: استاد

دکتر احمد ورزشکار

تلخیص و تهیه : اسالید

حامد رضازاده

1390پاییز

.............................................................................

....................................................................

........................................ ..........

هو العلیم و هو الحکیم

خالصه ای بر کتاب تئوری های سازمان و مدیریت

از تجددگرایی تا پساتجددگراییتالیف دکتر حسین رحمان سرشتجلد اول : دوران تجدد گرایی ، مدرنیزم

فهرست:مبانی نظریه های سازمان و مدیریت از دیدگاه اسکات1(ماکس وبر و بوروکراسی2(هنری فایول و مدیریت عمومی و صنعتی3(سازماندهی کار از دیدگاه فرانک و لیلیان گیلبرت4(هربرت سایمون:رفتار اداری و تصمیم5(جیمز جی مارچ:ابهام و تصمیم گیری در سازمان6(ویکتور وروم و شیوه های تصمیم گیری هنجاری7(سی نورث کنت پارکینسون 8(الوین گلدنر و جلوه های مختلف بوروکراسی9(

نارسایی های بوروکراسی10(چستر بارنارد و نظام تعاون11(امیتای اتزیونی و ساختار کنترل سازمان12(

فهرست:آلفرد دی چندلر و رابطه ساختار با راهبرد (13الیورایی ویلیامسن و سازمان های اقتصادی( 14ریمونPد ایی مPایلز و چPارلز سPی اسPنو و تطPابق،شکسPت و ( 15

مشاهیرکریسPتوفر بPارتلت،سPومانترا گوشPال و مPدیریت در فراسPوی ( 16

مرز هاتام برنز و نظام های ماشینی و زنده( 17پل الرنس و جی لورش و رویکرد اقتضایی( 18جون وودوارد و اثر تکنولوژی بر ساختار سازمانی( 19جمیز دی تامپسون و هماهنگی درونی و بیرونی سازمان( 20ماری پارکر فالت( 21درک پیو ،گروه استن و محاسبه عناصر ساختار سازمانی( 22گیرت هافستید و آثار فرهنگ( 23میشل کروزییر و بازی قدرت در سازمان( 24

فهرست:

چارلز هندی و خدایان مدیریت (25

هاری براورمن و بحث فرایند کار( 26

دیوید سیلورمن و عمل سازمانی( 27

اندرو پتیگروو و دگرگونی راهبردی در سازمان( 28

پیتر سنگه و یادگیری سازمانی( 29

مبانی نظریه های سازمان و مدیریتنکPرده بجPا نPا کPنیم،ادعPایی قلمPداد سPازمانی جامعPه را حاضPر قPرن اگPر ایم.بنگPاه هPای تولیPد و توزیPع کPاال،موسسPه هPای تPامین خPدمات،موسسPه هPای اوقPات گذرانPدن و تPامین سPرگرمی ملی،ارتباطPات،مراکPز فرهنPگ پاسPدار فPراغت همگی از ره آوردهPای جهPان پیچیPده امPروز مPا هسPتند.به قPول پارسPونز جامعPه- شPناس معPروف امریکPایی،در جامعPه چنPدین وجهی و پیچیPده امPروز ایجPاد سPازمان هPا راه اصPلی تحقPق- پPذیر سPاختن خواسPته هPا و نیPل بPه هPدف هPایی اسPت کPه آدم هPا بPه تنهPایی نمی تواننPد بPه آنهPا برسPند.در واقPع بPه وجPود آمPدن سPازمان هPایی کPه فهرسPت اجمPالی آنهPا عرضPه شPد،شPاهدی بPر اثبPات

ادعای پارسونز است.

یافت.غلبPه تPوان نمی باشPد فاقPد سPازمانی کPه جPایی اثPر حاضPر،تقریبPا در سPازمان هPا بPر همPه شPئون زنPدگی مPا یPک دلیPل اهمیت آنهاست.سPی رایت

خPود نسPبت بPه ظهPور گPروهی از »قدرتمنPدان 1956میلPز ضPمن نوشPته هPای شPاخص«هشPدار میدهد.بPه عقیPده او قPدرت این گPروه از پسPت هPای حساسPی تنیPده سPازمان هPای دولPتی،نظPامی و ایشPان در سلسPله مPراتب در هم کPه شPرکت هPای بPزرگ خصوصPی در اشPغال دارنPد،ناشPی می شPود.در همPان ایPام بهنگPام کPردن نظریPه هPای آلمPان مشPغول مPرور و رالPف دارنPدروف کPه در مارکسیسPتی بPود،مصPرانه مPدعی شPد کPه دیگPر مPالکیت ابPزار،سPاختار طبقPاتی را نمی سPازد و قPدرت در عمPل در اختیPار کسPانی کPه جایگPاه هPا و پسPت هPای

حساس سازمانی را دراشغال دارند،است.

زنPدگی شPئون کلیPه در تقریبPا هPا سPازمان افPزایش منفی هPای آمPد پی اجتماعی موضوع دیگر انتقاد های مطروحه است.

مبانی نظریه های سازمان و مدیریتدار سPPاختن،برنامPPه عقالیی بPPرای ای وسPPیله عمPPدتا هPPا سازمان کPردن،پیچیPده،قانونمنPد،کPارا و منظم تPر کPردن و تحت کنPترل متخصPص قPرار

دادن کلیه جنبه های زندگی ما هستند.از دیدگاه روزاکجامعPه غPربی تحت تPاثیر فن سPاالری،علمی تPرین جوامPع می شPود.با این وجPود آدم هPای سراسPر جهPان توسPعه یافتPه چPون انسPانهای مسPخ شPده،هPر روز سرگشPته تPر از روز پیش،زنPدانیان دژهPای دسPت نیPافتنی کPه در آنهPا فن آوران اسPرارآمیز بPا سرنوشPت آنPان بPه بPازی مشPغولند

خواهد بود.

گلنان نیز همچون روزاک فن ساالری را مذموم می شمرد.او می گوید:سPاختن منحصPر دنیاهPای و هPا خویشPتن دوگPانگی بPه سPاالری فن

احساسات به درون و وسیله و ابزار بودن در بیرون دامن می زند.

فرگوسن انتقادهای خود را صریح تر بیان می کند:هPای بنیPان بPه بوروکراتیPک بPاوری و سPرمایه سPازمانی هPای شکل همیشPPگی اسPPتثمار هPPای الگPPو کننPPده احیPPا کPPه ای سPPلطه هستند.اسPتحکام می بخشPد و این الگوهPای اسPتثمارگری دقیقPا همPان هPایی کPه طرفPداران حقPوق زن بPرای مبPارزه بPا آنهPا قیPام کردنPد بPه

شمار می آیند.

سPوء آثPار سPوی بPه را هPا نظPر کPه کسPانی از منتقPدین این سPان بدین سPاختارهای سPازمانی بPر جسPم و جPان اعضPای سPازمان جلب می کنPد،حمPایت

می کنند.از خود بیگانگی،خوش خدمتی و جلوگیری از رشد

مبانی نظریه های سازمان و مدیریتو معمPولی هPای زنPدان پیامPدهای از فقPط دیگPر افPراد شخصPیت عادی بازداشPتگاه هPا اسPرای جنگی نیسPت.این پیامPد هPا را بایPد عPواقب و آثPار همPه

انواع سازمان ها به حساب آورد.

مطالعPه عمیPق انتقادهPای وارده بPه سPازمان هPا افPق هPای جدیPدی پیش روی مPا بPرای را منفی ابعPاد و اسPتفاده بPرای را مثبت هPای جنبPه و گسPتراند می اجتنPاب می آموزد.سPازمان هPا عالوه بPر اینکPه وسPیله هPایی بPرای دسPت یPابی بPه هPدف هPای گونPاگون و شPاید منشPا تعPداد زیPادی از مشPکالت مPا هسPتند،اثPری دیگPر ظریفPتر آثPار از تPاثیر دارنPد.این مPا زنPدگی جمعی بPر افPزا هم چشPم

وعموما ناشناخته است،اما می تواند پی آمد های عمیقی داشته باشد.

سازمان هPا هماننPد رسPانه هPا بیPانگر»مPای توسPعه یافتPه«هستند.سPازمان هPا می تواننPد تحقPق هPدف هPایی را کPه بPرای هPر فPرد انسPانی دور از دسPترس هسPتند ماننPد ایجPاد بPرج هPا و آسPمان خPراش هPای بPزرگ،سPاختن سPد هPا،پیPاده کPردن انسPان روی کPره مPاه،امکPان پPذیر کننPد.اما بPذل توجPه خPاص بPه آنچPه بPودن وسPیله دلیPل بPه کPه عمیقی آثPار توانPد دهPد می انجPام می سPازمان

سازمان و چگونگی عینیت یافتن کار سازمانی به وجود می آیند مخفی کند.

یPا وسPایل بPاعث می شPوند وقPتی می گPوییم سPازمان هPا بPه عنPوان وسPیله کاالهPا و خPدمات بPه صPورتی دور از انتظPار تولیPد شPوند و گPاهی حسPاب هPا را بPه جPای محصPوالتی ملمPوس می نشPانند،در واقPع بPه تPاثیر بنیPادی و اساسPی این حPتی دهیم.امPا می گPواهی خPود اعضPای تPک تPک فعPالیت بPر سPازمان بPر آثPار سPازمان انPواع اهمیت بیPانگر توانPد نمی و گویPا هم توضPیح روشPن

اعضای تشکیل دهنده آن باشد.

مبانی نظریه های سازمان و مدیریتبPر اگPر مPا سPازمان هPا ترتیبPاتی مPوثر یPا زمینPه –چینش هPا و را فقPط متن

اعمPال افراد-ببیPنیم بPه اهمیت آنهPا در زنPدگی خPود پی نخPواهیم برد.بPه قPول کPولمن سPازمان هPا را بایPد در جPای خPود بPازیگران،یPا اشPخاص جمعی)نPه جمPع تواننPد می هم هPا آورد.سPازمان شPمار بPه شPرکتی اشPخاص اشPخاص(یPا بPه مصPرف رسPانند،قراردادهPایی را منعقPد انجPام دهنPد،منPابعی را اقPداماتی

سازند و صاحب دارایی هایی باشند.

جرج هومPان بPا بیPان جملPه زیPر در واقPع ارزش مطالعPه سPازمان هPا را بPرای علوم اجتماعی خاطر نشان می- کند:

واقعیت این اسPت کPه در جامعPه نPوین امPروز سPازمان هPا و مجموعPه هPای رسPمی بPزرگ انسPانی،ظهPور و توجیPه گPرایش هPا و تمPایالت موجPود در

کلیه گروه های انسانی است.

با گفتن اینکPه سPازمان هPا گPرایش هPا و تمPایالت موجPود در کلیPه گPروه هPای انسPانی را مجسPم می سPازند بPه اینکPه سPازمان هPا زمینPه گسPترده ای بPرای جامعPPه- ماننPPد اجتمPPاعی اساسPPی و گونPPاگون هPPای فراینPPد تحقیPPق پPذیری،ارتباطPات،رتبPه بنPدی،شPکل گPیری هنجارهPا،اعمPال قPدرت،هPدف گPذاری و دسPتیابی بPه هPدف را فPراهم می اورند.مطالعPه سPازمان هPا می توانPد دانش پایPه ای در زمینPه هPای جامعPه شناسPی را از طریPق بPاال بPردن شPناخت مPا از فراینPد هPای اجتمPاعی عمPومی کPه در سPاختار هPای اجتمPاعی متمPایز عمPل می کننPد افPزایش دهPد.با توجPه بPه شPناختی کPه بPا این مطالعPه از محیPط اطPراف خPود بPه دسPت می آوریم و بPر زنPدگی مPا اثPری بسPزا دارد،انجPام این مطالعPات

ارزشی بیش از قیمتی که گذراندن چند واحد درسی دارد،پیدا می کند.

مبانی نظریه های سازمان و مدیریتسازمان ها زمینه هایی برای تحقیق:

سازمان هPا عالوه بPر اینکPه بPه عنPوان یPک حPوزه تخصصPی تحقیPق در رشPته پPژوهش هPا و بPه عنPوان کPانون جامعPه شناسPی مطPرح هسPتند جایگاهشPان توجPه قPرار گرفتPه بPه صPورتی فزاینPده مPورد ای آمPوزش هPای میPان رشPته بعنPوان زمینPه هPایی از کی تPوان گفت سPازمان هPا بطPور دقیPق اسPت.نمی بPرای مطالعPه مطPرح شPدند امPا بPا اطمینPان می تPوان گفت کPه سPازمان هPا بPه

1904عنPوان یPک قلمPرو مشPخص تحقیPق در قلمPرو جامعPه شناسPی تPا قبPل از و 1947و1946مPورد توجPه نبPوده اند.شPاید بتPوان ترجمPه آثPار مPاکس وبPر در

مبPداء 1949تPا حPدودی ترجمPه تجزیPه و تحلیPل »بوروکراسPی«میشPل را در جPدی- شPدن مطالعPه سPازمان هPا بPه عنPوان زمینPه هPای قابPل طPرح در رشPته هPای جامعPه شناسPی بPه شPمار آورد.جامعPه شناسPان اولین کسPانی بودنPد کPه بPه تئPوری پPردازی و آزمPون نظریPه هPای مربPوط بPه سPاختار و عملکPرد سPازمان

هایی که به عنوان سازمان مطرح هستند مبادرت ورزیدند.

همگرایی و واگرایی در پژوهش های سازمانی:

از بسPیاری کPانون جاذبPه،توجPه یPک بPه عنPوان هPا ویPژگی مشPترک سPازمان پژوهشPگران را بPه خPود جلب و در خPود متمرکPز کPرده اسPت.با این حPال پایPه هPای متعPدد پراکنPدگی توجPه عPده ای دیگPر از تحلیPل گPران سPازمان هPا نبایPد هPای هPا،نPا همسPانی عالقPه میPان سPازمان هPای گرفتPه شPود.تفاوت نادیPده منشPاء تحلیPل و تجزیPه میPان سPطوح موجPود هPای اختالف و پژوهشPگران پراکنPدگی اذهPان تحلیPل گPران و بPذل توجPه آنPان بPه جنبPه هPای متفPاوت سPازمان

ها بوده است.

مبانی نظریه های سازمان و مدیریتگوناگونی سازمان ها:

گونPاگونی سPازمان هPا بPه لحPاظ برخPورداری از انPدازه هPا و شPکل هPای متفPاوت چشPم افPزا است.سPازمان هPای بسPیار بPزرگ واقعPا غPول پیکPر هسPتند ولی بPه هPر حPال تعPداد سPازمان از بسPیاری در اینکPه در امPا کنPد می تعPیین سPازمانی مرزهPای تعریPف را بPزرگ هPای کشPورها واحPدهای نظPامی بزرگPترین واحPد هPای سPازمانی در جامعPه امPروز هسPتند،تردیPدی نیست.سPازمان هPای نظPامی بسPیار بPزرگ هم وجPود دارنPد.مثل جPنرال موتPورز بPه عنPوان

نفPر را در 775000،در حPدود1990تولیPد کننPده بPا سPابقه انPواع خPودرو در جهPان در سPال اسPتخدام داشPت و شPرکت معPروف ارتباطPات )اتی و تی(قبPل از کوچPک سPازی سPازمان بPا مPوفقیت نبایPد را بPود.بزرگی سPازمان هPا دار از سPه میلیPون سPهام پاسPخگوی بیش بPا تعPداد مPترادف قPرار داد.شPاید در مقطعی از دوره عمPر صPنعت،بPزرگی سPازمان کPه متضPPمن توانسPPت می شPPد می سPPنجیده آن تولیPPد ظPPرفیت یPPا کارکنPPان مPوفقیت)بقPا،سPوددهی(باشPد.اما ایجPاد ارتبPاط بین انPدازه و مPوفقیت سPازمان در آسPتانه ورود بPه دوران فPرا صPنعت،نPا معقPول بPه نظPر می رسPد.تجدید سPاختار،کوچPک سPازی و تقلیPل نPیروی کPار از اولPویت- هPای سPازمان هPای عظیم الجثPه در سPال هPای اخPیر بPوده اسPت.به گPواهی تجربیPات مکتسPبه سPازمان هPای بهPر ه ور و نPوآور،از نظPر انPدازه غالبPا کوچPک یPا متوسPط بPوده اند.انPدازه هPای متفPاوت تنهPا وجPه اختالف سPازمان هPا نیسPت.تعلق سPازمان هPا بPه بخش هPای مختلPف،برخPورداری آنهPا از سPاختارهای ناهمسPان،کPاربری یPا نPا متجPانس از دیگPر وجPوه بPه محیPط هPای آنهPا بPاالخره وابسPتگی آنهPا و سPرمایه- بPری

افتراق آنها به شمار می آید.

تفPاوت بPارز سPازمان هPا را در تعPداد سلسPله مPراتب آنهPا می تPوان متجلی دید.سPاختارهای سPاختار ای(یPا سPاختارهای)شPبکه بPه اخPیر سPالهای کنPترل.در و اختیPار،مسPولیت

های)اتحادیه ای(که میان سازمان های رسما

مبانی نظریه های سازمان و مدیریتمسPتقل پیونPد هPایی مشPارکت جویانPه ایجPاد می کنPد و بPه آنهPا اجPازه می دهنPد فوایPد سPریع(از واکنش بPودن)مثال کوچPک مزایPای از اسPتفاده عین در بPزرگی)مثال مقیPاس اقتصPادی(برخPوردار شPوند توجPه زیPادی می شPود.چنان کPه اشPاره شPد بPرخی از سPازمان هPا سPرمایه بPر هسPتند ومنPابع زیPادی بPرای خریPد ماشPین- آالت و خودکPار کPردن فراینPد هPا تولیPد بPه مصPرف می رسPانند.برخی دیگPر بPر روی )سPرمایه انسPانی( سPرمایه گPذاری سPنگینی می کننPد.آنها پس از جPذب افPرادی بPا صPالحیت هPای بسPیار بPاال زمینPه آمPوزش- هPای تخصصPی آنPان را بPه خPوبی فPراهم می آورنPد.و بPا تالشPی بسPیار زیPاد و بکPار بPردن تPدابیری بPا هزینPه کPه هPایی انتقPال تخصPص بPه نسPبت را کارکنPان خPود این اصPولی سPازمان هPای متبPوع کسPب کPرده انPد بی دلیPل می سPازد.برخی سPازمان هPا اکPثر افPرادی را کPه می تواننPد بPدون هیچ گونPه آمPوزش خPاص و بPا تکیPه بPر تجربیPات قبلی از ابتPدا کلیPه فعPالیت هPای شPرکت را انجPام دهنPد،اسPتخدام می کنند.بعضPی دیگPر انجPام قسPمت اعظم کPار سPازمان-حتی مPدیریت رده هPای دلیPل دیگPر می سPپارند.دیگر هPای بPه سPازمان قPراردادی را طی آن بPاالی تفPاوت سPازمان هPا بPا یکPدیگر اینسPت کPه آنهPا بPا محیPط هPای پPیرامون خPاص

خود ارتباط برقرار کرده یا از محیط های مربوط استفاده می کنند.

بدون بPذل توجPه دقیPق بPه نظPام اعتقPادی حPاکم بPر اسPتخدام هPا و بPدون درک بخش میPان رابطPه و خPانواده هم هPای بنگPاه بPا بنگPاه یPک ارتبPاط صPحیح خصوصPی و دولPتی بPه سPادگی نمی تPوان بPه درک قابPل قبPولی از پیونPدهای شPرکت هPای خصوصPی و دولPتی نایPل آمPد.این نPوع تحقیقPات میPان فPرهنگی بPه

درک تفاوت های فاحش میان سازمان ها کمک شایانی می کند.

مبانی نظریه های سازمان و مدیریتعالقه های گوناگون:

عالوه بPر تفPاوت هPای سPازمان هPا،تفPاوت هPای میPان عالقPه هPا،سPوابق آموزشPی،و محیPط کPار پژوهشPگران منشPاء تفPارق مطالعPات سPازمانی بPوده اسPت.چنانچه قبال هم اشPاره شPد رشPته هPای محققPان بPا نPوع سPازمان- هPایی کPه بPرای مطالعPه انتخPاب احPزاب مPورد در تحقیPق سیاسPی علPوم اسPت.محققان بPوده مربPوط انPد کPرده سیاسPی و سPاختار هPای اداری دولPتی را برگزیPده انPد،اقتصPاد دان هPا بPر بنگPاه هPای تجPاری تاکیPد داشPتند،جامعPه شناسPان مطالعPه سPازمان هPای غPیر انتفPاعی و سPازمان هPای درگPیر در رفPاه و کنPترل هPای اجتمPاعی را بPه مطالعPه دیگPر سPازمان هPا تPرجیح جوامPع در اداری هPای نظPام ای مقایسPه مطالعPه هPا شPناس مPردم و انPد داده بPدوی،اسPتعمار شPده و جوامPع در حPال توسPعه را وجهPه همت قPرار داده انPد.در واقPع پژوهشPگران بنPا بPه رشPته هPای خPود،مطالعPه جنبPه ای خPاص از یPک پدیPده را مPورد تاکیPد قPرار می دهند.آنچPه بPه این تقسPیمات بPرش عرضPی می زنPد وجPه تفPارق کلی پژوهشPگران سPازمانی اسPت.در واقPع گPروهی از پژوهشPگران بPه تحقیقPات بنیPادی و بPرخی دیگPر بPه تحقیقPات کPاربردی دسPت می زننPد.برخی ازمطالعPات،تشPریح ویPژگی هPا و روابPط سPازمان هPا را صPرفا بPه منظPور ایجPاد شPناختی بهPتر از مPاهیت و عملکPرد آنهPا آمPاج قPرار می دهند.بعضPی دیگPر از تحقیقPات،دانش را بPرای حPل مسPایلی خPاص یPا ایجPاد تغیPیراتی مطلPوب در سPامانه طلب می کنند.البتPه قایPل شPدن مرزهPای دقیPق نیسPPت.تحقیقات مقPPدور کPPاربردی و بنیPPادی تحقیقPPات میPPان مشPPخص و بنیPادی،بخصPوص در دراز مPدت کPاربرد هPای عملی پیPدا می کننPد و تحقیقPات کPاربردی فPراهم می را بنیPادی تحقیقPات افPزایش دانش عمPومی،زمینPه ایفPای نقش در بPا آورد.این دو نPوع تحقیPق تفPاوت هPایی نPیز دارنPد.تحقیقات بنیPادی چPه از نظPر مسPاله

نظری دارند.یابی و چه به لحاظ تعیین متغیر ها جنبه

مبانی نظریه های سازمان و مدیریتتحقیقPات بنیPادی عمPدتا بPا متغPیر مسPتقل سPروکار دارنPد.درک آثPار بPرخی از مفPاهیم و حPتPی شPناخت PعمیPقP و معPرفیP ابعPادP پیچیPدهP یPک یPا PچنPد PمتغPیر رPا مPورPد توجPه قPرار P ه-مانندPدPش PخصPل مشPایPمسP لPه حPبP قPاPتیPشPا اPدی بPاربرPک PاتPحقیقPکس،تPبرعP.دPی دهPمPن

روPحیPه و PبهPرهP وری پPایین،PبPاPال PبPودPنP سPطحP تPرPک خPدمتP-انجاPم می PشPود Pو بPه هPر عPاملی اPعم از اقPتPصPادی،PروPاPنشPنPاختPی یPا فPنی PکPه مPمکن PاسPت دPر ایجPادP مسPئلPه مPوثر

باشد می پردازد.

معمPوال نتPایج تحقیقPات کPاربردی در نشPریات علمی بPه چPاپ نمی رسPد و حPتی ممکن اسPت اصPوPال مPنتشPر نPیزP نشPود.نتPایج این تحقیقPات بPهP گPروPه سPفارش PدهنPده،رئیس تحقیقPات غالبPا تPقPدیم میP شPود.Pاما اPیشPان و PنظPایر PلPر عامPدیPم یPا هPیئPت مPدیره آPموزPشPی- و هPای PعPالی PهPموسسP Pو PاPه داPنشPگPاه تخصPصPی PایPه بPخش دPر بنیPاPدی P مینPاPدتا تPعمP ادیPیPنPات بPقPم تحقیPاPه انجPیزPته انگPشPدر گذ PاPد.امPرPگیP ام میPی انجPهشPژوPپ

PوP یPمPعلP یرPاPیش ذخPزاPافP،لPجه PزPاP زPریPگ PهPل بPیPاPر تمPظPن PزPا)PومیPق عمPی Pعال Pع وPفPاPنPم(اعتقاPد بهP سودمندP بودن کشف علم بPرای PهمهP بوده اPست.

تحقیقPات بنیPادی و کPاربردی هPر دو مPورد نیPاز هسPتند چنPان کPه تPاکنون هPر دو ضPمن اPدای سPهم خPود دPر توسPعه عPلم بPه شPنPاختP مPا ازP سPازماPن هPا نPیPز کPمPک شPاPیانی کPرده اPند.ادامPه پیشPرفت هPر PگPروه Pاز تحPقیقPات بPه پیشPرفتP دیگPری واPبسPته اسPت و از

اینرPو توسPعه علم راP باید دPر گرو حمایت اPز هر دPو و اPدامه انجPام آنها دانPست.

مبانی نظریه های سازمان و مدیریتسطوح تجزیه و تحلیل:

برخی از پPژو هشPگران مایPل بPه درک و ارائPه توضPیح در مPورد رفتPار افPراد و هسPتند.در هPا اول سPازمان روانشناسPی سPطح سPطح یPا تحلیPل و تجزیPه

اجتمPاعی ویPژگی هPای سPازمانی،متن،زمینPه،یPا محیPط مهم بPه شPمار می آیPد و محقق تاثیر همین متن را بر طرز تلقی یا رفتار اعضا مطالعه می کند.

تشPریح ویPژگی هPای سPاختاری و فراینPد هPای اجتمPاعی خPاص در دومین سPطح،سPازمان هPا و واحPد هPای متشPکله آنهPا موضPوع اصPلی مPورد توجPه پژوهشPگر است.پژوهشPگر سPطح سPاختار مطالعPات خPود را یPا متوجPه واحPد هPای تشPکیل دهنPده سPازمان)گPروه هPای کPار،دوایPر سPازمانی،سPطوح مختلPف اقتPدار(می- سPPازی،شPPبکه تحلیPPل)تخصصPPی قابPPل مختلPPف عناصPPر یPPا سPPازند ارتباطPات،سلسPله مPراتب اداری(کPه در سPازمان هPا ویPژگی هPای سPاختار هPای

متفاوتی را ایجاد می کنند،مورد مطالعه قرار می دهند.

سPطح سPومین یPک در عنPوان بPه تحلیPل،سPازمان و تجزیPه سPطوح از کنشPگرجمعی یPا مPرکب در حPال فعPالیت در درون یPک سPامانه کالن ارتباطPات مPد نظPر قPرار می گPیرد.ممکن اسPت پژوهشPگر در این سPطح بPوم شPناختی محیPط مطالعPه بPا را هPا از سPازمان گPروهی یPا یPک سPازمان میPان رابطPه تPا حPدودی کنPد.بی تردیPد تمPیز قایPل شPدن میPان این سPطح تجزیPه و تحلیPل

سلیقه ای و مبهم است.

