ÃÑÅÂÅÍÁÃÑÅÂÅÍÁÄÏÌÏÊÏÓÄÏÌÏÊÏÓÎÁÍÈÇ ÎÁÍÈÇ ÊÏÌÏÔÇÍÇÊÏÌÏÔÇÍÇ

ÄOÑÕÖÏÑÉÊÇ ÔÇËÅÌÅÔÑÉÁΜια λύκαινα εκπέµπειχρήσιµες πληροφορίες

ÑÏÄÏÐÇ ÄÉ×ÙÓ ÓÕÍÏÑÁΠρωτοβουλία γιατα µεγάλα σαρκοφάγα

ÑÕÐÁÍÓÇ ÓÔÏÍ ÐÇÍÅÉÏΕπιτροπή σωτηρίας

Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης

Κοινοτική Πρωτοβουλία

Η έκδοση του περιοδικού συγχρηµατοδοτείται στα πλαίσια της ΚοινοτικήςΠρωτοβουλίας INTERREG από το Ευρωπαϊκό Tαµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης κατά 75% και το ΥπουργείοΟικονοµίας και Οικονοµικών κατά 25%.

Υπουργείο Οικονοµίας &Οικονοµικών

ÉÉÁÁÍÍÏÏÕÕÁÁÑÑÉÉÏÏÓÓ 22000077 ÔÔÅÅÕÕ××ÏÏÓÓ1

ÓÕÃÊÏÉÍÙÍÉÁÊÏÉ ÁÎÏÍÅÓÊÁÉ ÌÅÃÁËÁ ÈÇËÁÓÔÉÊÁ

ÖÁÊÅËÏÓ

INTERREG

ÔÏ ÃÅÃÏÍÏÓ

ÐÏÑÅÉÁÐÏÑÅÉÁστους

διχασµένουςβιότοπους

2

ÓÇÌÅÉÙÌÁÔÁ

ΕΡΑΣΑΝ δύο χρόνια από τότεπου ξεκινήσαµε την προσπάθειαγια τη δηµιουργία µιας νέας Πε-ριβαλλοντικής Οργάνωσης. Το όνοµά της: "Καλλιστώ".

Το µυθικό πρόσωπο που έδωσε το όνοµά τουστην οργάνωσή µας συνδέεται µε τον αστερι-σµό της Μεγάλης Άρκτου, που είναι ένα απότα πιο αρχαία σύµβολα της σχέσης του ανθρώ-που µε την άγρια ζωή. Εκτενέστερη σχετική α-ναφορά βρίσκεται στο website µας (www.cal-listo.gr) και σε άλλα έντυπά µας. Με την επιλογή του ονόµατος "Καλλιστώ" θε-λήσαµε να δηλώσουµε τη σηµασία που δίνουµεστη µελέτη, προστασία και διαχείριση των πλη-θυσµών και βιοτόπων των µεγάλων σαρκοφά-γων, όπως η αρκούδα, ο λύκος και ο λύγκας:Τα είδη αυτά προσφέρουν τη δυνατότητα µιαςολοκληρωµένης προσέγγισης στα ζητήµαταδιαχείρισης ορεινών και δασικών οικοσυστηµά-των, προστασίας της βιοποικιλότητας και τωνφυσικών πόρων, γενικότερα. Τόσο στην Ελλάδακαι τα Βαλκάνια, όσο και σε άλλες Ευρωπαϊκέςχώρες.∆ιεκδικούµε τη θέσπιση και αποτελεσµατική

λειτουργία Προστατευόµενων Περιοχών, κα-θώς και εθνικών και διεθνών δικτύων προστα-σίας τους. Αναπτύσσουµε συνεργασίες µε άλλες πε-

ριβαλλοντικές οργανώσεις, εντός και εκτόςΕλλάδας. Φιλοδοξούµε να συµβάλλουµε στην ενίσχυ-

ση των προσπαθειών για εξουδετέρωση ή ε-λαχιστοποίηση των επιπτώσεων από επεµβά-σεις του ανθρώπου στο φυσικό περιβάλλον.∆ίνουµε µεγάλη σηµασία στην έκδοση αυτούτου περιοδικού, αφού εντάσσουµε τις δραστη-ριότητές µας στη συνολικότερη προσπάθεια ε-νεργοποίησης ενσυνείδητων κι ενηµερωµένωνπολιτών για την αντιµετώπιση των µεγάλων, οι-κουµενικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικώνπροβληµάτων της εποχής. Επόµενο είναι, λοι-πόν, να επιδιώκουµε την επικοινωνία µετους φίλους και υποστηρικτές µας, όσο πιοτακτικά και συχνά γίνεται.∆εν σκοπεύουµε να περιοριστούµε στην έντυ-πη ή ηλεκτρονική επικοινωνία µαζί σας. Θέλου-µε να εγκαινιάσουµε µορφές ζωντανής, πρό-σωπο προς πρόσωπο επικοινωνίας, που θα ε-πιτρέψουν την καλύτερη ενηµέρωση και συµ-µετοχή των φίλων και υποστηρικτών µας σεδραστηριότητες της οργάνωσης και στις απο-φάσεις που αφορούν στην χάραξη της πολιτι-

κής της για προστασία του περιβάλλοντος ωςδηµόσιου - συλλογικού αγαθού και άσκηση ε-λέγχου στα κέντρα λήψης αποφάσεων.Έχουµε συνείδηση πως οι σκοποί δεν αγιάζουντα µέσα. ∆ηµόσια και συλλογικά αγαθά δενµπορούν να υπερασπιστούν από κλειστά καιπροσωποπαγή σχήµατα. Οι στόχοι πουθέτουµε συλλογικά προσδιορίζουν το χαρακτή-ρα και τη µορφή λειτουργίας της “Καλλιστώς”.Γιατί δυστυχώς, περιβαλλοντικές οργανώσειςέχουν υποστεί σοβαρές συνέπειες από την πα-ραβίαση του θεµελιώδους αυτού κανόνα. Από την αρχή ακόµα της προσπάθειάς µας,λοιπόν, βάλαµε µεταξύ µας ένα "στοίχηµα": Νααναπτύξουµε δοµές και διαδικασίες που θα ε-πιτρέψουν στην "Καλλιστώ" να λειτουργεί µεδηµοκρατία και διαφάνεια στη λήψη των απο-φάσεων και στη διαχείριση των πόρων της.Που θα της επιτρέψουν να κινητοποιεί, συµ-βουλεύεται και εκπροσωπεί µια ευρεία βάση υ-ποστηρικτών και φίλων. Εξάλλου, τα παραπάνωαντιπροσωπεύουν τις ελάχιστες προϋποθέσειςγια την εξασφάλιση της ανεξαρτησίας µιαςσυλλογικότητας, τόσο από το κράτος, όσο καιαπό ιδιωτικά συµφέροντα.Το εγχείρηµα που ξεκινήσαµε µε την "Καλλι-στώ" δεν είναι εύκολο. ∆εν έχουµε κάποιονµαικήνα ή ισχυρό προστάτη από πίσω µας,που να προεξοφλεί τη βιωσιµότητα της οργά-νωσης. Αυτό, όµως, ίσως αποδειχτεί και το πιο"δυνατό χαρτί" µας: Θέλουµε-δεν θέλουµε, ηεπιτυχία της προσπάθειάς µας στηρίζεται στηναποτελεσµατική αξιοποίηση πολλών και διαφο-ρετικών µεταξύ τους πόρων, περιλαµβανόµε-νων πολλαπλών και ποικίλων πηγών χρηµατο-δότησης. Ο πλουραλισµός και η ποικιλότητα αυτή µπορείνα προσφέρει µακροπρόθεσµα, σταθερότητακαι βιωσιµότητα. Όπως εξάλλου συµβαίνει,τηρουµένων των αναλογιών, µε τη βιοποικιλό-τητα στη φύση και σε κάθε µορφή ζωής.

ΕΡΑΣΑΝ δύο χρόνια από τότεπου ξεκινήσαµε την προσπάθειαγια τη δηµιουργία µιας νέας Πε-ριβαλλοντικής Οργάνωσης. Το όνοµά της: "Καλλιστώ".

Το µυθικό πρόσωπο που έδωσε το όνοµά τουστην οργάνωσή µας συνδέεται µε τον αστερι-σµό της Μεγάλης Άρκτου, που είναι ένα απότα πιο αρχαία σύµβολα της σχέσης του ανθρώ-που µε την άγρια ζωή. Εκτενέστερη σχετική α-ναφορά βρίσκεται στο website µας (www.cal-listo.gr) και σε άλλα έντυπά µας. Με την επιλογή του ονόµατος "Καλλιστώ" θε-λήσαµε να δηλώσουµε τη σηµασία που δίνουµεστη µελέτη, προστασία και διαχείριση των πλη-θυσµών και βιοτόπων των µεγάλων σαρκοφά-γων, όπως η αρκούδα, ο λύκος και ο λύγκας:Τα είδη αυτά προσφέρουν τη δυνατότητα µιαςολοκληρωµένης προσέγγισης στα ζητήµαταδιαχείρισης ορεινών και δασικών οικοσυστηµά-των, προστασίας της βιοποικιλότητας και τωνφυσικών πόρων, γενικότερα. Τόσο στην Ελλάδακαι τα Βαλκάνια, όσο και σε άλλες Ευρωπαϊκέςχώρες.∆ιεκδικούµε τη θέσπιση και αποτελεσµατική

λειτουργία Προστατευόµενων Περιοχών, κα-θώς και εθνικών και διεθνών δικτύων προστα-σίας τους. Αναπτύσσουµε συνεργασίες µε άλλες πε-

ριβαλλοντικές οργανώσεις, εντός και εκτόςΕλλάδας. Φιλοδοξούµε να συµβάλλουµε στην ενίσχυ-

ση των προσπαθειών για εξουδετέρωση ή ε-λαχιστοποίηση των επιπτώσεων από επεµβά-σεις του ανθρώπου στο φυσικό περιβάλλον.∆ίνουµε µεγάλη σηµασία στην έκδοση αυτούτου περιοδικού, αφού εντάσσουµε τις δραστη-ριότητές µας στη συνολικότερη προσπάθεια ε-νεργοποίησης ενσυνείδητων κι ενηµερωµένωνπολιτών για την αντιµετώπιση των µεγάλων, οι-κουµενικών, περιβαλλοντικών και κοινωνικώνπροβληµάτων της εποχής. Επόµενο είναι, λοι-πόν, να επιδιώκουµε την επικοινωνία µετους φίλους και υποστηρικτές µας, όσο πιοτακτικά και συχνά γίνεται.∆εν σκοπεύουµε να περιοριστούµε στην έντυ-πη ή ηλεκτρονική επικοινωνία µαζί σας. Θέλου-µε να εγκαινιάσουµε µορφές ζωντανής, πρό-σωπο προς πρόσωπο επικοινωνίας, που θα ε-πιτρέψουν την καλύτερη ενηµέρωση και συµ-µετοχή των φίλων και υποστηρικτών µας σεδραστηριότητες της οργάνωσης και στις απο-φάσεις που αφορούν στην χάραξη της πολιτι-

κής της για προστασία του περιβάλλοντος ωςδηµόσιου - συλλογικού αγαθού και άσκηση ε-λέγχου στα κέντρα λήψης αποφάσεων.Έχουµε συνείδηση πως οι σκοποί δεν αγιάζουντα µέσα. ∆ηµόσια και συλλογικά αγαθά δενµπορούν να υπερασπιστούν από κλειστά καιπροσωποπαγή σχήµατα. Οι στόχοι πουθέτουµε συλλογικά προσδιορίζουν το χαρακτή-ρα και τη µορφή λειτουργίας της “Καλλιστώς”.Γιατί δυστυχώς, περιβαλλοντικές οργανώσειςέχουν υποστεί σοβαρές συνέπειες από την πα-ραβίαση του θεµελιώδους αυτού κανόνα. Από την αρχή ακόµα της προσπάθειάς µας,λοιπόν, βάλαµε µεταξύ µας ένα "στοίχηµα": Νααναπτύξουµε δοµές και διαδικασίες που θα ε-πιτρέψουν στην "Καλλιστώ" να λειτουργεί µεδηµοκρατία και διαφάνεια στη λήψη των απο-φάσεων και στη διαχείριση των πόρων της.Που θα της επιτρέψουν να κινητοποιεί, συµ-βουλεύεται και εκπροσωπεί µια ευρεία βάση υ-ποστηρικτών και φίλων. Εξάλλου, τα παραπάνωαντιπροσωπεύουν τις ελάχιστες προϋποθέσειςγια την εξασφάλιση της ανεξαρτησίας µιαςσυλλογικότητας, τόσο από το κράτος, όσο καιαπό ιδιωτικά συµφέροντα.Το εγχείρηµα που ξεκινήσαµε µε την "Καλλι-στώ" δεν είναι εύκολο. ∆εν έχουµε κάποιονµαικήνα ή ισχυρό προστάτη από πίσω µας,που να προεξοφλεί τη βιωσιµότητα της οργά-νωσης. Αυτό, όµως, ίσως αποδειχτεί και το πιο"δυνατό χαρτί" µας: Θέλουµε-δεν θέλουµε, ηεπιτυχία της προσπάθειάς µας στηρίζεται στηναποτελεσµατική αξιοποίηση πολλών και διαφο-ρετικών µεταξύ τους πόρων, περιλαµβανόµε-νων πολλαπλών και ποικίλων πηγών χρηµατο-δότησης. Ο πλουραλισµός και η ποικιλότητα αυτή µπορείνα προσφέρει µακροπρόθεσµα, σταθερότητακαι βιωσιµότητα. Όπως εξάλλου συµβαίνει,τηρουµένων των αναλογιών, µε τη βιοποικιλό-τητα στη φύση και σε κάθε µορφή ζωής.

