ประวตยอและผลงานทางวชาการของ ศาสตราจารย ดร. ธงชย วนจจะกล

การศกษา ๒๕๓๑ ปรญญาเอก มหาวทยาลยซดนย ประเทศออสเตรเลย วทยานพนธเรอง “Siam Mapped: A

History of the Geo-body of Siam” ๒๕๒๗ ปรญญาโท (เกยรตนยม) มหาวทยาลยซดนย ออสเตรเลย ๒๕๒๔ ปรญญาตร (เกยรตนยมอนดบ 1) มหาวทยาลยธรรมศาสตร

รางวลและเกยรตยศ

๒๕๔๗ รางวลเกยรตยศสาหรบหนงสอจากภมภาคเอเชยแปซฟก จากสภาการวจยเอเชย ประเทศญปน

๒๕๔๖ ไดรบเลอกเปนสมาชกของ American Academy of Arts and Sciences, Class of 2003

๒๕๓๘ หนงสอ Siam Mapped. ไดรบรางวลแฮร เจ. เบนดา จาก สมาคมเอเชยศกษา ๒๕๓๗ รางวลจอหน ซมมอน กกเกนไฮม

ต าแหนงทางวชาการและบรหาร: อดตถงปจจบน

ณ มหาวทยาลยวสคอนซน-เมดสน

๒๕๓๔-๒๕๓๘, ๒๕๓๘-๒๕๔๔ ผชวยศาสตราจารยและรองศาสตราจารย ภาควชาประวตศาสตร

เปนศาสตราจารย ป ๒๕๔๔

๒๕๔๓-ปจจบน ประธานโครงการ Visiting Southeast Asian Scholars, CSEAS

๒๕๔๐-๒๕๔๒ ผอานวยการ ศนยอษาคเนยศกษา

๒๕๔๐-๒๕๔๕ A Principal Investigator of the Legacies of Authoritarianism Project

๒๕๔๐-๒๕๔๖ กรรมการกาหนดทศทาง the Borders and Transcultural Studies สถาบน

ระหวางประเทศ ๒๕๔๐-๒๕๔๒ กรรมการโครงการ the International Convocation for Sesquicentennial

งานดานวชาการนานาชาต ๒๕๔๘ คณะกรรมการพจารณางานวจยของภมภาคอษาคเนย มหาวทยาลยแหงชาตสงคโปร

๒๕๔๗-๒๕๔๘ กรรมการโครงการในการประชมนานาชาตวาดวยไทยคดศกษา ครงท ๙ ณ มหาวทยาลย นอรธเทรนอลนอยส เมษายน ๒๕๔๘

1

๒๕๔๓-๒๕๔๖ บรรณาธการรวมวารสาร Trace ซงเปนวารสารเกยวกบทฤษฎวฒนธรรมและการแปล

๒๕๔๒-๒๕๔๔กรรมการโครงการในการประชมประจาปของสมาคมเอเชยศกษา ๒๕๔๐-๒๕๔๓ คณะกรรมการรางวลแฮร เจ. เบนดา, สมาคมเอเชยศกษา เปนประธานในป ๒๕๔๒/

๒๕๔๓

๒๕๓๙-๒๕๔๐ กรรมการบรหาร สมาคมเอเชยศกษา (สหรฐอเมรกา)

๒๕๓๙-๒๕๔๐ กรรมการสรรหา the SSRC dissertation fellowship

๒๕๓๗-๒๕๔๐ ไดรบเลอกเปนสมาชกของทประชมอษาคเนย แหงสมาคมเอเชยศกษา เปนประธานในป ๒๕๓๙/๒๕๔๐

ในประเทศไทย ๒๕๓๒-๒๕๓๓ กรรมการบรหาร สมาคมประวตศาสตรแหงประเทศไทย และผชวยบรรณาธการ

วารสารของสมาคม

๒๕๓๒-๒๕๓๔ กรรมการฝายวชาการ สมาคมสงคมศาสตรแหงประเทศไทย

๒๕๓๑-๒๕๓๔ อาจารย สาขาประวตศาสตร คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ผลงานตพมพเปนภาษาองกฤษ

หนงสอ

1994 Siam Mapped: A History of the Geo-body of a Nation. Honolulu: University of Hawaii Press, 280 pp. + illus. & maps. หนงสอเลมนไดรบการแปลเปนภาษาญปนโดยศาสตราจารยโยนโอะ อชอ และขณะนอยระหวางแปลเปนภาษาเกาหล ในป ๒๕๓๘ Siam Mapped. ไดรบรางวลแฮร เจ. เบนดา จากสมาคมเอเชยศกษา สวนฉบบแปลเปนภาษญปนไดรบรางวล Grand Prize of Asia Pacific Book Award จากสภาการวจยเอเชย เมอป ๒๕๔๘

บทความ

2005 “Trying to Locate Southeast Asia from Its Navel: Where is Southeast Asian Studies in Thailand?” in Locating Southeast Asia: Geographies of Knowledge and Politics of Space, ed. Henk Schulte Nordholt, Paul Kratoska and Remco Ruben, Athens: Ohio University Press, pp. 113-132; also appears as “Beyond Borders: an overview of Southeast Asian studies in Thailand” in Siksacakr, an English-French-Khmer journal for Cambodian Studies, Center for Khmer Studies, Paris and Phnom Penh, no. 6, 2004, pp. 118-132.

2005 “Alive, Until Truth Arrived”, in The Art of Truth-telling after Authoritarian Rule,

ed. Ksenija Bilbija, Leigh Payne, et al, forthcoming, University of Wisconsin Press, 5

manuscript pages.

2

2004 “Asian Identity: a post-colonial misnomer”, in the Proceedings of the

International Symposium on “What Are the Asian Identities under

Globalization?” Waseda University, Japan, pp. 68-85.

2003 “Writing at the Interstices: Southeast Asian Historians and Post-National Histories in

Southeast Asia”, lead article in New Terrains in Southeast Asian History, ed. Abu

Talib Ahmad and Tan Liok Ee, Athens: Ohio University Press, pp. 3-29.

2002 “Remembering/ Silencing the Traumatic Past: the Ambivalent Memories of the

October 1976 Massacre in Bangkok" in Cultural Crisis and Social Memory:

Modernity and Identity in Thailand and Laos, ed. Charles F Keyes and Shigeharu

Tanabe,. London and New York: Routledge/ Curzon, pp. 243-283.

2001 “We Do Not Forget the 6 October: the 1996 commemoration of the 1976 massacre in

Bangkok”, Imagining the Past, Remembering the Future, ed. Maria Serena Diokno,

Manila: University of Philippines, Center for Integrative and Development Studies,

pp. 90-104.

2000 “The Quest for „Siwilai‟: A geographical discourse of Civilizational Thinking

in the Late 19th

and early 20th

Century Siam”, Journal of Asian Studies 59, 3,

pp.528-549.

2000 “The Others Within: Travel and Ethno-spatial Differentiation of Siamese

Subjects, 1885-1910,” lead article in Civility and Savagery: the

Differentiation of Peoples Within the Tai Speaking Polities, ed. Andrew

Turton, London: Curzon Press, pp.38-62.

1997 “The Future of Asian Studies” The Asian Studies Newsletter, June 1997, pp.

11-12.

1996 A four-part series of article for the commemoration of the October 1976

massacre in The Nation, an English newspaper in Thailand, October 3-6.

1996 "Maps and the Formation of the Geo-Body of Siam," in Hans Antlov and Stein

Tonnesson eds. Asian Forms of Nations. the Nordic Institute of Asian

Studies, and London: Curzon Press, pp. 67-92.

1996 “Siam Mapped: the Making of Thai Nationhood,” The Ecologist, 26, 5

(Sept/Oct 1996): 215-221.

1995 “The Changing Landscape of the Past: New Histories in Thailand Since

1973," Journal of Southeast Asian Studies 26, 1 (1995), pp. 99-120.

(บทความทยงไมไดตพพม) 1999 “Thai Democracy in Public Memory: monuments of democracy and their

narratives”, Keynote presentation at the International Conference on Thai

Studies, Amsterdam, 1999, 30 manuscript pages (single space)

ผลงานตพมพในภาษาไทย ๒๕๔๘ ‚มนษยศาสตรในสงคมไทย กบ ความจรง ๒ ระดบของประวตศาสตรไทย ‛ ใน การแสวงหา

ความจรงทางมนษยศาสตร, สวรรณา สถาอานนท บ.ก., กรงเทพฯ: ส.ก.ว. (กาลงจดพมพ) ๒๕๔๘ ‚ชยชนะของเสรประชาธปไตยทมพระมหากษตรยอยเหนอการเมอง‛ ใน ธรรมศาสตรและ

การเมองเรองพนท, ชาญวทย เกษตรศร บ.ก., กรงเทพฯ: มลนธโครงการตาราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร: ๓๓-๖๓.

3

๒๕๔๗ ‚ผหลายตนททาพระจนทร: การเมองของภมสถานและความททรงจา‛ จลสารหอจดหมายเหตธรรมศาสตร, ฉบบท ๘, ม.ย. ๒๕๔๗ – พ.ค. ๒๕๔๘: ๓-๑๓.

๒๕๔๗ ‚อยาดเบาวธวทยา‛, ศลปวฒนธรรม, ปท ๒๕, ฉบบท ๑๑ (ก.ย. ๒๕๔๗): ๑๔๔-๑๕๑ และ ฉบบท ๑๒ (ต.ค. ๒๕๔๗):๑๕๒-๑๖๐.

๒๕๔๗ ‚ประวตศาสตรชาตนยมไทย: อนตรายของลทธชาตนยมไทย (กรณเหตการณรนแรงทปตตาน)‛ บทความ ๓ ตอนใน กรงเทพธรกจ, ๑๗-๑๙ พ.ค. ๒๕๔๗.

๒๕๔๗ ‚เรองราวจากชายแดน: สงแปลกปลอมตอตรรกทางภมศาสตรของประวตศาสตรแหงชาตไทย‛ ใน รฐปตตาน ในอาณาจกรศรวชย, สจตต วงษเทศ บ.ก., กรงเทพฯ: สานกพมพมตชน, น. ๒-๓๐, พมพครงแรก ๒๕๔๕ (ดขางลาง)

๒๕๔๖ “ภาวะอยางไรหนอทเรยกวาศวไลซ: เมอชนชนนาสยามสมยรชกาลท ๕

แสวงหาสถานะของตนเอง ผานการเดนทางและพพธภณฑทงในและนอกประเทศ‛ รฐศาสตรสาร, ปท ๒๔, ฉบบท ๒ (๒๕๔๖):๑-๖๖.

๒๕๔๖ ‚ผรายในประวตศาสตรไทย กรณพระมหาธรรมราชา: ผรายกลบใจหรอถกใสความโดย plot ของนกประวตศาสตร‛ ใน พระมหาธรรมราชา กษตราธราช, พเศษ เจยจนทรพงษ, กรงเทพฯ: สานกพมพมตชน, น. ๑๔๖-๑๘๓, พมพครงแรก ๒๕๓๓ (ดขางลาง)

๒๕๔๖ ‚ประวตศาสตรดดจรต‛ ศลปวฒนธรรม, ปท ๒๔, ฉบบท ๗ (พ.ค. ๒๕๔๖): ๑๐.

๒๕๔๕ ‚เรองราวจากชายแดน: สงแปลกปลอมตอตรรกทางภมศาสตรของประวตศาสตรแหงชาตไทย‛ ศลปวฒนธรรม, ปท ๒๓, ฉบบท ๑๒ (ต.ค. ๒๕๔๕):๗๐-๘๓.

๒๕๔๔ ‚การศกษาประวตศาสตรแบบ postmodern‛ ใน ลมโคตรเหงากเผาแผนดน: รวมบทความในวาระ

ครบรอบ ๖๐ ป ชาญวทย เกษตรศร, กาญจน ละอองศร และ ธเนศ อาภรณสวรรณ บ.ก., กรงเทพฯ : สานกพมพมตชน, น. ๓๕๐-๓๙๐.

๒๕๔๔ ‚ประวตศาสตรไทยแบบราชาชาตนยม‛ ศลปวฒนธรรม, ปท ๒๓, ฉบบท ๑ (พ.ย.๒๕๔๔): ๕๖-๖๕.

๒๕๔๓ เอเซยตะวนออกเฉยงใตศกษา: สายไปแลวหรอยง? (บนทกการอภปรายโดยชาญวทย เกษตรศร และธงชย วนจจะกล), อมพร จรฐตกร บ.ก., กรงเทพฯ: ส.ก.ว. ๑๒๔ หนา.

๒๕๔๓ ‚การเปลยนแปลงภมทศนของอดต: ประวตศาสตรใหมในประเทศไทยหลง ๑๔ ตลาคม‛ กลลดา เกษบญช แปลจาก ‚The Changing Landscape of the Past: New Histories in Thailand Since 1973" Journal of Southeast Asian Studies 26, 1 (1995), pp. 99-120, ใน สถานภาพไทยศกษา: การส ารวจเชงวพากษ, ฉตรทพย นาถสภา และคณะ บ.ก., เชยงใหม: Silkworm Books, น. ๑๘-๔๗.

4

๒๕๔๒ ‚อาจารยปวยกบความเงยบในตางแดน‛ ใน อาจารยปวยกบธรรมศาสตร, วนรกษ มงมณนาคน บ.ก., กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร, น. ๔๖-๔๙.

๒๕๔๐ ‚คานา‛ ชาญวทย เกษตรศร, วถไทย: การทองเทยวทางวฒนธรรม, กรงเทพฯ: ส.ก.ว. และมลนธภมปญญา, ๗ หนา (ไมปรากฏเลขหนา)

๒๕๓๙ ‚ความทรงจ ากบประวตศาสตรบาดแผล: กรณการปราบปรามนองเลอด ๖

ตลา ๒๕๑๙‛ รฐศาสตรสาร, ปท ๑๙, ฉบบท ๓ (๒๕๓๙): ๑๕-๔๙ และใน สารคด, ปท ๑๒, ฉบบท ๑๔๐ (ต.ค. ๒๕๓๙):๑๘๑-๑๙๔ (พมพซ าในทอนหลายครง)

๒๕๓๙ ‚เดอนตลา เชาวนพธ‛ สารคด, ปท ๑๒, ฉบบท ๑๔๐ (ต.ค. ๒๕๓๙): ๑๒๒-๑๒๘. ๒๕๓๙ ‚ความอหลกอเหลอแหงชาต‛ ใน ตลากาล, กรงเทพฯ: มงมตร, น. ๒๔๒-๒๙๐. ๒๕๓๙ ‚ราลก ๖ ตลาทาไมและอยางไร‛ และ จดหมายถงเพอน ๓ ฉบบ ใน เราไมลม ๖ ตลา,

กรงเทพฯ: ชนนยม, น. ๑๓-๒๒, ๑๘๓-๑๙๘. (ตพมพและเผยแพรในทตางๆ กอนหนานน) ๒๕๓๙ ‚โรคาโลกาภวตน (กบภมคมกนบกพรอง)‛ สงคมศาสตรปรทศน, ปท ๑๘, ฉบบท ๑

(ก.ค.- ธ.ค. ๒๕๓๙):๑๕-๒๘. ๒๕๓๘ ‚คานา: ชาตไทย เมองไทย และนธ เอยวศรวงศ‛ ใน นธ เอยวศรวงศ, ชาตไทย เมองไทย แบบเรยน

และอนสาวรย, กรงเทพฯ: สานกพมพมตชน, น. (๑๑) – (๓๘).

๒๕๓๓ ‚ผรายในประวตศาสตรไทย กรณพระมหาธรรมราชา: ผรายกลบใจหรอถกใสความโดย plot ของนกประวตศาสตร‛ ใน ไทยคดศกษา, สนทร อาสะไวย กาญจน ละอองศร บ.ก. กรงเทพฯ: อมรนทรพรนตง, น.๑๗๓-๑๙๖.

๒๕๓๓ ‛การไดดนแดนกบความทรงจาอาพราง‛ สมดสงคมศาสตร, ปท ๑๒, ฉบบท ๓-๔: ๑๐๑-๑๒๕.

