ΑΠΟΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΕΥΧΕΡΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗ1grpe.ser.sch.gr/APOKVDIKOPOIHSH EYXERHS ANAGNVSH.pdf · στη γραμματική ή στην κατανόηση

1

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5

ΑΠΟΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ – ΕΥΧΕΡΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗ

Ένας μεγάλος αριθμός ελλήνων μαθητών και μαθητριών αντιμετωπίζουν

καθημερινά σοβαρές αναγνωστικές δυσκολίες που συχνά τους/τις οδηγούν σε

σχολική αποτυχία και προβλήματα συναισθηματικής προσαρμογής. Οι δυσκολίες

αυτές δεν είναι ίδιες για κάθε παιδί αλλά καλύπτουν ένα ευρύτατο φάσμα, και

περιλαμβάνουν προβλήματα στην αποκωδικοποίηση, προβλήματα στην ορθογραφία,

στη γραμματική ή στην κατανόηση. Όμως, όπως έχει καταγραφεί από πλήθος

ερευνητικών εργασιών, τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες αντιμετωπίζουν συνήθως

προβλήματα αποκωδικοποίησης (Adams & Bruck, 1993, Castles & Colheart, 1993,

Manis, Custodio & Szeszulski, 1993, Rack, Snowling, & Olson, 1992, Snowling,

Hulme, Smith, & Thomas, 1994, Stanovich & Siegel, 1994, Vellutino & Scanlon,

1987). Επιπρόσθετα έχει καταδειχθεί ότι η δυνατότητα αποκωδικοποίησης λέξεων

είναι υπεύθυνη για ένα σημαντικό μέρος των δυσκολιών των παιδιών και στην

αναγνωστική κατανόηση (Connors & Olson, 1990, Perfetti, 1985). Ο σημαντικός

ρόλος της αποκωδικοποίησης για τη συνολική αναγνωστική ικανότητα των παιδιών

έχει οδηγήσει πολλούς/ές ερευνητές/τριες να υπογραμμίζουν την αξία των μεθόδων

διδασκαλίας που τοποθετούν την έμφαση στις δεξιότητες αποκωδικοποίησης.

Ακόμη, υπάρχουν σήμερα πλήθος ερευνητικών δεδομένων που καταδεικνύουν ότι τα

παιδιά μαθαίνουν να διαβάζουν πιο εύκολα και αποτελεσματικά με μεθόδους που

εστιάζουν είτε στην αποκωδικοποίηση (Adams & Bruck, 1993, Foorman, Francis,

Fletcher, Schatschneider, & Mehta, 1998, Torgesen, Wagner, & Rashotte, 1997,

Vellutino, Scanlon, Sipay, Small, Pratt, Chen, & Denckla 1996) είτε στην αυτόματη

αναγνώριση των λέξεων (Berninger & Abbot, 1996, Perfetti, Bell, & Delaney, 1988).

Από το σύνολο των προγραμμάτων που έχουν αναπτυχθεί για τη διδασκαλία

του γραπτού λόγου, τα περισσότερα παρεμβαίνουν όχι μόνον στην αποκωδικοποίηση

αλλά και στις υπόλοιπες εμπλεκόμενες δεξιότητες (όπως αναφέρεται στα Κεφάλαια 1

και 2). Όμως υπάρχουν ορισμένες που αφορούν μόνο στις δεξιότητες

αποκωδικοποίησης, όπως η μέθοδος που παρουσιάζεται στη συνέχεια.

Η τεχνική που παρουσιάζεται βασίζεται στην προσέγγιση Orton-Gillingham

για τη διδασκαλία της ανάγνωσης, ορθογραφίας και γραφής. Σε κάθε μάθημα

ενσωματώνεται η αποκωδικοποίηση και η ορθογραφία.

2

Το Πρόγραμμα χωρίζεται σε τρία μέρη.

Α) Στο πρώτο μέρος οι μαθητές που ξέρουν τα γράμματα της αλφαβήτα

μαθαίνουν να κάνουν τη σωστή αντιστοίχηση μεταξύ των συμφώνων και των

φωνηέντων και του φωνήματος που αντιστοιχεί σ’ αυτά. Για το λόγο αυτό οι

διδάσκοντες πρέπει να φτιάξουν κάρτες 3Χ5 για κάθε γράφημα που παρουσιάζουν.

Κατά τη διάρκεια του πρώτου μαθήματος οι μαθητές πρέπει να διαβάσουν τις

κάρτες με δύο τρόπους: οπτικά και ακουστικά.

Στην πρώτη περίπτωση, ο μαθητής βλέπει την κάρτα και λέει το κατάλληλο φώνημα.

Δείχνουμε μία κάρτα κάθε φορά στο μαθητή. Εάν δεν απαντήσει σωστά ο μαθητής

πρέπει να ψηλαφίσει το γράμμα, ώστε η κίνηση αυτή να παρέχει ερέθισμα για να

δώσει σωστή απάντηση. Αν δεν τα καταφέρει δίνει η δασκάλα το φώνημα του

φθόγγου και λέει στους μαθητές να γράψουν το γράμμα στο τετράδιό τους,

ενισχύοντάς τους να πουν σωστά το φώνημά του.

Στην δεύτερη περίπτωση, η δασκάλα λέει το φώνημα και ο μαθητής δίνει το

αντίστοιχο γράμμα. Δεν επιτρέπεται να αφήνουμε το μαθητή να μαντέψει. Όταν δεν

μπορεί να απαντήσει σωστά του δείχνουμε τη σωστή κάρτα και αυτός πρέπει να

δώσει τη σωστή απάντηση. Έπειτα γράφει το φθόγγο στο τετράδιο του, ενώ του το

διαβάζουμε. Στη συνέχεια τοποθετούμε τις κάρτες που ξέρει ο μαθητής σε μία στήλη

και αρχίζουμε να παρουσιάζουμε τα νέα φωνήματα.

Για το σχεδιασμό του μαθήματος, η δασκάλα πρέπει να είναι ενήμερη για τα αδύνατα

και τα δυνατά σημεία γλωσσικής ενημερότητας του μαθητή. Αυτά περιλαμβάνουν τα

εξής επίπεδα:

! Ακουστική περιγραφή,

! Διαδοχική μνήμη,

! Σύνθεση και διαχωρισμό γραμμάτων,

! Κατάταξη,

! Οπτική περιγραφή και μνήμη.

Β) Στο δεύτερο μέρος οι μαθητές έρχονται σε επαφή με τα λιγότερο κοινά

γράμματα και με την αντιστοίχιση αυτών των γραμμάτων με τα φωνήματα που

αντιπροσωπεύουν. Αρχίζουν επίσης να μαθαίνουν τις πιο γνωστές καταλήξεις και

προθέματα. Οι δραστηριότητες που περιλαμβάνονται στο δεύτερο μέρος, είναι κατά

σειρά: η διάκριση, η σύνθεση φωνημάτων, η παρουσίαση νέων γραμμάτων και η

ανάγνωση λέξεων.

3

Ο μαθητής πρέπει να είναι ικανός να διαχωρίζει τους φθόγγους και τις συλλαβές από

τις οποίες αποτελείται μια λέξη και να μπορεί να τα συνθέσει μαζί για να μπορεί να

φτιάχνει μια ολοκληρωμένη λέξη. Η «κάρτα δεξιοτήτων σύνθεσης» επιτρέπει στους

μαθητές να εξασκηθούν γενικά στις αλλαγές που γίνονται στις λέξεις στην Ελληνική

γλώσσα.