ÐÅÑÉÏÄÉÊÇ ÅÊÄÏÓÇ 1ο τεύχος - Ιανουάριος 2007 ÊÁËËÉÓÔÙ - περιβαλλοντική οργάνωση για την άγρια ζωή και τη φύσηΝικηφόρου Φωκά 5 54621 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Τηλ. 2310252530 Fax: 2310272190 e-mail: info@callisto.gr http:www.callisto.gr Υπεύθυνος έκδοσης: ÓÐÕÑÏÓ ØÁÑÏÕÄÁÓ, Πρόεδρος ∆.Σ. “Καλλιστώ”, M.Sc. Γεωπόνος-Γεωργοοικονοµολόγος

Επιτρέπεται η αναπαραγωγή κειµένων µε την παράκληση για την αναφορά του συντάκτη και του περιοδικού.

ÐΣυµµετοχή όλων και διαφάνεια

Γράφει ο:

ÓÐÕÑÏÓØÁÑÏÕÄÁÓ

Πρόεδρος

του ∆ιοικητικού

Συµβουλίου

της “Καλλιστώ”

Ενας χρόνοςµακριά...

ÎÅÍÏÖÙÍÐÁÕËÉÄÇÓ1944-2005

Υπήρξες και έµεινες πά-

ντα ανήσυχος και αµφι-

σβητίας. Αντιπαθούσες

πάντα αυτό που οι πολ-

λοί αποκαλούν "σωφρο-

σύνη", "ρεαλισµό", "α-

σφάλεια". Πλήρωσες α-

κριβά αυτές τις προσω-

πικές και κοινωνικές ε-

πιλογές σου, είχες όµως

την ευκαιρία να απολαύ-

σεις µια ουσιώδη ελευ-

θερία που πολλοί µεγα-

λόσχηµοι και "πετυχη-

µένοι" θα ζήλευαν.

Είµαστε περήφανοι που

υπήρξες ένας από τους

"δικούς µας" ανθρώ-

πους. Μας τίµησες µε

τη φιλία και την εµπι-

στοσύνη σου. Ήσουν α-

πό τους πρώτους και πιο

ένθερµους υποστηρι-

κτές της "Καλλιστώ".

Νοιώθουµε ότι ποτέ δεν

µπορέσαµε να σου πού-

µε το µεγάλο ευχαριστώ

που σου άξιζε. Μα δεν

σε βγάλαµε από τη σκέ-

ψη µας, δεν σε ξεχνάµε.

Μακάρι να ήσουν εδώ,

φίλε. Ξέρουµε, όµως,

πως δεν σου άρεσε να

"κολλάς" για πολύ στον

ίδιο τόπο. Ξέρουµε το

πάθος που είχες για τον

δρόµο, το ταξίδι, το

φευγιό. Καλό σου ταξίδι,

λοιπόν!

ÁÍÈÑÙÐÏÉ

Η περιβαλλοντική µη κυβερνητική οργάνωση "Καλλιστώ" σχεδιάζει και εφαρµόζει δράσεις για

την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και τη συνύπαρξη του ανθρώπου µε την άγρια ζωή.

3

ÔÏ ÃÅÃÏÍÏÓ

Σε αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν: ÊÙÍÓÔÁÍÔÉÍÏÓ ÃÙÄÇÓ, Αντιπρόεδρος-Βιολόγος M.Sc. ÃÉÙÑÃÏÓ ÌÅÑÔÆÁÍÇÓ, ΕπιστηµονικόςΥπεύθυνος-∆ρ. Βιολογίας ÃÉÙÑÃÏÓ ÇËÉÏÐÏÕËÏÓ, Υποψήφιος ∆ρ. Βιολογίας ÍÉÊÏÓ ÍÉÊÇÓÉÁÍÇÓ, Υποψήφιος ∆ρ. Βιολογίας

ÂÁÚÏÓ ÊÏÕÔÇÓ, Τεχνολόγος ∆ασοπονίας EÖÇ ÃÅËÁÓÔÏÐÏÕËÏÕ, Κοινωνική Λειτουργός ÃÉÁÍÍÇÓ ÃÊÅÂÑÅÊÇÓ, Επίτιµος ∆ασάρχηςÔÁÓÏÓ ×ÏÂÁÑÄÁÓ, ∆ρ. Βιολογίας ËÁÆÁÑÏÓ ×ÁÔÆÇÍÁÊÏÓ, ∆ηµοσιογράφος ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΣ ΕΞΩΦΥΛΛΟΥ: ÍÔÁÍÇÓ ÓÔÕËÉÄÇÓ

ΝΕΑΡΗ ΛΥΚΑΙΝΑ φάνηκε α-πρόσεκτη το βράδυ της 9ηςΝοεµβρίου 2006, πατώνταςσε µια από τις ειδικές παγί-δες που είχαν τοποθετήσει

βιολόγοι της Περιβαλλοντικής Οργάνω-σης «Καλλιστώ» σε ηµιορεινή περιοχή τωνΧασίων στο νοµό Γρεβενών.Αφού το νεαρό ζώο ναρκώθηκε, τοποθε-τήθηκε σε αυτό δορυφορικό κολάρο νέαςγενιάς (φωτογραφία), που επιτρέπει, µε α-κρίβεια λίγων µέτρων, τον εντοπι-σµό και καταγραφή της θέσης τουζώου, σχεδόν κάθε σχεδόν µια ώρα.Η λύκαινα ανήκει σε µια από τις έξικατ’εκτίµηση, αγέλες λύκων πουζουν στα Γρεβενά. Αν και το είδοςείναι παρόν σε όλη την έκταση του νοµού,φαίνεται πώς τα τελευταία χρόνια έχειµειωθεί η πληθυσµιακή του πυκνότητα.Σηµαντικό ρόλο έχουν παίξει, η µείωσητης διαθεσιµότητας της τροφής του, αλλάκαι η εκτεταµένη παράνοµη χρήση δηλη-

τηριασµένων δολωµάτων που παρατηρεί-ται στο νοµό Γρεβενών, όπως και σε άλ-λους νοµούς στην Ελλάδα.Θύµατα της παράνοµης αυτής πρακτικής,είναι τόσο είδη της άγριας πανίδας (θη-λαστικά, αρπακτικά πουλιά) όσο και κα-τοικίδια ζώα (ποιµενικοί και κυνηγετικοίσκύλοι).Οι λύκοι δεν είναι συνήθως συµπαθείς,λόγω των επιθέσεων τους σε κτηνοτροφι-κά ζώα και σε κυνηγετικούς σκύλους. Η

µελέτη όµως των µετακινήσεων τους, τηςσυµπεριφοράς τους και των τροφικώντους συνηθειών, µε σύγχρονες µεθόδουςόπως η δορυφορική τηλεµετρία, εκτόςτου εξαιρετικού ενδιαφέροντος που έχει,µπορεί να βοηθήσει σηµαντικά στην ε-

ξεύρεση πρακτικών λύσεων προς µια, όσοτο δυνατό, οµαλή συνύπαρξη του είδουςµε τον άνθρωπο. Τα δεδοµένα από τη δο-ρυφορική τηλεµετρία, θα χρησιµοποιη-θούν επίσης, για να ερµηνεύσουν τυχόναλλαγές στις µετακινήσεις των ατόµωντου είδους, κατά την κατασκευή της Ε-γνατίας οδού στο τµήµα «Παναγιά-Γρε-βενά», µήκους 37 χλµ. Ο αυτοκινητόδρο-µος, στο τµήµα αυτό, διασχίζει βιότοπουςτου λύκου και της καφέ αρκούδας, σε α-

πόσταση µόλις 2-3 χλµ από τοΕθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου(Βάλια Κάλντα).Η επίδραση της όχλησης στιςσυνήθειες και τις µετακινή-σεις των µεγάλων θηλαστικών,

από τα έργα κατασκευής της Εγνατίαςοδού, αποτελεί αντικείµενο ειδικού ε-πιστηµονικού προγράµµατος. Το διετούςδιάρκειας πρόγραµµα (2006-2008), πουξεκίνησε πολύ πρόσφατα, συντονίζει καιυλοποιεί η «Καλλιστώ».

H

Πρωτοποριακό πρόγραµµα µελέτης των µεγάλων θηλαστικώνµε τη χρήση δορυφορικών ραδιοποµπών. Ερευνώνται πρα-κτικές λύσεις για την οµαλή συνύπαρξή τους µε τον άνθρωπο.

∆ορυφορική τηλεµετρία λύκου

ΓΡΕΒΕΝΑ

ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣΚΑΙ ΜΕΓΑΛΑ ΘΗΛΑΣΤΙΚΑΗ ∆ΟΡΥΦΟΡΙΚΗ ΤΗΛΕΜΕΤΡΙΑ αποτελεί την καλύ-τερη εισαγωγή στον “ΦΑΚΕΛΟ” αυτού του περιοδι-κού. Ανακαλύψτε µαζί µας την “αιχµή του δόρατος”που προτάσσει η “Καλλιστώ” για τις επιπτώσεις πουέχουν οι µεγάλοι αυτοκινητόδροµοι και οι σιδηρο-δροµικές γραµµές στις µετακινήσεις των µεγάλωνθηλαστικών. Η τοποθέτηση δορυφορικών ραδιοποµπών απότους επιστήµονες της σε άτοµα λύκου και αρκού-δας, για την παρακολούθηση της συµπεριφοράςτους, θα είναι το κύριο ερευνητικό αντικείµενο σεένα πρωτοποριακό για τα ευρωπαϊκά δεδοµέναπρόγραµµα που συντονίζει η “Καλλιστώ”.

Ï ÖÁÊÅËÏÓ

Óåëßäåò: 7-11Ο ÃÉÙÑÃÏÓ ÇËÉÏÐÏÕËÏÓ στα Χάσια: Γράφει για τον λύκο στις σελ. 10-11

Αναπτύσσει δραστηριότητες και συνεργασίες στην Ελλάδα και στη Νοτιoανατολοική Ευρώπη, εστιά-

ζοντας στη διατήρηση των µεγάλων σαρκοφάγων και της βιοποικιλότητας σε ορεινές περιοχές.

Η παράνοµη χρήση δηλητηριασµένων δολω-

µάτων εξολοθρεύει είδη της άγριας πανίδας

και κατοικίδια ζώα σε όλη την Ελλάδα.

ÁÐÙËÅÉÅÓ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

: Γ.

Λαζάρου

4

ÄÑÁÓÅÉÓ áíáôïëéêÜ

Η "Καλλιστώ" συγκροτήθηκε από επιστήµονες µε πολύχρονη εµπειρία παρεµβάσεων για τα µεγάλα

σαρκοφάγα, που ασφυκτιούν από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες στους ορεινούς όγκους..

“ΚΑΛΛΙΣΤΩ” ξεκίνησε φέτοςτην υλοποίηση του έργου"Εκστρατεία ευαισθητοποίη-σης και ενηµέρωσης για ταορεινά οικοσυστήµατα και τα

µεγάλα σαρκοφάγα στη διασυνοριακή πε-ριοχή Ροδόπης", στο πλαίσιο της Κοινοτι-κής Πρωτοβουλίας INTERREG III A Ελλά-δας-Βουλγαρίας (Μέτρο 3.2:"Προστασία,ανάδειξη και διαχείριση Φυσικού Περι-βάλλοντος"). Για την υλοποίηση του έρ-γου, που αναµένεται να ολοκληρωθεί τοφθινόπωρο του 2007, η "Καλλιστώ" επιχο-ρηγείται από το δηµόσιο (εθνικοί και κοι-νοτικοί πόροι) µε 180.000 €.Βασικός στόχος της εκστρατείας είναι ησυµβολή στην εφαρµογή της Οδηγίας92/43 και του ∆ικτύου NATURA 2000 στηνΕλλάδα και, µελλοντικά, στην Βουλγαρία.Ειδικότερα, η συµβολή στη διατήρηση ση-µαντικών προστατευοµένων ειδών (αρκού-δα, λύκος) και πλήθους φυσικών οικοτό-πων προτεραιότητας, που συναντώνται σεορεινές περιοχές της Ελλάδας και Βουλγα-ρίας, µε έµφαση στις διασυνοριακές ορει-νές περιοχές.Γεωγραφικά, προτεραιότητα δίνεται στηνΟροσειρά της Ροδόπης, τόσο στην Ελληνι-κή, όσο και στη Βουλγαρική πλευρά, σεσυνάρτηση πάντα µε άλλες ορεινές παρα-µεθόριες περιοχές στην Ελλάδα και τηΝότια Βαλκανική. Καταβάλλεται προσπά-θεια ώστε να προβληθούν ιδιαίτερα οι υ-πάρχουσες Προστατευόµενες Περιοχές,τόσο από την Ελληνική πλευρά (ΠεριοχήΟροσειράς Ροδόπης, µε Φορέα ∆ιαχείρι-σης που λειτουργεί από το 2003), όσο καιαπό τη Βουλγαρική πλευρά, βάσει της ι-σχύουσας νοµοθεσίας. Οι περιοχές αυτέςπροβάλλονται µε αναφορά στους κυριότε-ρους τύπους οικοτόπων και στα µεγάλασαρκοφάγα (αρκούδα, λύκος), που ενδιαι-τώνται σε αυτές. Καταβάλλεται προσπάθεια να αναδειχθείη ανάγκη διασυνοριακής/διεθνούς προ-στασίας τόσο των παραµεθόριων περιο-χών, όσο και των πληθυσµών µεγάλωνσαρκοφάγων που µοιράζονται µεταξύ Ελ-λάδας, Βουλγαρίας και των λοιπών κρατώνστη Νότια Βαλκανική. Στο πλαίσιο του έργου ξεκίνησε ανταλλα-γή επισκέψεων µεταξύ εκπροσώπων Πε-