๒๕๓๒ ‚คาอธบาย ๒ แนวทางตอเรองกาเนดประชาธปไตยไทย: ศกษาจากวดโอเทป ๒ ชน‛, จดหมายขาวมลนธโครงการต าราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร ปท ๓, ฉบบท ๓, (ก. ย. ๒๕๓๒).

๒๕๓๒ ‚ตลาคม ๒๕๑๖-ตลาคม ๒๕๑๙: ความไมตอเนองและทางหลายแพรงของการเมองไทย‛ เอกสารประกอบการสมมนาเรอง รตนโกสนทร: การเมองการปกครองสมยประชาธปไตย, วทยาลยครสวนสนนทา, ๑๓-๑๕ ธนวาคม ๒๕๓๒, ๑๖ หนา

๒๕๓๒ ‚ความเปนชาตไทย: ผลผลตของนยาม‛ จดหมายขาวสงคมศาสตร, ปท ๑๑, ฉบบท ๔: ๖๘-๗๖.

๒๕๓๐ ‚ประวตศาสตรการสราง ‘ตวตน’‛ ใน อยเมองไทย, สมบต จนทรวงศ และ ชยวฒน สถาอานนท บ.ก., กรงเทพฯ: สานกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, น.๑๒๙-๑๘๒.

5

(บทความทยงไมไดตพมพ)

๒๕๓๙ ‚ศกษาเรองไทยในแดนเนรมต (Thai Studies in Wonderland)‛ ปาฐกถานาการสมมนา ‚นวกรรมเชงกระบวนทศนดานไทยศกษา” โดย ส.ก.ว. ๑๓-๑๔ ส.ค. ๒๕๓๙

๒๕๓๔ ‚วธการศกษาประวตศาสตรแบบวงศาวทยา (genealogy),‛ รายงานโครงการวจยเสรมหลกสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ประสบการณอนๆ ๒๕๑๗/๒๕๑๘ เลขาธการศนยกลางนกเรยนแหงประเทศไทย

๒๕๑๘/๒๕๑๙ โฆษกสภานกศกษามหาวทยาลยธรรมศาสตร

๒๕๑๙ รองนายกองคการนกศกษามหาวทยาลยธรรมศาสตร

๒๕๑๙-๒๕๒๑ ผตองขงในคดการเมองเปนเวลา ๒ ป หลงการสงหารหมผบรสทธในมหาวทยาลย

ธรรมศาสตรในวนท ๖ ตลาคม ๒๕๑๙ ตอมาไดรบการนรโทษกรรมในวนท ๑๖ กนยายน ๒๕๒๑

6

ขามใหพนประชาธปไตยแบบหลง 14 ตลา

ธงชย วนจจะกล

ปาฐกถา 14 ตลา ประจ าป 25481 ณ อนสรณสถาน 14 ตลา 2516

14 ตลาคม 2548

1 ขอขอบพระคณธนพล ลมอภชาต ธนาพล อวสกล และประจกษ กองกรต ในการชวยคนควาและจดทาตนฉบบของบทความน

7

ปรากฎการณทเพงเกดขนเรวๆ น 2 เรอง ไดแก การตความพระราชอ านาจทวไปของพระมหากษตรย หวงอาศยพระราชอ านาจเปนปจจยตรวจสอบถวงดลอ านาจของรฐบาล และ ความพยายามของทนใหญทจะยดครองสอมวลชน จนสาธารณชนตนตระหนกวาจะเปนการท าลายเสรภาพในการสอสารของประชาชน หากพเคราะหใหด ทงสองกรณมสาระทแทจรงเปนเรองเดมๆทเกดขนครงแลวครงเลา สะทอนอาการของสภาวะทขอเรยกวา “ประชาธปไตยแบบหลง 14 ตลา” เปนอยางด ปรากฏการณทงสองสะทอนสภาวะของประชาธปไตยแบบหลง 14 ตลาอยางไร? อะไรคอคณลกษณะของประชาธปไตยแบบหลง 14 ตลา? ประเดนส าคญของภาคทหนง คอ ประชาธปไตยแบบหลง 14 ตลาเปนการเมองแบบมวลชนซงผทตกตวงไดผลประโยชนสงสดไดแกกลมทนนานาชนดทมากบระบอบรฐสภา และฝายกษตรยนยมประชาธปไตย2 ทมอทธพลสงอยางไมเคยมมากอนหนานบจากอวสานของระบอบสมบรณาญาสทธราชย จากนนในภาคสองของขอเขยนชนน จะเจาะจงพจารณาคณลกษณะส าคญๆของประชาธปไตยแบบหลง 14 ตลาทเตบโตมาในสงคมไทยจนถงปจจบน รวมทง “ปญหาปตตาน” วาทดสอบประชาธปไตยไทยอยางไร

ภาคหนง 14 ตลากบประวตศาสตรประชาธปไตยไทย

วาทกรรม 14 ตลากบประชาธปไตยไทย

คนรนหลงทเตบโตหรอเกดหลงยครฐบาลเปรมจนถงปจจบน (หมายความวายงเดกอยในเหตการณพฤษภา 35) อาจนกไมคอยออกวาการตอสกบเผดจการทหารตงแต 14 ตลาเปนอยางไร เพราะตลอดชวตทางการเมองของเขารจกแตการตอสกบนกการเมองและกลมทนฉอฉล ในท านองเดยวกน คนทเกดหลง 2475 (หมายความวายงเดกอยระหวางป 2475-2490 หรออาจเรมเขาใจความซบซอนทางการเมองกภายหลง 2495 ไปแลว) ซงหมายถงคนสวนมากในสงคมไทยปจจบน อาจนกไมออกหรอไมเคยรบรเลยวาปญหาเรองพระราชอ านาจของพระมหากษตรยภายใต

2 คาของประจกษ กองกรต ใน และแลวความเคลอนไหวกปรากฏ. ผเขยนใชคาวา ‚ราชาชาตนยมใหม‛ สาหรบอดมการณประวตศาสตรแบบราชาชาตนยมทเนนความเปนนกประชาธปไตยของกษตรย แตในทน เราจะไมพจารณาถงชาตนยมเลยจงขอใชคาของประจกษซงสอความไดตรงกบทตองการในทนดกวา

8

ระบอบรฐธรรมนญเปนเรองคอขาดบาดตายมากอน และไมรวากลมการเมองทเรยกวาฝาย “กษตรยนยม”3 มพฤตกรรมทางการเมองอยางไร ระหวาง 2475-2495 คนทเกดหลงสงครามโลกครงทสอง (หลง 2487) คงนกไมออกเลยวาฝายเจาและฝายกษตรยนยมเคยลงมาเกลอกกลวตอสทางการเมองลมๆ ดอนๆ เหมอนกลมฝายอนๆ เชนทหาร กลมส .ส.อสาน กลมปรด กลมทนทองถน เปนตน ตลอดชวตทางการเมองของเขา รจกการตอสกบเผดจการทหารกบการตอสกบนกการเมองและกลมทนฉอฉล พระเจาอยหวทเขารจกคอองคปจจบนเทานน เขาคงเรยนรจกพระองคอนๆกอนหนานนจากต าราหนงสอในและนอกหองเรยน และพธกรรมตางๆ ทางสงคม ซงกเปนผลผลตของอดมการณราชาชาตนยม4แทบทงสน ประชาชนแทบทกคนในประเทศไทยขณะนไมรจกวกฤตยคกอน 2475 ซงมความไมพอใจเจาอยทวไป ดวยเหนวาอ านาจเจาเปน”ลกตมถวงความเจรญ”5 ความเขาใจตอประวตศาสตรประชาธปไตยไทยของคนรนเราในปจจบน อยภายใตกรอบประสบการณของคนรนหลงสงครามโลก องคความรหลกๆ กผลตโดยปญญาชนทมประสบการณในกรอบนเปนสวนใหญ ความเขาใจทวไปเกยวกบ 14 ตลากบประชาธปไตยไทย หรออาจเรยกอกอยางวา วาทกรรม 14 ตลากบประชาธปไตยไทยมสาระส าคญ 3 ประการ แตละขอลวนมขอจ ากด จนกลายเปนประวตศาสตรบดเบยวไป ประการแรก ประชาธปไตยคอผลของการตอสกบเผดจการทหาร บางขยายความในทางวชาการวาคอการตอสกบรฐราชการทมกองทพเปนตวแทน บางขยายความออกไปอกวาผตอสไดแก พลงนอกระบบราชการ ซงหมายถงประชาชน กลมเคลอนไหวทางการเมอง (เชน นกศกษา) และกลมทนนานาชนด ทศนะเชนนเปนทมาของความคด เกยวกบประชาธปไตยไทยอกหลายประเดน เชน ภาวะทกองทพและภาคเอกชนพบกนครงทางชวงรฐบาลเปรม จงเรยกวาประชาธปไตยครงใบ ภาวะทกองทพไมเขามามบทบาทครอบง าทางการเมองอกตอไปจงเรยกวาประชาธปไตยเตมใบ เปนตน ประวตศาสตรตามทศนะนจงถอวารฐบาลทหารยอมไมเปนประชาธปไตย โดยไมตองสนใจเงอนไขบรบทใดอน จงถอวาคณะทหารทกอการปฏวต 2475 และตอสกบฝายเจาหลง 2475 เปนจดเรมตนของเผดจการของไทย

3 คาวา ‚กษตรยนยม‛ มาจาก royalism, royalist เปนคาทใชกนมานานแลวในสงคมไทย เพยงแตไมคอยปรากฏในระยะหลง หมายถงผนยมระบบการเมองทพระมหากษตรยมอานาจมาก (มากแคไหนแลวแตกรณและยคสมย) คนกลมนอาจมยศฐาบรรดาศกดหรอเปนสามญชนกได ผเขยนมไดผลตคานเอง แตใชตามทใชกนมากอน 4 ธงชย วนจจะกล, ‚ประวตศาสตรไทยแบบราชาชาตนยม‛ศลปวฒนธรรม, ปท 23, ฉบบท 1 (พ.ย. 2544): 56-65. 5 Matthew Copeland, ‚Contested Nationalism and the 1932 Overthrow of the Absolute Monarchy in Siam,‛ Ph.D. thesis, Australian National University, 1994.

9

ไมสนใจบรบททางประวตศาสตรวารฐบาลพลเรอนขณะนนสนบสนนฝายเจา ตองการรอฟนพระราชอ านาจ ในขณะทฝายทหารตองการพทกษการปฏวต 2475 เปนตน6 แตทศนะทเปนสตรตายตวน มอทธพลอยางสงมานานตงแตกอน 14 ตลามาจนถงปจจบน ทศนะนสะทอนยคสมยเผดจการทหารครองอ านาจ โดยเฉพาะยคสฤษดเปนตนมาจนถงหลง 14 ตลาซงยงมความพยายามของคณะทหารทจะสถาปนาอ านาจอย แตกลบท าใหเราเขาใจประวตศาสตรประชาธปไตยไทยบดเบยว มองเหนแคมตเดยวแงมมเดยว โดยเฉพาะอยางยงมองไมเหนสถานะบทบาทของฝายเจาและฝายกษตรยนยมในประวตประชาธปไตยไทยซงเปนประเดนใหญมากนบจาก 2475 จนถงกลางทศวรรษ 2490 ประการทสอง ประชาธปไตยคอการตอสกบอ านาจเงนอ านาจทนทฉอฉลเอาแตแสวงหาประโยชนใสตวเองภายใตกรอบประชาธปไตยแบบรฐสภา 14 ตลา 2516 เปนจดพลกผนของประวตศาสตรประชาธปไตยไทยในแงเปนจดเรมตนของจดจบของอ านาจทหารในการเมองไทย และเปนเหตการณทเปดประตตอนรบใหกลมทนตางๆ เขามามสวนรวมทางการเมองตามระบอบรฐสภาได ตามทศนะน ปญหาใหญสดของประชาธปไตยหลงอ านาจทหารถอยออกไปแลว คอนกการเมองเหนแกตว คอรรปชน ไมซอสตยสจรต ไมเหนแกผลประโยชนของชาตอยางแทจรง ประวตศาสตรประชาธปไตยตามทศนะนจงถอวา ตอใหเปนรฐของพลเรอนมาจากการเลอกตง แตถาตกตวงเพอผลประโยชนของตนเองและพวกพอง ยอมถอวาไมเปนประชาธปไตย คณธรรมความซอสตยกลายเปนบรรทดวดความเปนประชาธปไตย ทศนะตอประชาธปไตยแบบนกศลธรรมแบบนสะทอนยคสมยเชนกน นนคอ มอทธพลสงใน 20 กวาปทผานมาตงแตระบอบรฐสภาเรมลงหลกปกฐานหลงป 2521 เปนตนมา เปดโอกาสใหทนใหญนอยทงระดบชาตและทองถนมอ านาจผานการเลอกตงและรฐสภา แตประชาธปไตยแบบนกศลธรรมเชนน ท าใหเราเขาใจประวตศาสตรประชาธปไตยบดเบยว กลาวคอ แทนทจะสนใจความสมพนธทางอ านาจของพลงการเมองตางๆ ในสงคมไทย (เชน ทหาร สถาบนกษตรย กลมพลงประชาชน นายทน) วาผนแปรเปลยนไปอยางไร กลบมองเหนแควาใครสะอาด ใครสกปรก จนน าไปสขอสรปทแพรหลายอยางยงในปจจบนวา นกการเมองลวนฉอฉล เขามาตกตวงผลประโยชนใสตวเอง สวนบคคลหรอกลมการเมองทท าตวลอยเหนอความสกปรกทางการเมองได จงเปนรฐบรษหรอนกประชาธปไตยทยงใหญ ประการทสาม ดงนนประชาธปไตยหลง 14 ตลาตามทศนะทง 2 แบบดงกลาวมา จงไดแกการตอสเพอสถาปนาระบอบรฐสภาและการเลอกตงเพอรฐบาลทสะอาดและมคณธรรม เคาโครง ( plot) ของประวตศาสตรประชาธปไตยชนดน ตามทแพรหลายในหมผมการศกษาปญญาชนไทย เปนเรองของความกาวหนาขนเปนล าดบของประชาธปไตยรฐสภา นบจากพระเจาอยหว

6 ด ธารงศกด เพชรเลศอนนต, 2475 และ 1 ปหลงการปฏวต, (กรงเทพฯ: มลนธโครงการตาราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร, 2543), บทท 4 และ 5

10

รชกาลท 7 ทรงพระราชทานประชาธปไตยเมอป 2475 ทวาถกเผดจการทหารชวงชงอ านาจน าไป ประชาธปไตยกลบคนมาดวยการลกขนสเมอ 14 ตลา 2516 และตอสเรอยมาจนถงกรณนองเลอดพฤษภา 35 จงยตเผดจการทหารไดส าเรจ แมวาประวตศาสตรประชาธปไตยจะมจดสะดดอปสรรคมากมาย รวมทงโศกนาฎกรรมเมอ 6 ตลา 2519 กตาม ทศนะและเคาโครงประวตศาสตรเชนนเองทใหความหมายแกรฐธรรมนญ 2540 วาเปนรฐธรรมนญของประชาชน เพราะเปนผลพวงของชยชนะเหนอเผดจการทหารอยางเดดขาด และยงมจดหมายส าคญอยทการขจดขดขวางนกการเมองฉอฉล ไรคณธรรมออกจากระบบรฐสภา ทศนะประวตศาสตรประเภทนยงมกใหความส าคญแกบทบาทของสถาบนกษตรยวาเปนสวนส าคญทชวยใหภารกจการสรางประชาธปไตยบรรลผล บทบาทส าคญทมกยกมาสนบสนนความคดนคอ การพระราชทานรฐธรรมนญ เมอ 2475 และบทบาทของพระเจาอยหวพระองคปจจบนในเหตการณ 14 ตลา 2516 กบเหตการณพฤษภา 35 ประวตศาสตรประชาธปไตยไทยตามทศนะน มพฒนาการควบคมากบขบวนการ 14 ตลา7 แลวเตบโตมากบประชาธปไตยแบบหลง 14 ตลา ทมองเหนพฒนาการของประชาธปไตยวาเปนเรองของการตอสกบเผดจการทหาร และนกการเมองไรคณธรรมเทานน แตกลบมองขามปญหาส าคญทครอบง าประวตศาสตรประชาธปไตยไทยเกอบตลอด 73 ปทผานมา ไดแก ปญหาวาดวยบทบาทของสถาบนกษตรยและพระราชอ านาจในการเมองไทย มองไมเหนวาแททจรงแลวบทบาทของสถาบนกษตรยในเหตการณ 14 ตลา 2516 พฤษภา 2535 และทส าคญคอ 6 ตลา 2519 และ การปฏวต 2475 เปนอยางไร และมความหมายเกยวของอยางไรกบประวตศาสตรประชาธปไตยไทยโดยองครวม ประวตศาสตรชนดนยอมรบอยางสนทใจและไมตงค าถามกบความคดความเชอทวาสถาบนกษตรยอยนอกเหนอระบบการเมองไทย ไมเฉลยวใจวาความคดความเชอเชนนในตวมนเองเปนอดมการณทางการเมองชนดหนงททรงอทธพลครอบง า จนกระทงเรามกแยกบทบาทของสถาบนกษตรยออกจากความเขาใจตอการเมองประชาธปไตยของไทย ในทนผเขยนขออธบายประชาธปไตยไทยเสยใหมวาพฒนามาทามกลางความสมพนธทางอ านาจระหวางพลงทางการเมองตางๆ ในสงคมไทยอยางไร ประชาธปไตยแบบหลง 14 ตลาเปนประชาธปไตยทมลกษณะเฉพาะทางประวตศาสตรของสงคมไทยอยางไร กษตรยนยมในประวตศาสตรการเมองไทยหลง 2475 “รางรฐธรรมนญฉะบบนไมใชประชาธปไตยอนแทจรง แตมลทธการปกครองแปลกปลาดแทรกซอนอย ลทธนกคอ การนยมกษตรย”

