89
2 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2011-2012 Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΕΙΜΑΣΤΕ Ο,ΤΙ ΤΡΩΜΕ Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ»

Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

  • Upload
    -

  • View
    1.558

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

2ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΥΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2011-2012Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

«ΕΙΜΑΣΤΕ Ο,ΤΙ ΤΡΩΜΕΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ»

ΚΟΡΥΔΑΛΛΟΣ, ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2012

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ

Page 2: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

Θωμοπούλου ΓεωργίαΙγκνιάτοβιτσς ΜίλεΚαζαντζίδη ΕυσέβειαΚαραμηνά ΜαρίαΚαραμπάσης ΑλκιβιάδηςΚαριοφύλλη ΙωάνναΚατσαρός ΡαφαήλΚάτση ΠολυξένηΚεσίδης ΓεώργιοςΚόκκαλης ΓεώργιοςΚολοβού ΚωνσταντίναΚοντού ΓεωργίαΚόπστι ΛίντιαΚορωναίου Σταματίνα Κούζηλου ΑικατερίνηΚουτρούλα ΆνναΣοφιανού ΕλένηΣταματονικολού ΧριστίναΤοκμακίδου ΒασιλικήΧατζηπαρίσης ΑνδρέαςΧρήστου Μαρία

ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΕΣ

Αντωνιάδου Α. (ΠΕ 02)Ευαγγελου Σ. (ΠΕ 02)

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

Σαββάκης Κ. (ΠΕ 03)

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 4

Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ 5

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΑΡΧΑΙΑΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ 14

Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ 25

2

Page 3: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ 32

ΞΕΝΕΣ ΚΟΥΖΙΝΕΣ 52

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 64

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ (ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ - ΠΙΝΑΚΕΣ) 65

Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η

Η διατροφή παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην υγεία του

ανθρώπου, σωματική και ψυχική. Επιλέξαμε να ερευνήσουμε το

θέμα αυτό, γιατί θελήσαμε να διευρύνουμε περαιτέρω τις γνώσεις

μας πάνω σε αυτό.

Το θέμα μας, λοιπόν, είναι η διατροφή στην αρχαιότητα και

τη σύγχρονη εποχή. Επιπλέον, επιλέξαμε να εξετάσουμε και τρεις

ευρωπαϊκές κουζίνες, με στόχο να διαπιστώσουμε ομοιότητες και

διαφορές με την ελληνική.

Στόχος μας είναι μέσα από τη σύγκριση ανάμεσα στην

αρχαιότητα και στη σύγχρονη εποχή να οδηγηθούμε στην εύρεση

υγιεινών τρόπων διατροφής. Επίσης, να διαπιστώσουμε αν υπάρχει

πολιτιστική συνέχεια στην ελληνική διατροφή και αν υπάρχει

3

Page 4: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

διαφορετικότητα ή και ανταλλαγή πολιτιστικών στοιχείων μεταξύ

των σύγχρονων πολιτισμών.

Για να ερευνήσουμε τα παραπάνω, αποφασίσαμε η

μεθοδολογία μας να βασιστεί στη μελέτη συγκεκριμένης

βιβλιογραφίας, στην έρευνα μέσω του διαδικτύου, στην κατασκευή

και στατιστική επεξεργασία ερωτηματολογίου και σε συνέντευξη με

ειδικό επιστήμονα - διατροφολόγο. Τέλος, χωρίσαμε το θέμα σε

πέντε υποενότητες:

1. Διατροφή στην αρχαία Ελλάδα

2. Κοινωνική διάσταση της αρχαίας διατροφής

3. Διατροφή στη σύγχρονη εποχή

4. Κοινωνική διάσταση της σύγχρονης διατροφής

5. Ξένες κουζίνες

Η ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Γεύματα

Για τους αρχαίους Έλληνες τα γεύματα της ημέρας ήταν τρία. Το πρώτο από αυτά ( «ακρατισμός» ) αποτελούσε κριθαρένιο ψωμί βουτηγμένο σε κρασί ( άκρατος ) , συνοδευόμενο από σύκα και ελιές. Το δεύτερον (άριστον) λάμβανε χώρα το μεσημέρι ή νωρίς το απόγευμα. Το τρίτο ( «δείπνον» ), το οποίο ήταν και το σημαντικότερο της ημέρας, σε γενικές γραμμές καταναλωνόταν αφού η νύχτα είχε πλέον πέσει. Σε αυτά μπορεί να προστεθεί ένα επιπλέον ελαφρύ γεύμα(«εσπέρισμα») αργά το απόγευμα. Τέλος το «αριστόδειπνον» ήταν ένα κανονικό γεύμα που μπορούσε να σερβιριστεί αργά το απόγευμα στη θέση του δείπνου.

Διατροφικές συνήθειες

Τις διατροφικές συνήθειες των αρχαίων Ελλήνων χαρακτήριζε η λιτότητα, κάτι που αντικατόπτριζε τις δύσκολες συνθήκες υπό τις οποίες διεξήγετο η ελληνική γεωργική δραστηριότητα. Θεμέλιο τους ήταν η λεγόμενη <<μεσογειακή τριάδα >>: σιτάρι , λάδι και κρασί. Ποιά ήταν τα τρόφιμα στην αρχαία Ελλάδα; Ήταν υγιεινά;

4

Page 5: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

Η αρχαία Ελληνική κουζίνα περιλαμβάνει τις περισσότερες από τις υγιεινές διατροφικές συνήθειες που έχουν υιοθετηθεί από τον σύγχρονο πολιτισμό. Οι αρχαίοι Αθηναίοι είχαν όλο τον χρόνο να ασχοληθούν με την υγιεινή διατροφή.Τα δημητριακά αποτελούσαν την κύρια βάση της διατροφής. Αλλά τόσο το σιτάρι όσο και το κριθάρι δεν ήταν σε αφθονία κι έτσι αναγκάζονταν να το εισάγουν. Το ελαιόλαδο , τα λαχανικά , τα φρούτα , τα καρυκεύματα , τα όσπρια , τα δημητριακά , τα κρέατα και βέβαια το ψάρι και το κρασί αποτελούσαν τα κύρια συστατικά της γαστρονομίας . Κυρίως οι σούπες θεωρούνταν υγιεινά και θρεπτικά φαγητά. Όμως άγνωστα στους αρχαίους Έλληνες ήταν το ρύζι , το ούζο , η πατάτα , τα μακαρόνια , η ζάχαρη , ο καφές , η ντομάτα και πολλά άλλα προϊόντα που σήμερα υπάρχουν σε αφθονία. Διατροφική αξία τροφών

ΨάριΤο ψάρι είναι μία τροφή με σημαντική διατροφική αξία και είναι στενά συνδεδεμένο με την ελληνική διατροφή και παράδοση. Σύμφωνα με την Μεσογειακή διατροφή, το ψάρι είναι αναπόσπαστα στο κομμάτι της παραδοσιακής μας διατροφής. Ανέκαθεν οι Έλληνες έτρωγαν πολύ περισσότερα ψάρια από κρέας. Στην αρχαιότητα προτιμούσαν, όπως φαίνεται, κυρίως παχιά ψάρια, όπως: κολιός-σκουμπρί («σκόμβρος»), σαρδέλα («σαρδίνι», «τριχίς»), γόπα(«βοξ»),μαρίδα(«σμόρις») κ.α.

ΔημητριακάΤα δημητριακά αποτελούν τον χρυσό θησαυρό μιας ισορροπημένης διατροφής και γενικότερα της υγείας μας. Τα δημητριακά, τα οποία προσφέρουν ενέργεια στον οργανισμό μας δίνοντας του λίγες πρωτεΐνες και πολλούς υδατάνθρακες, εξασφαλίζουν μια καλή διατροφική ισορροπία.

ΤυρίΑν και υπάρχουν εκατοντάδες διαθέσιμες ποικιλίες τυριών με διαφορετική υφή , γεύση και άρωμα, όλα τα είδη διατηρούν κάποια βασικά χαρακτηριστικά που τα καθιστούν πολύτιμα στην διατροφή του ανθρώπου. Το γνωστότερο ίσως συστατικό είναι το ασβέστιο που προσλαμβάνουμε καθημερινά από την διατροφή μας αποτελεί το ωραιότερο «δομικό υλικό» των οστών μας καθώς συμβάλει στην διαμόρφωση πυκνών και δυνατών οστών.

ΨωμίΤο ψωμί και τα προϊόντα αυτού υπήρξαν για πολλά χρόνια η βάση και το θεμέλιο της παραδοσιακής διατροφής σε κάθε σημείο της ελληνικής γης. Από την αρχαία Ελλάδα, οπού παρασκευάζονταν περίπου 70 διαφορετικά είδη ψωμιού, εκτός από το Βυζάντιο οπού η

5

Page 6: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

αρτοποιία αποτελούσε τέχνη αλλά και μέχρι την ορθόδοξη χριστιανική λατρεία το ψωμί είναι ένα αναντικατάστατο τρόφιμο με ιδιαίτερο κύρος. Επίσης λόγω της μεγάλης αγάπης των Αθηναίων για το ψωμί, του έδιναν διάφορα ονόματα ανάλογα με τον τρόπο που ψηνόταν όπως: << Ιπνίτης >> ήταν το ψωμί που έψηναν μέσα σε θερμή σκάφη, <<Εσχαρίτης>> το ψωμί που ψηνόταν στις σχάρες <<Άρτο τυρόεντα>> τυρόπιτα θα τον λέγαμε σήμερα και <<Κριβανίτης άρτος>> γινόταν από σιμιγδάλι.

ΚρασίΤο κρασί ως τρόφιμο λειτουργούσε στην Ελλάδα καταλυτικά για χιλιετίες αποτελώντας ένα διατροφικό πυλώνα. Ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους το αμπέλι ήταν μια πανελλαδική καλλιέργεια και το κρασί αποτελούσε όχι απλώς ένα ποτό αλλά καθημερινή τροφή. Δεν συνόδευε μόνο φαγητό…ήταν φαγητό. Αλλά και για τους Έλληνες της κλασσικής εποχής ο οίνος ήταν βασικό αγροτικό προϊόν και ταυτόχρονα τρόφιμο με πλούσια θρεπτική αξία.

Κυκεώνας και ΠτισάνηΟι Έλληνες παρασκεύαζαν επίσης ένα τρόφιμο ανάμεσα στο φαγητό και το ποτό που ονομαζόταν κυκεών. Πρόκειται για πληγούρι κριθαρίου στο οποίο προσέθεταν νερό κα βότανα. Ο κυκεώνας αποτελεί και λαïκή τροφή ιδίως στην ύπαιθρο. Το ποτό αυτό ήταν επίσης φημισμένο για την ιδιότητά του να βοηθά στην πέψη. Στην ίδια λογική, η πτισάνη ήταν ένα αφέψημα από κριθάρι που χρησίμευε ως τρόφιμο για αρρώστους.

ΜπύραΗ μπύρα ήταν απλά το ποτό της καθημερινότητας. Θεωρούσαν τη μπύρα ποτό των φτωχών. Όσον αφορά τους Μυκηναίους, από το 15ο και 14ο αιώνα π.Χ., είχαν ως βασική τροφή τα δημητριακά και χρησιμοποιούσαν τις λέξεις "σίτος" και «κριθή» από την οποία έφτιαχναν και ένα ποτό σαν τη σημερινή μπύρα. Για κρίθινο οίνο μας αναφέρει και ο ιστορικός Ξενοφών ο οποίος στην «κάθοδο των Μυρίων» περιγράφοντας σπίτια σε χωριά της Αρμενίας, μας λέει για κάποιο «ποτό από κριθάρι το οποίο το έπιναν με καλάμια κάθε φορά που διψούσαν».  ΕλαιόλαδοΗ διατροφική αξία του ελαιολάδου και της ελιάς είναι αναμφισβήτητη, αφού περιέχουν θρεπτικά συστατικά πολύτιμα για τον ανθρώπινο οργανισμό, όπως βιταμίνες, ιχνοστοιχεία, φυτικές ίνες, μέταλλα και μονοακόρεστα λιπαρά οξέα.

6

Page 7: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

ΣΥΝΤΑΓΟΛΟΓΙΟ

ΟΡΕΚΤΙΚΑ

Θλασται μέλαιναι έλαιαι μετάτυρού

Μαύρες ελιές με γαλοτύρι

ΟΡΕΚΤΙ ΚΑ

Δελφάκιον αλίπαστον μετάτυρού

Π αστό χοιρινό με τυρί

7

Page 8: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

ΟΡΕΚΤΙΚΑ

Φακή μετά τριχίδων

Φακές με σαρδέλες

ΚΥΡΙΩΣ ΠΙΑΤΑ

Φλογίδες χοιριδίουΧοιρινά καπνιστά μπριζολάκιαμε μαγειρευτό λάχανο

ΚΥΡΙΑ ΠΙΑΤΑ

Κρέα μόσχουΜπριζόλα μοσχαρίσιαγάλακτος με πουρέ κάθελογής οσπρίων, πράσα μεμέλι και ξίδι και λάχανομαγειρευτό

8

Page 9: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

ΚΥΡΙΑ ΠΙΑΤΑ

Καρίδες... παρά μυττωτώΓαρίδες συνοδευόμενες μεπράσα, τυρί, σκόρδο, μέλι

ΓΛΥΚΙΣΜΑΤΑ

Κόκκωρα - ισχάδες μετάκαρύων εν μέλιτιΞερά σύκα με καρύδια και μέλι

ΓΛΥΚΙΣΜΑΤΑ

Μηλοροια εν συμπάκτωγάλακτι μετά μέλιτοςΚομματάκια μήλου και ρόδιαμε γιαούρτι και μέλι

ΤΑ ΣΚΕΥΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

9

Page 10: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

Σκεύη ΑποθήκευσηςΟι αρχαίοι Έλληνες κατασκεύαζαν αγγεία (σκεύη) για την αποθήκευση των αγαθών όπως το λάδι, το κρασί, τα σιτηρά, τους καρπούς, το ψωμί, το μέλι κ.ά. Τέτοια σκεύη ήταν η «πελίκη», ο αμφορέας, η υδρία, ο πιθός και η ασκός καθώς επίσης υπήρχε ο αμφορεύς και η νεστορίς μεγάλα, κλειστά αγγεία με δύο κάθετες λαβές για τη μεταφορά ή αποθήκευση κρασιού και λαδιού στο διαμετακομιστικό εμπόριο. Ακόμα ανάμεσα στα πήλινα σκεύη ξεχωρίζουν τα τηγανόσχημα που θυμίζουν τηγάνια και γι’ αυτό ονομάστηκαν έτσι. Τα τηγανόσχημα ήταν σκεύη για τη παραγωγή και τη φύλαξη αλατιού.

Χρησιμοποιείτο για την αποθήκευση οίνου και ενίοτε ελαίου.

Σκεύη κρασιού Οινοχόη: είδος κανάτας για έκχυση του κρασιού (ένα είδος οινοχόης είναι και η επίχυση μια στενόστομη κανάτα). Επίσης οινοφόρα αγγεία ήταν η λάγυνος, ο κώθων, η κύλιξ κ.ά.

Ο ψυκτήρας είναι ένα αγγείο σε σχήμα μανιταριού, κούφιο μέχρι την επίπεδη βάση του που χρησιμοποιούνταν για την ψύξη του κρασιού. Τοποθετούνταν μέσα σε ένα μεγαλύτερο αγγείο συνήθως καλυκωτό κρατήρα, που περιείχε δροσερό νερό.

10

Page 11: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

Οι κρατήρες της Μυκηναϊκής περιόδου είχαν παρόμοιο σχήμα με τις κυκλικές αλλά πολύ μεγαλύτερο μέγεθος και φαίνεται ότι χρησίμευαν ως συμποσιακά σκεύη για την ανάμειξη του κρασιού με το νερό. Τέτοιο σκεύος ήταν η Λέβης.Αγγεία πόσεως(αντίστοιχα σημερινά ποτήρια ) ήταν ο σκύφος, ένα είδος πλατιού ποτηριού με δύο λαβές που κατασκευαζόταν από ξύλο, πυλό ή από ευγενές μέταλλο, ασημένιο ή χρυσό.