Η δασκάλα παρουσιάζει το καινούριο γράμμα στους μαθητές τυπωμένο σε

κάρτα. Η δασκάλα εισάγει το καινούριο γράμμα χρησιμοποιώντας μια λέξη κλειδί,

συνήθως από ένα ουσιαστικό που χρησιμοποιείται πολύ. Το παρουσιαζόμενο γράμμα

πρέπει να γραφεί στο τετράδιο του μαθητή ή σε κάποιο χαρτί (χρησιμοποιούμε

μεγαλύτερα γράμματα για τους μικρότερους μαθητές). Οι μαθητές ψηλαφίζουν με το

δάχτυλό τους αρκετές φορές και το διαβάζουν. Έπειτα γράφουν το γράμμα στο

τετράδιό τους βλέποντας το και τελικά το γράφουν από μνήμης και διαβάζοντας το

συγχρόνως αρκετές φορές.

Για την ανάγνωση, χρησιμοποιούνται λέξεις και φράσεις από το βασικό λεξιλόγιο

κάθε τάξης, καθώς και άγνωστες λέξεις.

Γ) Στο τρίτο μέρος, οι λέξεις, οι φράσεις και οι προτάσεις υπαγορεύονται με

βάση το πρόσφατα παρουσιασθέν γράμμα. Οι μαθητές πρέπει να επαναλάβουν κάθε

λέξη, φράση ή πρόταση προφορικά προτού τα γράψουν. Προτείνεται να

χρησιμοποιείται μόνο το φώνημα του γράμματος όταν συλλαβίζουμε τις λέξεις.

Καθώς οι μαθητές μαθαίνουν όλο και περισσότερα καινούρια γράμματα πρέπει να

ενθαρρύνονται να γράψουν προτάσεις, παραγράφους και μικρές ιστορίες.

Για ένα από τα τρία μέρη, υπάρχει και η αντίστοιχη «λίστα λέξεων του

μαθητή» που χρησιμοποιείται σαν βιβλίο ασκήσεων και περιέχει λέξεις

ευκολοδιάβαστες που συναντάς σε κάθε καινούριο μάθημα.

Στο τέλος των περισσότερων μαθημάτων συνίσταται η ανάγνωση κειμένων από

βιβλία ή περιοδικά. Το κείμενο πρέπει να έχει ετοιμαστεί από τη δασκάλα για να είναι

σύμφωνο με τις δυνατότητες του παιδιού απαλείφοντας τα δύσκολα σημεία και

λέξεις. Συνιστούμε στα παιδιά να χρησιμοποιούν το δάκτυλό τους ή το μολύβι τους

για να δείχνουν τι διαβάζουν.

Εναλλακτικά, αφήνουμε τα παιδιά να διαβάσουν σιωπηλά μια – δυο παραγράφους

κάνοντας τους έπειτα ερωτήσεις ανάλογα με το επίπεδό τους σχετικά με τους

χαρακτήρες και την πλοκή αυτών που διάβασαν. Οι απαιτήσεις μας είναι μεγαλύτερες

από τα μεγαλύτερα παιδιά.

Ένα τυπικό μάθημα αυτού του προγράμματος, ακολουθεί την παρακάτω εξέλιξη:

4

1. Εάν ο μαθητής δεν αναγνωρίζει με άνεση όλα τα σύμφωνα θα πρέπει να

επιλέγονται μόνο εκείνα που ξέρει πολύ καλά. Έτσι αν υποθέσουμε ότι

αναγνωρίζει με επιτυχία τα σύμφωνα κ, μ, π, τ, ο μαθητής τότε:

- βλέπει το σύμβολο γραμμένο στο χαρτόνι με μεγάλα γράμματα,

- λέει δυνατά το φθόγγο του γράμματος,

- περιγράφει το σχήμα του, γράφει στον αέρα το σύμβολο με το δάκτυλό του,

- αντιστοιχεί το σωστό σύμφωνο με τον ανάλογο φθόγγο που ακούει.

Αφού βεβαιωθούμε ότι αναγνωρίζει τα σύμφωνα αυτά προχωρούμε στις

παρακάτω δραστηριότητες.

2. Παρουσιάζουμε το νέο φωνήεν πχ το α. Χρησιμοποιούμε μια λέξη κλειδί για να

δείξουμε τη θέση του γράμματος στη λέξη π.χ. άρα, από.

Ο μαθητής τότε:

- βλέπει το σύμβολο γραμμένο σε χαρτόνι, με μεγάλα και ευκρινή γράμματα,

- περιγράφει το σχήμα του,

- λέει δυνατά το φθόγγο του γράμματος,

- γράφει ο ίδιος το σύμβολο με μολύβι, μαρκαδόρο, κ.λ.π.,

- γράφει το σύμβολο με το δάκτυλό του στον αέρα,

- διαγράφει τη διαδρομή του γράμματος που είναι γραμμένο πάνω σε χαρτί με

ανοικτά και με κλειστά μάτια λέγοντας συγχρόνως και το φθόγγο του

γράμματος.

3. Παρουσιάζονται στο μαθητή οι συλλαβές που προκύπτουν από τη σύνθεση του

φωνήεντος με τα σύμφωνα π.χ. κα, μα, πα, τα.

- μαθητής και εκπαιδευτικός σχολιάζουν τις συλλαβές παρατηρώντας ποιο

φωνήεν και ποια σύμφωνα τις αποτελούν,

- χρησιμοποιούμε συλλαβές με δύο γράμματα και το α σαν πρώτο ήχο π.χ. απ, ακ,

ατ, αμ,

- εναλλάσσω τα σύμφωνα σε αρχική ή τελική θέση χρησιμοποιώντας τρία

γράμματα πχ. Καπ, μαπ, ταπ κ.λ.π.

4. Διαβάζω από την «καρτέλα του μαθητή» λέξεις που περιέχουν τους παραπάνω

συνδυασμούς ή ζητείται από το μαθητή να κυκλώσει τις συλλαβές που έμαθε

αφού τις αναγνωρίσει πρώτα από την «καρτέλα του μαθητή» π.χ. από, και, αμα,

ακόμη, κ.λ.π.

Ή διαβάζει ψευδολέξεις που δημιουργούμε π.χ. ακα, μακ, ταπ, κ.λ.π.

5. Γράφει τις συλλαβές καθ’ υπαγόρευση χωρίς βοήθεια.

5

6. Καλείται να βρει και να αναγνωρίσει τις συλλαβές που έμαθε και φράσεις που

περιέχουν τις συλλαβές από την καρτέλα του μαθητή.

Γράφει 1,2 φράσεις καθ’ υπαγόρευση που περιέχουν τις καινούριες συλλαβές.

7. Κάνουμε εξάσκηση στην ακουστική μνήμη. Οι μαθητές επαναλαμβάνουν

γράμματα και αριθμούς διαδοχικά καθ’ υπαγόρευση π.χ.

Π κ σ ι λ μ ν π

1 4 8 1 6 4 2 9

8. Προετοιμάζει την ιστορία που θα παρουσιάσει για να τη διαβάσει στα παιδιά

ώστε να είναι κατάλληλη με το επίπεδό τους. Φτιάχνει κατάλογο λέξεων για

εξάσκηση ακουστικής διάκρισης. Επιλέγει κείμενο για φωναχτή ανάγνωση.

Φτιάχνει κατάλογο με λέξεις για οπτική και ακουστική διάκριση π.χ.

Α ι

Κα κι

Μα τι

Λα λι

Με τις λέξεις που μαθαίνουν τα παιδιά προσπαθούν να γράψουν κάποιες

προτάσεις.

6

BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Adams, M. J. & Bruck, M. (1993). Word recognition: The interface of educational policies and

scientific research. Reading and writing: An Interdisciplinary Journal, 5, 113-139.

Berninger, V. W., & Abbot, R. D. (1996). Individual differences in response to year-long reading

tutorial: Growth curve analyses of early word recognition, spelling, and phonological and

orthographic processing. Paper presented at the annual conference of the American Educational

Research Association New York.