تقریبPا کلیPه تحقیقPاتی کPه در ابتPدا در زمینPه مسPایل سPازمان انجPام می گPرفت بPه سPطح روانشناسPی اجتمPاعی محPدود می شPد.تحقیقات مربPوط بPه سPطح

. باب شد1960ساختار از اوایل دهه

مبانی نظریه های سازمان و مدیریتاکنPون نPیز جامعPه شناسPان در پPژوهش هPای خPود شPدیدا بPه این سPطح تاکیPد می کنند.سPطح بPوم شناسPی بPه عنPوان آخPرین سPطح از سPطوح مPورد توجPه از

در قلمPرو پPژوهش هPای سPازمانی ظPاهر شPد و از آن هنگPام 1960اواخPر دههتاکنون مرتبا طرفدارانی را به خود جلب کرده است.

عناصر متشکله سازمان ها:سازمان هPا وجPوهی چندگانPه دارنPد و بسPیار پیچیPده انPد.از این رو اسPتفاده از چPارچوبی سPاده کPه ویPژگی هPای اصPلی سPازمان هPا را بنمایPد در اینکPه مPا از سPازمان هPا بPه شPناختی مقPدماتی برسPیم،مPوثر خواهPد بود.سPازمان هPا از چهPار اعضPPای و اجتمPاعی،کنشPPگران سPاختار پیوسPته هم بPه اصPلی عنصPPر می فعPالیت خPاص محیطی داخPل در کPه فنPاوری و هPا سPازمان،هPدف

کنند،تشکیل می شوند.

محیطفناوری

ساختار اجتماعی

هدف ها

کنشگران

سازمان

مبانی نظریه های سازمان و مدیریتساختار اجتماعی:

به اندسPته از روابPط کنشPگران سPازمانی کPه از نظPام،چPارچوب،و شPکلی مشPخص پPیروی کنPد یPا تPابع منطPق خاصPی باشPد سPاختار اجتمPاعی اطالق می شود.سPاختار اجتمPاعی هPر گPروه انسPانی را می تPوان از نظPر تحلیلی بPه دو جPزء تقسPیم کرد.بPه

نظر دیویس:جامعPه بشPری همPواره بPا مقولPه ای کPه می توانPد واقعیت دوگانPه خوانPده شPود بایPد یPا)آنچPه از یPک طPرف دارای نظPامی هنجPاری مواجPه اسPت.جامعه بشPری باشPد(اسPت و از طPرفی دیگPر نظPامی تحمیلی یPا)آنچPه هسPت(دارد.این دو نظPام

نمی توانند دقیقا مانند هم یا کامال از هم جدا باشند.

می تPوان نظPام اول دیPویس را )نظPام هنجPاری(نامیPد.این نظPام عناصPری چPون ارزش هPا،هنجPار هPا و انتظPارات مربPوط بPه نقش را در بPر می گPیرد.بطور خالصPه ارزش هPا معیارهPایی بPرای انتخPاب هPدف- هPای رفتPار هسPتند.هنجار هPا عبPارت از قPوانین حPاکم بPر رفتPار و بخصPوص عامPل تعPیین کننPده در انتخPاب وسPیله بPرای دسPتیابی بPه هPدف هسPتند.نقش هPا،توقعPات یPا معیارهPایی بPرای سPنجش عملکPرد کسPانی کPه مPوقعیت یPک اجتمPاعی صPرفا مکPانی در دارنPد اسPت.موقعیت را در اشPغال اجتمPاعی هPای

شبکه روابط اجتماعی است.

از عناصPر سPاختار اجتمPاعی را کPه دیPویس)نظPام واقعی(خوانPده ما دومین عنصPر اسPت،سPاختار رفتPاری می نPامیم.این عنصPر بPا دسPتورالعمل هPایی کPه بPه منظPور قPرار گPرفتن در قPالب هPایی خPاص صPادر می شودسPروکاری نPدارد و بPه رفتارهPای واقعی

می پردازد.

مبانی نظریه های سازمان و مدیریتطبقPه بنPدی معPروفی کPه هومPانز از رفتPار اجتمPاعی انجPام داد در اینجPا قابPل اسPتفاده اسPت.با بهPره گPرفتن از آن طبقPه بنPدی،سPاختار رفتPاری را می تPوان

به اعمال،تعامل ها و هیجانات تجزیه کرد.

نوشPته هPای دیPویس بیPانگر آننPد کPه سPاختارهای هنجPاری و رفتPاری مسPتقل از بPه هم تPا حPدودی هPا این سPاختار وجPود این ناهمسPان هسPتند.با و یکPدیگر مربوطند.سPاختارهای هنجPاری محPدودیت هPای قابPل تPوجهی بPرای سPاختار هPای رفتPاری بPه وجPود می آورد و عالوه بPر شPکل دادن و هPدایت کPردن سPاختار رفتPاری در مسPیری خPاص،بخش قابPل تPوجهی از نظم موجPود در آن را تبPیین

می کند.

ساختارهای هنجPاری و رفتPاری دائمPا در حPال تنش هسPتند.هر سPاختاری جPدای این ضPمن دسPتخوش و در ادامPه می دهPد بPه حیPات خPود دیگPر از سPاختار تغیPیراتی می شPود.اما در عین حPال هیچ یPک از این دو سPاختار نمی توانPد از تاثیر ساختار دیگر در امان بماند و ساختار ها متقابال به هم فشار می آورند.

کلیPه گPروه هPای اجتمPاعی یPا بPه عبPارت کلی تPر،مجموعPه هPای انسPانی،از یPک سPاختار هنجPاری کPه بPه فPرد فPرد اعضPا مربPوط می شPود و یPک سPاختار رفتPاری کPه اعضPا را از طریPق یPک شPبکه مشPترک تشPکیل شPده از اعمPال،تعامPل هPا و بهم سPPاختار دو میدهPPد،برخوردارنPPد.این پیونPPد هم بPPه احساسPPات پیوسPته،سPاختار اجتمPاعی یPک مجموعPه را بPه وجPود وی آورد.تاکیPد بPر اهمیت سPاختار اجتمPاعی سPازمان خPوب و زیبPا شPمردن روابPط میPان اعضPای سPازمان

نیست.

مبانی نظریه های سازمان و مدیریتمنظPور سPاختار اجتمPاعی اشPاره یPا تاکیPد بPر وجPود همPاهنگی و وفPاق اجتمPاعی همPواره و هسPت سPازمان اعضPای میPان اختالف امکPان نیست.همیشPه اختالفPاتی هم وجPود دارد.امPا بPا مطالعPه سPاختار اجتمPاعی بایPد بتPوانیم بPه ریشPه

اختالفات پی ببریم.

می تغیPیر سPازمان رسPمیت شPدت حسPب بPر سPازمان اجتمPاعی ساختار کند.سPاختار رسPمی،سPاختاری اسPت کPه در آن جایگPاه هPای اجتمPاعی و روابPط میPان آنهPا بPه وضPوح تصPریح و فPارغ از شخصPیت هPای افPرادی کPه آن جایگPاه هPا غPیر اجتمPاعی یPک سPاختار انPد.برعکس،در دارنPد،تعریPف شPده اشPغال در را رسPمی تفکیPک قایPل شPدن میPان جایگPاه هPای اجتمPاعی و شخصPیت هPای افPراد

در اشغال دارنده آن جایگاه ها غیر ممکن است.

کنشگران-اقدام گران اجتماعی سازمان:می تPوان افPرادی را کPه در ازای انگPیزه هPای مختلPف متکفPل ادای سPهمی در سPازمان وسیعتر-کنشPگران عبPارت بPه شPوند،عضPو-یا می- سPازمان قبPال وسPعت و و شPدت هسPتند سPازمان عضPو یPک از بیش در افPراد نامید.همPه داوری اسPت.بنابراین مختلPف،متفPاوت هPای سPازمان آنPان،در فعPال حضPور درگPیر آن در کPه هPایی از سPازمان کPدامیک چPه کسPی عضPو اینکPه درمPورد اسPت،قلمPداد شPود دشPوار اسPت.در هPر حPال بایPد تاکییPد شPود کPه این کنشPگرانند کPه اقPدام گPران و عوامPل اجتمPاعی بPه شPمار می آینPد و بPاالترین جایگPاه را دارا هسPتند.در غیPاب کنشPگران،مفهPوم سPازمان،سPاختار و مPوقعیت اجتمPاعی همگی

رنگ می بازد.

مبانی نظریه های سازمان و مدیریتهدف ها:

میPان در برانگPیز بحث و مهم بسPیار مبPاحث از سPازمانی هPای هPدف موضPوع مبPاحث مطروحPه در قلمPرو مطالعPات سPازمانی اسPت.برخی محققPان معتقدنPد کPه اسPت.در سPازمانی مطالعPات ناپPذیر جPدایی جPزء سPازمانی هPای هPدف بحث مقابPل،عPده ای نPیز معتقدنPد کPه هPدف هPای سPازمانی فقPط بPرای توجیPه کارهPای انجPام شPده در گPذ شPته مفیPد هسPتند و در تحقیقPات سPازمانی نبایPد بیش از یPک حPد معمPولی بPه آن بهPا داده شPود.در این ضPمن رفتPاریون هم بPر این نکتPه تاکیPد می کننPد کPه تنهPا انسPان هPا می تواننPد هPدف داشPته باشPند و نسPبت دادن هدفPداری بPه سPازمان هPا بPه تصPور اینکPه آنهPا مسPتقل از اعضPای خPود می تواننPد صPاحب هPدفی باشPند،بی معPنی اسPت.به رغم نکPاتی کPه لPه یPا علیPه ضPرورت توجPه بPه هPدف هPای سPازمانی گفتPه می شPود بسPیاری از پژوهشPگران،تحقیقPات خPود را بPا تمرکPز بPر روی هPدفهای سPازمانی آغPاز می- کننPد هPدف هPا را می تPوان پنداشPتی کنPونی از شPرایط مطلPوب در آینPده تعریPف کرد.شPرایطی کPه کنشPگران تالش می کننPد بPا

انجام وظایف محقق سازند.

فناوری:بذل توجPه خPاص بPه فنPاوری سPازمان،سPازمان را محلی کPه کPاری در آن انجPام و مکPانی کPه در آن بPرای تغیPیر شPکل مPواد از انرژی-بPه عنPوان روشPی بPرای تبPدیل ورودی هPا بPه خPروجی ها-اسPتفاده می شPود،بPه شPمار آوردن اسPت.مفاهیمی نهفتPه در بطن فنPاوری ظریPف و پیچیPده انPد و ورود بPه آنهPا نPیز بPه همPان انPدازه وقتگPیر و

پیچیده است.

مبانی نظریه های سازمان و مدیریتبا این حPال بPدون نفی آن پیچیPدگی هPا،می تPوان گفت هPر سPازمانی کPاری انجPام می

.دهد و برای آن از فناوری ویژه خود استفاده می کندمحیط:

کلیPه سPازمان هPا در متن شPرایط فPیزیکی،تکنولPوژیکی،فPرهنگی و اجتمPاعی خاصPی کPه محیPط آنهPا نامیPده می شPود،فعPالیت می کننPد.هیچ سPازمانی مسPتقل ازمحیطی کPه در آن قPرار دارد،نمی توانPد بPه حیPات خPود ادامPه دهPد.اما سPختی و آسPانی آن حیPات و بقPا کPامال بPه نPوع رابطPه سPازمان هPا بPا محیطی کPه در واقPع خPود جPزئی از آن تPاثیر تPاکنون داده شPده اسPت در آینPد،مربPوط است.توضPیحاتی کPه بPه شPمار می محیPط بPر سPازمان تردیPدی بPاقی نمی گPذارد.اما بPا همPه ان توضPیحات نبایPد تصPور بPر تنهPا محیPط اسPت کPه این و و معلPولی،یPک جانبPه اسPت رابطPه علت کPه کPرد محیPط بPر نPیز هPا سPازمان کPه داشPت خPاطر بPه گذارد.بایPد می اثPر سPازمان موثرنPد.اثر موسسPه هPای »مPردم پPرداز«ماننPد مدرسPه و موسسPه هPای آموزشPی و

بهداشتی بر محیط معلوم است.

شPPPد مالحظPPPه سPPPازمانی چنانچPPPه کنشPPPگران،سPPPاختار یعPPPنی عوامPPPل هPر یPک عنصPری بسPیار مهم بPه شPمار می محیPطو اجتمPاعی،تکنولPوژی،هPدف هPا

آینPد.محققان سPازمانی بPه چنPد گPروه تقسPیم شPده انPد و هPر گPروه از آنPان آگاهانPه یPا ناخودآگPاه یPک یPا دو عنصPر از آن عناصPر را بهPتر و در درک سPازمان ضPروری دانسPته

(در شPناخت 12انPد امPا چنPان کPه از نمPودار پیPدا بPود)نمPودار لی وت در اسPالید شPمارهسPازمان هیچ عنصPری را بPه سPادگی نمی تPوان بPر عنصPری دیگPر تPرجیح داد و هیچ

یک از آنها را نمی توان مستقل از دیگران فهمید.

مبانی نظریه های سازمان و مدیریتدر مطالعPه سPازمان نبایPد از محیPط غافPل شPد.هر چنPد کPه تقریبPا هیچ یPک از کتPاب- هPای مربPوط بPه تئPوری هPای سPازمان و مPدیریت بPر اهمیت و ضPرورت

بPرای شPناخت سPازمان و رفتPار آن تاکیPدی نکPرده انPد.اکنون بPه زمPانمطالعPه مطالعPات بPه مهم بسPیار عنصPر این سPاختن وارد بPدون کPه میرسPد نظPر

سازمانی،درک و شناخت این مجموعه های اجتماعی ناقص خواهد بود.

تعریف مفهوم سازمان:تحقیقPPات مPPاهیت و تحقیPPق سPPازمان،مطPPابق اهمیت بPPا اینجPPا تا آنچPه هنوزنPا گفتPه ایم ولی سPازمانی،وعناصPر متشPکله سPازمان آشPنا شPده را چگونPه می شPود اینکPه سPازمان مانPده اسPت،تعریPف سPازمان اسPت.اما

تعریف کرد،به نگرش تعریف کننده بستگی دارد.

اسPکات دیPدگاه هPای محققین سPازمان و مPدیریت را بPه سPه گPروه کلی تقسPیم و سPامانه طPبیعی )خردگرایانPه(،سPامانه عقالییکPرده اسPت.این سPه نگPرش

هستند.سامانه های باز

سPاختار بPر سPازمان هسPتند بPه خردگرایانPه نگPرش دارای کPه نویسPندگانی نمی دور نظPر از را رفتPاری سPاختار دارند.هرچنPد خPاص تاکیPدی هنجPاری

دارند.

در دیPدگاه طPبیعی سPازمان هPا موجPوداتی زنPده تلقی می شPوند کPه ماننPد دیگPر و حیPات اول درجPه باشPند،در داشPته مقصPودی هم اگPر زنPده موجPودات بقاست.صPاحبان نگPرش سPامانه هPای بازبPه جPای تاکیPد بPر سPاختارهای هنجPاری یPا رفتPاری،توجPه خPود را عمPدتا بPر رابطPه سPازمان بPا محیطی کPه در آن قPرار

دارد

مبانی نظریه های سازمان و مدیریتمعطPوف می سPازد.آنان بPه طPور مسPتقیم یPا غPیر مسPتقیم دیگPر دیPدگاه هPا را از را برداشPتی هPر و متهم هPا سPازمان محیPط بPه نسPبت تPوجهی بی بPه سPازمان کPه فاقPد اثPری مشPخص از محیPط باشPد،غPیر واقPع بینانPه تلقی می

کنند.

و قانونمنMد ای سMامانه عنMوان بMه سMازمان تعریMف خردمدار:

سPازمان از اسPکات،اتزیPونی و سPایمون،بالو و بارنPارد،مPارچ کPه تعPاریفی عرضPه می دارنPد،دو عنصPر را اجPزایی جPدایی ناپPذیر مفهPوم سPازمان قلمPداد می کنند.بPه نظPر اینPان مجموعPه افPرادی کPه از تشPکل و انسPجامی در خPور توجPه برخPوردار باشPند،بعنPوان یPک عنصPر و هPدف هPایی تقریبPا مشPخص و معین

بعنوان عنصری دیگر یک سازمان را می سازند.

تعریف سازمان به عنوان سامانه طبیعی:سازمان هPای طPبیعی را می تPوان سPامانه هPای زنPده ای بPه شPمار اورد کPه شPدید سPامانه،گرایشPی یPک عنPوان بPه خPود حفPظ و بقPا ادامPه بPه نسPبت دارند.سPاختارهای غPیر رسPمی)خودمPانی(و فرهنPگ هPای ویPژه این سPازمان هPا انهPا را بخPوبی از امثPال خPود متمPایز می سازد.سPاختارهای این سPازمان هPا بPا توجPه بPه توانPایی هPای طPبیعی،عالقPه هPا و گPرایش هPای بطPور خودجPوش اعضPای آنهPا شPکل می گPیرد و بPه این مجموعPه هPا اجPازه می دهPد بPه راحPتی از

منابع انسانی خود به بهترین شکل بهره مند شوند.

مبانی نظریه های سازمان و مدیریت

بنPابراین میتPوانیم بگPوییم سPازمان هPای طPبیعی،مجموعPه هPایی بPا اعضPایی کPه

می شPمار هسPتند،بPه منPد عالقPه خPود مجموعPه بقPای ادامPه بPه مشPترکا

آیند.اعضPا از طریPق کPار بPا یکPدیگرو سPاختار غPیر رسPمی کPه پیPدا می کننPد،بPه

سوی مقصد خود قدم برمی دارند.

تعریف سازمان به عنوان سامانه ای باز:

سازمان ائتالف هPای متغPیر گPروه هPای ذی نفعی هسPتند کPه هPدف هPای خPود را

بPا چانPه زنی تعPیین می کنند.سPاختار ائتالف،فعPالیت هPا و حاصPل کPار آنهPا تحت

تاثیر شدید عوامل محیطی شکل می گیرد.

ماکس وبر و بوروکراسیدر رشPته را خPود تحصPیالت ازآنکPه متولPد شPد.او پس آلمPان در وبPر ماکس حقPوق بPه پایPان رسPاند،در دانشPگاه بPرلین بPه کPار اشPتغال یPافت.وبر بPه خPاطر عالقPه ای کPه بPه گسPتره ی پهنPاور تPاریخ تحPوالت تمPدن هPای بشPری داشPت بقیPه عمPر خPود را در کسPوت یPک دانشPگاهی بPاقی مانPد.آثار وبPر بPه سPبک فالسPفه آلمPانی،متعPدد و وزین هسPتند.اما آن گPروه از نوشPته هPای او کPه بPه انگلیسPی ترجمPه شPده انPد وی را بPه عنPوان شخصPیتی علمی برجسPته در جامعPه شناسPی معPرفی کPرده انPد.مهمترین نظریPه ای کPه وبPر ارایPه داد در مPورد سPاختار هPای یPافتن جPواب بPه او از عالقPه ای نظریPه چPنین ارایPه بPه او بود.تمایPل قPدرت سPوال- هPایی از قبیPل»چPرا افPراد از دسPتورات تبعیت می کننPد؟«»چPرا افPراد کارهPایی را کPه بPه ایشPان واگPذار می- شPود انجPام می دهنPد؟«ناشPی می شPد.او بPرای یPافتن جPواب این مسPله،میPان زور و اقتPدار و اختیPار تفکیPک قایPل شPد.در نظPامی کPه اقتPدار حPاکم باشPد،مرئوسPان صPدور دسPتورات از طPرف روسPا را قPانونی تلقی می کننPد.وبر سPازمان هPا را برحسPب چگPونگی مشPروعیت یPافتن تحت گPPPPروه کرد.سPPPPه بنPPPPدی تقسPPPPیم آنهPPPPا در اقتPPPPدار عنPوان»کاریزماتیPک«،»سPنتی«و»عقالیی_قPانونی«قPرار داد و اظهPار داشPت هPر می تجلی سPازمان نPوع یPک در اقتPدار اعمPال هPای روش این از یPک یابد.سPازمان هPا معمPوال دارای ترکیPبی ازآن انPواع هسPتند.اولین حPالت از حPاالت اعمPال قPدرت،بPر خصوصPیات و خصPلت هPای فPردی رهPبری مبتPنی اسPت.وبر نPام

این حالت یا روش رهبری را از لغت یونانی کریزما)تفضل(گرفت.

ماکس وبر و بوروکراسی

این لغت گویPای آن گویPای آن خصوصPیات فPردی اسPت کPه دارنPده آن را ازمPردم عPادPی کPامPالP متPمPایز Pمی-P سPازدPو دیPگPران Pرا PبPطPور طPبیعPی واP می دPاردP تPا بPاP اوP بPه صPوPرت PکسPیP کPه PاPز وPیPژگPی PهPای PفPوقP طPبPیPعPی P،فPوقP بشPرPی وP یPا PحPدP اقPلP PتواPنPاPیی

.Pلرد نPیPوPفیPلPد PمPدیرP کمپPاPنPی مPورPیسP موPتPورز هPاPیP اسPتثPنایPیP PبرخPورPداPرP اسPتP رفPتPاPر کPنPدوP هPنریP فPوPرد از جPملPه PاPفPرادیP کPه دPارایP صPفات PرهPبری ذاتPیP بPودهP PانPدP،بPهP شPمار می

آیند.

اگPر رهPبری صPورتی مPوروثی پیPدا کنPد،سPازمان مربPوط شPکلی سPنتی پیPدا می کنPد و قPPPوانین PPPومقPPPررات ی PدهPPPعهPPP هPPPب جانPشPPPین انتخPPPاب چنPانچPPPه

باشد،سازمانی»عقالیی_قانونی«بوروکراتیک ایجاد خواهد شد.

در سPازمان هPای سPنتی،پیشPینه و عPرف و عPادت گذشPته مبPانی نظم و اختیPار بPه شPمارP Pمی آیPد.P PاختیPار Pو اقتPدPارP رهPبرP Pاز شPانP Pو مقPامیP کPه بPه PاPرث بPرPدهP نشPاتP می گPیPرPدو قلمPرPو اختیPاPرات او Pرا آداPب و رPسPوم تعPیینP میP کPند.شPکل وPاقعیP سPازPمانی PوهPجلP هPب PبناP.PتPداش خواPهPد بPاشPدP،دو PجلPوPه برخPورPدPار سPنPتPی رPهPبری از PهPکاPولP،سPاPزماPنP بPه PگPونPه ای PکPه PگPوPییP PارثP PرهPبPر اPسPت Pو PطبPقP جلPوPهP دPوم PسPازPمانP بPه PرادPPافPP و PتPاPPامPقPم حPPالPت PPاول شPPد.دPر PدPPهPخوا PهPرPاPادPP رPبPPرهPP ولPPتی صPPوPرت P درP.دPنPکنP ت میPافPدریP وقPحقP ز اوPاP وP دPنPیPمی آP مارPشP PهPبر بPرهP دمینPتخPمس،PانPازمPس

حالPت دوم افراPد و مقPامات از نظPر منبع درآPمد دارایP استقPالل بیPشتری هستند.

ماکس وبر و بوروکراسیسخن از توجیPه عقالیی و بخردانPه،مPا را بPه سPومین نPوع از نظPام هPای سPه گانPه اقتPدار و شPکل بوروکراتیPک سPازمانی منتج از آن کPه ابتPدا بPه وسPیله وبPر مطPرح شPد،رهنمPون می شPود.به نظPر وبPر سPازمان بوروکراتیPک نهPاد غPالب بPر این در کPه آنسPت نظPام این خوانPدن عقالیی اسPت.دلیل کنPونی جامعPه چPارچوب هPر وسPیله ای دقیقPا بPه صPورت ارادی و آگاهانPه بPرای دسPت یPافتن و یPا تحقPق بخشPیدن بPه هPدف هPایی معین و مشPخص طPراحی می شPود.دلیل قPانونی خوانPدن این نظPام آنسPت کPه در محPدوده ی آن مناصPب بPه صPاحبان آنهPا فقPظ اجPازه می دهPد بPا بهPره گPرفتن از مجموعPه ای از مقPررات و راه بPر کPه هPایی بPه چPنین سPازمان ورزنPد.وبر مبPدرت اقتPدار اعمPال بPه کارهPا حPاکمیت و منضPبط هPای کPار راه تحت و شPوند اسPتوار خPرد اسPاس مقPررات،»بوروکراسPی«نPام نهPاده اسPت.در کPاربرد روزانPه و عمPدتا از نظPر و اسPت مPترادف کفPایتی سPازمانی بی و کPارایی نPا بPا ،بوروکراسPی عPوام می انگاشPته بایگPانی و نوشPتن در روی زیPاده و بPازی کاغPذ بPر تاکییPدی شPود.اما وبPر در تعریPف خPود سPازمان بوروکراتیPک را از نظPر فPنی کPاراترین شPکل سPازمانی معPرفی می کند.بPه نظPر وبPر»دقت،سPرعت،روشPنی،اطالع از وضPعیت پرونPده هPا،تPداوم امPور،بصPیرت،وحPدت رویPه،اطالعPات دقیPق،کPاهش هPای سPازمان انسPانی،در نPیروی بPه مربPوط هPای هزینPه و اصPطکاک بوروکراتیPک بPه مطلوبPترین وضPع خPود می رسPند.«پیPدایش این حPالت بPه خPاطر سPازمان شPدن شخصPی غPبر مرحلPه آخPرین بوروکراسPی کPه اسPت این اسPت.در چPنین سPازمان هPایی نقش هPر یPک از مسPوالن را شPرح شPغل کتPبی کPه در مPورد حیطPه اختیPارات او تهیPه می شPود تعPیین می کند.مسPولیت هPا بPه صPورت ساسPله مPراتب تPرتیب می یابنPد و هPر مسPولیت بPاالتر،کلیPه مسPولیت

های پایین تر را تحت پوشش قرار می دهد.

ماکس وبر و بوروکراسی

بPر حPاکم شPدن،روش صPنعتی رونPد سPرعت فPزونی بPا بوروکراسPی سPازماندهی می شPود و دارای آنچنPان هیمنPه ای اسPت کPه الجPرم ویPژگی گریPز خواهPد سیاسPت و آمPوزش،دولت ماننPد جامعPه دیگPر هPای بخش ناپPذیری شPد.باالخره شPکل بوروکراتیPک سPازمانی الگPویی بPرای کلیPه موسسPات جامعPه در دهPه گذشPته دو کPه طی تحقیقPاتی و از مطالعPات گردید.بسPیاری نPوین آثPار بPا مطالعPه آمPده بPه عمPل زمینPه هPای شPکلی و سPاختاری سPازمان هPا مPاکس وبرآغPاز شPده اسPت.اهمیت وبPر در اینسPت کPه او اولین تالش را بPرای تقسPیم بنPدی منضPبط و منسPجم سPازمان هPا بPرای تجزیPه و تحلیPل آنهPا بPه عمPل

آورد.

عقالیی بPودن نظPام،خPود را در توانPایی سPازمان بPرای»محاسPبه«عPواقب فعPالیت های خود به نمایش می گذارد.

