงผเชาซอตองชาระคาเชาซอทคางอยทงหมด ขอตกลงนจะใชบงคบกนไดหรอไม บรษท ข. ไมมสทธเรยกเงนคาเชาซอทคางชาระและถาหากมขอตกลงกนวาเมอสญญาเชาซอสนสดลงผเชาซอตองชาระเงนคาเชาซอทคางชาระ ขอตกลงยอมใชบงคบกนไดในฐานะทเปนการกาหนดเบยปรบกนไวลวงหนา หากสงเกนสวน จะลดลงเปนจานวนพอสมควรกได (มาตรา 383)

แบบประเมนผล หนวยท 11

1. คามนวาจะขายมขน ขณะทาสญญา 2. ทรพยสนทเชาซอตกเปนสทธแกผเชาเมอ ผเชาซอชาระเงนครบถวนแลว 3. แบบของสญญาเชาซอ ตองทาเปนหนงสอ 4. สญญาเชาซอเปนสญญาซง เจาของเอาทรพยสนออกใหเชาและใหคามนวาจะขายทรพยสนเมอผใหเชาใชเงน

เทานนเทานคราว 5. ก. เอาเครองรบโทรทศนให ข. เชาและใหคามนวาจะใหโทรทศนตกเปนสทธแก ข. ถา ข. ชาระเงน 6,000 บาท

ภายในวนท 6 พฤษภาคม 2526 ดงนเปน สญญาเชาซอ 6. ผเชาบอกเลกสญญาแลว ผเชาตองคนทรพยสนโดยเสยคาใชจายของตนเองและเรยกเกบเงนทสงไปแลวคนได

พรอมดอกเบย 7. ผใหเชาซอเลกสญญาเชาซอไดเมอ ผเชาซอผดนดไมชาระเงนสองคราวตดๆกน 8. ผใหเชาซอบอกเลกสญญาเพราะผเชาทาผดสญญาในขอทเปนสวนสาคญแลวผใหเชาซอ รบเงนทผเชาซอใหมาได

ทงหมด 9. พรมตกลงเชาซอทดนจากเพรามกาหนดใชเงนกน 30 งวดงวดละ 2,000 บาท เพราจะใชสทธเลกสญญาไดเมอ

พรมผดนดไมชาระงวดท 29 และ 30 10. ผใหเชาซอบอกเลกสญญาไดกรณ แสงเชาซอรถยนตจากใส ซงมขอสญญาวาตองใชวงในกรงเทพฯ เทานน แตแสง

ขบออกไปตางจงหวด 11. สญญาเชาซอตองทาเปนหนงสอคอ ลงลายมอชอคสญญาทงสองฝาย 12. เอกเอาเครองรบโทรทศนใหโทรเชา และใหคามนวาจะใหโทรทศนตกตกเปนสทธแกโท ถาโทชาระเงนเปนคราวๆ

จนครบ เรองนเปนสญญาเชาซอ 13. ทรพยสนทเชาซอตกเปนสทธแกผเชาซอเมอ ผเชาซอชาระเงนครบถวนแลว 14. สายตกลงเชาซอทดนจากบาย มกาหนดใชเงนกน 10 งวด งวดละ 3,000 บาท บายผดนดไมชาระเงนงวด ท 9

และ 10 สายจงบอกเลกสญญาได

80

กฎหมายพาณชย ๑

12. จางแรงงาน กฎหมายเกยวกบการจางแรงงานมหลายฉบบดวยกน แตกฎหมายลกษณะจางแรงงานตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยยงคงเปนกฎหมายหลก เปนทมาและเปนบอเกดของความสมพนธระหวางนายจางและลกจาง ซงกอใหเกดนตสมพนธตอกนตามกฎหมายทงตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยและกฎหมายแรงงานแตละฉบบทเกยวของ การศกษากฎหมายลกษณะจางแรงงานตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยโดยไมมการศกษากฎหมายแรงงานทเกยวของอาจทาใหความเขาใจการใชและการตความกฎหมายคลาดเคลอนหรอผดเพยนไปได

สญญาจางแรงงาน นอกจากจะเปนสญญาทมลกษณะทวไปเชนเดยวกบเอกเทศสญญาลกษณะอนแลวยงเปนสญญาทมลกษณะเฉพาะแตกตางจากเอกเทศสญญาลกษณะอน ซงอาจจาแนกไดสามประเภทคอ เปนสญญาตางตอบแทน เปนสญญาทไมมแบบ และเปนสญญาเฉพาะตว นอกจากนหากคสญญาอยในขอบเขตการใชบงคบของกฎหมายแรงงานฉบบใด กตองปฏบตตามบทบญญตของกฎหมายแรงงานฉบบนนดวย

สญญาจางแรงงานอาจแบงออกเปน 2 ประเภทตามระยะเวลาการจางคอ สญญาจางแรงงานทกาหนดระยะเวลาการจางแนนอนประเภทหนง และสญญาจางแรงงานทไมมกาหนดระยะเวลาการจางแนนอนอกประเภทหนง

เมอเกดสญญาจางแรงงานขน นายจางและลกจางซงเปนคสญญายอมมสทธและหนาทตอกนทงสทธและหนาทตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และกฎหมายแรงงานฉบบตางๆ เฉพาะนายจางและลกจางทอยในขอบเขตการใชบงคบของกฎหมายแรงงานฉบบนนๆ

สญญาจางแรงงานอาจสนสดลงไดหลายกรณดวยสาเหตแตกตางกนซงในหนวยนจะแบงออก เปนสองประเภท คอความสนสดของสญญาจางแรงงานโดยทวไป ซงหมายถงสญญาจางแรงงานทสนสดลงโดยไมตองบอกเลกสญญา ไมตองบอกกลาวลวงหนา หรอจายสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนา และความสนสดของสญญาจางแรงงานโดยการบอกเลกสญญา ซงอาจเกดจากความผดของคสญญาฝายใดฝายหนงหรอไมกได รวมทงการเลกจาง หรอไลลกจางออกจากงานซงอาจทาใหนายจางตองรบผดตามบทบญญตแหงกฎหมายแรงงานฉบบตางๆ

1. ความเบองตนเกยวกบกฎหมายจางแรงงาน กฎหมายลกษณะจางแรงงานตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เปนทมาและเปนบอเกดของความสมพนธระหวางนายจางและลกจางอนกอใหเกดนตสมพนธมสทธและหนาทตอกนทงสทธและหนาทตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย และกฎหมายแรงงานแตละฉบบเฉพาะนายจางและลกจางหรอกจการทอยในขอบเขตการใชบงคบของกฎหมายแรงงานฉบบนน

สญญาจางแรงงานหมายถง สญญาระหวางลกจางและนายจางซงลกจางตกลงจะทางานใหนายจางและนายจางตกลงจะใหสนจางหรอคาจางตลอดเวลาทลกจางทางานให

“คาจาง” ตามกฎหมายคมครองแรงงานหมายถง “เงน” เทานน นายจางในกจการทอยในขอบเขตการใชบงคบของกฎหมายคมครองแรงงาน จะจายคาจางใหแกลกจางเปนทรพยสนอนไมได สวน “สนจาง” นนประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมไดใหคาจากดความไว ดงนนนายจางและลกจางทไมอยในขอบเขตการใชบงคบของกฎหมายคมครองแรงงานจะตกลงกนจาย “สนจาง” เปนเงนหรอเงนและสงของหรอทรพยสนอนหรอจายเปนสงอนกได

“นายจาง” หมายถง บคคลทตกลงรบลกจางเขาทางานโดยจายสนจางหรอคาจางในตลอด เวลาททาให สวน “ลกจาง”

หมายถงบคคลทตกลงทางานใหนายจางเพอรบสนจางหรอคาจางในฐานะลกจาง ซงกฎหมายแรงงานหลายฉบบตางกใหคาจากดความของคาวา “นายจาง” และ “ลกจาง” ไว

81

กฎหมายพาณชย ๑

1.1 ความสมพนธระหวางกฎหมายลกษณะจางแรงงานกบกฎหมายแรงงาน

เปนเอกเทศสญญา กฎหมายแรงงานทเกยวของกบกฎหมายลกษณะจางแรงงาน

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541

พระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ.2518

พระราชบญญตจดตงศาลแรงงานและวธพจารณาคดแรงงาน พ.ศ.2522 นายจางและลกจางในกจการโรงแรมจะทาสญญาตกลงกนวา “จะไมมการจายเงนคาชดเชยเมอเลกจางไมวากรณใดๆ” ไดหรอไมเพราะเหตใด

กจการโรงแรมเปนกจการทอยในขอบเขตการใชบงคบของพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ไมอยในขอยกเวนตามมาตรา 4

แหงพระราชบญญตดงกลาว ดงนนนายจางและลกจางจะตกลงกนไมจายคาชดเชยเมอเลกจางใหแกลกจางไมได เพราะเปนการตกลงทแตกตางกบบทบญญตดงกลาวซงเปนกฎหมายอนเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน ขอตกลงนนยอมเปนโมฆะตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 151 เวนแตนายจางจะเลกจางลกจางเพราะเหตทลกจางกระทาความผดตามมาตรา 119 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ซงเปนขอยกเวนทนายจางไมตองจายคาชดเชยเมอเลกจางตามมาตรา 118

1.2 ความหมายของสญญาจางแรงงานและคสญญาตามกฎหมาย

สญญาจางแรงงาน หมายถง สญญาระหวางลกจางและนายจางซงลกจางตกลงจะทางานใหนายจาง และนายจางตกลงจะใหสนจางหรอคาจางตลอดเวลาทลกจางทางานให

มาตรา 575 อนวาจางแรงงานนน คอสญญาซงบคคลคนหนงเรยกวาลกจาง ตกลงจะทางานใหแกบคคลอกคนหนง เรยกวานายจางและนายจางตกลงจะใหสนจางตลอดเวลาททางานให

ความหมายของนายจาง 1. นายจาง หมายความวา ผซงตกลงรบลกจางเขาทางานโดยจายคาจางให และหมายความรวมถงผซงไดรบ

มอบหมายจากนายจางใหทาการแทนในกรณทนายจางเปนนตบคคล หมายความวา ผมอานาจกระทาการแทนนตบคคลนน และหมายความรวมถงผซงไดรบมอบหมายจากผมอานาจกระทาการแทนนตบคคลใหทาการแทน - พระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. 2518

2. "นายจาง" หมายความวา ผซงตกลงรบลกจางเขาทางานโดยจายคาจางใหและหมายความรวมถง (๑) ผซงไดรบมอบหมายใหทางานแทนนายจาง (๒) ในกรณทนายจางเปนนตบคคลใหหมายความรวมถงผมอานาจกระทาการแทนนตบคคลและผซงไดรบ

มอบหมายจากผมอานาจกระทาการแทนนตบคคลใหทาการแทนดวย

(๓) ในกรณทผประกอบกจการไดวาจางดวยวธเหมาคาแรง โดยมอบใหบคคลหนงบคคลใดรบชวงไปควบคมดแลการทางานและรบผดชอบจายคาจางใหแกลกจางอกทอดหนงกด มอบหมายใหบคคลหนงบคคลใดเปนผจดหาลกจางมาทางาน อนมใชการประกอบธรกจจดหางานกด โดยการทางานนนเปนสวนหนงสวนใดหรอทงหมดในกระบวนการผลตหรอธรกจในความรบผดชอบของผประกอบกจการ ใหถอวาผประกอบกจการเปนนายจางของลกจางดงกลาวดวย - พระราชบญญตคมครองแรงงานพ.ศ. ๒๕๔๑

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541 ไดกาหนดความหมายใหนายจางรวมถงผประกอบกจการทไดวาจางดวยวธเหมาคาแรงดวย

ความหมายของลกจาง 1. ลกจาง หมายความวา ผซงตกลงทางานใหแกนายจางเพอรบคาจาง - พระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ.

2518

82

กฎหมายพาณชย ๑

2. "ลกจาง" หมายความวา ผซงตกลงทางานใหนายจางโดยรบคาจางไมวาจะเรยกชออยางไร - พระราชบญญตคมครองแรงงานพ.ศ. ๒๕๔๑

การศกษากฎหมายคมครองแรงงานตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มความสาคญและสมพนธกบการศกษากฎหมายลกษณะจางแรงงานตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยอยางไร

นายจางและลกจางตามสญญาจางแรงงาน ในกจการทอยในขอบเขตใชบงคบของพระราช บญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 นอกจากจะมสทธและหนาทตอกนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ลกษณะจางแรงงาน และบทบญญตอนทเกยวของแลว ยงมสทธและหนาทตอกนตามบทบญญตแหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ซงเปนกฎหมายทเกยวของกบความสงบเรยบรอยของประชาชนอกดวย ดงนนการศกษากฎหมายคมครองแรงงานตามพระราชบญญตดงกลาว หรอการศกษากฎหมายแรงงานฉบบอนควบคไปกบการศกษากฎหมายลกษณะจางแรงงานตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย จะยงประโยชนใหแกผศกษาในการตความและวนจฉยปญหาตางๆ ระหวางนายจางและลกจางตามสญญาจางแรงงานซงอาจมกฎหมายแรงงานฉบบตางๆ เขามาเกยวของ และมบทบาทอยางหลกเลยงไมได หากนายจางและลกจางนนอยในกจการตามขอบเขตการใชบงคบของกฎหมายแรงงานฉบบนนๆ

2. สาระสาคญของสญญาจางแรงงาน

สญญาจางแรงงานเปนเอกเทศสญญาลกษณะหนงตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย สญญาจางแรงงานจงมลกษณะทวไปเชนเดยวกบเอกเทศสญญาลกษณะอนๆ (คอตองนาบท บญญตในบรรพ 1 และ บรรพ 2 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาปรบใชกบสญญาจางแรงงานดวยในกรณทบทบญญตลกษณะจางแรงงานมไดบญญตไว) นอกจากลกษณะทวไปแลวสญญาจางแรงงานยงเปนสญญาทมลกษณะเฉพาะแตกตางจากเอกเทศสญญาลกษณะอนซงอาจจาแนกได 3 ประการ คอ เปนสญญาตางตอมแทน เปนสญญาทไมมแบบ และเปนสญญาเฉพาะตว

สญญาจางแรงงานอาจแบงออกเปน 2 ประเภทตามระยะเวลาการจาง คอ สญญาจางแรงงานทมกาหนดระยะเวลาการจางแนนอนประเภทหนง ซงหมายถงสญญาทกาหนดเวลาเรมตนและเวลาสนสดของการจางไวแนนอนตงแตเมอเรมจางและสนสดลงทนทเมอครบกาหนดระยะเวลาทตกลงกนไวโดยไมตองบอกเลกสญญา และสญญาจางแรงงานทไมมกาหนดระยะเวลาการจางงานแนนอนอกประเภทหนงซงหมายถงสญญาทมไดกาหนดเวลาสนสดของการจางไวแนนอนอนเปนผลใหคสญญาไมอาจทราบไดวาจะจางกนนานเทาใด และจะสนสดลงเมอใดเมอตองการเลกสญญา จงตองบอกกลาวลวงหนาใหอกฝายหนงทราบตามกาหนดระยะเวลาทกฎหมายกาหนดไว

เมอเกดสญญาจางแรงงานขน นายจางและลกจางซงเปนคสญญาตางกมสทธและหนาทตอบแทนตอกนตามทกฎหมายกาหนดไวหลายประการ ทงสทธและหนาทตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยและกฎหมายแรงงานฉบบตางๆ

2.1 ลกษณะของสญญาจางแรงงาน ก. เปนสญญาตางตอบแทน

1. ลกจางตกลงทางาใหแกนายจาง a. ตองมเจตนาทางานเปนลกจาง b. ตองทางานเพอรบสนจาง c. ตองอยภายใตบงคบบญชาของนายจาง d. ไมตองรบผดชอบในผลสาเรจของงาน

2. นายจางตกลงจะใหสนจางแกลกจางตลอดเวลาททางานให a. ตองมเจตนาจางใหทางานในฐานะลกจาง b. ตองจายสนจางใหแกลกจางตลอดเวลาททางานให c. ไมมหนาทตองจายงานใหแกลกจาง

83

กฎหมายพาณชย ๑

ข. เปนสญญาทไมมแบบ

การแสดงเจตนาทาสญญา 1. ตองอยภายใตบงคบมาตรา 150 คอ ไมมวตถประสงคเปนการตองหามชดแจงโดยกฎหมาย

2. ตองอยภายใตขอบเขตกฎหมายคมครองแรงงาน

3. ตองไมกาหนดเงอนไขขดตอมาตรา 20 แหงพระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ.2518

4. การแกไขเปลยนแปลงสญญาจางหรอสภาพการจาง ตองไดรบความยนยอมทงสองฝาย

ค. เปนสญญาเฉพาะตว (ม.577, 584) มาตรา 577 นายจางจะโอนสทธของตนใหแกบคคลภายนอกกไดเมอลกจางยนยอมพรอมใจดวย

ลกจางจะใหบคคลภายนอกทางานแทนตนกไดเมอนายจางยนยอมพรอมใจดวย

ถาคสญญาฝายใดทาการฝาฝนบทบญญตน คสญญาอกฝายหนงจะบอกเลกสญญาเสยกได มาตรา 584 ถาจางแรงงานรายใดมสาระสาคญอยทตวบคคลผเปนนายจาง ทานวาสญญาจางเชนนนยอมระงบไปดวยมรณะแหงนายจาง

อธบายหลกในการวนจฉยวา สญญาใดเปนสญญาจางแรงงานหรอไม สญญาจางแรงงานเปนสญญาทมลกษณะเฉพาะซงอาจแยกพจารณาได 3 ประการคอ เปนสญญาตางตอบแทน เปนสญญาทไมมแบบ และเปนสญญาเฉพาะตว

จากการพจารณาลกษณะเฉพาะ 3 ประการดงกลาว ทาใหไดหลกในการวนจฉยวาสญญาใดเปนสญญาจางแรงงานหรอไม 2 ประการคอ ถาเปนสญญาจางแรงงาน นายจางยอมมอานาจบงคบบญชาลกจางเกยวกบการทางานประการหนง กลาวคอ หากลกจางจงใจขดคาสงอนชอบดวยกฎหมายของนายจาง หรอละเลยไมนาพาตอคาสงเชนวานนเปนอาจณ นายจางอาจไลออกไดทนทโดยไมจาตองบอกกลาวลวงหนาหรอใหสนไหมทดแทนกได ตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 583 และลกจางไมตองรบผดในผลสาเรจของงานอกประการหนง แตลกจางตองทางานในหนาททไดรบมอบหมายอยางเตมกาลงความสามารถซงตรงกนขามกบสญญาจางทาของทผรบจางตองรบผดในผลสาเรจของงาน คอตองทางานสงใดสงหนงจนสาเรจใหแกผวาจางตามมาตรา 587

บรษทสโขทย จากด ประกาศรบสมครพนกงานฝายบคคลโดยใหผสมครกรกอในสมครงาน ใหวนจฉยวาใบสมครงานเปนสญญาจางแรงงานหรอไม การกรอกใบสมครงานเปนเพยงคาเสนอ หรอการแสดงเจตนาของผสมครงานทตองการทางานเพอรบสนจางในฐานะลกจางเทานน แตถานายจางสนองรบคาเสนอคอ ตกลงรบสมครเขาทางานเปนลกจางแลวใบสมครงานกมผลเปนสญญาจางแรงงานหรออาจเปนสวนหนงของสญญาในกรณทมการแกไขเปลยนแปลงสาระสาคญเกยวกบสภาพการจางทลกจางกรอกในใบสมครงานหรอในกรณทมการทาสญญาจางแรงงานกนใหมหลงจากทนายจางตกลงจางผสมครเปนลกจางแลว

2.2 ประเภทของสญญาจางแรงงาน

ก. สญญาจางแรงงานทมกาหนดระยะเวลาการจางแนนอน

ข. สญญาจางแรงงานทไมมกาหนดระยะเวลาการจางแนนอน สญญาจางแรงงานทมกาหนดระยะเวลาการจางแนนอนตองทาอยางไร จงจะมผลใชบงคบกนไดตามกฎหมาย และจะกาหนดระยะเวลาการจางไดไมเกนกป สญญาจางแรงงานเปนสญญาทไมมแบบ ไมวาจะเปนสญญาจางทมหรอไมมกาหนดระยะเวลาการจางแนนอนหรอไม เพยงตกลงดวยวาจาหรอโดยปรยายกมผลใชบงคบกนไดแลว แตถาเปนสญญาจางทมกาหนดระยะเวลาการจางแนนอน คสญญาตองตกลงกนตงแตเมอเรมจางวาจะจางกนเปนระยะเวลาเทาใด ซงไมมกฎหมายกาหนดระยะเวลาเวลาการจางขนตาหรอขนสงไว ดงนนคสญญาจะตกลงจางกนนานเทาใดกได สาหรบกจการทอยในบงคบของพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 นน การจางทมกาหนดระยะเวลาแนนอนดงกลาวจะกระทาไดเฉพาะกรณการจางในโครงการเฉพาะทมใชงานปกตของธรกจหรอการคาของนายจางซงตองมระยะเวลาเรมตนและสนสดของงานทแนนอน หรอในงานอนมลกษณะเปนครงคราวทมกาหนดการสนสด หรอความสาเรจของงาน หรอในงานทเปนไปตามฤดกาลและไดจาง

84

กฎหมายพาณชย ๑

ในชวงเวลาของฤดกาลนน ซงงานเหลานนจะตองแลวเสรจภายในเวลาไมเกนสองป โดยนายจางและลกจางไดทาสญญาเปนหนงสอไวตงแตเมอเรมจางงาน มฉะนนนายจางจะตองจายคาชดเชยใหแกลกจาง แมสญญาจะสนสดลงตามกาหนดระยะเวลาการจางกตาม

ใหวนจฉยวาขอบงคบเกยวกบการทางานของโรงแรมสโขทย ทกาหนดใหลกจางของโรงแรมพนจากตาแหนงเมอมอายครบหกสบปบรบรณ เวนแตจะไดรบการพจารณาใหตออายการทางานนน เปนสญญาจางแรงงานทมกาหนดระยะเวลาการจางแนนอนหรอไม ขอบงคบเกยวกบการทางานของโรงแรมสโขทยทกาหนดใหลกจางของโรงแรม พนจากตาแหนงเมอมอายครบหกสบปบรบรณ เวนแตจะไดรบการพจารณาใหตออายการทางานนน เปนเพยงบทกาหนดเงอนไขเกยวกบคณสมบตการเปนลกจางของโรงแรมเทานน ไมใชการกาหนดระยะเวลาจางเพราะคสญญา ฝายใดฝายหนงจะบอกเลกสญญาเสยเมอใดกได มไดผกพนใหตอง จางกนจนกวาลกจาง จะมอายครบหกสบปบรบรณ ขอบงคบดงกลาวจงมใชสญญาจางแรงงานทมกาหนดระยะเวลาการจางแนนอน (เทยบเคยงคาพพากษาฎกาท 1178/2524)