Castles, A. & Colheart, M. (1993). Varieties of developmental dyslexia. Cognition, 47, 149-180.

Connors, F. & Olson, R. (1990). Reading comprehension in dyslexic and normal readers: A component

skills analysis. In D. A. Balota, G. b. Flores d' Arcais, & K. Rayner (Eds.), Comprehension

processes in reading (pp. 587-589). Hillsdale, NJ: Erlbaum.

Foorman, B. R., Francis, D. J., Fletcher, J. M., Schatschneider, C., & Mehta, P. (1998). The role of

instruction in learning to read: Preventing reading failure in at-risk children. Journal of

Educational Psychology, 90, 37-55.

Glazzard, P. (1982). Special child in the regular classroom. N.J.: Prentice Hall Inc.

Henry, M., & Redding, N. (1996). Patterns for success in reading and spelling. A multisensory

approach to teaching phonics and word analysis. Teacher’s manual. Austin, TX: Pro-Ed.

Lorna, I. (1997). Reading success. A specialized literacy program for learners with challenging

reading needs. Austin, TX: Pro – Ed.

Manis, F. R., Custodio, R., & Szeszulski, P.A. (1993). Development of phonological and orthographic

skill: A 2-year longitudinal study of dyslexic children. Journal of Special Education, 29, 255-275.

McInnis, P. (1981). Decoding Keys for reading success. New York: Walker Educational Book

Corporation.

Perfetti, C. A. (1985). Reading ability. New York: Oxford University Press.

Perfetti, C. A., Bell, L., & Delaney, S. (1988). Automatic phonetic activation in silent word reading:

Evidence from backward masking. Journal of Memory and Language, 27, 59-70.

Rack, J. P., Snowling, M. J., & Olson, R. K. (1992). The nonword reading deficit in develpmental

dyslexia: A review. Reading Research Quarterly, 27, 28-53.

Snowling, M. J., Hulme, C., Smith, A., & Thomas, J. (1994). The effects of phonetic similarity and list

length on children' s sound categorization performance. Journal of Experimental Child

Psychology, 58,160-180.

Stanovich, K. E. & Siegel, L. S. (1994). The phenotypic performance profile of reading disabled

children: A regression-based test of the phonological-core variable-difference model. Journal of

Educational Psychology, 86, 24-53.

Torgesen, J. K., Wagner, R., & Rashotte, C. A. (1997α). Prevention and remediation of severe reading

disabilities: Keeping the end at mind. Scientific Studies of Reading, 1, 7-234.

Vellutino, F. R., & Scanlon, D. M. (1987). Phonological coding, phonological awareness and reading

ability: Evidence from a longitudinal and experimental study. Merril-Palmer Quarterly, 33, 321-

363.

7

Vellutino, F.R., Scanlon, D. M., Sipay, E. R., Small, S. G., Pratt, A., Chen, R., & Denckla, M. B.

(1996). Cognitive profiles of difficult-to-remediate and readily remediated poor readers: Early

identification as a vehicle for distinguishing between cognitive and experimential deficits as basic

cues of specific reading ability. Journal of Educational Psychology, 88, 601-638.

8

1. Παιχνίδι με Όμοια Γράμματα

Δεξιότητα: Εξάσκηση των μαθητών στη

γραφοφωνημική αντιστοιχία

Επίπεδο: Α΄ δημοτικού

Διδακτικές συνθήκες: ατομικά και ομαδικά

Υλικά: Λευκό χαρτόνι, μαρκαδόροι.

Διαδικασία: Η δασκάλα φτιάχνει δύο σειρές των 10

γραμμάτων (ο αριθμός ποικίλλει

ανάλογα με το επίπεδο των παιδιών)

γράφοντας κάθε γράμμα σε μια κάρτα

από λευκό χαρτόνι. Ανακατεύει και στη

συνέχεια τοποθετεί τις κάρτες πάνω στο

τραπέζι ανάποδα, χωρίς να φαίνεται το

γράμμα, λέγοντας στους μαθητές: ότι θα

παίξουν ένα παιχνίδι στο οποίο θα

προσπαθούν να βρουν δύο όμοια

γράμματα. Ο μαθητής παίζει, επιλέγει

μια κάρτα την αναποδογυρίζει και λέει

το φώνημα του γράμματος. Στη συνέχεια

κάνει το ίδιο με μια δεύτερη κάρτα και

αν τα γράμματα είναι όμοια ο μαθητής

κρατάει τις κάρτες. Αν οι κάρτες δεν

είναι όμοιες ο μαθητής τις γυρνά ξανά

ώστε να μη φαίνεται το γράμμα, τις

ανακατεύει και συνεχίζει ο επόμενος. Αν

ο μαθητής δε γνωρίζει το φώνημα του

γράμματος το λέει η δασκάλα. Νικητής

είναι ο μαθητής με τις περισσότερες

9

κάρτες.

Δυνατότητες Εμπλουτισμού Η δραστηριότητα μπορεί να γίνει για

δίψηφα φωνήεντα και σύμφωνα,

συνδυασμούς, συλλαβές.

2. «Αρπάζοντας» Γράμματα

Δεξιότητα: Εξάσκηση στην αντιστοιχία φωνημάτων-

γραμμάτων γρήγορα και σωστά

Επίπεδο: Α΄ - Β΄ δημοτικού


Υλικά: Λευκό χαρτόνι, μαρκαδόροι, πάνινη

σακούλα, ρολόι με δείκτη για

δευτερόλεπτα.

Διαδικασία: Η δασκάλα φτιάχνει μια σειρά από

κάρτες γράφοντας σε κάθε μια ένα

γράμμα της αλφάβητου. (Ο αριθμός των

καρτών προσαρμόζεται ανάλογα με το

επίπεδο των μαθητών). Τοποθετεί

μερικές από τις γνωστές στο μαθητή

κάρτες στην πάνινη σακούλα και του

ζητά να βγάλει έξω μία-μία, όσες

περισσότερες κάρτες μπορεί. Ο μαθητής

πρέπει να αναγνωρίσει όσα περισσότερα

γράμματα μπορεί στη διάρκεια ενός

λεπτού. Αν ο μαθητής δε γνωρίζει το

φώνημα ενός γράμματος αφήνει πάλι την

κάρτα στη σακούλα και παίρνει και

10

άλλη. Το παιχνίδι σταματά όταν η

δασκάλα πει «stop» με το τέλος του

λεπτού. Νικητής είναι ο μαθητής που θα

έχει «αρπάξει» περισσότερες κάρτες ή

αν το παιχνίδι παίζεται ατομικά, ο

μαθητής έχει στόχο την επόμενη φορά

να «αρπάξει» περισσότερες κάρτες στη

διάρκεια του λεπτού.

Δυνατότητες Εμπλουτισμού Η ίδια δραστηριότητα μπορεί να γίνει

και για δίψηφα σύμφωνα, συμπλέγματα,

συλλαβές, αλλά και απλές λέξεις.

11

3. Ντεντέκτιβ

Δεξιότητα: Εξάσκηση στα δίψηφα σύμφωνα



Υλικά: Συρραπτικό, χρωματιστό χαρτί για

κατασκευή σελίδων, μαύρος και

κόκκινος μαρκαδόρος, κατάλογοι ή

περιοδικά, ψαλίδι, κόλλα, ντοσιέ.

Διαδικασία: Η δασκάλα γράφει ένα συνδυασμό

συμφώνων ή δίψηφο σύμφωνο στο πάνω

μέρος μιας σελίδας. Κατά τη διάρκεια

μιας προκαθορισμένης χρονικής

περιόδου, οι μαθητές ψάχνουν να βρουν

σε κατάλογους ή περιοδικά, εικόνες που

οι αντίστοιχες λέξεις τους αρχίζουν από

το συγκεκριμένο δίψηφο σύμφωνο ή τον

συνδυασμό συμφώνων. Στη συνέχεια

κολλούν τις εικόνες στην αντίστοιχη

σελίδα. Οι σελίδες συλλέγονται σ’ ένα

ντοσιέ.