7 ด ประจกษ กองกรต, และแลวความเคลอนไหวกปรากฏ: การเมองวฒนธรรมของนกศกษาและปญญาชนกอน 14 ตลา (กรงเทพฯ: สานกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2548), น. 99-134, 464-514 โดยเฉพาะอยางยงแนวความคดกษตรยนยมประชาธปไตยในหมปญญาชนเสรนยมแมกระทงฝายซายบางคน

11

“รางรฐธรรมนญฉะบบนเขยนไวโดยมความปรารถนาจะเหนยวรงพระมหากษตรยเขามาพวพนกบการเมองมากเกนไป โดยการถวายพระราชอ านาจมากกวาเดม… ยงงไมใชรฐธรรมนญประชาธปไตย มนเปนรฐธรรมนญพระมหากษตรยอยางชดๆ ทเดยว ” “คณะจาวนเองเปนปญหาใหญ… พระมหากษตรยในรฐธรรมนญใหมฆาคนไดโดยมความผด ” ขอความทงหมดทอางมานมาจากการอภปรายโดยสมาชกสภาผแทนราษฎรหลายทาน ไดแก นายชน ระววรรณ นายฟน สวรรณสาร และนายเลยง ไชยกาล เมอวนท 15 มกราคม 2492 8 เพอพจารณารางรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2492 นายเลยงยงไดเตอนดวยวารฐธรรมนญฉบบนจะน าไปสยคเขญและการปฏวตนองเลอดเพราะถวายอ านาจแกพระมหากษตรยมากเกนสมควร ในระยะนนมการอภปรายทางหนาหนงสอพมพอยางเขมขนวาสถานภาพและพระราชอ านาจของพระมหากษตรยควรมแคไหน โดยเรยกผสนบสนนการขยายพระราชอ านาจวาเปนพวก “กษตรยนยม” ทงหมดนเกดขนหลงการรฐประหาร 2490 ซงนกประวตศาสตรถอวาเปนจดเรมตนของระบอบเผดจการทหารของไทยอยางแทจรง นาคดวาการอภปรายอยางเผดรอน ตรงไปตรงมาดวยถอยค าดงยกมาเปนตวอยางจากป 2492 น สามารถท าไดในปจจบนหรอไม? แมแตภายในการประชมรฐสภากเถอะ? คนสวนใหญในประเทศไทยปจจบนไมเคยมประสบการณกบภาวะทแนวความคดแบบกษตรยนยมเปนแคแนวความคดหนงของกลมการเมองหนง ซงมดเลว ถกๆ ผดๆ และมผลประโยชนทางการเมองของตน ไมมอะไรตางจากนกการเมองอนๆ จงถกวจารณไดเหมอนนกการเมองอนๆ เราจะถอวานเปนความกาวหนาหรอถอยหลงด ? เกดอะไรขนในประวตศาสตรประชาธปไตยของไทยนบจากหลงรฐประหาร 2490? นกคดคนส าคญเกยวกบการเมองไทยเคยเสนอไวนานแลววา การเปลยนแปลงการปกครอง 2475 ไมแตกหกกบระบอบสมบรณาญาสทธราชย 9 ผลพวงของประวตศาสตรแบบนกคอ การเมองของกลมประชาชนหรอในประชาสงคม มไดมอ านาจหรอมสวนรวมตดสนใจในนโยบายหรอการเมองส าคญใดๆ รฐหลง 2475 ยงคงผกขาดอ านาจไวกบตน เราอาจกลาวกลบทางไดวา การทพลงประชาชนยงเตบโตเขมแขงไมพอ ไมใชฐานพลงของการปฏวต 2475 เปนปจจยหนงท าใหไมแตกหกกบอ านาจรวมศนยไมวาจะของรฐสมบรณาญาสทธราชยหรอรฐหลง 2475 ตลอดระยะ 15-20 ปหลงการปฏวต 2475 (2475 ถง 2490 หรอ 2495) ปญหาใจกลางของการเมองไทยทส าคญทสด รนแรงและสงผลกระทบตอปญหาอนๆ มากทสด คอ ปญหาวาดวยพระราชอ านาจของพระมหากษตรยภายใตรฐธรรมนญ

8 สยามนกร 16 ม.ค. 2492 9 Benedict Anderson, ‚The Studies of Thai State: the State of Thai Studies,‛ in Elizer B. Ayal ed., The Study of Thailand, (Athens, Ohio: Ohio University, Center for International Studies, 1979), pp. 193-247. ดฉบบแปลภาษาไทยใน ฟาเดยวกน 1, 3 (ก.ค.- ก.ย. 2546), น. 99-147

12

ความขดแยงระหวางคณะราษฎรกบฝายเจาหลงการปฏวต 2475 คอการตอสกนวาพระมหากษตรยควรมอ านาจแคไหน พวกกษตรยนยมพยายามอยหลายครงทจะรอฟนอ านาจของพระมหากษตรย การตอสอยางดเดอดในขอนน าไปสกบฏบวรเดชในป 2477 ซงเปนสงครามกลางเมองราคาแพง มผเสยชวตหลายสบคน และตอมาน าไปสการสละราชสมบตของพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวในป 2477 หลงจากทพระองคทรงพยายามตอสตอรองเพอเพมพระราชอ านาจของกษตรยภายใตรฐธรรมนญแตไมส าเรจ ความขดแยงรนแรงในปญหานยงเปนเงอนไขผลกดนใหผน าทหารอยางจอมพล ป . พบลสงครามขนมามบทบาทส าคญเหนอผน าพลเรอน จนกระทงอ านาจน าภายในคณะราษฎรตกอยในมอฝายทหารในทสดเพอปกปองผลของการปฏวต 2475 ฝายเจาประสบความพายแพตอเนอง ถงกบถกจบกมคมขง ถกเนรเทศไปอยเกาะ หรอตองลภยไปอยตางประเทศ นบจากจอมพล ป. ขนมามอ านาจเตมตวในป 2481 ตลอดชวงระยะเวลาดงกลาว รฐธรรมนญของคณะราษฎรไมอนญาตใหพระมหากษตรยและพระราชวงศไมวาระดบใดมบทบาททางการเมอง ดวยบทบญญตวา พระมหากษตรยและพระราชวงศทรงอย “เหนอ” การเมอง หมายความวา พนไปจาก หามยงเกยวกบการเมองการปกครอง พระมหากษตรยไมสามารถกระทงจะแสดงความเหนใดๆ ในทางสาธารณะเกยวกบการเมองการปกครองโดยไมผานความเหนชอบของรฐบาลหรอสภาฯ บทบาทของฝายเจาไดรบการรอฟนโดยปรด พนมยงคในฐานะผส าเรจราชการแทนพระองคชวงทายและหลงสงครามโลกครงทสอง ปรดเปนผมบทบาทส าคญในการปฏวต 2475 และการตอสกบฝายเจาหลงจากนน แตเขาจ าเปนตองประนประนอมกบฝายเจาชวงสงครามเพอตอสกบอ านาจของจอมพล ป. ขบวนการเสรไทยแททจรงแลวเปนแนวรวมหรอพนธมตรของกลมการเมองหลายฝาย รวมทงกลมปรด กลมส.ส.อสาน ทหารเรอ และฝายกษตรยนยมมารวมมอกนอยางหลวมๆ เพอตอสกบรฐบาลจอมพล ป. ฝายกษตรยนยมและพระราชวงศหลายพระองคมบทบาทส าคญในเสรไทยสายองกฤษและสหรฐอเมรกา ในขณะทปรดเปนผน าของขบวนการภายในประเทศ หลงสงครามโลกครงทสอง เจานายทงหลายไดรบบรรดาศกดคน และไดรบอนญาตใหมบทบาททางการเมองได (ยกเวนพระบาทสมเดจพระเจาอยหวและพระโอรสธดาเทานน) แตการเมองชวงนนยงอยใตอทธพลของกลมปรด ซงมไดมการถวายพระราชอ านาจคนหรอเพมพระราชอ านาจมากไปกวาหลง 2475 แตอยางใด ก าเนด “กษตรยนยมประชาธปไตย” ป 2488-2494 เปนจดเปลยนส าคญของฝายกษตรยนยม กลาวคอเปนระยะกอตวและสรางรากฐานใหแก “กษตรยนยมประชาธปไตย” บทบาทของฝายกษตรยนยมในสภาฯมความโดดเดน ความส าคญของเจาและสถาบนพระมหากษตรยไดรบการรอฟนกลบมาอกครง ภายใตการน าของสมเดจฯกรมขนชยนาทนเรนทร พระราชโอรสของรชกาลท 5 พระองคสดทายทยงทรงด ารงพระชนมชพอยในขณะนน พระองคเปนผส าเรจราชการแทนพระองคในเวลาตอมา และเปนผน าส าคญของฝายกษตรยนยมนบจาก 2475 ตราบจนสนพระชนมในป 2494

13

แตฝายกษตรยนยมหลงสงครามโลก ไมมความมงหมายจะเรยกหาอ านาจของสมบรณาญาสทธราชยอกตอไป นกการเมองฝายนหลายคนวพากษวจารณโจมตระบอบการเมองกอน 2475 ดวยซ าไป แตพวกเขาตองการแสวงหาบทบาท สถานะ และพระราชอ านาจทมากขนกวาทคณะราษฎรจ ากดไว พวกเขาแสวงหาพระราชอ านาจมากทสดเทาทเปนไปไดภายใตระบอบหลง 2475 ประเดนส าคญๆม อาท เชน พระราชอ านาจเลอกและแตงตงวฒสมาชก พระราชอ านาจแตงตงต าแหนงส าคญอนๆ เชน ประธานศาล ฯลฯ พระราชอ านาจในการยบยงกฎหมายทผานสภาฯ เปนตน ฝายกษตรยนยมหลงสงครามจงเปนทงการเรมตนใหมของสถาบนกษตรยหลง 2475 แตกเปนความตอเนองสบทอดภารกจของฝายเจาทพายแพไปสนเชงกอนสงคราม ความตอเนองแตเรมใหมทส าคญ ไดแกการวางรากฐานทางภมปญญาแกกษตรยนยมประชาธปไตย หรอระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมขแบบหลง 14 ตลา วาทกรรมวาดวยพระมหากษตรยทเรมตนในชวงน ดานหนงสบทอดอดมการณกษตรยนยมแตเดม10 แตอกดานหนงยอมรบสถานะประมขภายใตรฐธรรมนญ ดานหนงยนยนอทธพลมหาศาลตามประเพณทมมาแตโบราณกาล แตกลบอยนอก เหนอการเมองการปกครองโดยตรง ในเดอนมนาคม 2489 สมเดจฯ กรมหมนพทยลาภพฤฒยากรหรอพระองคเจาธานนวต 11 ทรงแสดงปาฐกถาถวายแดพระเจาอยหวอานนทมหดล พระอนชา (พระเจาอยหวองคปจจบน) และสมเดจพระราชชนน ตอมาปาฐกถาดงกลาวไดรบการปรบปรงตพมพเปนบทความวชาการภาษาองกฤษ ในหวขอ “Thai Old Siamese Conception of Monarchy” 12 พระนพนธนเปนงานสนๆทวามความส าคญอยางสง เพราะประมวลรวบยอดความคดของลทธกษตรยนยมขนเปนทฤษฎวาดวยพระมหากษตรยในระบบการเมองหลง 2475 ทฝายกษตรยนยมปรารถนาจะเหน เปนฐานทางภมปญญาของ ”วาทกรรมพระราชอ านาจ” ซงมงขยายพระราชอ านาจของพระมหากษตรยภายใตระบอบรฐธรรมนญ และเปนกรอบเคาโครงส าหรบพฒนาการของสถาบนกษตรยไทยตลอดระยะ 60 ปทผานมา จนทกวนนมสถานะสงสงอยางไมเคยมมากอน 10 ด สายชล สตยานรกษ, สมเดจฯ กรมพระยาด ารงราชานภาพ การสรางอตลกษณ เมองไทย และ ชน ของชาวสยาม, (กรงเทพฯ: สานกพมพมตชน, 2546), น. 141-179 11 พระองคเจาธานนวต ทรงมบทบาทสาคญในอภรฐมนตรสภา ซงขดขวางความพยายามของรชกาลท 7 ในการทจะ ‚ปฏรป‛ การเมองไทย พระองคทรงเปนปราชญทปราดเปรอง ในระยะทฝายกษตรยนยมถอยรนในชวงสมยแรกของจอมพล ป. พระองคทานเกบตวทางานวชาการอยเงยบๆ บทบาทสาคญตอมาคอ ทรงเปนพระอาจารยทถวายการอบรมตระเตรยมยวกษตรยทงสองพระองคเพอขนเปนพระมหากษตรย พระองคเจาธานฯ ทรงรบหนาทนหลายปตอมากระทงพระเจาอยหวองคปจจบนทรงมวฒภาวะ พระองคเจาธานฯ ยงเปนประธานองคมนตรหลงจากทสมเดจฯ กรมขนชยนาทฯ สนพระชนม 12 บทความนตพมพใน Journal of Siam Society, 36:2 (1947) ในทนอางองฉบบตพมพซาใน Collected Articles by H.H. Prince Dhani Nivat, (Bangkok: the Siam Society, 1969), pp. 91-104. มคนอานบทความนจรงๆ กคนไมใชปญหา เพราะ ความสาคญอยทนาเสนออดมการณวาดวยสถาบนพระมหากษตรยของฝายกษตรยนยมอยางเปนระบบ เปนความคดรวบยอดของวาทกรรมและการปฏบตจานวนมาก