2.3 สทธและหนาทของคสญญา

ก. สทธและหนาทของนายจาง

1. สทธของนายจาง a. สทธตามลกษณะเฉพาะของสญญาจางแรงงาน

b. สทธอนตามสญญาจางแรงงาน

c. สทธตามกฎหมายแรงงาน

2. หนาทของนายจาง a. หนาทตามลกษณะเฉพาะของสญญาจางแรงงาน

b. หนาทอนตามสญญาจางแรงงาน

c. หนาทตามกฎหมายแรงงาน

มาตรา 585 เมอการจางแรงงานสดสนลงแลว ลกจางชอบทจะไดรบใบสาคญแสดงวาลกจางนนไดทางานมานานเทาไรและงานททานนเปนงานอยางไร

มาตรา 586 ถาลกจางเปนผซงนายจางไดจางเอามาแตตางถนโดยนายจางออกเงนคาเดนทางใหไซร เมอการจางแรงงานสดสนลงและถามไดกาหนดกนไวเปนอยางอนในสญญาแลว ทานวานายจางจาตองใชเงนคาเดนทางขากลบให แตจะตองเปนดงตอไปน คอ

(1) สญญามไดเลกหรอระงบเพราะการกระทาหรอความผดของลกจาง และ

(2) ลกจางกลบไปยงถนทไดจางเอามาภายในเวลาอนสมควร

ข. สทธและหนาทของลกจาง 1. สทธของลกจาง

a. สทธตามลกษณะเฉพาะของสญญาจางแรงงาน

b. สทธตามกฎหมายแรงงาน

c. สทธตามกฎหมายอน

2. หนาทของลกจาง a. หนาทตามลกษณะเฉพาะของสญญาจางแรงงาน

b. หนาทอนตามสญญาจางแรงงาน

c. หนาทตามกฎหมายแรงงาน

ลกจางจะเรยกรองใหนายจางออกใบสาคญแสดงการทางานเปนภาษาอน นอกจากภาษาไทย หรอนายจางจะออกใบสาคญแสดงการทางานใหลกจางเปนภาษาอนไดหรอไม และเมอนายจางออกใบสาคญแสดงการทางานใหแลว ลกจางจะเรยกรองใหนายจางออกใบสาคญ

85

กฎหมายพาณชย ๑

แสดงการทางานใหใหมไดหรอไม ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 585 บญญตไววา “เมอการจางงานสนสดลงแลว ลกจางชอบทจะไดรบใบสาคญ แสดงวาลกจางนนไดทางานมานานเทาไรและงานททานนเปนงานอยางไร”

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมไดกาหนดไววา นายจางตองออกใบสาคญแสดงการทางานใหเปนภาษาใด นายจางจงตองออกใบสาคญแสดงการทางานเปนภาษาไทยเพราะเปนการกระทาตามบทบญญตแหงกฎหมายไทย เวนแตนายจางและลกจางจะตกลงกนใหออกเปนภาษาอน ดงนนลกจางจะเรยกรองใหนายจางออกเปนภาษาอนนอกจากภาษาไทยไมได หากนายจางไมยนยอม และนายจางจะออกใหเปนภาษาอนกไมไดเชนกน หากลกจางไมยนยอม แตถานายจางไดออกใหเปนภาษาอนและลกจางยอมรบแลวกถอวาไดตกลงกนใหออกเปนภาษาอน ลกจางจะมาเรยกรองใหออกเปนภาษา ไทยอกฉบบไมได และหากนายจางไดออกใบสาคญนใหลกจางตามมาตรา 585 ไปแลว นายจางกไมมหนาทตองออกใหลกจางใหมเวนแตจะตกลงกนไวในสญญาจาง หรอขอตกลงเกยวกบสภาพการจาง คาตนเปนชาวนครพนม เดนทางมากรงเทพมหานคร และสมครเปนลกจางของบรษทกรงเทพการกอสราง จากด ถาคาตนถกเลกจางโดยไมมความผดนายจางตองจายเงนเปนคาเดนทางกลบจงหวดนครพนมใหคาตนหรอไม เพราะเหตใด

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 586 บญญตไววา “ถาลกจางเปนผซงนายจางไดจางเอามาแตตางถนโดยนายจางออกคาเดนทางใหไซร เมอการจางแรงงานสนสดลง และถามไดกาหนดกนไวเปนอยางอนในสญญาแลว ทานวานายจางจาตองใชเงนคาเดนทางขากลบใหแตจะตองเปนดงตอไปนคอ

(1) สญญามไดเลกหรอระงบเพราะการกระทาหรอความผดของลกจาง และ

(2) ลกจางกลบไปยงถนทไดจางเอามาภายในเวลาอนสมควร”

กรณตามปญหาแมคาตนจะถกเลกจางโดยมไดกระทาความผด แตคาตนกไมใชลกจางซงนายจางไดจางเอามาจากตางถน โดยนายจางออกคาเดนทางใหเพราะคาตนเดนทางมาสมครงานกบบรษทของนายจางเอง ดงนนนายจางจงไมมหนาทตองจายหรอหรอใชเงนคาเดนทางกลบจงหวดนครพนมใหคาตนตามหลกกฎหมายดงกลาว

3. ความสนสดของสญญาจางแรงงาน

สญญาจางแรงงานอาจสนสดไดหลายกรณดวยสาเหตแตกตางกนซงอาจแยกออกเปน 2 เรอง คอ ความสนสดของสญญาจางแรงงานโดยทวไปเรองหนง และความสนสดของสญญาจางแรงงานโดยการบอกเลกสญญาอกเรองหนง

ความสนสดของสญญาจางแรงงานโดยทวไปในเรองน หมายถง สญญาจางแรงงานทสนสดลงโดยไมตองบอกเลกสญญา ไมตองบอกกลาวลวงหนา หรอจายสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนา

ความสนสดของสญญาจางแรงงานโดยการบอกเลกสญญา หมายถง การบอกเลกสญญาจางโดยคสญญาฝายใดฝายหนงอนอาจเกดจากความผดของคสญญาอกฝายหนงหรอไมกได รวมทงการเลกจางหรอไลลกจางออกจากงานซงอาจทาใหนายจางตองรบผดชอบตามบทบญญตแหงกฎหมายแรงงานฉบบตางๆ ดวย

3.1 ความสนสดของสญญาจางแรงงานโดยทวไป

สญญาจางแรงงานอาจสนสดลง หรอระงบลงโดยนายจางไมตองบอกกลาวลวงหนาหรอจาย สนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 582 และพระราช บญญตผคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 17 และไมตองจายคาชดเชยใหแกลกจางตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 118 เนองจากสาเหตตางๆ หลายกรณดวยกน เชน

ก. ครบกาหนดระยะเวลาจาง (ม.582)

มาตรา 582 ถาคสญญาไมไดกาหนดลงไวในสญญาวาจะจางกนนานเทาไร ทานวาฝายใดฝายหนงจะเลกสญญาดวยการบอกกลาวลวงหนาในเมอถงหรอกอนจะถงกาหนดจายสนจางคราวใดคราวหนง เพอใหเปนผลเลกสญญากนเมอถงกาหนดจายสนจางคราวถดไปขางหนากอาจทาไดแตไมจาตองบอกกลาวลวงหนากวาสามเดอน

86

กฎหมายพาณชย ๑

อนงในเมอบอกกลาวดงวาน นายจางจะจายสนจางแกลกจางเสยใหครบจานวนทจะตองจายจนถงเวลาเลกสญญาตามกาหนดทบอกกลาวนนทเดยว แลวปลอยลกจางจากงานเสยในทนทกอาจทาได ข. ตกลงกนเลกสญญา

ค. ลกจางตาย

ง. นายจางตายในกรณสาระสาคญอยทตวนายจาง

ฉ. ขาดคณสมบตในการเปนลกจาง

3.2 ความสนสดของสญญาจางแรงงานโดยการบอกเลกสญญา

ก. นายจางโอนสทธใหแกบคคลภายนอก หรอลกจางใหบคคลภายนอกทางานแทน (ม.577)

มาตรา 577 นายจางจะโอนสทธของตนใหแกบคคลภายนอกกไดเมอลกจางยนยอมพรอมใจดวย

ลกจางจะใหบคคลภายนอกทางานแทนตนกไดเมอนายจางยนยอมพรอมใจดวย

ถาคสญญาฝายใดทาการฝาฝนบทบญญตน คสญญาอกฝายหนงจะบอกเลกสญญาเสยกได ข. ลกจางรบรองวาตนเปนผมฝมอพเศษ แตปรากฎวาไรฝมอ (ม.578) มาตรา 578 ถาลกจางรบรองโดยแสดงออกชดหรอโดยปรยายวาตนเปนผมฝมอพเศษ หากมาปรากฏวาไรฝมอเชนนนไซร ทานวานายจางชอบทจะบอกเลกสญญาเสยได ค. กรณลกจางทดลองงาน

นายจางบอกเลกสญญากอนครบกาหนดระยะเวลาทดลองงานไดเสมอ โดยไมจาตองบอกกลาวลวงหนาหรอจายสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนา เพราะไมใชการจางทไมมกาหนดระยะเวลาแนนอน

ง. การบอกเลกสญญาจางแรงงานทไมมกาหนดระยะเวลาการจางแนนอน

การบอกเลกสญญาโดยการบอกกลาวลวงหนา (ม.582 วรรคหนง)

มาตรา 582 วรรคหนง ถาคสญญาไมไดกาหนดลงไวในสญญาวาจะจางกนนานเทาไร ทานวาฝายใดฝายหนงจะเลกสญญาดวยการบอกกลาวลวงหนาในเมอถงหรอกอนจะถงกาหนดจายสนจางคราวใดคราวหนง เพอใหเปนผลเลกสญญากนเมอถงกาหนดจายสนจางคราวถดไปขางหนากอาจทาไดแตไมจาตองบอกกลาวลวงหนากวาสามเดอน

การบอกเลกสญญาโดยไมตองบอกกลาวลวงหนาและเปนผลใหสญญาสนสดลงทนท (ม.582 วรรคสอง) มาตรา 582 วรรคสอง อนงในเมอบอกกลาวดงวาน นายจางจะจายสนจางแกลกจางเสยใหครบจานวนทจะตองจายจนถงเวลาเลกสญญาตามกาหนดทบอกกลาวนนทเดยว แลวปลอยลกจางจากงานเสยในทนทกอาจทาได จ. การเลกจางหรอไลลกจางออกจากงานเพราะลกจางกระทาความผด (ม.583) มาตรา 583 ถาลกจางจงใจขดคาสงของนายจางอนชอบดวยกฎหมายกด หรอละเลยไมนาพาตอคาสงเชนวานนเปนอาจณกด ละทงการงานไปเสยกด กระทาความผดอยางรายแรงกด หรอทาประการอนอนไมสมแกการปฏบตหนาทของตนใหลลวงไปโดยถกตองและสจรตกด ทานวานายจางจะไลออกโดยมพกตองบอกกลาวลวงหนาหรอใหสนไหมทดแทนกได

เรยมเปนลกจางบรษทขวญใจ จากด ทางานมาแลว 9 ป ไดคาจางเดอนละ 20,000 บาททกวนสนเดอน ถานายจางบอกเลกจางเรยมดวยวาจา ในวนท 1 ตลาคม 2545 และใหเรยมออกจากงานทนท โดยจายคาจางเดอนกนยายนใหเรยมแลว แตเรยมอางวานายจางตองจายคาจางเดอนตลาคมใหเรยมดวย เพราะเปนการเลกจางทนทโดยไมมการบอกกลาวลวงหนา ใหวนจฉยวาเรยมมสทธไดรบคาจางแทนการบอกกลาวลวงหนาตามกฎหมายเปนเงนเทาใด

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 582 บญญตไววา

87

กฎหมายพาณชย ๑

“ถาคสญญาไมไดกาหนดลงไวในสญญาวาจะจางกนนานเทาใด ทานวาฝายใดฝายหนงจะเลกสญญาดวยการบอกกลาวลวงหนาในเมอถงหรอกอนถงกาหนดจายสนจางคราวใดคราวหนงเพอ ใหเปนผลยกเลกสญญากนเมอถงกาหนดจายสนจางคราวถดไปขางหนากอาจทาไดแตไมจาตองบอกลวงหนากวาสามเดอน

อนงเมอบอกกลาวดงน นายจางจะจายสนจางแกลกจางเสยใหครบจานวนทตองจายจนถงเวลาบอกเลกสญญาตามกาหนดทบอกกลาวนนทเดยวแลวปลอยลกจางจากงานเสยในทนทกอาจทาได”

พระราชบญญตคมครองแรงงานพ.ศ.2541 มาตรา 17 วรรคสองและวรรคสบญญตไดวา “ในกรณทสญญาจางไมมกาหนดระยะเวลา นายจางหรอลกจางอาจบอกเลกสญญาจาง โดยบอกกลาวลวงหนาเปนหนงสอใหอกฝายหนงทราบ ในเมอถงหรอกอนจะถงกาหนดจายคาจางคราวหนงคราวใด เพอใหเปนผลเลกสญญากนเมอถงกาหนดจายคาจางถดไปขางหนากได แตไมจาเปนตองบอกกลาวลวงหนาเกนสามเดอน” มาตรา 17 วรรคสอง “การบอกเลกสญญาจางตามวรรคสอง นายจางอาจจายคาจางใหตามจานวนทตองจายจนถงเวลาเลกสญญาตามกาหนดทบอกกลาวและใหลกจางออกจากงานทนทได และใหถอวาการจายคาจางใหแกลกจางตามวรรคน เปนการจายสนจางใหแกลกจางตามมาตรา 582 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย” มาตรา 17 วรรคส ตามกรณตามปญหา เรยมเปนลกจางซงอยในขอบเขตการใชบงคบของพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 และเปนลกจางตามสญญาจางทไมมกาหนดระยะเวลาจางแนนอน นายจางจงมสทธเลกสญญาจางเมอใดกไดดวยการบอกกลาวลวงหนา โดยอาจบอกกลาวลวงหนาดวยวาจาหรอเปนหนงสอกได เมอถงหรอกอนจะถงกาหนดจายคาจางคราวใดคราวหนง เพอใหเปนผลเลกสญญากนเมอถงกาหนดจายคาจางคราวถดไปขางหนาตาม ป.พ.พ. มาตรา 582 วรรคหนงและ พ.ร.บ. คมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 17 วรรคสอง แตนายจางกอาจจายคาจางใหตามจานวนทตองจายจนถงเวลาเลกสญญาตามกาหนดทบอกกลาวทเดยว และใหลกจางออกจากงานทนทกไดตาม ป.พ.พ. มาตรา 582 วรรคสอง และ พ.ร.บ. คมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 17 วรรคส ดงนนเมอเรยมไดคาจางเดอนละ 20,000 บาท และนายจางเลกจางเรยมโดยไมบอกกลาวลวงหนา เรยมจงมสทธไดรบคาจางเดอนตลาคมและเดอนพฤศจกายน แทนการบอกกลาวลวงหนา รวมเปนเงน 40,000 บาท เพราะเปนการบอกเลกจางในวนท 1 ตลาคม ซงเปนระยะเวลากอนถงกาหนดจายคาจางเดอนตลาคม จงเปนผลเลกสญญากนเมอถงกาหนดจายคาจางคราวถดไปคอวนท 30 พฤศจกายน ตามหลกกฎหมายดงกลาว

แอนทางานมาแลว 9 ป ไดคาจางเดอนละ 9,000 บาท กาหนดจายคาจางทกวนสนเดอนในวนท 1 เมษายน 2546 แอนตบหนานายจางสองครงเพราะเกดโทสะทถกนายจางตาหนเกยวกบการทางาน นายจางจงบอกเลกจางแอนเปนหนงสอในวนเดยวกนนน โดยมไดระบเหตผลไว ใหวนจฉยวาหนงสอเลกจางดงกลาวจะเปนผลเลกสญญาเมอใด และนายจางจะตองจายคาชดเชยใหแอนหรอไมเพราะเหตใด

ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 583 บญญตไววา “ถาลกจางจงใจขดคาสงของนายจางอนชอบดวยกฎหมายกด หรอละเลยไมนาพาตอคาสงเชนวานนเปนอาจณกด ละทงการงานไปเสยกด กระทาความผดอยางรายแรงกด หรอกระทาประการอนอนไมสมแกการปฏบตหนาทของตนใหลลวงไปโดยถกตองและสจรตกด ทานวานายจางจะไลออกโดยมพกตองบอกกลาวลวงหนาหรอใหสนไหมทดแทนกได”

พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 17 มาตรา 118 และมาตรา 119 บญญตไววา “ในกรณทนายจางเปนฝายบอกเลกสญญาจาง ถานายจางไมไดระบเหตผลไวในหนงสอบอกเลกสญญาจาง นายจางจะยกเหตผลตามมาตรา 119 ขนอางในภายหลงไมได” มาตรา 117 วรรคสาม

“การบอกกลาวลวงหนาตามมาตรานไมใชบงคบแกการเลกจางตามมาตรา 119 แหงพระราชบญญตนและมาตรา 583 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย” มาตรา 17 วรรคทาย

“ใหนายจางจายคาชดเชยใหแกลกจางซงเลกจางดงตอไปน (4) ลกจางซงทางานตดตอกนครบหกป แตไมครบสบป ใหจายไมนอยกวาคาจางอตราสดทาย สองรอยสสบวน หรอไมนอยกวาคาจางของการทางานสองรอยสสบวนสดทายสาหรบลกจางซงไดรบคาจางตามผลงานโดยคานวณเปนหนวย” มาตรา 114(4)

“นายจางไมตองจายเงนชดเชยใหแกลกจางซงเลกจางในกรณหนงกรณใดดงตอไปน (1) ทจรตตอหนาทหรอกระทาความผดอาญาโดยเจตนาตอนายจาง” มาตรา 119 (1)

กรณตามปญหาจะเหนไดวาแอนเปนลกจางตามสญญาจางแรงงานทไมมกาหนดระยะ เวลาการจางแนนอน และเปนลกจางทอยในขอบเขตการใชบงคบของพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ซงโดยปกตแลวการเลกจางลกจางตามสญญาจางแรงงานทไมมกาหนดเวลาจางแนนอนนน นายจางจะเลกสญญาไดดวยการบอกกลาวลวงหนาในเมอถงหรอกอนจะถงกาหนดจายคาจางคราวใดคราวหนง เพอใหเปน

88

กฎหมายพาณชย ๑

ผลเลกสญญากนเมอถงกาหนดจายคาจางคราวถดไปขางหนา หรอนายจางจะจายคาจางแกลกจางใหครบจานวนทจะตองจายจนถงเวลาเลกสญญาตามกาหนด ทบอกกลาวนนทเดยว แลวใหลกจางออกจากงานทนทกได แตกรณนเปนการเลกสญญาจางเนองจากลกจางตบหนานายจางซงเปนการกระทาความผดอยางรายแรงตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 583 และเปนการกระทาความผดอาญาโดยเจตนาตอนายจางตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 119(1) นายจางจงสามารถบอกเลกสญญาจางหรอไลลกจางออกจากงานไดทนทโดยไมตองบอกกลาวลวงหนา หรอใหสนไหมทดแทนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 583 และพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 17 วรรคทาย ดงนนหนงสอเลกจางดงกลาวจงเปนผลเลกสญญาจางทนทคอวนท 1 เมษายน 2546 นนเอง อยางไรกตาม การบอกเลกสญญาจางตามน แมจะเปนการเลกจางเพราะเหตทลกจางกระทาความผดรายแรงซงเปนการกระทาความผดอาญาโดยเจตนาตอนายจางอนเปนเหตยกเวนทนายจางไมตองบอกกลาวลวงหนาและไมตองจายคาชดเชยใหแกลกจางดงกลาวกตาม แตเมอนายจางเปนฝายบอกเลกสญญาจางโดยไมไดระบเหตผลไวในหนงสอบอกเลกสญญาจาง นายจางจะยกเหตยกเวนตามมาตรา 119(1) ขนอางภายหลงเพอไมจายคาชดเชยไมได ดงนน นายจางจงตองจายคาชดเชยเมอเลกจางแอนตามมาตรา 118(4)

สรป หนงสอเลกจางตามสญญา เปนผลเลกสญญาจางทนทคอในวนท 1 เมษายน 2546 และนายจางตองจายคาชดเชยเมอเลกจางใหแอนตามหลกกฎหมายดงกลาว

แบบประเมนผล หนวยท 12

1. นตสมพนธระหวางนายจางและลกจางตามสญญาจางแรงงานเกดขนโดยกฎหมาย ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

2. สนจาง ซงนายจางตองจายใหแกลกจางเพอตอบแทนการทางานนน หมายถง เงนตราไทย 3. ลกษณะเฉพาะของสญญาจางแรงงาน เปนสญญาเฉพาะตว 4. สญญาจางแรงงานทมกาหนดระยะเวลาการจางแนนอนทจะใหมผลใชบงคบไดนน เพยงตกลงกนดวยวาจาหรอหรอ

โดยปรยายกมผลใชบงคบแลว 5. สญญาจางแรงงานทมกาหนดระยะเวลาการจางแนนอนเชน ตกลงจางกนจนถงวนศกรสปดาหสดทายของเดอน

ธนวาคม 2546 6. หนาทของนายจาง ตองออกใบสาคญแสดงการทางานใหลกจางทกคนเมอสญญาจางแรงงานสนสดลง 7. นายจางตาย ไมใชสาเหตททาใหสญญาจางแรงงานสนสดลง 8. กรณททาใหสญญาจางแรงงานสนสดลงโดยไมจาตองบอกเลกสญญาคอ นายจางตายในกรณสาระสาคญอยทตว

นายจาง 9. เอกเปนลกจางรายเดอนไดรบคาจางทกวนสนเดอนหากนายจางตองการเลกจางเอกในวนท 31 ตลาคม 2546

นายจางตองบอกกลาวใหเอกทราบลวงหนา เมอ 30 กนยายน 2546 หรอกอนถง 30 กนยายน 2546 10. ในกรณทกลาวมา หากเอกไดคาจางเดอนละ 20,000 บาท และนายจางตองการเลกจางโดยใหเอกออกจากงาน

ทนทในวนท 31 ตลาคม 2546 นายจางตองจายสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาใหเอกเปนเงน 20,000 บาท 11. คาจาง ตามความหมายของพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 หมายถง เงน 12. สาระสาคญทแสดงใหเหนไดวาสญญานนเปนสญญาจางแรงงานไดแก อานาจบงคบบญชาของนายจาง 13. ตกลงการจางกนไมนอยกวา 1 ป ไมเกน 2 ป ถอวาเปนสญญาจาง ไมมกาหนดเวลาการจางแนนอน 14. สทธของนายจาง เรยกใหลกจางชดใชคนในกรณทนายจางไดใชคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลภายนอกเพอผลแหง

ละเมดซงลกจางไดกระทาไปในทางการทจาง 15. สญญาจางแรงงานอาจสนสดลงไดโดยไมตองบอกกลาวลวงหนาดวยเหต (ก) ลกจางตาย (ข) ตกลงกนเลกสญญา

(ค) ครบกาหนดระยะเวลาจางตามสญญา (ง) นายจางตายในกรณสาระสาคญอยมตวนายจาง

89

กฎหมายพาณชย ๑

16. สญญาจางแรงงานสนสดลง เพราะลกจางขาดคณสมบตในการเปนลกจางเนองจากเกษยณอายการทางาน นายจางไมตองบอกกลาวลวงหนาตามระยะเวลาทกฎหมายกาหนด ไมตองจายสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนา และไมตองจายคาชดเชย

17. อวนเปนลกจางรายเดอน ไดคาจางเดอนละ 15,000 บาท กาหนดจายคาจางทกวนท 15 และวนสนเดอน หากนายจางตองการเลกจางอวนในวนท 31 ตลาคม 2546 นายจางตองบอกกลาวลวงหนาใหอวนทราบ กอน 15 ตลาคม 2546

18. หากนายจางตองการเลอกจางโดยใหอวนออกจากงานทนทในวนท 31 ตลาคม 2546 นายจางตองจายเงนสนจางแทนการบอกกลาวลวงหนาใหอวนเปนเงน 15,000 บาท

90

กฎหมายพาณชย ๑

13. จางทาของ สญญาจางทาของเปนสญญาตางตอบแทนชนดหนง ซงมสาระสาคญตางกนกบเอกเทศสญญาเรองซอขายและจางแรงงาน ในสวนทเกยวกบวตถทประสงคแหงสญญา แยกความแตกตางของสญญาจางทาของกบเอกเทศสญญาอนๆ มความสาคญ เพราะหนาทและความรบผดชอบของคสญญาแตกตางกนในประการสาคญหลายประการ

บทบญญตทวไปใน ปพพ. วาดวยสญญาตางตอบแทน ยอมนามาใชบงคบกบกรณจางทาของไดเทาทไมขดหรอแยงกบบทบญญตในลกษณะจางทาของ

สญญาจางทาของมวตถประสงคแหงสญญาเปนการงานทรบจดทา ดงนนผทรบจางจะปฏบตงานอยางใดผวาจางกไมมอานาจควบคมสงการ ผวาจางมเพยงสทธทจะเขาตรวจตราการทางานใหเปนไปตามวตถประสงคทตกลงไว

สญญาจางทาของมสาระสาคญอยทผลงานอนเปนประโยชนแกผวาจาง กฎหมายจงใหสทธผวาจางทจะเลกสญญาไดทกขณะ โดยตองเสยคาสนไหมทดแทนใหผรบจางเพอความเสยหายอยางใดๆ อนเกดแตการเลกสญญานน

สทธเรยกรองในหนจางทาของมอายความ 1 ป

1. ลกษณะทวไปของสญญาจางทาของ

สญญาจางทาของเปนเอกเทศสญญาซงบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชย สญญาจางทาของเปนสญญาตางตอบแทนชนดหนง สญญาจางทาของมวตถประสงคแหงสญญาคอผลสาเรจแหงการงานทวาจาง สญญาจางทาของไมมแบบ ไมตองทาเปนหนงสอกใชบงคบได สญญาจางทาของตางจากสญญาจางแรงงานและสญญาซอขายในประการสาคญหลายประการ

การยกเวนความแตกตางและกาหนดลกษณะของกฎหมายวาเปนจางทาของ หรอจางแรงงานหรอซอขาย ทาใหหนาทความรบผดชอบตามกฎหมายของคกรณแตกตางกน และกาหนดเวลาใชสทธเรยกรองในหนตามสญญาแตละลกษณะกแตกตางกนดวย

1.1 สาระสาคญของสญญาจางทาของ (ม.587)

มาตรา 587 อนวาจางทาของนน คอสญญาซงบคคลคนหนงเรยกวาผรบจาง ตกลงจะทาการงานสงใดสงหนงจนสาเรจใหแกบคคลอกคนหนง เรยกวาผวาจาง และผวาจางตกลงจะใหสนจางเพอผลสาเรจแหงการททานน

สาระสาคญของสญญาจางทาของมดงตอไปน 1. เปนสญญาตางตอบแทนซงคกรณตางมหนาทตองปฏบตตอบแทนกน กลาวคอ ผวาจางตองใหสนจางตอบแทนและผรบจางตองทาการงานใหเปนผลสาเรจ

2. เปนสญญาทมงถงความสาเรจของการงานทวาจางมใชมงหมายถงวธปฏบตงานหรอการโอนกรรมสทธในทรพย 3. เปนสญญาทไมมแบบ กลาวคอเปนสญญาซงเพยงคกรณตกลงกนกบงคบกนได 4. ผวาจางไมมอานาจบงคบบญชาผรบจาง แตมสทธตรวจตราการงานทวาจางตลอด เวลาทผรบจางดาเนนการอย

1.2 ขอแตกตางระหวางสญญาจางทาของกบสญญาจางแรงงานและสญญาซอขาย

ก. สญญาจางทาของมงหมายถงผลสาเรจของงาน

ข. ผรบจางสามารถมอบหมายใหบคคลอนรบจางชวงทางานอกทอดหนงได (ม.607)

ค. ผรบจางตองจดหาเครองมอเอง (ม.588)

91

กฎหมายพาณชย ๑

ยกตวอยางขอเทจจรงทเปนสญญาจางทาของสญญาซอขายสญญาจางแรงงานมาอยางละ 1 ตวอยาง (1) สญญาจางทาของ เชน ก. ตกลงให ข. ทาลงไมบรรจสนคาของ ก. ซง ก. จะสงไปขายยงตางจงหวดจานวน 500 ใบ กาหนดสงมอบภายใน 3 เดอน นบแตวนวาจาง (2) สญญาซอขายเชน ก. ตกลงซอภาชนะชนดทเปนลงทาดวยไม เพอใชบรรจสนคาของตนจานวน 500 ใบ ราคาใบละ 300 บาท จากรานขายวสดเครองใชแหงหนง โดยตกลงใหทางรานขนไปสงใหทสานกงานของ ก. เมอสงมอบเรยบรอยจงชาระราคา (3) สญญาจางแรงงาน เชน ก. ตกลงวาจาง ข. ใหบรรจสนคา 5,000 ชนลงในภาชนะทเปนลงไมเพอสงไปตางจงหวด ข. คดคาปวยการวนละ 100 บาท ในการบรรจสนคานน ข. จะตองระวงมใหสนคาชารดเสยหาย ทงน ก. มวธบรรจโดยเฉพาะ

2. หนาทและความรบผดชอบของผรบจาง

วตถประสงคของสญญาจางทาของคอผลสาเรจของการทางานทวาจาง การจดหาเครองมอในการทางานเปนหนาทของผรบจาง การจดหาสมภาระนน ถาผรบจางเปนฝายหาตองหาชนดทด เพอใหผลสาเรจของการงานเปนประโยชนแกผวาจางตามสมควร แตถาหากผวาจางจดหาสมภาระมาใหผรบจางตองใชสมภาระดวยความระมดระวงมใหเปลองเสยเปลา ถาหากมสมภาระเหลออยตองคนแกผวาจาง

การรบจางทาของอาจแบงงานทรบจางใหแกผรบจางชวงทาได ถาหากงานนนมไดตองการความรความสามารถของตวผรบจาง แตผรบจางคงตองรบผดเพอความประพฤตหรอความผดใดๆ ของผรบจางชวง

การรบจางทาของ ผวาจางมสทธตรวจตราการงานททาเพยงเพอดวาเปนไปตามขอตกลงแหงการทจางหรอไม แตไมมอานาจควบคมชแนะบงคบบญชาผรบจางไดอยางนายจางตามสญญาจางแรงงาน

ผรบจางตองสงมอบงานทรบจางทาตามกาหนดเวลา แตถามไดกาหนดไวตองสงมอบในเวลาอนสมควร

ผรบจางตองรบผดในความชารดบกพรองทเกดจากทรพยทเปนการงานทรบจางทา 2.1 การจดหาเครองมอในการทางานและสมภาระ

สมภาระหมายถงวสดหรอเครองอปกรณทจะตองใชในการทางานใหสาเรจ เชน ไม หน ปน ทราย เครองหมาย เปนตน สมภาระนนกฎหมายมไดจากดวาเปนหนาทโดยเฉพาะของผวาจางหรอผรบจางหากแตกาหนดวาถาผรบจางจดหาตองจดหาชนดทด หมายความวาชนดทเหมาะสมกบงานทรบจาง

แตถาผรบจางจดหา กฎหมายมไดกาหนดวาจะตองจดหาชนดทดแตกลบกาหนดวาผรบจาง มหนาทตองไดรบสมภาระนนดวยความระมดระวง ประหยดอยาใหเปลองเสยเปลา ถามเหลอตองสง คนใหผวาจาง ทงนเพราะผวาจางจดหาสมภาระอยางใดมาให ผวาจางตองยอมรบตามสภาพอยางนน

ก. เครองมอในการทางาน (ม.588)

มาตรา 588 เครองมอตาง ๆสาหรบใชทาการงานใหสาเรจนนผรบจางเปนผจดหา ข. สมภาระ

ผรบจางเปนฝายจดหาสมภาระ (ม.589, 595, 603)

มาตรา 589 ถาสมภาระสาหรบทาการงานทกลาวนนผรบจางเปนผจดหา ทานวาตองจดหาชนดทด

มาตรา 595 ถาผรบจางเปนผจดหาสมภาระไซร ความรบผดของผรบจางในการบกพรองนน ทานใหบงคบดวยบทแหงประมวลกฎหมายน ลกษณะซอขาย

มาตรา 603 ถาผรบจางเปนผจดหาสมภาระ และการทจางทานนพงทลายหรอบบสลายลงกอนไดสงมอบกนถกตองไซร ทานวาความวนาศอนนนตกเปนพบแกผวาจาง หากความวนาศนนมไดเปนเพราะการกระทาของผรบจาง ในกรณเชนวาน สนจางกเปนอนไมตองใช

92

กฎหมายพาณชย ๑

ผวาจางเปนฝายจดหาสมภาระ (ม.590, 591, 604) มาตรา 590 ถาสมภาระนนผวาจางเปนผจดหามาสง ทานใหผรบจางใชสมภาระดวยความระมดระวงและประหยดอยาใหเปลองเสยเปลาเมอทาการงานสาเรจแลว มสมภาระเหลออยกใหคนแกผวาจาง มาตรา 591 ถาความชารดบกพรองหรอความชกชาในการททานนเกดขนเพราะสภาพแหงสมภาระซงผวาจางสงใหกด เพราะคาสงของผวาจางกด ทานวาผรบจางไมตองรบผด เวนแตจะไดรอยแลววาสมภาระนนไมเหมาะ หรอวาคาสงนนไมถกตองและมไดบอกกลาวตกเตอน

มาตรา 604 ถาผวาจางเปนผจดหาสมภาระ และการทจางทานนพงทลายหรอบบสลายลงกอนไดสงมอบกนถกตองไซร ทานวาความวนาศนนตกเปนพบแกผวาจาง หากความวนาศนนมไดเปนเพราะการกระทาของผรบจาง 2.2 การแบงงานบางสวนแกผรบจางชวง (ม.607) มาตรา 607 ผรบจางจะเอาการทรบจางทงหมดหรอแบงการแตบางสวนไปใหผรบจางชวงทาอกทอดหนงกได เวนแตสาระสาคญแหงสญญานนจะอยทความรความสามารถของตวผรบจาง แตผรบจางคงตองรบผดเพอความประพฤตหรอความผดอยางใด ๆ ของผรบจางชวง

บรษทกอสรางจากด ทาสญญารบเหมากอสรางสะพานขามแมนาบางประกงกบกรมทางหลวงแผนดน สญญากาหนด ไววาใหสงมอบงานใหเสรจภายใน 2 ป นบแตวนทาสญญา ในระหวางการดาเนนการกอสราง บรษทกอสรางจากดจะใหบรษทอนเขาดาเนนการบางสวนไดหรอไม ป.พ.พ. มาตรา 607 กาหนดวา ผรบจางมสทธจะเอาการทรบจางทงหมดหรอแตบางสวนไปใหผรบจางชวงทาอกทอดหนงกได เวนแตสาระสาคญแหงสญญานนจะอยทความรความสามารถของตวผรบจาง ทงนผรบจางตองรบผดเพอความประพฤตหรอความผดอยางใดๆ ของผรบจางชวง ตามอทาหรณ บรษทกอสรางจากด อาจมอบงานบางสวนใหบรษทอนเขาดาเนนงานไดแตบรษทกอสรางจากด ยงคงตองรบผดตอผวาจางคอกรมทางหลวงแผนดนในความเสยหายทเกดขนเพราะความประพฤตหรอความผดของผรบจางชวง

2.3 การยอมใหผวาจางหรอตวแทนตรวจตรางานททา (ม.592) มาตรา 592 ผรบจางจาตองยอมใหผวาจางหรอตวแทนของผวาจางตรวจตราการงานไดตลอดเวลาททาอยนน

ระหวางการทางานของผรบจาง ผวาจางมสทธเขาตรวจตราการงานททาไดหรอไม เพราะเหตใด

กฎหมายกาหนดใหเปนสทธของผวาจาง หรอตวแทนในอนทจะเขาตรวจตราการงานทวาจางไดตลอดเวลาทผรบจางทาอย (ป.พ.พ. มาตรา 592) ทงน ดวยเหตผลทวา ผวาจางควรมโอกาสไดตรวจตราการงานหากมกรณผดพลาดบกพรองไมตรงตามขอตกลง จะไดแกไขมใหเกดความเสยหายจนแกไขไมได

2.4 การสงมอบงานใหทนเวลา (ม.596, 597, 591, 593, 599) มาตรา 596 ถาผรบจางสงมอบการททาไมทนเวลาทไดกาหนดไวในสญญากด หรอถาไมไดกาหนดเวลาไวในสญญาเมอลวงพนเวลาอนควรแกเหตกด ผวาจางชอบทจะลดสนจางลง หรอถาสาระสาคญแหงสญญาอยทเวลา กชอบทจะเลกสญญาได มาตรา 597 ถาผวาจางยอมรบมอบการททานนแลวโดยมไดอดเออน ผรบจางกไมตองรบผดเพอการทสงมอบเนนชา มาตรา 591 ถาความชารดบกพรองหรอความชกชาในการททานนเกดขนเพราะสภาพแหงสมภาระซงผวาจางสงใหกด เพราะคาสงของผวาจางกด ทานวาผรบจางไมตองรบผด เวนแตจะไดรอยแลววาสมภาระนนไมเหมาะ หรอวาคาสงนนไมถกตองและมไดบอกกลาวตกเตอน

93

กฎหมายพาณชย ๑

มาตรา 593 ถาผรบจางไมเรมทาการในเวลาอนควร หรอทาการชกชาฝาฝนขอกาหนดแหงสญญากด หรอทาการชกชาโดยปราศจากความผดของผวาจาง จนอาจคาดหมายลวงหนาไดวาการนนจะไมสาเรจภายในกาหนดเวลาทไดตกลงกนไวกด ผวาจางชอบทจะเลกสญญาเสยได มพกตองรอคอยใหถงเวลากาหนดสงมอบของนนเลย

มาตรา 599 ในกรณทสงมอบเนนชาไปกด หรอสงมอบการททาชารดบกพรองกด ทานวาผวาจางชอบทจะยดหนวงสนจางไวได เวนแตผรบจางจะใหประกนตามสมควร

แดงรบจางตดชดววาหใหแกขาว ซงกาหนดวนมงคลสมรสไวในวนท 9 เมษายน แดงและขาวตกลงวาจะใหสงมอบชดววาหใหในวนท 5 เมษายน กอนวนงาน 3 วน เพอใหขาวมโอกาสไดลองสรวมดวนท 5 เมษายน แดงไมอาจสงมอบได เพราะแดงยงไมไดลงมอตดเยบลวงมาจนถงวนท 8 เมษายน แดงจงเรมลงมอตดเยบ แดงรบรองกบขาววาตนสามารถตดใหทนวนแตงงานแนนอน ดงนนขาวมสทธบอกเลกสญญาไดหรอไม กรณตามปญหาเปนเรองทผรบจางผดสญญาไมอาจสงมอบงานทรบจดทาใหผวาจางไดตามกาหนดเวลาทตกลงไวในสญญา ป.พ.พ. มาตรา 596 บญญตวา “ถาผรบจางสงมอบการททาไมทนเวลาทไดกาหนดไวในสญญากด หรอถาไมไดกาหนดเวลาไวในสญญา เมอลวงพนเวลาอนควรแกเหตกด ผวาจางชอบทจะไดลดสนจางหรอถาสาระสาคญแหงสญญาอยทเวลากชอบทจะเลกสญญาได”

ดงนนขาวจงมสทธบอกเลกสญญาจางทาของกบแดงไดโดยไมตองยอมผอนเวลาใหแดงเพราะสญญาจางตดเสอววาหนเปนสญญาซงถอวาเวลาทกาหนดไวในสญญาเปนสาระสาคญหากแดงไมอาจตดเยบเสอววาหใหขาวไดตามกาหนด การงานตามสญญาทวาจางกนยอมไรประโยชนแกผวาจาง เชน แดงสงมอบเสอหลงวนพธแตงงานหรอลวงหนาเพยง 1 วน และขาวกใสไมได เพราะมขอบกพรองและแกไขไมทนเวลา เหลานเปนตน

อนง ในกรณดงกลาว ขาวมสทธเรยกคาเสยหายจากการทแดงผดสญญาไมสงมอบการงานใหตามกาหนดเวลาในสญญาดวย หากขาวมความเสยหายเนองจากผดสญญาเชน ทาใหขาวตองเสยเงนซอชดววาหทแพงกวาปกตเปนตน

2.5 ความรบผดเพอความชารดบกพรอง

1. ความชารดบกพรองเกดจากสมภาระทผวาจางจดให a. ผรบจางไมตองรบผด ม.591

2. ความชารดบกพรองอาจเกดขนในขณะททาการงานยงไมเสรจสมบรณได a. ความรบผดผรบจางในมาตรา 594

3. ความชารดบกพรองภายหลงการสงมอบงานจาง มาตรา 594 ถาในระหวางเวลาททาการอยนนเปนวสยจะคาดหมายลวงหนาไดแนนอนวา การททานนจะสาเรจอยางบกพรองหรอจะเปนไปในทางอนฝาฝนขอสญญาเพราะความผดของผรบจางไซร ผวาจางจะบอกกลาวใหผรบจางแกไขสงทบกพรองใหคนด หรอทาการใหเปนไปตามสญญา ภายในเวลาอนสมควรซงกาหนดใหในคาบอกกลาวนนกได ถาและคลาดกาหนดนนไปทานวาผวาจางชอบทจะเอาการนนใหบคคลภายนอกซอมแซมหรอทาตอไปไดซงผรบจางจะตองเสยงความเสยหายและออกคาใชจายทงสน

ก. ตกลงจาง ข. ซอมรถยนตนงใหอยในสภาพเรยบรอย โดยให ข. เปนผจดหาวสดทกอยางปรากฏวาเบรกท ข. จดการซอมนนใชไมได เพราะวสดทใชซอมมคณภาพเสอม โดยท ก. และ ข. กไมเคยรมากอน ดงน ข. ตองรบผดตอ ก. หรอไม การทเบรกใชไมได เพราะวสดทใชซอมมคณภาพเสอมเปนความชารดอนเปนเหตใหเสอมความเหมาะสมแกประโยชนอนมงจะใชตามปกต แม ข. ผรบจางไมรมากอนกตองรบผดตอ ก. ตามมาตรา 595 และมาตรา 472

3. หนาทความรบผดชอบของผวาจาง

เมอผรบจางทาการงานสาเรจ ผวาจางมหนาทรบมอบงานนน

ผวาจางมหนาทชาระสนจางตอบแทนผลสาเรจของการงานทวาจาง

94

กฎหมายพาณชย ๑

การชาระสนจางอาจชาระเมอรบมอบการงานทงหมด แตจะมการตกลงชาระเปนสวนๆ โดยรบมอบงานเปนสวนๆ กอาจทาได

ผวาจางอาจยดหนวงไมชาระสนจางไดในกรณทกฎหมายกาหนดไว เชน สงมอบงานเกนกาหนดระยะเวลาหรองานนนชารดบกพรอง

3.1 การรบมอบการททาตามสญญาจางทาของและการชาระสนจาง (ม.602) มาตรา 602 อนสนจางนนพงใชใหเมอรบมอบการททา ถาการททานนมกาหนดวาจะสงรบกนเปนสวน ๆ และไดระบจานวนสนจางไวเปนสวน ๆ ไซร ทานวาพงใชสนจางเพอการแตละสวนในเวลารบเอาสวนนน

ในสญญาจางทาของสนจางพงชาระกนเมอใด

ป.พ.พ. มาตรา 600 บญญตเรองกาหนดเวลาชาระสนจางไวดงน 1. ใชเมอรบมอบการงานทวาจางใหทา 2. ถามการกาหนดจะสงรบกนเปนสวนๆ และระบจานวนสนจางไวเปนสวนๆ พงใชสทธจางแตละสวนในเวลารบเอาสวนนน

นอกจากน คกรณในสญญาจางทาของมสทธทจะกาหนดเวลาชาระสนจางไวแตกตางจากทกฎหมายบญญตดงกลาวแลวได 3.2 สทธยดหนวงสนจางของผวาจาง (ม.599) มาตรา 599 ในกรณทสงมอบเนนชาไปกด หรอสงมอบการททาชารดบกพรองกด ทานวาผวาจางชอบทจะยดหนวงสนจางไวได เวนแตผรบจางจะใหประกนตามสมควร

ผวาจางจะใชสทธยดหนวงสนจางไวไดในกรณใดบาง ผวาจางจะใชสทธยดหนวงไวในกรณทผรบจางสงมอบงานเนนชา หรอสงมอบการททาชารดบกพรอง ทงสองกรณน ถาผรบจางไมใหประกนการปฏบตการชาระหนตามสมควร กฎหมายใหสทธผวาจางในอนทจะยดหนวงไวซงสนจางได

ผวาจางในสญญาจางทาของอาจใชสทธในฐานะเจาหนคาสนจางเพอขอรบชาระหนกอนเจาหนสามญเพยงใด

ปพพ. มาตรา 275 บญญตวา “บรมสทธในมลจางทาของเปนการทางานขนบนอสงหารมทรพยนนใชสาหรบเอาสนจางคาทาของเปนการงานอนผกอสราง สถาปนก หรอผรบจาง ไดทาลงบนสงหารมทรพยของลกหนและมอยเหนออสงหารมทรพยอนนน