Δυνατότητες Εμπλουτισμού Η ίδια δραστηριότητα μπορεί να γίνει αν

η δασκάλα ζωγραφίσει εικόνες που

περιέχουν τις λέξεις με τους

συνδυασμούς συμφώνων και τα παιδιά

γράψουν κάτω από τις εικόνες τις λέξεις

με τους συνδυασμούς που θέλει να

12

διδάξει.

13

4. Χρωματίζω Λίγο-Λίγο

Δεξιότητα: Εξάσκηση στη γραφοφωνημική

αντιστοιχία



Υλικά: Ζωγραφιά χωρίς χρώματα, μαρκαδόροι.

Διαδικασία: Η δασκάλα γράφει σε ένα χαρτί ένα

γράμμα και ζητά από το μαθητή να πει

“πως φωνάζει” το γράμμα αυτό. Στη

συνέχεια ο μαθητής πρέπει να βρει δύο ή

περισσότερες λέξεις που να αρχίζουν

από το ίδιο γράμμα. Αν ο μαθητής

απαντήσει σωστά τότε μπορεί να

χρωματίσει ένα μέρος της εικόνας που

επιλέγει ο ίδιος. Αν αποτύχει η δασκάλα

θυμίζει το φώνημα του γράμματος και η

διαδικασία επαναλαμβάνεται για

επόμενο γράμμα ως ότου η εικόνα

χρωματιστεί ολόκληρη.

Παράδειγμα:

μ κπ

14

Δυνατότητες Εμπλουτισμού Στην εικόνα που έχει επιλεχθεί ο

μαθητής μπορεί να χρωματίζει το τμήμα

εκείνο του οποίου η λέξη αρχίζει με το

αντίστοιχο γράμμα που έχει αναγνωρίσει

προηγουμένως.

15

5. Δημιουργώ τις Δικές μου Λέξεις


αντιστοιχία και στη δημιουργία

καινούριων λέξεων



Υλικά: Λευκό χαρτόνι, μαρκαδόροι, χαρτί,

μολύβι.

Διαδικασία: Η δασκάλα φτιάχνει μια καρτέλα από

χαρτόνι στην οποία γράφει την ίδια λέξη

δύο φορές. Η πρώτη λέξη γράφεται

ολόκληρη ενώ στην δεύτερη αφήνει ένα

κενό για ένα από τα γράμματα της λέξης.

Επίσης, σε μικρές κάρτες από χαρτόνι,

γράφει μια ομάδα από γράμματα.

Τοποθετεί την καρτέλα μπροστά στο

μαθητή. Ο μαθητής διαβάζει την πρώτη

λέξη και στη συνέχεια διαλέγει μια

κάρτα με ένα γράμμα και προσπαθεί να

φτιάξει μια καινούρια λέξη, βάζοντας το

γράμμα στη θέση του κενού. Διαβάζει τη

δεύτερη λέξη και αποφασίζει αν είναι

σωστή ή όχι. Η διαδικασία

επαναλαμβάνεται διαλέγοντας άλλο

γράμμα και ο μαθητής ξαναδοκιμάζει.

Όλες οι σωστές λέξεις γράφονται σε ένα

φύλλο χαρτί.

16


6. Κάρτες με Εικόνες





Υλικά: 7,5 Χ 22,5 cm κάρτες από χαρτόνι,

μαύρος μαρκαδόρος, μπογιές, μολύβι και

χαρτί.

Διαδικασία: Η δασκάλα γράφει το αρχικό φώνημα

μιας λέξης στο αριστερό μέρος μιας

κάρτας και ζωγραφίζει στο υπόλοιπο

μισό την αντίστοιχη εικόνα. Κόβει την

κάρτα στη μέση ώστε να δημιουργήσει

μια κάρτα παζλ.

Η δασκάλα λέει το φώνημα και ο

μαθητής επαναλαμβάνει. Στη συνέχεια η

δασκάλα επαναλαμβάνει τη λέξη της

εικόνας, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο

αρχικό φώνημα. Ο μαθητής ανιχνεύει το

γράμμα με το δάχτυλό του, λέγοντας

ταυτόχρονα και το φώνημά του. Γράφει

17

το γράμμα, προφέροντας το φώνημά

συγχρόνως. Στο τέλος ο μαθητής

καλείται να ενώσει τα δυο κομμάτια της

κάρτας παζλ.


18

7. Τροχός Γραμμάτων





Υλικά: Φανελοπίνακας, χαρτόνι, καρφί, ψαλίδι,

μαύρος μαρκαδόρος.

Διαδικασία: Η δασκάλα κόβει ένα χάρτινο κύκλο και

τον χωρίζει σε 8 ίσα μέρη. Γράφει σε

κάθε κομμάτι και από ένα γράμμα και

τοποθετεί στο κέντρο του κύκλου ένα

δείκτη μ’ ένα καρφί. Ο μαθητής στρίβει

το δείκτη και διαβάζει το αντίστοιχο

φώνημα. Κατόπιν ο μαθητής λέει μια

λέξη που αρχίζει από το φώνημα αυτό.

Παράδειγμα :

Δυνατότητες εμπλουτισμού: Η ίδια δραστηριότητα μπορεί να γίνει

βάζοντας στη θέση των γραμμάτων

συνδυασμούς συμφώνων, δίψηφα

φωνήεντα κ.λ.π.

19

20

8. Συμπληρώνω Ό,τι Λείπει

Δεξιότητα: Ακουστική διάκριση, εξάσκηση στη

γραφοφωνημική αντιστοιχία



Υλικά: Εικόνες ή σκίτσα αντικειμένων,

μαρκαδόροι, χαρτί Α4.

Διαδικασία: Η δασκάλα τοποθετεί στον πίνακα την

εικόνα ή το σκίτσο της λέξης που θέλει

να δουλέψουν. Από κάτω γράφει τη λέξη

παραλείποντας αρχικά ένα γράμμα. Στη

συνέχεια από κάτω γράφεται η λέξη

παραλείποντας δύο ή τρία γράμματα. Ο

μαθητής βλέπει την εικόνα, προσπαθεί

να διαβάσει τη λέξη και να εντοπίσει το

γράμμα που λείπει το οποίο και

συμπληρώνει.


21

9. «Αρχίζει – Αρχίζει»

Δεξιότητα: Ακουστικός διαχωρισμός ενός

φωνήματος



Υλικά: Εικόνες, χαρτόνι, μολύβι.

Διαδικασία: Η δασκάλα κολλά εικόνες σ’ ένα

χαρτόνι κυκλικά και στο κέντρο γράφει

το γράμμα από το οποίο αρχίζουν τα

αντικείμενα που δείχνουν μερικές από

αυτές. Ο μαθητής καλείται να ενώσει το

γράμμα με τα αντίστοιχα αντικείμενα

αφού πρώτα τα ονομάσει.


Δυνατότητες Εμπλουτισμού Η δραστηριότητα αυξάνει σε δυσκολία

όταν υπάρχουν εικόνες που ονομάζονται

με λέξεις που περιέχουν το γράμμα στην

αρχή ή στο τέλος τους.

22

10. Η Εφημερίδα μου

Δεξιότητα: Εξάσκηση στην αναγνώριση γραμμάτων

και στη σύνθεσή τους σε συλλαβές και

λέξεις



Υλικά: Εφημερίδες, περιοδικά, μαρκαδόροι,

ψαλίδι, κόλλα, λευκό χαρτί.