14

พระองคเจาธานฯ เสนอในบทความวา สถาบนพระมหากษตรยไทยอยภายใตรฐธรรมนญอยแลวมาแตโบราณกาล คอ พระมนธรรมศาสตร รฐธรรมนญอยางหลง 2475 เปน “pure foreign institution” (p.101) ภายใตรฐธรรมนญตามประเพณน พระมหากษตรยมไดทรงมพระราชอ านาจลนฟาไรขอบเขต แตพระราชอ านาจกลบตองอยภายในกรอบของทศพธราชธรรม และธรรมเนยมอนๆ อกมากมาย นนคอตองทรงเปนธรรมราชา พระองคเจาธานฯ วาดภาพประวตศาสตรไทยอนสวยหรวา พระมหากษตรยไทยทผานมาเปนเสมอนบดาปกครองบตรดงตกทอดมาแตสมยสโขทย มการแขวน “gong” (ฆอง?)รบรองทกข แมตอมาจะรบอทธพลลทธเทวราชของเขมร แตพระมหากษตรยไทยทเปรยบเสมอนบดาปกครองบตรยงคงสบทอดตอมาจนถง 2475 พระองคเจาธานฯทรงย าวาพระมหากษตรยไทยเปน The Great Elect อยแลว คอประชาชนรวมใจกนเลอกแลวเทดทนขนเปนเจาชวตเจาแผนดนตามคต “อเนกชนนกรสโมสรสมมต” นคอทฤษฎของไทยวาดวยพระมหากษตรย เปนจารตธรรมเนยมทไมเคยมการเขยนเปนลายลกษณอกษร13 ทฤษฎพระมหากษตรยเชนนเองทเปนฐานของการรอฟนบทบาทสถาบนพระมหากษตรยระหวาง 2490-2494 และนบจากยคสฤษดเปนตนมา แมปรด พนมยงคจะเปนผเปดโอกาสแกฝายกษตรยนยมใหกลบมามบทบาททางการเมอง แตเจานายบางพระองคและฝายกษตรยนยมยงคงขดของเคองใจกบบทบาทของปรดในการปฏวต 2475 จงจองแกแคนปรดอยางเอาการเอางานและอยางเปนระบบ กรณสวรรคตอนนาเศราสลดกลบกลายเปนโอกาสงามทกลมนใชเลนงานปรดจนพายแพ ปรดตองประสบความยากล าบากอยางแสนสาหสตงแตป 2489 จนถงวาระสดทายของชวตกดวยฝมอของฝายกษตรยนยมเหลาน ผลพลอยไดอกอยางหนงคอ เรองราวความเปนไปของราชส านกกลบมาเปนจดสนใจของสงคมอกครง รฐประหารป 2490 เปนการปดฉากคณะราษฎร นกประวตศาสตรมกจะใหความสนใจกบบทบาทของผน ารนใหมในกองทพบกอยางผน ชณหะวณและเผา ศรยานนท ขอเทจจรงกคอ เกดขนจากความรวมมอระหวางทหารบกกบฝายกษตรยนยมซงมบทบาทมากมายเตมไปหมดในการรฐประหารครงน อาจจดไดวา 2490-2494 เปนยคฟนฟของกษตรยนยม หลกฐานชดเจนประการหนงคอ รฐธรรมนญ 2492 ทโปรเจาอยางไมเคยมมากอน เปนรฐธรรมนญฉบบแรกทระบวาประเทศไทยเปนประชาธปไตยมพระมหากษตรยเปนประมข และฉบบแรกทระบวา ผใดจะฟองรองพระมหากษตรยไมได

13 เหนไดชดวานคอฐานทางภมปญญาของ Tongnoi Tongyai, ‚The Role of the Monarchy in Modern Thailand,‛ Pinit Ratanakul ed. Development, Modernization and Tradition in Southeast Asia (Bangkok: Mahidol University, 1990; ของวทยานพนธของธงทอง จนทรางศ พ.ศ. 2529, และของหนงสอ พระราชอ านาจ โดยประมวล รจนเสร และความเหนอนๆ ในทานองเดยวกน รวมทงบทความของศรศกร วลลโภดม ใน มตชน เมอ 23 ก.ย. 2548 ทผานมานเอง ทงหมดอางถงรฐธรรมนญตามวฒนธรรมประเพณไทยทสอดคลองกบสงคมไทยกวารฐธรรมนญทางการซงเปนของนอก ทงหมดอางถงพระราชอานาจตามประเพณซงมไดเขยนไวเปนลายลกษณอกษรในรฐธรรมนญ (ของนอก) ธงทองเสนอวานเปนพระราชอานาจตามธรรมชาตของพระมหากษตรย ประมวลเสนอวา ดงนนพระองคจงทรงอยเหนอรฐธรรมนญ (ของนอก)

15

และใหอ านาจพระมหากษตรยอกหลายประการ เชนในการเลอกและแตงตงวฒสภา ในการประกาศภาวะฉกเฉน และในการอนมตเปลยนแปลงนโยบายของรฐบาล เปนตน นกประวตศาสตรไทยมกเสนอวาการฟนฟสถาบนกษตรยเกดขนในยคสฤษด 14 แตแททจรงเรมในชวงนเอง กลาวคอ ในขณะทพระเจาอยหวองคปจจบนยงทรงพ านกอยในตางประเทศเปนสวนใหญ ผส าเรจราชการฯ และคณะองคมนตร (เรยกวา อภรฐมนตร ระหวาง 2490-92) ไดรอฟนประเพณเดมและรเรมประเพณใหมๆ หลายอยาง พระราชพธพชมงคล ซงมกกลาวกนวาไดรบการรอฟนในป 2503 ไดรบการรอฟนเมอ 6 พ.ค. 2492 15 ผส าเรจราชการฯ เสดจถวายปรญญาบตรแกนกศกษาหลายมหาวทยาลยรวมทงจฬาฯ ในป 2492 16 ตลอดป 2491-2492 ขาวเกยวกบกจกรรมของราชส านกไดรบการรายงานสม าเสมอ วนจกร วนปยมหาราชกลายเปนพธการใหญโต เจานายหลายพระองคทเสดจลภยชวงรฐบาลจอมพล ป . เสดจกลบในชวงน รวมถงพระองคเจาบวรเดชในป 2492 แตขาวใหญเกยวกบสถาบนกษตรยตลอดป 2491-92 ไดแกการอญเชญพระราชองคารของพระเจาอยหวรชกาลท 7 กลบประเทศไทยพรอมการเสดจกลบของสมเดจพระนางเจาร าไพพรรณ มพระราชพธใหญโต และค าอธบายก าเนดประชาธปไตยแบบกษตรยนยมประชาธปไตย ซงยกคณความดใหกบพระองคในฐานะผพระราชทานรฐธรรมนญ เรมตนในชวงนเอง การรกคบขยายอ านาจของฝายกษตรยนยมจงกลายเปนหนามยอกอกคณะรฐประหาร 2490 ในเวลาตอมา มความขดแยงหลายครง จนในทสดคณะทหารจงกอการรฐประหารในปลายป 2494 ลมรฐบาลของตนเองเพอยกเลกรฐธรรมนญ 2492 ลดทอนอ านาจของฝายเจาลงฉบพลน การรฐประหารเกดขนกอนการเสดจนวตพระนครของพระเจาอยหวองคปจจบนเพยง 3 วน17

14 ตนแบบความเขาใจน คอ ทกษ เฉลมเตยรณ, การเมองระบบพอขนอปถมภเผดจการ (กรงเทพฯ: สานกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2526) จากนน มผใชตามอกมาก รวมทงประจกษ และแลวความเคลอนไหวกปรากฏ. แมกระทงสธาชย ยมประเสรฐ, แผนชงชาตไทย (กรงเทพฯ: สานกพมพสมาพนธ, 2534) ซงศกษายคหลง 2490 โดยตรง กเนนทกลมทหารบกและความขดแยงกบปรด สธาชยอภปรายถงกลมนยมเจา 2-3 ครง แตไมไดใหความสาคญนก (น. 52, 100, 102-103) มาใหความสนใจมากขนเมออธบายถงรฐธรรมนญ 2492 ซงม.ร.ว. เสนย ปราโมช ถงกบกลาววาเปนการ ‚ถวายพระราชอานาจคน‛ (น.110) กลมนยมเจาในทน หมายถง นกการเมองสาคญ เชน พนองตระกลปราโมช 15 Bangkok Post, 7 May 1949 แตยงไมใชการประกอบพระราชพธททองสนามหลวง 16 Bangkok Post, 3 June 1949 17 ชนดา ชตบณฑตย, ‚โครงการอนเนองมาจากพระราชดาร: การสถปนาพระราชอานาจนา (พ.ศ. 2494-2546)‛ (วทยานพนธมหาบณฑตทางมานษยวทยา มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2547) ถอเอาการเสดจนวตในป 2494 เปนหลกหมายวาสถาบนกษตรยเรมเขมแขงขน อนทจรงการเสดจนวตเกดขน ณ จดตกตาอกครงของฝายกษตรยนยม แตหากถอวาเปนจดเรมของการรอฟนสถาบนกษตรยใหเขมแขงอกครงหลงถกลดทอนอานาจฉบพลน 3 วนกอนหนานนกยอมถกตอง

16

หลงความพายแพของฝายกษตรยนยมคราวน การฟนฟบทบาทพระราชอ านาจมไดหวงผลระยะสนหรออาศยกลวธในระบบรฐสภาอกตอไป แตทฤษฎวาดวยพระมหากษตรยไทยกลบไดรบการปลกฝงกอรางสรางตวอกครงอยางชาๆ ทวามนคงอยางมาก อาศยการสรางสมพระบารมในหมปญญาชน และการใหความหมายใหมแกสถานะเหนอการเมอง จนประสบความส าเรจครงใหญในเหตการณ 14 ตลา 2516 ประชาธปไตยแบบหลง 14 ตลา หรอระบอบรฐสภาของกลมทนโดยมธรรมราชาอยเหนอการเมอง 14 ตลา 2516 คอการปฏวตครงส าคญในประวตศาสตรประชาธปไตยไทยอยางไมมขอโตแยง แตการปฏวตดวยพลงมหาชน กลบมไดหมายความวากลมฝายอนๆจะไมถอโอกาสรวมตกตวงประโยชนจากการปฏวตนน มหน าซ าพลงของมหาชนทโคนรฐบาลทหารส าเรจเปนเพยงพลงของการลกฮอขนชวคราวเทานน พลงจดตงทมรากลกในสงคมและมอ านาจตอรองยงมไดเขมแขงพอ (ยกเวน พ.ค.ท.) มผกลาวมานานแลววา ระบอบรฐสภาซง 14 ตลาชวยใหลงหลกปกฐานมนคงนน กลบเปนเวททกลมทนและกลมผลประโยชนตางๆ เขามาชวงชงหาผลประโยชนในทสด ระหวาง 20 ปนบจาก 2516 อ านาจน าของกองทพเรมถดถอยลงทกท จากทมอ านาจโดยตรง กลายเปนการครอบง าอยางไมเปนทางการ กลายเปนการคอยๆ ถอนตวออกไป แมกองทพพยายามจะหวนกลบสอ านาจอกครงในป 2519 และ 2534 แตกลบจบลงดวยการลกฮอของประชาชนตอตานอ านาจทหารอกครงเมอเดอนพฤษภา 2535 ทามกลางการถดถอยของอ านาจทหาร กลมทนนอยใหญทงระดบชาตและทองถนตางเขามาแสวงผลประโยชนในรฐสภา การปฏวต 14 ตลาจงเปนการสถาปนาระบบการเมองทเออประโยชนแกกลมทนและกลมผลประโยชนตางๆ ซงอาศยพลงทนเพอเขาครอบครองอ านาจ โดยเฉพาะทนจากทองถนทมฐานอยกบชนบทและผลประโยชนเฉพาะถน เฉพาะภมภาค จนกลายเปนการอาศยระบบรฐสภาเพอแบงสรรอ านาจและทรพยากรของรฐเอาไปเปนประโยชนแกฐานการเมองของตน สาธารณชนทมพลงทางการเมองไดแกชาวกรง ชนชนกลางผมการศกษา โดยเฉพาะอยางยงสอมวลชน (สอชนชนกลาง สอชาวกรง) เกลยดชงประชาธปไตยบานนอกของทนทองถนยงนก จงผลกดนใหเกดการ “ปฏรปการเมอง” อนน าไปสรฐธรรมนญ 2540 ซงมจดหมายชดเจนแตแรกเรมเพอลดอ านาจหรอขจดทนทองถนหรอประชาธปไตยแบบบานนอก และเพอพยายามสถาปนาประชาธปไตยทสาธารณชนทมการศกษาเชอวาถกตองตามแบบฉบบ ผเขยนเหนวารฐธรรมนญ 2540 มไดลมเหลวอยางทมกกลาวกน ตรงขาม กลบประสบความส าเรจในการลดทอนพลงของทนทองถนตามตองการ แตผลทคาดไมถงคอ กลบเปดโอกาสใหกลายเปนระบบรฐสภาภายใตอ านาจน าเดดขาดของทนขนาดใหญระดบชาตและระดบนานาชาตซงมวฒนธรรมองคกรและวฒนธรรมทางการเมองตอการก าหนดนโยบาย การบรหารราชการ และการใชอ านาจตางลบลบกบการเมองของทนทองถน

17

รฐธรรมนญ 2540 ยงประสบความส าเรจสรางความมนคงแกอ านาจฝายบรหาร จนอ านาจของทนใหญสามารถยดครองหรอท าลายอ านาจตรวจสอบถวงดลโดยรฐสภาและโดยองคกรอสระตางๆ รฐธรรมนญ 2540 ลมเหลวอยางสนเชงในประการหลงน ทศนะท านองทกลาวมามไดผดพลาดอะไร แตมองเหนแคซกเดยวของระบบการเมองประชาธปไตยแบบหลง 14 ตลา นนคอเหนแคระบอบรฐสภาของกลมทน แตมองขามฝายกษตรยนยมซงชวงชงประโยชนจาก 14 ตลาจนประสบความส าเรจมหาศาลอยางไมเคยไดรบมากอน เปนความส าเรจเงยบๆ ทสาธารณชนไมทนสงเกตเพราะอาจไมนกวาเปนการเมอง ปญหาใจกลางของประชาธปไตยไทยทตอสขดแยงอยางคอขาดบาดตายระหวางป 2475-2495 (20 ป) จากนนลดถอยสงบเสยงลงระหวางป 2495-2516 (21 ป) กลบไดรบค าตอบหรอทางออกรปธรรมอยางเงยบๆนบจากป 2516 (32 ปนบถงขณะน) 14 ตลา 2516 คอความส าเรจโดยพนฐานของการรอฟนบทบาทของสถาบนกษตรยขนใหมในระบบการเมองไทย แตเปนบทบาทใหมทสถาบนพระมหากษตรยไมเคยมมากอน บทบาทแบบนแสดงออกอยางเปนรปธรรมทสดในเหตการณ 14 ตลา นนเอง หรออาจกลาวไดวาพระราชกรณยกจในวนนน และทเกยวของกบเหตการณวนนน (หมายถงการโปรดเกลาฯ “พระราชทาน” รฐบาลสญญา ธรรมศกด การโปรดเกลาฯ รเรม “สภาสนามมา” อนน าไปสองคกรนตบญญต ฯลฯ) นยามบทบาทของพระมหากษตรยเหนอการเมองในระบอบประชาธปไตยไทยนบจากนนจนถงทกวนน รฐบาลสญญา ธรรมศกด คอ รฐบาลแรกของระบอบประชาธปไตยทมพระมหากษตรยอยเหนอการเมอง หรอเรยกอยางเปนทางการวา “ระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข” แมวารฐบาลนจะออนแอเกนกวาจะวางรากฐานของระบอบนอยางมนคงทนท และตองผานความระหกระเหนอกหลายปกวาจะวางรากฐานของระบบนอยางมนคง กตาม ระยะทเราเรยกวาประชาธปไตยครงใบภายใตรฐบาลเปรมเพราะเปนการตอรองอ านาจกนระหวางกองทพกบพลงนอกระบบราชการ (กลมทนและนกการเมองในสภาและภาคเอกชนนอกสภา เปนตน) ในระยะเดยวกน ความสมพนธระหวางสถาบนพระมหากษตรยกบระบบการเมองกลบสถาปนาลงตวเรยบรอย ประชาธปไตยแบบหลง 14 ตลาจงไมใชแคการตอสของประชาชนกบเผดจการทหาร และไมใชแคการตอสกบทนทองถนทนระดบชาตทหนนนกการเมองฉอฉล แตขณะน (หลงทหารหมดบทบาท) เปนระบบการเมองแบบ 3 สวน ไดแก มวลชน ทนและนกการเมอง และฝายกษตรยนยม ความหมายของสถานะ เหนอการเมอง เปลยนจากการถกกดกนออกไปใหเลยพนการเมอง กลายเปนความสงสงเหนอกวาการเมองฉอฉลสกปรกทวไป ธรรมราชาเปนแหลงทมาของความชอบธรรมทางการเมองและพระราชอ านาจศกดสทธหรอบารมมาแตโบราณ เปนอดมคตดงเดมของสงคมการเมองพทธเถรวาททถอวาพระราชาผทรงทศพธราชธรรม ยอมสงสมพระราชอ านาจศกดสทธหรอบารม อนจะสงผลโดยปรยายใหระเบยบโลก (สงคม) ของชาวพทธอยเยนเปนสข ธรรมราชาตามทฤษฎกษตรยนยมประชาธปไตย อยบนพนฐานปรชญาการเมองของพทธเถรวาทดงกลาว แตปรบแปร