อนง บรมสทธนยอมเกดมขนตอเมออสงหารมทรพยนนมราคาเพมขนในปจจบนเพราะการทไดทาขนนน และมอยเพยงเหนอราคาทเพมขนเทานน”

เพราะฉะนน ในกรณทมการจางทางานซงทาขนบนอสงหารมทรพย ผรบจางคอผกอสรางมบรมสทธหรอสทธเรยกรองใหชาระหนกอนเจาหนสามญ เฉพาะเหนออสงหารมทรพยและมอยเพยงเหนอราคาอสงหารมทรพยทเพมขนเพอสงปลกสรางทผรบจางทาลงไวเทานนหากราคาอสงหารมทรพยนนมได เพมขนแตอยางใด ผรบจางหามสทธเรยกรองใหชาระหนคาจางทาของกอนเจาหนอนๆ แตประการใดไม

4. ความระงบแหงสญญาจางทาของ

สญญาจางทาของระงบเมอการงานทรบจดทาสาเรจสมบรณตามขอสญญา และมการสงมอบและรบมอบกนแลว

สญญาจางทาของอาจระงบลงเมอคกรณฝายทมสทธบอกเลกสญญาไดใชสทธนน โดยบทบญญตลกษณะจางทาของ 4.1 การระงบโดยผลของกฎหมาย

1. ระงบเมอปฏบตตามขอสญญาจางทาของเสรจสมบรณ 2. ระงบเมอการชาระหนกลายเปนพนวสย เปนกรณทการงานทจางวนาศไปทงหมดกอนสงมอบ

95

กฎหมายพาณชย ๑

3. สาระสาคญแหงสญญาจางอยทความรความสามารถของตวผรบจางและผรบจาง ตาย หรอตกเปนผไมสามารถทาการจางตอไปได

มาตรา 606 ถาสาระสาคญแหงสญญาอยทความรความสามารถของตวผรบจางและผรบจางตายกด หรอตกเปนผไมสามารถทาการทรบจางนนตอไปไดดวยมใชเพราะความผดของตนกด ทานวาสญญานนยอมเปนอนสนลง ถาและการสวนทไดทาขนแลวนนเปนประโยชนแกผวาจางไซรทานวาผวาจางจาตองรบเอาไวและใชสนจางตามสมควรแกสวนนน ๆ

ก. ตกลงวาจาง ข. ใหวาดภาพสนามน ขณะทภาพยงวาดไมเสรจ ข. ประสบอบตเหตทางรถยนตถงแกความตาย ดงนถอวาสญญาจาง ข. ระงบหรอไม สญญาระงบลง ตามมาตรา 606

4.2 การระงบเมอบอกเลกสญญาโดยบทบญญตแหงกฎหมายวาดวยจางทาของ

ก. ผรบจางไมเรมทาการในเวลาอนควร (มาตรา 593) มาตรา 593 ถาผรบจางไมเรมทาการในเวลาอนควร หรอทาการชกชาฝาฝนขอกาหนดแหงสญญากด หรอทาการชกชาโดยปราศจากความผดของผวาจาง จนอาจคาดหมายลวงหนาไดวาการนนจะไมสาเรจภายในกาหนดเวลาทไดตกลงกนไวกด ผวาจางชอบทจะเลกสญญาเสยได มพกตองรอคอยใหถงเวลากาหนดสงมอบของนนเลย

ข. ผรบจางสงมอบการททาไมทนเวลา (มาตรา 596) มาตรา 596 ถาผรบจางสงมอบการททาไมทนเวลาทไดกาหนดไวในสญญากด หรอถาไมไดกาหนดเวลาไวในสญญาเมอลวงพนเวลาอนควรแกเหตกด ผวาจางชอบทจะลดสนจางลง หรอถาสาระสาคญแหงสญญาอยทเวลา กชอบทจะเลกสญญาได ค. ผวาจางบอกเลกสญญา (มาตรา 605) มาตรา 605 ถาการทจางยงทาไมแลวเสรจอยตราบใด ผวาจางอาจบอกเลกสญญาได เมอเสยคาสนไหมทดแทนใหแกผรบจางเพอความเสยหายอยางใด ๆ อนเกดแตการเลกสญญานน

เปรมจตตกลงใหเปรมใจทารองเทาไมให 10 ค ราคาคละ 20 บาท ขณะทเปรมจตเรมตดไมเพอใชทารองเทา เปรมจตเกดเปลยนใจไมตองการเอารองเทาไม เปรมจตจงบอกเลกขอตกลงทใหไวแกเปรมใจ ดงน เปรมจตมสทธบอกเลกสญญาหรอไม เปรมใจมสทธเรยกรองอยางใดไดบาง ปพพ. มาตรา 605 บญญตวา “ถาการทจางยงทาไมแลวเสรจอยตราบใด ผวาจางอาจบอกเลกสญญาได เมอเสยคาสนไหมทดแทนใหแกผรบจางเพอความเสยหายอยางใดๆ อนเกดแตการเลกสญญานน”

ดงนนตามปญหาเปรมจตมสทธบอกเลกสญญาวาจางทารองเทากบเปรมใจได แตตวเปรมใจเสยหายเพราะการบอกเลกสญญานน เปรมจตตองรบผด เชน เปรมใจตดไมและกลงเพอทารปรองเทาไปแลว 10 ค หรอคาใชจายตางๆ ทเปรมใจอาจตองเสยไปเชนซอไมชนดพเศษ จางคนบรรทกไมมาใหเปนตน เหลาน เปรมใจสามารถเรยกใหเปรมจตชดใชแกตนได

5. อายความ

สทธเรยกรองในหนตามสญญาจางทาของมอายความตามทกฎหมายกาหนดไว ความรบผดของผวาจางและผรบจางตามสญญาจางทาของมหลายชนด เชน ความชารดบกพรอง การชาระคาจาง สทธเรยกรองใหผรบจางรบผดเพอการชารดบกพรองมกาหนดเวลาหนงป นบแตวนทปรากฏการชารดบกพรอง ผรบจางตองใชสทธเรยกรองใหผวาจางจายคาทาของ (สนจาง) หรอเงนทดรองจายภายในกาหนดเวลา 2 ป นบแตวนทอาจเรยกรองได

96

กฎหมายพาณชย ๑

ในกรณทไมมกฎหมายกาหนดเวลาใหคสญญาจางทาของใชสทธเรยกรองใหใชบทบญญตทวไปเรองกาหนดอายความคอ 10 ป

5.1 ระยะเวลาอายความในเรองความรบผดเพอความชารดบกพรอง (ม.600, 601)

มาตรา 600 ถามไดกาหนดไวเปนอยางอนในสญญาไซร ทานวาผรบจางจะตองรบผดเพอการททาชารดบกพรอง เพยงแตทปรากฏขนภายในปหนงนบแตวนสงมอบ หรอทปรากฏขนภายในหาป ถาการททานนเปนสงปลกสรางกบพนดน นอกจากเรอนโรงทาดวยเครองไม แตขอจากดนทานมใหใชบงคบเมอปรากฏวาผรบจางไดปดบงความชารดบกพรองนน

มาตรา 601 ทานหามมใหฟองผรบจางเมอพนปหนง นบแตวนการชารดบกพรองไดปรากฏขน

อายความฟองรอง เพอความรบผดในความชารดบกพรองตามสญญาจางทาของมกาหนดระยะเวลาเทาใด

มอายความ 1 ป ตามมาตรา 601

5.2 อายความเรยกรองคาทาของและเงนทดรองจาย (ม.193/34) มาตรา 193/34 สทธเรยกรองดงตอไปน ใหมกาหนดอายความสองป (1) ผประกอบการคาหรออตสาหกรรม ผประกอบหตถกรรมผประกอบศลปอตสาหกรรมหรอชางฝมอ เรยกเอาคาของทไดสงมอบคาการงานทไดทา หรอคาดแลกจการของผอน รวมทงเงนทไดออกทดรองไปเวนแตเปนการทไดทาเพอกจการของฝายลกหนนนเอง (2) ผประกอบเกษตรกรรมหรอการปาไม เรยกเอาคาของทไดสงมอบอนเปนผลตผลทางเกษตรหรอปาไม เฉพาะทใชสอยในบานเรอนของฝายลกหนนนเอง (3) ผขนสงคนโดยสารหรอสงของหรอผรบสงขาวสาร เรยกเอาคาโดยสาร คาระวาง คาเชา คาธรรมเนยม รวมทงเงนทไดออกทดรองไป

(4) ผประกอบธรกจโรงแรมหรอหอพก ผประกอบธรกจในการจาหนายอาหารและเครองดม หรอผประกอบธรกจสถานบรการตามกฎหมายวาดวยสถานบรการเรยกเอาคาทพก อาหารหรอเครองดม คาบรการหรอคาการงานทไดทาใหแกผมาพกหรอใชบรการ รวมทงเงนทไดออกทดรองไป

(5) ผขายสลากกนแบง สลากกนรวบ หรอสลากทคลายคลงกนเรยกเอาคาขายสลาก เวนแตเปนการขายเพอการขายตอ

(6) ผประกอบธรกจในการใหเชาสงหารมทรพย เรยกเอาคาเชา (7) บคคลซงมไดเขาอยในประเภททระบไวใน (1) แตเปนผประกอบธรกจในการดแลกจการของผอนหรอรบทางานการตาง ๆ เรยกเอาสนจางอนจะพงไดรบในการนน รวมทงเงนทไดออกทดรองไป

(8) ลกจางซงรบใชการงานสวนบคคล เรยกเอาคาจางหรอสนจางอยางอนเพอการงานททา รวมทงเงนทไดออกทดรองไป หรอนายจางเรยกเอาคนซงเงนเชนวานนทตนไดจายลวงหนาไป

(9) ลกจางไมวาจะเปนลกจางประจา ลกจางชวคราว หรอลกจางรายวน รวมทงผฝกหดงาน เรยกเอาคาจางหรอสนจางอยางอนรวมทงเงนทไดออกทดรองไป หรอนายจางเรยกเอาคนซงเงนเชนวานนทตนไดจายลวงหนาไป

(10) ครสอนผฝกหดงาน เรยกเอาคาฝกสอนและคาใชจายอยางอนตามทไดตกลงกนไว รวมทงเงนทไดออกทดรองไป

(11) เจาของสถานศกษาหรอสถานพยาบาล เรยกเอาคาธรรมเนยมการเรยนและคาธรรมเนยมอน ๆ หรอคารกษาพยาบาลและคาใชจายอยางอน รวมทงเงนทไดออกทดรองไป

97

กฎหมายพาณชย ๑

(12) ผรบคนไวเพอการบารงเลยงดหรอฝกสอน เรยกเอาคาการงานททาใหรวมทงเงนทไดออกทดรองไป

(13) ผรบเลยงหรอฝกสอนสตว เรยกเอาคาการงานททาใหรวมทงเงนทไดออกทดรองไป

(14) ครหรออาจารย เรยกเอาคาสอน

(15) ผประกอบวชาชพเวชกรรม ทนตกรรม การพยาบาลการผดงครรภ ผประกอบการบาบดโรคสตว หรอผประกอบโรคศลปะสาขาอนเรยกเอาคาการงานททาใหรวมทงเงนทไดออกทดรองไป

(16) ทนายความหรอผประกอบวชาชพทางกฎหมาย รวมทงพยานผเชยวชาญ เรยกเอาคาการงานททาให รวมทงเงนทไดออกทดรองไปหรอคความเรยกเอาคนซงเงนเชนวานนทตนไดจายลวงหนาไป

(17) ผประกอบวชาชพวศวกรรม สถาปตยกรรม ผสอบบญชหรอผประกอบวชาชพอสระอน เรยกเอาคาการงานททาให รวมทงเงนทไดออกทดรองไป หรอผวาจางใหประกอบการงานดงกลาวเรยกเอาคนซงเงนเชนวานนทตนไดจายลวงหนาไป

ก. วาจาง ข. ใหปลกเรอนไทยกลางสระนา 1 หลง วสดทใชในการกอสราง ข. เปนผจดหาทงสนเมอ ข. สรางเสรจสงมอบให ก. เรยบรอยแลว ตอมาอก 1 ป ความจงปรากฏแก ก. วาเสาเรอนไทยท ข. ปลกนนเปนไมทผงายเมอคานงถงสภาพทตองแชอยในนาและเสาเรอน 2 ตนเรมผดงน ก. มสทธเรยกให ข. รบผดในความชารดบกพรองหรอไม หากปรากฏวา ข. เลอกใชไมทมราคาตาเพราะตองการลดตนทนในการกอสรางทงๆ ทรอยวาคณภาพไมเหมาะกบงาน

ก. มสทธเรยกให ข. รบผดได แมตามหลกเรองความรบผดทบญญตไวในมาตรา 600 วาผรบจางตองรบผดเพอการททาชารดบกพรองเพยงแตทปรากฏขนภายในหนงปนบแตวนสงมอบ หรอปรากฏภายในหาปถาการททานนเปนสงปลกสรางกบพนดนนอกจากเรอนโรงทาดวยเครองไม กรณตามปญหาเปนเรองโรงเรอนทาดวยเครองไม ปลกลงในสระ ผรบจางตองรบผดในความชารดบกพรองทปรากฏภายใน 1 ป ภายหลงการสงมอบไมใชหาปเหมอนกรณเปนสงปลกสรางตดพนดน แต ก. ตองใชสทธฟอง ข. ภายใน 1 ป นบแตเหนความชารดบกพรองตามมาตรา 601 ซงบญญตวา “ทานหามมใหฟองผรบจางเมอพนปหนงนบแตวนการชารดบกพรองไดปรากฏขน”

มฉะนน ก. สนสทธฟองคดเรยกให ข. รบผด

แบบประเมนผล หนวยท 13

1. ความหมายของสญญาจางทาของทสมบรณทสด สญญาจางทาของเปนสญญาตางตอบแทนทคกรณ 2 ฝาย คอฝายหนงเรยกวาผวาจาง อกฝายหนงเรยกวาผรบจาง โดยมวตถประสงคสญญาเปนผลสาเรจแหงงานทวาจาง

2. ความสมบรณของสญญาจางทามขนเมอ คสญญาไดตกลงกน 3. นาย ก. จางใหนาย ข. นวดขาวในลานใหเสรจภายใน 1 วน โดยใหคาจางเปนขาวสาร 1 กระสอบ ดงน ขอตกลง

ดงกลาวจะเปน สญญาจางทาของเพราะขาวสารเปนสนจางใหนาย ข. นวดขาว 4. ก. ตกลงวาจางให ข. สรางบาน โดย ก. เปนผจดหาวสดมาเอง เนองจากเกรงวา ข. จะใชวสดกอสรางไมดพอ แต

ก. ไมมความรในเรองกอสรางจงจดหาวสดทไมตรงตามมาตรฐานมาใช เมอบานสรางเสรจลง กอน ข. สงมอบบานให ก. คานหกทาใหหลงคายบ ดงน ข. ผรบจางตองรบผดตอ ก. หรอไม ไมตองรบผดเพราะ ก. เปนผจดหาสมภาระความวนาศกตกเปนพบแก ก. ผวาจาง

5. กบวาจางเขยดสรางทาวนเฮาส 1 แถว จานวน 10 หอง ดงน เขยดไปจางองใหรบเหมาไปอกตอหนง ในการกอสรางนน ปาดลกจางขององไดผสมปนซเมนตไมไดมาตรฐาน ทาใหทาวนเฮาสมรอยราว ดงนเขยดจะตองรบผดตอกบหรอไม ตองรบผดเพราะเขยดผรบจางยงคงตองผกพนตอกบผวาจางในความประพฤตหรอความผดใดๆของผอนผรบชวง

6. แสงจางศลปวาดภาพเหมอนของภรยา ในระหวางทภาพยงไมเสรจ แสงเขามาตรวจตราภาพวาทศลปทาอยตลอดเวลา จนศลปราคาญจงวาดภาพใหอยางใชฝมอไมเตมท ภาพวาดออกมาไมสวยเทาทควร แสงปฏเสธไมยอมรบการสงมอบและไมยอมชาระสนจางแกศลป ดงนศลปจะฟองเรยกสนจางจากแสงโดยอางวาตนไมตองรบผด

98

กฎหมายพาณชย ๑

ในผลงาน เนองจากแสงใชอานาจบงคบบญชาแกศลป ดงนขออางของศลปจะฟงไดหรอไม ฟงไมได เพราะการทแสงเขาไปตรวจตรางานททาอยมสทธทาไดตามกฎหมาย ไมใชเปนเรองการใชอานาจบงคบบญชาแตอยางใด

7. นายดาจางบรษทเหลองสรางเรอนหอ 1 หลง กาหนดใหเสรจภายใน 3เดอน เรมสญญาเดอนมกราคม 2526 แตเวลาไดลวงเลยมาจนตนเดอนมนาคม 2526 แลว บานมเพยงเสาเขม ดงน นายดาเกรงวาเรอนหอจะเสรจไมทนตามกาหนด นายดาจงบอกเลกสญญากบบรษทเหลอง ดงน นายดามสทธทาไดหรอไม ทาได เพราะบรษทเหลองทาการชกชาซงไมใชความผดของนายดา และอาจคาดหมายลวงหนาไดวาเรอนหอจะไมสาเรจภายในกาหนดเวลาทตกลงกนไว

8. ในสญญาจางทาของ ถาผรบจางเปนผจดหาสมภาระ ความรบผดของผรบจางในการบกพรองนน กฎหมายใหนาบทบญญต ในลกษณะซอขาย มาใช

9. เมอไดมการสงมอบทรพยสนอนเปนวตถแหงสญญา ในสญญาจางทาของแลว ปรากฏวาทรพยสนทสงมอบมความชารดบกพรอง ผวาจางตองฟองผรบจางภายในกาหนด 1 ป นบแตวนชารดบกพรองไดปรากฏขน

10. นายดจางนายศรทนายความวาความ ปรากฏวาคดไปถงชนอทธรณ นายศรทนายความถงแกความตาย ดงน สญญาจางทนายความวาความสนสดลงหรอไม สญญาจางทนายความเปนสญญาจางทาของสาระสาคญแหงสญญาอยทความรความสามารถของตวทนายความผรบจางตายสญญายอมระงบสนลง

11. นายแมวเปนคนสวนของนายม ซงนายจางมไวเปนคนสวนประจา โดยใหเงนเดอนๆละ 800 บาท นายแมวมฝมอในการทาเฟอรนเจอร นายมจงจางใหนายแมวทาโตะเกาอรบแขกให 1 ชด โดยนายแมวคดคาจางในราคากนเองชดละ 1,000 บาท มขอตกลงวาใหนายแมวเปนคนซอหาไมมาโดยนายมอออกเงนซอให ดงนขอตกลงทนายมจางนายแมวเปน สญญาจางทาของ เพราะนายแมวตกลงจะทางานใหแกนายม สวนนายมใหสนจางเปนการตอบแทนแกนายแมว และมวตถประสงคแหงสญญาเปนผลสาเรจของงาน

12. สญญาจางทนายความเปนสญญาจางทาของ ดงนนความสมบรณแหงสญญาเกดขนเมอ แสดงเจตนาตกลงจางทนายความวาความ

13. นายนดจางใหนายนอยถางหญาในสวนหลงบานใหเสรจภายใน 1 วน โดยนายนดตกลงออกคาเทอมให ด.ช. หนอยลกนายนอย ดงนขอตกลงดงกลาวระหวางนายนดและนายนอย เปน สญญาจางทาของ เพราะคาเทอมลกเปนสนจางในการจางใหนายนอยถางหญา

14. ก. ตกลงจางให ข. ทาชนหนงสอโดย ก. ให ข. ผรบจางจดหาสมภาระมาเอง ข. นาไมเนอออนราคาถกมาทาชนหนงสอให ก. เมอทาเสรจ ข. ลองนาหนงสอไปวางดปรากฏวาชนหกลงมากอนสงมอบให ก. ดงน ข. จะเรยกสนจางจาก ก. ไดหรอไม เรยกไมได เพราะความวนาศจากการทชนหนงสอพงลงมาเปนความผดของผรบจางในการจดหาสมภาระมาเอง

15. แมวจางเหมยวสรางหางสรรพสนคา เหมยงจงไปจางเมธและมาก ผรบเหมากอสราง ทาการสรางหางสรรพสนคาอกตอหนง เนองจากตองเรงสรางใหเสรจภายในเวลาอนจากด เมธจงสงใหลกจางของตนทางานอยางเรงดวน ปรากฏวาคนงานใชเหลกผดขนาดในการวางโครงพน เปนเหตใหพนทรดลงกอนวนสงมอบ ดงนเหมยวตองรบผดตอแมวหรอไม รบผด เพราะเหมยวผรบจางยงคงตองผกพนตอแมวผวาจางในความประพฤตหรอความผดใดๆของผรบจางชวง

16. นายศกดาจางนายสมชายทาตใสถวยชาม ในระหวางทนายสมชายประกอบตอย นายศกดาเขามาตรวจตราอยเสมอ เนองจากเกรงวานายสมชายจะใชไมคณภาพไมดมาประกอบต นายสมชายมความราคาญพอนายศกดาเผลอจงเอาไมผมาใช ดงนนเมอตเสรจนายศกดาไมยอมรบการสงมอบตจากนายสมชายดงน นายสมชายจะฟองเรยกสนจางจากนายศกดาโดยอางวาตนไมตองรบผดกรณตไมไดมาตรฐาน เพราะนายศกดาไดมาใชอานาจบงคบบญชาแกตน

99

กฎหมายพาณชย ๑

และตนมสทธไดรบสนจาง ดงนขออางของนายสมชายฟงไดหรอไม ฟงไมได เพราะการทนายศกดาเขาไปตรวจตรางานททาอยมสทธทาไดตามกฎหมาย ไมใชเปนเรองการใชอานาจบงคบบญชาแตอยางใด

17. นายแดงจางบรษทเขยวสรางบาน 1 หลง กาหนดใหเสรจภายในภายใน 3 เดอน เรมงานเดอนมกราคม 2526 แตเวลาไดลวงเลยมาจนตนเดอนมนาคม 2526 แลวบานมเพยงเสาเขม ดงนนนายแดงเกรงวาบานจะไมเสรจทนฤกษขนบานใหม นายแดงจงบอกเลกสญญากบบรษทนายเขยว ดงนนายแดงมสทธทาไดหรอไม ทาได เพราะบรษทเขยวทาการชกชาซงไมใชความผดของนายแดง และอาจคาดหมายลวงหนาไดวาบานจะไมเสรจภายในกาหนดเวลาทตกลงกนไว

18. ในสญญาจางทาของ ถาผรบจางเปนผจดหาสมภาระความรบผดของผรบจางในการบกพรองนน กฎหมายใหนาบทบญญตในเรองลกษณะซอขายมาใช