ριβαλλοντικών Οργανώσεων και Οργανι-σµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης της Ελλάδαςκαι Βουλγαρίας, για την ανάπτυξη κοινούσχεδίου ανάδειξης των προορισµών φυσι-κού και αισθητικού ενδιαφέροντος στηνδιασυνοριακή περιοχή και για την εκπό-νηση ενός κοινού σχεδίου ενηµέρωσηςτων κατοίκων της περιοχής σχετικά µεσηµαντικά περιβαλλοντικά προβλήµατα.Έµφαση δίνεται στην προστασία και δια-

χείριση των µεγάλων σαρκοφάγων καιστις µεθόδους και όρους συνύπαρξήςτους µε τις ανθρώπινες δραστηριότητεςστην περιοχή. Στο πλαίσιο του έργου σχεδιάζεται ακόµα: Η έκδοση εντύπων (βιβλία, ηµερολό-

γιο, φυλλάδια, αφίσα), η παραγωγή τηλε-οπτικών σποτ-κοινωνικών µηνυµάτων. Ο σχεδιασµός, δηµιουργία και κυκλο-

φορία έντυπων καταχωρήσεων στον ηµε-ρήσιο και περιοδικό τύπο. Η συµµετοχή σε εκθέσεις ή εκδηλώ-

σεις που διοργανώνουν δηµόσιοι ή ιδιω-τικοί φορείς για το ευρύ κοινό, στην Ελ-λάδα και τη Βουλγαρία. Η διακίνηση φυλλαδίων και εντύπων

στους επισκέπτες της περιοχής από εθε-λοντές. Η διοργάνωση στο Μουσείο Φυσικής

Ιστορίας Οροσειράς Ροδόπης, σε συνερ-γασία µε το ∆ήµο Παρανεστίου, ηµερί-δων για το κοινό και τους µαθητές, κα-θώς και διεθνούς επιστηµονικής συνά-ντησης για την ανάδειξη, προβολή καιδιασυνοριακή-διεθνή προστασία της Ο-ρεινής Ροδόπης και των µεγάλων σαρκο-φάγων. Τέλος, στο πλαίσιο του ίδιου έργου εντά-χθηκε η έκδοση του περιοδικού εντύ-που που κρατάτε στα χέρια σας, καθώςκαι ο εµπλουτισµός του δικτυακού τόπου(web-site) της "Καλλιστώ" (www.callis-to.gr).

Ç

ΡΟ∆ΟΠΗ δίχως σύνορα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

: Γιάννης Ισαάκ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

: Rie

gle

rs

INTERREG:Ευρύτατη συνεργασία

µε περιβαλλοντικές

οργανώσεις και δήµους

της νότιας Βουλγαρίας

για κοινά σχέδια ανάδειξης

προορισµών φυσικού και

αισθητικού ενδιαφέροντος.

5

ÄÑÁÓÅÉÓ áíáôïëéêÜ

Κρατήστε ανοικτή γραµµή επικοινωνίας µε την “Καλλιστώ”: 2310.252530 για κάθε απορία,

πληροφορία και έκτακτο συµβάν. Ενηµερώστε µας για τυχόν εµφάνιση αρκούδας ή λύκου.

ΕΡΙΚΑ από τα σηµαντικότερα δασικά οικοσυστήµα-τα, πληθυσµοί από όλα τα µεγάλα θηλαστικά της ελ-ληνικής πανίδας, πέτρινα γεφύρια και εγκαταλελειµ-µένα χωριά µιας άλλης εποχής και µαζί µια ζωντανή

τοπική κοινωνία που παλεύει να προσαρµοστεί και να επιβιώσειανάµεσα στην ανάγκη για προστασία και τα οικονοµικά προβλή-µατα. Η οροσειρά της Ροδόπης αποτελεί µια τυπική γωνιά τηςελληνικής υπαίθρου και ταυτόχρονα ένα εξαιρετικό φυσικό κατα-φύγιο για την άγρια ζωήόλης της Βαλκανικής. Ή-ταν λοιπόν αυτονόητη ηεπιλογή της "Καλλιστώ"να επικεντρώσει µεγάλοµέρος της δράσης τηςστην περιοχή, προσπαθώ-ντας µάλιστα να κινηθείπρος την κατεύθυνση τηςδιασυνοριακής συνεργα-σίας µεταξύ ελληνικής καιβουλγάρικης πλευράς. Οι δραστηριότητες αυτές- που αποτελούν τη συνέχεια µιας µακράς δραστηριότητας στηνπεριοχή - περιλαµβάνουν µια σειρά πρωτοβουλιών που βοηθούνστην προστασία και στην ανάδειξη του φυσικού πλούτου, τηςιστορίας και των τοπικών κοινωνιών της περιοχής: αποστολήεθελοντών και εθελοντριών, έκδοση έντυπου και ηλεκτρονικού υ-λικού για την προβολή της περιοχής, ενηµέρωση του κοινού σεόλη την Ελλάδα, οργάνωση πολύµορφων εκδηλώσεων στην πε-ριοχή κα. Σε αυτό το πλαίσιο οργανώσαµε ένα διήµερο γνωριµίας και γιορ-τής στο Παρανέστι στις 29-30 Ιουλίου 2006. Η εκδήλωση συν-δυάστηκε µε την έναρξη της πρώτης περιόδου δραστηριότηταςτων εθελοντών της "Καλλιστώ" στην περιοχή. Με την εκδήλωση αυτή θέλαµε να συµβάλουµε στην προβολήτου φυσικού και κοινωνικού πλούτου της περιοχής, αλλά και τωνπροβληµάτων που αντιµετωπίζει. Ταυτόχρονα, µέσα τόσο από τοδιάλογο όσο και από τη γιορτή, ελπίζουµε να έχουµε προωθήσειτη συνεργασία, την ουσιαστική γνωριµία και αλληλοκατανόησηµεταξύ των επιστηµόνων και εθελοντών της "Καλλιστώ" και τωνφορέων και κατοίκων της περιοχής. Η εκδήλωση αυτή εντάχθηκε

στο πλαίσιο της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας INTERREG III Α “Ελλά-δα - Βουλγαρία”, ενώ η υλοποίησή της βασίστηκε στην πολύ-πλευρη στήριξη και την καλή συνεργασία µε το ∆ήµο και τη∆ήµαρχο Παρανεστίου. Ξεκινήσαµε το πρωί του Σαββάτου µε µια ηµερίδα γύρω από τοπαρόν και το µέλλον της Προστατευµένης Περιοχής ΟροσειράςΡοδόπης, την ανάγκη προστασίας και τις προοπτικές τοπικής α-νάπτυξης. Στην ηµερίδα συµµετείχαν µε εισηγήσεις επιστηµονι-κά στελέχη της "Καλλιστώ", ενώ έκαναν παρεµβάσεις φορείς καιοργανώσεις της περιοχής (Φορέας ∆ιαχείρισης Οροσειράς Ροδό-πης, ∆ήµος Παρανεστίου, Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση, ∆ασαρχεία,περιβαλλοντικές και οικολογικές οργανώσεις όπως η Κοινότητα"Πελίτι", Ορειβατικοί Σύλλογοι, Παραρτήµατα ΕΛΓΑ, Κέντρο Περι-βαλλοντικής Εκπαίδευσης, εταιρείες οικοτουρισµού κα.).Το Σάββατο βράδυ στήθηκε ένα µικρό γλέντι εµπλουτισµένο µεπαιχνίδια και προβολές στην κεντρική πλατεία του χωριού, ενώτην Κυριακή το πρωί περπατήσαµε στα δάση της περιοχής, επι-διώκοντας στη συνέχεια µια πιο ζεστή και ουσιαστική συζήτησηµεταξύ κατοίκων και εθελοντών. Με τη συµβολή και συµµετοχή όλων των παραπάνω φορέων, τοχρήσιµο αυτό διήµερο έγινε αφετηρία για τη θεσµοθέτηση ενόςκύκλου καλοκαιρινών περιβαλλοντικών γιορτών, που θα προσθέ-σουν άλλη µια ευχάριστη πινελιά στον πολύχρωµο καµβά της Ρο-δόπης που όλοι αγαπάµε. ÍÉÊÏÓ ÍÉÊÇÓÉÁÍÇÓ

ÌÌÌÌΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

: Γιάννης Ισαάκ

Οι “Πράσινες Ηµέρες” στην οροσειρά

INTERREG:Ενα διήµερο γνωριµίας

στο Παρανέστι µε τους

εθελοντές της “Καλλιστώ”

να κερδίζουν γνώση και

εµπειρίες από την τοπική

κοινωνία και το φυσικό

της περιβάλλον.

ΣΕ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ που έγινε τον Σεπτέµβριοστα Σκόπια, η "Καλλιστώ" απέκτησε "αδελφή"οργάνωση στην ΠΓ∆Μ.Η αδελφοποίηση έγινε στο πλαίσιο Ευρωπα-ϊκού Προγράµµατος, µετά από τιµητική πρό-σκληση που απεύθυνε στην "Καλλιστώ" το∆ηµοσιογραφικό Περιβαλλοντικό Κέντρο"ERINA", µη κυβερνητική οργά- που δρα-στηριοποιείται στη γειτονική χώρα. Τον τελευταίο χρόνο, η "Καλλιστώ" λειτούρ-γησε ως "µέντορας" της "ERINA", συµβάλλο-

ντας στην κα-τάρτιση των στε-λεχών της, µεσεµινάρια πουοργανώθηκανστη Θεσσαλονί-κη και τα Σκόπια. Το πρόγραµµα ολοκληρώθηκε µε επιτυχίατον περασµένο Οκτώβριο και έβαλε τις βά-σεις για ακόµα πιο στενή µελλοντική συνερ-γασία µεταξύ των δύο ΜΚΟ.

ÄÑÁÓÅÉÓ âüñåéá

Αδελφοποίησηµε την ERINA

ΡΟ∆ΟΠΗ δίχως σύνορα

6

ÄÑÁÓÅÉÓ áíáôïëéêÜ

Η "Καλλιστώ" συσπειρώνει ενεργούς πολίτες που είναι ευαίσθητοι για τα όσα υφίσταται

το ορεινό µας περιβάλλον και διεκδικούν την αρµονική συνύπαρξη µε την άγρια ζωή.

Ι ΦΟΡΕΙΣ ∆ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣσε προστατευόµενες πε-ριοχές έχουν εξουσιο-δοτηθεί µε αρµοδιότη-

τες και ευθύνες που περιλαµβάνουντην εκπόνηση διαχειριστικών σχεδίωνκαι κανονισµών λειτουργίας, την πα-ρακολούθηση και εκτίµηση της εφαρ-µογής των κανονισµών, τον έλεγχοτων παρεµβάσεων στις περιοχές, τηγνωµοδότηση για την προέγκρισηχωροθέτησης και θέσπιση περιβαλ-λοντικών όρων, την εκπόνηση µελε-τών, την εφαρµογή έργων και τη διε-ξαγωγή έρευνας, καθώς και την ευαι-σθητοποίηση του κοινού.

Στην οροσειρά της Ροδόπης

Ο Φορέας ∆ιαχείρισης ΟροσειράςΡοδόπης συστήθηκε το 2002 και σκο-πός του είναι η διοίκηση και διαχείρι-ση της ευρύτερης περιοχής της Ορο-σειράς της Ροδόπης. Ο φορέας εποπτεύεται από το Υ-πουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξί-ας και ∆ηµοσίων Έργων και χρηµατο-δοτείται από το Επιχειρησιακό Πρό-γραµµα "Περιβάλλον". ∆ιοικείται από11µελές ∆ιοικητικό Συµβούλιο όπουεκπροσωπείται µια σειρά φορέων καιειδικοτήτων που έχουν ως αντικείµε-νο την διαχείριση της περιοχής τηςΟροσειράς Ροδόπης στους Νοµούς∆ράµας, Ξάνθης καιΡοδόπης. Η Καλλιστώ συµµετέ-χει στο διοικητικόσυµβούλιο µε τονΠρόεδρό της, ΣπύροΨαρούδα, ως τακτικόµέλος και Γραµµατέα

του φορέα, και τον Γιώργο Μερτζά-νη, Επιστηµονικό Σύµβουλο της Καλ-λιστώ, ως αναπληρωµατικό µέλος.

Στη Βόρεια Πίνδο

Ο Φορέας ∆ιαχείρισης του ΕθνικούΠάρκου Βόρειας Πίνδου ιδρύθηκε το2002 και το 11µελές ∆ιοικητικό Συµ-βούλιο που τον απαρτίζει και τον εκ-προσωπεί συγκροτήθηκε επίσηµα µεαντίστοιχη υπουργική απόφαση το2003. Ο βασικός ρόλος και στόχοςτου είναι η διοίκηση και διαχείρισητου Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίν-δου, της µεγαλύτερης χερσαίας ορει-νής προστατευόµενης περιοχής τηςχώρας που καλύπτει µια συνολική έ-κταση περίπου 2.000 τετ. χλµ καιδιοικητικά δύο νοµούς (Ιωαννίνων καιΓρεβενών) και δύο περιφέρειες (Η-πείρου και ∆υτικής Μακεδονίας). Το Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου πε-ριλαµβάνει δύο πολύ γνωστούς εθνι-κούς δρυµούς: τον Βίκο-Αώο και τηνΒάλια Κάλντα καθώς και όλη την εν-διάµεση ορεινή περιοχή. Η “Καλλιστώ” παρακολουθεί από κο-ντά τις εξελίξεις στην περιοχή µέσωτου Φορέα ∆ιαχείρισης µετέχονταςστο σχήµα των 3 ΜΚΟ (Πίνδος Περι-βαλλοντική - τοπική ΜΚΟ-, WWF Ελ-λάς και “Καλλιστώ”) που εκπροσω-πούνται στο διοικητικό συµβούλιο, ε-

νώ µέχρι το 2005 ο Γ.Μερτζάνης, σήµεραεπιστηµονικός σύµ-βουλος της Καλλιστώ,εκπροσωπούσε τιςΜΚΟ ως τακτικό µέλοςτου ∆Σ του Φορέα∆ιαχείρισης.