18

ใหสอดคลองกบยคสมย ออกมาเปนโครงการและพระราชกรณยกจตางๆ ซงเนนการเอาใจใสทกขสขของมหาชน แตพระราชกรณยกจทงหลาย กลบมไดถอวาเปนสวนหนงของกจกรรมทาง ”การเมอง” ตามทเขาใจกนทวไป เพราะพระองคทรงอย “เหนอการเมอง” เพราะ “การเมอง” ในความเขาใจทวๆ ไปหมายถง การตอสเพอเขาครอบครองรฐบาล และรฐสภา ธรรมราชายคประชาธปไตยหรอกษตรยนยมประชาธปไตยอยเหนอการเมองในความหมายแคบเชนน แตถาหาก “การเมอง” หมายถงสมพนธภาพทางอ านาจ (power relations) ระหวางกลมฝายหรอบคคลทเกยวของกบรฐ สถานะ “เหนอการเมอง” ยอมจดวาเปนสวนหนงในระบบการเมองของไทย กลาวคอมปรมณฑล “การเมอง” (การตอสเพอเขาครอบครองรฐบาลและรฐสภา)อยขางลาง และมปรมณฑล “เหนอการเมอง” อยขางบนในระบบเดยวกน ภายใตระบบเดยวกนน ธรรมราชาเหนอการเมองยอมทรงพระบารมวเศษเมอเปรยบเทยบกบนกการเมองซงท าไดอยางเกงกแคมอ านาจอนสกปรกฉอฉล อยางไรกด ตลอด 30 ปหลง 14 ตลา ทงกลมทน กลมผลประโยชนและนกการเมอง และฝายกษตรยนยมตางตระหนกดวา ประชาธปไตยแบบหลง 14 ตลาเปนการเมองของมวลชน หมายความวา ทกฝายทพยายามครองอ านาจตองสงสมความสนบสนนจากประชาชนดวย ทกฝายตองเปน “ประชานยม” เพยงแตเปนคนละชนด มวธการ พธกรรมคนละชดในการสรางความสนบสนนจากประชาชน 18 แมพรรคไทยรกไทยจะไดรบชยชนะทวมทนในการเลอกตง 2 ครง แตความนยมทประชาชนมอบใหแกผน าทางการเมองเปนความนยมคนละชนดคนละเรองกบกระแสนยมเจา แนวโนมทโดดเดนมากของประชาธปไตยแบบหลง 14 ตลากคอกระแสกษตรยนยมสงขนถงระดบทไมเคยมมากอน ในขณะเดยวกน ความเชอมนในระบอบการเมองประชาธปไตยกลบถดถอยลง เหตส าคญคอ นกการเมองและผมอ านาจบอนท าลายตวเองดวยความไรประสทธภาพ ทจรตคอรรปชน และการใชอ านาจอยางฉอฉลไมเปนธรรม กลายเปนวายงระบบการเมองหมดความนาเคารพเชอถอลงเทาไร ความศรทธาตอสถาบนเหนอการเมองยงสงขนเทานน จนเกดวาทกรรมทจดวางพระราชอ านาจหรอบารม กบอ านาจของนกการเมองเปน 2 ขวตรงขามกน ฝายแรกวเศษสงสด ฝายหลงชวสดขด ความเชอมนกบระบอบการเมองประชาธปไตยตกต าถงขนาดบางคนเหนวา ประชาธปไตยเปนยโทเปยของพวกตามกนฝรง ในขณะทพระบารมเปนของแทของไทยทไมเคยบกพรองผดพลาด นเปนประวตศาสตรทตกอยใตอดมการณประวตศาสตรแบบราชาชาตนยม หรอทฤษฎทพระองคเจาธานฯ วางรากฐานให และเปนความทรงจ าขาดๆ เกนๆ ตวอยางของสวนทขาดไดแก กษตรยนยมในประวตศาสตรการเมองไทย 2475-2494 ดงเสนอขางตน และ บทบาทของฝายกษตรยนยมในเหตการณ 6 ตลา 2519 เปนตน แมวา 14 ตลา คอการปฏวตของประชาชน และประชาธปไตยแบบหลง 14 ตลาเปนการเมองของมวลชน แตทงฝายนยมอ านาจและฝายนยมบารมตางไมเหนความส าคญของการสรางความเขมแขง

18 ผเขยนจะอธบายตอไปวา แรงสนบสนนจากประชาชนททงสองฝายตองการ ไมใชพลงประชาชนทมการรวมตวจดตง

19

ใหแกประชาชน ไมตองการ “สงคมเขมแขง” เอาเขาจรง ทงสองฝายมสวนเกยวของกบการปราบปรามประชาชนมาดวยกนทงนน เพราะตางไมไวใจประชาชน กลวการรวมตวจดตงของประชาชน หรอถงขนาดเหนประชาชนเปนภยคกคาม

ภาคสอง วฒนธรรมประชาธปไตยของไทย

จากประวตศาสตรประชาธปไตยทกลาวมาในตอนกอน มประเดนเกยวกบวฒนธรรมประชาธปไตยของไทย 6 ประเดนใหญทขอน ามาอภปรายในทน 1. อ านาจของรฐในวฒนธรรมประชาธปไตยของไทย 1.1 ธรรมชาตของอ านาจ: ฉอฉลหรอเปนธรรม ค ากลาวทวา “อ านาจเปนสงฉอฉล อ านาจสมบรณยอมฉอฉลอยางสมบรณ ” (Power corrupts. Absolute power corrupts absolutely.) มก าเนดจากวฒนธรรมการเมองสมยใหมของโลกตะวนตกซงประชาชนไมไวใจอ านาจของรฐ ส าหรบสงคมไทย ปญญาชนและผตนตวทางการเมองจนไมไวใจอ านาจอาจเหนดวยกบค ากลาวเชนนน แตในว ฒนธรรมการเมองของไทยแตเดมมาถอวา อ านาจกบบญบารมเปนของคกน มอ านาจไดแสดงวาตองมบญมากพอ สนบญกสนอ านาจ อ านาจทมากบบญจงเปนอ านาจทเปนธรรมตามธรรมชาต อ านาจสงสด คอ พระบารมของจกรพรรดราชหรอธรรมราชา พอขนจงเปนตวแบบอดมคตของอ านาจทเตมไปดวยความกรณา อ านาจตามคตไทยจงไมฉอฉล จนกวาผทรงอ านาจนนจะเสอมถอยไรคณธรรม เขากจะหมดอ านาจลงไป ความคดตอพระราชอ านาจพระบารมในปจจบนมมลฐานจากวฒนธรรมอ านาจเชนน การตความประวตศาสตรแบบราชาชาตนยมวา การปฏรประบบราชการสมยรชกาลท 5 มาจากความรเรมของพระองคเองโดยไมตองมราษฎรเรยกรองตอส เพราะเหนแกความสขความเจรญของราษฎร หรอประวตศาสตรทวาประชาธปไตยมาจากการพระราชทานโดยรชกาลท 7 เหลานลวนตอกย าความเชอวา โดยปกตแลวอ านาจเปนธรรมไมใชฉอฉล อ านาจฉอฉลเปนเรองของความเสอมถอย กลบกลาย หรอผดปกต แตการเปลยนผานสระบอบประชาธปไตยของไทย ไมเคยเกดการแตกหกกบอ านาจตามประเพณ ไมวาจะเนนวาเกดจากการพระราชทานหรอเนนวาเกดจากการปฏวตของกองทพและปญญาชนในระบบราชการกตาม ไมไดเกดจากพลงทางสงคมจดตงกน เพอขดรากถอนโคนสงคมเกา วฒนธรรมการเมองทสบทอดกนมาในระบอบประชาธปไตยของไทย จงไดแก ความเชอมนในอาญาสทธของรฐ เชอไวกอนวาผมอ านาจรด มความชอบธรรมกวาราษฎร แมวาอ านาจทางการเมองจะไมมความศกดสทธแบบเดมอกตอไป แตวฒนธรรมอ านาจของไทยยงคงเอออ านวยตอผน าเขมแขง จอมเผดจการ

20

คณพอรด และการใชอ านาจแบบสงการ บนลงลาง ผน าแบบซอโออาจมทมาจากธรกจ แตสามารถเขากนไดพอดกบวฒนธรรมอ านาจแบบไทย วฒนธรรมการเมองทส าคญของไทย จงไดแกการแสวงหาผน าทมคณธรรม ถอวาศลธรรม ความซอสตยสจรตเปนคณสมบตส าคญเหนอคณสมบตอนๆ การตอตานอ านาจจงเพงเลงทคณธรรมของผมอ านาจ เนนความซอสตยจรงใจ หรอความเสอมถอยทางคณธรรมในลกษณะตางๆ

ผน าอยางพลเอกเปรมจงเปนตวแบบตามอดมคตในวฒนธรรมอ านาจแบบน 1.2 อ านาจอยทศนยกลาง ความไมแตกหกหรอการเปลยนผานสประชาธปไตยโดยไมมการปะทะขดรากถอนโคนระบอบเกา ยงสงผลสบทอดโครงสรางอ านาจทกระจกอยทศนยกลาง19 การตอสทางการเมองทส าคญหมายถงการชวงชงอ านาจรฐสวนกลาง การแบงสรรอ านาจในหมผน า การเมองระดบทองถนและการเมองในปรมณฑลอนจงดอยความส าคญลงไป รฐธรรมนญฉบบ 2540 เพมความส าคญของทองถนและอ านาจขององคกรตรวจสอบถวงดลรฐบาล นาเสยดายทอ านาจเหลานถกแทรกแซงบอนท าลายตงแตยงไมเตบโต แลวกลบไปเนนอ านาจศนยกลาง บนลงลาง ภายใตการน าของผน ารด อยางทเคยเปนมาตลอด แมแตวาทกรรมการกระจายอ านาจของ ไทย กหมายถง การทสวนกลางยอมลดอ านาจของตน แจกจายอ านาจการตดสนใจออกไปใหแกทองถน แตกลบมไดหมายถงอ านาจอนเกดกอขนดวยการรวมตวจดตงของประชาชน ทงทองถน ชมชนหรอในกลมคนเฉพาะดานเชน วชาชพ องคกร และหนวยงานตางๆ เพอปกครองดแลในขอบขายของตน ซงเปนอ านาจทสวนตางๆ ในสงคมพงมโดยอ านาจรฐสวนกลางละเมดมได ประชาธปไตยฉบบว ฒนธรรมไทยสบทอดมรดกวฒนธรรมอ านาจรฐแบบยอมรบอาญาสทธของศนยกลาง เปนประชาธปไตยทเอออ านวยตออ านาจนยม (ไมวาจะเปนเผดจการทหาร ซอโอเหลงอ านาจ หรอกษตรยนยม กตาม) การสรางอ านาจใหมๆโดยประชาชนเพอปกครองดแลตนเองซงเปนรากฐานของประชาธปไตยกลบถกรฐสงสย ไมไวใจ หรอถงกบบอนท าลาย ปญหามอยวา วฒนธรรมอ านาจแบบนไมสอดคลองกบสงคมทหลากหลายซบซอนมากขนทกท และอาจเปนปจจยท าลายศกยภาพความสามารถในการปรบตวของสงคมไทยสมยใหมดวย 2. ประชาชนคออะไรในวฒนธรรมประชาธปไตยไทย 2.1 ความสมพนธระหวางรฐกบประชาชนแบบเอออาทร ความสมพนธระหวางรฐกบประชาชนจงยงอยในกรอบเดมๆ 20 ไดแก ท านบ ารงสขหรอเอออาทร นนคอรฐจะบนดาลความสขความเจรญให ขจดปดเปาปญหาให ประชาชนในวฒนธรรมประชาธปไตย

19 ดค าอธบายของเสกสรรค ประเสรฐกลในประเดนท านองเดยวกนน ใน การเมองภาคประชาชนในระบอบประชาธปไตยไทย (กรงเทพฯ: อมรนทร, 2548), น.56-67.

21

ไทยกอยในกรอบเดยวกน คอฝากความหวงใหรฐรบผดชอบแมแตในเรองทเราไมควรใหรฐมายงเกยวกบชวตของเรา ไมสนใจสรางพลงอ านาจเพอจดการชวตของตนเองในระดบ /ดานทรฐไมควรมายง รฐบาลในระบอบประชาธปไตยไทยจงไมคดจะถอยลงไปเปนผสนบสนนอ านวยความสะดวกแกการใชอ านาจของประชาชนหรอเปนผคมกฎ รฐธรรมนญสวนใหญจงไมสนใจเรองความสมพนธระหวางรฐกบประชาชนในแงการสนบสนนใหประชาชนมอ านาจ เชน เสรภาพและสทธมนษยชน สวนใหญเนนเรองการเขาสอ านาจและการใชอ านาจรฐศนยกลาง กจกรรมทางการเมองกเปนเรองน คอ ไมใชเรองการสรางอ านาจของประชาชนระดบลาง รฐธรรมนญบางฉบบรวมทงฉบบ 2540 พยายามสรางระบบตรวจสอบถวงดลอ านาจเพอขจดการฉอฉลอ านาจของรฐ แตหลกการสทธเสรภาพและสทธมนษยชนยงคงมความส าคญในระดบหลกการเทานน ยงคงถกปลอยปละละเลย เหนเปนเรองรอง มไดมสถาบนทมอ านาจเพอปกปองเสรภาพและสทธมนษยชนอยางจรงจง ความสมพนธกบประชาชนยงอยในกรอบของการปกครองควบคมประชาชนภายใตอ านาจของรฐ มใชการสงเสรมใหเสรภาพและสทธมนษยชนเปนชองทางเสรมสรางอ านาจของประชาชน แมแตผน าทางดานสทธเสรภาพและสทธมนษยชนกยงคงมภารกจเปนเชงรบคอการปกปองปองกนการละเมด ไมมเงอนไขหรอโอกาสอาศยหลกการเหลานในเชงรก คอเปนฐานแกการสรางอ านาจของประชาชน 2.2 ประชาธปไตยแบบไมไวใจประชาชน จดการความขดแยงกบประชาชนไมเปน แมการลกฮอของประชาชนเมอ 14 ตลา 16 กอใหเกดการเมองแบบมวลชน จนเปนปจจยหนงใน 3 สวนของประชาธปไตยแบบหลง 14 ตลา แตวฒนธรรมการเมองของไทยไมไวใจ และไมสนบสนนใหประชาชนเตบโตจดตงกอตวเปนพลงทางสงคมทสามารถมอ านาจจดการดแลตนเอง มวลชนในประชาธปไตยของไทยคอ ราษฎรปจเจกภาพ ตางคนตางอย แตใสใจปฏบตตามการน าของรฐ รวมมอในกจกรรมทรฐปรารถนา การใชอ านาจของประชาชนหมายถงขณะทหยอนบตรเลอกตงเทานน หลงจากนนมกถอวาประชาชนไดมอบหมายอ านาจสทธขาดใหกบผแทนในสภาฯ และใหกบรฐบาลไป โดยมวลชนไมควรไปกอความวนวายกวนใจรฐอก จนกวาจะถงการเลอกตงครงตอไป ในเมอไมไวใจวาประชาชนมความสามารถจดตงกนเอง สงสยและเชอเปนตเปนตะวาตองมมอทสาม (หมายถงคนนอกทประสงคราย) ยยงชาวบานใหกระดางกระเดอง คดเชนนจงไมสนใจรบฟงประชาชนจรงจง บวกกบวฒนธรรมการใชอ านาจแบบบนลงลาง จงไมใหความส าคญกบการมสวนรวมของประชาชน ไมเชอมนและไมมองในแงดวา ประชาชนเปนเจาของและมอ านาจในการจดการปญหาตางๆ ได โดยรฐมสวนรวมและสนบสนนตามจ าเปน