هنری فایول و مدیریت عمومی و رشPته تحصPیلی هPنری فPایول مهندسPی معPدن بPود.او بعنPوان یPک فرانسPوی کPار صنعتی

خPودP راP ابتPدا Pدر سPمPت مPهPندسPی مPعPدنP P آغPاز کPرد وPلی Pاز PسPی PسPالPگPی بPه بعPد دPر P تPسPاP PیPنPاPکسP هPرPزم PرPل دPوPایPاد.فPه دPمPاداP PدمتPه خPبP الPاPه بPدPتی رPیPدیرPمP ایPت هPسPپ

کPهP PبPهP دلPیPل عPرPضPه اPفPکPار شPنیPدنPی PدPر PاوPاPخPرP عمPرP بPهP شPهPرت PرسPیدP.فایPوPل PمعPتقPد PرPه زیPروPش گPشP PرPدP هPک PراP PییPاPت هPیPالPفعP مPاPجPان PهPنPمیPزP یPنعتPصP PایPان هPازمPت سPسPا

قابل تفکیک هستند فراهم می آورند:

فعالیت های فنی)تولید،تکمیل،تطبیق(1(

فعالیت های تجاری)خرید،فروش،مبادله(2(

فعالیت های مالی)تحصیل منابع مالی و استفاده بهینه(3(

فعالیت های ایمنی)تامین اموال و اشخاص(4(

فعالیت های حسابداری5(

فعPالیت هPای مPدیریتی)برنامPه ریPزی،سPازماندهی،هPدایت و رهPبری،همPاهنگی و 6(کنترل(

پیچیPدگی یPا سPادگی،کPوچکی یPا بPزرگی سPازمان مPاهیت فعPالیت هPای کلی آن را تغییر نمی دهدوانجام فعالیت های شش گانه فوق اجتناب ناپذیر است.

هنری فایول و مدیریت عمومی و صنعتی

فایول بPه شPدت بPر ضPرورت و اجتنPاب ناپPذیر بPودن فعPالیت هPای مPدیریتی در همه انواع سازمان ها تاکید دارد.

فایول در پاسPخ بPه این سPوال کPه »مPدیریت چیسPت؟«آن را)مPدیریت( بعنPوان عناصPر کنPد.آن می معPرفی تشPکیل می شPود چهارعنصPر از کPه مفهPومی

عبارتند از:

پیش نگری و برنامه ریزی1(

سازماندهی)شکل دادن به ساختار انسانی و مادی سازمانی(2(

هدایت و رهبری3(

کنPترل)نظPارت بPر جریPان تطPابق آنچPه اتفPاق می افتPد بPا مقPررات کتPبی و 4(دستورات شفاهی(

هنری فایول و مدیریت عمومی و فایول چهارده اصل مدیریتی خود را به شرح زیر عرضه می دارد:صنعتی

تقسPیم کPار:تخصPص بPه افPراد اجPازه انPدوختن تجربPه و در نتیجPه نیPل بPه بهPره 1(وری بیشتر را می دهد

اختیار:به حق صدور دستور و ارایه رهنمود،اختیار اطالق می شود.2(

رعPایت مقPررات و دسPتورات:امPری دو جانبPه اسPت.کارکنان تنهPا در صPورتی 3( Pد،ازPرآیPب هPدایPت سPازمان رهPبری Pو PدهPعه Pاز خPوبی بPه بتPوانPد مPدیریت کPه

مقررات پیروی می کنند.

وحدت فرماندهی:هر فرد باید مشخصا تحت امر یک فرد باشد.4(

وحPدت مسPیر:افPرادی کPه در برنامPه ای مشPترک بPه انجPام فعPالیت هPای مشPابه 5(اشتغال دارند،باید هدف های یکسانی را دنبال کنند.

تبعیت منPافع فPرد از منPافع جمPع:مPدیریت بایPد مPراقب بلشPد تPا منPافع افPراد 6(نسبت به سازمان ارجحیت پیدا نکند.

جبران خPدمات:حقPوق و مزایPا عامPل انگیزشPی بسPیار مهمی اسPت.اما فPایول 7(پPس از بPررسPیP چنPدیPن نPوPع سPامPانPه PجPبراPن خPدمات،نPتیجPه مPی گPیرPد کPهP سPامانه

ای بی عیب و نقص برای جبران خدمات وجود ندارد.

هنری فایول و مدیریت عمومی و صنعتی کیفیت (8 و کPار ندارد.شPرایط وجPود تمرکPز:بPه طPور مطلPق عPدم یPا تمرکPز

اعضPای موسسPه شPدت یPا ضPعف تمرکPز یPا عPدم تمرکPز سPازمانی را تعPیین می کند.

سلسPله مPراتب:سلسPله مPراتب اداری بPرای ایجPاد و حفPظ وحPدت مسPیر الزم ( 9اسPت،امPا ارتباطPات افقی نPیز بPرای سPالمت بنگPاه ضPرورت دارد و امPا مPدیران

سطح باال باید از جریان ارتباطات افقی اطالع داشته باشند.

توامPان ضPروری ( 10 اجتمPاعی و مPادی انتظPام و نظم انتظPام:وجPود و نظم اسPت.نظم مPادی از اتالف وقت و جابPه جPایی بی مPورد جلوگPیری می کنPد.نظم اجتماعی را می توان از طریق گزینش و سازماندهی صحیح افراد برقرار کرد.

باشPد،بPا ( 11 تجPاری موسسPه اداره الزمPه مسPاوات مسPاوات:اگPر و برابPری کارکنان باید با لطف و عدالت رفتار شود.

هزینPه ( 12 پPر و گPیر وقت توانمنPد مPدیرن پPرورش مPدیریت:چPون ثبPات است،حفظ ثبات مدیریت ضرورت دارد.

ابتکار و خالقیت:به کارکنان باید اجازه ابراز ابتکاروخالقیت داده شود.( 13

روحیPه همکPاری:مPدیریت بایPد روحیPه کارکنPان خPود را تقPویت کنPد)بمنظPور ( 14ابPراز خالفیت و دوری جسPتن از حس حسPادت کارکنPان همPاهنگی تالش هPا و

نسبت به هم.(

هنری فایول و مدیریت عمومی و صنعتی

امPا جایگPاه رفیPع فPایول در رشPته مPدیریت چنPدان بPه اصPولی کPه او بPرای

مPدیرPیت عرPضPه کPرد و PپایPدار نPیز PبPوده PانPد،PمربPوط PنیسPت.Pموقعیت او

بیشPتر بPه دلیPل تعPریPفی کPه نPامPبردهP بPرای PمPدیPریت پیشPنPهاد کPرده حاصPل

شPده اسPت.اوP اولینP فPرد شPنPاختPه شPدهP ای اسPت کPه اPز تجPزیPه و تحلیPل

کPه و Pتحلیلی کPرد.تجPزیPه حمPایت Pمی مPدیریPت فعPالPیت PهPای نPظPری

حPدود نیم Pقرن از ارزیابی Pهای نقادانه PبدوPر ماند.

عناصPر چهارگانPه مPدیریت فPایول مفPاهیم منظمی را در اختیPار مPدیران

قPرار دادPه اسPت تPا بPاP اسPتفاPده اPز آنهPا بPه افPکPارP خPود Pدر مPورد کارهPایی

که باید انجام دهند،نظم ببخشند.

سازماندهی کار از دیدگاه گیلبرث صرف نظPر از مPاکس وبPر کPه از موضPع یPک دانشPگاهی بPه چPاره جPویی بPرای افPزایش ها)فرانک و لیلیان(

انPدP.آنها بPوده مPدیران این از PجملPه گیPلPبرت و اندیشPید،فPایوPل،تیPلPور مPی کPاPرایی P آن بPر PدPیPاکPت و PفPکشP هPک میP PدانPسPتند قPوانPیPن را PتPابع PاPرکتهPو ش سPاPزمPاندهیP PکارهPا

قPوانPین،PبPهبPود PعملPکPرد،کPاPهش هزیPنPه و PافPزایش PکPاراPیی Pرا امPکPان پPذیر Pمی سPاختP.در یPی_قPاPنوPنیP PاندPیشPانP نPیPزP شPهPرت یافتPه انPد،شPاید PقالPه عPه بPکPرPتفکP رزPطP نPای PنPدگاPدارنP انPیPمبPاP همPه نPکPردهP PاسPت PبPهP PکارهPایP PسPازPمPانPی PعیPسP PرتPبPگیل PکPنPفراP هPزPداPانP هPب PسPچکPهی PرPبP PهPت کPسPها PبرتPدهایگیلPتاورPز دسPاP یPنجPسP تگیPخسP Pان وPمPکت،زPحرP.زدPاPپردPب جPزPییPات تPوPلPیPد PوP محیPط کPارP PاثPری PاPنکPار PناPپPذیرP PداPشPتهP PاسPت.PبPا اPین حPال PنPام PاPو بPه دPلیPد اPرایPه دPانش

حرکPت سنجیP در یادPها ماPنده است.

سامانه های مدیریت:

امPروزه از واژه سPامانه بPا معنPای متفPاوتی یPاد می شPود،امPا در زمPان و آثPار گیلPبرت از P رایPت بPاPزییPه جPهم PاPرربPقPظم و مPمن PیPروشP:دPوPر بPنظ PردPوPم PمPوPمفهP کPط یPفق PواژهP آن

انجام کارها.

بهPترین عبPارت»یPک آن تردیPد بیPابیم،بی گیلPبرت بPرای کالمی تکیPه بخPواهیم اگPر راه«است.

گیلPبرت از پPیروان پروپPا قPرص دیPدگاه هPای تیلPور در مPورد مسPیولیت هPای مPدیریت اسPت که عملی ساختن انها را وجهه همت خویش قرار داد.

سازماندهی کار از دیدگاه گیلبرث ها)فرانک و لیلیان( حرکت سنجی:

گیلPبرت در مPورد اهمیت موضPوع حPرکت سPنجی تردیPدی بPه خPود راه نPداد.»هیچ راهنمPایی هPای از ناشPی باشPد،بPا ضPایعات کPه نPوع هPر از در جهPان اسPرافی غلPط،یبهPوده،و حرکPات غPیر الزم برابPری نمی- کنPد«.مجمPوع حرکPات جدیPد بایPد از ابتPدا بPه کPارآموزان آموختPه می شPد.از اول بPه آنPان نبایPد اجPازه داده می شPد روشPهای غلPط یPا نPا کارآمPد را از کسPانی فPرا گیرنPد کPه بPه اسPتفاده از آنهPا عPادت کPرده بودنPد.در عین حPال معلPوم شPد کPه آمPوختن شPیوه هPای جدیPد انجPام کPار بPا آدم هPای قPدیمی سPخت دشPوار اسPت .بعالوه او می گویPد کPه تPازه بPه مراحPل

اولیه حرکت سنجی،کشف وظیفه بندی بهترین حرکت دست یافته است.

این تجزیه و تحلیل در مراحل زیر انجام پذیر است.

آنچه را که در حال حاضر انجام می دهید،بنویسید1(

حرکاتی را که انجام می دهید بشمارید2(

متغیر های موثر بر هر حرکت را بشمارید3(

بهترین اقدام را مکتوب کنید4(

حرکاتی را که برای آن اقدام می کنید،بشمارید5(

متغیر های موثر بر هر حرکت را بشمارید6(

سازماندهی کار از دیدگاه گیلبرث میPان خسPتگی غPیر ضPروری منتج از کPار بیهPوده و خسPتگی ضPروری ناشPی از کPار ها)فرانک و لیلیان(

ثمPربخش،تفکیPک قایPل می شPوند.زوج گیلPبرت بPر این عقیPده انPد کPه خسPتگی غPیر ضPروری بPا تن نPدادن بPه کPار بیهPوده و خسPتگی ضPروری بPا فPراهم سPاختن فرصPتهای

کافی برای استراحت در فواصل مناسب قابل رفع است.

زوج گیلPبرت،در زمینPه خسPتگی سPنجی کمی پیش می رونPد و بPا نگرشPی کPه می توانPد دیPدگاه نیمPه علمی نامیPده شPود بPه جنبPه هPای غPیر کPاری یPا عوامPل مPوثر در افPزایش خسPتگی می پردازنPد.این مPوارد شPامل نPور،گرمPا و تهویPه،خطPرات ناشPی از آتش و فقPدان تPدابیر ایمPنی،محPل کPار،صPندلی کPار، جPای ابزارکPارو لبPاس می بهبPود امکPان هنPوز گیرنPد،زیPرا قPرار مطالعPه مPورد بایPد مPوارد این شPوند.همه

بخشیدن به این موارد وجود دارد.

شیوه هPای رفPع خسPتگی عبPارت بودنPد ازبهبPود در سPالمت عمPومی کPار،افPزایش در یPا ایسPتاده نشسPته، حالتهPای در بهPتر هPای تولیPد محصPول،وضPعیت تPدریجی حPرکت،بهبPود کلی در نگPرش و رفتPار کPارگران،انتقPال بهPتر مهارتهPا بین کPارگران و

افزایش لحظات پر نشاط فردی و جمعی.

به اعتقPاد گیلPبرت حPرکت سPنجی و خسPتگی سPنجی_ کPه همیشPه بایPد بPا هم همPراه باشند_باعث آسایش جسمی و فکری کارگران می شود.

اندیشPیدن دربPاره اینکPه کPار و عقایPد زوج گیلPبرت تPا چPه انPدازه محصPول مPوقعیت او بPود و بPه زمPان وی تعلPق داشPت و بنPابر این کPاربرد عمPومی دارد یPا نPدارد،جPالب اسPت.عقاید بنیPادی او در مPورد روش هPای سPنجش و ارزشPیابی و یPافتن بهPترین

روش های کار،در بوته گذر زمان آزموده شده اند.

هربرت سایمون:رفتار اداری و تصمیمهربPرت سPایمون یکی از اسPتادان برجسPته علPوم سیاسPی و اجتمPاعی آمریکPا بPه PایPه هPینPزم Pو عملیP ریPنظ PنیPاPو مبPاP قPعمیP یPاPهP تهPشPنو PوP دPعقای.Pآید شPمارP می Pه ایPحرفP دگیPنPزP داPابت PنPایموPده -اند.سPداP رارPود قPر خPیPثP اPت Pتحت PیداPدPش Pف راPختلPمخPودP Pرا بPاP تاکPیPد PبPر PمPدیPریتP PدوPلPتی وP پPژوP Pهش هPاPی عملPیPاPتی شPروعP کPردP،PامPا عPالقPه اPوP همPوPارPه بPاP سPمPت هPاPی مختلPفPیP PکPه یPکی پسP از PدPیPگPری درP دPاPنشPگاPه PهPای مPختلPف

به اPو محوPل شد وسPعت Pیافت و PتقریPبا هPمه زPمینه های مدPیریتP را درP برP گرفت.

اهمیت بPارز سPهمی کPه این محقPق اندیشPمند در پیشPرفت علPوم مPدیریت و اقتصPاد م شPده 1978داشPتPه،بPا اPعطPایP جPایزPه نوPبPل Pرز اعالPاPب PورتیPص PهPی بPه وPاد بPاقتصP

است.

سایمون مPدیریت را بPا تصPمیم گPیری مPترادف می دانPد.او نسPبت بPه تجزیPه و تحلیPل تPصPمیم بهPتPرین اتخPاذ و PنحPوه گPیPری تصPمیPم هPاP،فرایPنPد تصPمPیم اPتخPاذ چگPونPگی

ها،عالقه ای خاص نشان داده است.

از دیPدگاه این دانشPمند فراینPد کلی تصPمیم گPیری سPه مرحلPه بPه شPرح زیPر دارد:

یافتن موقعیت هایی که نیاز به تصمیم گیری دارد-جستجو گری.1(

اکتشاف،پردازش،تجزیه و تحلیل راه حل های مختلف-فعالیت طراحی.2(

گزینش یکی از چند راه حل قابل احصا-فعالیت گزینش.3(

هربرت سایمون:رفتار اداری و تصمیمتجسPس بایPد قبPل از طPراحی و طPراحی بایPد قبPل از گPزینش انجPام شPوند.او می گویPد تسلسPل وقPوع این مراحPل در عمPل بسPیار پیچیPده تPر از آنسPت کPه در نظPر اول بPه ذهن خطPور می کنPد.هر مرحلPه می توانPد بPرای خPود یPک فراینPد تصPمیم گPیری

پیچیده باشد.

شPمار بPه گPیری تصPمیم فراینPد میتPوان نPیز را هPا تصPمیم آوردن در اجPرا به آورد.سیاسPت هPای اجPرایی بPه اتخPاذ سیاسPت هPایی بPا جزئیPات بیشPتر نیPاز دارند.بPه نظPر سPایمون اساسPا هPر عمPل مPدیریت تصPمیم گPیری است.سPایمون بPه جPای تاکیPد بPر انسPان اقتصPادی،تمرکPز بPر مطالعPه »انسPان اداری«را پیشPنهاد می کنPد بPه نظPر او بPه حPداکثر و بیشPینه سPاختن بPرای را اقتصPادی«کPه تالش خPود بPر خالف»انسPان زمPان هPر در کفPایت« حPد بPه اداری دارد،»انسPان منPافع مصPروف می رسPاندن کPافی وبPه»انPدازه بPوده بخش رضPایت فعال کPه حلی راه کنPد-و می بسPنده خPوب«اسPت در پیش می گیرد.تصPمیم گیرنPدگان در فراینPد این نPوع تصPمیم گPیری بPه سPاده انگPاری کامPل رضPایت می دهنPد و فقPط معPدود مPوارد نسPبتا مربPوطی را کPه در می قPرار نظPر مPورد گPیری تصPمیم بPرای گنجPد می ذهنشPان در زمPان هPر دهند.تصPمیم هPای فPردی و سPازمانی بسPیاری از تصPمیم گیرنPدگان بPه یPافتن گPزینش شPقوق قابPل قبPول محPدود می شPود و فقPط در مPوارد اسPتثنایی کشPف و گPزینش راه حPل هPای بهینPه را در بPر می گیرد.بPا نگPرش بPه موضPوع از دیPدگاه تجPاری می تPوانیم کننPد کPافی«می »سPود فPدای سPود«را اکPثر بPه»حPد دسPتیابی مPدیران بگPوییم بهینPه«تPرجیح می بPه»قیمت منصPفانه«را قPول خودشPان بPه یPا مناسPب و»قیمت دهنPد.این نگPرش بPه امPور،دنیPای آنهPا را بسPیار سPاده می سPازد.با این حسPاب چPه این بPه پاسPخ بود.سPایمون در اختیPار خواهنPد بPرای تصPمیم گPیری در شPیوه هPایی سPوال قایPل بPه وجPود دو گPروه تصPمیم می شPود کPه آنهPا را بPه تPرتیب تصPمیم هPای

برنامه

هربرت سایمون:رفتار اداری و تصمیمیPا غPیر قابPل برنامPه ریPزی می نامPد.این برنامPه ریPزی شPده و بPدون برنامPه تصPمیم هPا مPانع الجمPع نیسPتند و طیفی را می سPازند کPه در یPک سPوی آن تصPمیم هPای کPامال برنPامی ریPزی شPده و در سPوی دیگPر آن تصPمیم هPای کPامال بی برنامPه قPرار می گیرند.تصPمیم هPای عPادی،جPاری و تکPرار پذیرند.تصPمیم اتخPاذ می از چیش طPراحی شPده و کPه در چPارچوب هPایی مشPخص هPایی شPوند،تصPمیم هPای برنامPه ریPزی شPده بPه شPمار می آینPد.الزم نیسPت بPا هPر بPار تصPمیم جدیPدی گرفتPه شPود.مقوالت هPا تصPمیم این مطPرح شPدن موضPوع جدیPد و بی سPابقه و موضPوع هPایی کPه در چPارچوبی شPناخته شPده نگنجنPد یPا نتPوان بPرای مقابلPه بPا آنهPا روش هPای معمPول را بPه کPار بPرد،ضPرورت اتخPاذ یPا بPودن موضPوع کPرد.بی سPابقه ایجPاب خواهPد را برنامPه بی تصPمیم هPای برنامPه بی هPای تصPمیم بPه نیPاز تPوان علت را می خPاص مسPاله دشPواری

دانست.

به عقیPده سPایمون»کارخانPه خودکPار آینPده بPر اسPاس تصPمیم هPای برنامPه داری که اداره و دفتر خود کار هم جوار آن تولید کرده است کار خواهد کرد.«

جیمز جی مارچ:ابهام و تصمیم گیری آمریکPا در سازمان در کالیفرنیPا اسPتانفورد دانشPگاه مPدیریت اسPتاد مPارچ جیمPز

است.وابسPتگی و ارتبPاط مPارچ بPا بخش هPای علPوم سیاسPی و جامعPه شناسPی دانشPگاه متبPوع،افPق دیPد گسPترده او را می نمایانPد.از زمPانی کPه مPارچ کPار متوجPه او کPرده،عالقPه آغPاز کPارنگی-ملون دانشPگاه در را خPود پژوهشPی تصPمیم گPیری در سPازمان گردیPده اسPت.همکاران برجسPته او،کPه در تحقیقPات مPر بPوط بPه تصPمیم گPیری سPهمی عمPده داشPته انPد،هربPرت سPایمون و ریچPارد

سایرت بودند.

در جهPان مPا خPرد و عقالنیت بPه مرزهPای ادراکی، سیاسPی و سPازمانی محPدود می شPود.از نظPر ادراکی،توجPه بPه کمیPابترین منPابع است.انسPانها نمی تواننPد جPا زمPان همPه یPک در تواننPد نمی و کننPد توجPه چPیز بPه همPه واحPد آن در باشPند.بنابراین آنPان بPه بعضPی عناصPر بPرخی تصPمیم هPا توجPه می کننPد و بPر تصPمیم اتخPاذ بایPد جهPات جمیPع بPه توجPه بPا شPود گفتPه می کPه آن خالف شPود،همPه جنبPه هPا مPد نظPر قPرار نمی گیرنPد.اما اینکPه چPه جنبPه هPایی را لحPاظ می کننPد،بسPتگی بPه این دارد کPه در هPر زمPان چPه تصPمیم هPای دیگPری بایPد گرفتPه شPود ومی دانیم توجPه کPردن بPه یPک تصPمیم بPه منزلPه نادیPده گPرفتن

دیگر تصمیم هاست.

خردمنPدی محPدودیت بPه خPود،سPایمون،قایPل همکPار دیگPر ماننPد هم مارچ اسPت.به نظPر این محققPان نPه تنهPا توجPه و تمرکPز منبعی کمیPاب،بلکPه ظPرفیت معیPنی مقPدار گنجPایش گیرنPده تصPمیم هPر اسPت.ذهن محPدود نPیز ذهن ازاطالعPات را دارد.این ذهن فقPط می توانPد اطالعPات معیPنی را پPردازش

کند و فقط می- تواند به چند گزینه بپردازد.

جیمز جی مارچ:ابهام و تصمیم گیری در سازمان

تصPمیم هPا بPه وسPیله اراده،بصPیرت و یPا بPه طPور گPذری اتخPاذ می شPوند اگPر

تصPمیم بPه صPورت ارادی و آگاهانPه گرفتPه شPود،انتخPاب یPک بPدیل، مسPاله را

حPل می کنPد،هPر چنPد کPه معمPوال این فرآینPد وقت گPیر اسPت.اگر وسPیله گPرفتن

تصPمیم بصPیرت باشPد،گزینPه ای کPه تصPادفا نسPبت بPه گزینPه هPای دیگPر ارجح

دیPده می شPود،مPورد انتخPاب قPرار می گیرد.بPاالخره اگPر تصPمیم بPه صPورت

گPذری اتخPاذ می شPود این را القPا خواهPد کPرد کPه مسPاله ای بPاقی نمانPده و

خPود بPه خPود فقPط یPک گزینPه بPاقی مانPده اسPت کPه انتخPاب آن عمال مسPاله ای

را حPل نخواهPد کرد.احتمPاال غPالب تصPمیم هPا بPا اسPتفاده از بصPیرت یPا بطPور

و از سPبک ارادی و پس بPه طPور اتخPاذ می شPوند ومPوارد معPدودی گPذری

سنگین کردن های عمیق تحقق می یابند.

ویکتور وروم و شیوه تصمیم گیری ویکتPور وروم سPالها بPه تحقیPق،تPدریس و مشPاوره در زمینPه تحلیPل روانشPناختی رفتPار در هنجاری

سPازماPن هPا اشPتغPال داشPتPه اسPت.وPروم PکPه در کاPنPادا PمتولPد شPدPه اسPت کPاPر علمی خPود را در دPانشPگاه مPشPهوPر مPک گیPل Pاین کشPور،کPه پPایگPاه PبنیانPگPذارPان مکتب کانPادا در عرصPه مPدPیریتP مثPل هPنری میPنزبPرگ بPوده اسPت،آغPاز کPرد.او PسPپسP در چنPدیPن دPانشPگاه آمریکPا تPدPریس و فPعPالیت PهPای PعلمیP خPود راP ادامPه دPاد.ویکتPوPر از وقPتیP کPهP بPه فعPالیت هPای علمی روPی آوردP خPود را بPه مطالعPه رPابطPه شخصPیتP انسPان هPا بPاP میPل بPهP مشPارکPت در تصPمیم گPیری هPا عالقPه مPنPد یافتP.رسPاله Pوروم بPر یافPتPه هPایP تحقPیقPاPت پیPشPینP کPه حPاکی از وجPود راPبطPه مثبت مPیPان مPشPارکتP در تصPمیم PگPیری بPا اPرتقPای روحیPه انگPیPزش PشPرکت کننPدگان در فرPاینPد تPصPمیمP گPیPری بPوده اPنPد صPحه PگذاشPت.آن PرسPالهP در ضPمن نشPان داد کPه مPیزان یPا شPدتP رPابطPهP میPانP مPشPارکتP درP تPصPمیPم گPیرPی و اPرتقPای رPوPحیPه Pو PانگPیزPش بPا بPرخی اPزویPژگیP هPاPی شخصPیتPی شPرکت PکننPدگان Pدر تصPمیم گPیریP هPاP رابطPهP داPرد.بPرای مثPال او دریPاPفت کPه انگPیزه و روحیPه مسPتPبدین و کسPاPنی کPه نPسPبت بPه PوابسPتPگی Pو پیوسPتگی بPه دیگPرPان تمPایPل یPاP نیPازP چنPدانیP ندارنPد ازP امکPاPن مشPاPرکت درP تصPمیم گPیری هPا اثPر قابPل تPوجهی Pنمی پذPیرنPدو حPالP آنکPهP جوینPدگان مسPاواPت و PافPرادی کPه PسPخت بPه واPبسPتگی و بPه نیPاPز می کننPد، Pاز مPشPارکتP در فراینPدP تصPمیم گPیری بPا دیکPرانP احسPاPس PتگیPیوسPپشPدPت تPاثیر میP- پPذیPرنPد.تPحقPیقP مPذکPوPر بPه فPرایPنPد هPایP مPتفPاوPت مشPارPکت دPر تصPمPیم گPیPری PاPی هPیرPم گPمیPتص PرPرکت دPاPمش PتPاوPمتفP ایPه PدPاینPفرP هPک PدPوPبP نPگر آPانPبی Pت وPشPداP ارهPشPا PاPه

آثاPری متPفاوت و متPناسب با Pخود را به دنبPال مPی آورPند.

ویکتور وروم و شیوه تصمیم گیری وروم و همکPارانش پس از یPک سPری مطالعPات و تحقیقPات،در یPک تقسPیم بنPدی هنجاری

روشPهای تPصPمیم (1کلPی مPیزان PمشPارکت Pدر تصPمیم گPیری هPا را PبPه سPه PدسPتPه :فرایند گروهPی Pتقسیم بندPی کردند.(3فرPایند های PمشاPوره اPی (2گیPری آمPرانه

پس از این تحقیقPات ورو و یتن در صPدد بPر آمدنPد تPا بPا اسPتفاده از روشPهای بPاال برای سواالت زیر پاسخی بیابند.

وقPتی مPدیران در جریPان کPار بPا مسPاله ای روبPرو می شPوند کPدامیک از فراینPد 1(های فوق می تواند آنان را در تصمیم گیری درست یاری دهد؟

مدیران در عمPل چPه فراینPد هPایی را بPرای تصPمیم گPیری در مPورد مسPایل بPه 2(کPار میP برنPدP!و PچPه عPوامPلی PبPر گPزینش فPرایPنPد هPای مPورPد اسPتفادPه آنPانP و

شPدت تشPریک مسPاعی مرئوسPان ایشPان در تصPمیم گPیری هPا اثPر می گذارد.