INTERREG:

Ενηµέρωση παντού!Με σκοπό την ευαισθητοποίηση και ενηµέρωσητης κοινής γνώµης για τα ορεινά οικοσυστήµατα η“Καλλιστώ”συµµετείχε:

στο Rockwave Festival (Μαλακάσα, 10-12 Ιουλίου 2006).

στο 4ο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουµ (Αθήνα, 4-7 Μαΐου 2006).

στην 21η ∆ιεθνή Έκθεση Γεωργικών Μηχανη-µάτων, Εξοπλισµού και Εφοδίων Agrotica(Θεσσαλονίκη, 1-5 Φεβρουαρίου 2006).

ÏÏΟυσιαστικές παρουσίες

Η “Καλλιστώ” εκπροσωπεί τις περιβαλλοντικές

µη κυβερνητικές οργανώσεις στα ∆ιοικητικά Συµβούλια

των Φορέων ∆ιαχείρισης δύο προστατευόµενων περιοχών,

της Οροσειράς Ροδόπης και της Βόρειας Πίνδου.

ΑΤΑ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΕΞΑΜΗΝΟ η "Καλλιστώ" συµµετείχε µε επιστηµονι-κές ανακοινώσεις που αφορούν στη βιολογία, οικολογία και κατανοµήτης αρκούδας στην Ελλάδα σε τέσσερα διεθνή επιστηµονικά συνέδρια:

Πάτρα , Ιούνιος 2006: ∆ιεθνές Συνέδριο Ζωογεωγραφίας και Οι-κολογίας για την Ελλάδα και τις Γειτονικές Περιοχές - ∆ιοργάνωση:Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία.

Egger, Ουγγαρία, Αύγουστος 2006: ∆ιεθνές Συνέδριο για την ∆ια-

τήρηση και Βιοποικιλότητα - Society of Conservation BiologyΝάξος, Σεπτέµβριος 2006: ∆ιεθνές Συνέδριο για την Αειφορική

∆ιαχείριση και Ανάπτυξη Ορεινών και Νησιωτικών Περιοχών∆ιοργάνωση : ∆ηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης

Ιωάννινα, Νοέµβριος 2006: ∆ιεθνές Συνέδριο για την Οικολογίακαι ∆ιαχείριση της Βιοποικιλότητας - ∆ιοργάνωση Πανεπιστήµιο Ιωαν-νίνων- Τµήµα ∆ιαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων.

ÓÕÍÅÄÑÉÁ

ÊÊΕπιστηµονικές ανακοινώσεις

7

ÖÁÊÅËÏÓ 1

ΕΝΘΕΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: R. Sommerhalder

ÓÕÃÊÏÉÍÙÍÉÁÊÏÉ ÁÎÏÍÅÓÊÁÉ ÌÅÃÁËÁ ÈÇËÁÓÔÉÊÁ

Ε ΟΛΗ την υδρόγειο οιπιέσεις για την ανάπτυξηνέων υποδοµών µεταφο-ράς είναι διαρκείς. Στηνοκταετία 1990-1998 πε-

ρίπου 33.000 εκτάρια γης (10εκτά-ρια/ηµερησίως), χρησιµοποιήθηκανγια κατασκευές οδικών αξόνων στηνΕυρωπαϊκή Ένωση. Οι περισσότερες περιοχές στην Ε.Ε.είναι κατακερµατισµένες από υποδο-µές µεταφορών. Έχει υπολογιστεί ότιη µέση έκταση αδιατάρακτης συ-νεχόµενης γης που δεν κατακερµα-τίζεται από σηµαντικούς οδικούς ά-ξονες κυµαίνεται από 20 τετ. χλµστο Βέλγιο έως 600 τετ. χλµ στηνΦινλανδία µε ένα µέσο όρο για τηνΕ.Ε. στα 130 τετ. χλµ. Είναι γεγονός ότι κατά τους προη-γούµενους αιώνες η πιο ριζική αλ-λαγή στα φυσικά τοπία της Ευρώπηςεπήλθε από την δηµιουργία και επέ-κταση των δικτύων υποδοµών µετα-φοράς. Περί τα τέλη του 20ου αιώναη επέκταση των αυτοκινητοδρόµωνκαι σιδηροδροµικών δικτύων επι-βραδύνθηκε αλλά δεν σταµάτησε.Την ίδια περίοδο µια συνεχόµενηαύξηση ενός όλο και πιο πυκνού δι-κτύου δευτερευόντων οδικών αξό-νων (π.χ. δασικοί δρόµοι, µονοπάτια,κλπ) απλώθηκε και στα τελευταίακαταφύγια της άγριας ζωής στηνΕυρώπη. Αρδευτικά κανάλια, αγωγοί,δίκτυα ηλεκτροδοτικά και δίκτυα τη-λεπικοινωνιών ήρθαν να επιβαρύ-νουν αθροιστικά το φαινόµενο τουκατακερµατισµού των φυσικών πε-ριοχών, ενώ η αστικοποίηση αύξησεπαράλληλα τις δοµηµένες περιοχές.Ερευνητές, Περιβαλλοντικές Μη Κυ-βερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) καικρατικές αρχές έχουν εκφράσει τιςανησυχίες τους για τις επιπτώσειςτου κατακερµατισµού στην άγριαζωή. Επιστηµονικές µελέτες υπο-γράµµισαν τους κινδύνους που συν-δέονται µε την ελάττωση της έκτα-σης των υπολειπόµενων αποµονωµέ-νων ενδιαιτηµάτων, γεγονός που έ-χει σαν συνέπεια και την αύξησητων επιπτώσεων των τεχνητών εµπο-δίων. Μονόν την προηγούµενη δεκαετίαυπήρξε επιτέλους µία συστηµατικήδιεθνής συνεργασία µε στόχο την ε-πισκόπηση του προβλήµατος του κα-τακερµατισµού των φυσικών ενδιαι-τηµάτων και την αναζήτηση µέσωνκαι λύσεων για την αντιµετώπισή του.

ÓΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ÃÉÙÑÃÏÓ ÌÅÑÔÆÁÍÇÓ ÃÉÙÑÃÏÓ ÇËÉÏÐÏÕËÏÓ

ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ∆Α µέχρι πολύ πρόσφατα ο σχε-διασµός και η κατασκευή των µεγάλων οδι-κών αξόνων εµφάνιζαν σοβαρές ελλείψειςτόσο από την άποψη του συνολικού σχεδια-σµού και της στρατηγικής αξιολόγησης των ε-πιπτώσεων, όσο και από την άποψη της θέ-σπισης αυστηρών περιβαλλοντικών κριτηρίων. Ο οδικός άξονας "Εγνατία Οδός" συνολικούµήκους 680 χλµ και µέρος του διευρωπαϊκούδικτύου οδικών µεταφορών αποτελεί ίσως έ-να από τα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγ-µατα έργου υποδοµής µεγάλης κλίµακαςστην Ελλάδα που ξεκίνησε µε όλα τα παρα-πάνω προβλήµατα και µε µία ολιγωρία τουκρατικού µηχανισµού σε σχέση µε την ανά-γκη επίλυσής τους. Το ζήτηµα της περιβαλ-λοντικής συµβατότητας αυτού του τεράστιουέργου, ειδικά σε σχέση µε την αναγκαιότητα

διατήρησης σηµαντικών στοιχείων του φυσι-κού περιβάλλοντος, όπως είδη πανίδας προ-τεραιότητας (καφέ αρκούδα) και των βιοτό-πων τους, ήταν, τα πρώτα χρόνια τουλάχιστον(από 1994-1999), κάθε άλλο παρά δεδοµένη. Χρειάστηκε η συστηµατική δράση και µεσο-λάβηση σε πολλαπλά επίπεδα και "µέτωπα"περιβαλλοντικών ΜΚΟ (Αρκτούρος, WWF-Ελλάς, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύ-σης) και µια καταδικαστική απόφαση τουΣυµβουλίου της Επικρατείας το 1997, για νααναγνωριστεί και να αντιµετωπιστεί το πρό-βληµα και η αναγκαιότητα ενός περιβαλλο-ντικά "συµβατού" έργου (στην προκειµένη πε-ρίπτωση το τµήµα της Εγνατίας Οδού "Πανα-γιά-Γρεβενά" µήκους 37 χλµ που διασχίζειτην βορειοανατολική Πίνδο) στις σωστές τουδιαστάσεις. ÓÕÍÅ×ÅÉÁ óôç óåëßäá 8

ΕΛΛΑ∆Α: Η Εγνατία Οδός

ÐÏÑÅÉÁστους διχασµένουςβιότοπους

ÓÕÍÅ×ÅÉÁ áðü ôç óåëßäá 7Το 2001 (και µε βάση το οκταε-τές ιστορικό του προβλήµατος)ολοκληρώθηκε η κατάρτιση ει-δικού ερευνητικού προγράµµα-τος που προβλέπει η αναθεωρη-µένη Μελέτη ΠεριβαλλοντικώνΕπιπτώσεων για το συγκεκριµέ-νο τµήµα 4.1 της Εγνατίας Οδούαφού είχε προηγηθεί η ακυρω-τική απόφαση του Συµβουλίουτης Επικρατείας. Το συγκεκριµένο πρόγραµµα, ε-κτός του ότι αποτελεί µία καινο-τοµία σε εθνικό και Ευρωπαϊκόεπίπεδο, στο βαθµό που η αξιο-λόγηση των επιπτώσεων προη-γείται της κατασκευής ενός µε-γάλου τεχνικού έργου, αποτελείταυτόχρονα και την πρώτη έ-µπρακτη εφαρµογή στη χώραµας του σχετικού θεσµικούπλαισίου σε σχέση µε έργα υπο-δοµής µεγάλης κλίµακας όπως ηΕγνατία Οδός.Το πρόγραµµα έχει τίτλο "Πρό-γραµµα αξιολόγησης των επι-πτώσεων στο δασικό οικοσύ-

στηµα της περιοχής στα µεγά-λα θηλαστικά (µε έµφασηστην αρκούδα) και στα ενδιαι-τήµατά τους από την κατα-σκευή και λειτουργία του τµή-µατος της Εγνατίας Οδού Πα-ναγιά - Γρεβενά (τµ. 4.1)", έ-χει συνολική διάρκεια 6 χρόνιακαι κατανέµεται σε τρείς φά-σεις. Το πρόγραµµα καθώς και ηχρηµατοδότησή του (ΕΓΝΑΤΙΑΟ∆ΟΣ Α.Ε., ΥΠΕΧΩ∆Ε καιΕ.Ε./DG Regio) εγκρίθηκαν απότην Ελληνική Πολιτεία (ΥΠΕΧΩ-

∆Ε) το φθινόπωρο του 2001.Στόχος του προγράµµατος καιειδικά της πρώτης φάσης, πουυλοποιήθηκε από δύο ΜΚΟ("Αρκτούρος", Ελληνική Ορνιθο-λογική Εταιρία) και δύο Πανεπι-στηµιακούς Φορείς (ΑΠΘ &Παν/µιο Θεσσαλίας) στο διά-στηµα 2003-2005, ήταν η επι-στηµονική τεκµηρίωση της ε-πάρκειας -ή και της αναγκαιό-τητας βελτίωσης- των προταθέ-ντων από τη σχετική µελέτη πε-ριβαλλοντικών χαρακτηριστικών

του οδικού άξονα σε ότι αφοράτην πανίδα σε µία ζωτική περιο-χή της βορειοανατολικής Πίν-δου, υψηλής βιολογικής αξίαςαπ'όπου διέρχεται το τµήµα"Παναγιά-Γρεβενά".

Ο τελικός στόχος

Ο τελικός στόχος του προγράµ-µατος παραµένει η ελαχιστοποί-ηση των επιπτώσεων της κατά-τµησης και διατάραξης που επι-φέρει ένα έργο τέτοιας κλίµα-κας σε ένα δασικό ορεινό οικο-

ΙΝΑΙ ΑΝΑΜΦΙΒΟΛΑ θεµιτό το ν' αναζητείο κάθε τόπος τρόπους ανάπτυξης της πε-ριοχής του. Αρκεί να µην ζηµιώνεται τοπεριβάλλον. Αρκεί να τηρούνται οι Νό-µοι του Κράτους. Οι κανονισµοί της Ε.Ε.Ανάπτυξη δηλαδή ναι. Όχι όµως σε βάρος

του περιβάλλοντος. Όχι παραβιάζοντας ή αγνοώ-ντας τους Νόµους.Παρόλ' αυτά η πραγµατικότητα είναι υποταγµένηστην υποκρισία, η "αναπτυξιακή" στόχευση στηνπολιτική - κοµµατική σκοπιµότητα.Κάπως έτσι εξηγείται η επιδροµή αδέσποτων κά-θετων οδικών αξόνων µεταξύ Ελλάδας - Βουλγα-ρίας διά µέσου του διεθνούς ακτινοβολίας και προ-στασίας, δασοσκέπαστου και βιοποικιλότατου θαυ-µαστού οικοσυστήµατος της Ροδόπης, το οποίο φυ-σικά και βλάπτεται.Επιδροµή ασύνετων οδικών αξόνων ενάντια στο Ε-θνικό συµφέρον που είναι πλέον κατά το Συµβούλιοτης Επικρατείας η προστασία του φυσικού περιβάλ-λοντος και όχι αυτή καθ' αυτή η ανάπτυξη, γεγονόςάλλωστε τ' οποίο επιβεβαιώνεται και από το αρθ. 2του Ν. 2742/1999 "περί χωροταξικού σχεδιασµούκαι αειφόρου ανάπτυξης" (ΦΕΚ 207 Α) όπου προ-τάσσεται όλων των άλλων ενδιαφερόντων του Κρά-τους η προστασία και αποκατάσταση του περιβάλ-λοντος καθώς και η διατήρηση των οικολογικών α-ποθεµάτων.Κάθετος οδικός άξονας από ∆ράµα (όπου τα