20

เสกสรรค ประเสรฐกล, การเมองภาคประชาชน, น.19-28

22

หากเปนการตอสทบานปลายคอมประชาชนเขารวมเปนจ านวนมาก รฐมกใชวธควานหา “ตวการ” หวงจดการกบตวการดงกลาวเพอให “ฝงชนทไมรเรองราวอะไร”สลายตวไปเอง หากความขดแยงบานปลาย รฐจงมกใชอาญาสทธของตนกอความรนแรงโดยสาธารณชนไมคอยปฏเสธ 2.3 ประชาชนไมใชแหลงอางองของความยตธรรม ความชอบธรรมทางการเมองหรอการถวงดลอ านาจ แมรฐธรรมนญจะเขยนไวชดเจนวาอ านาจอธปไตยเปนของปวงชน แตในประชาธปไตยฉบบวฒนธรรมไทยนน แหลงทมาของความชอบธรรมและตดสนความยตธรรมในทายทสดกลบไมใชประชาชน แตกลบเปนสถาบนพระมหากษตรย21 กลาวคอ แมวาการเลอกตงจากประชาชนจะเปนกระบวนการคดเลอกผเขาครองอ านาจรฐบาล แตทนททการเลอกตงสนสดลง รฐบาลหลง 14 ตลา เปนตนมาตางตอกย าความส าคญของพระบรมราชโองการราวกบวาเปนรฐบาลพระราชทาน การแตงตงโยกยายนายทหาร ขาราชการชนผใหญทงฝายนตบญญต บรหาร และตลาการ และแมแตองคกรการเมองอสระ มกตอกย าความภาคภมใจทไดรบพระบรมราชโองการทงนน รวมทงกรณขดแยงออฉาวทเกดขนเรวๆ น ลวนแตตอกย าความส าคญและอ านาจสงกวาของพระราชอ านาจ ไมใชเพยงแคการละเมดระเบยบปฏบตอนเหมาะสม (protocol) กลาวอกนยหนงคอ ไมใชแคต าหนรฐบาลวาบกพรองในแงระเบยบวธปฏบต แตกลบชวนใหสาธารณชนเขาใจวาพระราชอ านาจมความส าคญกวา เปนแหลงทมาของความชอบธรรมและแหลงตดสนความยตธรรมสงสดเหนอกวาอ านาจของรฐสภาซงมาจากประชาชน ผเขยนไมใชผสนบสนนรฐบาลทกษณ ทงไดเขยนและพดวพากษวจารณรฐบาลนในหลายๆแหง โดยเฉพาะอยางยงความผดพลาดลมเหลวแตยงอวดดกบนโยบายผดๆ วธการผดๆ ในการแกวกฤตในภาคใต แตตองการชใหเหนวาในวฒนธรรมการเมองของระบอบประชาธปไตยไทยนน ประชาชนยงไมใชเจาของสงสดของอ านาจอธปไตยตามหลกการในกฎหมาย 3. วาดวยความสามคคดวยการกดปราบความแตกตางหลากหลาย 3.1 ความสามคคแบบเดนตามอ านาจ

ระบบประชาธปไตยไทยนบจาก 2475 เปนระบบทตองการระดมประชาชนสนบสนน แตนนคอบทบาทเดยวของประชาชนในระบบน คอเปนผสนบสนนอ านาจของรฐ ประชาชนทรฐปรารถนาไดแก ประชาชนทเชอผน า คดคลายๆ กนในกรอบททางราชการจดวางให ในเมอประชาธปไตยมไดเกดจากพลงหลากหลายในสงคมเขาหกลางสงคมเกา ความแตกตางอนเกดจากพลงหลากหลายในสงคมจงกลบกลายเปนภยคกคามความมนคงของอ านาจ ความคดเหนตางจากผมอ านาจเปนอปสรรคขดขวางการบรหารประเทศ ความคดเหนตางทมงหมายกอใหเกดความเปลยนแปลงขนานใหญ เปนความหลงผดทตองแกไข หรอเปนอนตรายทตองก าจด

21 สายชล สตยานรกษ, ‚สองรอยปวฒนธรรมไทย และความยตธรรม‛ (เวบไซตมหาวทยาลยเทยงคน) อธบายไดดเกยวกบความคดเรองความยตธรรมตามวฒนธรรมไทย

23

ความตางตองถกกลน ท าใหสงบ หรอถกก าจดอยางรนแรง วฒนธรรมไทยเรยกการเหนคลอยตามกนโดยเฉพาะอยางยงภายใตการน าของผมอ านาจวา ความสามคค ซ าเหนวาการแสดงความเหนมากเกนไปเปนวฒนธรรมฝรง โดยลมไปวา “ความสามคค” ของราษฎรภายใตการน าของรฐเพงเกดขนอยางเกาทสดเมอปลายรชกาลท 5 นเอง พอๆ กบหรออาจหลงจากการตอสเรยกรองเสรภาพของปญญาชนไทยในยคเดยวกน ทวา “ความสามคค” พรรคนมทมาผกพนกบวฒนธรรมอ านาจรฐดงกลาวมาแลว ในขณะทรากเหงาของหลกสทธเสรภาพในสงคมไทยงอนแงนเตมท22 ประชาธปไตยของไทยจงเปนระบบการเมองทประชาชนเชอง ผมอ านาจกลบสามารถอางองประชาชนทกระจดกระจายไรพลงตอรอง เพอท าลายความแตกตางอนเกดจากประชาชนทมการจดตง ความมงมนตอหลกการสทธเสรภาพและสทธมนษยชนจงออนแอมากในประชาธปไตยไทย รฐสามารถปฏเสธ หลบเลยง เฉยเมยไดตลอดเวลาโดยไมตองรบผลกระทบใดๆ แมวากระแสสทธเสรภาพนบจาก 14 ตลาจะมผลเปลยนแปลงขอนในทางทดขนอยางมาก แตหนทางยงอกยาวไกล กวาทวฒนธรรมการเมองไทยจะเหนคณคาของเสรภาพและสทธมนษยชน 3.2 วฒนธรรมปดกนความคด วฒนธรรมทางการเมองทเนนความสามคคตามผมอ านาจ ไดรบการค าจนดวยกลไกและวฒนธรรมส าคญอกอยางคอ censorship การตรวจสอบปดกนการแสดงออก ( censorship) มใชแคเรองของกลไกรฐกระท าตอประชาชน แตมอยในแทบทกวงการทกระดบของสงคม ตงแตกลไกรฐ เชน ต ารวจและกจการสอมวลชน ในระบบการศกษา ในภาคเอกชน แมกระทงวงการสอสารมวลชน และมอยในแวดวงภาคประชาชนดวยเชนกน Censorship ทส าคญทสดกลบมใชการกระท าของรฐตอประชาชนจนเปนกรณออฉาวโดงดง แตคอการตรวจสอบปดกนการแสดงออกทกระท ากนเองในหมประชาชน หรอเราทานกระท าตอตวเอง ปญญาชนและผมอาชพอยกบการสอสารทงหลาย ตองเรยนรทจะปดปากตวเอง เลยบเลาะกบขอบเขตของการเมองและกฎหมายอนไมเปนธรรม จนกระทงการปดกนความคดและการแสดงออกกลายเปนสวนหนงของชวตปกตประจ าวน กลายเปนวฒนธรรมไมใชแคเรองของกลไกรฐอกตอไป ในภาวะทผเรยกรองใหเดกไทยกลาคดกลาแสดงออก กลบมวฒนธรรมปดกนการแสดงออกอยทกอณของสงคม บางทานอาจกลาววาการแสดงออกตองมขอบเขต แตเราไมตระหนกวาวฒนธรรมปดกนความคดแทรกซมท าลายความคดสรางสรรคเพยงใด นอกจากนนเรายงดหมนสงคมและตวเราเองไปหนอยวาจะเกดความวนวายปนปวนงายๆ เพยงเพราะความคดเหนทแปลกแตกตางจากทศนะมาตรฐาน 3.3 สทธของเสยงขางนอย

22 ธเนศ อาภรณสวรรณ, “สทธคนไทยในรฐไทย,” จนตนาการสป 2000: นวกรรมเชงกระบวนทศนดานไทยศกษา (กรงเทพฯ: ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย, 2539), น. 179-233.

24

วฒนธรรมความสามคคแบบเบดเสรจและการปดกนความคดอสระ ประกอบกนขนเปนวฒนธรรมทางการเมองทเปนอนตรายอยางยงตอประชาธปไตย คอเหนวาเสยงขางมากยอมถกตองมอ านาจชอบธรรมทจะท าลายเสยงขางนอยได ไมมพรรคการเมองใดในประเทศประชาธปไตยทใหอ านาจพรรคควบคมการแสดงความคดเหนและการลงคะแนนของสมาชกพรรคไดอยางเดดขาดขนาดพรรคการเมองไทย เรองนเปนแคภาพสะทอนวธการทรฐและสงคมไทยใชตอบโตลงโทษ ดถก ท าลายเสยงขางนอยในสงคม ไมมความเคารพใหเกยรตรบฟงเสยงขางนอย ไมมความเขาใจวาเสยงขางนอยชใหเหนแงมมตรงขามทเสยงขางมากมกมองขาม ดงนนแมคนสวนใหญจะไมเหนดวย แตอาจเปนประโยชนในแงชใหเหนขอจ ากดหรอผลอนไมพงประสงคของเสยงขางมาก ไมมความเขาใจแมแตนอยวา เสยงขางนอยอาจกลายเปนทางเลอกส าหรบอนาคต เพราะความเหนทตางกนอาจมสวนถกตองทงนน แตในระยะเวลาเงอนไขทตางกนเทานนเอง ไมมความระมดระวงแมแตนอยวา เสยงขางมากอาจพากนเดนผดทางกได 23 ประชาธปไตยทไมเคารพเสยงขางนอย เรยกอกอยางวาทรราชยของเสยงขางมาก ( tyranny of the majority) 4. ความไมเชอมนในประชาธปไตย (จากทศนะจารตนยม) 4.1 ประชาธปไตยไมใช “ของไทย” มกมผเสนอ วา รฐธรรมนญเปนของฝรง จงผดฝาผดตวไมเขากบสงคมไทย ปญหาส าคญมไดอยตรงทวาประชาธปไตย รฐธรรมนญ หรอหลกการเสรภาพและสทธมนษยชนเปนของน าเขาจากฝรงหรอเปนของไทยดงเดม เพราะสงคมไทยเลอกรบดดแปลงหรอปฏเสธความคดจากภายนอกตลอดประวตศาสตรทงจาก แขก จน ญปน ฝรง ตามแตความจ าเปนสอดคลองกบสงคมไทย พระมหากษตรยแตโบราณยดถอพระมนธรรมศาสตร อรรถศาสตร ทศพธราชธรรม ลวนแลวแตเปนของนอกมาจากชมพทวปผานมอญและเขมรทงสน โดยมการดดแปลงใหเขากบเงอนไขของตน รฐและระบบราชการสมยใหม และกลไกตางๆ ทชวยใหเกดสมบรณาญาสทธราชยกเปนของนอก คอ เอามาจากระบบการปกครองของฮอลนดาในชวาและขององกฤษในอนเดยและสงคโปร ระบบทสยามใชในการรวมประเทศกเปนแบบแผนการปกครองทฝรงทงสองใชกบอาณานคม โดยมการดดแปลงใหเขากบเงอนไขของสยามเอง

23 นาคดวา การศกษาเพอเขาใจหลกการเรองสทธของเสยงขางนอย (minority right) ดเหมอนจะยงไมเคยมขนในสงคมไทยเลย สทธของเสยงขางนอยมใชแคเรองของวฒนธรรมหรอความเคารพใสใจตอกน แตเปนมาตรการรปธรรมทางการเมองและในทางกฎหมายดวย เพอปกปองความแตกตางอนละเมดมได และเพอเปนหลกประกนวาสงคมจะไมสดขวจนเหลอมตเดยว ไมวาในเรองใดๆ

25

ทฤษฎวาดวยพระมหากษตรยสยามของพระองคเจาธานนวต เรมตนดวยการแถลงถงความส าคญล าคาของขนบประเพณเดมในสงคมทไมพงละทง โดยอางจาก ค าของ Malinowski บรมครทางมานษยวทยาของฝรงยคลาอาณานคม ทงระบบการศกษา ระบบราชการ ระบบกระบวนการยตธรรม ระบบกฎหมาย กองทพประจ าการ การแพทยสมยใหม ฯลฯ มก าเนดมาจากภายนอกทงนน ไมวาฝรง ญปน อนเดย ชวาหรอสงคโปร แต “ของนอก” เหลานถกดดแปลงดวยเงอนไขสภาพของสงคมไทยแลว จงกลายเปนของไทยแลวทงนน ไมวาจะดดแปลงตามความเขาใจผวๆ เผนๆ ลอกเลยนมาแตเปลอก หรอสรางสรรคจนเขาสนทกบสงคมไทย การทระบอบรฐธรรมนญและประชาธปไตยเปนแนวคดและประสบการณทเรมมาจากสงคมอนอยางไมตองสงสย ไมใชเหตผลเพอปฏเสธประชาธปไตย เพราะถาใชเหตผลน เราคงตองปฏเสธพระมนธรรมศาสตร ทศพธราชธรรมดวย รฐธรรมนญฉบบวฒนธรรมไทย ประชาธปไตยฉบบวฒนธรรมไทย หรอพระบารมแบบไทยจงไมเปนเหตผลเพยงพอในตวเองวาสงเหลานพงประสงคหรอไมพงประสงค อนทจรง เราไมสามารถกลาวดวยซ าไปวาประชาธปไตยเปนของนอก ไมมประสบกรณสงสมมาในสงคมไทย หากเรานบจาก 2475 เปนตนมา สงคมไทยมประสบการณมาแลว 73 ป และเรมลงหลกปกฐานมนคงขนใน 30 ปทผานมาดวยความเสยสละของชวตจ านวนมาก เราคงกลาวไมไดวาประสบการณแคนเพยงพอแลว แต 73 ป และหลายรอยชวตทผานไปจะไมเรยกวา “ประชาธปไตยของไทย” ไดอยางไรกน เหตผลส าคญทจะรบหรอปฏเสธหรอเลอกสรรดดแปลงกลบอยทความจ าเปนและความเหมาะสมเพอสงคมไทยปจจบนและอนาคต ซงเปนเรองทผคนในสงคมเหนตางกนได จงจ าเปนตองมกระบวนการเพอใหทศนะทตางกนไดปะทะขดแยงกนเพอชใหเหนขอดเสยหลายๆ แงมม หากเชอวาหลกการสทธมนษยชนเปนของดส าหรบสงคมไทย ตอใหไมมรากในจารตวฒนธรรมไทย ยอมสมควรลงแรงตอสจนกวาจะปลกขน ในทางตรงขาม วฒนธรรมการบงคบใชกฎหมายตามชนและอ านาจของคน หรอจารตความยตธรรมในวฒนธรรมไทยทถอวามความผดจนกวาจะพสจนวาบรสทธ ตอใหมรากแกว กสมควรถกขดรากถอนโคน อะไรคอความจ าเปนและเหมาะสมของประชาธปไตย? การเมองของมวลชนมใชอบตเหตทบงเอญเกดขนหรอจะถอยหายไปจากสงคมไทย กรณนองเลอด 3 ครงใหญทเกยวของกบขบวนการประชาชนในระยะเวลาเพยง 20 ป บทบาทความเตบโตของกลมองคกรประชาชนนบไมถวนนบจาก 14 ตลา 2516 มใชการหาเรองกอความวนวายโดยผประสงครายตอสงคมไทยเพยงหยบมอ แตทงหมดนสะทอนพฒนาการของสงคมไทยทสลบซบซอน เตมไปดวยกลม ชมชน อาชพ และกลมผลประโยชนทแตกตางขดแยงกนมหาศาล เกนกวาระบบการเมองแบบเสดจพอผทรงธรรม หรอคณพอรด หรอตามผน าชาตพนภยจะสามารถเขาใจไดหมด หรอจะจดการความขดแยงในหมประชาชนดวยอาญาสทธของศนยกลางอกตอไป การเปลยนแปลงทางสงคมวทยาของประชาชนจงเปนสาเหต เปนเงอนไข เปนวธการ เปนจดหมาย และเปนความจ าเปนของประชาธปไตย ความเขาใจตอจารตประเพณเดม หรอจนตนาการถง