19. เมอไดมการสงมอบทรพยสนอนเปนวตถแหงสญญาในสญญาจางทาของแลว ปรากฏวาทรพยสนทสงมอบมความชารดบกพรอง หากผวาจางไมฟองผรบจางภายในกาหนดเวลา อายความการฟองรองคดยอมสนสดลง เมอพน 1 ป นบแตวนการชารดบกพรองไดปรากฏขน

20. นาย ก. จางนาย ข. แกะสลกบานประตไมสกใหเมอนาย ก. แกะสลกไปไดครงบาน นาย ก. ถกรถชนสมองไดรบความกระทบกระเทอนไมสามารถกระทางานดงกลาวตอไปได ดงน สญญาจางแกะสลกบานประตสนสดลงหรอไม สญญาจางแกะสลกบานประตไมสกเปนสญญาจางทาของ สญญายอมสนสดลงเมอลกจางตกเปนผไมสามารถทาการทรบจางนนตอไปได

100

กฎหมายพาณชย ๑

14. รบขน สญญารบขนเปนสญญาตางตอบแทนชนดหนง ซงมสาระสาคญเกยวกบการขนสงของหรอคนโดยสารจากทแหงหนงไปยงอกแหงหนง โดยลกษณะแทจรงแลว สญญารบขนเปนสญญาจางทาของชนดหนงแตแตกตางจากสญญาจางทาของ กลาวคอ ผขนสงตองเปนผทประกอบอาชพทางการขนสงเปนการคาปกต สวนสญญาจางทาของทวไปนน กฎหมายมไดจากดวาผรบจางจะตองเปนผประกอบการคาในทางรบจางทาของเปนปกต

สญญารบขนเปนเอกเทศสญญาชนดหนง แตความสมบรณแหงสญญายงคงตองเปนไปตามหลกทวไปวาดวยนตกรรมสญญา เชน ความสมบรณแหงเจตนาและวตถประสงคอนชอบดวยกฎหมาย เปนตน

สญญารบขนตามทบญญตไวใน ปพพ. มสองประเภท คอ รบขนของและรบขนคนโดยสาร สวนการรบขนโดยการรถไฟและการขนไปรษณยภณฑกด การรบขนของทางทะเลกด ตองบงคบตามกฎหมายวาดวยการนน หาไดอยภายใตบงคบแหง ปพพ. ลกษณะรบขนแตอยางใดไม

สทธและหนาทระหวางคสญญาในสญญารบขนของ และสญญารบขนคนโดยสารกฎหมายบญญตไวแตกตางกน และในบางกรณใหนาบทบญญตเรองรบขนของไปใชบงคบแกกรณรบขนคนโดยสารโดยอนโลม

1. ลกษณะทวไปของสญญารบขน

สญญารบขนเปนเอกเทศสญญาประเภทหนง สญญารบขนเปนสญญาตางตอบแทน ซงอยในบงคบแหงบทบญญตทวไปเรองสญญาตางตอบแทน เทาทไมขดหรอแยงกบบทบญญตในลกษณะ 8 วาดวยรบขน

สญญารบขนไมมแบบ เพยงแตคกรณตกลงกน กบงคบกนได การรบขนเฉพาะอยาง ไดแก การขนสงของการรถไฟ การขนสงไปรษณยภณฑและการขนสงทางทะเล ตองบงคบตามกฎหมายวาดวยการนน หาไดอยในบงคบแหง ปพพ. 8 วาดวยรบขนแตอยางใดไม

สญญารบขนเปนสญญาจางทาของชนดหนง แตมความแตกตางทสาคญทวาสญญารบขน นนผขนสงตองประกอบการขนสงเปนการคาปกตของตนสวนการรบจางทาของนน กฎหมายมไดจากดวาผรบจางจะตองทาเปนการคา ดงนน บคคลใดๆ กเปนผรบจางตามสญญาจางทาของได

1.1 สาระสาคญแหงสญญารบขน (ม.608)

สญญารบขนตาม ป.พ.พ. มสาระสาคญดงตอไปน 1) เปนสญญาตางตอบแทนทเขาลกษณะของสญญาจางทาของชนดหนง กลาวคอเปนสญญาทมงประสงคใหคสญญาฝายหนงเปนผขนสงไมวาของ หรอคนโดยสารจากทหนงไปยงอกทหนงโดยคสญญาอกฝายหนงจะเปนผเสยคาบาเหนจเพอการนน ดงนนหากเปนการตกลงกนใหพาขนมาหมนหรอชงชาสวรรค และจะชาระคาบาเหนจให ไมถอวาขอตกลงนนเปนสญญารบขน เพราะมใชเปนการขนสงจากทหนงไปยงอกทหนง แตจดไดวาเปนสญญาจางทาของธรรมดา 2) เปนสญญาทผขนสงไมวาจะเปนของหรอคนโดยสารจะตองเปนผประกอบอาชพเพอการขนสงโดยเรยกเอาคาบาเหนจเปนการตอบแทนเทานน (ด ป.พ.พ. มาตรา 608) หากเปนบคคลอนทไมมอาชพในการรบขนสงแตตกลงรบขนของหรอคนโดยสารโดยเรยกคาบาเหนจกไมถอวาเปนสญญารบขนตาม ป.พ.พ. 3) เปนสญญาทไมมแบบ กลาวคอเปนสญญาทเกดขนโดยการแสดงเจตนาตกลงกน หาจาตองทาเปนหนงสอหรอตองมหลกฐานเปนหนงสอแตอยางใด

101

กฎหมายพาณชย ๑

มาตรา 608 อนวาผขนสงภายในความหมายแหงกฎหมายลกษณะนคอบคคลผรบขนสงของหรอคนโดยสารเพอบาเหนจเปนทางคาปกตของตน

1.2 การรบขนเฉพาะอยาง (ม.609)

มาตรา 609 การรบขนของหรอคนโดยสารในหนาทของกรมรถไฟหลวงแหงกรงสยาม และการขนไปรษณยภณฑในหนาทกรมไปรษณยโทรเลขนน ทานใหบงคบตามกฎหมายและกฎขอบงคบสาหรบทบวงการนน ๆ

รบขนของทางทะเล ทานใหบงคบตามกฎหมายและกฎขอบงคบวาดวยการนน

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 609 บญญตถงกรณทจะไมนาบทบญญตเรองรบขนมาใชบงคบ 3 กรณดวยกนคอ

1) การขนสงของหรอคนโดยสารในหนาทของการรถไฟแหงประเทศไทย

2) การขนสงไปรษณยภณฑในหนาทของกรมไปรษณยโทรเลข (ปจจบนเปนบรษทไปรษณยไทย จากด)

3) การขนสงทางทะเล

1.3 ขอแตกตางระหวางสญญารบขนกบสญญาจางทาของ

สญญารบขนและสญญาจางทาของมขอทเหมอนและแตกตางกน กลาวคอ

1) ตางกจดอยในเอกเทศสญญาและมลกษณะเปนสญญาตางตอบแทน คอมหนทคสญญาทงสองฝายจะตองปฏบตซงกนและกน

2) วตถประสงคของสญญาทงสองขนอยกบความสาเรจของงานเปนสาคญ กลาวคอในสญญารบขนและถอเอาความสาเรจของการขนของหรอคนโดยสารจากทหนงไปยงอกทหนงเปนขอสาคญ เพอขนสงไมวาของหรอคนโดยสารจากทหนงไปอกทหนงกได สวนในสญญาจางทาของ ความสาเรจของงานขนอยกบประเภทของงานทวาจาง เชน จางกอสรางบาน ความ สาเรจของงานอยทการสรางบานเสรจบรบรณตามทตกลง 3) สญญาทงสองมการตกลงใหสนจางเพอผลสาเรจของงานนน

4) สญญาทงสองยอมสมบรณใชบงคบกนไดเมอคสญญาแสดงเจตนาตกลงกนโดยไมตองทาตามแบบหรอมหลกฐานเปนหนงสอแตอยางใด

สวนขอแตกตางของสญญาทงสองอยทวาผขนสงตามสญญารบขน จะตองเปนผประกอบอาชพในการขนสงซงเรยกคาบาเหนจเปนการตอบแทนเพอการขนสงดวย แตในสญญาจางทาของไมไดจากดวาจะตองเปนผมอาชพเพอการนน ดงนน หากมการวาจางใหบคคลใดซงไมไดประกอบอาชพในการขนสงใหขนสงของหรอคนโดยสาร สญญาดงกลาวมลกษณะเปนสญญาจางทาของ และจะมผลใหรบผดตามสญญาแตกตางกนกลาวคอ ผรบจางไมตองรบผด แตผขนสงตามสญญารบขนจะตองรบผดในเหตดงกลาว (ป.พ.พ. มาตรา 616)

1.4 สาระสาคญของสญญารบขนของ (ม.610, 611)

สญญารบขนของเปนสญญารบขนทประเภทของสงทตกลงขนสงเปนของมใชเปนคน หากเปนคนแลวสญญารบขนนนจะเปนสญญารบขนคนโดยสาร สญญารบขนของประกอบดวยบคคลหลายฝายดวยกน ซงแยกออกไดวาเปนบคคลทเปนคสญญาและบคคลทรบประโยชนจากสญญารบขนของ

บคคลทเปนคสญญาโดยตรงไดแกผสงและผขนสง ผสงอาจมชอเรยก 2 ชอได หากเปนกรณทตามสญญารบขนของมการออกใบตราสงของใหผสงจะถกเรยกวาผตราสง หากไมมการออกใบตราสง ผสงจะมชอเดยวคอ “ผสง” สญญารบขนของจะเกดขนเมอผสงและผขนสงตกลงกน โดยผสงประสงคใหผขนสงขนของของตนไปยงทหมายใดทหมายหนง

102

กฎหมายพาณชย ๑

และจะชาระคาจางเพอการนน คาจางในสญญารบขนของนมชอรยกเฉพาะวาคาระวางพาหนะตามมาตรา 698 นอกจากนหากมคาใชจายตางๆ ทผขนสงเสยไปในระหวางการขนสง คาใชจายเหลานจะเรยกวาคาอปกรณแหงคาพาหนะ เชาคาภาษ คาผานทาง คาใชจายเหลานผสงจะตองชาระใหผขนสงดวย เมอเกดเปนสญญารบขนของแลวเทากบวาผขนสงตกลงรบประกนความปลอดภยแหงของทขนสงไมใหสญหายหรอบบสลายตลอดจนใหหลกประกนถงความลาชาในการขนสงดวย

สวนบคคลทไดรบประโยชนจากสญญารบขนของคอผรบตราสง (Consignee) ซงเปนบคคลทผสงประสงคจะสงของไปถงผรบตราสงไมมฐานะเปนคสญญาในสญญารบขนของ แตจะอยในฐานะผรบประโยชนจากสญญารบขนของเทานน ดงนสญญารบขนของจงเปนสญญาเพอประโยชนแกบคคล ภายนอกดวย ซงหากผรบตราสงยงไมแสดงเจตนารบของเมอของถงทหมายแลว กถอวาผรบตราสงยงไมเขามาเกยวของในสญญารบขน แตหากผรบตราสงแสดงเจตนาเขารบของทขนสงเมอนนผรบตราสงจะมสทธในสญญารบขนโดยสมบรณในฐานะผสงตามมาตรา 627 ฉะนนหากมความเสยหายเนองจากการขนสงลาชา ผรบตราสงยอมฟองผขนสงใหชดใชคาเสยหายได

มาตรา 610 อนบคคลผทาความตกลงกบผขนสงเพอใหขนของสงไปนน เรยกวาผสง หรอผตราสง บคคลผซงเขาสงของไปถงนน เรยกวาผรบตราสง บาเหนจอนจะตองจายใหเพอการขนสงของนน เรยกวาคาระวางพาหนะ

มาตรา 611 อนวาอปกรณแหงคาระวางพาหนะนน ไดแกคาใชจายอยางใด ๆ ตามจารตประเพณอนผขนสงไดเสยไปโดยควรในระหวางขนสง

2. สทธและหนาทของผสง

กฎหมายรบขนของไดกาหนดสทธและหนาทของผขนสงไวหลายประการดวยกน

ผสงมหนาทตองออกใบกากบของ ซงเปนหลกฐานแสดงสภาพของของทจะสง ตาบลทกาหนดใหสงชอผรบของ หรอผรบตราสง วนท สถานทออกใบกากบของซงผสงตองลงลายมอชอ ใบกากบของจงจะถอวาใชได ผสงสามารถใชใบกากบของเปนประโยชนในการใชสทธเรยกรองเกยวกบของทสงในเมอมกรณพพาทขน

กฎหมายกาหนดใหผสงมหนาทแจงสภาพและราคาของทจะสง ทงนเพอเปนการรกษาประโยชนของทงผสงและผขนสงกลาวคอ เพอใหผขนสงทราบวาของทตนจะรบขนสงไปนนคออะไร มราคาเทาไร ซงอาจเปนเกณฑในการคดคาบาเหนจในการขนสงได นอกจากนนกฎหมายยงถอวาผสงยอมอยในฐานะทจะปองกนอนตรายหรอความเสยหายอนอาจเกดขนเนองจากทรพยนนดกวาผขนสงดวย ฉะนนถาผสงไมแจงสภาพของทรพยทตนสงใหผขนสงทราบ กฎหมายจงกาหนดวาผสงตองรบผดในความเสยหายอนเกดจากทรพยหรอของทสงไปนนในทานองเดยวกนถาผสงไดแจงราคาแหงของ ทตนสงไปไว กฎหมายกาหนดวาผสงจะตองรบผดชอบในกรณของสญหายไมเกนกวาราคาทตนแจงไว

ผสงมหนาทตองเสยคาระวางพาหนะในการขนสงแกผขนสง ทงนเพราะสญญารบขนเปนสญญาตางตอบแทน แตกฎหมายมไดกาหนดเวลาการจายคาระวางพาหนะในสญญารบขนไว ฉะนนจงอาจเทยบเคยงกบสญญารบจางทาของตามมาตรา 602 นอกจากนนหากคกรณตกลงเปนอยางอนเกยวกบการจายคาระวางพาหนะ กใหบงคบตามนนได ในกรณทของสญหายไปในระหวางการขนสงเพราะเหตสดวสย กฎหมายกาหนดวาผสงไมตองเสยคาระวางพาหนะใหผขนสง และถาไดจายคาระวางพาหนะลวงหนาไปแลว ผขนสงตองคนคาระวางพาหนะนน

ในขณะทยงอยในมอผขนสง ผสงอาจสงงดการขนสงได โดยใหสงกลบคนมา หรอใหจดการแกของนนเปนอยางอนกได และถาผสงบอกงดการขนสง กฎหมายกาหนดใหผสงมหนาทจายคาระวางพาหนะตามสวนแหงระยะทางทไดจดการขนสงไปแลว และคาใชจายอนๆ ทตองเสยไปเพราะเหตบอกงด หรอเพราะสงกลบคน หรอเพราะจดการเปนประการอน

103

กฎหมายพาณชย ๑

เมอของถงตาบลทกาหนดใหสง ผรบตราสงเรยกใหมการสงมอบแลว กฎหมายกาหนดวาใหสทธทงหลายของผสงอนเกดแกสญญารบขนโอนไปยงผรบตราสง ทงนเพราะผรบตราสงซงถอวาเปนผรบประโยชนจากสญญารบขน ไดแสดงเจตนาเขารบเอาประโยชนแลว คอขอใหมการสงมอบของใหแกตน ฉะนนมกรณทอาจเรยกรองใหผขนสงรบผดอยางใด ผรบตราสงจงมสทธฟองผขนสงได

2.1 การออกใบกากบของการแจงถงสภาพและราคาแหงของทขน (ม.612)

มาตรา 612 ถาผขนสงเรยกเอาใบกากบของ ผสงตองทาให ใบกากบของนนตองแสดงรายการตอไปน คอ

(1) สภาพและนาหนก หรอขนาดแหงของทสง กบสภาพ จานวนและเครองหมายแหงหบหอ

(2) ตาบลทกาหนดใหสง (3) ชอหรอยหอ และสานกของผรบตราสง (4) ตาบลและวนทออกใบกากบของนน

อนงใบกากบของนนตองลงลายมอชอผสงเปนสาคญ

ก. กฎหมายกาหนดใหผสงตองแจงถงสภาพของของทสง หากไมแจง ผสงจะตองรบผด (ม.619)

มาตรา 619 ถาของเปนสภาพอนจะกอใหเกดอนตรายได หรอเปนสภาพเกลอกจะกอใหเกดเสยหายแกบคคลหรอทรพยสนไซร ผสงตองแสดงสภาพแหงของนนไวกอนทาสญญา ถามไดทาเชนนนผสงจะตองรบผดในการเสยหายไมวาอยางใด ๆ อนเกดแตของนน

ข. การขนสงของมคา (ม.620)

มาตรา 620 ผขนสงไมตองรบผดในเงนทองตรา ธนบตร ธนาคารบตร ตวเงน พนธบตร ใบหน ใบหนก ประทวนสนคา อญมณ และของมคาอยางอน ๆ หากมไดรบบอกราคาหรอสภาพแหงของไวในขณะทสงมอบแกตน

แตถาของนนไดบอกราคา ทานวาความรบผดของผขนสงกยอมจากดเพยงไมเกนราคาทบอก

ผสงมหนาทตองออกใบกากบของ รวมตลอดถงตองแจงสภาพของทรพยอนตราย และของมคาในการขนสงเพมเตมหรอไม ในเรองใบกากบของนนตาม ป.พ.พ. มาตรา 612 ผสงไมจาเปนตองออกใบกากบของในทกกรณ หากผขนสงไมเรยกใหออก ผสงจะไมออกใบกากบของกได หากมการออกใบกากบของใหแกผขนสง ผสงจะตองทาตามวธการทกฎหมายกาหนด กลาวคอตองมรายละเอยดเกยวกบ ชอทอยผรบตราสง วนทออกใบกากบของและลายมอชอของผสง การออกใบกากบของยอมเปนประโยชนแกผขนสงทจะไดทราบอยางแนชดวาของทขนสงมสภาพ จานวนและลกษณะอยางใดตลอดจนการสงแกใคร เปนการปองกนปญหาซงอาจเกดขนในภายหลงเปนตนวา หากปรากฏวาของบางสวนเกดการสญหายขนจะไดรวาเปนจานวนเทาใดแน หรอหากมการสงของผดทหมาย เนองจากวาในใบกากบของระบไมชดเจน ผขนสงอาจยกขนเปนขอปฏเสธความรบผดในความเสยหายได เปนตน

หากวาของทขนมสภาพเปนทรพยอนตรายหรอของมคา เชน วตถระเบดหรอเพชรนลจนดาตาม ป.พ.พ. มาตรา 619 บญญตวาผสงตองแจงใหผขนสงทราบเสมอ หากวาผสงไมแจงใหทราบเมอเกดการเสยหายขน ผสงจะตองรบผดชอบ การแจงใหแกผขนสงทราบเปนการใหโอกาสแกผขนสงไดพจารณาถงวาจะรบขนสงหรอไม และหากวารบจะขนสงจะตองใชความระมดระวงมากกวาการปกต ซงทาใหผขนสงสามารถเรยกคาระวางพาหนะสงกวาปกตได การแจงใหทราบถงสภาพของทรพยอนตรายและของมคานถอวาเปนเรองสาคญทผสงจะตองแจงใหผขนสงทราบ หากจะเสยงไมปฏบตเมอเกดความเสยหายขน ผขนสงจะตองรบผดในเหตนนโดยทผขนสงสามารถปฏเสธความรบผดได

2.2 การเสยคาบาเหนจ (ม.628)

ผสงมหนาทชาระคาระวางพาหนะแกผขนสง สววนเรองอปกรณแหงคาระวางพาหนะ ซงเกยวกบคาใชจายใดๆ ในการขนสง ผสงจะตองชาระใหเชนเดยวกน

104

กฎหมายพาณชย ๑

มาตรา 628 ถาวาของสญหายไปเพราะเหตสดวสย ทานวาผขนสงไมมสทธจะไดเงนคาระวางพาหนะ ถาและไดรบไปไวกอนแลวเทาใดตองสงคนจงสน

ผสงจะชาระคาระวางพาหนะเมอใด และมสทธทจะไมชาระคาระวางพาหนะแกผขนสงในกรณใดบาง กฎหมายไมไดกาหนดระยะเวลาใดวา ผขนสงพงชาระคาระวางพาหนะใหแกผขนสงเมอใดแตอาจจะเทยบเคยงกบเรองสญญาจางทาของตามตาม ป.พ.พ. มาตรา 602 กลาวคอ ผสงควรจะชาระคาระวางพาหนะเมอผขนสงไดปฏบตหนาทโดยสมบรณ คอ ของทขนไดถงทหมายแลว แตอยางไรกตามผขนสงและผสงอาจตกลงกนอยางไรกได เชน ใหผสงชาระคาระวางพาหนะกอนการขนสงกได หรอจะชาระคาระวางพาหะนะเมอมการขนสงไปครงหนงของเสนทางกไดซงขนกบการตกลงกน

สวนกรณทผสงสามารถปฏเสธไมชาระคาระวางพาหนะ เปนกรณทของทขนสงเกดการสญหายแมโดยเหตสดววยตาม ป.พ.พ. มาตรา 628 ซงถอวาผขนสงไมสามารถทาใหสาเรจผลตามสญญาคอไมสามารถใหความปลอดภยแกของทขนจนถงทหมาย และในกรณนหากวาผขนสงรบคาระวางพาหนะลวงหนามาแลวกตองคนใหผสง

2.3 การงดการขนสงและการโอนไปซงสทธของผสง (ม.626, 627) มาตรา 626 ตราบใดของยงอยในมอผขนสง ตราบนนผสง หรอถาไดทาใบตราสง ผทรงใบตราสงนน อาจจะใหผขนสงงดการสงของนนไปหรอใหสงกลบคน หรอใหจดการแกของนนเปนอยางอนประการใดกได ในเหตเชนน ผขนสงชอบทจะไดรบเงนคาระวางพาหนะตามสวนแหงระยะทางทไดจดการขนสงไปแลว กบทง คาใชจายอน ๆ ทตองเสยไปเพราะเหตทบอกงดหรอเพราะสงของกลบคน หรอเพราะจดการเปนประการอนนน

มาตรา 627 เมอของถงตาบลทกาหนดใหสง และผรบตราสงไดเรยกใหสงมอบแลว ทานวาแตนนไปสทธทงหลายของผสงอนเกดแตสญญารบขนนนยอมตกไปไดแกผรบตราสง