بPارزترین سPهم را در بسPط وروم و همکPارانش ضPمن پاسPخ بPه پرسPش اول انگPیزPش مرئوPسPان دPاشPته و درک مPا Pاز PمقولPه PشPیوه PتصPمیمP گPیری مPدیراPن PاالPرا بP اPیم هPمPت تصPه کیفیPت کPاسP ترPدی بهPینPفراP انPققPر محPظPع از نPاقPد.در وPانرا هPا تصPمیم مجریPان تعهPد دهPدو کPاهش را هPا تصPمیم اتخPاذ زمPان بPردو

برانگیزد.

ویکتور وروم و شیوه تصمیم گیری .طبق وروم و همکPارانش بPرای پاسPخ گPویی بPه سPوال دوم،از دو روش بهPره گرفتنPدهنجاری

روPش اول، اPز چنPد مPدیر خواسPته شPدP مسPایلی را PکPه آPنPان Pرا نPاگزیرP از تصPمیم گPیری می کPرده اسPت

و PچگPونگی Pواکنش خPود رPا نسPبPت بPه آن PمPوقعیتP هPا بPهP خPاطر آورنPد Pو بPازگو کننPد.در روش دوم از

مPدPیرانP خواسPتPه می شPوPد بPه تPوصPیف مسPاPیلی اPز پیش طPرPاحی شPده بپردازنPد و پاسPخ هPای مPورد

نPظر خود را Pمطرح کنPند.

به طPور متوسPط معلPوم شPد کPه مPدیر»نمونPه« در چهPل درصPد از مPوارد،از مPوارد از فراینPد هPای

تPصPمیم گPیری منطPقی PمPدل تPصPمیم PگPیری پPیروی Pمی کنPد.مPدیPر نموPنPه در بیسPت و پنج درصPد مPوارد از

فراینPدی کPه ازP روش»امکPان پPذیر یPا PممکPن«نامیPده می شPود اPسPتفاده یPا دوP ضPابطه کیفیت تصPمیم و

Pی آن راPراPه اجPبت بPسPد نPعهPایت می تPری رعPیPمیم گPتص PرعتPابطه سPدن ضPاPول نهPرغم مغفP علی

کPرPده،بPهPره Pمی گرفتPه اسPت.مدیر نموPنPه تنPهPا درP یPک سPوPم مPوارPد،فراPینPدی در پیش گرفتPه و قPابلیت

قبPول تصPمیمP را بPهP خطPر انداخPتPه اPست.سPرانجام Pاین تPحقیPق نPشPانP داد کPه ضPابطه کیفیت بیشPتر از

بPه اجPرای تعهPدP،نسPبت دPیگPر ضPوابط PفرآینPد تصPمیم گPیری رPعPایت شPدهP اسPت Pو قPابلیتP قبPوPل و

تصمیمP ها سهل تر از دPو ضاPبطه دیگرP فرPایند های تصمیمP گیری فداP شده اند.

سی نورث کت پارکینسون و قوانین بPه 1934پارکینسPون،انگلیسPی و دارای سPابقه کPاری دانشPگاهی برجسPته اسPت.او از پارکینسون

نPوشPتن PکتPاب PهPای PپPژوهشPی اPشPتغاPلP داشPته Pو در PدانشPگاهP هPای PماالیPا،لیورپPول،ایلینPویز تدریس کرده است.

پارکینسPون بPا این واقعیت مPبرهن کPه در سPازمان هPا بین مPیزان کPاری کPه بایPد انجPام شPودP و تPعPداد افPرادی کPه بایPدP آن کPارهPا را اPنجPام دهنPد رابطPه انPدکP وجPوPد دارPد یPا اصPوال P راتبPم PهPلPسلسP زایشPفPا رPابطPهP Pای مPوجPوPد نیسPت،مPواجPه PاPست.اصPوPال ممPکن PاسPت اPدPاری بPه کPاریP PکPهP بایPدP انجPاPم شPودP ربPطPی ندPاشPته PباشPدP.این PمحقPق بPرPایP توPضPیح این پدیPده،قPانونیP PراP کPه بPه PنPام قPانوPن PپPارکPیPنسPون معPروPف شPده PعرPضPهP کPرPده اسPتP.طبق

- اPین قPانPون،کPاPر بPه PاPنPدازهP PزمPانPی کPهP بPرای اPنجPامP Pآن PوجPود دPاPرد PادامPهP یPا امتPداد پیPدا میکند.

یک کPار اداری را در سPازمان می تPوان کPاری کوچPک و ظPرف چنPد دقیقPه قابPل انجPام دانPسPت،یPا مPی- PتPوان آنP را بPه رشPتهP ای Pاز اجPزا کPه PانجاPمشPان در PکPل بPه تPالشPی وسPیع

که یک روز کاری را پر می کند تقسیم کرد.

قانون ابتPذال بیPانگر اینسPت کPه وقPتی بPرای هPر قلم از اقالم دسPتور جلسPه صPرف می شPود PبPا مPیزاPنP مبPلغی کPه مPطPرح PاسPت،PرPابطPهP اPی معPکPوس PداردP.)هPر قPدر PمبلPغ مPربPوط مP دPسPتوPر PجلPسPه PبیشPتPر PباشPدP بPرایP تPصPویب PآنP وقتP کمPترPی صPرف Pز اقالPاP لمPق PرPهP PهPب

می شود و بالعکس(.

سی نورث کت پارکینسون و قوانین بدین سPان یPک قPرارداد ده میلیPون پونPدی مربPوط بPه یPک راکتPور اتمی پس از پارکینسون

و برنامPه هPایی اشPاره ای اجمPالی بPه گPزارش هPای مهندسPان و زمین شناسPانکPه بPه ضPمیمه یPک طPرح تPوجیهی بPه کمیتPه تسPلیم شPده اسPت بPدون معطلی زیPاد و بPا زمزمPه هPایی مPوفقیت آمPیز بPه تصPویب می رسPد.در اینگونPه مPوارد قPانون ابتPذال بPه وسPیله عوامPل فPنی تکمیPل می شPود،زیPرا معمPوال نیمی از نیم و چیسPت راکتPور کPه داننPد نمی کمیتPه،اصPوال رئیس جملPه از اعضPا بPرای چPه منظPوری الزم اسPت.اما معPدود آن دسPتگاه داننPد نمی باقیمانPده اعضPایی کPه ممکن اسPت این مPوارد را بPه خPوبی بداننPد ولی در مPورد مPاجرا از را خPود سPکوت رعPایت بPا دهنPد می باشPند،تPرجیح داشPته هPایی تردیPد دشPواری تشPریح و توضPیح ابعPاد قضPیه دور نگPه دارنPد.اما وقPتی نPوبت تصPمیم پارکینPگ دوچرخPه فPرا رسPد هم موضPوع بحث و هم گPیری در مPورد سPقف مPیزان بودجPه مطروحPه در قلمPرو فهم همPه اعضPا می گنجPد.حاال همPه می تواننPد خPودی نشPان دهنPد و سPکوتی را کPه ناچPار هنگPام بحث در مPورد راکتPور پارکینPگ بودجPه سPقف مPورد در کنند.مPذاکرات جPبران بودنPد کPرده رعPایت دوچرخPه حPداقل چهPل و پنج دقیقPه بPه طPول می انجامPد و بPاالخره در کمPال

رضایت تدابیری برای صرفه جویی به اندازه یکصد پوند اندیشیده می شود.

طبPق قPانون دوم پارکینسPون هزینPه تPا سPطح درآمPد بPاال می رود.پدیPده خPانگی کPامال آشPنایی کPه بی هیچ چPون و چPرا پس از هPر بPار افPزایش حقPوق شPوهر اتفPاق می افتPد بی کم و کاسPت در مPورد سPامانه اداری نPیز صPادق اسPت.با این تفPاوت بسPیار مهم کPه هزینPه هPای دولPتی بPه سPوی سPقفی کPه وجPود نPدارد

حرکت می کند.

الوین گلدنر و جلوه های مختلف الPوین دبیلPو گولPدنر جامعPه شناسPی آمریکPایی بPود.او در دانشPگاه واشPنگتن صPاحب بوروکراسی

کرسPی اسPتادی تئPوری جامعPه شناسPی شPد.این کرسPی بPرای بزرگداشPت نPام مPاکس مسPایل اسPت.او شPده موسPوم او نPام آلمPانی(بPه برجسPته شPناس وبPر)جامعPه

آمریکPا مPورد تحقیPق قPرار داد و سPازمان یهودیPان بPرای کمیتPه - هPای اجتمPاعی را صPنعتی را نPیز مطالPه کرد.انجPام خPدمات مشPاوره بPرای کمپPانی نفت اسPتاندارد واقPع بPرای مطالعPات سPازمان هPای او کPه از جملPه فرصPت هPایی اسPت نیوجرسPی در صPنعتی یPافت.دو دهPه پیش از مPرگ،او عالقPه زیPادی بPه ارایPه تئPوری اجتمPاعی نشPان

داد و به نقش علم در جامعه توجهی خاص مبذول داشت.

گلPدنر نظریPه وبPر در مPورد بوروکراسPی و کPارکرد آن را در سPازمان هPای صPنعتی جدیPد مPورد بررسPی قPرار داد.وقPتی وبPر نظریPه خPود را ارایPه می داد فPرض او این بPود اطPاعت می دسPتورات از و داده وفPق مقPررات بPا را سPازمان،خPود اعضPای کPه کننPد.وبر بPه مسPئله اسPتقرار مشPروعیت بPه رغم مخPالفت مرئوسPان و بPه خPودداری

آنان از تمکین در برابر صادر کنندگان اوامرتوجهی نکرده بود.

گلPدنر بPر اسPاس مطالعPه دقیقی کPه از بPروز چنPان حPالتی در معPدن سPنگ گچ در آمریکPا بPه عمPل آورد،آثPار یPک تشPکیالت بوروکراتیPک را کPه سPعی می شPود علی رغم مقPاومت هPا بPه وجPود می آیPد تشPرح کPرده اسPت.روش مPدیریت قبلی معPدن سPهل گیرانPه بودیPا مقPررات نادیPده گرفتPه می شPدندیا اگPر مPورد توجPه قPرار می گرفتنPد خیلی جPدی گرفتPه نمی شPدند.افراد بPه نPدرت مPورد کنPترل قPرار می گرفتنPد و اگPر داده می شPد اجPازه بPه متخلPف تخلفی صPورت گرفتPه،همیشPه مشPخص می شPد تخلPف خPود را جPبران کند.آسPوده خیPالی خاصPی بPر معPدن حکمفرمPا بPود و نگPرش

کارگران به شرکت مساعد بود.

الوین گلدنر و جلوه های مختلف در این اثنPا مPدیر جدیPدی بPر این مکPان قPدم نهPاد.او در صPدد بPر آمPد ترتیPبی دهPد تPا بوروکراسی

مقPررات بPه اجPرا در آینPد،سPاختار قPدرت بPه خPوبی عمPل و بطPور کلی سPازمان تابعPه او بواسPطه اسPتوار شPدن بPر مبنPایی عقالیی-قPانونی بPا کPارایی تمPام انجPام وظیفPه کنPد.اما اتخPاذ این روش بPه شPدت بPه افت روحیPه منجPر شPد و تضPاد بین مPدیریت و کPارگران را افPزایش داد و اعتصPابی لجPام گسPیخته بPه بPار آورد.گلPدنر در تحلیPل وضPعیت ناشPی از اقPدامات مPدیر جدیPد بPرای افPزایش کPارایی توانسPت میPان سPه رفتPار بوروکراتیPک تفکیPک قایPل شPود.او این سPه حPالت را بPه تPرتیب،شPبه بوروکراسPی،بوروکراسPی نماینPده و بوروکراسPی تنبیPه مPدار نامیPدو ارزش هPا تضPاد

های خاص هر یک را توضیح داد.

در شPبه بوروکراسPی، مقPررات از خPارج سPازمان بPا از بPیرون گPروه بPر آن تحمیPل می شPود.در چPنین حPالتی نPه روسPا و نPه مرئوسPان هیچ کPدام خPود را در تPدوین مقPررات دخیPل نمی یابنPد،و در اسPتقرار آنهPا نPیز شPرکت نمی جوینPد و بPدین لحPاظ مقPررات را مشPروع تلقی نمی کننPد.از این رو مقPررات بPه اجPرا در نمی آینPد و هم مرئوسPان و هم روسPای بالفصPل بPا نقض مقPررات یPا بPا نادیPده گPرفتن آنهPا

برای خود موقعیتی کسب می کنند.

گلPدنر در توضPیح بوروکراسPی نماینPده،جنبPه ای از نظریPه وبPر را بPر می گPیرد و آن - دهPد.این جنبPه بPه موقعیPتی مربPوط اسPت کPه در آن مقPررات از را بسPط می

پPPذیرا سPPازمان اعضPPای کلیPPه را اقتدارشPPان کPPه »متخصصPPینی« طPPرف هسPتند،مطPرح می شPود.در این حPالت روسPا و مرئوسPان مقPرراتی را می- پذیرنPد کPه تنهPا بPا ارزش هPای خودشPان سPازگار باشPد و کسPانی کPه خPود را بPا آن مقPررات

تطبیق دهند، شان اجتماعی می یابند.

الوین گلدنر و جلوه های مختلف از انجPا کPه در این حPالت ارزش هPای حPاکم،ارزش هPای مPورد قبPول همPه بPه بوروکراسی

شPمار می آینPد،نقض احتمPالی مقPررات بPه حسPاب بی احتیPاطی بی غرضPانه ازبی ناشPی یPا و - اطالعی دانسPته خواهPد شPد زیPرا هیچکس گذاشPته شPده

معارضه بر سر ارزش ها را قابل تصور نخواهد دانست.

گلPدنر در تشPریح نPوع سPوم بوروکراسPی کPه بPه آن بوروکراسPی مبتPنی بPر تنبیPه یPا و مPدیریت هPای فشPار بPه پاسPخ در یPا مقPررات کPه گویPد داد،می نPام درواکنش بPه گردنکشPی هPای کPارگران تPدوین و اعمPال می شPود.منظور از اعمPال آن مقPررات این اسPت کPه طPرف مقابPل وادار بPه تمکین شPود.در این حPالت مقPررات فقPط از نظPر یکی از دو گPروه روسPا یPا مرئوسPان مشPروعیت موقعیPتی گPروه دو از یکی بPرای مقPررات این برابPر در تمکین اگPر داردو از مPوقعیت طPرف مقابPل منجPر خواهPد شPد.تخلف بPه سPلب بیPاورد،نPاگزیر مقPررات بPه گونPه ای کPه در بوروکراسPی نماینPده توجیPه می شPد،تعبPیر نمی گPرددو بPه حسPاب نPا فرمPانی عمPدی گذاشPته می شPود.طبعا چPنین وضPعیتی در نPوع هPر سPه از هPایی است.شPکل زیPادی هPای تنش و برخPورد دارنPده بPر بوروکراسPی یPاد شPده می توانPد در آنPه واحPد بPه صPورتی کPامال محسPوس ویPا نامحسPوس در هPر سPازمانی در کنPار یکPدیگر همزیسPتی کننPد واصPوال شPاید از سPه حPالت فPوق تحت عنPوان»طPرق مختلPف عملکPرد باشPد کPه مPا بهPتر

بوروکراتیک«یاد کنیم.

به این تPرتیب می تPوان گفت مقPررات دارای آثPاری مثبت و منفی و عواقPبی یPک از ناشPی تعهPدات بیPان بPا هسPتند.مقررات خواسPته نPا و خواسPته اسPت ممکن کنند.البتPه می عمPل مسPتقیم دسPتورهای مثPل شPغل،درسPت

مقررات راه اعمال قدرت را در شکلی خشک و بی روح باز کند.

الوین گلدنر و جلوه های مختلف امPا در عین حPال مقPررات،حPداقل کPار قابPل قبPول را تعPیین می کنPد و بPه کارکنPان بوروکراسی

اجازه می دهد در کمترین حد تعهد به کار بپردازند.

اینکPه مقPررات می تواننPد بPه گونPه هPای مختلPف عمPل کننPد،موجبPات سPوء عمPل بوروکراسی را فراهم می آورد.

بPود نگPرش هPای مختلPف مPدیران رانPیز مPورد مطالعPه قPرار گلPدنر عالقPه منPد دهPد.او میPل داشPت بین انPواع نگPرش هPای مPدیران تفکیPک قایPل شPود و نشPان دهPد کPه این نگرشPها بPر طPرز تلقی آنهPا از کارشPان،سPازمان متنPوع آنPان،و حرفPه و همکارانشPان چPه تPاثیری دارد.عالقPه او بPه این مطالعPه از انتقPاد دیگPری کPه وی ذات در اسPت معتقPد شPود.گلدنر می ناشPی دانسPت می وارد وبPر بPر و و تخصPص دانش از اختیPار منبعث یPک سPامانه بPر بخواهPد کPه بوروکراسPی نهفتPه باشPد،تناقضPی مبتPنی مPراتب رعPایت سلسPله و نظم از ناشPی اختیPار اسPت.در حPالت اول دانش و تخصPص،بPه اختیPار و اقتPدار مشPروعیت می بخشPد و حPال آنکPه در حPالت دوم اختیPار و اقتPدار بPه واسPطه پسPت و مقPام حاصPل می شPود.این تنPاقض بPاالخص در سPازمان هPایی بPروز می کنPد کPه از اسPتخدام جمPع کثPیری از افPراد حرفPه ای هسPتند کPه دانش فPنی آنPان بPه مPراتب بیشPتر از دانش فPنی کسPانی اسPت کPه بPه لحPاظ سلسPله مPراتب سPازمانی در مPراتب بPاالتری از آنPان قPرار دارند.گلPدنر دو گPروه از مPدیرانی را کPه یPا از نظPر دانش فPنی و یPا از جهت مرتبPه سPازمانی بPاالتر هسPتند بPا توجPه بPه همین معیPار هPا از یکPدیگر جPدا می سPازدو گPروه متخصصPین را »جهPان وطن هPا«و گPروه سPازمانی هPا را»خانPه

وطن ها«یا»محلی ها«می خواند.

الوین گلدنر و جلوه های مختلف بوروکراسی

چنPدانی وفPاداری خPویش سPازمان بPه نسPبت کPه هسPتند هPا وطن جهPان

احسPاس نمی کننPد،بلکPه بیشPتر خPود را بPه مهارتهPای حرفPه ای خPود متعهPد می

بیننPد.آنان بPه امPور و مسPایل عمPدتا از زاویPه حرفPه ای نگPاه می کننPد.مثال آنPان

مPدیر یPا کارمنPد تPا بیننPد می حسPابدار یPا مهنPدس را خPود اول درجPه در

سازمان.

العPاده بPه سPازمان خPویش فPوق خانPه وطن هPا مPدیرانی هسPتند کPه نسPبت

وفادارنPد امPا تعهPد چنPدانی در قبPال مهPارت هPای حرفPه ای خPود ندارنPد آنPان

خود را »افراد سازمان« می انگارند.

نارسایی های بوروکراسیبر خالف وبPر کPه جنبPه هPای مثبت بوروکراسPی را مPورد تاکیPد قPرار داده اسPت محققPان متPاخر این مقولPه،واکنش هPای »غPیر مترقبPه«اعضPای سPازمان را بPه این پدیPده مPد نظPر قPرار داده انPد.مرتن و سPلزنیک و گلPدنر همگی نظریPه وبPر دایPر بPر کPارآیی بوروکراسPی را پذیرفتPه انPد.با این حPال از نارسPایی آن غافPل

نبوده و ابعاد آن را نیز تبیین کرده اند.

نارسایی های بوروکراسی از دید مرتن:

می معطPوف سPازمانی یPادگیری نارسPایی سPوی بPه را خPود توجPه مرتن سPازد.به نظPر این محقPق اعضPای سPازمان بPه نتPایج مطلPوبی کPه در اثPر واکنش بPه شPرایطی مشPابه گرفتPه انPد پPای بنPد می شPوند واگPر چPه ادامPه نشPان دادن واکنش آنهPا بPه شPرایطی تقریبPا مشPابه بعPدی سازمانشPان را دچPار مشPکل می کنPد،کماکPان بPه نشPان دادن همPان گونPه واکنش بPه محPرک هPایی از آن دسPت ادامPه می دهنPد.مرتن مجمPوع فرضPیه- هPای خPود را بPا تمرکPز بPر توقPع راس سPازمان در مPورد تحت کنPترل در آمPدن و تحت کنPترل نگPه داشPتن سPازمان آغPاز می کنPد.این توقPع و تاکیPد افPراد صPدر نشPین بPه صPورت تاکیPد مPداوم بPه هPر چPه قابPل اطمینPان یPا پیش بیPنی شPدن رفتPار اعضPا یPا سPازمان جلPوه می کند.روشPهایی کPه می تواننPد حPرکت سPازمان را قابPل اطمینPان یPا قابPل پیش بیPنی کننPد،چPارچوب هPایی کPه مPا آنهPا را سPاختار»مکPانیکی«رفتPار آدمی می نPامیم بPه شPمار می آیند.اینگونPه تاکیPد بPر قابPل اطمینPان سPاختن رفتPار هPا و روشPهایی کPه بPرای تحقPق آن هPدف بPه کPار می رودعواقPبی را بPه شPرح زیPر بPه

دنبال می آورد:

نارسایی های بوروکراسیامPا تفPویض اختیPار چنPد پی آمPد زود رس دارد.چنPان کPه انتظPار می رود تفPویض اختیPار زمینPه را بPرای دریPافت آمPوزش و کسPب تجربPه در قلمPرویی کPه اختیPارات تخصPص و مهارتهPا تPرتیب این بPه و آورد می وجPود بPه اسPت شPده تفPویض شPدن بخش بخش بPاعث اختیPار تفPویض حPال همین یابPد.در می هPا،افPزایش سPازمان می شPود و دوایPر و واحPد هPای متفPاوتی را کPه توجPه ویPژه مسPوالن آن واحPد هPا و دوایPر را طلب می کنPد بPه همPراه دارد.اعضPای واحPد هPا بPه پیشPرفت واحPد هPای خPود عالقPه منPد ولی بPه پیشPرفت کلی سPازمان کم توجPه و یPا حPتی بی بPروز بPه منجPر تخصصPی هPای واحPد آمPدن وجPود بPه واقPع عالقPه می شPوند.در چنPدگانگی عالقPه هPا و پراکنPدگی توجPه هPا می شPود.پراکندگی توجPه و چنPد گPانگی نتیجPه در کنPد. تشPدید می را دوایPر سPازمانی و هPا واحPد میPان تضPاد هPا عالقPه محتPوی تصPمیم هPای متخPذه در سPازمان،بخصPوص در صPورتی کPه اعضPای سPازمان هPدف هPای کلی را بPه خPوبی جPذب نکPرده باشPند،بPه شPدت تحت تPاثیر راهPبرد هPای درونی و بخشPی قPرار می گPیرد.هر واحPدی سPعی می کنPد سیاسPت هPای خPاص خPود را بPا زیPرکی هPر چPه بیشPتردر بطن سیاسPت هPای رسPمی سPازمان بگنجانPد و از این راه بPه خواسPته هPای خPود مشPروعیت ببخشد.توسPل بPه این سیاسPت هPا و شPگرد هPا بPاعث می شPود اعضPای واحPد- هPا هPدف هPای فPرعی مربPوط بPه واحPد هPای خPود را بیشPتر جPذب کننPد.تفویض اختیPار بPه لحPاظ تحقPق هPدف هPای کلی سPازمانی آثPاری هPPای هPPدف تحقPPق بPPه کمPPک ضPPمن اختیPPار دارد.تفPPویض منفی و مثبت نظPر سPازد.به می منحPرف هPا هPدف بPه رسPیدن از را هPا سPازمانی،سPازمان سPلزنیک مPاهیت بوروکراسPی ضPرورت تفPویض اختیPار را ایجPاب می کنPد وهPر چقPدر بوروکراسPی بیشPتر تثPبیت شPود و این امPر بPه رغم دور شPدن سPازمان هPا از هPدف

های اصلی خود تحقق خواهد یافت.

نارسایی های بوروکراسینارسایی بوروکراسی از دیدگاه گلدنر:

چارچوب نظPری گلPدنر در مقایسPه بPا چPارچوب هPای دیگPر،متغPیر هPا و روابPط بPه هم پیوسPته کمPتری را در بPر می گPیرد و از آنهPا سPاده تPر اسPت.گلدنر نPیز ماننPد مPرتن بPه عPواقب مقPررات بوروکراتیPک بPرای بقPای سPاختار سPازمانی توجPه دارد.بPه نظPر گلPدنر تاکیPد صPدر نشPینان سلسPله مPراتب اداری منجPر بPه بPه مقPررات این روح می شPود،متعاقبPا بی و کلی،خشPک مقPرراتی تPدوین عنPوان پاسPخی بPه خواسPت مPدیران رده بPاال بPه اجPرا در می آیPد. بPه اجPرا در آمPدن این مقPررات صPرف نظPر از پیامPد هPای دیگPری کPه دارد بPاعث نPا مشPهود شPدن روابPط قPدرت در درون گPروه هPامی شPود.گلدنر معتقPد اسPت کPه این عPواقب مطلPوب تPدوین و اجPرای مقPررات واقعPا بPه وقPوع می پیوندنPد،بقPای تPاثیر تحت اساسPی بPه صPورتی واحPد عملیPاتی یPک عنPوان بPه کPاری گPروه مقPررات کلی تضPمین می شPود و در نتیجPه اسPتفاده از مقPررات بیش ازپیش مPورد تاکیPد قPرار می گیرد.امPا در همین حPال مقPررات کPاری،سPر نخ هPایی غPیر از آنچPه منظPور نظPر روسایسPازمان اسPتبه اعضPای سPازمان می دهPد.مقررات کPاری رفتPار غPیر قابPل قبPول را تعریPف می کننPد و بPه این تPرتیب آگPاهی اعضPای بPاال می- قبPول قابPل کPار مPیزان و هPا رفتPار اقPل حPد مPورد رادر سPازمان برنPد.فراهم آمPدن زمینPه آشPنایی دقیPق اعضPای سPازمان بPا حPد اقPل رفتPار هPا و عملکPرد هPای قابPل قبPول در حPالی کPه ایشPان هPدف هPای سPازمانی را بخPوبی فهم و جPذب نکPرده انPد بPاعث می شPود اعضPای سPازمان عملکPرد هPای خPود را بPه حPد اقPل ممکن برسPانند.بدیهی اسPت کPه هPدف هPای سPازمانی بPا عملکPرد هPای حPداقل تحقPق پیPدا نمی کننPدو این نPوع رفتPار بPاعث دور شPدن سPازمان از

هدف های خود می شود.