πράγµατα φέρονταν σχετικά εύκολα), κάθετος καιαπό Ξάνθη (για να µην υστερήσει, παρά τον πλεο-νασµό που δηµιουργεί και την διαφαινόµενη κατα-στροφή), κάθετος και από Κοµοτηνή (για τον ίδιοπροφανώς λόγο).Τρεις αποξενωµένοι µεταξύ τους, αλλά γειτνιάζο-ντες οδικοί άξονες, περιστοιχισµένοι ωστόσο εν εί-δη βρόγχου από δύο άλλους κοντινούς (Σερρών καιΈβρου) λειτουργούντων από δεκαετιών.Πέντε τουτέστιν παράλληλοι δρόµοι σ' ένα χωρο-ταξικό, οριζόντιο, εύρος 275 περίπου χιλιοµέ-τρων, ήτοι ένας κάθετος οδικός άξονας ανά 70,κατά µέσο όρο, χιλιόµετρα. ∆ιαµελισµός δηλαδήτου ενιαίου µέχρι τώρα, αδιαιρέτου και οµοουσίουοικοσυστήµατος της πανώριας Ροδόπης σε τέσσεραµερίδια. Άφρονη κατάτµηση η οποία θ' αποτρέπο-νταν ή θα ελαχιστοποιούνταν εάν εφαρµόζετο, ωςεκ της Νοµιµότητας οφείλετο, για την ενιαία Ροδό-πη, ο προµνησθείς Νόµος 2742/1999 (αριθ. 1, 2α,2η, 6, 7, 8, 9 …).Για τους οδικούς άξονες ∆ράµας και Ξάνθης συντά-χθηκαν, προκειµένου να "προστατευθεί κατά τονενδεικνυόµενο τρόπο το περιβάλλον", ολοκληρωµέ-νες (υποτίθεται) Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώ-σεων (Μ.Π.Ε.).Έτσι "µπορούσε" να υπάρχει εφησυχασµός για τηνπροστασία του.Όµως οι µελέτες τούτες ήταν τόσο ολοκληρωµέ-νες που στην πρώτη περίπτωση χρειάσθηκε επα-

8

ÖÁÊÅËÏÓ 2

ÓÕÃÊÏÉÍÙÍÉÁÊÏÉ ÁÎÏÍÅÓÊÁÉ ÌÅÃÁËÁ ÈÇËÁÓÔÉÊÁ

Από τα προγράµµατα παρακολούθησης

Γιατί τόση

“µανία” για

κάθετους

οδικούς

άξονες;Γράφει ο:

ÉÙÁÍÍÇÓ ÃÊÅÂÑÅÊÇÓΓεωτεχνικός - ∆ασολόγος

Επίτιµος ∆ασάρχης

Å

ΡΟ∆ΟΠΗ: ∆ιαµελίζεταισε τέσσερα µερίδια το ενιαίο οικοσύστηµα!

ÅÃÍÁÔÉÁ ÏÄÏÓ:

Το τµήµα “Παναγιά-

Γρεβενά” διέρχεται

από µια ζωτική

περιοχή της Πίνδου,

που χαρακτηρίζεται

από υψηλή βιολογική

αξία. Εκεί επικεντρώ-

νεται το έργο µας.

9

ÖÁÊÅËÏÓ 3

2001-2006: Πως η "Καλλιστώ" ανέλαβε τον συντονισµότου προγράµµατος για την παρακολούθηση των επιπτώσεων της Εγνατίας Οδού στα µεγάλα σαρκοφάγα.

σύστηµα και στα είδη πανίδαςπου διαβιούν. Ιδιαίτερη έµφα-ση δόθηκε στους πληθυσµούςτων µεγάλων θηλαστικών και ει-δικότερα στα είδη προτεραιότη-τας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπωςη καφέ αρκούδα (Ursus arctos,L.) που κινδυνεύουν άµεσα από

γεωγραφική και γενετική απο-µόνωση.Τα αποτελέσµατα της πρώτηςφάσης του προγράµµατος έδει-ξαν, µεταξύ άλλων, την ανα-γκαιότητα βελτίωσης των τεχνι-κών χαρακτηριστικών, σε ορι-σµένα σηµεία της χάραξης του

συγκεκριµένου τµήµατος τουαυτοκινητοδρόµου. Προτάθηκε η προσθήκη κάποιωνεπί πλέον ειδικών κατασκευών,όπως πράσινες γέφυρες και κά-τω διαβάσεις πανίδας, έτσι ώστενα εξασφαλίζεται ακόµη µεγα-λύτερη διαπερατότητα του αυ-τοκινητοδρόµου σε σχέση µε τιςκινήσεις των ζώων από τα είδηκαι τους πληθυσµούς τους πουµελετήθηκαν (αρκούδα, λύκος,ζαρκάδι, αγριογούρουνο) καιπου χρησιµοποιούν την ευρύτε-ρη περιοχή σαν βιότοπο. Η αποδοχή των παραπάνω προ-τάσεων από την "ΕΓΝΑΤΙΑ Ο∆ΟΣΑΕ" έχει µερικώς οριστικοποιη-θεί.Με την περάτωση της α΄ φάσηςτου ερευνητικού προγράµµατος(Ιούνιος 2005) ξεκίνησαν εντα-τικά οι εργασίες για την κατα-σκευή του εν λόγω τµήµατος τουαυτοκινητοδρόµου. ∆υστυχώςδεν ξεκίνησε παράλληλα (όπωςθα έπρεπε) η προγραµµατισµένηβ' φάση του ερευνητικού προ-

γράµµατος που προβλέπει τηνπαρακολούθηση των επιπτώσε-ων στην πανίδα και στο οικοσύ-στηµα κατά την διάρκεια της κα-τασκευής του έργου. Η φάσηαυτή ξεκινάει τελικά φέτος τοφθινόπωρο και θα έχει διετήδιάρκεια, µέχρις ότου ολοκλη-ρωθεί η κατασκευή του έργου.

Η δεύτερη φάση

Στη δεύτερη φάση του προ-γράµµατος η "Καλλιστώ" ανα-λαµβάνει τον συντονισµό τουπρογράµµατος και την παρακο-λούθηση των επιπτώσεων του ο-δικού άξονα στα µεγάλα σαρκο-φάγα (αρκούδα, λύκος). Η φάση αυτή κρίνεται ιδιαίτερακρίσιµη για την πανίδα εφόσον ητεράστια και απότοµη όχληση α-πό την κατασκευή (θόρυβοι, ρι-ζική αλλοίωση τοπίου, κλπ) µπο-ρούν να επιφέρουν µακροχρό-νιες αρνητικές συνέπειες στηνκατάσταση των πληθυσµών καιτων βιοτόπων στα υπό µελέτηείδη. ÃÉÙÑÃÏÓ ÌÅÑÔÆÁÍÇÓ

νεξέταση για να προστατευθεί η (προστατευόµε-νη από την αρχική Μ.Π.Ε.) καφετιά Αρκούδα καιστην δεύτερη για να επιλεγεί νέα διαδροµή (αφούόµως έγινε αποψίλωση λωρίδας του δάσους και µιαπρώτη βοηθητική διάνοιξη - καταστροφή) γιατί λέειη πρώτη επιλογή θα είχε µεγάλο κόστος. Άγνωστοβέβαια τι θα προκύψει µε τη δεύτερη.Ανησυχητικό δείγµα και στη µία και στην άλλη περί-πτωση περί του ότι οι Μ.Π.Ε. αποτελούν απλά έναπεριτύλιγµα και µόνο.Στα προεκτεθέντα αποθαρρυντικά για την ακεραιό-τητα του φυσικού περιβάλλοντος (µη εφαρµογή τουΝόµου, αναξιοπιστία Μ.Π.Ε.) προστίθενται για τηνπεριοχή Ξάνθης (∆ηµάριο) και άλλα, απωθητικά γιατον κάθετο οδικό άξονα, στοιχεία, όπως:Η θιγόµενη τοπικά και περιφερειακά περιοχή εί-ναι δασοβρυθέστατη, µε πλούσια βιοποικιλότητα,αποτελεί σηµαντικό οικολογικό απόθεµα, άθικτοεπί µισό αιώνα, αποτελεί κατά την Ειδική Περιβαλ-λοντική Μελέτη που ετοιµάστηκε στο πλαίσιο τουπρογράµµατος LIFE ΑΡΚΤΟΣ το υπ' αριθ. ένα ενδιαί-τηµα της Αρκούδας, προτάθηκε και εκκρεµεί ανακή-ρυξή της σε ∆ιατηρητέο Μνηµείο της Φύσης, έχειδεσµευθεί προς την κατεύθυνση αυτή από το επαι-νεθέν για την αρτιότητά του Γενικό Σχέδιο ∆ασοπο-νικής Ανάπτυξης του ∆ασαρχείου Ξάνθης (µε τ' ο-ποίο µάλιστα επιβλήθηκε απαγόρευση κάθε υλοτο-µίας και κάθε διάνοιξης δρόµου), έχει προσβόρεια,παγετόπληκτη έκθεση (δυσχέρεια κίνησης οχηµά-

των) και ακόµη δεν υπάρχει νόµι-µη λύση για την εναπόθεση τωνχιλιάδων κυβικών µέτρων εκχω-µάτων που θα προκύψουν σε πε-ρίπτωση κατασκευής του δρόµου.Σε όλ' αυτά έρχονται να προστε-θούν και ανεξήγητες (πάντως όχικαθαρές) διοικητικές ενέργειες,όπως λ.χ. αποκρύπτεται κρατικόέγγραφο προς τον Φορέα ∆ια-χείρισης Ροδόπης, µε το οποίοεκκαλείτο να εκφράσει τη γνώµητου επί του έργου, το ∆ασαρχεί-ο Ξάνθης προβαίνει παρά τιςρητές απαγορεύσεις από τοΓ.Σ.∆.Α. σε υλοτοµίες (ευτυχώςελάχιστες µέχρι τώρα), προτείνεικατασκευή δασοδρόµου, ανέχεταιτην πρώτη αποψίλωση και βοηθη-τική διάνοιξη για τον κάθετο άξο-να και τις οίδε τι άλλο µπορεί νασυµβαίνει.Κλείνοντας την έκφραση αυτώντων ανησυχιών (σ' ένα τοπίο ωρι-µασµένων πλέον δεδοµένων) επιβάλλεται να επιση-µανθεί πως για τον οδικό άξονα Ξάνθης υπάρχουνεξ ίσου σοβαρά προβλήµατα και νοτιότερα πουαφορούν τον χείµαρρο Κόσυνθο και την Βιστονί-δα Λίµνη.

στην ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων

Εποπτικός χάρτηςδιέλευσης της Εγνατί-ας Οδού, Μεγεωφυσικό τρόποεµφανίζονται οι πε-ριοχές κατανοµής τηςαρκούδας και στοπλαίσιο η περιοχή ε-φαρµογής του προ-γράµµατος.

∆ύο παραδείγµατα ει-δικών κατασκευών γιατην διέλευση της πα-νίδας: "Κάτω διάβασηπανίδας" και "Πράσι-

νη γέφυρα". .

ΠΗΓΗ

: ΙΕΝΕ

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ αξόνων µετακί-νησης του ανθρώπου καιδιακίνησης των αγαθών τουαποτελεί ανάγκη και επιθυ-µία των ανθρώπινων κοινω-

νιών για φυσική επικοινωνία από τις α-παρχές της δηµιουργίας τους. Οι πρώτοι άξονες µετακίνησης που κατα-σκευάσθηκαν ήταν µονοπάτια, ταπεινά ήπερίτεχνα, ενώ σήµερα υπερσύγχρονοιαυτοκινητόδροµοι και σιδηροδροµικέςγραµµές ενώνουν πολύβουες πόλεις, αε-ροδρόµια και λιµάνια. Η ίδια επίµονη και αυτονόητη ανάγκη φυ-σικής επικοινωνίας, θα αρκούσε, στο νακατανοήσει κάποιος πόσο σηµαντική καιεξίσου αυτονόητη είναι και η διατήρη-ση της επικοινωνίας µεταξύ των µη αν-θρώπινων ζωοκοινωνιών. Το ερώτηµα που προκύπτει δεν είναι τε-λικά, πως η αντίστοιχη εξασφάλιση της ε-πικοινωνίας των υπολοίπων ζωικών ειδώνµεταξύ των ατόµων ή των κοινωνικώντους οµάδων, τεκµηριώνεται προς όφε-λος της διατήρησής τους, αλλά εάν θέ-λουµε να πράξουµε ή όχι προς την εξα-σφάλιση αυτή.

Η περίπτωση του λύκου

Η κατασκευή στην Ελλάδα νέων αυτοκι-νητόδροµων κλειστού τύπου τα τελευταί-α έτη (κατασκευασµένοι, υπό κατασκευήκαι σχεδιαζόµενοι), τέµνουν την κατανο-µή του λύκου σε πάρα πολλά σηµεία. Εάν η µετακίνηση ατόµων λύκου µεταξύτων µικρότερων αυτών τµηµάτων της κα-τανοµής περιορισθεί σηµαντικά, οι επιµέ-ρους υποπληθυσµοί µπορεί να αποκλί-νουν όσο αφορά τα δηµογραφικά χαρα-κτηριστικά τους, όπως η πυκνότητά τους,η αναλογία των φύλων, η θνησιµότητα, ηβιωσιµότητα των απογόνων, κ.ά. Η αντιµετώπιση του κατάτµησης του βιο-τόπου από τα µεγάλα έργα µεταφοράς γί-νεται µε δύο βασικούς τρόπους. Είτε α-ποφεύγοντας την κατασκευή τους σε µέ-ρη όπου αυτά κόβουν, σε σηµαντικές πε-ριοχές, τις κατανοµές των ειδών, είτε υιο-θετώντας ειδικά τεχνικά µέτρα (περάσµα-τα για τη πανίδα) που επιτρέπουν τηνδιατήρηση της επικοινωνίας των ζώων. Κανείς δεν γνωρίζει πραγµατικά, την συ-νολική επίδραση που έχουν τα µεγάλαέργα στους πληθυσµούς των µεγάλωνθηλαστικών αλλά και της πανίδας γενικό-τερα, ακόµα και σε αυτοκινητοδρόµους ήσιδηροδροµικές γραµµές, όπου έχουν ε-

φαρµοσθεί µέτρα περιορισµού της γεω-γραφικής αποµόνωσης. Τα αποτελέσµατατης γεωγραφικής αποµόνωσης πάνωστους πληθυσµούς της πανίδας εκτείνο-νται σε µεγάλο βάθος χρόνου (long termeffects) και δύσκολα µπορούν να αξιολο-γηθούν µε ερευνητικά προγράµµατα µι-κρής διάρκειας.