Η κάνθαρος, αγγείο με δύο κάθετες λαβές. Είναι το πιο συνηθισμένο κρασοπότηρο του Διονύσου. Η κάλυξ , αγγείο με κωνικό πόδι και δύο οριζόντιες λαβές. Και τέλος…Η κύκλικα, ήταν ποτήρι κυκλικού σχήματος, βαθύ αλλά τελείως ανοιχτό με βάση και δύο λαβές. Γίνεται παραδεχτό ότι η κύκλικα μοιάζει αρκετά με τα σημερινά ποτήρια της σαμπάνιας. Η κύκλικα ήταν το ιερό σκεύος της αρχαιότητας καθώς συμβόλιζε την ψυχή μέσα από την οποία χύνεται ο οίνος και η αμβροσία.Σκεύη φαγητού Λοπάς: ένα ανοιχτό και ευρύ μαγειρικό σκεύος με έξω νεύον χείλος διαμορφωμένο κατάλληλα για την εφαρμογή πώματος.Πινάκιον: ανοιχτό ρηχό αγγείο με χείλος σαν το σημερινό πιάτο.Ιχθυοπινάκιον: πινάκιον με χαμηλή βάση και μικρό κοίλο ‘’ομφαλό’’ στην μέση. Πιθανότατα να έτρωγαν ψάρια όπως δείχνει και η διακόσμηση του που πάντα απεικονίζει θάλασσα.

11

Page 12: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

Κάτση ΠολυξένηΚορωναίου ΣταματίναΚατσαρός ΡαφαήλΙγκνιάτοβιτσς ΜίλεΤοκμακίδου Βασιλική

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Γεύσεις των Αρχαίων , εκδόσεις Ερμείαςusers.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/AR/ar.ag/aggeia.htm

προσπελάστηκε 24/1/12archeon.gr προσπελάστηκε 24/1/12

el.wikipedia.org/wiki http://www.hellenicpantheon.gr/aggeia.htm προσπελάστηκε 24/1/12

12

Page 13: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΣΤΗΝ

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Στο πλαίσιο της ερευνητικής εργασίας, που έχει αναλάβει το

τμήμα μας με θέμα τη διατροφή, πήραμε την πρωτοβουλία να

επεξεργαστούμε τον εξής τομέα : την κοινωνική διάσταση της

διατροφής στην αρχαία Ελλάδα. Προτεραιότητά μας και σκοπός

μας τέθηκε η ανακάλυψη και η παρουσίαση της σχέσης ανάμεσα

στην κοινωνική ζωή των αρχαίων ελλήνων και στις διατροφικές

τους συνήθειες. Λαμβάνοντας υπόψη την πλούσια πολιτιστική

καθημερινότητα των προγόνων μας, καταλήξαμε στο

συμπέρασμα ότι, πράγματι, σημαντικός παράγοντας, αλλά και

επίκεντρο των περισσότερων τελετουργιών, συναθροίσεών τους,

ακόμα και των θεραπευτικών τους μεθόδων ήταν η βρώσις!

Διαχωρίζοντας τον κάθε κοινωνικό τομέα καταλήγουμε, λοιπόν,

στις παρακάτω θεματικές ενότητες που πρόκειται να αναλύσουμε

:

i. Τα συμπόσια

ii. Διατροφή & θρησκεία

iii. Διατροφή & καθημερινή ζωή

iv. Διατροφή & θεραπεία

Με οδηγό τις αντλούμενες πληροφορίες από πηγές, όπως αρχαία

κείμενα, έργα τέχνης της κλασσικής εποχής αλλά και από

σύγχρονες έρευνες, στοχεύουμε στην υλοποίηση αυτής της

εργασίας.

13

Page 14: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

i. Τα συμπόσια

Το συμπόσιο αποτελούσε μια κοινωνική πολιτιστική εκδήλωση, κατά

κύριο λόγο αριστοκρατική, στην οποία συμμετείχαν μόνον άντρες

και είχε ιδιωτικό ή δημόσιο χαρακτήρα. Συμπόσια τελούνταν με την

ευκαιρία οικογενειακών γιορτών, εορταστικών εκδηλώσεων της

πόλης, αθλητικών νικών, ποιητικών αγώνων, εξαιτίας του ερχομού

ή της αναχώρησης κάποιου φίλου, ενώ πολύ συχνά άντρες της

αριστοκρατικής κυρίως τάξης, συγκεντρώνονταν για να

δειπνήσουν.

Στους αρχαίους Έλληνες άρεσε να καλούν στα σπίτια τους, τους

φίλους τους και τους φίλους των φίλων τους. Αυτή η συνήθεια

γέννησε μια ειδική κατηγορία προσκεκλημένων, τους

«παρασίτους». Όπως για παράδειγμα ο Πλάτων στο Συμπόσιον

διηγείται ότι ο Αριστόδημος συνάντησε των Σωκράτη με επίσημο

ένδυμα και μαθαίνοντας ότι πηγαίνει στο τραπέζι του Αγάθωνος

αποφάσισε να τον συνοδεύει, αν και δεν ήταν καλεσμένος. Ο

Αριστόδημος δεν παρατήρησε ότι ο φιλόσοφος έμεινε πίσω και

εισήλθε μόνος στην οικία του Αγάθωνος. Παρόλα αυτά, δεν

βρέθηκε σε δύσκολη θέση. Οι πόρτες ήταν διάπλατα ανοιχτές και ο

Αγάθων τον υποδέχτηκε με μεγάλη χαρά λέγοντας του ότι ήθελε να

τον καλέσει προσωπικώς, μα δεν μπόρεσε να τον βρει. Ο

14

Page 15: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

οικοδεσπότης ενός δείπνου έγραφε σε μια πινακίδα καλυμμένη από

κερί τα ονόματα των προσκεκλημένων του καθώς και την ημέρα και

την ώρα του συμποσίου. Η συνήθης ώρα ήταν η ενάτη βραδινή.

Μόλις οι προσκεκλημένοι, έφταναν στην οικία όπου ήταν

καλεσμένοι, οι δούλοι τους έβγαζαν τα υποδήματα και τους

έπλεναν τα πόδια. Μόλις έπαιρναν τις θέσεις τους, οι δούλοι τούς

προσέφεραν οινοχόη και λεκάνη (χέρνιψ), για να πλύνουν τα χέρια

τους. Οι συμποσιαστές έτρωγαν και έπιναν συνήθως ξαπλωμένοι σε

ανάκλιντρα που τοποθετούνταν συνήθως κατά μήκος των τοίχων.

Οι τιμητικές θέσεις βρίσκονταν δίπλα στον οικοδεσπότη, ο οποίος

μπορούσε να ορίσει τη θέση κάθε συμποσιαστή. Ορισμένοι από τους

καλεσμένους έφταναν μετά το δείπνο, για να συμμετάσχουν μόνο

στο καθαυτό συμπόσιο, το οποίο άρχιζε με σπονδές στους θεούς και

κυρίως στο Διόνυσο, το θεό του κρασιού. Η σπονδή συνίστατο στο

να πιουν λίγο ανέρωτο κρασί και να χύσουν μερικές σταγόνες

προφέροντας το όνομα του θεού, για τον οποίο στη συνέχεια

τραγουδούσαν έναν ύμνο. Ακολουθούσε κλήρωση για τον καθορισμό

του αρχηγού του συμποσίου (συμποσίαρχος), ο οποίος όριζε την

αναλογία του κρασιού και του νερού που θα έριχναν στον κρατήρα

και τον αριθμό των ποτηριών που έπρεπε να αδειάσει ο κάθε

συμποσιαστής. Αν κάποιος δεν υπάκουγε στο συμποσίαρχο, ήταν

υποχρεωμένος να εκτελέσει μία ποινή. Δεν χρησιμοποιούσαν

πιρούνια και μαχαίρια. Κουταλιά διέθεταν αλλά προτιμούσαν να τα

αντικαθιστούν με μια κόρα ψωμιού. Το φαγητό το έπιαναν με τa

χέρια. Τις μερίδες τις σέρβιραν ψιλοκομμένες, για να πιάνονται πιο

εύκολα. Τα χέρια τους τα σκούπιζαν με ψίχα ψωμιού ή με μια ειδική

κόλλα την οποία την ζύμωναν με τα δάκτυλα τους και την έκαναν σφαιρίδιο.

Η συμμετοχή των συμποσιαστών στο τραγούδι ήταν ένα επίσης

χαρακτηριστικό στοιχείο του συμποσίου. Με βάση μαρτυρίες του

Αριστοφάνη και του Αθήναιου, ένα κλαδί περνούσε από χέρι σε χέρι

κάθε συμποσιαστή σηματοδοτώντας τη σειρά του καθενός στο

τραγούδι, το οποίο συχνά είχε προκαθορισμένο θέμα. Σε άλλες

15

Page 16: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

περιπτώσεις ο συμποσιαστής συνέχιζε το τραγούδι που είχε αρχίσει ο

διπλανός του (σκόλιον). Επίσης τους άρεσε να κάνουν προπόσεις. Μια

από αυτές που σώθηκαν λέει << Υγεία, πιο σεβαστή από τους

ευλογημένους θεούς, είθε να ζω με σένα όλη την υπόλοιπη ζωή μου και

είθε να είσαι ελεήμων συγκάτοικος του οίκου μου. >>

Οι Αθηναίες κανονικά δεν έπαιρναν μέρος στο συμπόσιο, γιατί η

συζήτηση θα ήταν η φιλοσοφική η πολιτική επομένως ακατανόητη

για τις γυναίκες και τα παιδιά. Οι γυναίκες έπαιρναν μέρος παρά

μόνο για να συντροφεύσουν και να ψυχαγωγήσουν τους άντρες,

κυρίως στο δεύτερο μέρος του συμποσίου, ως μουσικοί

(αυλητρίδες), χορεύτριες και εταίρες.

Το συμπόσιο αποτελούσε εκπαιδευτικό χώρο για τους εφήβους της

αριστοκρατικής τάξης, οι οποίοι είχαν τη δυνατότητα να είναι

παρόντες, να παρακολουθούν τις συζητήσεις των συμποσιαστών

και να μυούνται στις αξίες της τάξης τους. Ακόμα οι αρχαίοι

απεχθάνονταν τις θλιβερές συζητήσεις, ενώ διασκέδαζαν ιδιαίτερα

με τα αινίγματα που όποιος δεν μπορούσε να απαντήσει

τιμωρούνταν να πιει ένα κύπελλο κρασί.

Τέλος, το αγαπημένο ποτό των αρχαίων ήταν το κρασί. Το έπιναν

μετά το φαγητό και πάντοτε ανακατεμένο με νερό. Παρότι

διατείνονταν ότι έπρεπε να πίνει κανείς με μέτρο, λίγοι μπορούσαν

να υπερηφανευτούν ότι ήταν σε θέση να σταθούν γερά στα πόδια

τους μετά από ένα συμπόσιο.

16

Page 17: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

Η κούπα του ΠυθαγόραΟ Πυθαγόρας, κατά την τοπική παράδοση της Σάμου, είχε φτιάξει

μια κούπα εφαρμόζοντας τους νόμους της Φυσικής για να πίνει με

μέτρο το κρασί. Εσωτερικά, είχε μία γραμμή που όριζε ως που

έπρεπε να γεμίσει κανείς. Μια στάλα παραπάνω και η κούπα άδειαζε

όλο το κρασί της από μία κρυφή οπή στη βάση. Έτσι, ο άπληστος

που δεν τηρεί την εγκράτεια τιμωρείται. Καλείται επίσης "κούπα

του δικαίου" διότι πλην της υδραυλικής, αντανακλά και μία από τις

βασικές αρχές του δικαίου, αυτήν της Ύβρεως και Νεμέσεως. Όταν

το όριο ξεπερνιέται (ύβρις), δεν χάνονται μόνον όσα έχουν

ξεπεράσει το όριο, αλλά και όλα τα προηγούμενα που είχαν

αποκτηθεί (νέμεσις). Με μια απλή εφαρμογή της υδραυλικής, ο

Πυθαγόρας μας διδάσκει απ' τα βάθη του χρόνου, να δεχόμαστε το

άριστο μέτρο και να απολαμβάνουμε τον οίνο που ήδη έχουμε στην

κούπα μας αντλώντας την μέγιστη ωφέλεια!

II. Διατροφή και θρησκεία

Θυσίες

Οι γιορτές στην αρχαία Ελλάδα ήταν αφιερωμένες σε ξεχωριστούς

θεούς ή θεές. Την ημέρα του θρησκευτικού εορτασμού μπορεί να

γίνονταν παράλληλα με τις προσφορές στους θεούς, αθλητικοί

αγώνες και θεατρικές παραστάσεις. Την πιο σημαντική λατρευτική

πράξη σε όλων των ειδών τις λατρείες αποτελούσε η προσφορά

θυσίας. Οι αρχαίοι Έλληνες συνήθιζαν να θυσιάζουν ζώα και

ιδιαίτερα βόδια, πρόβατα και κατσίκες. Η θυσία γινόταν με δυο

διαφορετικούς τρόπους ανάλογα αν προοριζόταν για ουράνια

θεότητα ή για χθόνιο θεό και ήρωα. Αν το ζώο προοριζόταν για

ουράνιο θεό, μετά τη θυσία του ζώου, το κρέας ψηνόταν,

αποδιδόταν αυτό που έπρεπε στους θεούς και το υπόλοιπο

καταναλωνόταν από τους πιστούς, συνήθως σε κοινό γεύμα.

Αν το ζώο προοριζόταν για χθόνιο θεό ή ήρωα, τότε μετά τη θυσία

προσφερόταν ως ολοκαύτωμα, δηλαδή γινόταν ολοκληρωτική

17

Page 18: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

καύση του σώματός του. Οι προσφορές προς τους θεούς

συνοδεύονταν από ύμνους και προσευχές. Εκτός από τις θυσίες

ζώων γίνονταν προσφορές απαρχών (των πρώτων καρπών κάθε

σοδειάς), φρούτων, λαχανικών, δημητριακών (πανσπερμίες),

ψαριών, σύμφωνα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε θεού

και της κάθε γιορτής. Οι θεοί δέχονταν και υγρές προσφορές από

κρασί ή γάλα που γίνονταν με σπονδές η χοές.

Η γαμήλια τελετουργία

Οι Μελλόνυμφοι τελούσαν τα «προτέλεια», δηλαδή τις θυσίες για

τον εξευμενισμό των θείων. Στην Αθήνα, θυσίες γίνονταν προς

τιμήν της Αφροδίτης, της Άρτεμις, της Ήρας, του Ουρανού, της

Γης, των πατρογονικών θεών (Τριτοπατόρων) και της προστάτιδας

της πόλης της Αθήνας . Ακολουθούσε το λουτρό της νύφης και η

ενδυμασία του ζευγαριού για την γαμήλια τελετή. Η νύφη,

αρωματιζόταν και στεφανωνόταν με ταινία και κλαδιά σουσαμιού

και μέντας, φυτά τα οποία είχαν ιδιαίτερο συμβολισμό στο γάμο. Το

σουσάμι εξασφάλιζε την γονιμότητα ενώ η μέντα ήταν

αφροδισιακή. Η γαμήλια γιορτή λάμβανε χώρο στο ένα από τα δυο

σπίτια ή σε ιερά. Το γαμήλιο δείπνο ήταν ένα συμπόσιο στο οποίο

συμμετείχαν άνδρες ή γυναίκες και το παραδοσιακό έδεσμα για την

περίσταση ήταν ένα γλυκό με σουσάμι και μέλι. Ο χορός και το

τραγούδι αποτελούσαν αναπόσπαστα στοιχεία της γιορτής

Το περίδειπνον

18

Page 19: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

Το περίδειπνον ήταν το γεύμα που λάμβανε χώρα μετά τη κηδεία

ενός νεκρού και αποτελούσε μια ευκαιρία να συναντηθούν οι

συγγενείς και να μιλήσουν για το νεκρό.

