Αρχαία Ελληνική ΓλώσσαΑ΄ Τάξη

10η Ενότητα Ο Σωκράτης για την φιλία

Α.Κείμενο

Ο Ξενοφών συγγραφέας με έργο πολύπλευρο αποτελεί –μαζί με τον Πλάτωνα και τον Αριστοφάνη– μία από τις σημαντικότερες πηγές που διαθέτουμε για

τον βίο και τη διδασκαλία του Σωκράτη, αφού ο τελευταίος απέφυγε συνειδητά να ασχοληθεί με τη

συγγραφή. Υπήρξε για μικρό χρονικό διάστημα μαθητής του και δέχτηκε επίδραση από τον μεγάλο

φιλόσοφο. Στο έργο του Ἀπομνημονεύματα ο Ξενοφών καταγράφει αναμνήσεις όσων άκουσε από τον δάσκαλό του, στις οποίες περιλαμβάνονται και οι

ακόλουθες απόψεις του Σωκράτη για τη φιλία.

Τοῦτο μὲν πολλῶν ἀκούω, ὡς πάντων κτημάτων κράτιστόν ἐστι φίλος σαφὴς καὶ

ἀγαθός

• πολλῶν ἀκούω = ακούω από πολλούς

• ὡς πάντων κτημάτων κράτιστον = ότι δηλαδή απ' όλα τα περιουσιακά στοιχεία το πιο σημαντικό

• ἐστι φίλος = είναι ο φίλος

• σαφὴς καὶ ἀγαθός = σοφός και πολύτιμος

• Τι είναι πιο σημαντικό από όλα τα περιουσιακά στοιχεία;

παντὸς δὲ μᾶλλον ἐπιμέλονται οἱ πολλοὶ ἢ

φίλων κτήσεως

• παντὸς = για οτιδήποτε άλλο

• ἐπιμέλονται μᾶλλον = φροντίζουν περισσότερο

• οἱ πολλοὶ = όμως οι περισσότεροι

• ἢ φίλων κτήσεως = παρά για την απόκτηση φίλων

• Τι κάνουν όμως οι περισσότεροι;

Καὶ γὰρ οἰκίας καὶ ἀγροὺς καὶ ἀνδράποδα καὶ

βοσκήματα καὶ σκεύη ἐπιμελῶς κτῶνται

• Καὶ γὰρ = γιατί πράγματι

• ἀνδράποδον = ο δούλος

• βοσκήματα = ζώα

• ἐπιμελῶς = με επιμέλεια

• κτῶνται = αποκτούν

• Τι αποκτούν οι δούλοι και τα ζώα με απιμέλεια

φίλον δέ, ὃ μέγιστον ἀγαθὸν εἶναί φασιν, οὐχ ὅπως κτήσωνται φροντίζουσι.

• ὃ εἶναί φασιν = που λένε ότι είναι

• οὐχ ὅπως κτήσωνται φροντίζουσι = δε φροντίζουν να αποκτήσουν

• Τι λένε ότι είναι ο φίλος;

Καίτοι ποῖος ἵππος ἢ ποῖον ζεῦγος οὕτω

χρήσιμον ὥσπερ ὁ χρηστὸς φίλος;

• Καίτοι = Και όμως

• ζεῦγος = ζευγάρι ζώων

• ὁ χρήσιμος, ἡ χρησίμη / χρήσιμος, τὸ χρήσιμον = ανώτερος, σημαντικότερος

• οὕτω ... ὥσπερ = έτσι / τόσο... όπως / όσο βέβαια

• ὁ χρηστός, ἡ χρηστή, τὸ χρηστόν = ενάρετος, καλός

• Ποιος μπορεί να είναι τόσο χρήσιμος όσο ο καλός φίλος;

Ποῖον δὲ ἀνδράποδον οὕτως εὔνουν καὶ

παραμόνιμον;

• ἀνδράποδον = ο δούλος

• οὕτως = έτσι / τόσο

• ὁ/ἡ εὔνους, τὸ εὔνουν = ευνοϊκός, καλοπροαίρετος

• ὁ/ἡ παραμόνιμος, τὸ παραμόνιμον = διαρκής, σταθερός, πιστός

• Πώς είναι ο δούλος;

῍Η ποῖον ἄλλο κτῆμα οὕτω πάγχρηστον;