ก. ตกลงวาจางใหบรษทขนสง ข. ขนสนคาของตนไปจงหวดประจวบครขนธ ขณะทบรษทขนสง ข. ขนสงสนคาดงกลาวถงจงหวดราชบร ก. เกดเปลยนใจ ขอรองใหบรษท ข. นาสนคากลบมายงกรงเทพฯ ดงน ก. จะทาไดหรอไม ตาม ป.พ.พ. มาตรา 626 ซงบญญตวา “ตราบใดทของยงอยในมอผสง ตราบนนผสง..อาจจะใหผขนสงงดการขนสงของนนไป หรอใหสงกลบคนมา หรอใหจดการแกของนนเปนอยางอนประการใดกได” การทกฎหมายบญญตเชนน ยอมเปนการใชสทธแกผสง ฉะนนจากอทาหรณการท ก. ขอรองใหบรษทขนสง ข. สง ของคนมา ยงถอวาเปนกรณทของอยในความครอบครองของผขนสง จงเขาหลกเกณฑดงกลาวขางตนท ก. ยอมทาได เมอใดสทธทงหลายของผสงในสญญารบขนจะโอนไปยงผรบตราสง ตาม ป.พ.พ. มาตรา 627 เมอของถงทหมายปลายทาง ผรบตราสงซงถอวาเปนบคคล ภายนอกผรบประโยชนจากการขนสงไดเรยกใหสงมอบของแกตนแตนนสทธทงหลายของผสงยอมตกไปไดแกผรบตราสง เชนในการขนสงรายหนงปรากฏวาของทขนเกดการบบสลาย ผสงยอมมสทธทจะฟองเรยกคาสนไหมทดแทนเพอความเสยหายนนได (มาตรา 616) แตสทธเรยกรองความเสยหายของผขนสงนจะตกไปยงผรบตราสงทนท เมอไดรบตราสงเรยกใหผขนสง สงมอบของทบกพรองนนแกตน

3. สทธและหนาทของผขนสง

กฎหมายกาหนดหนาทของผขนสงตองออกใบตราสงเมอผสงรองขอ ใบตราสงเปนเอกสารทแสดงรายการดงระบไวในใบกากบของและตองมลายมอชอผขนสงเปนสาคญ ในตราสงมลกษณะพเศษคอ กฎหมายอนญาตใหโอนกนไดโดยการสลกหลง เวนแตจะมการหามโอนโดยคสญญา และใบตราสงจะใชเปนหลกฐานในการรบขนของโดยผขนสงจะมอบของใหเมอมการเวนคนในตราสง

เมอของไปถงทหมาย ผขนสงมหนาทตองแจงใหผรบตราสงทราบ เพอผรบตราสงไดใชสทธในฐานะผรบของเรยกใหสงมอบของทขน หากผขนสงหาตวผรบตราสงไมพบ หรอผรบตราสงบอกปดไมยอมรบมอบของ ผขนสงจะตองบอกกลาวไปยงผสงทนท และถามเอาคาสงจากผสง

105

กฎหมายพาณชย ๑

ถาหากผขนสงไมอาจแจงไปยงผสงไดทนทวาหาตวผสงไมพบ หรอผรบตราสงบอกปดไมยอมรบมอบของ ผขนสงจะตองบอกกลาว หรอแจงแลว ผสงละเลยเสยไมสงคาสงมาในเวลาอนควรกด หรอผสงสงใหทาการอนไมอาจจะปฏบตกได กฎหมายใหสทธแกผขนสงทจะนาของทขนไปวางไว ณ สานกงานฝากทรพย

ถาหากของทขนนนเปนของสดเสยงาย การหนวงไวเปนการเสยงความเสยหาย หรอถาราคาของนนไมนาจะคมกบคาระวางพาหนะและอปกรณ ผขนสงมสทธนาออกขายทอดตลาดได

ในกรณทผขนสงเอาของไปฝากหรอเอาออกขายทอดตลาด กฎหมายกาหนดวาผขนสงตองบอกกลาวแกผสงหรอผรบตราสงมใหชกชา เวนแตไมสามารถทาได ถาผขนสงละเลยไมบอกกลาวผขนสงตองรบผดชดใชคาเสยหาย เมอขายทอดตลาดแลวไดเงนสทธเทาใด ผขนสงหกเอาเปนคาระวางพาหนะและอปกรณ ถามเงนเหลอใหสงมอบแกผควรไดโดยพลน

สญญารบขนของอาจจาเปนตองใชผขนสงหลายคนหลายทอด จงจะสงของถงทหมายได ในกรณทมผขนสงตอทอดเดยวหรอผขนสงมอบหมายใหบคคลใดขนสงตออกทอดหนง ผขนสงยอมตองรบผดในความสญหาย บบสลายหรอสงชกชาของผขนสงนน หรอบคคลทตนใชใหขนสงตอ ในกรณทมผขนสงหลายทอด กฎหมายกาหนดหลกเกณฑความรบผดไววา ผขนสงหลายคนหลายทอดนนทกคนตองรบผดรวมกนในการสญหาย บบสลาย หรอสงชกชา

3.1 การออกใบตราสง (ม.613, 615)

ใบตราสงมประโยชนคอ

1) ใชเปนเครองมอโอนของทสงใหแกกน ตาม ป.พ.พ. มาตรา 614

2) ใชเปนหลกฐาน หรอเครองมอทซอขายเพอโอนสทธรบของทขนสงแกบคคลอนไดตาม ป.พ.พ. มาตรา 615

มาตรา 613 ถาผสงเรยกเอาใบตราสง ผขนสงกตองทาให ใบตราสงนนตองแสดงรายการตอไปน คอ

(1) รายการดงกลาวไวในมาตรา 612 อนมาตรา 1,2 และ 3

(2) ชอหรอยหอของผสง (3) จานวนคาระวางพาหนะ

(4) ตาบลและวนทออกใบตราสง อนงใบตราสงนนตองลงลายมอชอผขนสงเปนสาคญ

มาตรา 615 ถาไดทาใบตราสงใหแกกน ทานวาของนนจะรบมอบเอาไปไดตอเมอเวนคนใบตราสง หรอเมอผรบตราสงใหประกนตามควร 3.2 การแจงแกผรบตราสง (ม.622, 624, 627)

ประโยชนจากการทผขนสงแจงใหผรบตราสงทราบเมอของถงทหมาย ดงน 1) ดานผรบตราสง ทาใหผรบตราสงทราบเมอของทขนสงมาถงทหมายแลว ตนสามารถทจะเรยกใหผขนสงสงมอบได ซงหากวาไดเรยกใหผขนสงสงมอบของแลว สทธทงหลายของผสงอนเกดแตสญญามายงตน (ป.พ.พ. มาตรา 627)

2) ดานผขนสงยอมทาใหผขนสงหลดพนจากความรบผดตามสญญาขนสง เมอผรบตราสงมานบของตามทแจงไปโดยไมอดเออน (ป.พ.พ. มาตรา 623)

มาตรา 622 ของถงเมอใด ผขนสงตองบอกกลาวแกผรบตราสง

106

กฎหมายพาณชย ๑

มาตรา 623 ความรบผดของผขนสงยอมสดสนลงในเมอผรบตราสงไดรบเอาของไวแลวโดยไมอดเออน และไดใชคาระวางพาหนะกบทงอปกรณเสรจแลว

แตความทกลาวนทานมใหใชบงคบในกรณทของสญหายหรอบบสลายเหนไมไดแตสภาพภายนอกแหงของนน หากวาไดบอกกลาวความสญหายหรอบบสลายแกผขนสงภายในแปดวนนบแตวนสงมอบ

อนงบทบญญตทงหลายนทานมใหใชบงคบในกรณทมการทจรตหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงอนจะปรบเอาเปนความผดของผขนสงได มาตรา 624 ในขอความรบผดของผขนสงในการทของสญหายหรอบบสลายหรอสงชกชานน ทานหามมใหฟองเมอพนกาหนดปหนงนบแตสงมอบ หรอปหนงนบแตวนทควรจะไดสงมอบ เวนแตในกรณทมการทจรต

มาตรา 627 เมอของถงตาบลทกาหนดใหสง และผรบตราสงไดเรยกใหสงมอบแลว ทานวาแตนนไปสทธทงหลายของผสงอนเกดแตสญญารบขนนนยอมตกไปไดแกผรบตราสง 3.3 การยดหนวงของ การเอาของมอบไว ณ สานกงานฝากทรพย และเอาออกขายทอดตลาด (ม.630, 631) มาตรา 630 ผขนสงชอบทจะยดหนวงเอาของไวกอนไดตามทจาเปนเพอประกนการใชเงนคาระวางพาหนะและอปกรณ มาตรา 631 ถาหาตวผรบตราสงไมพบกด หรอถาผรบตราสงบอกปดไมยอมรบมอบของกด ผขนสงตองบอกกลาวไปยงผสงทนท และถามเอาคาสงของผสง ถาหากวาพฤตการณขดขวางไมสามารถจะทาไดดงนกด หรอถาผสงละเลยเสยไมสงคาสงมาในเวลาอนควรกด หรอสงมาเปนคาสงอนไมอาจปฏบตใหเปนไปไดกด ทานวาผขนสงมอานาจทจะเอาของไปฝากไว ณ สานกงานฝากทรพยได ถาของนนเปนลหภณฑของสดเสยได และการหนวงชาไวยอมเปนการเสยงความเสยหายกด หรอถาราคาของนนดไมนาจะคมคาระวางพาหนะและอปกรณกด ผขนสงจะเอาของนนออกขายทอดตลาดเสยกได อนงการเอาของไปฝากหรอเอาออกขายทอดตลาดเชนวานนผขนสงตองบอกกลาวแกผสงหรอผรบตราสงมใหชกชา เวนแตไมสามารถจะทาได ถาและผขนสงละเลยเสยไมบอกกลาวไซร ทานวาจะตองรบผดใชคาเสยหาย

ผขนสงใชสทธยดหนวงของเพอการใด

ผขนสงมสทธยดหนวงของเพอประกนการชาระคาระวางพาหนะ และอปกรณ (ป.พ.พ.มาตรา 630)

ก. ผขนสงไดแจงให ข. ผรบตราสงทราบวาสนคาของ ค. ผสง ไดขนมาถงทหมายแลวแตปรากฏวา ข. ปฏเสธไมยอมรบสนคาดงกลาว ก. จงไดรบแจงให ค. ทราบ และขณะเดยวกนเกรงวาจะตองรบผดชอบในความเสยหายของสนคา ดงน ก. จะมสทธนาของไปฝากทสานกงานฝากทรพยหรอไม ก. ไมมสทธ เพราะยงไมปรากฏเหตตาม ป.พ.พ. มาตรา 631

การขายทอดตลาดของทขนสงทาไดในกรณใด

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 631 วรรคสาม ผขนสงมสทธเอาของทขนสงออกขายทอดตลาดได ถาตามสภาพของของทขนสงเปนของสดเสยงาย และเปนกรณทยงไมพบผรบตราสงหรอพบแตผรบตราสงแตปฏเสธไมรบของซงหากปลอยเนนนานไปของอาจจะเสยหายหมด หรอถาปรากฏวาของทขนสงนนมราคาไมนาจะคมกบคาระวางพาหนะและอปกรณ

3.4 ผขนสงหลายคนหลายทอด (ม.617, 618) มาตรา 617 ผขนสงจะตองรบผดในการทของสญหายหรอบบสลายหรอสงชกชา อนเกดแตความผดของผขนสงคนอน หรอบคคลอนซงตนหากไดมอบหมายของนนไปอกทอดหนง มาตรา 618 ถาของนนไดสงไปโดยมผขนสงหลายคนหลายทอดทานวาผขนสงทงนนจะตองรบผดรวมกนในการสญหาย บบสลาย หรอสงชกชา

107

กฎหมายพาณชย ๑

ในสญญารบขน ผขนสงมสทธมอบหมายใหบคคลอน รบขนชวงตอจากตนเองไดหรอไม ผขนสงมสทธมอบหมายใหบคคลอนรบขนชวงตอจากตนเองไดตาม ป.พ.พ. มาตรา 617 และมาตรา 618

4. ความรบผดของผขนสง

ผขนสงตองรบผดชอบในกรณทของสญหาย หรอไมอาจสงมอบใหตามกาหนดระยะเวลาทงนเพราะวตถแหงหนตามสญญารบขนคอ การสงมอบของทขนใหแกผรบตราสงเมอขนสงถงจดหมายปลาย ทางดงนนเมอของสญหายหรอบบสลาย หรอไมอาจสงมอบไดตามกาหนดโดยความผดพลาดของผขนสง ผขนสงจงตองรบผด

ในกรณทมการมอบใหผอนรบขนแทนตน กฎหมายกาหนดความรบผดของผขนสงเปนคสญญาในสญญารบขนไววายงคงตองรบผดในการทของสญหายหรอบบสลาย หรอสงชกชา เพราะความผดของผขนสงอนหรอบคคลอนทผขนสงมอบหมาย

ในกรณทมการขนสงหลายทอดโดยผขนสงหลายคน ผขนสงทกคนตองรวมกนรบผดในการทของสญหาย หรอบบสลาย หรอสงชกชา

ถาของทสงเปนทรพยอนตราย หรอทรพยมคา ถาผสงไดบอกกลาวถงสภาพของทรพย หรอไดบอกราคาทรพยไวแกผขนสงแลว ความเสยหายอยางใดๆ อนเกดแกทรพยอนตรายนนผขนสงตองรบผด เพราะกฎหมายถอวาผขนสงไดทราบถงสภาพแหงทรพยทขนแลวตองใชความระมดระวงตามสมควร สวนกรณทรพยมคา ผขนสงจะรบผดในความเสยหายบบสลายไมเกนราคาทผสงบอกไวเทานน

คสญญาในสญญารบขนจะตกลงกนโดยชดแจงเพอยกเวนหรอจากดความรบผดของผขนสงกยอมทาได อยางไรกตามขอจากดความรบผดชอบเชนวานคงอยภายใตบทบญญตทวไปเรองความสมบรณแหงนตกรรมสญญา

ผขนสงตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนในการสงมอบของชกชาไมเกนกวาจานวนทจะพงตองชดใชในกรณทของสญหายสนเชง หมายความวาใหผสงเรยกคาสนไหมทดแทนไดไมเกนกวาราคาทรพย

อายความในขอความรบผดในการทของสญหาย บบสลาย หรอสงชกชา มกาหนดหนงปนบแตสงมอบ หรอนบแตวนทควรจะไดสงมอบ แตถามการทจรตโดยผขนสง อายความฟองรองจะไมถอตามกาหนด 1 ป ดงกลาว

เมอผรบตราสงรบมอบของโดยไมอดเออน และไดใชคาระวางพาหนะกบทงอปกรณแลว ผขนสงหลดพนจากความรบผด เวนแตจะมความสญหายหรอบบสลายซงไมอาจเหนไดโดยสภาพภายนอกแหงของนน และผรบตราสงไดบอกกลาวแกผขนสงแลวภายใน 8 วน นบแตวนสงมอบหรอเปนกรณทผขนสงทจรต หรอประมาทเลนเลออยางรายแรง

4.1 ความรบผดเมอของสญหาย บบสลาย หรอชกชาโดยตนเอง (ม.616)

มาตรา 616 ผขนสงจะตองรบผดในการทของอนเขาไดมอบหมายแกตนนนสญหายหรอบบสลายหรอสงมอบชกชา เวนแตจะพสจนไดวาการสญหายหรอบบสลายหรอชกชานนเกดแตเหตสดวสย หรอเกดแตสภาพแหงของนนเองหรอเกดเพราะความผดของผสงของหรอผรบตราสง อายความในการฟองรองเพอความรบผดของผขนสง (ม.624)

มาตรา 624 ในขอความรบผดของผขนสงในการทของสญหายหรอบบสลายหรอสงชกชานน ทานหามมใหฟองเมอพนกาหนดปหนงนบแตสงมอบ หรอปหนงนบแตวนทควรจะไดสงมอบ เวนแตในกรณทมการทจรต

ก. วาจางบรษทขนสง ข. ใหขนสนคาไปยงจงหวดเชยงราย ในระหวางทางปรากฏวาโจรไดปลนสนคาไป ดงนบรษท ข. จะตองรบผดชอบหรอไม บรษทของสง ข. ไมตองรบผดชดใชคาสนไหมทดแทนเพราะเปนเหตสดวสยตาม ป.พ.พ. มาตรา 616

108

กฎหมายพาณชย ๑

4.2 ความรบผดเมอของสญหาย บบสลาย หรอชกชาโดยความผดของผขนสงคนอน ก. เมอผขนสงมอบหมายใหบคคลอน (ม.617)

ข. เมอตองรบผดรวมกนเมอมผขนสงหลายทอด (ม.618)

คาระวางพาหนะของการขนสงหลายคนหลายทอด (ม.629) มาตรา 629 ถาผขนสงคนใดสงมอบของเสยแตกอนไดรบคาระวางพาหนะและอปกรณไซร ทานวาผขนสงคนนนยงคงตองรบผดตอผขนสงกอน ๆ ตนเพอคาระวางพาหนะและอปกรณซงยงคางชาระแกเขา มาตรา 630 ผขนสงชอบทจะยดหนวงเอาของไวกอนไดตามทจาเปนเพอประกนการใชเงนคาระวางพาหนะและอปกรณ มาตรา 633 ถาของนนไดขนสงไปโดยมผขนสงหลายคนหลายทอดทานวาผขนสงทอดหลงทสดอาจใชสทธดงกลาวไวในมาตรา 630,631,632 นนในการเรยกคาระวางพาหนะและอปกรณอนคางชาระแกผขนสงทวทกคนได

ในการขนสงรายหนงประกอบดวยบรษทขนสง 3 บรษทดวยกน โดยมการแบงการขนสงออกเปนชวงๆ จนกวาจะถงทหมายปลายทาง ปรากฏวาของทขนสงเกดสญหายไปบางสวนในชวงของการขนสงของบรษทท 3 ก. ซงเปนผขนสงจงเรยกรองใหบรษทขนสงท 1 รบผดชอบในความสญหายนน แตบรษทขนสงท 1 ปฏเสธความรบผดโดยอางวาความเสยหายทเกดขนไมใชความผดของตนดงน การ ปฎเสธ ความรบผดของบรษทท 1 จะมผลหรอไม การปฏเสธความรบผดชอบของบรษทขนสงท 1 จะไมเปนผลเพราะกรณตามปญหา เปนเรองการขนสงหลายคนหลายทอด ซงมาตรา 618 บญญตวา “ถาของทสงไปโดยมผขนสงหลายคนหลายทอด ทานวาผขนสงทงนนตองรบผดชอบรวมกนในการสญหาย บบสลายหรอสงชกชา” ฉะนนบรษทขนสงท 1 จงตองรวมรบผดในความสญหายนนดวย สวนในระหวางผขนสงดวยกน เมอบรษทขนสงท 1 ชดใชคาเสยหายใหแก ก. ไปแลวยอมไปไลเบยเอาจากผขนสงบรษทท 3 ได

4.3 ความรบผดในทรพยอนตรายและทรพยมคา (ม.619, 620)

ในกรณทรพยอนตรายตาม ป.พ.พ. มาตรา 619 ผขนสงจะไมตองรบผดในความเสยหายอยางใดๆ อนเกดแตทรพยนน หากวาผสงไมไดบออกกลาวถงสภาพของทรพยนนกอนทาสญญาและในกรณนผสงจะเปนผรบผดชอบแตผเดยว

สวนกรณทรพยมคาตาม ป.พ.พ. มาตรา 620 ผขนสงจะไมตองรบผด หากทรพยนนเกดสญหายหรอบบสลาย ถาผสงไมไดแจงใหทราบถงราคาและสภาพของทรพยกอนการสงมอบใหผขนสงแตหากมการแจงราคาไว ผขนสงจะไมรบผดชอบเกนกวาราคาทบอก

4.4 การหามกาหนดขอยกเวนหรอขอจากดความรบผดของผขนสง (ม.625)

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 625 กฎหมายจะไมยอมรบรถงการทผขนสงบรรจขอความยกเวน หรอจากดความรบผดในใบรบใบตราสงหรอเอกสารอนๆทานองนนซงผขนสงออกใหกบผสง โดยถอวาขอ ความนนเปนโมฆะ แตอยางไรกตามหากมการตกลงจากดหรอยกเวนความรบผดระหวางผสงและผขนสงโดยชดแจงแลว ขอตกลงเชนนนไมขดตอกฎหมายแตอยางใด

มาตรา 625 ใบรบ ใบตราสง หรอเอกสารอน ๆ ทานองนนกดซงผขนสงออกใหแกผสงนน ถามขอความยกเวนหรอจากดความรบผดของผขนสงประการใด ทานวาความนนเปนโมฆะ เวนแตผสงจะไดแสดงความตกลงดวยชดแจงในการยกเวนหรอจากดความรบผดเชนวานน 4.5 ความสนสดแหงความรบผด (ม.623)

ตาม ป.พ.พ. มาตรา 623 ผขนสงยอมจะสนสดความรบผดเมอผตรวจรบตราสงรบเอาของไวโดยมไดอดเออนและไดชาระคาระวางพาหนะกบคาอปกรณเสรจแลว ซงเปนกรณทผรบตราสงรบเอาของโดยมไดโตแยงถงความไมสมบรณของสภาพและจานวนของทขนสงพรอมทงไดชาระคาระวางพาหนะและอปกรณ แตแมกระนนกตามความรบผดอาจไม

109

กฎหมายพาณชย ๑

สนสดลงได หากปรากฏในภายหลงวาของทผรบตราสงรบมอบไปเกดสญหายหรอบบสลาย ซงไมอาจตรวจพบไดแตสภาพภายนอก หากมการสงมอบ เปนตนวาหบหอทบรรจมสภาพเรยบรอยไมปรากฏรองรอยมการแกะออกหรอกระแทกกนโดยเสยหายและจานวนหบหอทรบไปกครบตามจานวน แตปรากฏวาของทบรรจขางในเกดสญหายหรอบบสลาย กรณเชนนผรบตราสงตองรบแจงถงความสญหายหรอบบสลายภายใน 8 วน นบแตวนสงมอบ หากแจงชากวากาหนดนน ผขนสงจะไมรบผดชอบแตอยางใดตาม ป,พ,พ, มาตรา 623

มาตรา 623 ความรบผดของผขนสงยอมสดสนลงในเมอผรบตราสงไดรบเอาของไวแลวโดยไมอดเออน และไดใชคาระวางพาหนะกบทงอปกรณเสรจแลว

แตความทกลาวนทานมใหใชบงคบในกรณทของสญหายหรอบบสลายเหนไมไดแตสภาพภายนอกแหงของนน หากวาไดบอกกลาวความสญหายหรอบบสลายแกผขนสงภายในแปดวนนบแตวนสงมอบ

อนงบทบญญตทงหลายนทานมใหใชบงคบในกรณทมการทจรตหรอประมาทเลนเลออยางรายแรงอนจะปรบเอาเปนความผดของผขนสงได