26

ตวแบบประชาธปไตยในสงคมอน ยอมมประโยชนตอการเขาใจอปสรรค เงอนไข ขอจ ากด และเพอการสรางสรรคประชาธปไตยทเหมาะกบสงคมของเรา แนนอนวาถาหากสงคมไทยเลอกทจะจดการกบสงคมซบซอนดวยระบบเสดจพอผทรงธรรม หรอซปเปอรซอโอ และเลอกปฏเสธประชาธปไตย ยอมเปนการตดสนใจทจะตองรบผดชอบตออนาคต ถาหากสงคมไทยเลอกหนทางประชาธปไตย แมวาจะยงตองพฒนาสรางสรรคอยางระหกระเหนอกยาวนาน ยอมเปนการตดสนใจทตองรบผดชอบอนาคตเชนกน 4.2 วาทกรรมพระราชอ านาจหรอประชาธปไตยแบบคดสน ประวตศาสตรทมกไดรบการอางถงโดยผสนบสนนวาทกรรมพระราชอ านาจ นบจากพระองคเจาธานฯ มาจนถงคนรนเรา เปนประวตศาสตรตามลทธราชาชาตนยม ถาหากจะไมพพากษาวาประวตศาสตรดงกลาวบดเบอน แตทรงพลงครอบง าสงคมไทยราวกบเปนยากลอมประสาท อยางนอยทสด เราตองตระหนกวาเปนอดมการณประวตศาสตรแบบหนงทไมไดดกวาถกตองกวาทศนะประวตศาสตรแบบอน (ดงเชนทผเขยนเสนอในภาคแรกเปนตน) ในทศนะของผเขยน ประวตศาสตรแบบสนบสนนพระราชอ านาจมองขามการเมองระหวางกษตรยนยมกบคณะราษฎรไปทงหมด นาสงเกตดวยวาบรรดาผสนบสนนวาทกรรมพระราชอ านาจอางถงประสบการณของตนภายในรชสมยของพระเจาอยหวองคปจจบนเทานน ไมใชความเขาใจประวตศาสตรทยาวไกลไปในอดตหรอคดค านงดวยสายตายาวไกลถงอนาคต ผเขยนเหนวาความพยายามตอสกบรฐบาลเหลงอ านาจดวยวาทกรรมพระราชอ านาจ เปนเรองนาวตกอยางยง และควรตองมการทดทาน เพราะเราไมนาจนตรอกถงขนาดโยนความส าเรจเมอ 73 ปกอนลงถงขยะประวตศาสตร การตอสดวยวถทางพรรคนผดหลกการโดยพนฐาน 2 ประการ ประการแรก แทนทจะสงเสรมระบอบประชาธปไตยดวยการสงเสรมอ านาจของประชาชน กลบไปเรยกรองหาอ านาจศกดสทธมาถวงดลรฐบาล การใชอาวธตอบโตอาวธ ไมกอใหเกดสนต ฉนใด การตอสกบรฐบาลอ านาจนยม ดวยอ านาจพเศษ เปนวถทางทไมชวยใหประชาชนหรอสงคมเขมแขงขนมา ไมกอผลดใดๆเลยตอประชาธปไตย ฉนนน ท าไมเราจงมกงาย จะตอสกบรฐบาลซงท าลายประชาธปไตย ดวยการละทงวถทางประชาธปไตย ? ท าไมเราคดจะตอสกบสงทผด ดวยวถทางทไมถกตอง? ผด+ไมถก จะกลายเปน ถก ไดอยางไรกน? ผเขยนเหนดวยอยางยงวารฐบาลปจจบนท ารายระบอบประชาธปไตย ดวยการจงจมกประชาชน ไมสงเสรม ไมไวใจ ไมใหโอกาส แตกลบท าลายการมสวนรวมของประชาชน แตหากเราตอสจนชนะดวยวถทางทไมเหนหวประชาชนพอๆกน เราจะชนะไปท าไม ในเมอเราชวยกนย ายหลกการและวถทางประชาธปไตย จนไมเหลออะไรทนาเคารพอกตอไป

27

ประการทสอง วาทกรรมพระราชอ านาจ องกบจนตนาการวา พระมหากษตรยทกพระองคในอดตและอนาคตยอมทรงบญญาบารมเหมอนพระเจาอยหวองคปจจบน วาทกรรมพระราชอ านาจชอบอางองอดต แตกลบขาดส านกอดตและวสยทศนทางประวตศาสตรโดยสนเชง พวกเขาก าลงวางระเบดเวลาลกใหญแกประเทศไทยในอนาคต เปนประชาธปไตยแบบคดสน เพอแลกกบผลทางการเมองระยะสนๆในปจจบน หรอวาผทออกมาเคลอนไหวเรองพระราชอ านาจไมเคยคดถงอนาคตเลย? 5. ความไมเชอมนในประชาธปไตย (จากทศนะผครองอ านาจ) นายกรฐมนตรทกษณ ชนวตรเคยกลาวครงหนงวา ประชาธปไตยไมใชเปาหมาย เปนเพยงวธการ เปาหมาย (เชน การขจดความยากจน) จงส าคญกวา ค ากลาวนถกครงหนง คอ ประชาธปไตยเปนวธการหรอวถทางไปสเปาหมาย แตอกครงทไมถกกคอ เพราะเปนวธการจงไมส าคญ สงคมประชาธปไตยไมวาทไหนในโลกทมเทกบการรกษาพฒนาวถทางนอยางมนคง กเพราะวถทางนเปนเงอนไขอนจ าเปนส าหรบสงคมทสลบซบซอนมความแตกตางขดแยงกนมากมาย จะไดมวถทางปะทะขดแยงตอรองผลประโยชนหาทางออกตอปญหาตางๆ อยางสนต ทกสงคมมปญหาส าคญๆ เกดขนเรอยๆ เปลยนไปไมสนสด สงทนายกฯ ทกษณเรยกวาเปนจดหมายเกดขนใหมเปลยนแปลงไปไมรจบ การสถาปนาวถทางอนเหมาะสมจงกลบเปนสงจ าเปนเสยยงกวาความพยายามแกปญหาสกอยางใหตกโดยท าลายหลกการวถทางจนยบเยน รฐบาลปจจบนบรหารประเทศเหมอนกจการธรกจ แนวทางเชนนแมจะมผลดจ านวนหนง แตมขอออนอยางรายแรงเชนกน ประการแรก การใชอ านาจแบบฉบไว และใหอ านาจตดสนใจเดดขาดอยกบซอโออาจเหมาะกบการผลกดนระบบราชการเทอะทะใหเคลอนตวสนองความคดรเรมใหมๆ แตการใชอ านาจแบบนกลบไมเหมาะสมและยงกอปญหาแกการแกปญหาความขดแยงทางสงคม การน าของนายกฯ ทกษณเปนปจจยส าคญอยางหนงทท าใหวกฤตชายแดนภาคใตบานปลายรนแรง ประการทสอง ความส าเรจของการบรหารธรกจวดดวยผลลพธอาทเชน สนคา ก าไร การแกปญหาส าเรจ แตบอยครงผลลพธนนไดมาดวยวธการอะไรกไดหรอกลายเปนเรองรอง ความส าเรจทางการเมองอยางมสายตายาวไกลและอยางรบผดชอบตอลกหลานในอนาคต ตองรวมถงการสถาปนาวถทางประชาธปไตยดวยแมวาอาจกนเวลาจนไมบรรลผลลพธทนใจ การละเลยความส าคญของวถทาง ถงขนาดหลบเลยงหรอละเมดเสยเอง ดงทเปนมาตลอดตงแตตนรฐบาลน ไมวาจะเปนเรองผลประโยชนทบซอน การแทรกแซงหรอเขายดครองสอมวลชน การท าลายผเหนตางและผวจารณรฐบาล การท าลายพลงขององคกรประชาชน การบอนท าลายกระบวนการกระจายอ านาจ ทงหมดนเพยงเพอ “สงมอบของใหถงท” (deliver the goods) เปนประชาธปไตยแบบสายตาสน ซงบนทอนพฒนาการของประชาธปไตยในระยะยาวทงสน

28

ประวตศาสตรอาจบนทกวารฐบาลทกษณแกปญหา ก ข ค ง ไดส าเรจ แตประวตศาสตรจะบนทกวารฐบาลนกอความเสยหายมหาศาลแกการพฒนาประชาธปไตยในระยะยาว ประวตศาสตรจะบนทกแนๆวารฐบาลน ท าใหวกฤตชายแดนภาคใตปะทบานปลาย เพราะ ความอหงการเหลงอ านาจ ไมใชวถทางประชาธปไตย 6. “ปญหาปตตาน” กบประชาธปไตยไทย วกฤตความรนแรง ณ ชายแดนภาคใตหรอ “ปญหาปตตาน” 24 ไมใชปญหาทเปนผลโดยตรงของประวตศาสตรประชาธปไตยไทย แตเปนปญหาประวตศาสตร ซงรฐประชาธปไตยไทยมสวนเกยวของ และเปนปญหาประวตศาสตรทก าลงทดสอบขดจ ากดของรฐประชาธปไตยไทยในปจจบน เพราะคงไมสามารถหาทางออกไดอยางถงทสด หากไมมการเปลยนวฒนธรรมการเมองและยกระดบรฐประชาธปไตยไทย 6.1 ปญหาปตตานเปนปญหาประวตศาสตร (1) ความขดแยงทเกดขนมรากมาจากความแตกตางทลกซงรนแรงยงกวาความตางประเภทอนทรฐประชาธปไตยไทยเคยประสบมากอน แตกตางลกซงยงกวาความตางทางอดมการณทางการเมองอนน าไปสเหตการณ 14 ตลาหรอ 6 ตลา 2519 เพราะเปนความแตกตางของรฐและอารยธรรมทตางมประวตศาสตรของตนเองมาคนละทางกน (แตเกยวของกน) นบหลายรอยป ความแตกตางของการนบถอศาสนา วถชวต วฒนธรรม หรอความคดเหน ซงลวนแตเปนปรากฏการณของความตางลกซงกวานน ทปะทขนมาในปจจบนในบรบทของรฐประชาธปไตยไทยและสงคมไทย เปนความแตกตางวาดวยรฐในรฐ สงคมในสงคม ทางออกใดๆ ทไมยอมเผชญกบความจรงขอนจงไมมทางแกปญหาไดอยางถงทสด ปจจยทท าใหรฐและอารยธรรมทตางกนเกดความขดแยงปะทขนมาในบรบทของรฐประชาธปไตยไทยได กคอ colonization ของรฐหนงเหนออกรฐหนง ความเขาใจทวาเปนความบกพรองตกทอดมาจากการ “รวมประเทศ” จงไขวเขว ยงไมกลาเผชญหนากบอดตอยางตรงไปตรงมา เพราะความเขาใจประวตศาสตรเกยวกบการรวมประเทศของสยามจากทศนะของอ านาจกรงเทพฯ เปนประวตศาสตรแบบล าเอยง ความเขาใจทไมเหนปญหาประวตศาสตร คอ ความไมเขาใจ ทางออกใดๆ ทไมเรมจากการเผชญหนากบอดตอยางตรงไปตรงมายอมไมมทางแกปญหาอยางถงทสด อยางเกงไดแคบรรเทาความขดแยงลงชวคราวเทานนเอง

24 ผเขยนขอเสนอวาคาวา ‚ปญหาปตตาน‛ มนยทเปนธรรมแกทกฝายในความขดแยง และเปนธรรมทงตออดต ปจจบน และอนาคตใดๆ ทจะตามมา มากกวาคาอนๆ ทใชกนทวไป ไมวา ‚ปญหาโจรใต‛ ‚ปญหาชายแดนภาคใต‛ ฯลฯ แตผเขยนขอไมอภปรายในทน

29

จากรากเหงาของความแตกตางแบบรฐในรฐอนเกดขนดวย colonization ในอดต ทางออกทฝายกอการประสงคคอ การแยกรฐออกจากรฐ หากรฐและสงคมไทยปดประตแกทางออกนและไมตองการพจารณาทางออกนเลย สงคมไทยควรตระหนกวา ทางออกอนทกอยางลวนเกยวของกบปญหาเรองรปการรฐเดยวของไทยทงสน จนตนาการรฐเดยวอนแบงแยกมไดเปนผลผลตของประวตศาสตรสยามซงเผชญภยคกคามของลทธอาณานคม บวกมรดกของรฐจกรวรรดแบบรวมศนยซงตกทอดมาในรฐประชาธปไตยแบบรวมศนย รปการรฐเดยวรอดมานานขนาดนไดดวยการกดปราบดดกลนความตางในกรณอนทลกซงนอยกวาปญหาปตตาน แตทวารฐไทยทผานมาไมประสบความส าเรจเลยในกรณปตตาน มหน าซ าในปจจบนกลบมความสามารถแยกวากอนทจะกดปราบดดกลนความตางทลกซงขนาดปญหาปตตาน ทงดวยนโยบายมาตรการทไมเขาใจปญหา และดวยความเปลยนแปลงของโลกทไมเอออ านวยตอการกดปราบดดกลนความตางในแบบเดมอกตอไป การทบทวนรปการรฐเดยวเปนคนละเรองลบลบกบการแยกรฐ แตหมายถง แสวงหาทางเลอกอนๆวาจะจดความสมพนธของปตตานในรฐไทยอยางไร แสวงหาหนทางททกฝายยอมประนประนอมกนไดทจะยงประโยชนระยะยาวกบทกฝาย หากปดประตนอกและมงแตการเอาชนะเดดขาด อาจหมายถงความพายแพเสยหายระยะยาวกบทกฝาย ประชาธปไตยไทยทผานมาไมไดชวยแกปญหาประวตศาสตรดงกลาวเลย กลบสบทอดปญหาและท าใหบานปลายเปนพกๆ (อาจยกเวนความพยายามของปรด พนมยงคหลงสงครามโลก ซงสนเกนกวาจะสงผลใดๆ) 6.2 ปญหาปตตานเปนปญหาประวตศาสตร (2) ปญหาปตตานยงเปนปญหาประวตศาสตรในอกความหมายหนง นนคอ เปนปญหาเนองมาจากความคบแคบของส านกประวตศาสตรในสงคมไทย ลทธอดมการณประวตศาสตรทครอบง าสงคมไทย ไดแก ประวตศาสตรแบบราชาชาตนยม คออปสรรคส าคญตอการแกปญหาปตตาน เพราะเปนประวตศาสตรของอ านาจรฐทกรงเทพฯอนเปนคกรณในความขดแยงนโดยตรง เปนประวตศาสตรล าเอยงสดๆในประเดนวาดวยสยามทามกลางลทธลาอาณานคม กลาวคอ อ าพรางสภาวะกงอาณานคมของสยาม และอ าพรางการกระท าของสยามตอรฐเลกๆตามชายขอบรวมทงปตตานอยางอาณานคม25 ส านกประวตศาสตรในสงคมปตตานกลบตรงขาม เปนประวตศาสตรทขดฝน เขากนไมไดกบประวตศาสตรแบบราชาชาตนยมของอ านาจรฐทกรงเทพฯอยางทสด ทวาความทรงจ าและส านก