Διαδικασία: Η δασκάλα λέει στους μαθητές να

διαλέξουν μια σελίδα από την εφημερίδα

ή το περιοδικό και να κυκλώσουν

γράμματα ή συλλαβές που μπορούν να

διαβάσουν. Κάθε γράμμα ή συλλαβή την

κόβουν και την κολλούν σε ένα λευκό

χαρτί, προσπαθώντας να τις συνθέσουν,

ώστε να φτιάξουν λέξεις. Σύντομα θα

μπορούν να γεμίσουν τη σελίδα με

λέξεις που ξέρουν και σιγά-σιγά θα

μπορούν να φτιάξουν και απλές

προτάσεις, δηλαδή τη δική τους

εφημερίδα.

23

11. Αλυσίδες Γραμμάτων

Δεξιότητα: Εξάσκηση στην αντιστοιχία φωνημάτων-

γραμμάτων και στη σύνθεσή τους σε

συλλαβές και λέξεις



Υλικά: Λευκά χαρτόνια, ψαλίδι, μαρκαδόροι.

Διαδικασία: Η δασκάλα κόβει λωρίδες από λευκό

χαρτί (3Χ15cm) πάνω στις οποίες γράφει

τα γράμματα της αλφαβήτου. Τα παιδιά

χωρίζονται σε ομάδες και σε κάθε ομάδα

μοιράζονται λωρίδες με γράμματα. Η

δασκάλα λέει μια συλλαβή ή λέξη (την

ίδια ή διαφορετική για κάθε ομάδα) και

οι μαθητές της κάθε ομάδας επιλέγουν

τις σωστές λωρίδες γραμμάτων, ώστε

ενώνοντας τις άκρες τους να

σχηματίζουν κρίκους τον έναν ανάμεσα

στον άλλο και όλοι μαζί να φτιάχνου την

αλυσίδα της λέξης. Η κάθε ομάδα

βαθμολογείται ανάλογα με τις σωστές

προσπάθειές της.


24

Δυνατότητες Εμπλουτισμού Η δασκάλα μπορεί να χρησιμοποιήσει

και ψευδολέξεις (αφού ενημερώσει τους

μαθητές) θέλοντας να εξασκήσει

περισσότερο την ακουστική διάκριση

και την αντιστοιχία φωνημάτων -

γραμμάτων. Επίσης, η δασκάλα αντί να

πει τη λέξη μπορεί να δείξει την εικόνα

της. Με τον ίδιο τρόπο οι μαθητές

μπορούν να δημιουργήσουν ολόκληρες

προτάσεις αφήνοντας δύο συνεχόμενες

λευκές λωρίδες (κρίκους) ανάμεσα στις

λέξεις.

25

12. Το Τρενάκι

Δεξιότητα: Εξάσκηση στα δίψηφα σύμφωνα



Υλικά: Χαρτόνια, κάρτες, μαρκαδόρους, κόλλα,

ψαλίδι, πίνακας, χαρτί, εικόνες με λέξεις

που περιέχουν δίψηφα, δείκτης για

σημάδι.

Διαδικασία: Η δασκάλα κατασκευάζει ένα

σιδηρόδρομο από χαρτόνι και γράφει

δίψηφα σύμφωνα κατά μήκος της

γραμμής. Οι μαθητές προχωρούν ένα

τρενάκι κατά μήκος της γραμμής

λέγοντας συγχρόνως πως φωνάζει κάθε

δίψηφο σύμφωνο. Η δασκάλα ζητά από

τους μαθητές να εντοπίσουν λέξεις που

ξεκινούν από το νέο δίψηφο. Γράφει τις

λέξεις σε ένα μεγάλο χάρτινο πίνακα,

και οι μαθητές τις εικονογραφούν Στη

συνέχεια κολλούν τις ζωγραφιές τους

κάτω από τις λέξεις αυτές.

Παράδειγμα

μπ γκ ντ τσ τζ γγ

26

Δυνατότητες Εμπλουτισμού. Η ίδια δραστηριότητα μπορεί να γίνει

χρησιμοποιώντας τροχούς που περιέχουν

δίψηφα σύμφωνα. Η δασκάλα

ανακατεύει εικόνες από περιοδικά που

ξεκινούν από δίψηφα και οι μαθητές

πρέπει να βάλουν τις εικόνες σε ένα

χάρτινο πίνακα που έχει θήκες πάνω στις

οποίες είναι γραμμένα τα δίψηφα αυτά.

27

13. Οι Λέξεις Φιδάκια

Δεξιότητα: Εξάσκηση στο συγκερασμό φωνημάτων

και αποκωδικοποίηση απλών λέξεων



Υλικά: Λευκό χαρτόνι, μαρκαδόροι, χαρτί,

μολύβι.

Διαδικασία: Η δασκάλα σχεδιάζει σε ένα χαρτόνι δύο

φιδάκια. Στο πρώτο γράφει ένα γράμμα

κατά μήκος της κυματιστής γραμμής

(προτιμότερο φωνήεν ή συνεχές

σύμφωνο) και στο δεύτερο τα γράμματα

μιας απλής λέξης που να αρχίζει από το

ίδιο γράμμα που έγραψε στο πρώτο

φιδάκι. Η δασκάλα ζητά από το μαθητή

να πει το φώνημα του γράμματος (στο

πρώτο φιδάκι) παρατεταμένα ενώ

συγχρόνως θα ψηλαφίζει την κυματιστή

γραμμή. Στη συνέχεια ο μαθητής με τον

ίδιο τρόπο προσπαθεί να διαβάσει τη

λέξη στο δεύτερο φιδάκι παρατείνοντας

τα φωνήματα. Σε μια λευκή κόλλα η

δασκάλα γράφει την ίδια λέξη πάνω σε

μια ίσια μικρή γραμμή και ο μαθητής

διαβάζει τη λέξη σύντομα με κανονικό

τρόπο. Η διαδικασία επαναλαμβάνεται

και για άλλες λέξεις που αρχίζουν από το

28

ίδιο γράμμα πάνω σε φιδάκια που έχει

ζωγραφίσει η δασκάλα σε ένα φύλλο

εργασίας για το μαθητή.


29

14. Ανάλυση Λέξεων

Δεξιότητα: Εξάσκηση στην ανάλυση λέξεων σε

γράμματα



Υλικά: Εικόνες από περιοδικά, μαρκαδόροι,

χαρτί, μολύβι.

Διαδικασία: Η δασκάλα τοποθετεί τις εικόνες στον

πίνακα. Ο κάθε μαθητής διαλέγει μια

εικόνα που θέλει, λέει τη λέξη και στη

συνέχεια, λέει ένα-ένα τα γράμματα που

την αποτελούν. Συγχρόνως, γράφει τη

λέξη στον πίνακα ή στο χαρτί του. Αν ο

μαθητής δεν τα καταφέρει, η δασκάλα

γράφει τη λέξη στον πίνακα και μετά ο

μαθητής προσπαθεί να την αναλύσει

μαζί της.


Δυνατότητες Εμπλουτισμού Οι εικόνες που επιλέγονται μπορεί να

απεικονίζουν μια δραστηριότητα. Ο

μαθητής διατυπώνει μια απλή πρόταση

30

που περιγράφει την εικόνα και καλείται

να τη γράψει, επισημαίνοντας το

φώνημα κάθε γράμματος.

15. Αλήθεια ή Ψέματα

Δεξιότητα: Εξάσκηση στο συγκερασμό φωνημάτων

και στη σύνθεση τους σε λέξεις

(προϋπόθεση η γνώση της

γραφοφωνημικής αντιστοιχίας)



Υλικά: 4 χάρτινα ή μεταλλικά κουτιά, λευκό

χαρτόνι, μαρκαδόροι.