نارسایی های بوروکراسی

مقPرراتی کPه می تواننPد اوضPاع داخلی سPازمان را تثPبیت کننPد بPاعث عPدم تعPادل

تPر وP نزPدیکPتر پیPداPسPت کPهP نPظPارPت PدقPیPق دPرP کPل سPازمPان PمیP- شPوند.ناP PگفتPه

P روهPگP طحPسP Pا درPا رPهP تنش.PازدPسPر میPتP وسPسPحPان مPازمPر سPا دPدرت رPق PطPوابPر

کPاریP PبPاال PمPی بPرPد و تPعPادPلی راP کPه Pدر اPبتPدPا PبPر اسPاPس PاسPتقراPر PمقPرPراPت بنیPان

نPهPاده شPده PبPود بPه هم Pمی PزPنPد. PچPارچوبP نظPرPی گلPدنر PچنPد PسPواPل Pرا مطPرPح وی

سPازد،مهمPتPرPینP سPوPالP اینسPت PکPهP چPراP عمPلکPرPد PضPعPیPف مPنجPر بPه PافPزاPیش شPدت

کنترل و نظارت می شود؟

تصPور سرپرسPتان از نقش خPود ،نیPاز شخصPی سرپرسPتان بPه خPوب جلPوه دادن

عملکPرد هPاP منطPقی بPه نظPرP می PرسPد.از Pاین رو هPر قPدرP سPرP پرسPتی بPهP مPدیPریت

آPمرانPه معتقPدP تPر باPشPد Pو اتخPاذ شPیوهP هPایP تنPبیPهی راP جPزیی ازP نقش خPود بدانPد

در مورد تشدید نظارت مصرتر خواهد بود.

چستر بارنارد و نظام تعاونچسPتر بارنPارد سPال هPا بعنPوان رئیس شPرکت تلفن بPل در نیوجرسPی آمریکPا بPه کPار اشPتغال داشPت.دو بPار از او دعPوت بPه عمPل آمPد تPا بعنPوان مPدیر دولPتی اداره بPه او انجPام وظیفPه کنPد و این امPر بPود امPداد نیوجرسPی کPه تشPکیالتی دولPتی فرصPت داد تPا عملکPرد سPازمان اسPتقرار یافتPه خPود و سPازمانی را کPه اضPطرارا مقایسPه هم بPا بPود شPده تشPکیل بحPرانی شPرایط در کوتPاه زمPانی بPرای کنPد.بارنارد تحلیPل خPود را بPر پایPه ضPرورت وجPود همکPاری میPان افPراد اسPتوار می سPازد.به عقیPده بارنPارد افPراد نPاگزیر از همکPاری و معاضPدت بPا یکدیگرنPد زیPرا فPرد بPه تنهPایی نPیرو و توانPایی الزم را بPرای انتخPاب گزینPه درسPت نPدارد.بنا بPر تعبPیر بارنPارد،سPازمان متشPکل و قالبمنPد»مجموعPه منظم فعPالیت هPا یPا نPیرو هPای هماهنPگ و آگاهانPه دو یPا بیش از دو نفPر« اسPت.این تعریPف و تحلیPل هPای مبتPنی و ماننPد،دولت،کلیسPا،خPانواده هPا سPازمان همPه مPورد در تPوان می را آن بPر

افPرادی بPرای ایجPاد (1کارخانPه بPه کPار برد.یPک سPازمان وقPتی بPه وجPود می آیPد کPه:باشPند، بPا هم وجPود داشPته بPه مسPاعدت عملی،(2ارتبPاط بPرای دسPت (3مایPل

یافتن به هدفی مشترک باشند.

در این مبحث تمایPل بPه مسPاعدت عملی بPه معPنی رهPا کPردن خواسPته هPای فPردی بPرای دسPت یPافتن بPه همPاهنگی جمعی اسPت. همPه سPازمان هPا هPدفی دارنPد امPا اگPر اعضPای آن هPدف هPای سPازمان مطبPوع خPود را نپذیرنPد هدفPداری سPازمان منتج بPه فعPالیت هPایی هماهنPگ نمی شPود.جنبه ذهPنی هPدف عبPارت از مفهPومی اگPر این بPرای سPازمان در کPل دارد.بنPابر اسPت کPه فPرد تصPور می کنPد هPدف فPردی از کPاری متنفPر باشPد بPاز در صPورتی کPه آن کPار را بPه هPدف سPازمان و

نقش خود در تحقق آن هدف مربوط بداند انجام خواهد داد.

چستر بارنارد و نظام تعاون

بقPای سPازمان بPه توانPایی آن بPرای رسPیدن بPه هPدف وابسPته است.اسPتمرار سPازمان

هPا دPر گPرPو گPذارPدPن هPدPف هPای PجدیPدP بPراPی PخPودP اسPت.Pامر PدPیگPرPی کPه سPازماPن هPای

PایPهP فPدPدن هPاPد دPپیونP رایPب یPا رPشPته Pای ایPجPاد PارتPبPاط قPالPبمنPدP PبایPد رPعPایPت PکننPد

P ازPسPکارP رتیPوPصP هPط بPاPتبPار PادPیجPی اPیPاناPتوP.تPاس PاریPکPمPهP هPبP PانPدPمنP هPالقPع PاPبP PکPترPشPم

دPرP اPثPرP کPسPبP PتPجربPهP،آPمPوPزشP وP اPداPمPه مPعPاشPرPت PبPاP PدPیگPرPان PحاصPلP Pو بPاPعPثP مPیP PشPود

اعضPای سPازمPاPن بPهP تPفPاهمP دPسPت یاPبPنPد PوP در مPوقPعیت PهPای خPاPص Pاز خPود PواکنشPی

مشابه نشان دهند.

بارنPارد بPه عنPوان مPدیری کPه هم در بخش خصوصPی و هم در بخش خPدمات عمPومی

بPهP کPار PاشPتPغال دPاشPته،دانPش خPود را Pدر مPورد عمPلکPرد سPازPمان PبPا مطالPعPات گسPترده

او بخصPوصP وظPاPیف آثPار نPتیجPه آمیخPت.در دPر خPویش Pدر طمPینPه جاPمعPه شناسPی

مدیPرانP،بPر تPفکPر مPدیراPن وP دPانشPگاهPیان تاثیرPی عPمیق بPه جPای گذاPشتهP اسPت.

امیتای اتزیونی و ساختار کنترل اتزیPونی مPدتی در دانشPگاه هPای هیPبر و اورشPلیم،بPرکلی کالیفرنیPا و کلمبیPای سازمانی

نیویPورک بPه تPدریس و تحقیPق اشPتغال داشPت،ولی او اکنPون بPه عنPوان جامعPه شPناس در دانشPگاه جPورج واشPنگتن مشPغول تحقیPق اسPت.او آثPار خPود را بPا تمرکPز بPر نظم اجتمPاعی و این سPوال کPه چPرا سPازمان هPا،یPا دیگPر مجموعPه هPای اجتمPاعی،می تواننPد موجPودیت داشPته و بPه حیPات خPود ادامPه دهنPد،آغPاز کPرد.این سPوال همPان مسPئله کنPترل اجتمPاعی اسPت کPه از زمPان افالطPون اذهPان فالسPفه اجتمPاعی را بPه خPود مشPغول داشPته و تومPاس هPابس آن را بPه اصPیل تPرین شPکل خPود مطPرح کPرده اسPت. سPازمان هPا بPه عنPوان ابPزار یPا از هPPا،اعم سPPازمان آودن وجPPود شPPوند.به می طPPراحی وسPPایل خاصPی دالیPل بPه آنهPا نظPایر و آفPرین دولPتی،بازرگPانی،آموزشPی،سPرگرمی آمPاج هPای یPا بPه هPدف هPا بPرای حصPول بهPتر سPازمان هPا اسPت.به عبPارت هPای نظPام آمPدن وجPود بPه دالیPل آنکPه حPال و گیرنPد می- شPکل خاصPی اجتمPاعی طPبیعی مثPل »خPانواده«و مجموعPه هPای انسPانی دیگPر بسPیار متنPوع و

متمایز از یکدیگر هستند.

اتزیPونی سPازمان هPا را بPر اسPاس سPه نPوع قPدرتی کPه بPرای جلب فرمPانبری کارکنPان بPه کPار می- برنPد،تقسPیم می کنPد.او این سPه نPوع قPدرت را بPه تPرتیب قPدرت قهریPه،قPدرت مPالی یPا نفPع طلPبی و قPدرت هنجPاری یPا هویPتی مینامPد،این

سه نوع قدرت به ترتیب مبنای فیزیکی،مالی و نمادین دارند.

وادار سPاختن بPرای بPدنی تنبیPه اسPتفاده)احتمPالی(از بPر قدرت قهریPه عمال افPراد بPه تبعیت از دسPتورات مبتPنی است.بازداشPتگاه هPا و بیمارسPتان هPای بیمPاران روانی نمونPه هPایی از سPازمان هPایی هسPتند کPه بPه درجPات مختلPف از

تنبیه بدنی استفاده می کنند.

امیتای اتزیونی و ساختار کنترل نفPع سازمانی بPر حقPوق و دسPتمزد اسPاس قPدرت مPالی و سامانه هPای مPالی مبتPنی

از کنPترل هPای مPالی نوعPا بازرگPانی را تشPکیل می دهPد.بنگاه- هPای طلPبی استفاده می کنند.

قدرت هنجPاری یPا هویPتی از توانPایی در دسPتکاری و تخصPیص نمادهPا و سPمبل هPا ناشPی می- شود.عشPق،محبت،حیPثیت ار جملPه نمPاد هPای خالصPی هسPتند کPه می تPوان بPرای فرمPانبری کارکنPان بPه کPار بPرد.این نPوع قPدرت را بیشPتر می

توان در سازمان های مذهبی،دانشگاه ها و انجمن های خیریه یافت.

اکPثر سPازمان هPا تالش می کننPد تPا از هPر سPه شPیوه کنPترل اسPتفاده کننPد ولی معموال یکی از روش ها را به روش های دیگر ترجیح می دهند.

اتزیPونی همPانطور کPه سPه قPدرت را بPه عنPوان راه هPایی بPرای کنPترل مطPرح یPا وابسPتگی مPیزان بPرای درجPه بهترسPه عبPارت بPه یPا نPوع می سPازد،سPه دلبسPتگی فPرد بPه سPازمان قایPل می شPود.او وابسPتگی فPرد بPه سPازمان را و گریزنPده،حسPابگرانه بPه تPرتیب بPه معمPولی و شPدید،متوسPط برحسPب

اخالقی تقسیم بندی می کند.

آلفرد دی چندلر و رابطه ساختار با تحصPیالت راهبرد بخش در بازرگPانی تPاریخ برجسPته اسPتاد بعنPوان چنPدلر آلفPرد

اشPتغال تحقیPق و تPدریس بPه هPاروارد دانشPگاه بازرگPانی مPدیریت تکمیلی نPام بPا او کتPاب و دارد.آثPار چنPدلر در سPطحی جهPانی شPناخته شPده اسPت »دسPت قابPل رویت«جPایزه پلیPتزر را بPرای تPاریخ و نPیز جPایزه بنکPرافت را بPه خPود اختصPاص داد.همPه آثPار علمی چنPدلربا چگPونگی ظهPور و نقش بنگPاه هPای تجPاری در دوره ای کPه او آن را دوره شPکل گPیری مقPدماتی سPرمایه داری نPوین سPازمانی ایPنرو سPاختار هPای می دانPد و می خوانPد سPروکار دارنPد.از آمPد.مطالعات بPه وجPود می انبPوه توزیPع تولیPد و بین ایجPاد همPاهنگی بPرای چنPدلر بPه ویPژه بPه خPوبی نشPان می دهنPد سPاختار سPازمان از راهPبردی کPه بPه دیPر آمPاج هPای اساسPی و هPا کنPد.تعیین هPدف- پPیروی می پPذیرد خPود می رس،در پیش گPرفتن راه هPای عملیPاتی ویPژه،و تخصPیص منابPه بPرای نیPل بPه آن هPدف هPا و آمPاج هPا،راهPبرد ویPا اسPتراتژی بPه شPمار می آیند.سPازمانی کPه بPرای بPه امPور راهPبرد- هPای در پیش گرفتPه شPده شPکل می گPیرد،سPاختار انجPام

حساب می آید.

نقشPی محPوری در مطالعPات چنPدلر،مPدیریت در معمPاری سPاختار سPازمان دارد.بPه قPول او دسPت هPای مPریی مPدیریت جPای دسPت هPای نPا مPریی نPیرو هPای بPازارآدام اسPمیتی را فPرا گرفتPه اسPت.مدیران از سPویی محصPول و از سPویی دیگرمولPد سPاختار نPامتمرکز چنPد واحPدی اسPت.از هنگPامی کPه سPازمان هPا بPه صPورت مجموعPه ای از واحPد هPا انتظPام یافتنPد و اختیPارات از یPد قPدرت یPک یPا چنPد نفرکPه معمPوال اعضPای یPک خPانواده بودنPد خPارج و میPان چنPد مPدیراز واحPد هPای مختلPف توزیPع شPد،دوران سPرمایه بPاوری خPانوادگی یPا پPول مPدار رو بPه

زوال نهاد و دوره گذر به سوی سرمایه باوری مبتنی بر مدیریت آغاز شد.

آلفرد دی چندلر و رابطه ساختار با امPا چPون چنPدلر معتقPد بPود کPه سPاختار نPاگزیر از راهPبرد تبعیت و راهPبرد در واکنش راهبرد

تغیPیرات محیطی تحPول پیPدا می کنPد بنPا بPر این از دیPد گPاه او آغPاز دوران نسPبت بPهگPذر بPه سPوی سPرمایه بPاوری مبتPنی بPر مPدیریت بPه تغیPیرات محیطی قابPل انتسPاب

است.

بنگPاه هPای تجPاری بPرای پاسPخ گPویی بPه تحPوالت محیطی ناچPار بایPد یکی از دو راهPبرد مثبت یPا تPدافعی را اختیPار می کردنPد.زمانی سPازمان یPک راهPبرد مثبت را اختیPار می کنPد کPه آگاهانPه و فعاالنPه بPازار هPای جدیPدی را کشPف کPرده بPا محصPوالت جدیPد بPه

نیاز آن بازار ها جواب دهد.راهبرد مثبت متنوع ساختن محصوالت را می طلبد.

اگPر سPازمانی بخواهPد مPوقعیت فعلی خPود را حفPظ کنPد،از راهPبرد تPدافعی پPیروی خواهPد کPرد.راه معمPول بPرای حفPظ وضPع موجPود بPرای بنگPاه تجPاری ادغPام شPدن بPا

بنگاه هایی است که در رشته های مشابه فعالیت دارند.

مطالعPات عمPومی و بررسPی هPای عمیقی کPه چنPدلر در مPورد سPازمان هPای فPوق انجPام داد،چنPد نکتPه کلی را در مPورد تغیPیرات سPاختاری و نPوآوری هPای سPازمانی صPPنعتی جامعPPه یPPک فPPنی و بPPازار فشPPارهای آنکPPه سPPازد.اول می آشPPکار مبPانی اسPاس بPر را خPود هPای سPاختار سPازد می وادار را هPا شPهری،سPازمان مشPابهی سPازمان دهنPد هPر چنPد لزومPا تمPامی سPازمان هPا تنهPا یPک مسPیر را بPرای رسPیدن بPه سPاختار جدیPد طی نمی کننPد.در نگPرش بPه فراینPد حPرکت سPازمان از یPک سPاختار سPنتی بPه سPوی سPاختاری جدیPد در واکنش بPه تغیPیرات راهPبردی،قایPل شPدن

به تفکیک میان واکنش تطابقی و نوآوری خالق حایز اهمیت است.

آلفرد دی چندلر و رابطه ساختار با راهبرد

واکنش تطPابقی یPا انفعPالی نPوعی تغیPیر سPاختاری اسPت کPه در محPدوده عPرف

و عPادات جPاری تحقPق می پPذیرد مثPل واحPد هPای ویPژه کPار و سPازمان مرکPزی

آیPد.نوآوری خالق محPدوده کPه معمPوال بPه وسPیله سPازمان هPا بPه وجPود می-

عPرف و روال هPای جPاری را در می نPوردد.برای مثPال بPه وجPود آوردن واحPد

هPای عملیPاتی غPیر متمرکPز از نPوع پاسPخ هPای نوآورانPه خالق بPه شPمار می

آید.بPه وجPود آوردن واحPد هPای صPفی و سPتادی نشPان می دهPد کPه تفPویض

اختیار و خواستن مسولیت از واحد های عملیاتی مقدور است.

الیورایی ویلیامسن و سازمان های ویلیامسPن اقتصPاد دانی آمریکPایی اسPت.در دو دانشPگاه برجسPته و مشPهور آن اقتصادی

کشPور یعPنی دانشPگاه هPای اسPتانفورد و کPارنگی ملPون بPه اخPذ مPدارج عPالی علمی بPا مرتبPه علمی اسPتادی اقتصPاد حقPوق و 1983نایPل آمPد.باالخره وی در سPالل

بPه را او ویلیامسPن ادامPه داد.ذهن کنجکPاو بPه کPار خPود ییPل سPازمان دانشPگاه جسPتجو گPری بPرای یPافتن جPواب بPه سPوال هPایی ماننPد»سPازمان هPا چPه ویPژگی هPایی دارنPد؟یPا اعضPای سPازمان هPا چگونPه رفتPار می کننPد؟«سPوق داد.او در صPدد یPافتن پاسPخی بPه این پرسPش کPه »اصPوال چPرا سPازمان هPا بPه وجPود آمPده انPد یPا الزم هسPتند؟«بPر آمد.بPه نظPر او سPازمان هPا هزینPه معPامالت را کPاهش می دهنPد و بPه همین دلیPل بPه وجPود می آیند.ویلیامسPن جامعPه را شPبکه معPامالت)دادو سPتد هPا تPر قPرارداد هPای متقابPل(می دانPد و می گویPد یPک چPارچوب یPا بPه عبPارتی کلی منبعث از این ذهPنیت)کPه جامعPه شPبکه بPده بسPتان هPا اسPت( می توانPد توجیPه گPر کPه اقتصPادی هPای مقیPاس سPازمان)یعPنی بPزرگی باشPد.نه هPا سPازمان وجPود نPه بPزرگ فPرض شPده اسPت(و ادامPه حیPات سPازمان هPای بPرای دلیلی بعنPوان را آنهPا وجPود تواننPد نمی هPا در سPازمان اسPتفاده مPورد هPای فنPاوری عظمت توجیPه کنPد،امPا هزینPه اطالعPات مPورد نیPاز بPرای انجPام معPامالت ظهPور سPازمان هPا

را موجه می سازد.

نظریPات ویلیامسPن علم اقتصPاد بPازار را بPا تئPوری سPازمانی در می آمPیزد و در شPکل اقتصPاد سPازمانی متجلی می سPازد.او انتظPار دارد کPه معیPار هPای سPاختار هPا و یکی شPود.بازار بPا معیPار هPای سPاختار درونی سPازمانی نهایتPا بPازار هPای بPده یسPتان هPا و انجPام معPامالت یPا راه متمPایزبرای سلسPه مPراتب ه دو شPق را تسPهیل معPامالت بPرای کPارایی الزم بPازار گPاه شPرایط این هPر هسPتند.بنابر بنگPاه مراتPبی سلسPله هPای سPاختار درون بPه هPا بسPتان باشPند،بPده نداشPته

ها،موسسه ها یا بطور کلی سازمان ها کشیده می شوند.

الیورایی ویلیامسن و سازمان های انتخPاب راه مناسPب بPرای انجPام معPامالت بPه فشPردگی اطالعPات مربPوط می اقتصادی

شPود.تراکم یPا فشPردگی اطالعPات وقPتی خواهPد بPود کPه یPک یPا چنPد طPرف از طPرف هPای یPک معاملPه اطالعPات واقعی مربPوط بPه شPرایط آن معاملPه را در اختیPار داشPته و طPرف یPا طPرف هPای دیگPر فاقPد آن اطالعPات باشPد.وقتی کلیPه اطالعPات مPورد نیPاز بPا قیمPتی معین،کPه فقPط بPرای طPرفین معاملPه پPذیرفتنی خواهPد معPامالت انجPام بPرای وادی مهمPترین باشPد،بPازار مبادلPه اسPتقابل بود.امPا معPامالتی آسPانتر بPه درون مرزهPای یPک سلسPله مPراتب سPازمانی راه و مبهم آنهPا بPه مربPوط اطالعPات کPه گیرنPد می انجPام بهPتر و یابنPد می بPوده و احیانPا در هالPه بPرخی مسPایل ظPاهرا اخالقی قPرار گرفتPه نPامطمئن باشPند.اما یPک سلسPله مPراتب سPازمانی،دو طPرف یPک معاملPه را در چPارچوبی مشPخص بPرای مبادلPه اطالعPات زیPر نظPر قPرار می دهPد.اگر دو بنگPاهی کPه انPد،در هم بPا هم معPامالتی داشPته بPازار بPر زمPانی در قلمPرو قPوانین حPاکم بهPتر خواهنPد و یPافت یکPدیگر دسترسPی خواهنPد اطالعPات بPه ادغPام شPوند توانسPت اقPدامات یکPدیگر را در آینPده پیش بیPنی کنند.بPه نظPر ویلیامسPن تPراکم یPا فشPردگی اطالعPات خPود یPک متغPیر مسPتقل نیسPت،بلکPه یPک وضPع مشPتق،یPک معلPول،یPک تPابع یPا متغPیری اسPت کPه بPه دو جفت عامPل بسPتگی دارد.عوامPل محPدود منطPق و شPوند:خردگPرایی می جفت محیطی عوامPل بPا انسPانی بPا انسPانی یPا فرصPت طلPبی جPویی و فرصPت پیچیPدگی محیطی بPا بشPری بPه دوگانPه عوامPل گPروه دو این سPاختن محیط.مربPوط در موجPود فعPاالن یکPدیگر شPرایطی را بPه وجPود می آورد کPه می توانPد بPاعث شPدت یPا ضPعف فشPردگی اطالعPات و بPه دنبPال آن گPرایش بPه انجPام معاملPه یPا سلسPله مPراتب

سازمانی شود.

الیورایی ویلیامسن و سازمان های اگPر محPدودیت خPرد را از یPک سPو،ابهPام و پیچیPدگی مسPایل رااز سPوی دیگPردر کنPار هم اقتصادی

PتصPمیمهPای مPتناسPب بPا شPرایط قPرPار دهیمP بPه سPادگی PمعلPوم خواهPدP شPد کPه PاحصPای PکلیPهقی کنPد،تPراکم یPا Pگی تالPدPپچیPدود و یPرد محPخ PتیPین رو وقPز اPت.اPمکن اسPر مPیPغ PفPمختلفشPردPگی اطالعPات بPه وPجPود میP آیPدP.اما وقPتی PتPراکPم یPاP فشPردگی PاطالعPات PزیPاد باشPد یPا بPه عبPارPتی هPنگPامی کPه اPبهPام Pو جPو بPی اPعتمPادی PحPاکم بPر PجریPانP معPامPالت بPهP قPدری زیPاد شPود PکPه هزPینPه رPفPع آنP ابهPاPم هPا راP بPهP حPد غPیPر قاPبPل مPحاسPبه Pای رPسPاند محPلP انجPام مPعPامالتP تغPیPیرP پیPدا PخواهPد PکPردو بجPاPی قلمPرPو بPازPار،عرPصPه یPک سPازPمان خPواهPد شPد.در این PمرحPلPه PمزاPیPای سPاPزماPنP بPرایP اPنجPاPم مPعPامالت نسPبPت بPه PمزایPای بPازاPرP بیشPتر PخواهPد نسPبتا را اطالعPاPت مPراتPبی،PتوزیPع کPه PنظPام سلسPله گفPت می PتPوان مPجمPوع بPود.Pدر مPتعPاPدل می PسPازد Pو PبPهP خصPوص بPاPعث Pمی PشPودP تPعهPداتP PحPداPقل PبPه ظPاهرP اخالقی Pو PتانPده بسPبP اPالت یPامPعPن مPاPریPدر جP Pی راPادPرفا اقتصPی صPاPزه هPیPنگPو ا PداتPعهPی تPاPل جPابPقPمتهPا بگیرPد.حPال سPواPلPی کPه مPمPکن اسPت مPطPرح PشPود PاPین اPسPت کPه اگPر سلسPله PمPراتب میP توانPدP PدارPاPی آثPار مPثPبPتی،P کPه PقPبال PبPه آنPهPا PاشPارهP شPد باPشPد،PچPرا مPعPامالت و PبPده بسPتان P نمیP رارPقP بیPمرات PلهPسPسلP یPاPم هPاPنظP شPپوش PرPزی PلPکامP ورPبطP زونPوز افPرP ورPبط PاPه

گPیرنPدP!Pدر PپاسPخ PباPیPد گفت PکPهP محPدودیتP هPایP Pاین نظPامP Pاز PزمPانیP کPهP PموسPسPه PهPا یPا بنگPاPه هPا PبزPرPگPتر وP بزرگPترP میP PشPوند یPا PبPه PتPوسPعPه عمPوPدی خPوPد Pمثال PبPا جPذب شPرPکت هPاPی روی Pمی خPود PازPنی مPورPد PهPاولیP ادPوPم PندهPروشPف بنگPاه PهPای خریPد یPا کننPده توPزیPع

آورند،شروع می شود.

الیورایی ویلیامسن و سازمان های اقتصادی

بPه مراتPبی نظPام سلسPله یPک درون در معاملPه انجPام هزینPه اینصPورت در

بPه تPدریجا معPامالت مPدیریت اضPافی هزینPه آن در کPه رسPد می سPطحی

مPراتب بیش از انجPام معاملPه در قلمPرو بPازار می- شPود.هزینه متخصصPانی کPه

بایPد بPا قPرار داشPتن در مواضPع حسPاس گPرایش هPای فرصPت طلبانPه و سPود

جویانPه را مهPار کننPد،بPاال می رود.نظPام ارتباطPات دچPار تحریPف و دسPتکاری

انPزوای افPراد تحت امربیشPتر می شPود و می شود.فاصPله میPان مPدیران و

بوروکراتیPک اتفPاق می افتPد.همکاری هPا صPرفا بPرای انجPام وظیفPه،نPه بPه دلیPل

داشتن عالقه به همکاری،صورت می پذیرد.

ریموند ای مایلز و چارلزسی اسنوریمونPد مPایلز و چPارلز اسPنو هPر دو اسPتادان دانشPکده هPای بازرگPانی دانشPگاه هPای آمریکPا هسPتند.مایلز اسPتاد مPدیریت بازرگPانی دانشPگاه کالیفرنیPا در بPرکلی است.اسPنو نPیز بPه عنPوان اسPتاد رفتPار سPازمانی در دانشPگاه ایPالتی پنسPیلوانیابه

مشغول بوده است.تحقیق،تدریس و عرضه خدمات مشاوره ای

و راهPPبرد نظPPر از هPPا سPPازمان میPPان تفPPاوت دالیPPل یPPا دلیPPل یافتن اسPتراتژی،سPاختار،تکنولPوژی و مPدیریت زمینPه اصPلی مPورد توجPه مPایلز و اسPنو ایجPاد همPا هنگی میPان سPازمان و محیPط بتوانPد در اینکPه مPدیریت اسPت.برای باشPد.این داشPته کPار دسPتور در دائمPا را حPل سPه مشPکل بایPد موفPق شPود، مهندسPی،و و فPنی کPارآفرینی،مشPکل و خالقیت از:مشPکل عبارتنPد مشPکالت مشPکل اداری.مشPکل کPارآفرینی،مشPکل گPزینش یPک قلمPرو کلی بPرای فعPالیت اسPت .مدیریت بایPد بتوانPد در چPارچوب آن قلمPرو گسPترده،بPازار هPدف دقیPق،و کPاال هPا و خPدمات قابPل عرضPه مناسPبی را طPوری مشPخص کنPد کPه بقPای پویPایی سPازمان تضPمین شPود.اما حPل این مسPئله در گPرو حPل مسPاله مهندسی-مهندسPی تولیPد کاالهPا و عرضPه بPرای بPا مفهPوم عPام آن-اسPت.یافتن راه- هPای مناسPب الزم مناسPPب فنPPاوری کارهPPا این انجPPام اسPPت.برای ضPPروری خPPدمات اسPت.بنابراین بایPد مسPئله اداری سPازماندهی و اداره کارهPا حPل شPود.هدف بایPد ایجPاد یPک دوره تطPابقی باشPد.منظور آنکPه مسPایل کPارآفرینی،مهندسPی و اداری بایPد بPا هم و بPا راحPل هPایی کPه بPرای کلیPه مسPایل چPاره سPاز باشPند و سPازمان را در مجمPوع قPادر بPه ادامPه حیPات کننPد حPل شPوند.مایلز و اسPنو ضPمن تحقیPق در مPورد انPواع سPازمان هPای مختلPف دریافتنPد کPه سPازمان هPا عمPدتا از یکی ازچهPار از: عبارتنPPد تطPPابقی راهPPبرد کننPPد.چهار می تبعیت تطPPابقی راهPPبرد نPوع

مدافعان،مهاجمان یا پیشگامان،تحلیل گران و واکنشگران.