Τραίνα και δρόµοι στο ∆οµοκό

Τα τραίνα αποτελούν από τις πιο φιλικέςστο περιβάλλον λύσεις για µεταφορές α-γαθών και επιβατών. Παρόλα αυτά, ο εκ-συγχρονισµός του σιδηροδροµικού δι-κτύου απαιτεί την κατασκευή νέων σιδη-ροδροµικών γραµµών για την εξυπηρέτη-ση περισσότερων και ταχύτερων τραίνων.Το συνολικό πλάτος των νέων γραµµώνείναι µεγαλύτερο και οι επεµβάσεις στοτοπίο κατά τη κατασκευή τους είναι ση-µαντικές.Η νέα σιδηροδροµική γραµµή υψηλώνταχυτήτων (Ν.Σ.Γ.Υ.Τ) που θα ενώνει τηΛαµία µε τον ∆οµοκό θα έχει όλα τα χα-ρακτηριστικά ενός µεγάλου έργου πουενδέχεται να περιορίσει τις µετακινήσειςτης πανίδας.Επιπλέον, στην ίδια περιοχή σχεδιάζεταικαι ο αυτοκινητόδροµος Στερεάς Ελλά-δας (Ε65) η χάραξη του οποίου οδεύει

σε σηµαντικό µήκος του παράλληλα καισε πολύ µικρή απόσταση από την νέα σι-δηροδροµική γραµµή. Τα δυο έργα, συνδυαζόµενα, δηµιουρ-γούν ένα σηµαντικότατο βιογεωγραφι-κό φράγµα από άσφαλτο και ατσάλι, γιατις µετακινήσεις της πανίδας, που σεµερικά τµήµατα ξεπερνά σε πλάτος τα100 µ.!Η περιοχή διέλευσης της ΝΣΓΥΤ και τουΕ65 αποτελεί σηµαντική ζώνη σύνδεσηςµεταξύ των υποπληθυσµών του λύκουαλλά και του αγριόχοιρου, στην νότιαΠίνδο και αυτών στο όρος Όθρυς, στο ό-ρος Ναρθάκι (νοµός Λάρισας) και στο νό-τιο Όλυµπο.

Η συνεισφορά της “Καλλιστώ”

Η ΕΡΓΟΣΕ (εταιρία θυγατρική του ΟΣΕ)στο πλαίσιο εφαρµογής των Περιβαλλο-ντικών όρων 13,15,18,34,39,51 που αφο-ρούν την παρουσία του λύκου στη περιο-χή κατασκευής του έργου (ΚΥΑ 4/2/2005ΑΠ 140939, ΥΠΕΧΩ∆Ε), εκπόνησε πρό-γραµµα παρακολούθησης του πληθυσµούτου λύκου, πριν την έναρξη κατασκευήςτου έργου τον χειµώνα 2005-2006. Βασικός στόχος του προγράµµατος αυτούήταν ο εντοπισµός των σηµαντικότερωναξόνων διέλευσης ατόµων λύκου και ηδιατύπωση προτάσεων για την άµβλυν-ση της γεωγραφικής αποµόνωσης. Τοπρόγραµµα ανατέθηκε στη σύµπραξη τωνµελετητικών γραφείων που εκπόνησανκαι την Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώ-σεων (ΜΠΕ) για την ΝΣΓΥΤ, µε συντονι-στή το γραφείο περιβαλλοντικών µελετώντου ∆. Αργυρόπουλου. Η σύµπραξη τωνµελετητών, αναγνωρίζοντας την µεγάληεµπειρία των ανθρώπων που πλαισιώ-νουν την "Καλλιστώ" στη µελέτη και δια-τήρηση του λύκου, ζήτησαν την ουσια-στική συµβολή της οργάνωσης στο πρό-γραµµα. Η "Καλλιστώ" συνεργάσθηκε σε σηµαντι-κό τµήµα του προγράµµατος εκπονώνταςεκτεταµένες εργασίες πεδίου, εφαρµόζο-ντας ειδική στατιστική επεξεργασία τωναποτελεσµάτων και προτείνοντας σε συ-νεργασία µε τους συµπράττοντες, προτά-σεις που αφορούσαν συγκεκριµένα τεχνι-κά έργα άµβλυνσης της γεωγραφικής α-ποµόνωσης.

Οι εργασίες πεδίου

Για την κατανόηση της συµπεριφοράς τουλύκου στη περιοχή όπου διέρχονται τα

10

ÖÁÊÅËÏÓ 4

ÓÕÃÊÏÉÍÙÍÉÁÊÏÉ ÁÎÏÍÅÓÊÁÉ ÌÅÃÁËÁ ÈÇËÁÓÔÉÊÁ

ÇΛΥΚΟΣ: Αντιµέτωπος µε την κατάτµηση

ÄÏÌÏÊÏÓ:

Η “Καλλιστώ” εντοπίζει

τους σηµαντικότερους

άξονες διέλευσης των λύκων

και διατυπώνει προτάσεις

για να αµβλυνθεί

η γεωγραφική τους

αποµόνωση.

∆ύο λύκοι κοντά στη χάραξη της ΣΓΥΤ φωτογραφηµένοι µε αυτόµατο

ψηφιακό καταγραφικό.

δύο έργα και την καταγραφή και χαρτο-γραφική απεικόνιση των µετακινήσεωντων ζώων, εφαρµόσθηκαν από το προσω-πικό της "Καλλιστώ" ποικίλες µέθοδοι: Ακρόαση ουρλιαχτού από συγκεκριµέ-νες θέσεις για την καταγραφή των θέ-σεων ανάπαυσης των αγελών, κατα-γραφή ιχνών στο χιόνι (ακολουθήσαµετους λύκους για συνολικά 77 χιλιόµε-τρα!), συγκέντρωση πληροφοριών απόκατοίκους της περιοχής και χρήση ψη-φιακών καταγραφικών µε βιντεοκάµε-ρες.Ο όγκος των δεδοµένων που συλλέχθη-καν ήταν ικανός για να εντοπισθούν οισηµαντικότερες περιοχές διέλευσης τωνλύκων και να διατυπωθούν συγκεκριµένεςτεχνικές προτάσεις χωροθέτησης µέτρωνδιευκόλυνσης διέλευσης του λύκου καιτης λοιπής πανίδας.

Οι προτάσεις της “Καλλιστώ”

Οι προτάσεις που διατυπώθηκαν περι-λαµβάνουν:Την κατασκευή 3 νέων ειδικών άνω

διαβάσεων πανίδας, Την κατασκευή 3 νέων ειδικών κάτω

διαβάσεων πανίδας καθώς και Την τροποποίηση (διαµόρφωση περι-

βάλλοντα χώρου, τροποποίηση διαστά-σεων) σε 6 ακόµα τεχνικά έργα ώστε ναείναι πιο φιλικά προς την πανίδα και ναδιευκολύνεται περαιτέρω η χρήση τουςαπό αυτήν.Τι αποδοχή είχαν οι προτάσεις τουπρογράµµατος;Μετά την τεχνική σύσκεψη που πραγµα-τοποιήθηκε στην ΕΡΓΟΣΕ και τις απαραί-τητες τροποποιήσεις τεχνικού/κατα-σκευαστικού χαρακτήρα (Μάιος-Ιούνιος2006), οι προτάσεις υιοθετήθηκαν πλή-

ρως από την ΕΡΓΟΣΕ και έχουν πάρει τοδρόµο της τελικής έγκρισης και ενσωµά-τωσης τους πλέον, στις προδιαγραφέςκατασκευής της ΝΣΓΥΤ.Αυτό που είναι σηµαντικό και µένει να γί-νει, είναι η υιοθέτηση των αντίστοιχωνπροτάσεων-µέτρων από το ΥΠΕΧΩ∆Ε,που αφορούν την κατασκευή του αυτοκι-νητόδροµου Ε65, στα σηµεία που αυτόςβαίνει παράλληλα µε την σιδηροδροµικήγραµµή. Τα µέτρα θα έχουν ισχύ εφόσον υιοθετη-θούν και κατασκευασθούν και στα δυοµεγάλα έργα ταυτόχρονα . Στην αντίθετηπερίπτωση, ένας λύκος, που επιτυχώς θαδιασχίζει µια άνω διάβαση πανίδας πουέχει κατασκευασθεί πάνω από την σιδη-ροδροµική γραµµή, θα συναντά σύντο-µα… τον φράκτη του αυτοκινητόδροµουΕ65 και απλά θα επιστρέφει από εκεί πουήρθε... ÃÉÙÑÃÏÓ ÇËÉÏÐÏÕËÏÓ

11

ÖÁÊÅËÏÓ 5

OI MEÈÏÄÏÉ ÌÁÓ: Ακολουθήσαµε τους λύκους σε 77 χιλιόµετρα, ακούσαµε τα ουρλιαχτά τους, µιλήσαµε µε τους κατοίκους, κάναµε ψηφιακές καταγραφές.

Κατανοµή λύκου στην Ελλάδα και οι υποδοµές µεταφοράς (κατασκευασµένες, υπό κατασκευή, σχεδιαζόµενες). Η κατανοµή του λύκου τέµνεται τουλάχιστον σε εννέα τµήµατα.

Ιχνη 3 λύκων πάνω στη χάραξη της ΝΣΓΥΤστη περιοχή των Λουτρών Καίτσας.

Η περιοχή της αποξηραµένης λίµνης τηςΞυνιάδας όπου διέρχονται παράλληλα η

ΝΣΓΥΤ και ο Ε65, αποτελεί σηµαντικό χει-µερινό βιότοπο για τον λύκο και τον αγριό-χοιρο. Τα ζώα διασχίζουν τις χαράξεις των

δύο έργων σχεδόν καθηµερινά.

Άνω διάβαση πανίδας σε σιδηροδροµικήγραµµή υψηλής ταχύτητας στην Νορβηγία.

12

ÄÑÁÓÅÉÓ íïôéïäõôéêÜ

Η "Καλλιστώ" παρεµβαίνει για να ληφθούν µέτρα πρόληψης κατά των ζηµιών που προκαλούν οι

αρκούδες και οι λύκοι. Και ευτυχώς προβλέφθηκαν ενισχύσεις για την περίοδο 2007-2013.

Η διατήρησητης αρκούδας

ΜΕ ΕΙ∆ΙΚΟ υπόµνηµα πουυπέβαλε πρόσφατα η

"Καλλιστώ" προς την ηγεσίατου Υπουργείου Αγροτικής Α-νάπτυξης και Τροφίµων (Υ-

ΠΑΑΤ) έθεσε εκ νέου το θέµατης επικύρωσης και επικαιρο-ποίησης του Γενικού Σχεδίου∆ράσης για την ∆ιατήρησητης αρκούδας στην Ελλάδα.Το Στρατηγικό αυτό Σχέδιο

κατατέθηκε το 1996 και είναιπροϊόν κοινοτικού προγράµ-

µατος LIFE -Nature στο οποίοσυµµετείχε και το Υπουργείο

Αγροτικής Ανάπτυξης καιΤροφίµων.

Μέχρι σήµερα δεν έχει υ-πάρξει επίσηµη επικύρωσήτου από την αρµόδια αρχή

που είναι το ΥΠΑΑΤ ενώ αρ-κετές προτάσεις και δράσειςπου διατυπώνονται σε αυτόέχουν ήδη εφαρµοστεί απο-σπασµατικά, κάνοντας τη χώ-ρα µας να υστερεί σηµαντικάσε σχέση µε άλλες χώρες µέ-

λη της ΕΕ. Στόχος της σύσκεψης που έ-γινε στο ΥΠΑΑΤ στις 22 Νο-εµβρίου 2006 ήταν η εξεύ-

ρεση των νοµικών τρόπων γιατην επικύρωση του ΓενικούΣχεδίου ∆ράσης αφενός καιαφετέρου η δροµολόγηση

της επικαιροποίησής του µενέα στοιχεία καθώς η κατά-σταση των πληθυσµών αρ-

κούδας στη χώρα µας έχει ε-λαφρώς µεταβληθεί κατά την

τελευταία 10ετία.