III . Διατροφή και καθημερινή ζωή

Η καθημερινή δουλειά και οι κάθε είδους συγκεντρώσεις, όπως της

Εκκλησίας του Δήμου, των δικαστηρίων κι οι θρησκευτικές γιορτές

άρχιζαν με την ανατολή του ήλιου. Ο Αθηναίος, πριν βγει από το

σπίτι του, έτρωγε κάτι. Το λιτό αυτό γεύμα λεγόταν «ακράτισμα».

Ήταν συνήθως λίγο κριθαρένιο ή σταρένιο ψωμί βουτηγμένο σε

ανέρωτο κρασί {άκρατος οίνος}. Το πρωινό ρόφημα ήταν ο

«κυκεών», ένα μείγμα κρασιού κριθαρόνερου και νερού, που

συνήθως το αρωμάτιζαν με διάφορα φυτά, και θαρρούσαν πως έχει

θεραπευτικές ιδιότητες. Καμιά φορά το πρώτο γεύμα της ημέρας

ήταν πιο πολυτελές. Πρόσθεταν ελιές και σύκα.

Προς το μεσημέρι ή προς το απόγευμα, οι Έλληνες έπαιρναν ένα

γεύμα πολύ απλό, στα γρήγορα («άριστον»). Μερικοί απ’ αυτούς το

βράδυ ξανατρώνε κάτι («εσπέρισμα») μα το γεύμα το πιο πολυτελές

το παίρνουν κανονικά στο τέλος της ημέρας, ή αφού έχει πια

νυχτώσει. Αυτό είναι το δ ε ί π ν ο ν.

Συχνά τα γεύματα ήταν μόνο δύο. Το πρώτο απαρτιζόταν από

ψάρια, όσπρια και πρόχειρα φαγητά όπως ψωμί, ελιές, αυγά, ξηρούς

καρπούς και φρούτα. Το βραδινό, το οποίο αποτελούσε και το κύριο

γεύμα, ήταν αυτό του συμποσίου και της φιλικής συντροφιάς διότι

στους Αρχαίους Έλληνες δεν άρεσε να τρώνε μόνοι τους. Η γενικά

αποδεκτή άποψη ήταν ότι το να τρώει κανείς μόνος του δε σημαίνει

ότι γευματίζει αλλά ότι απλά γεμίζει το στομάχι του.

O Όμηρος ονόμαζε τους ανθρώπους «ψωμοφάγους>. Τα

δημητριακά, ουσιαστικά το σιτάρι και το κριθάρι, αποτελούσαν τη

βάση της τροφής τους.

Το αλεύρι από κριθάρι ζυμωμένο σε γαλέττα είναι η μ ά ζ α ,τροφή

βασική για τις καθημερινές. Σύμφωνα μ’ ένα παράγγελμα του

Σόλωνος, το ψωμί από σιτάρι (άρτος),το καθαυτό δηλαδή ψωμί, σε

19

Page 20: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

στρογγυλό σχήμα (καρβέλι) δεν έπρεπε να το τρώνε παρά μονάχα

στις γιορτές.

Το δείπνο τελείωνε – αλλά δεν ήταν απαραίτητο – με επιδόρπια

(τράγημα) : φρούτα φρέσκα ή ξερά, κυρίως σύκα ,καρύδια και

σταφύλια ή γλυκά με μέλι.

Το καλύτερο φαγητό των Σπαρτιατών στα κοινά τους γεύματα

(συσσίτια) ήταν ο περίφημος μ έ λ α ς ζ ω μ ό ς, ένα είδος ραγού

που το έφτιαχναν με κομμάτια χοιρινό κρέας, αίμα, ξύδι και αλάτι.

Σε αυτά συμμετείχαν υποχρεωτικά άνδρες κάθε ηλικίας στα πλαίσια

κοινωνικού και θρησκευτικού εθιμοτυπικού. Οι ελεύθερες γυναίκες

αποκλείονται αυστηρά απ’ αυτές τις συγκεντρώσεις της

κοινωνικής, όπως κι από όλες της πολιτικής ζωής. Οι

χαρακτηριστικότερες περιπτώσεις εντοπίζονται στην Κρήτη και

την Σπάρτη, αν και ορισμένες πηγές κάνουν αναφορά σε ανάλογες

πρακτικές και σε άλλα μέρη. Άλλες γνωστές ονομασίες της

πρακτικής αυτής είναι «φειδίτια» και «ανδρεία».

Συγκεκριμένα στην Αρχαία Σπάρτη, η συμμετοχή στα συσσίτια ήταν

υποχρεωτική. Ανάμεσα στις υποχρεώσεις των «ομοίων», δηλαδή

των μελών της Σπαρτιατικής κοινωνίας με πλήρη πολιτικά

δικαιώματα, ήταν η συνεισφορά τροφίμων(ή ετέρας αποζημίωσης)

για τη διατροφή που τους παρείχε το κράτος. Η αποτυχία

ανταπόκρισης στον κανόνα αυτό ήταν ατιμωτική. Αντίθετα με τα

συμπόσια, τα συσσίτια χαρακτήριζε η λιτότητα και η μετριοπάθεια.

IV. Διατροφή και θεραπεία

Διατροφή των αρρώστων

Οι αρχαίοι Έλληνες ιατροί συμφωνούν για την αναγκαιότητα

ιδιαίτερης διατροφής για τους αρρώστους, εντούτοις οι απόψεις

τους για το ποια τρόφιμα πρέπει να περιλαμβάνει δεν συμφωνούν.

Στο έργο του «Περί Διαίτης Οξέων» ο Ιπποκράτης αναφέρεται στις

ευεργετικές ιδιότητες της πτισάνης, η οποία αφομοιώνεται εύκολα

από τον οργανισμό και προκαλεί πτώση του πυρετού. Εντούτοις,

άλλοι τη θεωρούν βαριά, καθώς εμπεριέχει σπόρους κριθαριού, ενώ

20

Page 21: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

άλλοι την συνιστούν με την προϋπόθεση να μην τοποθετούνται οι

σπόροι αυτοί κατά την προετοιμασία της. Ορισμένοι ιατροί δεν

επιτρέπουν παρά μόνο υγρές τροφές μέχρι και την έβδομη ημέρα,

και μετά επιτρέπουν την πτισάνη. Τέλος μια μερίδα εξ αυτών

υποστηρίζει πως δεν θα πρέπει να καταναλώνονται στερεές τροφές

καθ' όλη τη διάρκεια της ασθένειας.

Οι ίδιες οι μέθοδοι του Ιπποκράτη αποτελούν αντικείμενο

διχογνωμίας ανάμεσα στους διάφορους ιατρούς: άλλοι κατηγορούν

το μεγάλο ιατρό πως υποσιτίζει τους ασθενείς του, ενώ άλλοι πως

τους τρέφει υπερβολικά. Κατά την ελληνιστική εποχή, ο

αλεξανδρινός Ερασίστρατος προσάπτει στον Ιπποκράτη ότι

απαγόρευε στους αρρώστους να τρώνε οτιδήποτε παρά λίγο νερό,

χωρίς να λαμβάνουν κανένα άλλο θρεπτικό στοιχείο: πρόκειται

πράγματι για την πρακτική των μεθοδικών που δεν επέτρεπαν

στους ασθενείς τη λήψη τροφής κατά το πρώτο 48ωρο. Αντίθετα,

κάποιος Πετρονάς συνιστά την κατανάλωση χοιρινού και τη λήψη

ανόθευτου οίνου.

Νηστειοθεραπεία

Η νηστεία ως θεραπευτική πρακτική ήταν μια από τις βασικές

μεθόδους των αρχαίων ελλήνων γιατρών, εφαρμοζόταν δε

τουλάχιστον από τη μυκηναϊκή περίοδο στα Ασκληπιεία και στα

Αμφιαράεια. Ο καθηγητής Αραβαντινός στο σύγγραμμά του

«Ασκληπιός και Ασκληπιεία» γράφει: «Πριν από κάθε θεραπεία

υπεβάλλοντο οι ασθενείς των ιερών θεραπευτηρίων πάντοτε

αναλόγως των περιστάσεων σε ορισμένες ημέρες προπαρασκευής

δίαιτας, νηστείας… και ήδη ετοιμάζονται για την εφαρμογή τής

ειδικής θεραπείας.»

     Ακολουθώντας την ιατρική των Ασκληπιείων, ο Ιπποκράτης

εφάρμοζε τη νηστεία. Είναι γνωστή η ρήση του «όσο περισσότερο

τρέφετε έναν άρρωστο, τόσο περισσότερο κακό τού κάνετε.» Τη

21

Page 22: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

νηστεία ως θεραπευτική πρακτική προτείνει σε πολλά σημεία τού

έργου του. Για παράδειγμα στο «Περί Γυναικείας Φύσεως» γράφει:

«Για όσο διάστημα τα πράγματα θα έχουν έτσι, η γυναίκα θα

αποφεύγει το φαγητό και θα πίνει όσο γίνεται λιγότερο, ώσπου να

περάσουν επτά ημέρες». Είναι γνωστό ότι ο Ιπποκράτης, καθώς και

άλλοι γιατροί τής αρχαιότητας, εφάρμοζαν ειδική μονοδίαιτα με

χυλό κριθαριού, την πτισάνη. Ο Ιπποκράτης έδινε στους ασθενείς

του αλεσμένους σπόρους κριθαριού, από τούς οποίους δεν

αφαιρούσε το φύτρο και το πίτουρο και που είχαν μαγειρευτεί με

νερό ή με αραιωμένο κρασί σε μορφή χυλού. Η ιδέα ήταν ότι

απλοποιώντας τη λήψη τροφής και υγρών οι φυσικές ικανότητες

του σώματος για αυτοθεραπεία, καθαρισμό και αναγέννηση θα

επιτάχυναν τη θεραπεία.

Συμπεράσματα

Καταλήγουμε λοιπόν στο συμπέρασμα ότι η διατροφή συνδέεται

άμεσα με την κοινωνική της υπόσταση. Κάνοντας μια μικρή

ανακεφαλαίωση καταλαβαίνουμε πόσο μεγάλο ρόλο είχε η διατροφή

εκείνης της εποχής. Το συμπόσια τα οποία ήταν ένα αναπόσπαστο

κομμάτι της τότε ζωής τους δεν ήταν απλά ένα τελετουργία στο

οποίο οι άνδρες συζητούσαν για φιλοσοφία η πολιτική αλλά και ένα

κομμάτι διασκέδασης το οποίο το εκμεταλλεύονταν για να

ξεφύγουν από την ρουτίνα της καθημερινότητας.

Η τροφή εκτός του ότι αποτελούσε μέρος της διασκέδασής τους

ήταν και αναπόσπαστο κομμάτι των θρησκευτικών τελετών ( π.χ. ο

γάμος, οι θυσίες …) Στις θυσίες όμως υπάρχουν δυο υπό ενότητες

στις οποίες χωρίζουμε την διαδικασία της θυσία με βάση τον θεό η

τον ήρωα στον οποίο προορίζεται. Δεν πρέπει να παραλείψουμε

όμως και τις θεραπευτικές της ιδιότητες καθώς την

χρησιμοποιούσαν και για την θεραπεία τους. Σε αυτή την

περίπτωση η τροφή και η κοινωνική της διάσταση γίνονται ένα

22

Page 23: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

δίνοντας μας ένα ακόμα δημιουργικό και όμορφο κομμάτι της ζωής

του τότε που επηρεάζει το σήμερα.

Η εργασία διεκπεραιώθηκε από τους μαθητές:

Κεσίδης Γιώργος

Θωμοπούλου Γεωργία

Κούζηλου Κατερίνα

Κόπτσι Λίντια

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΒΙΒΛΙΑ:

1. Χρήστος Κ. Ζαμπούνης, Savoir Vivre, Εκδοτικός Οίκος:

Φερενίκη, Αθήνα.

2. Robert Flaceliere, Ο Δημόσιος και Ιδιωτικός βιος των

αρχαίων ελλήνων, Εκδοτικός Οίκος: Παπαδήμα.

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ: www.wikipedia.gr

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Τι είναι υγιεινή διατροφή και γιατί πρέπει να τρώμε υγιεινά.

Το θέμα μας είναι η διατροφή στην σύγχρονη εποχή. Επιλέξαμε

αυτό το θέμα γιατί θέλαμε να μάθουμε τι είναι υγιεινό και τι πρέπει

να τρώμε. Έτσι, αποφασίσαμε να κατασκευάσουμε μία στατιστική

έρευνα κατά

φύλο και ηλικία και να πάρουμε μία συνέντευξη έτσι ώστε να

καταγράψουμε τι θεωρούν οι άνθρωποι στις μέρες μας υγιεινό.

Ακόμα θα ενημερωθούμε από βιβλιογραφική μελέτη για το "τι είναι

υγιεινό και πώς επιδρά στον

οργανισμό μας". Τέλος θα καταγράψουμε τι τρώνε οι άνθρωποι στις

μέρες μας και ποιες είναι οι διατροφικές συνήθειες. Επιστημονική

έρευνα έχει αποδείξει ότι πολλά από τα σοβαρότερα νοσήματα

23

Page 24: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

όπως υπέρταση, οστεοπόρωση,

έχουν συσχετισθεί με τη διατροφή κατά τη διάρκεια της εφηβικής

ηλικίας και συνδέονται άμεσα με τη σύγχρονη διατροφή, γι' αυτό

πρέπει να έχουμε μια υγιεινή διατροφή. Η υγιεινή διατροφή πρέπει

να παρέχει όλες τις θρεπτικές ουσίες που χρειάζεται ενέργεια και

θρεπτικά συστατικά. Η ισορροπημένη υγιεινή διατροφή

περιλαμβάνει ποικιλία τροφίμων από όλες τις κατηγορίες που είναι

απαραίτητα για την ομαλή ανάπτυξη και διατήρηση της υγείας.

Κατηγορίες τροφίμων που πρέπει να περιλαμβάνονται στην

καθημερινή διατροφή και που πρέπει να τρώμε:

- Ομάδα γαλακτομικών ( γάλα, γιαούρτι, φέτα, τυριά )

- Ομάδα κρέατος ( κρέας, πουλερικά, ψάρι)

- Ομάδα ψωμιού ( ψωμί, δημητριακά, ζυμαρικά )

- Τροφές πλούσιες σε w3

- Τροφές με υψηλή βιολογική αξία και χαμηλά λιπαρά.

Η διατροφή πρέπει να καλύπτει τις ανάγκες του αίματος και τη

διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους. Με την υγιεινή διατροφή

ελαττώνεται ο κίνδυνος καρδιοπαθειών και άλλων παθήσεων. Η

παραδοσιακή Μεσογειακή διατροφή έχει αποδειχτεί η πιο υγιεινή

διατροφή σε όλη τη γη. Το υγιεινό φαγητό είναι αυτό που παρέχει

σημαντικά θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται το σώμα μας, όπως

υδατάνθρακες, βιταμίνες και μέταλλα. Η κατανάλωση φαγητού,

μπορεί να είναι μία πολύ υγιής και ισορροπημένη διατροφική

συνήθεια, για παράδειγμα πριν ή μετά την άσκηση. Τα οφέλη του

φαγητού είναι η καλύτερη συγκέντρωση και βελτιωμένη απόδοση

στις δραστηριότητες.

24

Page 25: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

Το υγιεινό φαγητό αποτελείται από τρία γεύματα:

- Το πρωινό

- Το μεσημεριανό

- Το βραδινό

Το πρωινό θεωρείται ως το πιο σημαντικό γεύμα της ημέρας. Το

πρωινό μπορεί να επηρεάσει θετικά τη μνήμη. Δεν θα πρέπει να

ξεχνάμε πως το πρωί οι καύσεις του οργανισμού μας είναι οι

θερμίδες που προσλαμβάνουμε

και δεν μετατρέπονται σε πρόσθετο βάρος. Επιπλέον, ένα σωστό

πρωινό μειώνει την αίσθηση της πείνας για όλη την ημέρα και έτσι

αποφεύγει την κατανάλωση έτοιμων φαγητών ή σνακ. Παράλληλα,

τα άτομα που παίρνουν πρωινό τείνουν να έχουν χαμηλότερα

επίπεδα χοληστερίνης, σε σύγκριση με εκείνου που ξεκινούν την

ημέρα τους χωρίς πρωινό. Ένα καλό πρωινό είναι γάλα και μια φέτα

ψωμί με μέλι.