Διαδικασία: Η δασκάλα φτιάχνει κάρτες από χαρτόνι

με τα γράμματα που χρησιμοποιούνται

περισσότερο στις λέξεις. Οι κάρτες

μοιράζονται σε 4 κουτιά. Στο πρώτο και

τρίτο τοποθετούνται τα σύμφωνα και

στο δεύτερο και τέταρτο τα φωνήεντα. Η

δασκάλα λέει στα παιδιά ότι θα φτιάξουν

λέξεις χρησιμοποιώντας γράμματα που

βρίσκονται στα

κουτιά και μερικές από αυτές μπορεί να

τις έχουν ακούσει άλλα μερικές μπορεί

να είναι ψεύτικες. Ο μαθητής διαλέγει

μια κάρτα από το πρώτο κουτί και λέει

το φώνημα που αντιστοιχεί στο γράμμα

της κάρτας. Το ίδιο επαναλαμβάνει για

31

κάθε κάρτα που παίρνει και από τα

επόμενα 3 κουτιά. Στο τέλος ενώνει τα

γράμματα στη σειρά και λέει τα

φωνήματα που αντιστοιχούν σε αυτά,

διαβάζοντας συγχρόνως όλη τη λέξη. Η

δασκάλα ρωτά το μαθητή αν έχει

ακούσει ξανά τη λέξη αυτή και

αποφασίζουν αν είναι ψεύτικη ή

αληθινή. Ακολουθώντας την ίδια

διαδικασία οι μαθητές κάνουν μόνοι

τους λέξεις.


Δυνατότητες Εμπλουτισμού Για αρχάριους μαθητές η ίδια

δραστηριότητα μπορεί να γίνει σε

επίπεδο συλλαβών.

32

16. Ο Μαγικός Φάκελος

Δεξιότητα: Εξάσκηση στους συνδυασμούς

συμφώνων, ή στα δίψηφα σύμφωνα

Επίπεδο: Α΄ - Γ΄ δημοτικού


Υλικά: Άσπροι φάκελοι, κάρτες ευρετηρίου,

μαρκαδόροι, ψαλίδι.

Διαδικασία: Η δασκάλα παίρνει κάρτες ευρετηρίου

μικρότερες από ένα άσπρο φάκελο. Στη

μια πλευρά του φακέλου γράφει

συνδυασμούς συμφώνων που θέλει να

διδάξει. Κόβει τον φάκελο στην

μπροστινή του πλευρά όσο το μήκος των

καρτελών που έχει. Στις κάρτες είναι

γραμμένες συλλαβές που σχηματίζουν

λέξεις με τους συνδυασμούς των

συμφώνων. Καθώς μετακινεί η δασκάλα

την καρτέλα πάνω-κάτω, ο μαθητής

διαβάζει τις λέξεις που δημιουργούνται.


33

17. Το Παιχνίδι με τα Γράμματα

Δεξιότητα: Εξάσκηση στην αναγνώριση λέξεων που

αρχίζουν με συνδυασμούς συμφώνων ή

δίψηφα σύμφωνα



Υλικά: Χαρτόνι, πινέζες, μαρκαδόροι και

μπογιές.

Διαδικασία: Η δασκάλα κατασκευάζει μια μεγάλη

χάρτινη μπάλα ποδοσφαίρου. Κόβει

σχισμές στην μπάλα 5 εκατοστών

περίπου στο κέντρο της μπάλας με

απόσταση 2 εκατοστών ανάμεσά τους.

Κόβει λωρίδες πλάτους 4,5 εκατοστών

και μήκους 20 εκατοστών. Γράφει

συνδυασμούς συμφώνων σε μια λωρίδα

και σε μια άλλη γράφει τα υπόλοιπα

γράμματα των λέξεων που αρχίζουν με

τους συνδυασμούς που θέλει να διδάξει.

Οι λωρίδες με τους συνδυασμούς

τραβιούνται ανάμεσα στις σχισμές της

μπάλας και καθώς ένας συνδυασμός

σχηματίζει μια νέα λέξη ο μαθητής

διαβάζει τη λέξη δυνατά.


34

Δυνατότητες Εμπλουτισμού Η ίδια δραστηριότητα μπορεί να γίνει με

ένα μεγάλο ρολόι από χαρτόνι και ένα

δείκτη στο κέντρο του ρολογιού.

Γράφουμε συνδυασμούς δύο γραμμάτων

που έχουν ήδη διδαχθεί, γυρνά ο δείκτης

και ο μαθητής λέει κάθε φορά μια λέξη

από το συνδυασμό που δείχνει ο δείκτης.

35

18. Τροχός Λέξεων

Δεξιότητα: Εξάσκηση στη σύνθεση γραμμάτων σε

συλλαβές



Υλικά: Χαρτόνι, μαύρος μαρκαδόρος, ψαλίδι.

Διαδικασία: Η δασκάλα κόβει ένα χάρτινο κύκλο και

ένα χάρτινο παραλληλόγραμμο που

προσαρμόζεται στο κέντρο του πίσω

μέρους του κύκλου. Γράφει σύμφωνα

στην περίμετρο του κύκλου, επιλέγει και

γράφει τις κατάλληλες καταλήξεις στο

παραλληλόγραμμο. Η δασκάλα ζητά από

τους μαθητές να προφέρουν τις σωστές

συλλαβές καθώς το παραλληλόγραμμο

γυρνά γύρω από τον κύκλο.


36

Δυνατότητες Εμπλουτισμού Η ίδια δραστηριότητα μπορεί να γίνει με

συνδυασμούς δύο ή τριών αρχικών

γραμμάτων στο παραλληλόγραμμο και

κατάλληλες καταλήξεις στον τροχό των

λέξεων.

37

19. «Πάρε το Σωστό»

Δεξιότητα: Εξάσκηση στην αναγνώριση γνωστών

λέξεων

Επίπεδο: Α΄ - Στ΄

δημοτικού


Υλικά: Λευκά χαρτόνια, μαρκαδόροι

Διαδικασία: Είκοσι λέξεις (ο αριθμός των λέξεων

προσαρμόζεται ανάλογα με το επίπεδο

των μαθητών), οικείες στους μαθητές,

γράφονται από τη δασκάλα σε κάρτες

από λευκό χαρτόνι με μεγάλα ευκρινή

γράμματα. Όλες οι κάρτες με τις λέξεις

διαβάζονται αργά και παρουσιάζονται

από τη δασκάλα πριν αρχίσει το παιχνίδι.

Εννέα από τις κάρτες (ή λιγότερες

ανάλογα με το επίπεδο των μαθητών)

απλώνονται στο τραπέζι σε τρεις σειρές.

Η δασκάλα ή ένας ικανός μαθητής

διαβάζει μια λέξη από τις κάρτες στο

τραπέζι. Ο επόμενος μαθητής που έχει

σειρά στο παιχνίδι, αφού του δοθεί ένα

περιθώριο χρόνου 3-7 δευτερόλεπτα

πρέπει να δείξει τη σωστή κάρτα και αν

έχει επιλέξει σωστά να την κρατήσει. Η

κάρτα που λείπει αντικαθίσταται με μια

από αυτές που δεν έχουν χρησιμοποιηθεί

38

ακόμη. Στη συνέχεια η δασκάλα λέει μια

άλλη λέξη για τον επόμενο παίκτη ή ο

μαθητής που πήρε την τελευταία κάρτα

λέει τη νέα λέξη για τον επόμενο παίκτη

στη σειρά. Αν ένας μαθητής «χάσει» μια

λέξη, χάνει και τη σειρά του και η κάρτα

τοποθετείται στο τέλος των

αχρησιμοποίητων και συγχρόνως

αντικαθίσταται από μια άλλη. Ο παίκτης

που έχει τις περισσότερες κάρτες, όταν

χρησιμοποιηθούν όλες, είναι και ο

νικητής.