ریموند ای مایلز و چارلزسی اسنوبPا هPدف گPیری را کPارآفرینی خPود اول)مPدافعان(مسPاله نPوع سازمان هPای قلمPرویی بPا ثبPات و محPدود حPل می کنند.مPدافعان محتاطانPه و گPام بPه گPام بPه طPور عمیPق در یPک بPازار محPدود نفPوذ می کننPد.اما آنهPا غالبPا تPوجهی بPه تولیPد محصPوالت جدیPد نشPان نمی دهنPد زیPرا مPدیران آنهPا معمPوال درون گPرا هسPتند و بPا دنیPای بPیرون از قلمPرو فعPالیت هPای خPود تمPاس چنPدانی ندارنPد.آنها را تغیPیر از احتمPال وقPوع تهدیPد می کنPد.آن خطPر یPک خطPر اساسPی همPواره ناگهPانی در بPازار خPاص و نPاتوانی آنهPا در پاسPخ گPویی سPریع بPه آن دگرگPونی می تاکیPد خPود مهندسPی مسPاله بPر عمPدتا شPود.مدافعان می ناشPی راهPبرد از است.اسPتفاده مهندسPی گPرو حPل مسPاله در آنهPا کننPد.موفقیت توسPعه عمPودی-مثال از راه ادغPام بPا شPرکت هPای تPامین- کننPده مPواد اولیPه یPا الحPاق آنهPا بPه خPود-می تواننPد بPه حفPظ فنPاوری محPوری و ثبPات جریPان تولیPد مPدافعان کمPک کنPد.باال بPودن کPارایی شPرکتی بPا راهPبرد تPدافعی،آن را از یPک

- دارد.ممکن اسPت دوره بازگشPت سPرمایه ای کPه خطPر دیگPر بPه دور نگPه نمیبPرای فنPاوری بPه مصPرف رسPیده اسPت بیش از حPد طPوالنی شPود.راهبردهای تPدافعی عمومPا مشPکالت اداری خاصPی را بPدنبال می آورند.تاکیPد بPر کارآمPدی در پاسPخ گPویی بPه مشPتریان یPا بPازاری محPدود،سPازمان را بPه سPوی اسPتفاده از هPای سPازمان عمومPا چنPد دهPد.هر می سPوق متمرکPز کنPترل هPای شPیوه تPدافعی از نظم بPاالیی برخPوردار اسPت،بعیPد نیسPت بPه سPادگی و بی توجPه از

کنار فرصت های نو و کار ساز بگذرد.

نیسPتند- هPای جدیPدی بPدنبال فرصPت بطPور معمPول کPه مPدافعان بر خالف مهاجمان دایما برای استفاده از فرصت های جدید تالش می کنند.

ریموند ای مایلز و چارلزسی اسنوآنPان بجPای آنکPه ماننPد مPدافعان سPعی کننPد کارهPا را بPه خPوبی انجPام دهنPد،تالش خPود را بPرای انجPام »کارهPای خPوب«بPه کPار می برنPد.آنان بیش از اینکPه بPرای کسPب سPود ارزش قایPل شPوند بPرای کسPب شPهرت بPه عنPوان نPوآوران ارج می نهنPد.مهاجمان بPدلیل تاکیPد زیPاد بPر نPوآوری،بعیPد اسPت بتواننPد هیچ یPک از فعPالیت هPای خPود را بPا کPارایی کامPل انجPام دهنPد،بعالوه درآمPد- هPای ناشPی از بPه ثمPر رسPیدن نPوآوری هPا ممکن اسPت توجیPه کننPده نباشPد.روش سPازمانی مهاجمPان بPرای حPل مسPاله کPارآفرینی یPافتن راه حلی انعطPاف پPذیر را بPرای مسPاله مهندسPی ایجPاب می کنPد.مزیت این شPیوه کPار برخPورداری از نPیروی کPار انعطPاف پPذیر اسPت و دشPواری ایجPاد همPاهنگی میPان عناصPر متفPاوت و کPار شPیوه این جPویی پی بPرای بایPد کPه اسPت ای هزینPه متنPاقض گPاهی پPرداخت.راه هPایی کPه مهاجمPان بPرای حPل مسPایل کPارآفرینی و مهندسPی بPه کPار می برنPد اسPتفاده از راه حPل رایجی را بPرای رویPارویی بPا مسPاله اداری امPور کنPترل بPرای جPویی چPاره مهاجمPان اداری کند.مسPاله می ایجPاب یPا راه هPایی بPرای تسPهیل این روش کPار معPرفی بایPد راه نیسPت،مهاجمPان کننPد.در این سPازمان هPا گPروهی کوچPک در قPالب تیم هPای مسPوالن پPروژه هPا می آورده هم گPرد نPو هPای طPرح روی کPار بPرای عملیPاتی گPروهی یPا شPوند.مجموعه این گPروه هPا بPا هم بPه وسPیله ارتباطPات افقی-کPه میPان واحPد هPای مختلPف برقPرار می سPازند-حلقه هPای بPازخورد افقی کوتPاهی بPه وجPود ارتبPاطی کوتPاه اسPت و این سPازمان هPا راه هPای آورند.بPه عبPارتی در می

گردش اطالعات در آنها به راحتی صورت می- گیرد.

ریموند ای مایلز و چارلزسی اسنوکPار روال بPرخالف و اسPت نPامتمرکز نسPبتا هPا مجموعPه این ساختار نقشPی محPوری بازاریPابی و توسPعه و تحقیPق واحPد هPای اینجPا مPدافعان،در هPای دگرگPونی بPا را سPریعا خPود توانPد این سPاختار می بPا دارند.سPازمانی محیطی هماهنPگ سPازد.اما برخPورداری سPازمان از مPزیت انعطPاف پPذیری،آن را در برابPر ظهPور مشPکالتی خPاص آسPیب پPذیر نمی سPازد.بدیهی اسPت کPه روبPPرو مPPوفقیت بPPا محصPPوالت)خPPدمات(سPPازمان آنکPPه بPPرای تضPPمینی

شوند،وجود ندارد.

تحلیPل گPران بPرای برخPورداری از بخشPی از مPزیت هPای نPه تنهPا مPدافعان،بلکPه توانPایی هPای مهاجمPان از شPیوه هPای خPاص خPود اسPتفاده می کننPد.آنان سPعی می کننPد تPوازنی میPان میPل خPود بPه کPاهش ریسPک و بیشPینه سPازی سPود بPه بلکPه پیشPگام نمی شPوند، نوعPا در هیج زمینPه ای آورنPد.تحلیل گPران وجPود آنجPا کPه تحلیPل گPران تقلیPد گPران عمPل می کننPد.از بعنPوان دنبالPه رو هPا و بخشPی از راه حPل- هPایی را کPه مهاجمPان و مPدافعان بPرای مسPاله کPارآفرینی خPود بPه کPار می برنPد بPرای مسPاله کPارآفرینی خPاص خودشPان مPورد اسPتفاده قPرار می دهنPد،قاعPدتا در مPورد مسPاله مهندسPی خPود نPیز بPه همین تPرتیب از بخشPی از راه حPل هPای مهنPد سPی مPدافعان و مهاجمPان سPود می جوینPد.این بPرای بPرای مسPاله مهندسPی، راه حPل دوگانPه متناسPبی را راه حPل مختلPط مسPاله اداری تحلیPل گPران طلب می کند.سPازمان تحلیPل گPر بPرای خPط تولیPد معمPول خPود شPیوه هPای کنPترلی دقیقی را بPه کPار می بPرد امPا در کنPار آنهPا بPه تحلیPل هPای پPردازد.در سPازمان نPوآوری هم می بPرای ریPزی وسPیع برنامPه گPر،گPروه هPای خPود اتکPای مسPتقل موظPف بPه امPور کاالهPای جدیPد را در کنPار

شیوه های تخصصی کنترل مرکزی می توان مالحظه کرد.

ریموند ای مایلز و چارلزسی اسنو

ویPژگی راهPبرد هPای واکنش گPران تزلPزل آنهاسPت.در نتیجPه واکنش گPران صPرفا می تواننPد در برابPر تغیPیر،منفعالنPه عمPل کننPد.اما در همین انفعPالی

شPکلی نادرسPت عمPل کPردن نPیزاز خPود ثبPات روشPن نشPان نمی دهنPد و بPهعمPل می کنند.بPه همین دلیPل از آنهPا عملکPردی ضPعیف سPر می زنPد.ممکن اسPت علت این وضPع صPراحت نداشPتن و دقیPق نبPودن راهPبرد یPا اسPتراتژی باشPد و مPدیر ابعPاد آن را بPه خPوبی نشناسPد.ممکن اسPت راهPبرد جنبPه مبهمی از فنPاوری و بPا اسPتفاده ندانPد کPه فقPط امPا مجPری راهPبرد باشPد نداشPته سPاختار سPازمانی مناسPب می تPوان راهPبرد را عملی سPاخت.ممکن اسPت راهPبرد و سPاختار بیجPا و بی مPورد اسPتفاده شPود.برای مثPال یPک شPرکت مPواد غPذایی در بPازاری معتبر-کPه ضPرورت ایجPاد تغیPیراتی را محPرز می سPاخت-به و تPدافعی راهPبرد از اسPتفاده بPه دهی،وفادارانPه سPود شPدید افت رغم

ساختار مالزم با آن ادامه داد و طبعا خود را با مشکل مواجه ساخت.

مایلز و اسPنو توجPه خPود را صPرفا بPه راهPبرد هPایی کPه خPود تشPریح کPرده انPد آثPار و عالیم،ظهPور یPک گونPه راهPبرد دیگPر انPد و بPا بPرخی محPدود نسPاخته انPد.آنان راهPبرد جدیPد را در آینPده محتمPل دانسPته بPا محیPط را در تطPابق بPا سPازمان انPد.این کPرده مجسPم آرایه-بPازار شPکل بPه سPازمانی قPالب از کنند.تعPدادی می مختلPط،تبعیت هPای راهPبرد از مختلPط هPای سPاختار سPازمان هPا چPنین راهPبردی را دنبPال کPرده- اند.شPرکت هPای خوشPه ای،چنPد ملیPتی هPا،شPرکت هPای فضPایی و بPرخی از موسسPه هPای آموزشPی از جملPه

این سازمان ها بوده اند.

بPر را بازرگPانی،مطالعPات خPود دانشPکده هPای اسPتادان بعنPوان و گوشPال بارتلت سPاخته متمرکPز کنPد می فعPالیت المللی بین سPطح در کPه بنگاههPایی کPارکرد در شPرایط کPه اسPت رسPانده نتیجPه این بPه را آنPان اسPتاد دو این انPد.تحقیقات بPا هPایی سPازمان داشPتن مسPتلزم جهPانی بازرگPانی محیPط در حاضPر،مPوفقیت سPاختارهایی نPو همPراه بPا طرزتفکPر مPدیریتی کPامال متمPایز اسPت.بارتلت و گوشPال معتقدنPد کPه فشPارهای جهPانی بنگPاه هPای بPزرگ جهPان را وادار بPه تجدیPد نظPر در مPورد راهPبرد هPای سPنتی جهPانی خPود کPرده اسPت و این واقعیت آنهPا را در معPرض

دگرگونی دائمی قرار داده است.

مجموعPه ای از سPه عنصPر جایگPاه و مPوقعیت راهPبردی،سPاختار سPازمانی و نگPرش آن نسPبت بPه یPادگیری و نPوآوری قPابلیت سPازمان یPا احتمPاال نPاتوانی آن را بPه وجPود می آورد.ویPژگی هPای مربPوط بPه توانPایی هPای هPر سPازمان طی چنPدین دهPه و ضPمن پاسPخگویی آن بPه مسPایل و مشPکالتی کPه در هPر دوره در برابPر سPازمان ظPاهر می

شود شکل می گیرد.

اکنPون یPک سPاختار نPوین سPازمانی بPرای تطPابق بPا شPرایط پیچیPده و متغPیر جهPانی در شPرف تکPوین اسPت.این سPاخت سPازمانی فقPط حصPول بPه تطPبیق پPذیری، کPارایی، یPا

یادگیری را به عنوان توانایی کلیدی ایجاب نمی کند.

کریستوفر بارتلت، سوماترا گوشال و مدیریت در فراسوی مرزها

کریستوفر بارتلت، سوماترا گوشال و مدیریت در فراسوی مرزها

بلکPه تحقPق هPرر سPه ویPژگی را بطPور همزمPان می طلبPد،این سPاخت سPازمانی، سPاختار تPرا ملیPتی یPا دگPر ملیPتی اسPت.بارتلت و گوشPال بPا طPرح سPاختار تPرا ملیPتی آن را از دیPدگاه مPدیریت،مفهPومی پیچیPده بPه شPمار می آورنPد و مPدعی می شPوند کسPب قPابلیت بPرای عPرض انPدام در میPدان رقPابت هPای شPدید جهPانی ایجPاب می تPرا برخPوردار شوند.شPرکت تPرا ملیPتی از سPاختاری فPرا ملی کنPد شPرکت هPای این سPاختار هPای یکپارچPه اسPت.در ملیPتی دارای سPاختار شPبکه ای همPا هنPگ و شPبکه- ای،تمرکPز یPا عPدم تمرکPز بPه عنPوان مبنPای سPازمانی پذیرفتPه نیست.حسPب نیPاز بPرخی فعPالیت هPا)مثPل تحقیPق و توسPعه یPا امPور مPالی(می تواننPد در کشPوری کPه پایگPاه اصPلی شPرکت اسPت متمرکPز شPوند،و بعضPی دیگPر از فعPالیت هPا می توانندبPه شPعبه هPای واقPع در دیگPر کشPور هPا واگPذار شPوند)بPرای مثPال تولیPد اجPزای کPاربر یPک محصPول رامی تPوان بPه واحPد هPایی در کشPور هPایی کPه سPطح دسPتمزد هPا در آنهPا هPای واحPد عهPده بPه تواننPد نPیز می فPروش و مونتPاژ اسPت سPپرد.(طبعPا پPایین عملیPاتی کشPور هPایی کPه محPل مناسPبی بPرای فPروش هسPتند یPا بPر بPازار هPای فPروش تسPلط دارنPد گPذا شPته شود.مضPافا امPوری کPه بPه فنPاوری پیشPرفته احتیPاج دارنPد در

کشور هایی که زیر ساخت های فن آورانه دارند، قابل انجام هستند.

شرکت هPای تPرا ملیPتی بایPد از رویکPرد هPایی کPامال متفPاوت بPا رویکPرد هPای مPورد اسPتفاده بPه وسPیله دیگPر شPرکت هPای بین المللی بهPره منPد شوند.کسPب قPابلیت بPا منPابع و دارایی هPای پراکنPده شPرکت تPرا ملیPتی مسPتلزم ایجPاد رقPابت جهPانی

توازن و تعادل میان دیدگاه ها و توانایی های چند گانه است.

کریستوفر بارتلت، سوماترا گوشال و مدیریت در فراسوی مرزها

در عین حPال شPرکت تPرا ملیPتی بPه شPیوه هPایی کPه بتوانPد بPا انعطPافی قابPل توجPه نقش هPای تخصصPی و متمPایز واحPد هPا را بPه خPوبی هماهنPگ کنPد نیPاز دارد.این شPرکت نمی توانPد تنهPا بPا اتکPا بPر یPک روش امPور را هماهنPگ و کنPترل کنPد.هر یPک از روش هPای کنPترل بایPد متناسPب بPا شPرایط گرداگPرد هPر یPک از

تابعPه بPه کPار گرفتPه شPود.ممکن اسPت شPرکت تابعPه یPک مجموعPه تPرا واحPدهایPا درعرضPه محصPول در کشPور میزبPان،نقش بPازار یPک ملیPتی در محPدوده پیشPرو راهPبردی را بPازی کند.شPرکت مPادر بPرای کنPترل این واحPد هPا عمPدتا از می بهPره فPرهنگی مشPترک هPای ارزش ایجPاد و پPذیری جامعPه فراینPد گیرد.واحPد هPای تابعPه یPک مجموعPه دیگPر تPرا ملیPتی بPا نقشPی کPه بPه عنPوان یPاری گPر بPه آن محPول می شPود مPورد کنPترل قPرار می گیرند.واحPد ایفPاگر این اهمیت از آن بPازار امPا در محPل سPود می جویPد منPابع سرشPاری از نقش راهPبردی محPدودی برخPوردار است.سPومین نPوع از انPواع واحPد هPای تابعPه یPک اجراگPر مطPرح سPاخت.یک واحPد بPا عنPوان تPوان تPرا ملیPتی را می شPرکت اجراگPر برنامPه هPای شPرکت تراملیPتی خPود را در بازارهPای محPدود بPه اجPرا در

می آورد.

هPای بPا روش آنهPا کنPترل و تابعPه هPای واحPد بPه متفPاوت هPای نقش دادن نPیز مختلف-کPه ممکن اسPت حسPب موضPوهایی کPه مطPرح می شPود تغیPیر بیابنPد-می تواننPد شPرکت تPرا ملیPتی را میPدان برخPورد هPاس اشPخاص و گPروه

های ذینفع کند.

کریستوفر بارتلت، سوماترا گوشال و مدیریت در فراسوی مرزها

یکی از وظPایف کلیPدی مPدیریت رده بPاالی سPازمان در شPرکت هPای تPرا ملیPتی،ایجPاد یگPانگی

سPازمPان و PآیPنPدPه PالPح بPراPی PرکPتPمش نگرشPی Pو PشPبین PایPالقP اPبP رکتPشP رPسراسP Pدر

اPسPت.امPاP نPظPامی PکPه PبPتوPانPد ازP سPوPیPی آفPرPیPننPدPهP آرمPاPنP هPای PمPشPترPک باشPد Pو از PسPویی PدیگPر

آPنهPا راP PبPه خPوPبی اPلقPا PکPنPد بPاPیPدP وPیPژPگPی هPاPیP زیPادPیP دPاPشPته PباشPد.برPخوPرداPرPی از نظPاPم مPدیریت

منPابع اPنسانیP مهمتریPن آن وPیژگی هاست.

بPارتلت و گوشPال بPه خPوبی روشPن می سPازند اینسPت کPه سPاختار تPرا ملیPتی آنچPه کPه

آنPچPه Pقبال PتصPویPر شPده PبPود اPز PرPه تPدPیچیPی(پPسPتریPما(Pه ایPرایPآ پیPچPیPدهP فقPط PفقPط سPاختPاPر

نیPسPت.PآنPان اPین سPاخPتارP را ورای PسPاختار آرایPه ایP Pمی دانند.PسPاخPتار PترامPلیPتی PبPه ذهPنیت

نوین مدیریتی نیاز دارد.

بقPول بPارتلت و گوشPال:وظیفPه مPا ایجPاد سPاختار آرایPه ای پیچیPده نیسPت،بلکPه بایPد آرایPه ای

را در اذهان مدیران خلق کرد.

تام برنز و نظام ماشینی زنده)بنیادهای رویکرد اقتضایی(

تام برنPز بیش از سPی و یPک سPال از عمPر خPود را در مطالعPه و تحقیPق و تPدوین در سPال در و گذرانPد اسPکاتلند ادینبPورگ رشPته 1981داشPگاه اسPتادی کسPوت در

جامعPه شناسPی، بازنشسPته شPد.مطالعه در مPورد انPواع سPازمان هPا و تPاثیر هPر یPک از آنهPا بPر الگPو هPای ارتبPاط هPا و فعPالیت هPای مPدیران عالقPه خاصPی نشPان داد.وی همچPنین ارتبPاط انPواع سPازمان هPا را بPا تغیPیر شPرایط و بخصPوص بPا تPاثیر نPوآوری

های فنی کشف کرد.

دو محقPق بPر اسPاس مشPاهده مشPکالت در تطPبیق دادن خPود بPا مPوقعیت هPایی کPه مسPتمرا در اثPر تغیPیر در فنPاوری بPروز می کPرد،بPرای سPاختار هPای مPدیریت»دو وجPه ویPژه«قایPل شدند.ایشPان آن دو وجPه ویPژه سPاختار هPای مPدیریت را دو سPر یPک طیPف نPوع نظPر از را هPا جایگPاه سPازمان کPه داشPتند اظهPار و کردنPد تلقی پیوسPتار و سPاختار مPدیریت آنهPا می تPوان در فاصPله بین دو سPر آن پیوسPتارتعیین کرد.نظPام نPوع مکPانیکی بPا شPرایطی نسPبتا ثPابت و ایسPتا تطPبیق می پPذیرد و یPا بPه عبPارتی »جPور در می آیPد«در نظPام مکPانیکی ،وظPایف و مسPایل مPدیریتی بPر مبنPای تخصPص هPای مPورد نیPاز بPرای حPل کPردن یPا انجPام دادن آنهPا تقسPیم می شPوند.حل کPردن هPر مسPاله و یPا انجPام دادن هPر کPار بPا توجPه بPه شPرح وظPایف و حیطPه فعPالیت هPر فPرد بPه اسPت.بر متمرکPز سPازمانها راس در صPرفا همPاهنگی شPود.ایجاد می ارجPاع او ارتبPاط و تعامPل عمPودی)رابطPه بین روسPا و مرئوسPان(و نPیز توجPه بPه روسPا و تبعیت از آنPان بPه شPدت تاکیPد می شPود.این سPامانه مPدیریت دقیقPا بPا سPامانه بوروکراسPی

قانونی-بخردانه ماکس وبر تطبیق دارد.

نظPام نPوع ارگانیPک بPا شPرایط متغیPیر تطPبیق می پPذیرد.بنابراین وظPایف افPراد

بPا توجPه بPه شPرایط تعریPف و تعPدیل می شPود.تماس هPا و ارتبPاط مسPتمرا

می تواننPد بنPا بPر هPا)یعPنی عمPدتا اطالعPات و نظPرات مشPورتی و نPه دسPتورات(

اعضPای سPازمان تعهPد کلی برقPرار شPوند.بطور هPر سPطحی مقتضPیات،در

نسPبت بPه هPدف هPای آن بPه مPراتب بیشPتر می شPود.در این سPامانه هPا طPرح

هPای تشPکیالتی-که بطPور دقیPق چPارچوب وظPایف و مسPولیت هPای تPک تPک

افراد را-روشن سازد،یافت نمی شود.

تام برنز و نظام ماشینی زنده)بنیادهای رویکرد اقتضایی(

پل الرنس و جی لورش و رویکرد الرنس و لPورش اسPتادان دانشPکده بازرگPانی هPاروارد هسPتند و مشPترکا بPه اقتضایی

تPدریس رفتPار سPازمانی اشPتغال دارنPد.الرنس و لPورش بPا طPرح این سPوال کPه هPای تحلیPل و کنPد؟«تجزیPه می تالش سPازمان ایجPاد بPرای انسPان »چPرا سPازمانی خPود را آغPاز کردند.ضPرورت مواجPه مPوثر بPا محیPط بPه سPازمان هPا حکم می کنPد واحPد هPایی متفPاوت را دایPر سPازند.هر یPک از آن واحPد هPا بایPد بعنPوان وظیفPه خطPیر خPود پاسPخ گPویی بPه شPرایط خPاص محیPط در برگیرنPده سPازمان را وجهPه همت قPرار دهد.بPه عبPارتی تئPوری سPازمانی ایشPان بPر اصPل حفPظ یکپPارچگی و همPاهنگی در عین حPال قایPل شPدن بPه تمPایز و تفPاوت میPان هPای فعPالیت دارای اقتصPادی بنگPاه کPه صPورتی اسPت.در اسPتوار واحPدها متفPاوت،بخواهPد در محیPط خPود بPه نحPوی شایسPته انجPام وظیفPه کنPد بایPد روش هPای مناسPبی را بPرای بPه وجPود آوردن و حفPظ یکپPارچگی و حPل اختالف پیشPه گPانگی چنPد و ابهPام بین جانبPه سPه رابطPع بPودن متناسPب واقPع نمایPد.در محیطی،مPیزان تمPایز موجPود بین واحPد هPای درون سPازمان و چگPونگی حصPول آمPیز مPوفقیت عملکPرد متضPمن توانPد می اختالفPات حPل و همPاهنگی بPه

سازمان باشد.

بPه مناسPب سPازمانی سPاختار اینکPه بPر تاکیPد بPا لPورش و الرنس نظریPه مقتضPیات محیطی مربPوط اسPت،دیPدگاهی اقتضPایی بPه خPود می گPیرد و این بPاور کPه فقPط سPاختار سPازمانی خPاص)مثPل سPاختار بوروکراتیPک مPورد عالقPه آقPای وبPر(،یPا تنهPا نگPرش انگیزشPی خPاص)مثPل نظریPه وای- مPک گریگPور(بPرای همPه شPرایط مناسPب اسPت،رد می کند.بPه نظPر الرنس و لPورش مهم اینسPت

که ساختار سازمان با مقتضیات محیطی تطبیق کند.

وودوارد و اثر تکنولوژی بر ساختار سازمانی (اسPتاد جامعPه شناسPی صPنعتی دانشPکده علPوم و 1916-1971خانم وودوارد)

تکنولPوژی امپریPال دانشPگاه لنPدن بود.بیشPتر شPهرت وی بPه خPاطر تحقیPق در مPورد تکنولPوژی و سPاختار در شPرکت هPای تولیPدی اسPت کPه بPه عمPل آورد.او بPه جPای آنکPه تالش کنPد مجموعPه ویPژگی هPای سPازمان هPا را خالصPه کنPد و یPک هPر خPاص هPای ویPژگی کPرد دهPد،سPعی ارایPه محPدود و کلی بنPدی تقسPیم سPازمان را مPورد مطالعPه قPرار دهPد.او بPدبن تPرتیب نکPاتی را در مPورد توجPه تPرین پPایین و بPاالترین بین اداری مPراتب قبیPل:سلسPله از داد قPرار سPطح،حیطPه نظPارت و یPا میPانگین افPرادی کPه زیPر نظPر یPک سرپرسPت بPه کPار اشPتغال دارنPد، مPیزان وضPوح یPا ابهPام در شPرح وظPایف کارکنPان،حجم مکاتبPات و دسPتورالعمل هPا،مPیزان تقسPیم وظPایف کارشناسPان ومتخصصPین.وودوارد درمی یابPد کPه هPدف هPای سPازمان،فنPاوری مPورد اسPتفاده آن را تعPیین می

کند.