Το ψωμί, μαζί με τα άλλα δημητριακά, όπως τα ζυμαρικά,

αποτελούν τροφές που για πολλούς θεωρούνται επικίνδυνες και

25

Page 26: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

παχυντικές, αλλά πρέπει να αποτελούν τη βάση της διατροφής μας.

Οι αμυλούχες τροφές και ιδιαίτερα το ψωμί πρέπει να υπάρχει στο

διαιτολόγιο μας. Μία φέτα ψωμί περίπου 30 γραμμαρίων αποδίδει

περίπου 80 θερμίδες με 15 γραμμάρια υδατάνθρακες, από τους

οποίους οι περισσότεροι είναι σύνθετοι. Το ψωμί πέρα από τους

υδατάνθρακες με τη μορφή αμύλου, όταν είναι σίκαλης ή ολικής,

μας παρέχει σημαντικές και υγιεινές διαιτητικές φυτικές ίνες, που

ρυθμίζουν την εντερική λειτουργία, μειώνουν την εμφάνιση

κάποιων μορφών καρκίνου και συμβάλλουν στην καλύτερη ρύθμιση

των επιπέδων γλυκόζης. Αποτελεί ακόμα σημαντική πηγή βιταμινών

του συμπλέγματος Β καθώς και σίδηρου Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι

το ψωμί ως τρόφιμο περιέχει συνήθως ελάχιστα λιπαρά, κάτι που το

κάνει ιδανικό και για τη δίαιτα . Για όσους προτιμούν τις φρυγανιές

για να αποφύγουν την κατανάλωση του «παχυντικού» ψωμιού,

αξίζει να αναφέρουμε ότι το ψωμί έχει λιγότερες θερμίδες ανά 100

γραμμάρια βάρους, λόγω της υγρασίας που περιέχει, ενώ δεν

περιέχει λιπαρά ή ζάχαρη, που περιέχουν συχνότερα οι φρυγανιές.

Άρα, το ψωμί χορταίνει περισσότερο, αποδίδοντας λιγότερες

θερμίδες.

Το γάλα αποτελεί μια πλήρη τροφή που παρέχει πολλά θρεπτικά

συστατικά, όπως πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας, λιπίδια όπως

το συζευγμένο λινολεϊκό οξύ, τύπο πολυακόρεστου λιπαρού οξέος,

το οποίο ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και έχει αντικαρκινική

δράση, υδατάνθρακες, αλλά και μέταλλα, όπως ασβέστιο και

φωσφόρο και βιταμίνες Α και D. Η κατανάλωση είναι σημαντική για

όλες τις ηλικιακές ομάδες. Αποτελεί πολύτιμο τρόφιμο τόσο για τα

παιδιά, όσο για τους ενήλικες αλλά και τα άτομα της τρίτης

ηλικίας.

Το μέλι είναι επίσης ένα τρόφιμο που συναντούμε συχνά στην

ελληνική διατροφή, κυρίως λόγω της μεγάλης παραγωγής της

χώρας μας και της υψηλής ποιότητας του. Πολλοί το θεωρούν

τρόφιμο ιδιαίτερα υγιεινό και το χρησιμοποιούν σε όλα τα ζεστά

26

Page 27: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

ροφήματα τους. Άλλοι φοβούνται την κατανάλωση του λόγω των

θερμίδων που δίνει. Η αλήθεια είναι κάπου ενδιάμεσα, αφού αν και

δίνει περίπου 30 θερμίδες ανά κουταλάκι του γλυκού, μας δίνει

αρκετές βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία. Το μέλι είναι ένα

τρόφιμο με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση, αντίστοιχη αυτής

πολλών φρούτων και λαχανικών, σύμφωνα με έρευνα Αμερικανών

επιστημόνων. Έτσι, αν και το μέλι δεν μπορεί και δεν πρέπει να

υποκαταστήσει τα φρούτα ή τα λαχανικά στη διατροφή μας, μπορεί

σίγουρα να αποτελέσει ένα πολύ υγιεινό υποκατάστατο ζάχαρης,

που το μόνο που παρέχει στον οργανισμό είναι κενές θερμίδες.

Παράλληλα το μέλι μειώνει την ένταση των συμπτωμάτων του

υψηλού πυρετού, είναι κατάλληλο για

άτομα που πάσχουν από διαβήτη και βοηθά στην διατροφή των

εγκύων.

Το μεσημεριανό είναι εξίσου απαραίτητο και πρέπει να παρέχει

ποικιλία τροφίμων. Το μεσημεριανό είναι το κυρίως γεύμα της

ημέρας.

Το γεύμα το βράδυ δεν σημαίνει απαραίτητα αύξηση βάρους.

Πρέπει να τρώμε στις 8:30 με μέτρο και ισορροπία.

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ-ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Αποφασίσαμε να κάνουμε μια στατιστική έρευνα σε 100 ανθρώπους. Το 50% ήταν αγόρια-άντρες και το άλλο 50% κορίτσια-γυναίκες.Από αυτούς το 36% ήταν από 13-20 χρονών, το 32% από 20-35 χρονών και τέλος το 32% από 35-50 χρονών.Σχετικά με την πρώτη ερώτηση διαπιστώσαμε ότι όλοι τρώνε μεσημεριανό. Μια σημαντική πλειοψηφία φαίνεται ότι έχει συνειδητοποιήσειτην αξία του πρωινού και για αυτό το 66% τρώει καθημερινά πρωινό. Επίσης βλέπουμε ότι ένα μεγάλο ποσοστό τρώει βραδινό και ενδιάμεσαφαγητά. Σχετικά με την δεύτερη ερώτηση διαπιστώσαμε ότι οι περισσότεροι (52%) τρώνε μία ή καμία φορά γεύματα εκτός σπιτιού (fast food). Αλλάένα αντίστοιχο ποσοστό (44%) τρώει από δύο έως τέσσερα γεύματα

27

Page 28: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

εκτός σπιτιού. Ακόμα ένα πολύ μικρό ποσοστό(4%) τρώει πέντε έως έξιφορές. Σχετικά με την τρίτη ερώτηση διαπιστώσαμε ότι οι μισοί(50%) πίνουν καθημερινά γάλα, πράγμα που είναι πολύ καλό γιατί είναι ένα πολύτιμο τρόφιμο όπως αναφέραμε και στα προηγούμενα. ’Ομως φαίνεται ότι ένα μεγάλο ποσοστό(28%) πίνει γάλα μία ή καμία, πράγμα που μας δείχνει ότι καταλάβει την αξία του γάλακτος. Ακόμα παρατηρούμε ότι παραπάνω από τους μισούς τρώνε μία φορά αυγά πράγμα που είναι καλό γιατί τα αυγά είναι εξαιρετικά καλή πηγή πρωτεϊνών ψηλής θρεπτικής αξίας, βιταμινών και ιχνοστοιχείων. Επίσης τα αυγά έχουν ευεργετικές επιδράσεις στα μάτια. Βλέπουμε ότι περίπου οι μισοί τρώνε μία φορά μοσχάρι και χοιρινό. Όμως διαπιστώνουμε ότι οι μισοί από αυτούς τρώνε και μία φορά κοτόπουλο ενώ αρνί δεν τρώνε καθόλου. Αυτό είναι καλό γιατί το κοτόπουλο έχει καλή πρωτεΐνη, σίδηρο και βιταμίνες της ομάδας Β’, ενώ το λίπος δεν είναι τόσο κορεσμένο, όπως τα αρνιά. Επίσης φαίνεται ότι παραπάνω από τους μισούς(62%) τρώνε μία φόρα την εβδομάδα ψάρι που είναι πολύ θρεπτικό γιατί περιέχει βιταμίνες και ανόργανα συστατικά. Όμως υπάρχει και ένα ποσοστό(28%) που δεν τρώει καθόλου ψάρι. Ακόμα παρατηρούμε ότι παραπάνω από τους μισούς(58%) τρώνε μία με δύο φορές ζυμαρικά. Σχετικά με τα λαχανικά φαίνεται ότι το ένα ποσοστό(28%) τρώει καθημερινά και ένα μεγάλο ποσοστό(36%) τρώει δύο με τρεις φορές την εβδομάδα. Σχετικά με τα όσπρια φαίνεται ότι οι περισσότεροι(70%) τρώνε μία με δύο φορές αλλά οι υπόλοιποι φαίνεται να μην τρώνε ποτέ όσπρια. Όσον αφορά το ψωμί βλέπουμε ότι οι μισοί τρώνε ψωμί καθημερινά. Όμως φαίνεται ότι ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό(32%) τρώει τρεις φορές τηγανιτές πατάτες πράγμα που δεν είναι καλό. Επίσης είναι σημαντικό να αναφερθούμε ότι ένα ποσοστό(20%) δεν τρώει καθόλου γλυκά αλλά ένα ποσοστό(34%) τρώει καθημερινά γλυκά. Όμως φαίνεται ότι σχεδόν οι μισοί(42%) δεν πίνουν καθόλου αναψυκτικά πράγμα που δείχνει ότι έχουν καταλάβει πως δεν είναι καθόλου καλά. Τέλος φαίνεται ότι το 30% τρώει καθημερινά φρούτα και ένα άλλο περίπου ίδιο ποσοστό(34%) τρώει δύο με τρεις φορές φρούτα. Αυτό είναι πολύ υγιεινό γιατί το φρούτο αποτελεί την μακροζωία. Είναι πλούσια πηγή καλίου και βοηθά στην μείωση της αρτηριακής πίεσης. Όπως λένε κιόλας ένα μήλο την ημέρα το γιατρό τον κάνει πέρα.Σχετικά με την πέμπτη ερώτηση παρατηρούμε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι στις μέρες μας (60%) έχουν αλλάξει τις διατροφικές τους συνήθειεςτα τελευταία πέντε χρόνια. Αυτό που τους έκανε να αλλάξουν τις διατροφικές τους συνήθειες ήταν ο αθλητισμός και το αδυνάτισμα που κάλυπτε και το μεγαλύτερο ποσοστό των απαντήσεων (34%) , η υγεία που κάλυπτε και αυτή ένα μεγάλο ποσοστό (22%) και ένας ακόμα λόγος ήταν η εργασία και η οικογενειακή κατάσταση που κάλυπτε ένα μικρό ποσοστό (16%) Όμως εκτός από τους

28

Page 29: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

ανθρώπους που άλλαξαν τις διατροφικές τους συνήθειες ήταν και κάποιοι άλλοι που δεν τις άλλαξαν(36%)Σχετικά με την έκτη ερώτηση παρατηρούμε ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό(84%) γνωρίζει τους κανόνες υγιεινής διατροφής πράγμα που είναιπολύ σημαντικό. Όμως οι υπόλοιποι που κάλυπταν το(16%) δεν τους γνωρίζει αλλά θέλει να τους μάθει. Όσοι τους γνωρίζουν τους έχουν μάθει οι περισσότεροι(40%) από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ένα περίπου αντίστοιχο ποσοστό(34%) μέσα από την οικογένεια και οι υπόλοιποι(40%) μέσα από το σχολείο, την τηλεόραση και τους φίλους.

Σοφιανού Ελένη

Καραμηνά Μαρία

Κουτρούλα Άννα

Καραμπάσης Αλκιβιάδης

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

“ Ο άρτος ημών από το σιτάρι στο ψωμί” , πολιτιστικό ίδρυμα ΕΤΒΑ,

Πήλιο , 10-12 Απριλίου 1992. “ H μέλισσα και τα προϊόντα της”

τεχνολογικό ίδρυμα ΕΤΒΑ, Νικητή 12-15 Σεμπτεμβρίου 1996.

Συνέντευξη: Ιερεμίας Σιμάτος, Κλινικός /Αθλητικός Διαιτολόγος

Ταξιαρχών και Σπετσών 21.

Ιστοσελίδες:

1) www.rodostoday.gr

2) www.iatronet.gr (προσπελάστηκαν στις 25-11-11)

29

Page 30: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

Το είδος και η ποσότητα της διατροφής καθορίζονται, κυρίως, από

το φυσικό περιβάλλον και τις επιδράσεις που ασκεί η εκάστοτε

ανθρώπινη δραστηριότητα σε αυτό. Σε ό,τι αφορά τη διατροφική

συμπεριφορά, εκτός από τα παρεχόμενα τρόφιμα καθοριστικό ρόλο

διαδραματίζουν ευρύτεροι κοινωνικοί, οικονομικοί και πολιτισμικοί

παράγοντες. Επίσης η διατροφή είναι ένας από τους πιο

σημαντικούς εξωγενείς παράγοντες που επηρεάζουν την ανθρώπινη

υγεία. Η ίδια η ζωή των ανθρώπων εξαρτάται από τη δυνατότητα

λήψης τροφής, ενώ η προστασία και η προαγωγή της υγείας

συναρτώνται με το είδος και την ποσότητα της τροφής, καθώς και

με τις διατροφικές συνήθειες. Τόσο η έλλειψη όσο και η

υπερκατανάλωση τροφής μπορεί να προκαλέσουν την εμφάνιση

ορισμένων νοσημάτων. Για να διεξαχθεί η έρευνα αυτή περί την

κοινωνική διάσταση της διατροφής χρησιμοποιήθηκαν διάφορα

μέσα όπως, ερωτηματολόγιο, συνέντευξη, πηγές από το διαδίκτυο,

καθώς και από στοιχεία καλλιτεχνικών δημιουργημάτων.

Καθημερινός τρόπος διατροφής

30

Page 31: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

Οι ρυθμοί της ζωής σήμερα είναι έντονοι και το άγχος είναι μέσα

στην καθημερινότητά μας. Όλες οι υποχρεώσεις που οφείλουμε να

φέρουμε εις πέρας στερούν την καθημερινή επαφή, πόσο μάλλον τις

οικογενειακές συγκεντρώσεις για φαγητό, έτσι ο σύγχρονος

άνθρωπος πλήττεται από μια μεγάλη μεταβολή ως προς τα είδη της

τροφής που καταναλώνει και ως προς τον τρόπο με τον οποίο

διατρέφεται.

Παίρνοντας παράδειγμα από την οικογένειά μας, όπως επίσης από

φιλικές και γειτονικές οικογένειες καταλήγουμε στο συμπέρασμα

πως τις καθημερινές η πλειονότητα έχει αναγκαστεί να γευματίζει

χωρίς κάποιο μέλος της οικογενείας, γρήγορα, πρόχειρα και

μηχανικά, λόγω του φόρτου εργασίας. Τις μεσημεριανές ώρες στο

σπίτι είναι τα παιδιά που επιστρέφουν από το σχολείο ή κάποιος από

τους δύο γονείς που δεν εργάζεται ή στη δουλεία του τηρείται το

οκτάωρο και γυρίζει νωρίς ,έτσι δεν καταφέρνει όλη η οικογένεια

να τρώει μαζί. Ίσως το βράδυ, εάν τα παιδιά δεν απουσιάζουν σε

μαθήματα εξωσχολικά ή σε φροντιστήρια και οι γονείς έχουν

καταφέρει να τελειώσουν την εργασία τους, νωρίς, κάθονται όλοι

μαζί στο τραπέζι ως οικογένεια.

Όταν τα άτομα τρώνε μόνα τους δεν υποβάλλονται στη διαδικασία

να ετοιμάσουν ένα σωστό, ολοκληρωμένο τραπέζι. Συνήθως

επιλέγουν πιο εύκολα μέσα, έτσι καταφεύγουν σε πρόχειρο φαγητό

τρώγοντας μπροστά από μια οθόνη τηλεόρασης ή υπολογιστή

χωρίς να σκέφτονται τι καταναλώνουν και σε τι ποσότητες.