• κτῆμα = απόκτημα

• ὁ/ἡ πάγχρηστος, τὸ πάγχρηστον = χρήσιμος σε όλα

 Ὁ γὰρ ἀγαθὸς φίλος ἑαυτὸν τάττει πρὸς πᾶν

τὸ ἐλλεῖπον τῷ φίλῳ

• ἑαυτὸν τάττει πρὸς πᾶν τὸ ἐλλεῖπον τῷ φίλῳ = αφιερώνεται στην κάλυψη των αναγκών του φίλου του

• Τι αφιερώνει ο καλός φίλος;

καί, ἄν τέ τινα εὖ ποιῆσαι δέῃ, συνεπισχύει, ἄν

τέ τις φόβος ταράττῃ, συμβοηθεῖ,

• ἄν τέ τινα εὖ ποιῆσαι δέῃ = και αν χρειάζεται να κάνει καλό σε κάποιον

• συνεπισχύω = ενισχύω κάποιον βοηθώντας τον

• συμβοηθέω, συμβοηθῶ = βοηθώ κάποιον μαζί με άλλους

• Τι χρειάζεται να κάνει ο άλλος;

καὶ εὖ μὲν πράττοντα πλεῖστα εὐφραίνει,

σφαλλόμενον δὲ πλεῖστα ἐπανορθοῖ.

• εὖ μὲν πράττοντα πλεῖστα εὐφραίνει = όταν ευτυχεί, του προσφέρει

μεγάλη ευχαρίστηση

• σφαλλόμενον δὲ πλεῖστα ἐπανορθοῖ = ενώ, όταν δυστυχεί, καταβάλλει πάρα πολλές προσπάθειες να τον στήσει πάλι στα πόδια του

• Όταν ευτυχεί τι του προσφέρει;

• Ενώ όταν διστυχεί τι του προσφέρει;

Ἀλλ’ ὅμως ἔνιοι δένδρα μὲν πειρῶνται

θεραπεύειν τοῦ καρποῦ ἕνεκεν,

• ἔνιοι πειρῶνται δένδρα θεραπεύειν τοῦ καρποῦ ἕνεκεν = μερικοί προσπαθούν να καλλιεργήσουν δέντρα για τον καρπό τους

• Τι προσπαθούν να καλλιεργήσουν;

τοῦ δὲ παμφορωτάτου κτήματος, ὃ καλεῖται φίλος,

• παμφορώτατος= αυτός που παράγει κάθε λογής καρπούς

• ὃ = το οποίο

• Πώς ονομάζεται αυτός που που παράγει κάθε λογής καρπούς;

ἀργῶς καὶ ἀνειμένως οἱ πλεῖστοι ἐπιμέλονται.

• ἀργῶς καὶ ἀνειμένως = με βραδύτητα και αμέλεια

• οἱ πλεῖστοι = οι περισσότεροι

• ἐπιμέλονται = φροντίζουν

• Πώς φροντίζουν οι περισσότεροι;

Σχεδιάγραμμα του κειμένου

• φίλος

σημαντικότερος από τα περιουσιακά στοιχεία ΌΜΩΣ

όλοι φροντίζουν να αποκτήσουν δούλους, κτήματα κι ΟΧΙ φίλους

ο καλός φίλος αφιερώνεται στην κάλυψη των αναγκών του φίλου του όταν ευτυχεί ο φίλος του χαίρεται όταν δυστυχεί προσπαθεί να τον κάνει να ορθοποδήσει

Άσκηση για την μετάφραση

Αντιστοιχίζω

Τοῦτο μὲν πολλῶν ἀκούω, όμως οι περισσότεροι φροντίζουν πιο πολύ για οτιδήποτε άλλο

ὡς πάντων κτημάτων, ότι δηλαδή από όλα τα περιουσιακά στοιχεία

κράτιστόν ἐστι φίλος σαφὴς καὶ ἀγαθός, παρὰ για την απόκτηση φίλων.

παντὸς δὲ μᾶλλον ἐπιμέλονται οἱ πολλοὶ το πιο σημαντικό είναι ένας πιστός και καλός φίλος,

ἤ κτήσεως φίλων. Αυτό βέβαια ακούω από πολλούς,

Β1.Λεξιλογικά

κτάομαι, κτῶμαι [= αποκτώ] τὸ κτέανον= το κτήμα Τα κτέανα του παππού μου παραχω-ρήθηκαν σε εμένα μετά τον θάνατό του.

κτηνηδόν= σαν κτήνος Οι τρόποι του είναι άσχημοι. Είναι κτηνηδον.