فنPاوری هPای متفPاوت تولیPد می توانPد بیPانگر تفPاوت هPای موجPود در سPاختار سPازمان هPا باشPد.در فنPاوری تولیPد مPداوم کPه در آن کPار عمPدتا بPه وسPیله خطPوط و مرتفPع سPازمانی مPراتب پPذیرد،سلسPله می انجPام ماشPین فرمانPدهی طPوالنی تPر اسPت.در سPازمان هPایی کPه از روش تولیPد انبPوه و تولیPد کارشناسPان مPراتب سلسPله معمPوال کننPد می اسPتفاده بPزرگ سفارشPات اداری و واحPد هPای کنPترل کیفیت پیچیPده اسPت.با این حPال در اینگونPه سPازمان اداری و صPاحبان مشPاغل مPدیران تعPداد و کوتPاهتر فرمانPدهی هPا خطPوط

نسبتا کمتر است.

وودوارد و اثر تکنولوژی بر ساختار تعPداد زیPاد کPارگران مسPتقیم خPط تولیPد از ویPژگی هPای بPارز این فنPاوری تولیPدی سازمانی

اسPت.کارگاه هPا و شPرکت هPایی کPه بPه تولیPد تPک واحPدی یPا تولیPد تعPداد محPدودی از یPک محصPول در پاسPخ بPه سفارشPات دریPافتی می پردازنPد نوعPا دارای سPاختاری بPا حPداقل سلسPله مPراتب هسPتند بPه طPوری کPه هیچ مPدیری فاصPله ای بPا خPط تولیPد نPدارد.روش هPای این کارگPاه هPا و شPرکت هPا عمPدتا بPر تالش کارکنPان مبتPنی اسPت و نیPاز چنPدانی بPه کنPترل هPای گسPترده اداری و سPازمانی وجPود نPدارد.ظاهرا هPر فنPاوری تولیPد،یPک نPوع سPاختار سPازمانی مناسPب اسPت و آنچPه کPه ارزیPابی هPای اولیPه نشPان داد این بPود کPه مثال قاعPده ی هPرم سPاختارهای سPازمانی موفPق دارنPده فنPاوری مPداوم،باریPک ولی ارتفPاع آنهPا نسPبتا زیPاد اسPت و هPرم سPاختارهای سPازمانی موفPق تولیPد سفارشPی،کم ارتفPاع و کوچPک اسPت و بPه همین تPرتیب هPر سPازمان موفPق دارای سPاختارهای مناسPب بPا فنPاوری تولیPد خPود اسPت.مطالعات طPوالنی تPری کPه وودوارد و همکPارانش متعاقبPا بPرای بPرای ارزشPیابی یافتPه هPای ابتPدایی خPود انجPام دادنPد نشPان داد تغیPیر فنPاوری تولیPد،تغیPیراتی را بPرای سPازمان وظیفPه چنPدین مPوقعیت توانPد می فنPاوری در تغیPیر واقPع کنPد.در می تحمیPل سPازمانی را بPه کلی تغیPیر دهPد.دلیل وقPوع این تغیPیرات آن اسPت کPه چرخPه تولیPد متناسPب بPا هPر کPدام از فنPاوری هPا ایجPاب می کنPد تPا مثال واحPد تهیPه نمونPه اولیPه یPک

محصول، واحد تولید و واحد بازاریابی،هریک در جای خاص خود قرار گیرد.

کنPترل هPایی کPه کPار،خPانم وودوارد و همکPارانش شPکل هPای مختلPف اواخPر در بعنPوان رابطی بین فنPاوری تولیPد و سPاختار و عملکPرد یPا رفتPار سPازمانی بPه وسPیله مPدیران اعمPال می شPود را عمیقPا مPورد مطالعPه قPرار دادنPد.مطالعات آنهPا بPه دو

بعد از ابعاد سامانه های کنترل و مدیریت را شامل می- شد.

وودوارد و اثر تکنولوژی بر ساختار سازمانی

مPیزانی کPه کنPترل بPه ( 2مPیزان تاکیPد بPر کنPترل رسPمی و کنPترل غPیر رسPمی. (1صورت سامانه ای یکپارچه یا چند سامانه مستقل طراحی می شد.

بعPد اول بنPامیم،در طیPف ابعPاد کنPترل ذکPر شPده را دارای طیفی ار بعPد اگPر هPر تحقیقPات مPورد بحث دو سPر خPواهیم داشPت. در یPک سPوی این طیPف ،سPامانه هPای این دیگPر سPوی در امPا بPود. خواهPد اداری مPراتب سلسPله رعPایت بPر مبتPنی ابPزار بPر اسPتفاده از وسPایل و طیPف،سPامانه هPای کنPترلی غPیر شخصPی و مبتPنی

خواهد بود.

دومین بعPد ازابعPاد مPورد مطالعPه وودوارد بPه طیفی از سPامانه هPای کنPترل کPه در یPک سPوی آن سPامانه- هPای کنPترل یکپارچPه و در سPوی دیگPر سPامانه هPای جPدا جPدا قPرار دارد،مربPوط می شPود.برای اعمPال سPامانه هPای کنPترل یکپارچPه،سPازمان بایPد سPعی کنPد عملکPرد هPا و مکPانیزم هPای اصPالح مسPیر مربPوط بPا هPر واحPد را بPا معیارهPایی کPه بPه طPور هماهنPگ بPرای سPنجش فعPالیت هPای واحPد هPای مختلPف پیش بیPنی شPده

تطبیق دهد.

فرضPیه و نتیجPه ای کPه از تحقیقPات وودوارد حاصPل می شPود این اسPت کPه منشPا تفPاوت هPای موجPود در سPازمان هPا را بایPد در مPوقعیت کPاری جسPتجو کرد.ازایPنرو فنPاوری مPورد اسPتفاده در محیPط کPار از اهم عناصPری اسPت کPه در اداره امPور بایPد

مورد توجه قرار گیرد.

تحقیقPات وودوارد هم از لحPاظ تجPربی و هم بPه جهت آنکPه زاویPه ای جدیPد بPرای نگرش به مسایل سازمان و مدیریت به وجود آورد پیشگام بود.

وودوارد و اثر تکنولوژی بر ساختار سازمانی

افکPار قبPل از تحقیقPات وودوارد عمPدتا بPه اظهPارات دقیPق امPا غالبPا پراکنPده

مPدیران بPا تجربPه و مطالعPه چنPد قضPیه سPازمانی اسPتوار بPود.وودوارد نشPان

تPوان داد کPه مطالعPه و مقایسPه سPازمان هPای متعPدد مقPددور اسPت و می

حPال عین در دادو تعمیم بیشPتر اطمینPان بPا را مطالعPات اینگونPه نتPایج

محدودیت های چنین کاری را در نظر داشت.

او فکPر را از شPاخ و بPرگ دادن صPرفا ذهPنی اصPول مPدیریت دور سPاخته و آن

را بPه سPوی مطالعPه محPدودیت هPایی کPه فنPاوری هPای متفPاوت و سPامانه هPای

کنPترل منتج از آن بPر سPاختار سPازمان و مPدیریت آن تحمیPل می کنPد رهنمPون

می شود.

جیمز دی تامپسون و هماهنگی درون و برون سازمانی (بPا خاتمPه جنPگ جهPانی دوم و پس از تPرک نیروهPای مسPلح بPه 1920-1972تامپسPون)

PیعPنی فقPط شPش سPالP پسP از آنکPه 1972جمPع جاPمعPه P-شناسPاPن پیوسPتP.او در PسPال PالPدر س»PلPدر عمP اPازمان هPس« PوانPتحت عنP را PودPق خPاب عمیPتPاپ 1967کPه چPب

رساند با مرگی زود رس چشم از جهان فرو بست.

بPه دالیPل و نظم از خPرد پPیروی بPه آن علی رغم میلشPان اعضPای یPا هPا سازمان Pد.اینPنPکن اقPدPام PودPخ PتهPاسPوPخ توPاننPد مطPاPبPق PیPنم PانPش– PطPمحیP PرPب PمPاکPح PدهPیچیPپP زمانPاPس PدPنPی کPم PابPجPایP،PدPیPکPتاP وردPمP هPانPدPدمنPخر PیPاPرهPاPا هنجPیP PهPالقPد عPورPمP یPاPرهPاPعیPمP ودPن خPروPیPب PاPب PهPتPشایسP قیPابPطPتP PهPبلک PونPرPد تنPهPاP PداراPی PعPناصPر PهPماهنPگ Pدر PهPن هPا

PخPاسPی و پPدرونP PمPز Pی الPاPهP PگیPاهنPاد همPیجPاP یریتPدPمP هPگانP Pیف دوPاPوظP روPنPایP PازP.دPنPشPبا PادPیریت ایجPدPم PهPیفPظPو PلینPاوP PاینPبنابرP.تPسPونی اPیرPبP اعPوضPه اPت بPرسPنش دPاکPو PاPی یPیPوPگهمPاهنگPی PپایPداPر درP قPلمPرPوP PفعPالPیPت هPاPی PاPصPلPی PبنگPاPهP- یPاP آPنچPه تPامپPسPون رPاP فنPاوری P هPدPب،Pط وPبPم رواPنظیPت PریتPدیPمهم مP هPن وظیفPومیPت.دPسPاP-دPامPن مPحPوری PسPازمانP مPی

بسPتان هایی استP که سازPمان با عناصر بیرPونی دPارد.

وایستگی جمعی:

وقPتی فعPالیت هPای واحPد هPای سPازمان مسPتقیما بPه هم مربPوط نباشPد و کPار هPر واحPد هPا PدPواح کنPد،وPابسPتگPی پیPدا تجPلی سPاPزماPن کPل PکPار اPز حاصPل در PنتیجPه مPسPتقال

وابستگی کلی یا جمعی خواهد بود.

جیمز دی تامپسون و هماهنگی درون و برون سازمانی

وابستگی زنجیره ای:

در این نPوع وابسPتگی هPر واحPد قبPل از آنکPه واحPد هPای قبلی کارشPان را تمPام

بPه هPا واحPد وابسPتگی دهPد.وقتی انجPام را خPود کPار توانPد نمی کننPد

P وادPا مPی PادهPداد،مP ونPد،درPحPک واPول یPمحص PاPاد یPون دPرPد بPشPیره ای باPزنجPدیگرPیک

اولیه واحد بعد خواهد بود

وابستگی متقابل:

یکPدیگر کPاری صPورت بPرای بایPد انPد بPه هم وابسPته واحPد هPایی کPه متقPابال

دهنPدP.در وابPسPتگی زنجPیرهP ای پPیونPد وPاحPد هPا بPه Pهم یPکطرفPه اسPت. Pدر حالیکPه

در دPر وابسPتگیP متقاPبPل مPحصPول یPا بروPنPداد PهPر PواحPد بPه طPور متنPاوPب درونPدPاد

واحد متقابل است.

ماری پارکر فالتزمینه های اصلی مورد توجه فالت عبارت بودند از:

مخالفت یا ناسازگاری سازنده1(

صدور دستورات2(

قدرت/اقتدار/اختیار3(

روانشناسی کنترل4(

رهبری نظری و عملی5(

چگونگی حرفه ای شدن مدیریت6(

ناسازگاری سازنده:

معمPوال عکس العمPل طPبیعی بPه ناسPازگاری آن را یPک پدیPده بPد قلمPداد کPردن اسPت.بنابراین همیشPه بPر پرهPیز از کارهPایی کPه ناسPازگاری را بPدنبال می آورد تاکیPد می شPود.اما مواجهPه مظهPر ناسPازگاری و اختالف اسPت،اختالف در عقایPد و منPافع.اختالف بPه خPودی خPود خPوب یPا بPد نیسPت بلکPه فرصPتی بPه وجPود می آورد تPا نتیجPه ای خPوب یPا بPد بPه دسPت آیPد.ازآنجا کPه اختالف در زنPدگی و کPار

اجتناب ناپذیر است،مدیران باید بکار گیری سازنده آن را بیاموزند.

ماری پارکر فالتسه روش برای حل ناسازگاری وجود دارد:

تفوق)غلبه یک طرف بر طرف دیگر(.1(

مصالحه)هر دو طرف از بخشی از آنچه می خواهند صرف نظر کنند(.2(

همگPرایی)یPافتن راه حPل جدیPدی کPه نیازهPای واقعی هPر دو طPرف را بPرآورده 3(سازد(.

به نظPر فPالت همگPرایی بPه عنPوان سPومین راه از راه هPای حPل اختالف از دو راه دیگPر کارسPازتر اسPت.زیرا فرصPت و زمینPه جدیPدی را بPرای تفPاهم و خشPکاندن بهPترین روش چنPد همگPرایی آورد.هPر وجPود می بPه اختالف ریشPه همیشPگی اسPت،دسPتیابی بPه آن لزومPا آسPان نیست.حصPول بPه همگPرایی مسPتلزم سPطح بPاالیی از هPوش،درک عمیPق،نPیروی تشPخیص و بیش از همPه خالقیPتی ماهرانPه

است.

صدور دستورات:

یعPنی وقPتی تقریبPا همPه مPدیران وعPده طPرح هPای انگیزشPی 1925این مقالPه در می کPار محیPط محPرک نPیروی تنهPا عنPوان بPه را کPار از اخPراج وعیPد و از نویسPنده دریPافت عمPق داشPتن بPدلیل مقالPه شPد.این شPناختند،عرضPه بPوده روبPرو آنهPا بPا دوم جهPانی جنPگ دوره در مPدیران اکPثر کPه مشPکالتی انPد،جایگPاهی اسPتثنایی دارد.فPالت می گویPد مPدیران بایPد»نگرشPی را کPه الزمPه مطالعPه و تصPمیم گPیری مشPارکتی« اسPت بPه وجPود آورنPد.اما تیلPور نظPری مغPایر بPا فPالت دارد.بPه نظPر او مسPولیت بایPد حPتی المقPدور از کPارگران کارخانPه بPه مPدیران منتقPل شPود.اما فPالت قایPل بPه توزیPع مسPولیت میPان افPراد بPه ویPژه در

سطح پایین است.

ماری پارکر فالتقدرت/اقتدار:

مردم بPدنبال کسPب قدرتنPد امPا بایPد دیPد وقPتی مPردم بPه قPدرت می رسPند بPا آن چPه می کننPد.این سPوال مPا را بPه تمPایز قایPل شPدن میPان »قPدرت بPر«و »قPدرت بPا« باشPد چPه کسPی در دسPت قPدرت اینکPه از بPر«فPارغ کنPد.»قPدرت هPدایت می محکPوم شPدنی اسPت.»قPدرت بPر« بPه معPنی وادار کPردن دیگPران بPه تبعیت از اراده شماسPت.واقعیت این کPه دراین بحث»قPدرت بPا«چنPدان مPورد توجPه قPرار نمی گیرد.هرچنPد انسPان متوقPع اسPت کPه این نPوع قPدرت محPور این بحث باشPد.»قPدرت بPر«قPدرتی غPیر وابسPته و مسPتقل اسPت.که منحصPرا بPرای کسPب سPود فPرد یPا گPروهی کPه آن را مPورد اسPتفاده قPرار می دهنPد بPه کPار می رود.امPا وقPتی دو فPرد یPا دو گPروه،قدرتشPان را بPرای دسPتیابی بPه راه حلی کPه رضPایت طPرفین را در بPردارد،روی هم قPرار دهنPد، قPدرت مشPترک بPه وجPود می آیPد بنPابراین بPه نظPر

میرسد»قدرت- با«همکاری با یکدیگر برای دستیابی به همگرایی است.

روانشناسی کنترل:

فالت بPا اشPاره بPه اینکPه مهندسPی سPازمان،اعمPال کنPترل از طریPق ایجPاد وحPدتی کPار سPاز اسPت مPدعی می شPود کPه تPا وقPتی مPاهیت کPل را نفهمیم، نمی تPوانیم

کنترل مناسبی اعمال کنیم.

ماری پارکر فالت

از آنجPا کPه وحPدت اسPاس کنPترل اسPت،درک آن ضPروری اسPت.درواقع بPدون وحPدت نمی تPوانیم کنPترل مPوثری داشPته باشPیم.کنترل اجتمPاعی بایPد از فراینPد هPای همگPرایی ناشPی شPود،امPا بPاز این هPدفی اسPت کPه مPدیریت نPه تنهPا بایPد در گذشPته دنبPال می کPرد

بلکه باید در آینده نیز تعقیب کند.

روانشناسی تعلیم و مشارکت:

در این مقالPه فPالت بPه بسPیاری از مفPاهیم اساسPی مPدیریت علمی می پردازد.تسPلیم شPدن کPارگران در مقابPل آنچPه بPه آنهPا گفتPه شPده انجPام دهنPد،کPافی نیست.دسPتوراتی کPه مPدیران صPادر می کننPد فقPط نظPرات خPود آنهPا را در بPر می گPیرد و مطلPبی در مPورد سPهمی کPه کارکنPان در محتPوی دسPتورات داشPته باشPند بPه مPا نمی دهPد.ما بPه واحPد کPاری کPه همPه عناصPر آن فکPر و دانش خPود را بPرای مشPارکت بی شPائبه در

طبق اخالص قرار دهند نیاز داریم.

رهبری:

وظیفPه رهPبر یPا بPاالترین شPخص مسPئول،تعPیین هPدف هPا و شPیوه کPار،ایجPاد همPاهنگی بین بخش هPای مختلPف و برقPراری پیونPد بین آنهPا در مجموعPه ای کارسPاز اسPت.برای تحقPق این منظPور رهPبری بایPد افکPار و نظPرات کارشناسPان را بپPذیرد و آن نظPرات و انPدرز هPا را در چPارچوب سPاختاری منسPجم بگنجاند.بPه نظPر او نظریPه غPالب در مPورد

در حPتی آنچPه و اثPر 1930رهPبری واجPد شخصPیتی را داشPته،رهPبری بPارز وجهی قلمPداد کPرده تبعیت بPه دیگPران وادار کPردن فPردی،و قPدرت اعمPال بPه گPذار،قPادر

است.

ماری پارکر فالتبنPا بPه تصPریح او سPلطه،خصوصPیت حقیقی رهPبر نیسPت.رهبری نPه فقPط هیچگPاه بلکPه حPتی PبPه نPدرPت هPم تحPت تPاثیر امیPال شPخصPی،دسPتوPری صPادPر نمPی کنPد Pو در واقPع رهPبری زمPینPه هPاییP رPاP بوPجPود می PآPوردP تPا شPرایPط PکPار بPه PهمگPاPنP بکPوPیPد چPهP کPننPدP و مرPئوسPان نPیز در PشPکPل گPیPرPی دPسPتوPراPت Pو اجPراPیP آنهPا ایفPایP نقشP Pکنند.PوظیفPه واقعPی رهPبرP،PارتقPای هPوPیPت انسPاPنی شPخص،فPراPهPم کPردPن زمPینPه الزPم بPرPای PابPراPز توPاPنPاییP PهPا،اعتالی آزادی و اPرتقPای عمPلکPرد کارPکنPان PاPسPت.به PایPن جهتP Pدر مقPولPه رهPبری،فرمPانPبردارPی،PابPراز وجPود Pت میPالPف PمPانPخP Pن بحثPیPز اPارد.اPد PوعیتPضPوPمP لPابPمتق PورتیPص PهPب PامیPتظPانP PودPخ PتیPحP PوتPغPیPیر بPا Pو اسPت چPرخPشPی PاPیبPتقرP روهPگP بریPره کPرPد اPسPتنPبPاط اینPطPور PوانPت Pو Pه درکPب PادرPقP،رPت PلطPسPمP PدPجدی PریطPه شPبP هPک PردیPه فPبP PردPفP کPی PزPا PریPبPط،رهPرایPش

P.Pی شودPل مPمنتقP تPاسP ایطPشر PتPلیPک کPو در PضاعPی اوPاصلP رPعناص PیPدهPزمانPاPس

مدیریت حرفه ای:

عنPوان او بPرای حرفPه بPه شPمار آوردن این فعPالیت دو مالک دارد.اول انکPه،آن فعPالیت باPیPد وظیفPهP ای درP قبPال جامعPه یPا خPدPمتیP بPهP آن محPسPوب و نPبایPد دسPتاوPیزی بPرای دسPتیابی بPهP منPافعP شخصPی بPاشPد.Pدوم آنکPه،حرفPه بایPد بPرP کPاربPرد علPوم PاصPولی پذیرفتPه شPده و اثبPات شPدPه مبتPنی باPشPد.Pاکنون همP مPدیPریت حرPفPه نیسPت،حPد اقPل در جوامPع سPرمایه دارPی کPه Pدر Pآن وPفPاداری بPهP سPاPزمان در تضPادP کامPل بPا ضPرورت وفPاداری بPه

.PاستP دنPای بو Pقتضیات حرفهPم

ماری پارکر فالت

ممکن غPیر کلمPه چنPد در فPالت گسPترده و متنPوع افکPار کPردن خالصPه عمPل در

اسPت.PبدونP تردیPد،اPگPر ادPعPا کPنیو PکPه او PهمچPون حلقPه دPلفی اتفاPقPاتی را PکPه در آینPدPه رخ

P عPواقP ایدPا شPمPیم.اPا PردهPکP وثPلP و راPاP ارPزش آثPرPط اPقPفP ،تPسPا PدهPرPکP نیPبی PپیشP ادPدP دPهPخوا

بPینانPهP بPاPشPد کPه PبPگPوییPم اPو نشPاPنهP PهPاییP اPز تغPیPیرPاPت مهمPی PکPه پPیرامPونشP PروPیP می Pداد بPه

خوبی دریافت.

با این حPال این سPخن کPه او اولین طPراح بPرخی از مبPاحث مPدیریت بPود نPیز قابPل انکPار

نیسPت.افکPاPر او PبPا گPذر PزمPاPن Pدر PبوتPه PآزمPاPیش و PتغیPیرP و تPبPدیل PقPرPار گرPفتPه اPنPد.Pوقتی

P PهPی دهPاعPاجتمP نPاPشناس PهPمعPب جاPالPه 1960مطPار بPبی اختی PاPارهPا و بPهPانیم بارPوPمی خ PاPر

یPادمPان Pمی آPیPد کPه PمPاریP پPارPکPر PفPالPتP اینP حPرPف PرPا سPالهPا PپPیش گفPتPهP بPود.PاوP سPنگ PبنPای

اPصPلی راP Pدر بسPط وP تPوسPعه PتفPکPر PمPدیPریPتP بPنPا نهPاPد PوP Pآن سPنPگ PبنPا PزمیPنPه سPازP پیPونPد دادPن

روPیکPردP PهاPی تجPرPبPی-عPلمPی دورPهP هاPی پیPشPینP و PروانشناسPی PاجPتPماعPیP سPالهایP بعد Pشد.

درک پیو،گروه استن و محاسبه عناصر ساختار سازمانی

پیPو کPه در حPال حاضPر اسPتاد سPامانه هPا در دانشPگاه گشPوده انگلیس اسPت.او معتقPد بPود کPه اگPر اعضPای یPک گPروه تحقیPق،مشPترکا نسPبت بPه نتPایج تحقیقPات خPویش احسPاس مسPئولیت و تعهPد کننPد،همگی آن نتPایج را بPه خPود متعلPق و حصPول بPه آنهPا را مرهPون مهارتهPای مPدیریت گPروه تحقیPق بداننPد،قPادر خواهنPد دادن انجPام راه از را ادراک حیطPه و تجPربی هPای پPژوهش قلمPرو بPود تحقیقPات میPان رشPته ای،وسPعت بخشPند.نگرش گPروه اسPتن بPه سPازمان و

نظریه های مربوط به آن بر سه پیش فرض استوار است.

اول: فMرض پیچیPدگی پیش و تغیPیر حPال در آن واعضPای سPازمان هسPتند.این نگPرش بPه سPازمان حPاکی ازآنسPت کPه نمی تPوان بPرای تاسPیس و ادامPه حیPات سPازمان هPا تنهPا یPک عامPل را مPوثر دانسPت،بلکPه بایPد حیPات یPافتن

و بقای سازمان را ناشی از کارکرد های عوامل مختلف به حساب آورد.

سPازمان هPا بیش از افPرادی کPه در آنهPا کPار می کننPد،دوام پیش فMرض دوم: می آورنPد،بنPابراین کPار درسPت اینسPت کPه جنبPه هPای غPیر شخصPی و فPردی یPا

نهادی سازمان ها مطالعه شود.

سPازمان هPا مجموعPه هPایی فعPال هسPتند.به این لحPاظ پیش فMرض سMوم: بPرای مجسPم سPاختن تصPویری کامPل و واقعی از سPازمان هPا نبایPد بPه آن از یPک دیPدگاه نگPاه کPنیم،بلکPه آن را بایPد از زوایPای مختلPف مPورد مالحظPه قPرار

دهیم.

درک پیو،گروه استن و محاسبه عناصر ساختار سازمانی تعPداد بارزترین روش بPود کPه مثال امPر این انPدازه گPیری گPروه اسPتن،نشPان دادن

وظPایفی کPه یPک سPازمان می توانPد در انهPا متخصPص شPود،جمPع پPذیر اسPت و می تPوان حاصPل جمPع تخصPص هPای سPازمان در زمینPه هPای مختلPف بPا طیب خPاطر،امتیPاز سPازمان از نظPر تخصصPی بPه حسPاب آورد.بPه این تPرتیب اگPر بخPواهیم موضPوع را بPه باییPد بگPوییم،گPروه اسPتن دو عنصPر را از دیگPر عناصPر بیPان کPنیم شPکل سPاده ای متشPکله جPدا کPرد.یکی از آن عناصPر نشPان می دهPد تPا چPه حPد فعPالیت هPا و وظPایف اعضPای یPک سPازمان قالبمنPد،و یPا بPدون قPالب اسPت.دومی نشPان می دهPد کPه تPا چPه

حد اختیار تصمیم گیری در راس سازمان یا در رده های پایین توزیع شده است.

عواملی کPه بPر سPاختار سPازمانی اثPر گذاشPته و اثPر می گذارنPد انPدازه سPازمان و اتکPا یPا وابسPتگی آن بPه سPازمان هPای دیگPر اسPت.هر قPدر سPازمانی بزرگPتر شPود،احتمPال قPدر سPازمان بیشPتر خواهPد شPد.و هPر یابPد فPزونی آن اینکPه شPمار تخصPص هPای بزرگPتر شPود نیPاز بPه کنPترل امPور از طریPق تPدوین و اعمPال راه کارهPای اسPتاندارد و

استفاده از دستور العمل ها و چارچوب های مشخص بیشتر خواهد بود.

گروه اسPتن تحقیقPاتی را نPیز در زمینPه گPروه،ویPژگی هPای نقش هPا و شPکل گPیری انPد.نتایج داده انجPام بPر سPازمان و فرهنPگ حPاکم بPا جPو فPرد در مواجPه تجربیPات نمی مشPخص کPامال را مطالعPه مPورد جPوانب کلیPه مPذکور تچقیقPات از حاصPل سPازد.اما آنچPه در مجمPوع از تحقیقPات مPذکور اسPتنتاج می شPود.چهره ی تPیره ای کPه سPازد.طبق می روشPن کPرده تصPویر بوروکراسPی بPرای عمPومی هPای برداشPت برداشPت هPای عمPومی،مPاهیت بوروکراسPی مالل آور و خسPته کننPده اسPت.در حPالی کPه بوروکراسPی بPرای افPرادی کPه در رده هPای سلسPله مراتPبی بPاالتری هسPتند،لزومPا

همان ماهیت را ندارد.