31

Page 32: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

Επιπλέον, όταν τα άτομα δεν βρίσκονται σπίτι, αλλά στο χώρο

εργασίας τους, έχουν υιοθετήσει μια “fast food” συμπεριφορά. Από

τη μια η προβολή αυτού του τρόπου διατροφής από τα Μέσα

Μαζικής Ενημέρωσης και από την άλλη η έλλειψη επιλογών,

υποχρεώνει τους πολλούς να καταφεύγουν σε σνακ πλούσια σε

λιπαρά, ζάχαρη και θερμίδες, συνάμα φτωχά σε βιταμίνες,

ιχνοστοιχεία και αντιοξειδωτικές ουσίες. Ακόμη πολλοί εφαρμόζουν

ένα το πολύ δύο γεύματα την ημέρα επειδή δεν προλαβαίνουν ή δεν

έχουν άλλες υγιεινές επιλογές. Λόγω όλης αυτής της πίεσης το

αποτέλεσμα είναι βλάβες στον οργανισμό( παχυσαρκία, ζάχαρο

κλπ.)

Ένας εργαζόμενος, ο οποίος στην δουλειά του ξεπερνά το οκτάωρο

και εργάζεται πάνω από δώδεκα ώρες ημερησίως, μας αποκαλύπτει

πως λόγω του φόρτου εργασίας του δεν συνήθιζε να τρώει σωστά

και ισορροπημένα, αλλά αντιθέτως επέλεγε μια ευκολότερη λύση

γευματίζοντας σε κάποιο εστιατόριο μαζί με τους συνεργάτες του.

Αυτή η συνήθειά του τού επέφερε ανεπιθύμητα αποτελέσματα, όπως

πίεση, περιττό βάρος κ.α. Αποφάσισε για να δώσει τέλος στα

προβλήματα του να παίρνει φαγητό από το σπίτι του, ελέγχοντας

την ποιότητα της τροφής του. Μετά από αυτή τη στροφή στις

κακές του συνήθειες η υγεία του βελτιώθηκε αρκετά και απέβαλε

τα περιττά κιλά.

Σε γιορτινές μέρες, αργίες και σαββατοκύριακα οι οικογένειες

καταφέρνουν να συγκεντρώνονται και να δειπνούν μαζί. Αρκετές

32

Page 33: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

φορές μάλιστα συγγενείς επισκέπτονται ο ένας τον άλλο για

ευχάριστα γεύματα. Τότε όλοι στο σπίτι τις, περισσότερες φορές,

συμμετέχουν στην οργάνωση του τραπεζιού. Σε τέτοιου είδους

συνάξεις όλοι τείνουν να τρώνε αργά απολαμβάνοντας το φαγητό

τους, γελώντας και περνώντας καλά.

Ο κάθε άνθρωπος οφείλει να κοινωνικοποιείται και να επιδιώκει τις

καθημερινές συναναστροφές. Κατά την ώρα του φαγητού, μελέτες

έχουν αποδείξει πως, το να γευματίζουμε σε παρέα, φέρνει

καλύτερα αποτελέσματα στην ψυχική όπως επίσης στη σωματική

μας υγεία. Οπότε είναι ωφέλιμο να αποβάλουμε το στρες της

καθημερινότητας και να απολαμβάνουμε εξισορροπημένα γεύματα

όσον αφορά το φαγητό και την κοινωνικότητα.

Καθημερινό είδος διατροφής

33

Page 34: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

Ένα σώμα, για να είναι υγιές, πρέπει να ακολουθεί επί

καθημερινής βάσεως υγιεινή διατροφή που να παρέχει όλες τις

απαραίτητες θρεπτικές ουσίες. Ένα σωστό διατροφικό πρόγραμμα

θα πρέπει να περιλαμβάνει τροφές από όλες τις ομάδες τροφίμων:

γάλα, λαχανικά, ψωμί και δημητριακά, φρούτα, ψάρια, πουλερικά

και κρέας. Υπάρχουν ορισμένα τρόφιμα, που θα μπορούσαμε να τα

αποκαλέσουμε ίσως και φυσικούς θησαυρούς, όπως είναι το

ακτινίδιο, το πόδι, το ελαιόλαδο (το οποίο αποτελεί και τον πυρήνα

της Μεσογειακής Διατροφής) , το μπρόκολο, εσπεριδοειδή (όπως

πορτοκάλια, λεμόνια, λάιμ) κ.α.

Ωστόσο, η καθημερινή θερμιδική αξία των φαγητών που

καταναλώνουμε, έχει επηρεαστεί, αρνητικά κυρίως, από διάφορους

παράγοντες. Αναμφισβήτητα, κάποια από τα χαρακτηριστικά του

σύγχρονου τρόπου ζωής και της διατροφής κατ’ επέκταση, όπως η

περιορισμένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, η αυξημένη

κατανάλωση προϊόντων υψηλής περιεκτικότητας σε ενέργεια και

χαμηλής θρεπτικής αξίας και η ανεπαρκής σωματική

δραστηριότητα είναι εξαιρετικά συχνά σε ολόκληρο τον πληθυσμό.

Ένας από τους πιο κοινούς παράγοντες που αποτελούν εμπόδιο για

την επιλογή γευμάτων υψηλότερης θρεπτικής αξίας αποτελεί ο

περιορισμένος ελεύθερος χρόνος. Η έλλειψη χρόνου κατασκευής

των γευμάτων οδηγεί όλο και περισσότερο, τις νέες γενιές, στην

34

Page 35: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

εύκολη και γρήγορη λύση, που δεν είναι άλλη από τα έτοιμα

φαγητά, τα fast food, τα οποία πέραν των πολλών θερμίδων, είναι

πλούσια σε μονοακόρεστα λιπαρά, ζάχαρη, και αλάτι. Η δε

περιεκτικότητά του σε ζάχαρη υπερβαίνει το ημερήσιο όριο κατά

27% και ισοδυναμεί με 28 κουταλάκια ζάχαρης.

Επιπροσθέτως, η παρουσία της οικονομικής κρίσης στη χώρα

μας έχει επηρεάσει εκτός από την αγορά καταναλωτικών αγαθών

προσωπικής και οικιακής χρήσης και την επιλογή των προϊόντων

διατροφής. Η ανατιμολόγηση των ειδών διατροφής έχει κάνει

επιφυλακτικούς τους καταναλωτές στην επιλογή τροφών σε βαθμό

τέτοιο που μπορεί κάποιες φορές να μπαίνει σε ρίσκο η πληρότητα

των θρεπτικών συστατικών που προσλαμβάνουν. Γι’ αυτόν το λόγο

πρέπει να συνδυαστεί η υγιεινή με την οικονομική διατροφή, με

σωστή οργάνωση και κατάλληλους προγραμματισμούς στα οικιακά

ψώνια.

Η καθημερινή διατροφή παίζει έναν εξαιρετικά σημαντικό ρόλο

στην καλή λειτουργία του οργανισμού μας, γι’ αυτό κι εμείς

οφείλουμε να αφιερώνουμε περισσότερο χρόνο στην εκπλήρωση

της.

Γιορτινά τραπέζια

Στην Ελλάδα ,όπως και σε όλο τον κόσμο, την περίοδο των γιορτών

έχουμε διάφορα δρώμενα, τα οποία πάντα έχουν να κάνουν με το

κέρασμα, την φιλοξενία και γενικά με την επάρκεια σε φαγητό.

35

Page 36: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

Για παράδειγμα, οι γιορτές των Χριστουγέννων και της

Πρωτοχρονιάς είναι χαρμόσυνες ημέρες, κατά τις οποίες

συγκεντρωνόμαστε στο σπίτι κάποιου προσώπου, συζητάμε και

βρίσκουμε την ευκαιρία κατανάλωσης ξεχωριστών κατά παράδοση

εδεσμάτων. Το εορταστικό «Δωδεκαήμερο», από την παραμονή των

Χριστουγέννων μέχρι και την ημέρα των Θεοφανίων, περιλαμβάνει

πολλά έθιμα , που ως επί το πλείστον έχουν να κάνουν με το

φαγητό. Τις παραμονές των εορτών αυτών γίνονταν και γίνονται

ακόμα, τα χοιροσφάγια, η σφαγή δηλαδή του οικόσιτου χοίρου και η

παρασκευή σπιτικών κρεατοσκευασμάτων, χοιρομεριών,

λουκάνικων, καπνιστών μπριζόλων, καβουρμάδων και συγκλίνων.

Επίσης περιλαμβάνεται και η παρασκευή κάθε είδους

ορεκτικών ,όπως σαλάτες, πίτες, σουφλέ κ.ά. ,αλλά και

γλυκών ,όπως είναι τα μελομακάρονα, οι κουραμπιέδες, οι δίπλες,

τα σπιτικά σοκολατάκια με γέμιση ή χωρίς, ο κορμός από κάστανο,

κυρίως και οι τούρτες στολισμένες κατάλληλα για την περίσταση.

Τέλος δε θα πρέπει να λείπει η βασιλόπιτα το βράδυ της

Πρωτοχρονιάς.

36

Page 37: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

Το πασχαλινό τραπέζι είναι η επιβεβαίωση ότι η άνοιξη έχει όντως

φθάσει. Αλλά μιας και είναι μια τόσο ωραία εποχή , μπορούμε να

δημιουργήσουμε μία ανοιξιάτικη και πασχαλινή ατμόσφαιρα στο

τραπέζι μας. Βέβαια βασικό στοιχείο του πασχαλινού τραπεζιού μας

είναι τα φαγητά. Πρωταγωνιστές, όπως πάντα , είναι η μαγειρίτσα

και το σουβλιστό αρνί, που μπορεί όμως να μαγειρευτεί και με

διαφορετικούς τρόπους αν δε διαθέτουμε σούβλα. Καλή επιλογή

είναι το αρνάκι στη λαδόκολλα ή στη γάστρα ή στην κατσαρόλα,

αλλά και αντί για αυτό, μπορούμε να μαγειρέψουμε εντόσθια στο

φούρνο ή τηγανητά στην κατσαρόλα με μυρωδικά. Ακόμη βασικό

ρόλο στο τραπέζι, σύμφωνα με το έθιμο, έχουν και τα αυγά σε

πολύχρωμες αποχρώσεις. Όμως καλή εντύπωση θα κάνουν και τα

σπιτικά κουλουράκια και τσουρέκια σε πολλά σχήματα, τα

σιροπιαστά γλυκά (μπακλαβάς, κανταΐφι) αλλά και τα σοκολατάκια

που είναι κι αυτά εορταστικά γλυκίσματα για τους καλεσμένους. Δε

37

Page 38: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

θα πρέπει να λείπει και το κόκκινο κρασί που ταιριάζει απόλυτα

στην περίσταση.

Όταν λέμε γιορτές ,όμως, δεν εννοούμε μόνο τις παραπάνω. Αλλά

και τις ονομαστικές και τα γενέθλια κάποιου. Έτσι στη διοργάνωση

ενός πάρτι ή μιας τέτοιας συγκέντρωσης το κύριο έδεσμα που θα

πρέπει να προσφέρει ο οικοδεσπότης στους καλεσμένους είναι μια

τούρτα ή κάποιο γλύκισμα (κοκάκια, εκλεράκια, ταρτάκια κ.ά.).

Πρέπει, όμως, να προσφέρει και κάτι αλμυρό, σνακ ή κάτι πιο

«γκουρμέ» και βέβαια κάποιο αναψυκτικό ή γενικά κάποιο ποτό.

38

Page 39: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

Νηστείες

Νηστεία ονομάζεται η εκούσια ή ακούσια αποχή από την τροφή. Ο

όρος αυτός χρησιμοποιείται από πολλούς λαούς σε ορισμένες

τροφές κυρίως για θρησκευτικούς λόγους. Οι ορθόδοξοι χριστιανοί

νηστεύουν συγκεκριμένες περιόδους ιδίως πριν από μεγάλες

θρησκευτικές γιορτές ώστε να είναι "καθαροί". Οι πιο γνωστές

περίοδοι νηστείας είναι 40 μέρες πριν την ανάσταση του Χριστού

(Πάσχα) 40 μέρες πριν την γέννηση του (Χριστούγεννα) και 15

μέρες πριν την κοίμηση της Παναγίας. Επίσης η θρησκεία επιβάλλει

να νηστεύουν κάθε Τετάρτη και Παρασκευή.

Τι πρέπει να νηστεύουμε και για ποιο λόγο;

Οι τροφές που νηστεύουμε αυτές τις περιόδους είναι το κρέας, τα

γαλακτοκομικά, το βούτυρο και το λάδι (το λάδι μερικές φόρες

επιτρέπεται και σε περιόδους νηστείας).Αυτό όσο αναφορά τους

ορθοδόξους Χριστιανούς γιατί οι Άγγλοι π.χ. (Καθολικοί) δεν

39

Page 40: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

νηστεύουν συγκεκριμένες τροφές αλλά μόνο αυτές από τις οποίες

είναι εξαρτημένος ο καθένας. Έτσι βλέπουμε πως ο κάθε λαός

νηστεύει με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με το πως έχει αναπτυχθεί.

Είναι πολλοί εκείνοι οι οποίοι αναρωτιούνται γιατί «πρέπει» να

νηστεύουμε, μερικοί απαντάνε ότι πρέπει, γιατί μας το επιβάλλει η

θρησκεία και επειδή μας κάνει καλό στην υγεία. Στην

πραγματικότητα, όμως, εάν ρωτήσουμε κάποιον άνθρωπο της

εκκλησίας η απάντηση είναι πολύ διαφορετική. Πρέπει να

νηστεύουμε μόνο εάν πραγματικά πιστεύουμε σε αυτό και όχι επειδή

μας το επιβάλλουν οι άλλοι, γιατί μόνο τότε θα καταλάβουμε την

αξία της και το πόσο μας βοηθάει όχι μόνο στην υγεία μας αλλά

και πνευματικά.

Σήμερα αρκετοί είναι εκείνοι που δεν νηστεύουν, όμως ακόμα και

αυτοί που το κάνουν οι περισσότεροι νηστεύουν μόνο τη Μεγάλη

βδομάδα του Πάσχα, παρόλα αυτά ακόμη και τότε δεν καταργούν

όλοι το λάδι, ισχυριζόμενοι πως είναι πολύ δύσκολο να νηστέψουν

με τον απαιτητικό, σύγχρονο τρόπο ζωής. Επίσης πολλοί είναι

εκείνοι οι οποίοι για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους

καταφεύγουν σε υποκατάστατα τροφής όπως πχ. το τυρί σόγιας

κ.α. Έτσι κατακρίνονται από άλλους ότι η νηστεία που κάνουν δεν

ισχύει, αφού το νόημα της είναι να καταφέρει κάποιος να γίνει

εγκρατής και να μην υποκύπτει στους "πειρασμούς".

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

Φτιάξαμε ένα ερωτηματολόγιο και ρωτήσαμε 100 κατοίκους του

Κορυδαλλού όλων των ηλικιών και των δύο φύλων.

Στη σύγχρονη εποχή μας, παρατηρείται πως άντρες και γυναίκες

όλων των ηλικιών τηρούν την ελληνική παράδοση. Όμως

διαπιστώνουμε πως οι κοπέλες ηλικίας 15-25 προτιμούν σε ένα

μικρό ποσοστό μια πιο σύγχρονη γλυκισμάτων, κατά την περίοδο

των γιορτών, π.χ. σοκολατένια γλυκά. Κατά την περίοδο των

Χριστουγέννων, στην Ελλάδα, σύμφωνα με την παράδοση οι

40

Page 41: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

οικογένειες συγκεντρώνονται και γευματίζουν όλα τα μέλη της

μαζί. Στη διάρκεια του τραπεζιού συζητούν για διάφορα θέματα,

όπως πολιτική, αναμνήσεις περασμένων χρόνων κ.α. Συνηθίζουν

να τρώνε μεγάλες ποσότητες κρέατος. Ακόμα τείνουν να

τσουγκρίζουν τα ποτήρια με το ποτό τους, που συνήθως είναι

κρασί, και λένε ευχές, όπως «στην υγειά μας» , «και του χρόνου

να ‘μαστε καλά», «χρόνια πολλά» κ.α. Τέλος αφού έχει

προχωρήσει η βραδιά αρχίζουν να χορεύουν παραδοσιακούς

χορούς.