Δυνατότητες Εμπλουτισμού Για την αυτοδιόρθωση των μαθητών

είναι δυνατό στο πίσω μέρος κάθε

κάρτας να έχει κολληθεί και η εικόνα της

λέξης όπου είναι εφικτό. Ο μαθητής

ελέγχει την απάντησή του γυρνώντας

την κάρτα από πίσω. Το επίπεδο

δυσκολίας της δραστηριότητας

αυξάνεται όταν οι λέξεις που

χρησιμοποιούνται μοιάζουν οπτικά ή

ακουστικά π.χ.

μάτι μέλι

μαλλί

μήλο μαζί

λίμα

μύτη μετά

μέλισσα

39

20. Χρωματιστά Μπαλόνια

Δεξιότητα: Οπτική αναγνώριση λέξεων



Υλικά: Λευκά χαρτόνια, μαρκαδόροι.

Διαδικασία: Η δασκάλα κατασκευάζει κάρτες από

λευκό χαρτόνι και στη μια πλευρά

ζωγραφίζει ένα μπαλόνι το οποίο

χρωματίζει και δίπλα γράφει τη λέξη-

χρώμα που αντιστοιχεί στο χρώμα του

μπαλονιού. Στην πίσω πλευρά της

κάρτας γράφει μόνο τη λέξη-χρώμα.

Δείχνει στην κάρτα το μπαλόνι και ζητά

από το μαθητή να πει το χρώμα του. Στη

συνέχεια διαβάζει τη λέξη χρώμα και ο

μαθητής την επαναλαμβάνει. Η

δασκάλα γυρνά την κάρτα από την πίσω

πλευρά δείχνοντας μόνο τη λέξη-χρώμα,

χωρίς άλλο οπτικό ερέθισμα και ρωτά το

μαθητή ποια είναι η λέξη.


40

Δυνατότητες εμπλουτισμού: Η δασκάλα γράφει τη λέξη-χρώμα που

ήδη αναγνωρίζει ο μαθητής σε 6 κάρτες

και επιπλέον σε διάφορες κάρτες γράφει

άλλες λέξεις-χρώματα. Οι κάρτες

τοποθετούνται στο τραπέζι

ανακατεμένες και ο μαθητής πρέπει να

ξεχωρίσει μόνο τις κάρτες με τη γνωστή

λέξη-χρώμα.

Η δασκάλα κατασκευάζει μια απλή

σελίδα εργασίας σχεδιάζοντας πολλά

μπαλόνια σ’ αυτή. Σε κάθε μπαλόνι

γράφει και ένα χρώμα. Ο μαθητής πρέπει

να χρωματίσει σωστά μόνο τα μπαλόνια

που γράφουν τη λέξη-χρώμα που

αναγνωρίζει.

41

21. Χρωματιστές Λέξεις

Δεξιότητα: Οπτική αναγνώριση λέξεων και οπτική

μνήμη



Υλικά: Χαρτόνια, μαρκαδόροι, εικόνες.

Διαδικασία: Η δασκάλα κατασκευάζει κάρτες οι

οποίες έχουν στη μια πλευρά τη λέξη

που θέλει να διδάξει και στην άλλη έχει

τυπωμένη τη λέξη και την αντίστοιχη

εικόνα. Δείχνει στους μαθητές 5 κάρτες

με τις εικόνες και διαβάζει τις λέξεις

επισημαίνοντας πως αρχίζουν και πως

τελειώνουν. Οι κάρτες γυρνούν ανάποδα

ώστε ο μαθητής να βλέπει μόνο τις

αντίστοιχες λέξεις. Κάθε μαθητής τότε

«διαβάζει» μια από τις πέντε λέξεις

γυρνώντας ταυτόχρονα και την κάρτα

ανάποδα για αυτοδιόρθωση. Κερδίζει ο

μαθητής ο οποίος «διάβασε» τις

περισσότερες λέξεις.

Δυνατότητες εμπλουτισμού: Η ίδια δραστηριότητα μπορεί να γίνει με

λέξεις επιβίωσης π.χ. δηλητήριο,

κίνδυνος, έξοδος. Επίσης, με λέξεις στο

τέλος μπορούν οι μαθητές να φτιάξουν

μια ιστορία.

42

22. Ο Τροχός των Χρωμάτων




Υλικά: Λευκό χαρτόνι, μαρκαδόροι, μανταλάκια

χρωματιστά.

Διαδικασία: Η δασκάλα κατασκευάζει ένα κυκλικό

δίσκο από λευκό χαρτόνι και με το

μαρκαδόρο τον χωρίζει σε 6 κομμάτια

(όπως τα κομμάτια της πίτσας). Γράφει

μια λέξη-χρώμα σε κάθε κομμάτι. Στη

συνέχεια, ζητά από τους μαθητές να

βάλουν (ταιριάσουν) το κάθε μανταλάκι

ανάλογα με το χρώμα στη σωστή λέξη-

χρώμα με τη σειρά. Κερδίζει ο μαθητής

ή η ομάδα με τις περισσότερες επιτυχίες.

Παράδειγμα :

43

Δυνατότητες εμπλουτισμού: Η δραστηριότητα συνδέεται με τις

«χρωματιστές λέξεις».

44

23. Το Ψάρεμα




Υλικά: Χρωματιστά χαρτόνια, μαρκαδόροι.

Διαδικασία: Η δασκάλα αποφασίζει σε ποιες λέξεις

χρειάζεται οι μαθητές να εξασκηθούν.

Κόβει χρωματιστά χαρτόνια σε σχήμα

ψαριού και μέσα σ’ αυτά γράφει τις

λέξεις που έχει επιλέξει. Οι μαθητές

«ψαρεύουν» τις λέξεις που ξέρουν και

τις καρφιτσώνουν στον πίνακα. Αυτές

που δεν αναγνωρίζουν τις διαβάζουν με

τη δασκάλα αρκετές φορές έως ότου να

τις αναγνωρίζουν με ευκολία. Κερδίζει ο

μαθητής που αναγνώρισε τις

περισσότερες λέξεις.

Παράδειγμα

45

24. Κόβω και Κολλώ




Υλικά: Χαρτόνια, μαρκαδόροι, εικόνες, κόλλα.

Διαδικασία: Η δασκάλα γράφει σε κάρτες από λευκό

χαρτόνι, λέξεις που ο μαθητής έχει

διδαχθεί. Επίσης, κατασκευάζει

μεγαλύτερες καρτέλες από λευκό

χαρτόνι και κολλά ή ζωγραφίζει πάνω σ’

αυτές τις αντίστοιχες εικόνες των

λέξεων. Ο μαθητής καλείται να κόψει τη

σωστή λέξη και να την κολλήσει κάτω

από την αντίστοιχη εικόνα.

Λαγός άλογο τηλέφωνο

46

Δυνατότητες εμπλουτισμού: Η ίδια δραστηριότητα μπορεί να γίνει με

απλές προτάσεις (αντί για λέξεις) και τις

αντίστοιχες εικόνες

47

25. Ξεχωρίζω τη Σωστή Λέξη


Επίπεδο: Α΄ - Γ΄ δημοτικού


Υλικά: Χαρτόνια, μαρκαδόροι, εικόνες.

Διαδικασία: Η δασκάλα κόβει μια κάρτα από χαρτόνι

όπου γράφεται η πρότυπη λέξη που θέλει

να διδάξει και δίπλα κολλά την

αντίστοιχη εικόνα. Σε μια άλλη καρτέλα

από χαρτόνι γράφει την ίδια λέξη

ανακατεμένη με άλλες που μοιάζουν

οπτικά. Ο μαθητής πρέπει να βρει την

πρότυπη λέξη, να την παρατηρήσει και

στη συνέχεια να την κυκλώσει στην

καρτέλα ξεχωρίζοντάς την ανάμεσα στις

άλλες.