"Καλλιστώ" υποδέχτηκε στη Θεσσα-λονίκη το διήµερο Παρασκευή καιΣάββατο 9-10 Ιουνίου 2006 ειδι-κούς επιστήµονες από όλη τηνΕυρώπη, οι οποίοι έχουν εξειδικευ-

θεί στη διατήρηση των µεγάλων σαρκοφάγων(αρκούδα, λύκος, λύγκας) της γηραιάς ηπείρου.Η συνάντηση πραγµατοποιήθηκε στο πλαίσιοτης "Πρωτοβουλίας για τα Μεγάλα Σαρκο-φάγα στην Ευρώπη" (LCIE - Large CarnivoresInitiative for Europe - www.lcie.org). Η "Πρωτοβουλία" λειτουργεί ως Ειδική ΟµάδαΕργασίας της IUCN (∆ιεθνής Ένωση για τη∆ιατήρηση της Φύσης), στην οποία συνεργά-ζονται επιστηµονικά ινστιτούτα από την Ιταλία,Νορβηγία, Σουηδία, Κροατία και Ελβετία καιπεριβαλλοντικές οργανώσεις, όπως η "Καλλι-στώ". Οι συµµετέχοντες εκπονούνκατευθυντήριες γραµµές και οδηγί-ες για την κατάρτιση εθνικών καιπεριφερειακών ∆ιαχειριστικών Σχε-δίων για τα 5 είδη µεγάλων σαρκο-φάγων της Ευρώπης. Οι οδηγίες αυ-τές θα παραδοθούν από την Ευρω-παϊκή Επιτροπή στις αρµόδιες αρ-χές κάθε ευρωπαϊκής χώρας, οι ο-ποίες θα έχουν την ευθύνη να κα-ταρτίσουν και να εφαρµόσουν τα∆ιαχειριστικά Σχέδια. Παράλληλα ε-τοιµάζεται ειδική έκδοση που θα

παρουσιάζει την κατα-νοµή των µεγάλων σαρ-κοφάγων σε πανευρω-παϊκό επίπεδο. Από ελ-ληνικής πλευράς, η "Καλλιστώ" έχει την ευθύ-νη να συγκεντρώσει επιστηµονικά στοιχεία καιχαρτογραφικές πληροφορίες για την αρκούδακαι τον λύκο από τις Βαλκανικές χώρες (Ελλά-δα, Αλβανία, ΠΓ∆Μ, Βουλγαρία, Σερβία, Μαυ-ροβούνιο, Βοσνία-Ερζεγοβίνη και Κροατία) καιστη συνέχεια, να αναλύσει, να επεξεργαστείκαι να τεκµηριώσει τα δεδοµένα. Η δραστηριότητα αυτή χρηµατοδοτείται απότην Γενική ∆ιεύθυνση Περιβάλλοντος της Ευ-ρωπαϊκής Ένωσης, στο πλαίσιο σχετικού προ-γράµµατος που ανέλαβε να υλοποιήσει η"Πρωτοβουλία". ÃÉÙÑÃÏÓ ÌÅÑÔÆÁÍÇÓ

ÓÔÑÁÔÇÃÉÊÏ Ó×ÅÄÉÏ

ÄÉÅÈÍÇÓ ÓÕÍÁÍÔÇÓÇ ÓÔÇ ÈÅÓÓÁËÏÍÉÊÇ

Α "ΓΕΩΡΓΟΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ"αποτελούν παρεµβάσεις των ΥπουργείωνΓεωργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, µε α-ντικείµενο την προστασία του περιβάλλο-ντος µέσα από την Κοινή Αγροτική Πολι-

τική. Στη χώρα µας, εγκαινιάστηκαν µάλλον κα-θυστερηµένα, στο πλαίσιο του Γ΄ ΚΠΣ, περιλαµ-βάνοντας και µέτρα που αφορούν στην διατήρη-ση της άγριας ζωής. Το περασµένο καλοκαίρι, σε επισκέψεις συνερ-γατών µας στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξηςκαι Τροφίµων (Υπ.Α.Α.Τ.), διαπιστώθηκε ότι µέτραπου, λειψά έστω, εφαρµόστηκαν στο παρελθόν,υπήρχε περίπτωση να µην επαναληφθούν στοµέλλον. Μεταξύ αυτών, τα µέτρα ενίσχυσης πα-ραγωγών για την απόκτηση σκύλων φύλαξης καιτην εγκατάσταση ηλεκτροφόρων περιφράξεων,για τον περιορισµό των ζηµιών σε κοπάδια, καλ-λιέργειες και µελίσσια. Είναι διεθνώς αποδεκτό

ότι, µέτρα πρόληψης ζηµιών βοη-θούν σηµαντικά τόσο στη συνύπαρ-ξη των γεωργών µε τα µεγάλα σαρ-κοφάγα (αρκούδα-λύκος) όσο καιστη βιώσιµη ανάπτυξη της υπαί-θρου, γενικότερα. Ευτυχώς, σχετική επιστολή που α-πεύθυνε η "Καλλιστώ" στον Υφυ-πουργό κ. Κοντό, δεν έπεσε στοκενό: Τον περασµένο Οκτώβριοπραγµατοποιήθηκε σύσκεψη στην Α-θήνα, µε συµµετοχή στελεχών του Υπουργείουκαι εκπροσώπων της "Καλλιστώ" και άλλων περι-βαλλοντικών οργανώσεων ("Ορνιθολογική" -"Αρκτούρος"). Στη σύσκεψη αποφασίστηκε ησυνεργασία Υπουργείου - Περιβαλλοντικών Ορ-γανώσεων για τον επανασχεδιασµό και βελτίωσηεφαρµογής των µέτρων στην "4η προγραµµατι-κή περίοδο" (2007-2013). ÓÐÕÑÏÓ ØÁÑÏÕÄÁÓ

Ô

ÇÇ

Μέτρα για το 2007-2013

ΣΚΙΤΣΟΓΡΑΦΟΣ: Stefano Maugeri

Πρωτοβουλία στην Ευρώπηγια τα µεγάλα σαρκοφάγα

13

ÄÑÁÓÅÉÓ äõôéêÜ

Η µαζική αδειοδότηση µικρών υδροηλεκτρικών έργων συνεχίζει να αποτελεί απειλή για την υποβάθ-

µιση περιοχών ιδιαίτερου φυσικού κάλλους. Προτιµήστε τον αναπτυσσόµενο οικοτουρισµό!

ΠΗΝΕΙΟΣ είναι πο-τάµι της Θεσσαλίαςπου αποτελεί τοντελικό αποδέκτη ό-λων σχεδόν των

ρευµάτων που διασχίζουν τηΘεσσαλική πεδιάδα. Πηγάζειαπό την οροσειρά της Πίνδου,στο ύψος του Μαλακασίου καιδιασχίζοντας τη Θεσσαλικήπεδιάδα, εκβάλλει στο Αιγαίοπέλαγος ύστερα από διαδρο-µή 258 χλµ.Ο Πηνειός ποταµός τα τελευ-ταία χρόνια έχει µετατραπείαπό χώρο ζωής µε πλούσιαπανίδα και χλωρίδα, πηγή άρ-δευσης του Θεσσαλικού κά-µπου και ύδρευσης οικισµών,σε ένα µεταφορέα αστικών,βιοµηχανικών και γεωργικώναποβλήτων, επιβαρύνονταςτόσο το περιβάλλον της παρα-ποτάµιας ζώνης όσο και τηνυγεία των κατοίκων.Οι όποιες προσπάθειες έγινανέως σήµερα προς την κατεύ-θυνση της προστασίας του οι-κοσυστήµατος και του καθαρι-σµού των νερών του Πηνειούποταµού έµειναν είτε στο επί-πεδο των διακηρύξεων καιτων κινητοποιήσεων είτε ανο-λοκλήρωτες µε την έννοια τωνσηµειακών παρεµβάσεων ανά-λογα µε το ενδιαφέρον και τηναρµοδιότητα του κάθε φορέασε τµήµατα του Πηνειού πο-ταµού. Το γεγονός και µόνο ότι η κοί-τη του Πηνειού (και δεν ανα-

φερόµαστε στο παραποτάµιοσύστηµα που καλύπτει πολύµεγαλύτερη περιοχή) διασχί-ζει την εδαφική επιφάνεια αρ-κετών Οργανισµών ΤοπικήςΑυτοδιοίκησης στους τρειςνοµούς της Θεσσαλίας (Τρικά-λων, Καρδίτσας, Λαρίσης) ε-ντείνει το ζήτηµα της ολοκλη-ρωµένης προστασίας πολύ πε-ρισσότερο όταν δε λειτουργείπεριφερειακός φορέας προ-στασίας του περιβάλλοντος ήδιαχείρισης των νερών τουΠηνειού.

Το πρόβληµα του Πηνειού δεναντιµετωπίζεται µε επί µέρουςπρωτοβουλίες των ∆ήµων ήτων Περιβαλλοντικών οργα-νώσεων ή της κάθε κίνησηςπολιτών. Το πρόβληµα της ρύπανσηςτου Πηνειού αντιµετωπίζεταιµε συνεργασία όλων των εν-διαφεροµένων φορέων που έ-χουν έµµεσα ή άµεσα αρµο-διότητα, καθώς και των περι-βαλλοντικών οργανώσεων καικοινωνικών φορέων που ευαι-σθητοποιούνται και δραστη-

ριοποιούνται στην περιοχή.Έτσι, οι φορείς που αποτελούντην "ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥ-ΛΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ∆ΙΑΣΩΣΗ ΤΟΥΠΗΝΕΙΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ", στηνοποία µετέχει και η "Καλλι-στώ", αναλαµβάνουν την πρω-τοβουλία να καλέσουν το σύ-νολο των άµεσα ενδιαφεροµέ-νων φορέων αλλά και ευρύτε-ρα των ευαισθητοποιηµένωνφορέων και πολιτών να πλαι-σιώσουν την προσπάθεια γιατην διάσωση του Πηνειού πο-ταµού. Ειδικότερα, το κάλε-σµα αναφέρεται στο σύνολοτων Ο.Τ.Α. (Νοµοί Τρικάλων,Καρδίτσας, Λάρισας) της πα-ραποτάµιας ζώνης του Πη-νειού και στο σύνολο των Πε-ριβαλλοντικών οργανώσεωνπου δραστηριοποιούνται στηνευρύτερη περιοχή. Ο στόχος της πρωτοβουλίαςείναι η περιβαλλοντική προ-στασία του οικοσυστήµατοςτου Πηνειού ποταµού. Ειδι-κότερα, προτείνεται η συγκρό-τηση διατοπικής - διανοµαρ-χιακής συνεργασίας τωνΟ.Τ.Α., των κοινωνικών φορέ-ων και περιβαλλοντικών οργα-νώσεων που αναφέρονταιστην παραποτάµια ζώνη τουΠηνειού, µε αντικείµενο δρα-στηριοποίησης τη διαχείρισητων υπόγειων υδάτων, την α-ντιµετώπιση της ρύπανσης καιτη βιώσιµη ανάπτυξη της πε-ριοχής γύρω από το ποτάµιοσύστηµα. ÂÁÚÏÓ ÊÏÕÔÇÓ

ÏÏΟ Πηνειός µπορεί και πρέπει να σωθεί

Η "ΚΑΛΛΙΣΤΩ" σε συνεργασία µε τον Πολι-τιστικό Σύλλογο Μικρολιβαδιωτών (Γρεβενά)και τον ∆ήµο Κλεινοβού (Τρίκαλα) έκανε δύοαποτελεσµατικές παρεµβάσεις και συνέβαλεστην µαταίωση της κατασκευής δύο Υδροη-λεκτρικών Έργων. Το ένα προγραµµατιζόταν να γίνει στις παρυ-φές του Εθνικού ∆ρυµού Πίνδου (Βάλια Κάλ-ντα) σε µια από τις σηµαντικές ζώνες του Ε-θνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου κοντά στο

∆.∆. Μικρολίβαδου και το άλλο στις παρυφέςτου όρους Τριγγία στην Νότια Πίνδο κοντάστο ∆∆ Κλεινοβού. Η καταστροφή των φυσι-κών πόρων των δύο περιοχών εξαιτίας τωνέργων θα ήταν σηµαντική εφόσον προβλέπο-νταν αγωγοί υδροληψίας µήκους 3 χλµ, δια-νοίξεις οδών πρόσβασης, κτιριακές εγκατα-στάσεις και όλα αυτά σε δάση µαύρης πεύ-κης, ελάτης και σε σηµαντικό βιότοπο τηςαρκούδας και άλλων ειδών πανίδας.

ÔÑÉÊÁËÁ - ÃÑÅÂÅÍÁ

Υδροηλεκτρικέςµαταιώσεις!

Βάλια Κάλντα

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

: Γ.

Μερτζάνη

ς

Η "Καλλιστώ"

συµµετέχει

στην Επιτροπή

Πρωτοβουλίας

για τη διάσωση

του Πηνειού

ποταµού

14

ÄÑÁÓÔÇÑÉÏÔÇÔÅÓ

Ο εθελοντισµός για το περιβάλλον δεν είναι µόνο µια προσφορά δωρεάν εργασίας. Ο εθελοντής συν-

διαµορφώνει τους στόχους των δράσεων, αποκοµίζει γνώσεις και εµπειρίες από τη συµµετοχή του.

Η Παγκόσµια Ενωση για την Έρευνα και ∆ιαχείριση των Πληθυσµών Αρκούδας ΙΒΑ (InternationalBear Association).

Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ Ένωση Επι-στηµόνων για την Έρευνακαι ∆ιαχείριση των πληθυ-σµών αρκούδας είναι έναςεπαγγελµατικός οργανι-σµός που αποτελείται απόβιολόγους της άγριας ζωήςπου εργάζονται µε στόχοτην διατήρηση και ανάκαµ-ψη των πληθυσµών αρκού-δας παγκοσµίως. Οι προσπάθεια επίτευξηςτου στόχου γίνεται µέσω ε-πιστηµονικής έρευνας, ε-πιστηµονικής διαχείρισηςπληθυσµών και βιοτόπωνκαι εκπαίδευση. Ο οργανισµός απαρτίζεταιαπό 600 ειδικούς επιστή-µονες για την αρκούδα, α-πό 47 χώρες: ακαδηµαϊ-κούς, βιολόγους που εργά-ζονται σε υπηρεσίες φυσι-κών πόρων, Μη Κυβερνητι-κές Οργανώσεις, µεταπτυ-χιακούς σπουδαστές καιεκπαιδευτικούς. Η "Καλλιστώ" εκπροσωπεί-ται στην ΙΒΑ µέσω του επι-στηµονικού της υπευθύνουτης Γ. Μερτζάνη που είναιµέλος του οργανισµού απότο 1986. Τα µέλη της ΙΒΑ εκπονούνερευνητικά προγράµµατα,προγράµµατα παρακολού-θησης και διαχείρισης τωνπληθυσµών αρκούδας καιεργάζονται επίσης στο το-µέα της πρόληψης των πε-ριστατικών σύγκρουσης µετον άνθρωπο. Η ΙΒΑ οργα-νώνει διεθνή συνέδρια, καιδηµοσιεύει στο έγκριτο ε-πιστηµονικό περιοδικό"Ursus". www.bearbiology.org

ΙΑ ΤΗΝ "ΚΑΛΛΙΣΤΩ" οεθελοντισµός για τοπεριβάλλον δεν είναιµόνο µια προσφορά

δωρεάν εργασίας, αλλά µια δια-δραστική διαδικασία, όπου ο ε-θελοντής συνδιαµορφώνει τοπλαίσιο και τους στόχους τωνδράσεων που συµµετέχει, αλλάκαι αποκοµίζει γνώσεις, εµπει-ρίες και άλλα οφέλη από τησυµµετοχή του.Προς αυτή την κατεύθυνση πι-στεύουµε ότι συµβάλλει τα µέ-γιστα η όσο το δυνατό καλύτε-ρη εκπαίδευση και ενηµέρωσητων υποψήφιων εθελοντών καιεθελοντριών. Έτσι, από φέτος εγκαινιάσαµεένα θεσµό σεµιναρίων εκπαίδευσης γύρω απόσηµαντικά ζητήµατα προστασίας και διαχείρι-σης που απευθύνονται σε εθελοντές - και όχιµόνο.Στις τρεις συνεδρίες που έγιναν φέτος την ά-νοιξη στο χώρο της "Καλλιστώ" έγιναν ειση-γήσεις για θέµατα όπως: "∆ιαχείριση καιΠροστασία Ορεινών Οικοσυστηµάτων: ηλειτουργία των Φορέων ∆ιαχείρισης, ο ρό-λος των Περιβαλλοντικών Οργανώσεων","Εθελοντισµός και Περιβάλλον", "Οικολο-γία και ∆ιαχείριση Μεγάλων Σαρκοφάγωνσε Ορεινά Οικοσυστήµατα: τα παραδείγµα-τα του Λύκου και της Αρκούδας" κα. Ειση-

γητές ήταν επιστηµονικά στελέχη της "Καλλι-στώ" και συµµετείχαν νέοι και νέες -και όχιµόνο- µε ενδιαφέρον και διάθεση για τον ε-θελοντισµό και το περιβάλλον. Ο πρώτος αυτός κύκλος µας δίνει την πεποί-θηση ότι αυτός ο θεσµός µπορεί να συνεχιστείκαι να διευρυνθεί µέσα στην επόµενη χρονιά.Πληροφορίες και διαθεσιµότητες συµµετοχήςστα γνωστά τηλέφωνα της "Καλλιστώ". Τα σεµινάρια πραγµατοποιούνται στο πλαίσιοτου έργου INTERREG IIIA (PHARE CBC Ελλά-δα - Βουλγαρία) µε τίτλο 'Εκστρατεία ευαι-σθητοποίησης και ενηµέρωσης για τα ορεινάοικοσυστήµατα' που ανέλαβε να υλοποιήσει η"Καλλιστώ". ÍÉÊÏÓ ÍÉÊÇÓÉÁÍÇÓ

ÃÍÙÑÉÌÉÅÓ

Εθελοντές σε δράση

Οι σκοποίτης ΙΒΑ Ã

×ΙΛΙΕΣ ΕΞΑΚΟΣΙΕΣ µαύρεςαρκούδες (Ursus americanus)κατάφερε να µαρκάρει µεραδιοποµπό στην πολιτεία τουIdaho ο Αµερικανός βιολόγοςDr. John Beecham. Τον Αµερικάνο ειδικό φιλοξενή-σαµε για 10 ηµέρες και τον ξεναγήσαµε στις περιοχές όπου δραστηριοποιείται η οργάνωση,σε συνεργασία µε την εταιρία "ΕΓΝΑΤΙΑ Ο∆ΟΣ ΑΕ", στο πλαίσιο της συµφωνίας µας για τηνυλοποίηση της β' φάσης του προγράµµατος παρακολούθησης των µεγάλων σαρκοφάγων στοτµήµα "Παναγία-Γρεβενά". Ο διακεκριµένος επιστήµονας µετέφερε την αντίστοιχη εµπειρία του από την Αµερική µε µιαπαρουσίαση που έκανε στην έδρα της εταιρίας στη Θεσσαλονίκη.

Ο JOHN BEECHAM κατά τη διάρκεια εξόρµησης στη Βόρεια Πίνδο.

Τοποθέτησεραδιοποµπόσε... 1600αρκούδες!

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

: Αλ.

Γιαννακόπουλος

15

ÄÑÁÓÔÇÑÉÏÔÇÔÅÓ

Η συνεργασία µε περιβαλλοντικές οργανώσεις και ειδικούς επιστήµονες σε όλη την υφήλιο

µας προσφέρει χρήσιµες και εξειδικευµένες γνώσεις: τις µεταφέρουµε στις ορεινές περιοχές.

Την Ένωση Συντακτών ΗµερήσιωνΕφηµερίδων Μακεδονίας - Θράκηςγια την παραχώρηση της αίθουσας συ-νεντεύξεων τύπου (συνέντευξη τύπουγια την ίδρυση της "Καλλιστώ" - Σε-πτέµβριος 2004 και ∆ιεθνής Συνάντη-ση για τη ∆ιατήρηση των ΜεγάλωνΣαρκοφάγων στην Ευρώπη - Ιούνιος2006).Το κατάστηµα βιολογικών προϊόντων

"Σουσάµι Άνοιξε" για την προσφοράτου κατά την "ιδρυτική" συνέντευξητύπου της "Καλλιστώ" (Σεπτέµβριος2004).Το Τµήµα Αρχιτεκτόνων της Πολυ-

τεχνικής Σχολής του ΠανεπιστηµίουΘεσσαλίας και ειδικά τον Λέκτορα τουτµήµατος κ. Ιορδάνη Ε. Στυλίδη για τησυµµετοχή του στο πρόγραµµα "Νεο-λαία" (9 ως 18 Ιουλίου 2005). Τον ∆ιευθυντή ∆ασών ∆ράµας κ.

Χρήστο Πασχάλη και τον ∆ασάρχη∆ράµας κ. Αλέξανδρο Στεφανάτο γιατη φιλοξενία στην Ελατιά (πρόγραµµα"Νεολαία", 9 ως 18 Ιουλίου 2005).Την HELEXPO για την παραχώρηση

περιπτέρου στην 21η ∆ιεθνή ΈκθεσηAgrotica (Φεβρουάριος 2006).Την εταιρία Big Star Promotion για

την παραχώρηση περιπτέρου στοRockwave Festival (Μαλακάσα - TER-RAVIBE, 10 και 11 Ιουλίου 2006).Τον ∆ήµο Ορεστίδος και ιδιαίτερα

τον ∆ήµαρχο κ. Νικόλαο Τοτονίδη γιατη σηµαντική συµβολή του στο πρό-γραµµα "Νεολαία" που πραγµατοποιή-θηκε στο ∆ήµο Ορεστίδος (Νοµός Κα-στοριάς) από 8 ως 18 Ιουλίου 2006. Την εταιρία "Βροχίδης - Χατζής Α-

Ε" για την ευγενική παραχώρηση τωνδύο αυτοκινήτων FORD που χρησιµο-ποιήθηκαν από τους εθελοντές της

"Καλλιστώ" στη Ροδόπη για όλες τιςδραστηριότητές µας. Χωρίς την ανιδιο-τελή προσφορά της η παρουσία και ηδράση µας εκεί θα ήταν µάλλον αδύ-νατη!Τον ∆ήµο Παρανεστίου και την ∆ή-

µαρχο κ. Αλίκη Σωτηριάδου για τηνπαραχώρηση του χώρου φιλοξενίαςτων εθελοντών, τους χώρους των εκ-δηλώσεων και γενικά για την άριστησυνεργασία που έχουµε όλο αυτό τοδιάστηµα. Το ενδιαφέρον που δείχνειγια την προστασία της φύσης αποτελείτη σηµαντικότερη παρακαταθήκη γιατο κοινό µας µέλλον και θα µπορούσενα αποτελεί παράδειγµα για πολλές α-ντίστοιχες περιοχές. Τις δεκάδες φίλες και τους φίλους

που µας στήριξαν τόσο οικονοµικά όσοκαι ηθικά και προτίµησαν να τηρήσουντην ανωνυµία τους.

ΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ είναι ησυνεργασία που ξεκίνησε η"Καλλιστώ" µε το ΕυρωπαϊκόΠρόγραµµα LIFE-Nature µεθέµα "Υποστήριξη της Συ-

νύπαρξης Μεγάλων Σαρκοφάγων καιΓεωργίας στη Νότια Ευρώπη" και δια-κριτικό τίτλο "COEX" (από τη λέξη co-existence, που σηµαίνει "συνύπαρξη"στα Αγγλικά). Το πρόγραµµα αυτό είναι το πρώτο πουπροσπαθεί να χειριστεί το αντικείµενοτων συγκρούσεων µεγάλων σαρκοφά-γων και γεωργίας µε ένα πιο ολοκλη-ρωµένο τρόπο, αναλαµβάνοντας δρα-στηριότητες σε πολλές χώρες του Ευ-ρωπαϊκού Νότου (Πορτογαλία, Ισπανία,Γαλλία, Ιταλία, Κροατία). Στο φιλόδοξο αυτό πρόγραµµα συµµε-τέχουν και συνεργάζονται δηµόσιες υ-πηρεσίες, τοπικές κυβερνήσεις - ΟΤΑ,∆ιαχειριστικές Αρχές Προστατευόµε-νων Περιοχών - Πάρκων, ΕπιστηµονικάΙδρύµατα και Περιβαλλοντικές ΜΚΟ.

Περισσότερα για το πρόγραµµα υπάρ-χουν στην ιστοσελίδα του: www.life-coex.net. Στο πλαίσιο του προγράµµα-τος, η εκπαιδευτική οµάδα της "Καλλι-στώ" έχει αναλάβει την παραγωγή εκ-παιδευτικού υλικού για το λύκο, το ο-ποίο, αφού µεταφραστεί στα Πορτογα-λικά, Ισπανικά, Γαλλικά, Ιταλικά καιΣερβοκροατικά, θα κυκλοφορήσει σεσχολεία όλης της Νότιας Ευρώπης. Η"Καλλιστώ" έχει τα πνευµατικά δικαιώ-µατα για την Ελληνική γλώσσα και τηνΕλλάδα. Το Μάιο και τον Ιούνιο του 2006 πραγ-µατοποιήθηκε έρευνα βάσης στην Ελ-λάδα και την Ιταλία για τον προσδιορι-

σµό των δηµογραφικών χαρακτηριστι-κών, των γνώσεων και των απόψεων τηςοµάδας-στόχου του εκπαιδευτικού υλι-κού, που είναι έφηβοι ηλικίας 12-15 ε-τών. Τα αποτελέσµατα της έρευνας πα-ρουσιάστηκαν από τον συνεργάτη µαςΤάσο Χοβαρδά στο Συνέδριο της Ένω-σης Ελλήνων Οικολόγων (Ιωάννινα, Νο-έµβριος 2006) και αξιοποιούνται ήδη,από την εκπαιδευτική οµάδα της "Καλ-λιστώ", στην προετοιµασία του υλικού.Σε προσεχείς συναντήσεις του COEX θααποφασιστούν η τελική µορφή του υλι-κού αναφοράς και οι δραστηριότητεςπου θα περιλαµβάνονται στο εκπαιδευ-τικό υλικό.

ÅÕ×ÁÑÉÓÔÏÕÌÅ

ΛΥΚΟΣ: Εκπαιδευτικό υλικό

ÐÐ

Από τις συναντήσεις της οµάδας εργασίας του προγράµµατος.

ÃÑÅÂÅÍÁÃÑÅÂÅÍÁÄÏÌÏÊÏÓÄÏÌÏÊÏÓÎÁÍÈÇ ÎÁÍÈÇ ÊÏÌÏÔÇÍÇÊÏÌÏÔÇÍÇ

ÄOÑÕÖÏÑÉÊÇ ÔÇËÅÌÅÔÑÉÁΜια λύκαινα εκπέµπειχρήσιµες πληροφορίες

ÑÏÄÏÐÇ ÄÉ×ÙÓ ÓÕÍÏÑÁΠρωτοβουλία γιατα µεγάλα σαρκοφάγα

ÑÕÐÁÍÓÇ ÓÔÏÍ ÐÇÍÅÉÏΕπιτροπή σωτηρίας

Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης

Κοινοτική Πρωτοβουλία

Η έκδοση του περιοδικού συγχρηµατοδοτείται στα πλαίσια της ΚοινοτικήςΠρωτοβουλίας INTERREG από το Ευρωπαϊκό Tαµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης κατά 75% και το ΥπουργείοΟικονοµίας και Οικονοµικών κατά 25%.

Υπουργείο Οικονοµίας &Οικονοµικών

ÉÉÁÁÍÍÏÏÕÕÁÁÑÑÉÉÏÏÓÓ 22000077 ÔÔÅÅÕÕ××ÏÏÓÓ1

ÓÕÃÊÏÉÍÙÍÉÁÊÏÉ ÁÎÏÍÅÓÊÁÉ ÌÅÃÁËÁ ÈÇËÁÓÔÉÊÁ

ÖÁÊÅËÏÓ

INTERREG

ÔÏ ÃÅÃÏÍÏÓ

ÐÏÑÅÉÁÐÏÑÅÉÁστους

διχασµένουςβιότοπους