Ζούμε σε μια πραγματικότητα γεμάτη άγχος και υποχρεώσεις,

όπου οι άνθρωποι τείνουν να γευματίζουν μόνοι τους ή μερικές

φορές με την οικογένειά τους. Όμως καθώς μεγαλώνουν

στρέφονται περισσότερο προς την οικογένειά τους. Παρόλο που

οι καταστάσεις μας αναγκάζουν να τρώμε μόνοι μας, πάντα η

πρώτη μας επιλογή είναι το σπιτικό φαγητό, όπως επίσης

στοιχεία μεσογειακής διατροφής. όπως φρούτα και λαχανικά.

Ένας άλλος τομέας της διατροφής, όπως και κοινωνικός, αφού

συνδέεται άμεσα με τη θρησκεία, είναι οι νηστείες. Μέσω αυτών

επωφελείται ο οργανισμός μας, καθώς αποβάλλουμε όλες τις

τοξίνες, λόγω της αποτοξίνωσης από το κρέας. Παρόλα αυτά, οι

περισσότεροι κάτοικοι του Κορυδαλλού νηστεύουν ελάχιστα, μία

ή το πολύ δύο φορές το χρόνο, και όχι καθ’ όλη την περίοδο της

νηστείας, αλλά τουλάχιστον φαίνεται ότι το κάνουν με την

θέλησή τους, όμως υπάρχει μία μικρή μερίδα εφήβων που

αναγκάζονται από τους γονείς τους.

Το φαγητό καταλαμβάνει ένα μεγάλο μέρος της

καθημερινότητας μας. Δεν είναι λίγοι αυτοί που επιλέγουν να

συνδυάζουν τοις εξόδους τους και την ψυχαγωγία τους με το

φαγητό. Αυτό κατά κύριο λόγο εφαρμόζεται από τους άντρες,

ενώ οι γυναίκες σε μικρότερο ποσοστό.

41

Page 42: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΡΑΠΕΖΙΩΝ

Γάμος

Στην Ελλάδα υπάρχουν πολλά έθιμα και είναι αρκετά εκείνα στα

οποία συμπεριλαμβάνεται και το φαγητό μέσα. Ένα από αυτά είναι ο

γάμος, συνηθίζεται μετά την τελετή το ζευγάρι να κάνει ένα

τραπέζι στο οποίο πάνε οι καλεσμένοι του γάμου. Συνήθως γίνεται

σε ένα κέντρο δεξιώσεων και υπάρχουν τραπέζια στα όποια έχει

κανονιστεί που θα κάτσει ο καθένας. Όταν είναι πια όλοι εκεί

μπαίνει ο γαμπρός και η νύφη ερωτάνε του καλεσμένους και ύστερα

κόβουν την γαμήλια τούρτα. Ύστερα πίνουν λίγη σαμπάνια

περνώντας ο ένας το χέρι του ανάμεσα από το χέρι του άλλου

(σταυρωτά) αφού γίνει αυτό οι νεόνυμφοι χορεύουν ένα τραγούδι

που έχουν διαλέξει οι ίδιοι. Μετά γαμπρός και νύφη κάθονται και

ξεκινάει το σερβίρισμα των πιάτων. Σε μερικές περιοχές

σερβίρονται συγκεκριμένα φαγητά ανάλογα με τα έθιμα όμως

γενικά υπάρχει κρέας και διάφορα ορεκτικά. Κατά τη διάρκεια όλης

αυτής της διαδικασίας οι καλεσμένοι καθισμένοι στα τραπέζια

συνήθως συζητάνε για το αν τους άρεσε ο γάμος , η τελετή και το

ζευγάρι. Την ώρα του γεύματος όλοι συζητάνε και γενικά επικρατεί

μια ευχάριστη ατμόσφαιρα αφού συναντιούνται και πολλοί

άνθρωποι που έχουν να ειδωθούν καιρό. Τέλος πρέπει να αναφερθεί

ότι πάντα υπάρχει πολλή μουσική που ποικίλλει ανάλογα με το

μέρος στο οποίο γίνεται ο γάμος και φυσικά ακόλουθο της μουσικής

είναι και ο πολύς χορός.

Κηδεία

Η κηδεία στη χώρα μας αποτελεί μια σημαντική τελετουργία για

όλους τους χριστιανούς. Με τον όρο κηδεία αναφερόμαστε στο

σύνολο των φροντίδων και των τελετών που γίνονται μετά το

θάνατο κάποιου ανθρώπου, από την οικογένεια, κυρίως, ή ακόμα και

από την κοινότητά του. Μέσα σε αυτές τις δραστηριότητες

42

Page 43: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

συμπεριλαμβάνεται και το δείπνο μεταξύ συγγενών και φίλων. Οι

πενθούντες επιστρέφουν στο σπίτι του νεκρού για το δείπνο της

παρηγοριάς, ονομαζόμενο αλλιώς και «περίδειπνο», όπου αρχικά

συνοδεύεται από τον καφέ της παρηγοριάς(τούρκικος/ελληνικός)

που σερβίρεται με κονιάκ και παξιμάδια. Στην συνέχεια ακολουθεί

το κυρίως γεύμα, οπού αποτελείται από την ψαρόσουπα, και στις

επαρχίες από διαφόρων ειδών όσπρια. Σαλάτα, φέτα, ελιές

συμπληρώνουν συνήθως το τραπέζι.

Το δείπνο φυσικά αποτελούσε και μια ευκαιρία για τους συγγενείς

να συγκεντρωθούν και να συζητήσουν γύρω από το πρόσωπο του

εκλιπόντος. Όλοι επαινούν τον νεκρό, επισημαίνοντας το πόσο

καλός άνθρωπος υπήρξε εν ζωή, και όσες καλές πράξεις είχε κάνει.

Φίλοι και συγγενείς, αναπολούν τις όμορφες στιγμές που πέρασαν

μαζί με τον νεκρό όσο ζούσε και που θα ήθελαν να έχουν την

δυνατότητα να τις ξαναζήσουν. Γενικά αναφέρονται στις καλές και

ενάρετες δραστηριότητες του αποθανόντος, παραβλέποντας τις

όποιες ατασθαλίες είχε κατά τη διάρκεια την ζωής του.

Πασχαλινό τραπέζι

Το Πάσχα είναι μια από τις μεγαλύτερες και πλουσιότερες σε

λαογραφικές εκδηλώσεις, γιορτή των Ορθόδοξων Χριστιανών. Είναι

κινητή γιορτή και γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την

πανσέληνο της εαρινής ισημερίας. Το Πάσχα είναι το πρώτο

ξύπνημα από το βαρύ, βαρύτατο χειμωνιάτικο ύπνο. Είναι κατά

πολλούς ειδήμονες η πρώτη ανάσταση της ζωής ύστερα από μια

μεγάλη νάρκη κι ένα βαθύ μαρασμό. Και γι' αυτό γιορτάζεται τόσο

χαριτωμένα, τόσο πρωτότυπα. Είναι μεγάλη γιορτή όλων των

μεσογειακών λαών. Αποτελεί γεγονός όμως, ότι το Ελληνικό Πάσχα

έχει ιδιαίτερο παραδοσιακό χρώμα και χαρακτηριστική αίσθηση. Τα

Πασχαλινά έθιμα του Ελληνικού λαού έχουν την δική τους

σφραγίδα, αξία και ποικιλία και έχουν όλα τις ρίζες τους σε

παραδόσεις αιώνων ή ακόμη και χιλιετηρίδων.

43

Page 44: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

Το Πάσχα αποτελεί από τις πιο σημαντικές, όμορφες και

ευφρόσυνες γιορτές της Ελλάδας. Ιδανική ευκαιρία για απόδραση

στο χωριό, ενώνεται ολόκληρη η οικογένεια και η γιορτινή

ατμόσφαιρα συμπληρώνεται από την υπέροχη ανοιξιάτικη φύση.

Όπως και η γιορτή των Χριστουγέννων , έτσι και η γιορτή του

Πάσχα είναι συνυφασμένη και με το εκλεκτό φαγητό, το οποίο

απολαμβάνουν όλοι καθισμένοι γύρω από το πασχαλινό τραπέζι και

στη συνέχεια το γλέντι με μουσική και χορό, συνήθως μέχρι το

βράδυ. Επομένως κύριο μέλημα της κάθε οικοδέσποινας είναι

πρωτίστως να δώσει βαρύτητα στο, πως να διακοσμήσει και να

συνδυάσει φρέσκα λουλούδια, φρούτα, ανθισμένα κλαδιά, βαμμένα

αυγά σε παστέλ αποχρώσεις, που ταιριάζουν ιδανικά με την άνοιξη,

έτσι ώστε, να αναδειχθούν τα υπέροχα πασχαλινά εδέσματά της.

Διατροφικός πρωταγωνιστής στο πασχαλινό τραπέζι είναι το

καθιερωμένο αρνάκι ή κατσικάκι που σιγοψήνεται στη σούβλα, το

κοκορέτσι, το κοντοσούβλι, το σπληνάντερο, η γαρδούμπα κ.ά. Το

υπαίθριο σούβλισμα του αρνιού το Πάσχα είναι ένα από τα

παλαιότερα ελληνικά έθιμα με ρίζες μάλιστα, στην αρχαία Ελλάδα.

Το «ηρωικό» γύρισμα του αρνιού στη σούβλα αποτελεί κατεξοχήν

έθιμο της Ρούμελης και της Πελοποννήσου που έχει όμως,

υιοθετηθεί και από άλλες περιοχές, κυρίως γιατί είναι

διασκεδαστικό για όλη την οικογένεια και την παρέα.

Στο Αιγαίο ακόμα και σήμερα όμως, οι μαγείρισσες τηρούν τις

δικές τους παραδόσεις. Στην Άνδρο, τη Σάμο, την Ικαρία, τη Λέσβο

και τη Ρόδο, το έθιμο θέλει κατσίκι γεμιστό στον φούρνο. Η γέμιση

περιέχει κατά κύριο λόγο ρύζι, πράσινα αρωματικά μυρωδικά και

μερικές φορές συκώτι και εντόσθια.

Απαραίτητες στο πασχαλινό μας τραπέζι είναι και οι σαλάτες.

Πολλές σαλάτες με μαρούλι, ντομάτα, αγγουράκι ακόμη και χόρτα.

Οι σαλάτες είναι υγιεινές και βοηθούν στη διάσπαση του λίπους, το

οποίο είναι άφθονο στο αρνί. Άλλα συνοδευτικά είναι το τζατζίκι,

τα αυγά, οι πατάτες φούρνου, οι πίττες, το ζυμωτό ψωμί, διάφορα

44

Page 45: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

τυριά, μαγειρίτσα. Όλα αυτά τα εδέσματα συνοδεύονται πάντα από

ένα καλό κόκκινο κρασί εντόπιο η εισαγωγής.

Όσο για τα γλυκά, το γαλακτομπούρεκο και ο μπακλαβάς,

προτιμώνται στα περισσότερα πασχαλινά τραπέζια. Βέβαια και τα

πασχαλινά κουλουράκια και τα τσουρέκια, σίγουρα θα υπάρχουν στο

τραπέζι, ενώ μπορείτε να σπάσετε και τα σοκολατένια αυγά σας

μαζί με τα παιδιά και να τα δοκιμάσετε. Το κανταΐφι, ο μπακλαβάς

και οτιδήποτε σοκολατένιο αποτελούν νόστιμες και πασχαλινές

ιδέες.

Γιορτινό αντάμωμα διαφορετικών γενεών

Και το Πάσχα χαρακτηρίζεται ως μεγάλη οικογενειακή

γιορτή .Συνηθίζεται, λοιπόν, οι μέρες αυτές να γιορτάζονται µε όλη

την οικογένεια δηλαδή, με «εκπροσώπους» από τις παλαιότερες

αλλά και τις νεότερες γενιές. Το γεγονός αυτό, ενώνει την

οικογένεια και αποτελεί μια σταθερή βάση-αναφορά για τους

έφηβους, προσφέροντας τους καταφύγιο και θαλπωρή κυρίως σε

δύσκολες στιγμές. Προσφέρει συναισθηματική ισορροπία και

αρμονία. Δίνει την ευκαιρία στους γονείς να μιλήσουν με τα παιδιά

τους και να μάθουν περισσότερα για την καθημερινότητά τους,

τους προβληματισμούς τους, τις ανησυχίες, τα ενδιαφέροντά τους,

τους φίλους τους. Προάγει την επικοινωνία των μελών μιας

οικογένειας, την υπευθυνότητα, την ομαδικότητα και τη

συνεργασία τους. Τέλος σταθεροποιεί τις οικογενειακές σχέσεις. Θα

έλεγε κανείς ότι οι γιορτινές αυτές στιγμές προσφέρουν σε κάθε

παρευρισκόμενο κάτι ξεχωριστό, κάτι διαφορετικό από το

συνηθισμένο και, την ίδια στιγμή, καλύπτουν διαφορετικές ανάγκες

σε κάθε ηλικία.

Για τα παιδιά : Δεν είναι τυχαίο με πόση νοσταλγία αναπολεί

κανείς την παιδική ηλικία και το κυνηγητό γύρω-γύρω από το

καλοστρωμένο με τα γιορτινά σερβίτσια και τις λιγουρευτές

45

Page 46: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

νοστιμιές τραπέζι της οικογένειας!  Το παιδί έχει την ανάγκη να

νιώσει σιγουριά και σταθερότητα, να πάρει ζεστασιά και φροντίδα

και να απολαύσει την ασφάλεια μιας ισορροπημένης οικογενειακής

ζωής.  Στο γιορτινό οικογενειακό τραπέζι, το παιδί νιώθει ότι

ανήκει σε μια ομάδα που αποκαλείται «οικογένεια», την οποία

εμπιστεύεται και καρπώνεται όλα τα ψυχικά και κοινωνικά οφέλη

που του προσφέρει, βοηθώντας το να ενταχθεί φυσιολογικά στην

κοινωνία και να αναπτύξει μια ισορροπημένη προσωπικότητα.

Για τους εφήβους: Η εφηβεία είναι μια ιδιαίτερη περίοδος της

ζωής του ατόμου.  Συνήθως, συνδέεται με έντονα συναισθήματα,

δυνατές συγκινήσεις, τάση για εξερεύνηση, περιέργεια,

κυκλοθυμική συμπεριφορά, εκρήξεις θυμού, αμφισβήτηση, άρνηση

και «επαναστατική» διάθεση.  Ο έφηβος, αναζητά ανακούφιση και

ηρεμία, κάποιες σταθερές αξίες δυνατές στο χρόνο οι οποίες θα

τον συντροφεύουν και στην ενήλικη ζωή.  Η οικογενειακή

συγκέντρωση γύρω από το γιορτινό τραπέζι του προσφέρει την

αίσθηση της συνέχειας αλλά και της σταθερότητας.  Του δίνεται η

ευκαιρία να επικοινωνήσει με όλα τα μέλη και να πάρει μια γεύση

από τις υποχρεώσεις της ενήλικης και οικογενειακής ζωής.  Το

γιορτινό οικογενειακό γεύμα του υπενθυμίζει τη σημασία της

οικογένειας, τον ταξιδεύει στην παιδική ηλικία και του επισημαίνει

πόσο διαφορετικός είναι στο εδώ και το τώρα!

Για τους ενήλικες : Όταν πια το άτομο ενηλικιωθεί, αξιολογεί

διαφορετικά τις παραδόσεις και τις οικογενειακές συναθροίσεις. Ο

ρόλος του ενήλικα έχει πια διττή σημασία… Από τη μια, έχει χρέος

να προστατεύσει και να μεταφέρει στη δική του οικογένεια με

ασφάλεια ό,τι κληροδότησε από τη προηγούμενη γενιά και από την

άλλη, να εξασφαλίσει τη δική του γνησιότητα προκειμένου να

αφήσει την προσωπική του σφραγίδα ως κληρονομιά στα δικά του

παιδιά.  Με τον τρόπο αυτό, διαμορφώνεται η ιστορική ταυτότητα

μιας οικογένειας η οποία περνάει από γενιά σε γενιά και όσο

παλιώνει, τόσο πιο βαθειά ριζώνει.  Το οικογενειακό τραπέζι, του

δίνει την ευκαιρία να επιβεβαιώσει το ρόλο του στο παρόν επιπλέον

46

Page 47: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

όμως, του ξυπνά μνήμες – ή ακόμα και συμπεριφορές – μικρότερης

ηλικίας!