گیرت هافستید و آثار فرهنگگیرت هافسPتید روانشناسPی اجتمPاعی اسPت. او در حPال حاضPر اسPتاد مPردم شناسPی سPازمانی و مPدیریت بین المللی در دانشPگاه لیمPبرگ هلنPد بPه کPار اشPتغال دارد. هافسPتید مPدیریت»موسسPه تحقیقPات بPرای همکPاری هPای میPان فرهنPگ هPا« را کPه

دهPه اوایPل دارد. عهPده بPه اسPت دانشPگاه همPان پوشPش نظPر و 1970زیPر او همکPارانش بPه یPک تحقیPق منضPبط و منسPجم در زمینPه برداشPت هPا و گPرایش هPای افPراد دسPت زدنPد این تحقیPق بPا اسPتفاده از اطالعPات گPردآوری شPده بوسPیله دو نPوع

تهیه مسPPتلزم نیPPاز مPPورد اطالعPPات گرفت.تهیPPه انجPPام 116000پرسشPPنامه پرسشPنامه،قPرار دادن آنهPا در اختیPارافراد مPورد نظPر در هفتPاد کشPور جهPان و جمPع زمینPه در کPه پژوهشPی بزرگPترین بPه را تحقیPق،آن این بود.گسPتردگی آنهPا آوری این در هایشPان پاسPخ کPه اسPت.همه کسPانی کPرده تبPدیل انجPام شPده سPازمان تحقیPق هافسPتید مPورد اسPتفاده قPرار گPرفت،کارکنPان فPروش و تعمیرکPاران شPرکت کشورهاسPت- اکPثر در فعPال ملیPتی فPرا شPرکت یPک کPه آی.بی.ام- تابعPه هPای

بودنPد.تحقیقات نشPان داد تفPاووت هPایی کPه در زمینPه گPرایش هPا و برداشPت هPای کPاری کارکنPان کشPورهای مختلPف وجPود دارد ناشPی ازتفPاوت هPای فPرهنگی اسPت.او

چهار بعد از وجوه تمایز فرهنگ ها را مشخص ساخت.بر اساس تحقیق خود

(power distanceفاصله از قدرت)1(

(uncertainty-avoidanceابهام گریزی)2(

(individualismفرد باوری)3(

(masculinityمردی-مردگونگی)4(

گیرت هافستید و آثار فرهنگبعد فاصله از قدرت:

با جنبPه ای از فرهنPگ کPه بPه روسPا اجPازه اعمPال قPدرت می دهPد،سPرو کPار دارد.در فرهنPگ هPایی بPا فاصPله کم از قPدرت،یPا بPه عبPارتی نPزدیکی بPه قPدرت، بPه هرچPه کم آورنPد و بPه حسPاب می یکPدیگر را همکPار روسPا و مرئوسPان

کردن نابرابری های اجتماعی اعتقاد دارند.

ابهام گریزی:

ابهPام بعPد نPو گPرایی هPا پPذیرش و نPو پدیPده هPای توانPایی فرهنPگ در قبPول آنهPا گریPزی ابهPام بعPد کPه هPایی فرهنPگ شPود.در می قلمPداد آن گریPزی امPور هسPتند.در در و روشPنی و وجPود وضPوح باالسPت،مPردم خواهPان نظم فPرهنکی کPه بعPد ابهPام آن ضPعیف اسPت،ابهPام بPه عنPوان جPزء جPدایی ناپPذیر

زندگی تلقی و بسادگی مورد قبول قرار می گیرد.

فرد باوری:

بیPانگر بعPدی از فرهنPگ اسPت کPه بPر اصPالت فPرد بیش از اهمیت جمPع و گPروه تاکیPد دارد،اسPت.در فرهنPگ فPرد بPاور بPر ابتکPار و دسPتاورد هPای فPردی تاکییPد و از زنPدگی خصوصPی و عقیPده حقPوق فPرد فPرد مPردم در مPورد برخPورداری گPرا، جمPع فرهنPگ شPود.برعکس،ویPژگی می شPمرده محPترم شخصPی برخPورداری از چPارچوب اجتمPاعی انعطPاف پPذیر اسPت.در فرهنPگ جمPع گPرا تاکیPد بPر تعلPق فPرد بPه جمPع و هPدف،عضPو خPوبی بPودن بPه شPما می آیPد..در

حالیکه در فرهنگ فرد باور،»رهبری خوب« شدن مطلوبست.

گیرت هافستید و آثار فرهنگبعد مرد گونگی:

گویای فرهنگ های مرد گویانه است.

هافسPتید بPا اسPتفاده از ابزارهPایی بPرای سPنجش فرهنPگ هPا و تعPیین وضPع آنهPا بPا توجPه بPه

او تPرتیب اسPتP.به Pاین را مPشPخص PکPرده PورPل کشPچه PاهPایگPخته،جPاPر سPذکPال PوقPفP ادPبعPا

توPانسPته اسPت PنقشPه فPرهنگی جPهPان رPا پیشP روPی مPا قPراPر دهPد.در تفسPیر PنتPایج تحقیPق او

بPایPد دوP نکتPه راP بPه خPاطر داشPتP:اول آنکPه تنهPا جPایگPاه PفرهPنPگ هPا دPر سPر انتهPایی طیPف هPر

یPک Pاز ابعPاد مشPروPح دPر فPوق PتعPیین PنشPده،بPلکPهP جاPیگPاه فرهPنPگ هPاP در طPولP طیPف هPر چهPار

بعPد فPرهPنPگیP نPیزP مشPخص PشPدPه اسPتP.نکPتPه دوم PقابPل PتوجPه آنPکPه مPوPقPعیPتP یPک فرPهPنPگ بPر

اسPاسP مPیPانگیPن جواPب هایی PکهP پاPسخP گوPیاPن هPر کشوPر PداPده اPند PبرآوPرد PشدهP است.

جدول زیPر تقسPیم بنPدی ملPل را بPر حسPب شPباهت هPای فPرهنگی آنPان ارائPه می دهد.

مجموعه)خوشه ها(کشورها و ویژگی های آنان:

گیرت هافستید و آثار فرهنگ(کمتر توسعه یافته التینی:2

فاصله از قدرت زیاد

ابهام گریزی باال

فرد گرایی پایین

مرد گرایی متوسط ،پایین و باال

کلمبیا-مکزیک-ونزوئال-شیلی-پرو-پرتغال

(کمتر توسعه یافته آسیایی:4

فاصله از قدرت زیاد

ابهام گریزی پایین تا متوسط

فرد گرایی پایین

مرد گرایی متوسط

پاکسPPPPPPPPPPPتان-تایوان-تایلند-هنگکنگ-هند-فیلیپین-سنگاپور

( توسعه یافته تر التینی:1

فاصله از قدرت زیاد

ابهام گریزی باال

فرد گرایی متوسط یا باال

مرد گرایی متوسط

بلژیک-فرانسPPPPPPPPPPه-آرژانتین-برزیل-اسپانیا-ایتالیا

(توسعه یافته تر آسیایی:3

فاصله از قدرت متوسط

ابهام گریزی باال

فرد گرایی متوسط

مرد گرایی باال

ژاپن

گیرت هافستید و آثار فرهنگ(ژرمن:6

فاصله از قدرت کم

ابهام گریزی متوسط وباال

فرد گرایی متوسط

مرد گرایی متوسط و باال

اتریش-اسرائیل-آلمان-سوئیس

(نوردیک:8

فاصله از قدرت کم

ابهام گریزی پایین تا متوسط

فرد گرایی متوسط تا باال

مرد گرایی پایین

دانمارک-فنالند-هلند-نروژ-سوئد

(خاور نزدیک:5

فاصله از قدرت زیاد

ابهام گریزی باال

فرد گرایی باال

مرد گرایی متوسط

یونان-ایران-ترکیه-یوگسالوی سابق

(انگلو:7

فاصله از قدرت کم تا متوسط

ابهام گریزی پایین تا متوسط

فرد گرایی باال

مرد گرایی باال

اسPPPPترالیا-کانادا-بریتانیا-ایرلند-نیوزلند-آمریکا-آفریقای جنوبی

گیرت هافستید و آثار فرهنگ

ز این یافتPه هPا اینطPور می تPوان نتیجPه گPرفت کPه تفPاوت هPای فPرهنگی در ا

نحPوه عمPل سPازمان هPا اثPر می گPذارد و بPرای مثPال سPازمان هPای مسPئول

بریتانیPا و فراینPد هPای یPا بیمPاران در فرانسPه،ژاپن یPا درمPان اتومبیPل تولیPد

متفاوتی نیازمند هستند.

میشل کروزییر و بازی قدرت در به نظPر کروزیPیر نظPام هPای دولPتی،سPاختارهایی یکپارچPه و عقالیی نیسPتند بPه سازمان

عکس این نظPام هPا سPاختار هPایی هسPتند کPه در آنهPا افPراد و گPروه هPا بPه رغم تالش هPایی کPه بPرای کنPترل آنهPا بPه عمPل می آیPد،از آزادی عمPل قابPل تPوجهی برخوردارنPد.در این نظPام هPا دائمPا یPک رشPته کنش و واکنش هPای متقابPل بین افPراد و نظPام هPا در جریPان اسPت.این نظریPه مشخصPا بPر مفهPوم بPازی قPدرت اسPتوار اسPت.با نگPرش از این دیPدگاه،سPازمان شPبکه ای از بPازی هPای قPدرت یPا بPه قPول محقPق»مجموعPه ای از بازیهاسPت«.گPروه- هPای متفPاوت شPاغل در بPPا روسPPا مثPPال پردازنPPد،بPPرای می هم بPPا بPPازی بPPه همگی سPPازمان مرئوسPان،مPدیران بPا افPراد تحت امPر خPود و اداره هPا و دوایPر همPه بPا هم بPازی می کننPد.بازیکنان بPه تناسPب کPاری کPه انجPام می دهنPد شPگردهای خاصPی را

انجام می دهند شگردهای خاصی برای کسب موقعیت به کار می برند.

کروزیPیر اسPتفاده گPروه هPای سPازمانی از روشPهای خPاص خPود در بPازی هPای قPدرت را مPدل راهPبردی سPازمان می نامد.شPرکت کننPدگان در یPک بPازی بPه هیچ وجPه بPا هم برابPر نیستند-بعضPی از بعضPی دیگPر قویترنPد و نقشPهای آنPان در بPازی هPای مختلPف تغیPیر می کننPد.با این حPال،شPگرد هPای بازیکنPان دارای هPدف اساسPی مشPترکی اسPت و آن عبارتسPت از حPداکثر منفعت طلPبی در متن قواعPد محPدود کننPده بPازی بPا سPلب آزادی عمPل دیگPران در عین حفPظ یPا وسPعت بخشPیدن بPه آزادی عمPل شخصPی.هر یPک از بازیکنPان سPعی می کننPد وابسPتگی از و بخشPد وسPعت را کPرده،آن دفPاع خPود صPالحدید قلمPرو از بکاهPد و در عین حPال دیگPران را در موقعیPتی معکPوس بPه دیگPران خPویش

قراردهد.

میشل کروزییر و بازی قدرت در سازمان

کروزیPیر جامعPه فرانسPه را در کPل جامعPه ای بPا ویPژگی هPای بPاال می دانPد،زیPرا

آن جامعPه بPا گPرایش هPای شPدید بPه سPوی تمرکPز دیPوان سPاالرانه و مقPررات

خشPک و بی روح بPاعث می شPود تPا کسPانی کPه آمPاج آن گPرایش هPا،مقPررات

هسPتند بPا راهPبرد هPایی تالفی جویانPه بPه پاسPخ گPویی برخیزنPد و این راهPبرد هPا

بPه نوبPه خPود دیوانسPاالری را تشPدید می کنPد.اختالفات آنقPدر مخفی نگPه داشPته

آمPیز انفجPار هPای بحPران رو این از برسPد. انفجPار بPه مرحلPه تPا می شPود

ویPژگی این نظPام هPای اداری اسPت و واقPع بPه عنPوان عPاملی بPرای تغیPیر آنهPا

الزم نPیز هست.همیشPه این خطPر وجPود دارد کPه سPاختار هPای دیPوان سPاالرانه

اداری، سPا زمPان هPا را بPه میPدانی بPرای بPازی قPدرت کPه می توانPد مPانع از

تغییرهای مطلوب شود، تبدیل کنند.

چارلز هندی و خدایان مدیریتداشPته،اقتصPاددانان بPه عهPده را نفPتی مPدیریت شPرکت ایرلنPدی یPک عنPوان بPه او بازرگPانی و اسPتاد دانشPکده بازرگPانی لنPدن بPوده اسPت.چارلز هنPدی قایPل بPه وجPود چهPار نPوع سPازمان اسPت و می تPوان بPه ویPژگی هPای فPرهنگی کPه بPر همPه فعPالیت هPای

سازمان سایه گسترده پی برد.

(فرهنگ چماقی:1

تارهPای عنکبPوتی تصPویر عیPنی این فرهنPگ اسPت.فرهنگ بسPیاری از سPازمان هPای تPازه تاسPیس همین فرهنPگ اسPت.در این سPازمان هPا توانPایی تصمیصPم گPیری سPریع این اسPت کPه کیفیت تصPمیم هPا را منشPا قPدرت می شود.مشPکل فرهنPگ چمPاقی بکPور کامPل کفPایت مPدیر و اطرافیPان او تعPیین می کنPد.اگر اعضPای این سPازمان هPا بخواهنPد پیشPرفت کننPد بایPد بPه طPوری کPه اگPر رئیس بPه جPای آنهPا بPود رفتPار می- کPرد

عمل کنند.

(فرهنگ قالبمند:2

در تجسPم این سPازمان عناصPر متشPکله یPا همPان اعضPای سPازمان افPرادی خردمPدار و عقالیی تصPور می شPوند.به عالوه تصPور بPر اینسPت کPه در این سPازمان شPرح وظPایف دقیقPا تPدوین و توزیPع شPده اسPت و کارهPا طبPق مجموعPه ای از مقPررات و رویPه هPای منظم و مشPخص انجPام می شPود. این همPان فPرهنگی اسPت کPه )وبPر و تPام برنPز( بPه از بسPیاری در و کننPد می یPاد ماشPینی و بوروکراتیPک هPای عنPوان بPا آن ترتیبPاز سPازمان هPای بPزرگ ماننPد سPازمان هPای اداری دولPتی،شPرکت هPای بیمPه و بنگPاه هPایی کPه در مPوفقیت سPابقه ای طPوالنی دارنPد و کال همPه سPازمان هPایی کPه بPه ثبPات رویPه و می یPافت دهنPد می اهمیت دیگPر هPای ویPژگی از سPازمانبیش رفتPار بیPنی پیش-

شود.ناتوانی آن در هماهنگ ساختن خود با محیط نقطه ضعف آن را می نمایاند.

چارلز هندی و خدایان مدیریت(فرهنگ وظیفه گرایی:3

مدیریت در این فرهنPگ،رشPته ای مسPاله و مشPکل-که الزامPا بPه چPاره جPویی نیPاز دارند-اسPت.تور یPا شPبکه،شPکل تصPویری سPازمان صPاحب این فرهنPگ را بPه نمPایش می گPذارد.این سPازمان شPبکه آرایPه- هPایی کPه بPا پیونPد هPایی سسPت بهم پیوسPته انPد،اسPت.نیروهای اقPدام گPر،گPروه هPای کPاری،گPروه هPایی کPه حسPب ضPرورت هPای خPاص شPکل می گیرنPد و گPروه هPایی از این دسPت بPرای نیPل بPه هPدف هPای مشPخص در چPارچ.ب آن شPبکه هPا گPرد هم آورده می شPوند.این فPرهنگی اسPت کPه تPام برنPز

از آن به عنوان فرهنگ زنده یاد می کند.

(فرهنگ هستی باوری:4

تفPاوت عمPده این فرهنPگ بPا فرهنPگ هPای دیگPر در اینسPت کPه افPراد در سPازمان هPای دارای سPه فرهنPگ دیگPر تPابع خواسPته هPای سPازمان مطبPوع خPود هسPتند و حPال آنکPه سPازمان دارای این فرهنPگ تPابع خواسPت اعضPای خPود اسPت،یPا در واقPع موجPودیت سPازمان بPرای تحقPق هPدف هPای شخصPی اعضاسPت.غالبا کسPی بعنPوان رئیس نمی پذیرنPد.این سPازمان هPا بPه قPدری آزادگPرا هسPتند کPه نمی تواننPد بPا قیدوبنPدهای متعPدد دسPت و پPای مPدیران را ببندند.مPدیریت این سPازمان هPا کPار شPاقی اسPت کPه تحقPق آن بPه توافPق جمعی نیPاز دارد.بPدیهی اسPت در هPر مPورد،دسPتیابی بPه توافPق گPروهی

مستلزم مذاکرات است.

هاری براورمن و بحث فرایند کاراثPر 1920-1976هاری بPراورمن) (تئوریسPین مارکسیسPت آمریکPایی بPود کPه

اقتصPاد نPوین سPرمایه داری بPر سPازماندهی کPار را مطالعPه می کرد.تPز اصPلی او این اسPت کPه در اقتصPاد سPرمایه داری،بPه مPرور کPارگزاران مPاهر قPدرت ناشPی از مهPارت هPای خPود را از دسPت می دهنPد و در عمPل این قPدرت بPه مالکPان و مPدیران منتقPل می شPود.مهارت زدایی و از بین بPردن امکPان کسPب بیگPانگی می بPه از خPود بPه مرحلPه اسPتاد کPاری منجPر بPرای رسPیدن تجربPه شPود.این نPیز توجیPه دیگPری بPرای نیPاز طبقPه مالکPان بPه کنPترل طبقPه کPارگر اسPت.به نظPر بPراورمن چPون مPدیریت پیشPنهادی تیلPور بPه عنPوان روشPی در کنPترل شPرکت هPای سPرمایه داری-کPه روز بPه روز تعدادشPان افPزوده می شPد-

مPوثر بPود در دوره خPود»مPدیریت علمی«نامیPده شPد.در اصPل بایPد آن را»علم -داری«بPه شPمار حPاکمیت سPرمایه در شPرایط دیگPران کPار بPرای مPدیریت

آورد.سه اصل بنیانی»مدیریت علمی«به این ترتیب است که:

اطالعات مربوط به فرایند کار باید در یک جا جمع شوند.1(

این اختیPارات بایPد انحصPارا در اختیPار مPدیران قPرار گPیرد و کPارگران نبایPد بPه 2(آنها دسترسی داشته باشند.

این اطالعPات را مPدیریت بایPد بPرای کنPترل مراحPل مختلPف فراینPد کPار مPورد 3(استفاده قرار دهد.

بPر اعتقPاد دارد کPه»مPدیریت علمی«بPه عنPوان روش حPاکم براورمن عمیقPا ساختار سرمایه داری فرایند کار عمال رواج دارد.

هاری براورمن و بحث فرایند کار

پس از انتشPار کتPاب بPراورمن،جامعPه شناسPان مارکسیسPت قابPل قبPول بPودن

نظPرات او را ارزشPیابی کPرده- انPد.محققان مهPارت زدایی را جهPان شPمول

ندانسPته و اطهPار داشPته انPد کPار می توانPد زیPر سPیطره سPرمایه- داری شPکل

هPای گونPاگونی بPه خPود بگPیرد.ممکن اسPت مPدیریت هPا شPیوه هPای مختلفی را

برای اعمال کنترل به کار برند.

دیوید سیلورمن و عمل سازمانیلنPدن دانشPگاه در اسPمیت گلPد دانشPگده جامعPه شناسPی اسPتاد سیلورمن اسPت.این محقPق در زمینPه جامعPه- شناسPی تحقیPق و تPدریس کPرده و بPه نقPد جامعPه شPناختی تئPوری سPازمان اهتمPامی عمیPق داشPته است.بررسPی فراینPد مراجعPان و کارشناسPان روابPط و اداری کارکنPان،اشPتغاالت گPزینش هPای محPور این تحقیقPات بPوده است.سPهم اصPلی سPیلورمن در بسPط نظریPه هPای در تامPل اسPت.با تئPوری سPازمانی مPدار«بPه نگPرش»عمPل ارائPه سPازمانی پPردازان مربPوط،بPرای تPوان دریPافت کPه نظریPه نظریPه هPای سPازمان می افPراد از مسPتقل هPایی پدیPده و جمعی هPای سPاخته بهعنPوان هPا سPازمان

تشکیل دهنده انها قایل به زندگی،قدرت تفکر و عمل شده اند.

بنPابراین آنچPه در سPازمان هPا اتفPاق می افتPد براینPد و حاصPل عمPل انگیختPه انسPان اسPت. از نظPر سPیلورمن رویPدادهای سPازمانی را عمPل انگیختPه انسPان دانسPتن،مطلب جدیPدی نبPوده و صPرفا تاکیPد بPر یPک اصPل کلی زنPدگی اجتمPاعی اسPت.به همین جهت تمPیز قایPل شPدن میPان سPازمان هPا بعنPوان شخصPیتهای مسPتقل از دیگPر سPاختارهای اجتمPاعی مشPکل اسPت-و شPاید هم اصPوال کPاری بی ارزش باشPد.از این رو مطالعPه سPازمان هPا نبایPد هPدف تلقی شPود.بلکه سPازمان هPا بایPد بعنPوان وادی هPایی کPه در آنهPا فراینPد هPای اجتمPاعی کلی از زاویPه دیPد روشPن جامعPه شناسPی قابPل مطالعPه هسPتند بPه حسPاب آینPد.اگر محققPان از این زاویPه بPه سPازمان و تحقیقPات سPازمانی بنگرنPد امکPان آنکPه ایشPان نظPرات خPود یPا دیPدگاه –هPای مPدیران را مبنPای مسPاله یPابی و تجزیPه و

تحلیل های سازمانی قرار ندهند پدید خواهد آمد.

اندرو پتیگروو و دگرگونی راهبردی در پتیگروو اسPتاد برجسPته رفتPار سPازمانی در دانشPکده رفتPار سPازمانی در دانشPکده سازمان

مPدیریت دانشPگاه ورویPک در انگلسPتان اسPت.او بنیPان گPذار مرکPز مطالعPات تغیPیر و تغیPیر راهPبردی یPا پPتیگروو دگرگPونی آید.بPه عقیPده بPه شPمار می راهPبرد سPازمانی فراینPدی پیچیPده،مربPوط بPه مPوقعیت،و مPداوم اسPت.چنانچه شPکل نشPان میدهPد فراینPد و متن)درونی بعPPد یPPک گPPرفتن نظPPر در بPPا بایPPد را راهPPبردی دگرگPPونی

محتویبیرونی(محتوی)هدف ها و فرض های ذهنی(فرایند)الگو های اجرایی(درک کرد.فرایند

متن و زمینه

مدیران مسئول ایجاد دگرگونی

چارچوب های ایجاد دگرگونی

صورتبندی و اجرای دگرگونی

چارچوب تحقق دگرگونی

و کPردن سPنگین و سبک گزینش

محصوالت مشترکهدف ها و فرض ها

غایت ها و ارزشیابی

و بازرگانی-سیاسPPPPی و اقتصPPPPادی ها-فرهنگ-سیاسPPPPPت اجتماعی)محیط بیرونی( منابع-توانمنPPPPPدی

شناسی)محیط درونی(

اندرو پتیگروو و دگرگونی راهبردی در و بPه این نتیجPه رسPید کPه دگرگPونی را می تPوان زنجPیره ای متشPکل از چهPار مرحله دید.سازمان

در این مرحلPه مشPکلی احسPاس و ضPرورت ظهMور میMل و عالقMه بMه دگرگMونی:1(تن دادن به نوعی دگرگونی پذیرفته می شود.

ایجPاد جPوی بPرای پذیرفتن این کMه اصMوال مسMایلی هسMت و درک ابعMاد آن:2(قبول ضرورت ایجاد تغییر.

در این مرحلPه ترسPیم تصPویر آینPده روشPن و مطلPوب بPرای برنامMه ریMزی و اقMدام:3(سPازPمان Pاز اهPمیت زیPادی برخPورداPر اسPت زPیPرا برناPمPه هPا بایPد بPرایP عیPنیت بخشPیدن بPه PآنP PتصPویPر PطPراحی،وP دسPت-P انPدرکاPران PبPایPدP نسPبPت PبPهP نیPل بPه آPن هPدPفP هPا مPتعهPد

شوند.

دگرگMونی: 4( پPاداش تثMبیت نظPام تPا دهPد ترتیPبی بایPد مPدیریت مرحلPه این در از بطPورP هماPهPنPگ PهPر همPاPختیPاP و و PسPاختار PقPدرPت اطPالعPاPت،ارتPباPطPات PدشPرPا،گPه

وضعیت جدید حمایت کنند.

البتPه پPتیگروو مشPکالت پنج گانPه ای را بPر سPر راه دگرگPوی راهPبردی مطPرح می سPازد که عبارتند از:

تجزیPه و تحلیPل محیPط بPه این دلیPل ضPروری اسPت کPه (تجزیMه و تحلیMل محیMط: 1شPرPکت PهPایP عمPدهP هPر صPنعت PبPا PعوامPلP غیرعیPنی و خاPصPی بPه گوPنPه Pای سPرPوکار دارنPد

که دPرک و حتی فPعالPیت هایشانP محیطP خاص آنهاP را بهP وجPود می Pآورد.

اندرو پتیگروو و دگرگونی راهبردی در سازمان این مسPئله بPه ایجPاد جPوی کPه تغیPیر (هMدایت و راهMبری دگرگMونی راهMبردی:2

را قابPل قبPول سPازد نیPاز دارد،امPا حPاکم سPاختن جPو پPذیرش تغیPیر در سPازمان کPافی نیست باید قابلیت های الزم برای تحقق بخشیدن به تغییر نیز به وجود آید.

ایجPاد پیونPد میPان دو (ایجMاد پیونMد میMان دگرگMونی راهMبردی و عملیMاتی: 3مقاصPد سPاختن عملی کPه اسPت انگPیز مسPاله و دشPوار جهت آن از دگرگPونی راهPبردی لزومPا وقت گPیر اسPت و طی زمPان محقPق می شPود.برای آنکPه اقPدامات عملیPاتی، راهPبرد کلی را لPوث نکنPد دقت و توجPه زیPادی بایPد مبPذول شPود.اما مشPکل عمPده ایجPاد همPاهنگی میPان هPدف هPای راهPبردی و عملیPاتی این اسPت کPه فراینPد هPای تغیPیر هPر دو بایPد طی یPک ظPرف زمPانی مشPترک رخ دهنPد.همزمانی دو فراینPد،مسPیر تحقPق دگرگPونی راهPبردی را سیاسPی می کنPد زیPرا هPر دو فراینPد،بPر تغیPیر تاکییPد می

کنند و ناگزیر مخالفت هایی را بر می انگیزند.منPابع انسPانی را توامPان (دارایی و بMدهی بMه شMمار آوردن منMابع انسMانی: 4

بPا این نگPرش،اهمیPتی دارایی و بPدهی بPه شPمار آوردن وانجPام اقPداماتی متناسPب یPادگیری سPازمانی بایPد زمینPه معرفPتی الزم را بPرای حیPاتی دارد.اعضPای سPازمان

بوجود آورند.انسMجام سMازمانی: 5 تجدیPد سPاختار (حفMظ بPرای بPاال توانPایی از برخPورداری

دگرگPونی ایجPاد در مشPکل اخPرین سPازمانی انسPجام حفPظ عین در سPازمان راهPبردی اسPت.تحقق این امPر ایجPاب می کنPد تفکPر راهPبردی دارای چهPار عنصPر زیPر

باشد.انسجام- هماهنگی- مزیت رقابتی- قابلیت اجرا .

پایان