5. รบขนคนโดยสาร

ลกษณะรบขนคนโดยสารกาหนดถงความรบผดของผขนสงคนโดยสารไวหลายประการ

ผขนสงคนโดยสารจะตองรบผดชอบตอความปลอดภยในชวต รางกายของผโดยสารในขณะเดนทาง และในความเสอมเสยอยางใดๆ ซงเปนผลโดยตรงจากความลาชาในการขนสง เวนแตความเสยหายหรอความลาชาเปนเพราะเหตสดวสย หรอเกดแตความผดของผโดยสาร

นอกจากผขนสงคนโดยสารจะตองรบผดชอบเกยวกบตวผโดยสารแลว ยงจะตองรบผดชอบถงเครองเดนทางของผโดยสารดวย หากวาเครองเดนทางเกดสญหายหรอบบสลาย หนาทสาคญของผขนสงคนโดยสารเกยวกบเครองเดนทางคอตองสงมอบเครองเดนทางใหผโดยสารเมอผโดยสารถงปลายทาง

ผขนสงคนโดยสารจะเขยนขอความยกเวนหรอจากดความรบผดชอบในตวคาโดยสารไมได หากเขยนไวจะถอวาเปนโมฆะ แตหากผโดยสารตกลงโดยชดแจงหรอขอยกเวนหรอขอจากดความรบผดของผขนสงคนโดยสารแลว ขอตกลงนนใชบงคบได

5.1 ความรบผดของผขนสงตอผโดยสาร (ม.634) มาตรา 634 ผขนสงจะตองรบผดตอคนโดยสารในความเสยหายอนเกดแกตวเขา หรอในความเสอมเสยอยางใด ๆ อนเปนผลโดยตรงแตการทตองชกชาในการขนสง เวนแตการเสยหายหรอชกชานนเกดแตเหตสดวสยหรอเกดแตความผดของคนโดยสารนนเอง

ก. โดยสารรถประจาทางสายหนงเพอไปธระตางจงหวด ปรากฏวารถโดยสารคนนนเกดคนสงหลดพลกควาเปนเหตให ก. ไดรบบาดเจบสาหส ในกรณเชนน คนขบรถโดยสารประจาทางจะตองรบผดชอบตอ ก. หรอไม คนขบรถโดยสารประจาทาง จะตองรบผดตอความเสยหายท ก. ไดรบ ตาม ป.พ.พ. มาตรา 634 ซงบญญตวา “ผขนสงจะตองรบผดตอคนโดยสารในความเสยหายอนเกดแกตวเขา หรอในความเสอมเสยอยางใดๆ อนเปนผลโดยตรงแตการทตองชกชาในการขนสงเวนแตการเสยหายหรอชกชาเกดแตเหตสดวสยหรอเกดแตความ ผดของคนโดยสารนนเอง” คนขบรถโดยสารจะยกเอาเหตทรถคนสงหลดวาเปนเหตสดวสยทไมอาจจะปองกนไดเพอปฏเสธความรบผดไมได เพราะเปนกรณทขบรถโดยสารตองตรวจสภาพของรถทกครง กอนออกแลนรบผโดยสารซงปองกนไมใหเกดเหตเชนนได

5.2 ความรบผดของผขนสงเกยวกบเครองเดนทาง ก. การปฏบตตอเครองเดนทางของผโดยสาร (ม.635)

110

กฎหมายพาณชย ๑

มาตรา 635 เครองเดนทางหากไดมอบหมายแกผขนสงทนเวลาทานวาตองสงมอบในขณะคนโดยสารถง ข. ผโดยสารไมรบมอบเครองเดนทาง (ม.636) มาตรา 636 ถาคนโดยสารไมรบมอบเครองเดนทางของตนภายในเวลาเดอนหนงนบแตวนเครองเดนทางนนถงไซร ผขนสงอาจเอาออกขายทอดตลาดเสยได ถาเครองเดนทางนนมสภาพเปนของสดของเสยได ผขนสงอาจเอาออกขายทอดตลาดได เมอของนนถงแลวรออยลวงเวลากวายสบสชวโมง บทบญญตในมาตรา 632 นน ทานใหใชบงคบแกคดดงวานดวยอนโลมตามควร

ค. ความรบผดกรณทผขนสงคนโดยสารไดรบมอบหมายเครองเดนทาง (ม.637) มาตรา 637 สทธและความรบผดของผขนสงเพอเครองเดนทางอนไดมอบหมายแกผขนสงนน แมผขนสงจะมไดคดเอาคาขนสงตางหากกตาม ทานใหบงคบตามความในหมวด 1

ง. ความรบผดในกรณทขนสงคนโดยสารไมไดรบมอบหมายเครองเดนทาง (ม.638)

มาตรา 638 ผขนสงไมตองรบผดในเครองเดนทางซงตนมไดรบมอบหมาย เวนแตเมอเครองเดนทางนนสญหายหรอบบสลายไปเพราะความผดของผขนสงหรอลกจางของผขนสง

นายสาราญ โดยสารรถประจาทางปรบอากาศเพอไปทาธระทจงหวดเชยงใหม โดยไดเอากระเปาเอกสารของตนเกบไวทชองเกบไวทชองเกบของเหนอทนงของตน ครนรถโดยสารคนดงกลาวถงจงหวดเชยงใหมปรากฏวากระเปาเอกสารเกดหายไป ดงนผขนสงจะตองรบผดตอนายสาราญถงการสญหายของกระเปาเอกสารนนหรอไม ผขนสงไมตองรบผดในความสญหายของกระเปาเอกสารนน เพราะนายสาราญนาตดตวไปมไดมอบหมายใหผขนสง (ป.พ.พ. มาตรา 638)

5.3 ขอยกเวนหรอขอจากดความรบผดชอบ (ม.639) มาตรา 639 ตว ใบรบ หรอเอกสารอนทานองเชนวานอนผขนสงไดสงมอบแกคนโดยสารนน หากมขอความยกเวนหรอจากดความรบผดของผขนสงอยางใด ๆ ทานวาขอความนนเปนโมฆะ เวนแตคนโดยสารจะไดตกลงดวยชดแจงในการยกเวนหรอจากดความรบผดเชนนน

ผขนสงคนโดยสารจะปฏเสธความรบผดเมอมความเสยหายเกดขนแกผโดยสาร โดยอางวาทตวโดยสารไดระบขอความจากด หรอยกเวนความรบผดไวอยางชดแจงแลว จะไดหรอไม ผขนสงคนโดยสารจะปฏเสธโดยอางวาทตวโดยสารไดระบขอความจากดหรอยกเวนความรบผดไมได ขอความดงกลาวถอวาเปนโมฆะตามมาตรา 639

แบบทดสอบ หนวยท 14

1. ลกษณะทวไปของสญญารบขน ขอทสมบรณทสด เปนสญญาจางทาของชนดหนง แตแตกตางจากสญญาจางทาของตรงทวาสญญารบขนเปนกจการทเปนการขนสงตามทางคาปกตของผขนสง

2. นาย ก. มอาชพรบจางขนผกจากสวนผกไปขายตลาดนาย ข. เพอนบานจางใหนาย ก. ขบรถไปตางจงหวดโดยคดเหมาใหคาจาง 500 บาท ดงนขอตกลงระหวาง ก. กบ ข. เขาลกษณะสญญาจางทาของ

3. สญญารบขนระหวางคสญญามผลสมบรณเมอ คกรณไดมเจตนาตกลงกน 4. บทบญญตในเรองรบขนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยใหนามาใชกบการรบขนในเรองการรบขนคน

โดยสาร 5. ใบตราสงในสญญารบขนของเปนเอกสารทมขอความแสดงไวเฉพาะเรองดงน (ก) จานวนและนาหนกของ (ข)

ตาบลทสงของ (ค) คาระวางพาหนะ (ง) วนเวลาออกใบตราสง

111

กฎหมายพาณชย ๑

6. นายมนคงไดจางใหบรษทมนคงขนสงทบทมสยามจากจนทบรไปยงกรงเทพฯ มลคา 5 ลานบาท แตนายมนคงแจงแกบรษทมนคงวาของทสงมมลคา 3 ลานบาท ดงนเมอมการสญหายระหวางทาง บรษทมนคงจะตองรบผดตามราคา 3 ลานบาทตามราคาทแจงไว

7. บรษทเอนดสตว จากด ไดจางบรษทรกสตวจากด ขนนกเพนกวนจานวน 4 ตว มายงประเทศไทยโดยใหนายเฮง เจาของหางสรรพสนคาเปนผรบตราสงปรากฏวาเปนความผดของบรษทรกสตวทไมจากดใหมความเยนอยางเพยงพอบนเครองบน เปนเหตใหนกเพนกวนตามทงหมด 4 ตว เมอปรากฏวานายเฮงเจาของหางสรรพสนคา ซงเปนผรบตราสง ยงไมไดเรยกใหบรษทรกสตวจากด ผขนสงสงมอบนกเพนกวนจานวนดงกลาวดงนนสทธในการเรยกคาเสยหายจากการทนกตายจะตกแก บรษทเอนดสตว เพราะเมอนายเฮงยงไมเรยกใหสงมอบนก ไมถอวาเปนการแสดงเจตนาเขารบประโยชนจากสญญารบขน

8. การทผขนสงกาหนดขอยกเวนหรอขอจากดความรบผดทผสงออกใหหรอในใบตราสง หรอเอกสารอนๆ ทผขนสงจะเปนผออกใหแกผสงขอยกเวนหรอขอจากดความรบผดชอบดงกลาว มผล เปนโมฆะทงหมด

9. ความรบผดของผขนสงยอมสนสดลงในเมอผรบตราสงไดรบเอาของไวแลวโดยไมอดเออนและไดใชคาระวางพาหนะกบทงอปกรณเสรจแลว แตถากรณทของสญหายหรอบบสลายเหนไมไดจากสภาพภายนอกแหงของนน ถาผรบตราสงไดบอกกลาวความบบสลายแกผขนสงในกาหนดเวลาดงตอไปน ผขนสงยงตองรบผดชอบ 8 วนนบแตผขนสงสงมอบของ

10. นายแสงเดนทางจากไปทศนาจรทจงหวดเชยงใหมกลบมาถงกรงเทพฯ ในวนท 10 มถนายน 2526 โดยบรษทสายการบนจะสงเครองบนเครองเดนทางอนไดแกกระเปาเดนทางและสมภาระอนๆ มาใหในภายหลง ตอมาในวนท 20 มถนายน 2526 สมภาระของนายแสงมาถงกรงเทพฯ แตนายแสงเดนทางไปตดตอธรกจทประเทศสหรฐอเมรกา จนเวลาลวงเลยไปจนถงวนท 30 กรกฎาคม 2526 นายแสงกยงไมมารบเครองเดนทางดงกลาวคน ดงนนบรษทสายการบนจงนาเครองเดนทางของนายแสงขายทอดตลาด ดงน บรษทสายการบนดงกลาวจะทาไดหรอไม ทาได เพราะนายแสงไมรบมอบเครองเดนทางของตนภายในเวลาเดอนหนงนบแตวนเครองเดนทางมาถง

11. ลกษณะทวไปของสญญารบขน ทสมบรณไดแก เปนสญญาจางทาของชนดหนง แตแตกตางจากสญญาจางทาของตรงทวาสญญารบขนเปนกจการทเปนการขนสงตามทางคาปกตของผขนสง

12. นาย ก. มอาชพขบรถสงคนโดยสารเปนปกตธระ นาย ข. เพอบาน จางให นาย ก. ขนผลไมไปสงตลาดโดยใหคาจาง 100 บาท ดงนขอตกลงระหวาง ก. กบ ข. เขาลกษณะ สญญาจางทาของ

13. สญญารบขนของระหวางคสญญามผลสมบรณเมอ คกรณมเจตนาตกลงกน 14. บทบญญตในเรองรบขนตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย ไมให นามาใชกบ การรบขนสนคาโดยเรอเดน

สมทรจากประเทศไทยถงประเทศอนโดนเซย 15. บาเหนจอนจะตองจายใหเพอการขนสงเรยก คาระวางพาหนะ 16. นายมงมไดจางใหบรษทเครดต ขนสงมรกตไปใหบรษทเพชรทอง จากด มลคา 10 ลาน แตนายมงมแจงกบบรษท

เครดตวา ของทสงมมลคา 8 ลานบาท ดงนเมอมการสญหายระหวางทาง บรษทเครดตจะตองรบผดตามราคา 8 ลานบาทตามราคาทแจงไว

17. บรษททาลายสตว จากด ไดจางบรษทลาสตวจากด ขนสงเสอโครงจานวน 3 ตว มายงประเทศไทย โดยใหนายมเจาของสวนสตวเปดเปนผรบตราสงยงไมไดเรยกใหบรษทลาสตวผขนสงมอบเสอโครงใหดงน สทธในการเรยกคาเสยหายจากกรณเสอตายไป 1 ตว ตกแกบรษททาลายสตว จากด เพราะเปนคสญญา

18. นายจกทาสญญารบขนลนจจานวน 10 เขงกบนางจาบ แมคาลนจในกรงเทพฯ โดยกาหนดขอยกเวนความรบผดของตนไวในตราสงวา หากลนจไดรบความเสยหายจากการขนสงแลว ตนไมตองรบผด ปรากฏวาเมอลนจมาถง

112

กฎหมายพาณชย ๑

กรงเทพฯ ลนจจานวน 3 เขงชาเสยหาย ดงนนางจาบไดเรยกรองใหนายจกชาระสนคาดงกลาว นายจกตอสวาตนไดกาหนดของยกเวนความรบผดไวในใบตราสงทมอบใหนางจาบแลว ขอยกเวนความรบผดดงกลาวใชไมได เนองจากขอยกเวนความรบผดเปนโมฆะทงหมด

19. นายฮวดสงซอหยกสลกรปกวนอมจากเมองจนโดยใหบรษทฮอ จากด เปนผสง เมอของมาถงเมองไทยแลวนายฮวดรบของนนไวโดยไมอดเออนและไดใชคาระวางพาหนะกบทงอปกรณแกบรษทฮอแลว ปรากฏวาเมอนายฮวดพจารณาดรปสลกกวนอมหยกดวยแวนขยาย นายฮวดไดเหนรอยราวบรเวณดานหนาของหยกสลกดงกลาวน นายฮวดรบบอกแกนายฮอในวนรงขน บรษทฮอตอสวานายฮวดรบของไปโดยไมอดเออน ตนไมตองรบผด นายฮวดจะอางวา ตนไดบอกกลาวแกผขนสงภายในระยะเวลาการบอกกลาวแลว บรษทฮอผขนสงตองรบผด ระยะเวลาบอกกลาวตามทนายฮวด อาง ตองเปนระยะเวลา ภายใน 8 วน นบแตวนสงมอบ

20. นายดาไปทศนาจรจงหวดจนทบร และเทยวกลบไดเดนทางโดยรถปรบอากาศ บรษททวรสบาย จากด นายดาไดซอทเรยนสก 3 เขง และมอบใหบรษททวรสบายจดการสงใหดงน นายดาลงจากรถแลวกลบบานไป โดยยงไมไดรบทเรยนไปดวย นายดามธระสาคญตองรบเดนทางไปจงหวดภเกตจงยงไมไดไปรบทเรยนเวลาลวงเลยไป 3 วน บรษททวรเหนวาถาปลอยทงไวทเรยนคงเนาสงกลนรบกวน จงนาทเรยนออกขายทอดตลาด ดงน บรษททวร ทาได เพราะทเรยนมสภาพเปนของสด ของเสยได เมอของนนมาถงแลว รออยลวงเลยเวลากวา 24 ชวโมง

113

กฎหมายพาณชย ๑

15. ความรเบองตนเกยวกบกฎหมายวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนคส การทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส หมายถงการกระทาใดๆ ทเกยวกบกจกรรมในทางแพงและพาณชยรวมตลอดถงการดาเนนงานของหนวยงานของรฐ ทกระทาขนโดยใชวธการทางอเลกทรอนกสทงหมดหรอแตเพยงบางสวน โดยผานทางเครอขายอนเทอรเนตหรอผานทางเครองมอหรออปกรณอเลกทรอนกสอนๆ

กฎหมายแมแบบของ UNCITRAL วาดวยพาณชยอเลกทรอนกส ค.ศ. 1996 (UNCITRAL Model Law on

Electronic Commerce 1996) ไดวางหลกการพนฐานทสาคญเกยวกบการพาณชยอเลกทรอนกส อาท หลกการยอมรบสถานะทางกฎหมายของขอมลอเลกทรอนกสใหมผลเสมอกบสถานะทางกฎหมายของเอกสารธรรมดา หลกความเปนกลางในการใชเทคโนโลยและความเปนกลางในการใชสอสารหลกทคกรณสามารถตกลงเปลยนแปลงเปนอยางอนได (Default Rules) หลกทคกรณไมสามารถตกลงเปลยนแปลงเปนอยางอนได (Mandatory Rules)

หลกเกณฑเกยวกบการทาเปนหนงสอ และหลกเกณฑเกยวกบตนฉบบ

โดยทวไปการลงลายมอชอบคคลลงบนเอกสารหรอนตกรรมและสญญากเพอระบตวบคคลหรอเจาของลายมอชอ เพอแสดงเจตนาผกพนในขอความทตนไดลงนาม เพอรบรองความถกตองแทจรงของเอกสารและขอความในเอกสารนน และเพอรบรองความปลอดภยจากการถกปลอมแปลง การลงลายมอชอในการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสกมวตถประสงคเชนเดยวกน แตลายมอชออเลกทรอนกสนน เปนลายมอชอทสรางขนโดยวธการทางอเลกทรอนกสทมรปแบบและวธการสรางหลายวธ ซงรวมถงลายมอชอดจตอล (Digital Signature) ดวย แมลายมอชออเลกทรอนกสจะถกสรางขนในรปแบบของขอมลอเลกทรอนกส แตกฎหมายกรบรองใหการใชลายมอชออเลกทรอนกสมผลทางกฎหมายเชนเดยวกบลายมอชอธรรมดา

สญญาทางอเลกทรอนกสเปนสญญาทเกดขนโดยอาศยหลกการเดยวกนกบสญญาตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย กลาวคอ มหลกในการแสดงเจตนา การทาคาเสนอ คาสนอง เชนเดยวกนแตโดยทการแสดงเจตนา การทาคาเสนอ คาสนองของสญญาทางอเลกทรอนกสอาจกระทาไดโดยการใชขอมลทางอเลกทรอนกส ดงนน กฎหมายจงไดวางหลกในเรองการทาคาเสนอ คาสนอง การรบและการสงขอมลอเลกทรอนกส สถานท และเวลาเกดของสญญา ขนไวเปนการเฉพาะ และหามมใหคสญญาปฏเสธความสมบรณหรอการมผลใชบงคบของสญญาเพยงเพราะวา คาเสนอ คาสนอง ไดจดทาขนในรปแบบของขอมลอเลกทรอนกส

1. การทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส

การทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส มทมาจากคาวา “พาณชยอเลกทรอนกส” ( Electronics หรอ E-Commerce ) ซงหมายถงการคาขายสนคาและบรการโดยผานทางสออเลกทรอนกส เหตทใชคาวา “การทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส”กเพอใหมความหมายทกวางและครอบคลมถงการกระทาใดๆทเกยวกบ กจกรรมในทางแพงและพาณชย รวมตลอดถงการดาเนนงานของหนวยงานของรฐ ทกระทาขนโดยใชวธการทางอเลกทรอนกสทงหมดหรอแตบางสวน โดยผานทางเครองมอหรออปกรณอเลกทรอนกสตางๆ

ลกษณะของการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส จะเปนการทาการคาโดยผานทางเครอขาย อนเตอรเนตหรอโดยผานทางเครองมอหรออปกรณอเลกทรอนกสตางๆ

การทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสสามารถจาแนกออกตามลกษณะของการทาธรกรรมไดเปน 4 ประเภท คอ ก) ภาคธรกจกบภาคธรกจ ข) ภาคธรกจกบผบรโภค ค) ภาคธรกจกบหนวยงานของรฐ ง) ภาคผบรโภคกบผบรโภค

1.1 ความหมายของการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส

114

กฎหมายพาณชย ๑

“ธรกรรม” หมายความวา การกระทาใดๆ ทเกยวกบกจกรรมในทางแพงและพาณชย หรอในการดาเนนงานของรฐตามทกาหนดในหมวด ๔

“อเลกทรอนกส” หมายความวา การประยกตใชวธการทางอเลกตรอน ไฟฟา คลนแมเหลกไฟฟา หรอวธอนใดในลกษณะคลายกน และใหหมายความรวมถงการประยกตใชวธการทางแสง วธการทางแมเหลก หรออปกรณทเกยวของกบการประยกตใชวธตางๆ เชนวานน

“ธรกรรมทางอเลกทรอนกส” หมายความวา ธรกรรมทกระทาขนโดยใชวธการทางอเลกทรอนกสทงหมดหรอแตบางสวน

สนคาทนามาทาการคาขายกนไดในทางพาณชยอเลกทรอนกสคอสนคาทกชนด ทกประเภท ทงทจบตองไดและจบตองไมได

1.2 ลกษณะของการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส

กระทาโดยผานทางเครอขายอนเทอรเนต o EDI o Electronic mail o ICQ/ Chat/ IRC

กระทาโดยผานเครองมอหรออปกรณอเลกทรอนกสอนๆ o Telegraph o Telephone o Facsimile /Fax o Telecopy

ขอดของการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสทกระทาผานทางเครอขายอนเตอรเนต คอ ประหยดและสะดวกรวดเรว 1.3 ลกษณะและสภาพปญหาของการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส ก. ลกษณะของการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส

1. ภาคธรกจกบภาคธรกจ (B to B)

2. ภาคธรกจกบผบรโภค (B to C)

3. ภาคธรกจกบหนวยงานของรฐ (B to G)

4. ภาคผบรโภคกบผบรโภค (C to C)

ข. สภาพปญหาของการทาธรกรรมทางอเลกทรอนคส การทไมสามารถยนยนหรอระบตวบคคลทตดตอระหวางกนวาเปนบคคลผนนจรงหรอไม หรอไมสามารถยนยนความถกตองของขอมลทสอสารระหวางกนวาถกตองหรอไม

2. หลกการพนฐานเกยวกบการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส การนาขอมลทางอเลกทรอนกสมาใชแทนเอกสารธรรมดา กอใหเกดปญหาในการยอมรบทางกฎหมาย กฎหมายแมแบบ UNCITRAL วาดวยพาณชยอเลกทรอนกส จงไดกาหนดหลกการยอมรบใหการตดตอทาการคาขายโดยใชขอมลอเลกทรอนกส มผลทางกฎหมายเสมอหรอเทยบเทากบการตดตอทาการคาโดยใชกระดาษหรอเอกสารธรรมดา ซงเปนทมาของหลกการยอมรบใหขอมลอเลกทรอนกสมผลเสมอกนหรอเทากนกบเอกสารธรรมดา

ในการนาเทคโนโลยมาใชในการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสตองคานงถงความหลากหลายและความกาวหนาทางเทคโนโลย ตลอดจนการพฒนาอปกรณและเครองมออเลกทรอนกสทมอยอยางไมหยดยง ดงนน กฎหมายแมแบบของ

115

กฎหมายพาณชย ๑

UNCITRAL จงกาหนดหลกการไวกลางๆ เพอเปนการรองรบการใชเทคโนโลยหรอสอ ตลอดจนอปกรณและเครองมอตางๆ ทจะนามาใชในการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส

กฎหมายแมแบบ UNCITRAL ไดวางหลกเกณฑพนฐานเกยวกบการทานตกรรมและสญญาในการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสไว 2 ประการ คอ ก) หลกเกณฑทคกรณสามารถตกลงเปลยนแปลงเปนอยางอนได (Defaults Rules)

และ ข) หลกเกณฑทคกรณไมสามารถตกลงเปลยนแปลงเปนอยางอนได (Mandatory Law)

กฎหมายแมแบบของ UNCITRAL วาดวยพาณชยอเลกทรอนกส ค.ศ. 1996 มขอบเขตการใชบงคบกบความสมพนธในเชงพาณชยหรอการทาการคาโดยใชจอมลชนดใดๆ ทอยในรปของขอมลอเลกทรอนกส แตเปดโอกาสใหประเทศตางๆ สามารถขยายขอบเขตการใชบงคบกบความสมพนธทไมใชในเชงพาณชยได

หลกการสาคญในกฎหมายแมแบบของ UNCITRAL คอ หลกการยอมรบสถานะทางกฎหมายของขอมลอเลกทรอนกส กลาวคอ เปนการยอมรบใหการใชขอมลอเลกทรอนกสมผลเสมอกบการใชกระดาษหรอเอกสารธรรมดา

กฎหมายแมแบบของ UNCITRAL ไดกาหนดใหการใชขอมลอเลกทรอนกสในการทานตกรรมและสญญาตางๆ ถอวาเปนการทาเปนหนงสอหรอมหลกฐานเปนหนงสอตามแบบทกฎหมายกาหนดในเรองนนๆ แลว ถาหากขอมลอเลกทรอนกสทใชนนอยในสภาพทสามารถเขาถงและสามารถนามาใชอางองในภายหลงได

กฎหมายแมแบบของ UNCITRAL ไดวางหลกเกณฑเกยวกบ “ตนฉบบ” ของขอมลอเลกทรอนกสไวโดยกาหนดวา หากมการแสดงหรอหรอเกบรกษาขอมลอเลกทรอนกสโดยวธการทนาเชอถอไดและสามารถรกษาความถกตองของขอมลอเลกทรอนกสตงแตแรกทสรางขอมลนนขนจนเปนขอมลรปแบบสดทายกใหถอวาเปนการแสดงหรอเกบรกษาเอกสารตนฉบบตามกฎหมายนนๆแลว

UNCITRAL = คณะกรรมาธการกฎหมายการคาระหวางประเทศแหงสหประชาชาต (United Nations

Commission on International Trade Law) กฎหมายแมแบบของ UNCITRAL วาดวยพาณชยอเลกทรอนกส ค.ศ.1996 เปนแนวทางเพอใชในการออกกฎหมายพาณชยอเลกทรอนกส

2.1 หลกการยอมรบสถานะทางกฎหมายของขอมลอเลกทรอนกส ใหมผลเสมอกบสถานะทางกฎหมายของเอกสารธรรมดา (Functional-Equivalent Approach) 2.2 หลกความเปนกลางในการใชเทคโนโลยและการใชสอ (Technology Neutrality and Media Neutrality) 2.3 หลกทคกรณสามารถตกลงเปลยนแปลงเปนอยางอนได (Default Rules) และหลกทคกรณไมสามารถตกลงเปลยนแปลงเปนอยางอนได (Mandatory Law)

หลกทคกรณสามารถตกลงเปลยนแปลงเปนอยางอนได (Default Rules)

1. คกรณตกลงกนเปนอยางอนได เชน การเกดสญญา การแสดงเจตนา การกาหนดระยะเวลา หลกทคกรณไมสามารถตกลงเปลยนแปลงเปนอยางอนได (Mandatory Law)

1. เปนเรองเกยวกบสาระสาคญของการใชขอมลอเลกทรอนกสใหมผลเสมอกบกระดาษหรอเอกสารธรรมดา เชน การทาเปนหนงสอ การลงลายมอชอ และเอกสารตนฉบบ

2.4 ขอบเขตของกฎหมายแมแบบ

โดยปกตจะใชบงคบกนเชงพาณชยเปนหลก บางประเทศไดมการนาไปใชระหวางหนวยงานของรฐดวยกน เชน การชาระภาษอากร การออกใบอนญาตตางๆ

116

กฎหมายพาณชย ๑

การทกฎหมายแมแบบบญญตขอบเขตไวในลกษณะกวางๆ เพอรองรบเทคโนโลยใหมๆ ทจะเกดขนในอนาคต 2.5 หลกการยอมรบสถานะทางกฎหมายของขอมลอเลกทรอนกส

การท พ.ร.บ. วาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส มาตรา 7 มบทบญญตดงกลาว เนองจากเพอใหการใชขอมลอเลกทรอนกสมความนาเชอถอ เกดความมนใจ และเปนทยอมรบแกบคคลทวไปในการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสระหวางกน

2.6 หลกเกณฑเกยวกบการทาเปน “หนงสอ”

การใชขอมลอเลกทรอนกสทใชอยในสภาพท“สามารถเขาถง” ไดนน หมายถงสภาพทขอมลอเลกทรอนกสนน สามารถอานและแปรความหมายได

2.7 หลกเกณฑเกยวกบ “ตนฉบบ”

วธการของมาตรา 25 ตาม พ.ร.บ. วาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส ในการสรางหลกเกณฑ วธการและลายละเอยดในการปฏบตทยดหยน เพอการรองรบเทคโนโลยใหมๆ ทจะเกดขนในอนาคต คอวธการตราพระราชกฤษฎกาขน

3. ลายมอชออเลกทรอนกส

กฎหมายแมแบบ UNCITRAL ไดวางหลกการในการรบรองการใชลายมอชออเลกทรอนกสใหมผลเชนเดยวกบการลงลายมอชอบนเอกสารหรอกระดาษ

ลายมอชออเลกทรอนกส เปนคาทมความหมายกวางและครอบคลมถงลายมอชอทสรางขนโดยวธการทางอเลกทรอนกสทกประเภท ไมวาจะใชวธการอยางใดๆ ซงรวมถงลายมอชอดจตอล (Digital Signature) ดวย

ลายมอชอดจตอลคอ ลายมอชอทสรางขนโดยใชวธการเขารหสแบบอสมมาตรา (Asymmetric Cryptography) สวนกระบวนการสรางลายมอชอโดยอาศยเทคโนโลยกญแจค (Key Pairs) โดยการสราง “กญแจสวนตว” และ “กญแจสาธารณะ” แลวนากญแจทงสองนมาใชในการเขารหสและถอดรหสในการสรางลายมอชออเลกทรอนกส กระบวนการนเรยกวา เทคโนโลย PKT หรอ Public Key Infrastructure

การรบรองลายมอชออเลกทรอนกสจะกระทาโดยบคคลทสามทเรยกวา ผประกอบการรบรอง ( Certification

Authority หรอ CA )

กฎหมายไดรบรองใหการใชลายมอชออเลกทรอนกสมผลทางกฎหมายเชนเดยวกบการใชลายมอชอธรรมดา 3.1 หลกการยอมรบลายมอชออเลกทรอนกส

เกณฑการพจารณาทนาเชอถอในการใชวธระบหรอยนยนตวบคคล มตวอยางตาม Model Law หรอ UNCITRAL

ตวอยางเกณฑการพจารณาวธการทนาเชอถอในการใชวธระบหรอยนยนตวบคคลไวดงน 1) ความสลบซบซอนของเครองมอหรออปกรณทใชของคกรณแตละฝาย

2) ลกษณะของกจกรรมทางการคา 3) ความสมาเสมอของการทาการคาของคกรณ 4) ประเภทและขนาดของกจกรรมทางการคา 5) หนาทของลายมอชอตามหลกเกณฑทกฎหมายกาหนด

6) ศกยภาพของระบบการตดตอสอสาร

7) การปฏบตตามขนตอนการรบรองของหนวยงานกลาง

117

กฎหมายพาณชย ๑

8) ขอบเขตขนตอนการรบรองของหนวยงานกลาง 9) การปฏบตตามจารตประเพณและทางปฏบตทางการคา 10) มหลกประกนทครอบคลมกลไกการปองกนขอความทไมไดรบอนญาต

11) ความสาคญของคณคาของขอความทอยในรปขอมลอเลกทรอนกส 12) ทางเลอกในการใชวธการระบตวบคคลและตนทนในการนาไปใช 13) ระดบของการยอมรบหรอไมยอมรบวธการทใชในการระบตวบคคลในอตสาหกรรมหรอธรกจทเกยวของในขณะทมการตกลงใหใชวธการนนหรอในขณะทมการตดตอสอสารกน

14) ปจจยอนๆ ทเกยวของ 3.2 ลกษณะของลายมอชออเลกทรอนกส

หนาทของลายมอชออเลกทรอนกสทสรางขนไมวาจะอยในรปแบบใด มสถานะเชนเดยวกบลายมอชอธรรมดาของบคคล เพอระบตวบคคลผเปนเจาของลายมอชออเลกทรอนกส และแสดงวาบคคลนนไดทราบและยอมรบขอความทอยในรปของขอมลอเลกทรอนกสนน

3.3 ลายมอชอดจตอลและเทคโนโลย PKI (Public Key Infrastructures)

หนาทของการใชกญแจสวนตวในการเขารหส ใชกากบขอมลอเลกทรอนกสใชเพอเปนการระบ หรอยนยนตวบคคลผเปนเจาของขอมลอเลกทรอนกสตลอดจนตรวจสอบความถกตอง ของขอมลอเลกทรอนกสและตวบคคลวาเปนบคคลเดยวกนกบผเปนเจาของลายมอชอดจตอลหรอไม

3.4 การรบรองลายมอชออเลกทรอนกส

บคคลทสามทเขามาทาหนาทในการรบรองลายมอชออเลกทรอนกสมชอเรยก คอผประกอบการรบรอง หรอผใหบรการออกใบรบรอง

3.5 ผลของการใชลายมอชออเลกทรอนกส

กอนท พ.ร.บ. วาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกสฯ จะมผลบงคบใช ศาลไทยไมยอมรบการใชลายมอชออเลกทรอนกสใหมผลเสมอการลงลายมอชอธรรมดา

4. สญญาทางอเลกทรอนกส

กฎหมายแมแบบของ UNCITRAL ไดบญญตหลกเกณฑเกยวกบการแสดงเจตนาวาการทาคาเสนอ คาสนอง อาจกระทาไดโดยการใชขอมลอเลกทรอนกส และหามมใหคสญญาปฏเสธความสมบรณหรอการมผลใชบงคบของสญญาดงกลาว แตกฎหมายแมแบบกยงคงวางอยบนหลกแหงความศกดสทธในการแสดงเจตนาของคสญญาดงนน การแสดงเจตนาในการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสคสญญาอาจตกลงกนใชวธการแสดงเจตนาทแตกตางกนได

การสงขอมลอเลกทรอนกสโดยทวไปมกกระทาโดยบคคลผเปนเจาของหรอสรางขอมลอเลกทรอนกสเอง แตในบางกรณผสงขอมลอเลกทรอนกสอาจเปนบคคลอนทไดรบมอบหมายใหทาหนาทสงแทนกฎหมายจงบญญตขอสนนษฐานเกยวกบตวผสงขอมลอเลกทรอนกส เพอใหเกดความชดเจนในการกาหนดความรบผดชอบในขอมลอเลกทรอนกสทถกสงออกไป

118

กฎหมายพาณชย ๑

การรบรองและการสงขอมลอเลกทรอนกส สามารถกระทาไดทงโดยคอมพวเตอรผานเครอขายอนเตอรเนต หรออาจใชวธการสงและรบโดยผานทางสออเลกทรอนกสอนๆ กฎหมายไดกาหนดวธการในการตอบรบขอมลอเลกทรอนกสขนเพอใหผสงขอมลทราบวาขอมลทตนสงไปนนผรบขอมลไดรบหรอไม

เวลาทถอวาการสงขอมลอเลกทรอนกสมผล คอ เมอขอมลอเลกทรอนกสทสงนนไดเขาสระบบขอมลทอยนอกเหนอการควบคมของผสงขอมล และการรบขอมลอเลกทรอนกสจะมผลนบแตเวลาทขอมลอเลกทรอนกสนน ไดเขาสระบบขอมลของผรบขอมลสถานท ทสงหรอรบขอมลอเลกทรอนกส ใหถอวาไดสง ณ ททาการงานของผรบขอมล แลวแตกรณ

การรบฟงพยานหลกฐานอเลกทรอนกส กฎหมายไดบญญตหามมใหปฏเสธการรบฟงขอมลอเลกทรอนกสเปนพยานหลกฐานเพยงเพราะวาเปนขอมลอเลกทรอนกสวธการเกบรกษาเอกสารหรอขอความในรปขอมลอเลกทรอนกสทจะไดรบการรบรองตามกฎหมายจะตองเกบรกษาตามหลกเกณฑทกฎหมายกาหนด

4.1 การเกดขนของสญญาทกระทาโดยวธการทางอเลกทรอนกส

การทคสญญาทาการตดตอกนโดยใชโปรแกรม ICQ โดยอยหางไกลกนคนละประเทศ แตสามารถโตตอบและมปฏสมพนธกนไดทนทเสมอนหนงอยตอหนาซงกนและกน ถอไดวาเปนการแสดงเจตนาตอบคคลผอยเฉพาะหนา

4.2 การกาหนดตวบคคลผรบและผสงขอมลอเลกทรอนกส

การสงขอมลในกรณทผสงขอมลหรอผมอานาจกระทาแทนไดตงระบบขอมลหรอโปรแกรมคอมพวเตอรทางานโตตอบโดยอตโนมตทนททไดรบขอมลอเลกทรอนกสจากบคคลภายนอก สามารถกลาวไดอกคอเปนการใชตวแทนอเลกทรอนกส

4.3 การสงและการรบขอมลอเลกทรอนกส

การทผสงขอมลไดรบการตอบแจงการรบจากผรบขอมลมาตรา 20 พ.ร.บ. วาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกสฯ ใหสนนษฐานวาขอมลอเลกทรอนกสทสงไปนน ไดเปนไปตามขอกาหนดทางเทคนคทงหมดแลว

4.4 เวลาและสถานทสงและรบขอมลอเลกทรอนกส

กฎหมายแมแบบไดวางหลกเกณฑการพจารณาวาการสงขอมลและการรบขอมลอเลกทรอนกสมผลเมอขอมลอเลกทรอนกสทไดสงเขาสระบบขอมล ทนอกเหนอการควบคมของผสงขอมล หรอบคคลผสงขอมลในนามของผสงขอมล

4.5 การรบฟงพยานหลกฐานอเลกทรอนกส

หลกการในการฟงพยานหลกฐานอเลกทรอนกส มบทบงคบตามกฎหมาย พ.ร.บ. วาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกสฯ มาตรา 11 บญญต หามมใหปฏเสธการรบฟงขอมลอเลกทรอนกส เปนพยานหลกฐานในกระบวนการพจารณาตามกฎหมายเพยงเพราะเหตวา เปนขอมลอเลกทรอนกส

4.6 การเกบรกษาเอกสารหรอขอความในรปขอมลอเลกทรอนกส

สาระสาคญของกฎหมายแมแบบในการเกบรกษาเอกสาร หรอขอความในรปขอมลอเลกทรอ นกส คอ ตองตรงกบขอความหรอเนอหาของเอกสารกอนการจดเกบใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกส

119

กฎหมายพาณชย ๑

แบบประเมนผล หนวยท 15

1. การทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส คอ การทาธรกรรมโดยใชวธการทางอเลกทรอนกสทงหมดหรอแตบางสวน 2. การชาระคาบรการโทรศพททเคานเตอรเซอรวส ไมใชการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส 3. การแลกเปลยนขอมลทางอเลกทรอนกสเหมอน หรอแตกตางจากการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกสแตกตาง คอ

การแลกเปลยนขอมลทางอเลกทรอนกสคสญญาตองมการตกลงใชมาตรฐานในการสงขอมลเดยวกน แตการทา ธรกรรมทางอเลกทรอนกสไมตองมการตกลงระหวางกน

4. หลกการพนซานทสาคญของกฎหมายวาดวย ธรกรรมทางอเลกทรอนกสคอ หลกการยอมรบใหขอมลอเลกทรอนกสมสถานะทางกฎหมายเสมอกบเอกสารธรรมดา (functional-equivalent approach)

5. การทาเปน “หนงสอ หรอมหลกฐานเปนหนงสอ” โดยการใชขอมลอเลกทรอนกสนนมลกษณะ ขอมลอเลกทรอนกสนนมการจดทาใหสามารถเขาถงและนากลบมาใชโดยความหมายไมเปลยนแปลง

6. การนาเสนอหรอเกบรกษาขอมลอเลกทรอนกสในลกษณะของเอกสา “ตนฉบบ” มวธการ เกบรกษาไวในแผนดสกเกตแลวเกบรกษาไวในทปลอดภย

7. การสราง “ลายมอชออเลกทรอนกส” มลกษณะ สรางขนจาก ตวอกษร อกขระ ตวเลข เสยงหรอลกษณะใดๆ หรออยางใดอยางหนงผสมผสานกนกได โดยสรางขนใหอยในรปของขอมลอเลกทรอนกส

8. ลายมอชอดจตอล “Digital Signature” คอลายมอชออเลกทรอนกสชนดหนง ทใชเทคโนโลยการเขารหสแบบกญแจขน

9. ผททาหนาทรบรองความถกตองของลายมอชอดจตอลหรอลายมอชออเลกทรอนกสคอ ผใหบรการออกใบรบรอง 10. เมอมขอพพาทเกดขนจากการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส ศาลทจะรบพจารณาคอ ศาลทรพยสนทางปญญาและ

การคาระหวางประเทศกลาง 11. พระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกสมผลบงคบใชใน พ.ศ. 2545 12. กฎหมายทประเทศตางๆ ใชเปนตนฉบบในการตรากฎหมายเกยวกบธรกรรมทางอเลกทรอนกส คอกฎหมายวา

ดวย พาณชยอเลกทรอนกส ของ UNCITRAL 13. นายมวงนดพบกบนางสาวตมทรจกกนในอนเทอรเนต เรองนไมถอวาเปนการทาธรกรรมทางอเลกทรอนกส 14. ขอความทสราง สง รบ เกบรกษา หรอประมวลผลโดยวธการทางวทยาศาสตร ไมถอวาเปนขอมลทาง

อเลกทรอนกสตามความหมายของพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 15. “ผสงขอมล” ตามนยามของพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 ตวอยางเชน (ก) นาย

แดงพนกงานฝายตลาดของบรษทเอบซจากด ตดตอเจรจากบลกคาในตางประเทศ (ข) นางสาวเขยวทาใบเสนอราคาขายสนคาทางโทรสารใหแกลกคา

16. บรษทบกมลค จากด ตดตอสงซอนมผงจากบรษทเดนมารกมลค จากด ซงอยในประเทศเดนมารก จานวน 20,000 กระปอง ในการเจรจาซอขายทงสองบรษทตดตอกนโดยใชโทรสารสงขอความซงลงนามโดยผมอานาจทงสองฝายยนยนการซอขายระหวางกน ภายหลงจาก บรษทบกมลค จากด แลวปรากฏวาราคาจาหนายนมผงในประเทศไทยลดลงตากวาราคาทซอจากบรษทเดนมารกมลค จากด อยางมาก หากบรษทบกมลค จากดรบนมผงจานวนดงกลาวไว จะทาใหบรษทบกมลค จากดตองขาดทน ดงนน บรษทบกมลค จากด จงปฏเสธไมยอมรบนมผงจานวนดงกลาวไว บรษทเดนมารกมลค จากด จงฟองเรยกรองใหบรษทบกมลค จากดชาระราคาและคาเสยหาย บรษทบกมลค จากด ตอสวาการซอขายไมไดมการทาสญญาและไมมหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอ ฝายของบรษทบกมลค จากด และโทรสารไมสามารถนามาใชเปนหลกฐานไดเพราะไมไดมการลงนามผกพนพรอมกนทง

120

กฎหมายพาณชย ๑

สองฝาย จงไมตองรบผดตามฟอง ดงน หากทานเปนศาลทานจะรบคาฟองของบรษทเดนมารกจากด ไวพจารณาหรอไม รบฟอง เนองจากโทรสารถอเปนขอมลอเลกทรอนกสอยางหนง สามารถใชเปนพยานหลกฐานได

17. การลงลายมอชอทางอเลกทรอนกสมวตถประสงคเพอ (ก) ใชกากบขอความทเจาของขอมลสรางขน เพอยนยนความเปนเจาของขอมล (ข) ใหแสดงความรบรและผกพนเนอความในขอมลอเลกทรอนกสนน

18. การลงลายมอชอบคคลธรรมดาในสญญากยมเงน ไมถอวาเปนลายมอชออเลกทรอนกส 19. นายเอก กรรมการผจดการบรษทไทยสปอรตจากด ซงมสานกงานแหงใหญตงอยทกรงเทพมหานคร ไดเดนทางไป

ยงประเทศองกฤษเพอตดตอซอหนของสโมสรฟตบอลแหงหนง ซงตงอยทเมองสกอตแลนด ในระหวางเดนทาง ขณะพานกอยในเมองเวลลงตนประเทศออสเตรเลย นายเอกไดสงขอเสนอราคาในการซอหนใหแกประธานสโมสรฟตบอลแหงนนทางไปรษณยอเลกทรอนกส ตอมาเมอนายเอกเดนทางมาถงเมองลอนดอนประเทศองกฤษ นายเอกไดรบไปรษณยอเลกทรอนกสจากประธานสโมสรฟตบอล ซงมขอความตอบรบขอเสนอของนายเอก ดงน ตามพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 ถอวาไปรษณยอเลกทรอนกสฉบบทนายเอกยนขอเสนอถงประธานสโมสรฟตบอล ถกสงออกไปจากท กรงเทพมหานคร ประเทศไทย

20. บรษทเอบซ จากด ประกอบกจการเปนผใหบรการอนเทอรเนตในประเทศไทย ถอวาเปนบคคลทเปนสอกลางตามนยามของพระราชบญญตวาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544

***********************************************************