Για τους ηλικιωμένους : Οι παππούδες και οι γιαγιάδες παίζουν

σημαντικό ρόλο στο γιορτινό οικογενειακό τραπέζι.  Είναι οι

«δημιουργοί» της οικογένειας και τώρα πια είναι σε θέση να την

απολαύσουν με ηρεμία και περηφάνια.  Είναι οι στιγμές αυτές που

έχουν την ευκαιρία να συμβουλέψουν τους νεότερους, να διηγηθούν

ιστορίες από τη ζωή τους, να γκρινιάξουν, να γελάσουν ή και να

δακρύσουν… Απολαμβάνουν την επικοινωνία τους με την οικογένειά

τους και βαθιά μέσα τους αναβιώνουν τον παλιό τους ρόλο, όταν

ήταν εκείνοι οι πρωταγωνιστές της διοργάνωσης των γιορτινών

οικογενειακών τραπεζιών!

Το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι

Τα Χριστούγεννα είναι μια από τις κυριότερες γιορτές της

Ορθοδοξίας και γιορτάζεται στις 25 Δεκεμβρίου. Είναι μια περίοδος

αγάπης και γενναιοδωρίας, όπου οι άνθρωποι έρχονται πιο κοντά

και κατακλύζονται από το συναίσθημα της προσφοράς και της

αλληλεγγύης. Ανήμερα της γιορτής, τα μέλη των οικογενειών

συγκεντρώνονται και γευματίζουν όλοι μαζί.

Κύριο πιάτο την ήμερα των Χριστουγέννων είναι η γαλοπούλα.

Την πρωτοχρονιά η συνήθεια ήταν να φτιάχνουν κότα ή "κούρκο"

(γαλοπούλα) γεμιστό με κάστανα, καρύδια, σταφίδες, κιμά,

κρεμμύδι, πιπέρι και μαϊντανό, όλα καβουρδισμένα. Το έθιμο της

Γαλοπούλας έφτασε στην Ευρώπη από το Μεξικό το 1824 μ.Χ.

Ωστόσο, σε αρκετές περιοχές της χώρας μας διατηρείται το έθιμο

της κοτόσουπας, ιδιαίτερα στη Θεσσαλία και στην Κρήτη.

Παλαιότερα η κοτόσουπα αποτελούσε το κυρίως πιάτο που έτρωγαν

οι Έλληνες όταν επέστρεφαν από την εκκλησία.

Ένα άλλο συνηθισμένο πιάτο είναι το ψητό χοιρινό κρέας (το

ψήσιμο γινόταν στη χόβολη του τζακιού). Υπήρχε όμως και η εποχή

που τη μέρα αυτή έτρωγαν χοιρινό με πρασοσέλινο ή όποιο άλλο

κρέας με πιλάφι.

47

Page 48: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

Η βασιλόπιτα είναι συνδυασμός του «εορταστικού άρτου» και του

«μελιπήκτου» των αρχαίων προσφορών, τόσο προς τους θεούς όσο

και προς τους νεκρούς ή τους κακούς δαίμονες για την εξασφάλιση

της υγείας, της καλής τύχης και της ευλογίας του Αγίου Βασιλείου.

Από τα κομμάτια της πίτας ξεχωρίζουμε ένα για το Χριστό, την

Παναγία, τον Άγιο Βασίλειο, το σπίτι, τους αγρούς, τα ζώα, τους

πεθαμένους και τους ξενιτεμένους.

Μία παράδοση της Κωνσταντινούπολης λέει τα εξής: Όταν ο άγιος

Βασίλειος ήταν Επίσκοπος στην Καισαρεία, ο Έπαρχος της

Καππαδοκίας πήγε με σκληρές διαθέσεις να εισπράξει φόρους. Οι

κάτοικοι φοβισμένοι ζήτησαν την προστασία του ποιμενάρχη τους.

«Σας ζητάω αμέσως, τους είπε εκείνος, να μου φέρει ο καθένας ό,τι

πολύτιμο αντικείμενο έχει». Μάζεψαν πολλά δώρα και βγήκαν μαζί

με το Δεσπότη τους οι κάτοικοι της Καισαρείας να προϋπαντήσουν

τον Έπαρχο. Ήταν όμως τέτοια η εμφάνιση και η πειθώ του

Μεγάλου Βασιλείου, που ο Έπαρχος καταπραΰνθηκε χωρίς να

θελήσει να πάρει τα δώρα. Γύρισαν πίσω χαρούμενοι κι ο άγιος

Βασίλειος πήρε να τους ξαναδώσει τα πολύτιμα αντικείμενα τους.

Ο χωρισμός όμως ήταν δύσκολος γιατί είχαν προσφέρει πολλά

όμοια αντικείμενα, δηλαδή δαχτυλίδια, νομίσματα κ.λπ. Ο Βασίλειος

τότε σκέφθηκε ένα θαυματουργό τρόπο: Διέταξε να

κατασκευασθούν το απόγευμα του Σαββάτου μικρές πίτες και μέσα

σε καθεμιά τοποθέτησε από ένα αντικείμενο. Την επόμενη μέρα

έδωσε από μία σε κάθε Χριστιανό. Και τότε έγινε το θαύμα! Μέσα

στην πίτα του βρήκε ο καθένας ό,τι είχε προσφέρει! Από τότε, λέει

η παράδοση, κάθε χρόνο, στη γιορτή του αγίου Βασιλείου, κάνουμε

κι εμείς πίτες και βάζουμε μέσα νομίσματα

Κοντού Γεωργία

Σταματονικολού Χριστίνα

Χατζηπαρίσης Ανδρέας

Χρήστου Μαρία

48

Page 49: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (προσπελάστηκαν: 23/11/11) :

www . eimastegynaikes . gr / diatrofi

el/Wikipedia.org/wiki/Νηστεία

orthodox-answers.blogspot.com

www . iatronet . gr

www . rodostoday . gr

www . educpsychology . blogspot . com

www . dietologoi . gr

www . newskathimerini . gr

www . imatia . gr

www . foodjunkie . eu

49

Page 50: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

ΞΕΝΕΣ ΚΟΥΖΙΝΕΣ

Εισαγωγή

Το θέμα που μας ανατέθηκε αφορά τις διατροφικές συνήθειες τριών

χωρών της Ευρώπης. Πιο συγκεκριμένα αντλήσαμε πληροφορίες

από το διαδίκτυο και βιβλία για την Γερμανία, Γαλλία και την

Πολίτικη κουζίνα. Ο λόγος επιλογής των συγκεκριμένων χωρών

ήταν κυρίως πολιτιστικός αλλά και λόγω της γεωγραφικής τους

θέσης η οποία προκαλεί μια μεγάλη κοινωνική διαφοροποίηση.

ΓΑΛΛΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ

Για τους Γάλλους το φαγητό δεν είναι μία απλή υπόθεση ,από

τον απλό πολίτη μέχρι και εκείνον που έχει ένα αξίωμα. Για τους

κατοίκους της Γαλλίας η ώρα του φαγητού είναι απόλαυση γεύσεων

και ποιότητας. Γι' αυτό και τα φαγητά είναι φτιαγμένα με

εξαιρετικής ποιότητας υλικά.

Η γαλλική γαστρονομία ξεκινάει περίπου από τον 16 αι. Και

ήταν πάντα αυτή που κέρδιζε, μαγεύοντας τον ουρανίσκο των

ανθρώπων που την δοκιμάζανε και ξυπνώντας τις υπόλοιπες

αισθήσεις τους.

Στη Γαλλία κάθε περιοχή έχει τις δικές της γαστρονομικές

ιδιαιτερότητες.

Μια γαλλική κουζίνα διαθέτει πάντα λαχανικά και φρούτα

εποχής ,κρέατα που τα χρησιμοποιούν σε μεγάλες ποσότητες καθώς

επίσης πουλερικά, πάπια και, σπανιότερα, σε μικρότερες ποσότητες

το βοδινό και χοιρινό κρέας. Σε πρώτη θέση και εκτίμηση στην

γαστρονομία τους έχουν φυσικά το ψάρι είτε από τα παράλια της

χώρας είτε από τις λίμνες της. Με το ψάρι οι Γάλλοι μπορούν να

φτιάξουν ανεκτίμητης γευστικότητας ορεκτικά, τα οποία είναι

αξεπέραστα στον κόσμο.

50

Page 51: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

Το επόμενο γαστρονομικό προϊόν που

χρησιμοποιούν οι Γάλλοι σχεδόν σε όλα

τους τα μενού είτε ενσωματωμένο μέσα

σε φαγητά είτε σε ένα διακοσμημένο

ωραίο πιάτο με ένα κρυστάλλινο

κολονάτο ποτήρι κρασί είτε μέσα σε

γλυκά είναι τα γαλλικά τυριά. Οι

ποικιλίες τους είναι πολλές, ιδιαίτερες

και ενδιαφέρουσες σε γεύση.

Τα καλύτερα πιάτα ενός γαλλικό μενού με διεθνή απήχηση

σίγουρα περιλαμβάνουν σουφλέ με τυρί ,λαχανικά ,κρέας με

πατάτες και αλμυρές κρέπες .Το αρνί ναβαρεν ,το μπιφ μπουργινόν

και η μπουγιαμπέσα είναι από τα πιο ξακουστά πιάτα της Γαλλίας.

Φυσικά από ένα γαλλικό μενού δεν μπορεί να λείψει το επιδόρπιο, το

οποίο πάντα είναι εξαίρετης γεύσης συνήθως ελαφρύ αλλά χωρίς

να του λείπουν οι ποσότητες των λιπαρών συστατικών. Η κις λορέν,

η τυραμισού, η μους σοκολάτα και οι τάρτες είναι τα πιο γνωστά

γλυκά για επιδόρπιο.

Γενικά η γαλλική κουζίνα παρ'

όλο ότι είναι και σε γεύση αλλά και σε

διακόσμηση πιάτων ασυναγώνιστη,

δεν παύει να είναι αρκετά λιπαρή

κουζίνα καθώς τα βασικά συστατικά

που χρησιμοποιούν είναι συνήθως το

βούτυρο ,το ηλιέλαιο και το

φυστικέλαιο και σχεδόν καθόλου το ελαιόλαδο. Η μαγιονέζα και η

κρέμα γάλακτος είναι και αυτά βασικά υλικά στην γαστρονομία

τους. Απαραίτητο συνοδευτικό στα μενού τους ή τα απεριτίφ τους

είναι το γαλλικό κρασί λευκό ή κόκκινο. Η Γαλλία φημίζεται για τα

κρασιά της όπως είναι το Μπορντό και της Βουργουνδίας γαλλικές

εκτάσεις αμπελιών με διάφορες ποικιλίες. Μια άλλη περιοχή είναι η

Καμπανία που παράγει την γνωστή μας σαμπάνια. Η Σαμπάνια είναι

51

Page 52: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

ο πιο διάσημος, αστραφτερός, γνωστός και σίγουρα ο καλύτερος

τύπος αφρώδους οίνου.

Φτιάχνεται αποκλειστικά στην

Καμπανία της βορειοανατολικής

Γαλλίας, εκεί όπου οι θερμοκρασίες

είναι μονίμως χαμηλές. Η ιστορία της

σαμπάνιας ξεκινάει από την εποχή του

Μεσαίωνα. Ο Μοναχός Βενεδικτίνος

Don Perignon ήταν ένας από εκείνους

που βοήθησε στην διατήρηση των

προϋποθέσεων για την ύπαρξη της

ήδη δημιουργημένης σαμπάνιας και

μάλιστα υπό καλύτερες συνθήκες.

Το αφρώδες κρασί είχε ανακαλυφθεί με την προσθήκη της

ζάχαρης αλλά δεν είχε ολοκληρωθεί η διατήρησή της. Ο τρόπος και

η τεχνική παραγωγής υιοθετήθηκαν επισήμως τον 19ο αιώνα.

Η πρώτη παγκόσμια αναγνώριση ήρθε χάρη των Γάλλων

Βασιλέων και μέσω αυτών σε όλους τους εστεμμένους της

Ευρώπης. Έτσι η σαμπάνια ταυτίστηκε με την πολυτέλεια και την

εξουσία και μετέπειτα κρασί της νίκης – θριάμβου – εορτασμού –

πανηγυρισμού.

Η σαμπάνια στην αρχή ήταν γλυκιά. Αργότερα παρουσιάστηκε

η ξηρή σαμπάνια, που εμείς ξέρουμε σήμερα. Το αποκλειστικό

δικαίωμα της ονομασίας “Σαμπάνια” το έχει μόνο η συγκεκριμένη

περιοχή της Γαλλίας και καμιά άλλη. Η παραγωγή της γίνεται από 3

ειδών τύπους σταφυλιών και είναι αρκετά πολύπλοκη.

Η σαμπάνια λόγω της εκλεκτής της γεύσης και της

αριστοκρατικής της καταγωγής σερβίρεται πάντα με συγκεκριμένο

τρόπο όπως σε ψηλά κολονάτα μακρόστενα ποτήρια και πάντα σε

εξαιρετικά μενού υψηλής γαστρονομίας.

Πρώτες ύλες

Αν χωρίσουμε την Γαλλία σε γευστικούς τομείς οι πρώτες ύλες που

52

Page 53: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

χρησιμοποιούν σε κάθε τομέα είναι ως εξής.

Στο Βορρά χρησιμοποιούν σαν πρώτη ύλη

το κυνήγι ,τα πουλιά ,το βοδινό κρέας αλλά

και το ψάρι.

Η κεντρική ηπειρωτική Γαλλία προτιμά

κρέας και ψάρι σε πιο εκλεπτυσμένη μορφή

συνήθως φιλέτο. Το βούτυρο είναι βασικό

τους υλικό ,οι τάρτες γλυκές και αλμυρές

όπως με κρέας και με τυρί βρίσκονται πάντα

στα μενού τους, καθώς και τα λιπαρά ψάρια

όπως η πέστροφα και ο σολομός.

Στον νότο επικρατεί το ελαιόλαδο και το

σκόρδο. Τα λαχανικά όπως μελιτζάνες ,ντομάτες

και οι πιπεριές έχουν την τιμητική τους. Το ψάρι

είναι βασικό υλικό στα πιάτα τους είτε ψητό,

είτε βραστό, είτε στον ατμό.

Σ' όλη όμως την Γαλλία τα βασικά προϊόντα

που χρησιμοποιούν είναι κρέας, ψάρι, πουλερικά, βούτυρο, ηλιέλαιο,

γαλακτοκομικά και σε μικρότερες ποσότητες τα λαχανικά και τα

φρούτα. Το κρασί το θεωρούν δεδομένο είτε σαν πρώτη ύλη σε

φαγητό ή γλυκό είτε σαν συνοδευτικό ποτό στο φαγητό. Όλα βέβαια

είναι άριστης ποιότητας.

Η κρέμα γάλακτος φτιάχνεται με γάλα και βούτυρο με πλήρες

λιπαρά και τα δύο προϊόντα αφού ζεσταθούν καλά στην κατσαρόλα

που την έχουμε απάνω στην φωτιά και μετά φέρουμε και τα

χτυπάμε καλά για 2-3 λεπτά στο μπλέντερ και η κρέμα γάλακτος

είναι έτοιμη.

Γαλλικά Γλυκά:

Μαντλέν:

Η μαντλέν είναι ένα μικρό, σε σχήμα αχιβάδας, κέικ, το οποίο

53

Page 54: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

χρησιμοποιούνταν ως βούτημα στο τσάι. Πατρίδα της «μαντλέν»

θεωρείται η πόλη Commercy της Λωραίνης. Σύμφωνα με αυτή την

εκδοχή, τον 18ο αιώνα, στο μοναστήρι

της Αγίας Marie Magdalene, οι καλόγριες

επινόησαν τη συνταγή για τις μαντλέν.