25 ธงชย วนจจะกล, “ประวตศาสตรไทยแบบราชาชาตนยม,” อางแลว, น. 58-61

30

ประวตศาสตรเกยวกบ “บาน” ของตนเองกลบยงทรงพลงอยในสงคมปตตานตลอดเวลา26 สงคมไทยไมเคยนกถงขอน27 หรอไมเขาใจ และไมเปดใจกวางพยายามเขาใจดวยซ าไปวาจะใหคนเรารจกบานของตนเองผานประวตศาสตรของคกรณไดอยางไรกน รฐและสงคมไทยสมยประชาธปไตยสบทอดความสมพนธกบปตตาน และสบทอดความทรงจ าและส านกประวตศาสตรตอปญหาปตตานมาจากสมบรณาญาสทธราชย ตอกย าซ าเตมดวยลทธชาตนยม ยามทความขดแยงปะท รฐไทยไมวาสมยไหนใชวธก าราบปราบปรามดวยอ านาจทเหนอกวา ไมใชวถทางประชาธปไตยเพอหาทางออก 6.3 ปญหาปตตานทดสอบสงคมประชาธปไตยไทยขณะนอยางไร ทาทการใชอ านาจของรฐบาลทกษณในการจดการปญหาปตตานผดพลาด 2 ชน28 หนง ใชทาทแบบเดยวกบการปราบคอมมวนสตกอนป 2523 ทงทรฐไทยเองมบทเรยนแลววาเปนมาตรการทผด ยงไปกวานนปญหาปตตานกตางลบลบกบปญหาคอมมวนสต สอง การน าแบบซอโอ อาจเหมาะกบการสรางผลงานตามเปาหมาย แตการจดการความขดแยงทางสงคมอยางเจานายในบรษท นอกจากจะไมแกปญหาแลว ยงเปนปจจยทท าใหปญหาบานปลายอยางมาก “แผนจาตรนต” เปนโอกาสส าคญทอาจชวยใหความรนแรงไมบานปลาย แตกลบถกปฏเสธ อยางนาเสยดายดวยความคดแบบขอหนงและการน าแบบขอสอง ทาทของรฐบาลตอโศกนาฏกรรมทตากใบแสดงถงใจคอโหดรายไรคณธรรมอยางเหลอเชอ เพราะมองเหตทเกดขนจากทศนะแบบขอหนง และจดการความขดแยงทางสงคมอยางไรความละเอยดออน โศกนาฏกรรมทตากใบยงฉายใหเหนวา รฐและ สงคมไทยไมเหนคนเปนคนเทากน ตอกย าความเชอทมอยทวทองถนวา ความยตธรรมอยางเสมอหนากไมม นายทหารถกลงโทษในความบกพรองชนด

26 นคอประเดนส าคญของ “เรองราวจากชายแดน: สงแปลกปลอมตอตรรกทางภมศาสตรของประวตศาสตรแหงชาตไทย,” ศลปวฒนธรรม, ปท 23, ฉบบท 12 (ต.ค. 2545):70-83; พมพซ าใน รฐปตตาน ในอาณาจกรศรวชย, สจตต วงษเทศ บ.ก. (กรงเทพฯ: ส านกพมพมตชน, 2545), น. 2-30 27 แมกระทงยามทการศกษาประวตศาสตรทองถนเฟองฟเมอ 20 กวาปกอน กไมมการศกษาประวตศาสตรปตตาน อาจเปนเพราะวาประวตศาสตรปตตานไมเขากบกรอบ ”ประวตศาสตรทองถน” แบบทเนนความสมพนธอนดกบกรงเทพฯ ด Thongchai Winichakul, “The Changing Landscape of the Past: New Histories in Thailand Since 1973," Journal of Southeast Asian Studies 26, 1 (1995): 110-114.

28 ปจจยอกประการหนงทสงผลมากตอปญหาปตตาน ทวาคนในสงคมไทยนกไมถง และขอไมอภปรายในทน คอ การแขงขนชวงชงการน าระหวางอ านาจตางๆ ในสงคมไทยตามทกลาวมาในภาคแรก ด Duncan McCargo, “Understanding Conflicts in the Thai South through Domestic Politics”, paper presented at the 9th International Conference on Thai Studies, Northern Illinois University, April 2005.

31

เบา แตผชมนมถกสงหารโหดรายถกจบมาทารณ แลวยงถกฟองขอหารนแรงอก ทงนเพราะรฐและสงคมไทยเหนดงามกบการปราบปรามแบบนน โศกนาฏกรรมทตากใบจงเปน moment ทผลกใหความขดแยงกาวเขาสระดบใหม นนคอ ชาวมลายมสลมหมดความเชอใจรฐและเจาหนาท ท าใหเจาหนาททองถนตกอยในอนตรายยงกวาเดมเพราะ การใชความรนแรงสนองความรนแรงกลายเปนเปาหมายในตวเอง กรณชาวมลายมสลมลภยเขาไปในมาเลเซย เปนเรองคาดไดหลงจากโศกนาฏกรรมทตากใบ โศกนาฏกรรมทตนหยงลมอกคงเปนหนาแรกๆของความโหดรายไรสาระของสงครามอนไมนาจะเกดขน ความรนแรง ณ วนนเกนเลยไปกวาทจะอธบายไดดวยสาเหตรากฐานเทานนแลว ความเกลยดชงและความรนแรงจากทงสองฝายเตบโตจนสามารถเลยงตวเองไดแลว ไมจ าเปนตองอางความชอบธรรมจากเหตผลรากฐานของแตละฝายอกตอไป กระนนกตาม การหาทางออกกลบตองเรมตนจากความเขาใจในสาเหตรากฐานอยางมนคง หาไมแลว ทางออกใดๆกตามจะเปนแคยาบรรเทาปวดชวคราว หรอ อาจจะยงสงเสรมใหความรนแรงจากทงสองฝายเตบโตขนไปอก ปจจยส าคญทขาดหายไปและจ าเปนตองเรยกฟนคนมาใหได หาไมแลวจะไมมทางท าอะไรอนทงสน คอ ความไววางใจทชาวมลายมสลมมตอรฐและเจาหนาท กญแจดอกเดยวทจะเปดประตความไววางใจได คอ ความยตธรรมเสมอหนาอยางเทยงตรงเครงครดกบทกฝาย แตวถทางประชาธปไตยทควรท าอยางคงเสนคงวาเรมเรวเทาไรกยงด ไดแก จะตองใหชาวมลายมสลมและคนทองถนเขารวมในการก าหนดนโยบายและมาตรการส าคญ หรอถงขนาดมบทบาทน าในการแกปญหา ใหอ านาจแกเขาเพอหาทางยตความรนแรง นคอวถทางประชาธปไตยตอปญหาปตตานทตรงขามกบวถทางใชอ านาจของรฐบาลปจจบน รฐและสงคมประชาธปไตยไทยจะใหความไววางใจแกชาวมลายมสลมและคนทองถนไดหรอไม? 6.4 ปญหาปตตานทดสอบทาทายประชาธปไตยไทยในระยะยาวอยางไร ในระยะยาวปญหาปตตานทาทายทดสอบวฒนธรรมทางการเมองของประชาธปไตยไทย ดงตอไปน

1) สงคมไทยมวฒภาวะพอทจะสามารถอภปรายเรองรปการรฐเดยว เพอหาทางเลอกนอกกรอบจ ากดตายตวของรฐเดยวไดหรอไม

2) สงคมไทยมวฒภาวะพอทจะสามารถอภปรายเพอแสวงหาความสมพนธในสงคมทยอมรบความตางใหด ารงอยไดถงระดบไหน

3) สงคมไทยมวฒภาวะพอทจะเผชญหนากบอดตเพอท าใหอดตเปนอดตอยางเขาใจและตระหนกร แตสามารถสรางสรรคทางเลอกทเหมาะกบปจจบนและอนาคตไดหรอไม

การเผชญหนากบอดตอยางตรงไปตรงมา ในกรณนหมายถงการยอมรบวา ประวตศาสตรประเทศไทยไมจ าเปนตองเปนเรองราวของรฐเดยว ไมจ าเปนตองเปนเรองความดของบรรพบรษหมายถงยอมใหมการศกษาเรอง colonization โดยสยามกได

32

การปลอยใหอดตเปนอดตตองมใชการจงใจลมอดต (ซงไมมทางส าเรจในกรณปญหาปตตานเพราะมคนเยอะแยะทลมไมลงตองการพดขนมา) ตองมใชท าลายปดบงอดต ปฏเสธประวตศาสตร (ซงไมมทางส าเรจในกรณน เวนเสยแตจะท าลายทกชวตทเปนเจาของความทรงจ าชดอนใหหมดไปจากสงคมไทย) ตองมใชการยกเอาประวตศาสตรไขวเขวล าเอยงของชาตนยมไทย ขนขมปราบประวตศาสตรของผถกเบยดเบยนในอดต ตองมใชหมายถงการกลอมแกลมบอกใหคนอนลมเรองราวรากเหงาของตนเอง แตกลบสถาปนาเรองราวรากเหงาของกรงเทพฯลงไปแทน

การปลอยใหอดตเปนอดตอยางมวฒภาวะ คอ การเผชญหนาเขาใจอดต แตไมถกบงการดวยอดต ประวตศาสตรหลายรฐประชาธปไตยปจจบนจงไมกอใหเกดการแยกรฐเสมอไป ถาหากทกฝายตกลงใจปลอยใหอดตเปนอดต และเลอกหนทางปจจบนและอนาคตทตนพอใจ วฒนธรรมทางการเมองของประชาธปไตยไทยทปลอยใหอ านาจน าอยกบรฐศนยกลางจนเกนไป ทพลงสรางสรรคของประชาชนถกกดทบท าลายหรอท าใหเชองไปหมด ทหลงใหลกบชาตนยมและความสามคคแบบตนเขน และทไมเชอมนในหนทางประชาธปไตยดวยการใหประชาชนมสวนรวมในการแสดงออกและรวมในการแกปญหา จะรบมอปญหาปตตานไดอยางไรกน หวใจและหนทางแกปญหาปตตานในทสด คอ ใหชาวมลายมสลมและคนทองถนมอ านาจในการแกปญหาระยะยาวและตดสนอนาคตของตนเอง

หลกการเพอขามใหพนประชาธปไตยแบบหลง 14 ตลา: ประชาธปไตยคอวถทาง (means) ทเปนจดหมาย (end)

ประชาธปไตยไมเคยใหค าตอบส าเรจรปแกปญหาใดๆ สงคมประชาธปไตยทกแหงใชเวลานานกวาจะแกปญหาใหญโตได เชน ใชเวลาเปนรอยปกวาจะยอมรบสทธเสมอภาคของผหญง ชนกลมนอย หรอยกเลกการเหยยดผว เปนตน แตประชาธปไตยคอวถทางยงยนเพอใหประชาชนปะทะขดแยงกนอยางสนต ใหสงคมปรบตวทามกลางสภาวการณใหมๆ ดวยการยอมใหความแตกตางหลากหลายด ารงอยรวมกน แลวคอยๆ ตดสนใจเลอกทางเดนทคนสวนใหญพอใจโดยไมตองท าลายทางเลอกอนๆ ประชาธปไตยมใชหมายถง การยกยองเชดชอยางเพอฝนวาประชาชนถกตองเสมอ ฉลาด มภมปญญาเปนเลศ แตเราตองมนคงกบหนทางทใหประชาชนมอ านาจตดสนทางเลอกของตนไมวาจะฉลาดหรอดอยปญญากตามท

การสกดกนท าลายอ านาจของประชาชน หรอท าใหหลงใหลความเอออาทรของรฐ หรอขดขวางหรอไมสงเสรมใหประชาชนสรางอ านาจของตนขนมาไมวาจะฉลาดหรอดอยปญญากตามท จงเปนการบอนท าลายหนทางประชาธปไตยขนรากฐานทตองยต

ประชาธปไตยไมฝากความหวงกบคณพอรดไมวาประเภทใด ถาเราตองการสรางอ านาจของประชาชนใหเขมแขง ยอมไมควรหวงพงพลงอ านาจศกดสทธใดๆ ยอมไมควรหวงพงพลงทนเหลงอ านาจ เพราะการหวงพงพลงเหลานนท าใหการสรางอ านาจของประชาชนไมรจกโต

33

ประชาธปไตยไมใชระบบการเมองของปญญาชนหรอคนกรงผฉลาดรดกวา ปญญาชนท าหนาทเปนสตปญญาแกสงคม แตไมควรมอ านาจมากไปกวาประชาชนคนหนงๆ การปดกนท าลายความเหนตาง ท าลายการวจารณจงเปนการบอนท าลายหนทางประชาธปไตยทนารงเกยจทสด การไมปดกนท าลายความคดเหน และกลบสงเสรมความกลาเผชญความจรง และกลาคดหาทางออกนอกกรอบจ ากด จงเปนหลกการส าคญกวาทหลายทานคด

สงคมไทยใหญโตและมวฒภาวะพอทจะไมแตกสลายงายๆ ดวยความคดเหนตางๆ หลากหลาย แมแตความคดนอกรตนอกกรอบกเถอะ 32 ปหลง 14 ตลา 2516 แมวาการเสรมสรางอ านาจของประชาชนจะยงคอนขางออนแออย ทงดวยความจ ากดของประชาชนเองและดวยการบอนท าลายโดยรฐ แตเราปฏเสธไมไดเลยวา 14 ตลาไดเปดประวตศาสตรหนาใหมแกประชาธปไตยไทยแลว นนคอเปดประตบานใหญแกการพฒนาเตบโตของพลงประชาชน ไมวาจะในนามของ “ภาคประชาชน” หรออนใดกตามท ไมวาจะดวยอดมการณเชดช “ชาวบาน” จนเกนไป เชดชแรงงานจนเกนไป หรอดวยอดมการณอนใดกตามท 29 ความเตบโตเหลาน คอ กาวยางทส าคญของอนาคต เพอขามใหพนการแยงชงอ านาจน าของพลงสวนอนนบจากหลง 14 ตลา ประชาชนซงไรการจดตง เชอผน าตามอ านาจมากกวาเชอมนในพลงประชาชนเอง นนแหละคอความเปนจรงในวนนทจะเตบโตสรางอ านาจของตนเอง รกษาผลประโยชนของตนเอง และดแลตนเองในอนาคต เพอขามใหพนการแยงชงอ านาจน าของพลงสวนอนนบจากหลง 14 ตลา ผเขยนเรมตนดวยประวตศาสตรขอเทจจรงมากมายในภาคแรก ตอดวยประเดนเชงหลกการหลายขอในภาคสองซงหลายทานอาจเหนวาคงยากทจะเกดขน แถมจบลงทายดวยความใฝฝนซงอาจฟงดเลอนลอย

เพราะจะขามใหพนสภาวะปจจบนของประชาธปไตยแบบหลง 14 ตลาได เราตองอาศยทงความรและความใฝฝนประกอบกน ขาดอยางหนงอยางใดไมได เพราะความรบวกความใฝฝน คอ อ านาจของประชาชน แตทวามหลกประกนอะไรวา ความรและความใฝฝนดงกลาวจะสรางสรรคอนาคตทเราปรารถนาไดจรง? ไมม

เพราะการสรางอนาคตทเราปรารถนาเปนเรองของความศรทธาและมงมน ไมใชเสนทางสจธรรมทก าหนดไวลวงหนาโดยศาสดาใดหรอวทยาศาสตรสงคมส านกไหน ศรทธาและความมงมนเปนเรองของมนษยผตองการสรางประวตศาสตร มมนษยเชนนนอยในโลกนหรอ? ม และมอยในสงคมไทยไมนอยเลย

29 เสกสรรค ประเสรฐกล, การเมองภาคประชาชน, น.143-199

34

วรชน 14 ตลา เมอป 2516 คอตวอยางของมนษยผสรางประวตศาสตรประชาธปไตยดวยความศรทธาและมงมนในความรและความใฝฝนของเขาตงแตเมอ 32 ปกอน 14 ตลา เปนโอกาสพเศษทเราทงหลายมาร าลกถงความยงใหญงดงามของประชาชนสามญธรรมดาผสรางประวตศาสตรประชาธปไตยของไทยดวยความศรทธาและมงมนในความรและความใฝฝนของเขาตงแตเมอ 32 ปกอน ขอนอมร าลกถงวรชนทกทานดวยบทเพลงอนจะเปนอมตะคดวงวญญาณของทานตลอดไป

...โอวรชนแหงเดอนตลา รอยมวลบปผารวมสดด เทดวรกรรมสเพอศกดศร สทธเสรประชาธปไตย ...ใจ อาจหาญชาญชย มยอมกมใหอ านาจอธรรม

เสนทางขวางดวยขวากหนาม รอยภยคกคามเจายงมงไป ...ใจเจานนโบยบน สเพอแผนดนถนเจาเกดกาย หยดยนฝนอนตราย ชพเจามลายฝากไวความด … ดน ถนฝงเรอนกาย ทมอดมลายเปนเถาธล

และฟายงตองเปลยนส รวมสดดวรชน

(สดดวรชน โดย กตตพงษ บญประสทธ – ต กรรมาชน)