ἐπικτῶμαι= αποκτώ, κερδίζωΕπικτωμαι από την τράπεζα ένα χρηματικό ποσότων 200 ευρώ.

ἡ ἐπίκτησις= το πρόσθετο κέρδος Η επίκτησις των μευοχών είναι 100 ευρώ.

ἄκτητος= αυτός που δεν μπορεί να αποκτηθεί

• ὁ κτήτωρ (-ορας)= ο κάτοχος

Ο κτήτωρ της περιουσίας.

• ἡ κτῆσις (-η)= η απόκτηση

• τὸ κτῆνος= περιουσία που αποτελείται από ζώα

• ἀποκτῶμαι= χάνω την περιουσία μου

• ἡ ἀπόκτησις= η απώλεια ( α.ε.), (ν.ε.) η απόκτηση

• ἐπίκτητος= αυτός που έχει αποκτηθεί

• ἡ ἀκτημοσύνη= η έλλειψη περιουσιακών στοιχείων

• τα κεκτημένα= αυτά που έχουν αποκτηθεί / κατοχυρωθεί

• Κτητορικός= που αναφέρεται στον κτήτορα ή που προέρχεται από κτήτορα. Kτητορική μονή, που ιδρύθηκε και συντηρείται από ιδιώτη.

• κτηνωδία= πράξη ή συμπεριφορά κτηνώδης. Αυτό που έκανε ήταν σκέτη κτηνωδία

• απόκτημα= ό,τι έχει αποκτήσει κάποιος. Ο επιθετικός παίχτης είναι πρόσφατο απόκτημα της ομάδας.

• Κτηματαγορά=το σύνολο των τιμών και των όρων που έχουν σχέση με την αγοραπωλησία ακινήτων.

• Κτηματολόγιο= καταγραφή με την οποία καθορίζονται η θέση, η έκταση, η αξία και η κυριότητα των κτημάτων μιας περιοχής.

Σε λίγα χρόνια θα έχουν ολοκληρωθεί οι απαραίτητες διαδικασίες για να αποκτήσει η χώρα μας εθνικό κττηματολογιο.

• Κοινοκτημοσύνη= σε ένα κοινωνικό σύνολο, η από κοινού ιδιοκτησία και χρήση των υλικών αγαθών.

• Κτηματομεσίτης= μεσίτης για την αγοραπωλησία ακινήτων.

Ασκήσεις στα Λεξιλογικά

1. Να γράψετε τι δηλώνουν τα παράγωγα ουσιαστικά ἡ κτῆσις, ὁ κτήτωρ, τὸ κτῆμα σε σχέση με όσα διδαχτήκατε σε προηγούμενες Ενότητες (πρόσωπο που ενεργεί, κατάσταση κτλ.).

2. Να εξηγήσετε σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται οι φράσεις:α. υπερασπίζομαι τα κεκτημένα μουβ. λόγω κεκτημένης ταχύτηταςγ. κτήμα ες αεί

3. Να αντιστοιχίσεις τις λέξεις με τις αντώνυμές τους.

• κτηματίας ακτήμονας• κτηνώδης χάνω • επίκτητος ατομική ιδιοκτησία• αποκτώ ευγενικός • κοινοκτημοσύνη έμφυτος

4. Να συμπληρώσετε τα κενά με την κατάλληλη λέξη από αυτές που σας δίνονται στο πλαίσιο, αφού τις προσαρμόσετε στην κατάλληλη πτώση και –στην περίπτωση των επιθέτων– στο κατάλληλο γένος:

α.Οι αντωνυμίες που φανερώνουν τον κτήτορα ονομάζονται ______________ αντωνυμίες.

β. Τονίστηκε η επιτακτική ανάγκη σύνταξης εθνικού ________________.

γ. Θεωρούσε σπουδαιότερο ________________ του το υπερπολυτελές αυτοκίνητό του.

δ. Μετά από πολλά χρόνια σκληρής προσπάθειας ________________ τις απαραίτητες γνώσεις, ώστε να αντιμετωπίζει τα προβλήματα αποτελεσματικά.

απόκτημα κτητικός κτηματολόγιο

αποκτώ5.Nα αντιστοιχίσεις τις λέξεις με τις συνώνυμές τους.

• Ακτημοσύνη κυριεύω• Κεκτημένα φτώχεια • Κτήτορας βαναυσότητα, θηριωδία • Κτηνωδία ζωοτρόφος• Κτηνοτρόφος κάτοχος• Κτήση αποκτημένα • Κατακτώ απόκτηση