Δυνατότητες εμπλουτισμού: Η καρτέλα με τις λέξεις μπορεί να έχει

την ακόλουθη μορφή: Δίπλα σε κάθε

λέξη να υπάρχει ένα τετραγωνάκι κενό

όπου ο μαθητής θα πρέπει να σημειώνει

με ένα ! τη σωστή λέξη.

μαλλί μέλι μέρα

μιλάω λίμα λάμα

νερόρόδα φρένονερό έρανος

48

26. Ψάχνω για Συλλαβές

Δεξιότητα: Συλλαβική ανάλυση λέξεων



Υλικά: Χαρτόνια, μαρκαδόροι.

Διαδικασία: Η δασκάλα γράφει σε μια καρτέλα από

χαρτόνι τη λέξη, συνήθως δισύλλαβη,

που θέλει να διδαχτούν τα παιδιά και

δίπλα κολλά την αντίστοιχη εικόνα.

Επίσης, κατασκευάζει μια καρτέλα από

χαρτόνι όπου γράφονται λέξεις που

περιέχουν την πρώτη και δεύτερη

συλλαβή της πρότυπης λέξης. Ο μαθητής

πρέπει να δει την πρότυπη λέξη, να την

παρατηρήσει και να κυκλώσει τις δύο

συλλαβές στις λέξεις της καρτέλας.


σάκαθάλασσα βάρκασαλάμι κανάταμασάω κόκαλο

49

Δυνατότητες Εμπλουτισμού Στην καρτέλα μπορούν να γραφούν αντί

για λέξεις συλλαβές και ανάμεσα σ’

αυτές, ο μαθητής να κυκλώσει τις δύο

συλλαβές της πρότυπης λέξης.

μήλομε μη μα λο κολι κα ζα κε βο λο μι με μη

50

27. «Ο Αυτούλης και η Αυγούλα»

Δεξιότητα: Εξάσκηση στην ανάγνωση και

κατηγοριοποίηση λέξεων που περιέχουν

ή αρχίζουν από αυ και ανάλογα

προφέρονται αφ και αβ

Επίπεδο: Α΄ - Στ΄

δημοτικού


Υλικά: Πολύχρωμα χαρτόνια, μαρκαδόροι,

ψαλίδι, πινέζες.

Διαδικασία: Η δασκάλα κόβει δύο «σπίτια» από

ανοιχτόχρωμα χαρτόνια και τα

στερεώνει στον πίνακα ή στο

φανελοπίνακα. Ζωγραφίζει τις φιγούρες

δύο παιδιών, ενός αγοριού του Αυτούλη

και ενός κοριτσιού της Αυγούλας και τις

τοποθετεί δίπλα από το κάθε σπίτι. Έτσι

θα υπάρχει το «σπίτι του Αυτούλη» που

θα έχει λέξεις με αφ και το «σπίτι της

Αυγούλας» που θα έχει λέξεις με αβ. Η

δασκάλα γράφει λέξεις σε κάρτες από

λευκό χαρτόνι που αρχίζουν ή περιέχουν

αυ και που προφέρονται αφ και αβ και

τις ανακατώνει. Οι μαθητές χωρίζονται

σε δύο ομάδες. Κάθε μαθητής εναλλάξ

από κάθε ομάδα σηκώνεται, παίρνει μια

κάρτα τη διαβάζει και την τοποθετεί

ανάλογα στο «σπίτι του Αυτούλη» ή στο

51

«σπίτι της Αυγούλας». Οι μαθητές της

αντίπαλης ομάδας αποφασίζουν για το

αν ο παίκτης διάβασε σωστά ή όχι και

κέρδισε βαθμό. Κερδίζει η ομάδα που θα

έχει συγκεντρώσει τους περισσότερους

βαθμούς όταν θα έχουν τοποθετηθεί όλες

οι κάρτες.


Δυνατότητες εμπλουτισμού Η δασκάλα ζωγραφίζει και τυπώνει τα δύο

σπίτια του «Αυτούλη» και της «Αυγούλας» σε

χαρτί Α4 και ζητά από τους μαθητές, ο καθένας

στο δικό του έντυπο, να γράψουν όσες

περισσότερες σωστές λέξεις μπορούν σε κάθε

σπίτι. (Ατομική εργασία). Η ίδια δραστηριότητα

μπορεί να γίνει για τις λέξεις που έχουν ευ και

προφέρονται εφ και εβ με του σπίτι του π.χ.

Ευτύχιου και της Ευγενίας. Η δραστηριότητα

μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για γράμματα που

συγχέονται επειδή μοιάζουν ακουστικά π.χ.

αυτό

ναύτης

αυτί

αυτή

αυγό

αυγή

αυλή

κραυγή

Λάθος

Θέλω

Φανέλα

Θεός

Θόλος

Λόφος

Φόλα

Φιλώ

Θάθελα

Φέτος

Φελός

52

28. Πολύχρωμες Λέξεις

Δεξιότητα: Να διδαχθούν οι μαθητές την έννοια των

προθεμάτων και των καταλήξεων, πώς

να τα διαβάζουν και να τα γράφουν

χρησιμοποιώντας πρακτικά βοηθήματα

Επίπεδο: Γ΄ - Στ΄ δημοτικού


Υλικά: Μαρκαδόροι διαφόρων χρωμάτων,

λευκά χαρτόνια, ψαλίδι.

Διαδικασία: Η δασκάλα διαμορφώνει μια λίστα από

λέξεις με προθέματα και καταλήξεις για

την εξάσκηση των μαθητών. Οι λέξεις

γράφονται σε κάρτες από λευκό χαρτόνι

αλλά τα προθέματα, η ρίζα κάθε λέξης

και οι καταλήξεις γράφονται με

διαφορετικό χρώμα ώστε να ξεχωρίζουν.

Με αυτόν τον τρόπο οι μαθητές

βοηθιούνται να ξεχωρίσουν τα μέρη της

λέξης, όπως υποδεικνύονται από τα

διαφορετικά χρώματα. Μέσα από την

εξάσκηση σε πολλές παρόμοιες λέξεις οι

μαθητές κατακτούν και την έννοια των

προθεμάτων, των καταλήξεων αλλά και

πόσο αυτά αλλάζουν την έννοια της

ρίζας της λέξης. Σιγά-σιγά τα χρωματικά

ερεθίσματα ατονούν και στο τέλος

παύουν να υπάρχουν.

53


Ξεβιδωμενο

ς

Ξεριζωμένο

ς

Δυνατότητες Εμπλουτισμού Α) Μια επιπλέον πρόταση για την εξάσκηση

στα προθέματα και τις καταλήξεις είναι να

γραφούν οι λέξεις σε κάρτες από λευκό χαρτόνι,

αλλά να διπλώνεται η κάρτα μετά τα προθέματα

και πριν τις καταλήξεις. Φυσικά τα προθέματα

και οι καταλήξεις γράφονται στο πίσω μέρος της

κάρτας ώστε οι μαθητές να μπορούν εύκολα να

τα ξεχωρίσουν από τη ρίζα της λέξης π.χ.

54

Β) Η ίδια δραστηριότητα μπορεί να

χρησιμοποιηθεί για την εξάσκηση γενικά των

μαθητών στην ανάγνωση του μεσαίου τμήματος

των λέξεων, μεγεθύνοντας αυτά τα γράμματα

περισσότερο από τα άλλα ή χρωματίζοντάς τα

έντονα.

έτοιμος

Documents

ΑΠΟΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΕΥΧΕΡΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗ1grpe.ser.sch.gr/APOKVDIKOPOIHSH EYXERHS ANAGNVSH.pdf · στη γραμματική ή στην κατανόηση