Το γλυκό είχε μεγάλη επιτυχία και το

πουλούσαν για να συγκεντρώσουν

χρήματα για τους φτωχούς. Η συνταγή

κρατήθηκε μυστική για πάρα πολύ καιρό όμως, κατά τη διάρκεια

της Γαλλικής Επανάστασης, την πούλησαν πολύ ακριβά στους

αρτοποιούς της πόλης. Αυτοί συσκεύαζαν τις μαντλέν σε οβάλ

κουτιά και τις πουλούσαν ως τοπική σπεσιαλιτέ.

Κρέπες:

Οι κρέπες ξεκίνησαν από τη βορειοδυτική επαρχία της Γαλλίας, την

Βρετάνη. Η αρχική συνταγή της περιείχε μαύρο αλεύρι και τις

χρησιμοποιούσαν ως ψωμί. Αργότερα άρχισαν να ρίχνουν ζάχαρη ή

γλυκαντικά και να τις τυλίγουν σαν πούρο. Αποτελούσαν

παραδοσιακό γλυκό το οποίο κατανάλωναν στη γιορτή του

Candlemas, στις 2 Φεβρουαρίου. Σύμφωνα με την παράδοση κάθε

σπίτι έφτιαχνε 1 δωδεκάδα κρέπες τις οποίες έτρωγε η οικογένεια

μαζί, γιορτάζοντας την επερχόμενη ανανέωση της φύσης, την καλή

τύχη και την ευτυχισμένη οικογενειακή ζωή. Ήταν καθιερωμένη ως

"Ημέρα της κρέπας" και όπως άρμοζε το έθιμο, αναποδογύριζαν την

κρέπα στον αέρα κρατώντας το τηγάνι με το αριστερό τους χέρι,

ενώ στο δεξί χέρι κρατούσαν ένα νόμισμα

και έκαναν μία ευχή. Αν κατάφερναν να

προσγειωθεί και πάλι η κρέπα στο τηγάνι

τότε τους περίμενε μία πλούσια χρονιά και η

ευχή τους θα πραγματοποιούνταν.

54

Page 55: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

Η Quiche Lorraine είναι μια γαλλική

τάρτα, δηλαδή ζύμη που σκεπάζει τον

πάτο ενός ταψιού, αλμυρή ή γλυκιά

ανάλογα με τα γαστρικά προϊόντα που θα

βάλεις απάνω στη ζύμη και σου δίνει

μεγάλη ποικιλία γεύσεων. Η πιο

διασημότερη Quiche Lorraine είναι με

γέμιση από αυγά, κρέμα γάλακτος και

μπέικον.

Η ζύμη αποτελείται από το αλεύρι, βούτυρο και κρύο νερό.

ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ

Γεύμα και δείπνο δεν είναι για

τους Γερμανούς παρά

διαλείμματα κατά τη διάρκεια

των οποίων η ανθρώπινη μηχανή

τροφοδοτείται και ανανεώνεται

με έναν τρόπο λίγο πολύ

ευχάριστο. Έτσι τόσο η ώρα όσο

και η σύνθεση των γευμάτων ανταποκρίνονται απόλυτα σ' αυτήν τη

νοοτροπία σχετικά με τη «λειτουργία» του φαγητού.

Η γερμανική κουζίνα έχει εξελιχθεί ως μια εθνική κουζίνα μέσα

από αιώνες κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών με διαφοροποιήσεις

από περιοχή σε περιοχή. Πολλά από τα τοπικά πιάτα έχουν πάρει

εθνικό χαρακτήρα λόγω της ιδιαιτερότητας και της απήχησής τους

στους κατοίκους σε όλη την Γερμανία.

Υλικά

Κρέατα : τα πουλερικά, το χοιρινό αλλά και το βοδινό κρέας

είναι οι κύριες κατηγορίες που καταναλώνονται συχνότερα

στην Γερμανία με το χοιρινό να είναι το πιο δημοφιλές. Είναι

55

Page 56: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

αξιοθαύμαστα τα αποτελέσματα μιας έρευνας τα οποία μας

υποδεικνύουν πως ο

μέσος Γερμανός θα

καταναλώσει περίπου 61

κιλά κρέατος τον

χρόνο. Επίσης είναι

γνωστό ότι υπάρχει μια

μακρά παράδοση

κατασκευής

λουκάνικων στην

Γερμανία που διαφέρουν στα υλικά αλλά και στον τρόπο

κατασκευής τους ανάλογα με την περιοχή από την οποία

προήλθε η συνταγή. Αξιοσημείωτο είναι πως υπάρχουν πάνω

από 1500 διαφορετικά είδη λουκάνικων σε ολόκληρη την χώρα!

Λαχανικά: Τα λαχανικά χρησιμοποιούνται κυρίως σε σούπες ή

ακόμα και ως συνοδευτικά πιάτα. Καρότα, γογγύλια, σπανάκι,

αρακάς, φασόλια, μπρόκολο και πολλά είδη λάχανου είναι πολύ

συνηθισμένα. Τα σπαράγγια, ειδικότερα τα λευκά σπαράγγια

είναι ένα πολύ γνωστό πιάτο και

πολλές φορές οι Γερμανοί το

θεωρούν κύριο. Δεν θα είναι λίγες

οι φορές που θα συναντήσετε

εστιατόρια που θα έχουν

αφιερώσει ένα ολόκληρο μενού

τους έχοντας ως βασικό τους

συστατικό τα σπαράγγια.

Μπαχαρικά και καρυκεύματα : Γενικότερα, έχοντας ως

εξαίρεση τις μουστάρδες για τα λουκάνικα τα γερμανικά πιάτα

δεν είναι ιδιαίτερα πικάντικα ή καυτερά. Οι μουστάρδες ως το

πιο συνηθισμένο συνοδευτικό για τα πιάτα που περιέχουν

λουκάνικα διαφέρουν σε ένταση. Η γνωστότερη από αυτές είναι

56

Page 57: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

η Mittelscharf, η οποία είναι παρόμοια με την

αγγλική και γαλλική μουστάρδα.

Ψωμί : Το ψωμί είναι αναπόσπαστο κομμάτι

της Γερμανικής κουζίνας και θεωρείται

απαραίτητο για μια ισορροπημένη διατροφή.

Το ψωμί συνηθίζεται στο πρωινό τραπέζι

αλλά και με την μορφή σάντουιτς ως

απογευματινό και σπανιότατα ως συνοδευτικό δίπλα από το

κύριο πιάτο.

Επιδόρπιο : Μια μεγάλη ποικιλία κέικ

και ταρτών σερβίρονται σε όλα τα

μέρη της Γερμανίας συχνότερα

περιέχοντας φρέσκα φρούτα όπως

μήλα, δαμάσκηνα, φράουλες και

κεράσια. Το γνωστό σε εμάς

Cheesecake είναι ένα από τα πιο

διάσημα γλυκά της χώρας μέσα στο

οποίο προσθέτουν quark (κουάρκ) το οποίο είναι ένα είδος

φρέσκου τυριού που παράγεται κυρίως στην Γερμανία.

Μπύρα : Για πολλούς αιώνες η μπύρα έχει γίνει ένα με την

καθημερινή διατροφή των κατοίκων της Γερμανίας. Η ιστορία

της, όπως έχει αποδειχθεί, ξεκινά 6.000 χρόνια πίσω. Σήμερα η

μπύρα είναι διαδεδομένη σε κάθε άκρη της Γερμανίας με

πολλές διαφοροποιήσεις από περιοχή σε περιοχή.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ Η Κωνσταντινούπολη, σταυροδρόμι εμπορικών και

πολιτισμικών ανταλλαγών τριών ηπείρων, κόμβος του δρόμου του

μεταξιού και των μπαχαρικών από την Ανατολή προς την Δύση, ένα

από τα σημαντικότερα φυσικά λιμάνια του κόσμου με αιχμή το

57

Page 58: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

διακομιστικό εμπόριο από τον Εύξεινο Πόντο προς τη Μεσόγειο,

πρωτεύουσα δύο κραταιών αυτοκρατοριών αδιαλείπτως για

περισσότερα από χίλια πεντακόσια χρόνια, η μεγαλύτερη πόλη στην

Ευρώπη έως τον 18ο αιώνα, ήταν η κατεξοχήν πόλη της

κατανάλωσης .

Υλικά που χρησιμοποιούσαν

Οι Κωνσταντινοπολίτες, έχοντας για πολλά χρόνια την πιο ενεργά

εμπορική πόλη στον κόσμο, είχαν στους κόλπους τους πληθώρα

προϊόντων και υλικών τα οποία επηρέαζαν ως ένα μεγάλο βαθμό

τις διατροφικές τους συνήθειες. Τα

πρόβατα της κεντρικής Ελλάδας, τα

αλεύρια από τις παραδουνάβιες περιοχές τα

εδέσματα και τους μεζέδες, όπως τον

παστουρμά της Καισαρείας, το χαβιάρι και

αλίπαστα της Ρωσίας, την μαστίχα της Χίου

καθώς και τους ξηρούς καρπούς της ανατολής. Επίσης, η

προμήθεια των λαχανικών και των φρούτων

γινόταν από τα περιβόλια μέσα και έξω από

την Πόλη. Τέλος, η ανεπτυγμένη αλιεία στις

όχθες της Προποντίδας και του Βόσπορου,

συντελούν στο να κατανοήσουμε ξεκάθαρα

για την πληθώρα των αγαθών που υπήρχαν

τότε.

Χαρακτηριστικά της Πολίτικης Κουζίνας

Χαρακτηριστικά της Πολίτικης

Κουζίνας, που διασώθηκαν μέσω της

προφορικής παράδοσης, ήταν οι

αναδυόμενες γεύσεις από τα φρέσκα

και ποιοτικά υλικά, μαγειρεμένα στην

πρωτογενή τους μορφή, δίχως

πολύπλοκες σάλτσες, εμπλουτισμένα

με καρυκεύματα σε ισορροπημένες

58

Page 59: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

δόσεις. Περιέχουν μεγάλη ποικιλία ορεκτικών με βάση το ψάρι, τα

αλίπαστα, όπως η πολίτικη λακέρδα – παράδοση βυζαντινή – ο

τσίρος, ο λικουρίνος (καπνιστός κέφαλος), τα εντόσθια. Τα λαδερά

γεμιστά – μύδια, σκουμπριά, σπλήνες, λαχανόφυλλα, αμπελόφυλλα,

μελιτζάνες κ.α., γεμισμένα με κρεμμύδι, ρύζι, ελαιόλαδο και

καρυκεύματα αποτελούσαν δείγμα επιδεξιότητας της Πολίτισσας

νοικοκυράς στα γιορτινά τραπέζια. Από το καθημερινό διαιτολόγιο

του πολίτικου σπιτιού δεν έλειπε το ψάρι μαγειρεμένο με διάφορους

τρόπους.

Κεράσματα

Στα γιορτινά κεράσματα, τα <<τραταμέντα>> του πολίτικου

σπιτιού, την πρώτη θέση είχε η βανίλια ή αλλιώς το <<άσπρο

γλυκό>>, το οποίο ήταν εμπλουτισμένο με τοπικά υλικά όπως

καϊμάκι και φρούτα εποχής . Αξίζει να επισημανθεί πως διαδόθηκε

στην Πόλη από Χιώτες Ζαχαροπλάστες τον 17ο αιώνα .

Τα σπιτικά καθημερινά κεράσματα ήταν κυρίως σιροπιαστά

γλυκίσματα. Η παράδοση αυτή ξεκίνα με την <<κόπτη>> που

αργότερα εξελίσσεται στον παραδοσιακό πολιτικό μπακλαβά και τις

παραλλαγές του. Ανάμεσα σε αυτά εντάσσονται επίσης και ο

σιμιγδαλένιος χαλβάς και τα γαλακτερά γλυκά ,το ρυζόγαλο , το

μαλεμπί με ροδόνερο, το ταούκ- γκιοσού (κρέμα με ίνες από στήθος

κοτόπουλου).

Προετοιμασία φαγητού

Στο Πολίτικο σπίτι η προετοιμασία του καθημερινού φαγητού

καθώς και των γιορτινών γευμάτων απαιτούσε γνώση, χρόνο,

δεξιοτεχνία και μεράκι. Όπως σε όλες τις παραδοσιακές κοινωνίες,

έτσι και στην Κωνσταντινούπολη τα κορίτσια εκπαιδεύονταν στο

σπίτι για να γίνουν μελλοντικά καλές νοικοκυρές. H μαγειρική, μία

από τις κύριες ασχολίες της Πολίτισσας, αποτελούσε γι’ αυτήν

59

Page 60: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

ταυτόχρονα χώρο δημιουργίας και προβολής, καθώς οι πολίτες

απαιτούσαν στο τραπέζι ποικιλία επιμελημένων εδεσμάτων.

Παράλληλα, ήταν τρόπος κοινωνικής αναγνώρισης, όταν η

γυναικεία χειραφέτηση ήταν ανύπαρκτοι και οι δρόμοι της

επαγγελματικής καταξίωσης ως την δεκαετία του 1960 για την

γυναίκα της Πόλης, εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις ήταν ερμητικά

κλειστοί.

Καζαντζίδη ΕυσέβειαΚόκκαλης ΓεώργιοςΚαριοφύλλη ΙωάνναΚολοβού Κωνσταντίνα

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Γκούμας Έγχρωμη Εγκυκλοπαίδεια Υδρόγειος, εκδόσεις Δομική

,Αθήνα 2000.

Μπόζη Σούλα <<Πολίτικη Κουζίνα. Παράδοση Αιώνων>>, Ελληνικά

Γράμματα, Αθήνα,2003.

Ιστοσελίδες:

http//el.wikipedia.org/ (προσπελάστηκε 15/11/11)

www.fagito.com/our-news/galliki.htm/ (προσπελάστηκε 18/11/11)

www.nline.gt/2534/ (προσπελάστηκε 22/11/11)

http://en.wikipedia.org/wiki/German_cuisine (προσπελάστηκε στις

20/11/2011)

http://www.oldworld.ws/okbeerhist.html (προσπελάστηκε στις

25/11/2011)

60

Page 61: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

Σ Υ Μ Π Ε Ρ Α Σ Μ Α Τ Α

Η διατροφή κατά την αρχαιότητα μέχρι την σημερινή εποχή είναι

ωφέλιμη, όχι μόνο για τον οργανισμό μας, αλλά και για την

κοινωνική μας ζωή. Μετά από έρευνες, τεσσάρων μηνών, φτάσαμε

στα εξής συμπεράσματα :

Το κρασί, ειδικότερα, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, έχει

διατηρηθεί ως πρωταρχικό ποτό στις γιορτές και στην

καθημερινότητα. Επίσης, το ψωμί είναι απαραίτητο συνοδευτικό σε

όλα τα γεύματα της ημέρας. Καθ’ όλη τη διάρκεια των αιώνων οι

ευχές και οι προπόσεις έχουν διατηρηθεί και έχουν γίνει

αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνικής μας ζωής. Στην αρχαιότητα

όπως και σήμερα τιμούμε τους νεκρούς και στην συνέχεια

ακολουθεί δείπνο. Τέλος, ένα μεγάλο γεγονός που φέρνει πολλή

χαρά είναι ο γάμος. Αυτή η αντίληψη ίσχυε κατά την αρχαιότητα

οπού υπήρχε τραγούδι, χορός και φαγοπότι όπως και σήμερα.

Παρατηρούμε επίσης πως υπάρχουν ομοιότητες ανάμεσα στις ξένες

και την ελληνική κουζίνα αλλά και αρκετές διαφορές. Στην πολίτικη

κουζίνα διατηρούν το έθιμο που η οικογένεια γευματίζει όλη μαζί,

όπως και στην Ελλάδα. Αντιθέτως, στην γερμανική κουζίνα ο

καθένας τρώει μόνος του, εφόσον θεωρούν πως η τροφή είναι

απλώς αυτό που μας κρατά ζωντανούς και τίποτα παραπάνω.

Τέλος, όσον αφορά την γαλλική κουζίνα οι Γάλλοι έχουν επιλέξει

έναν πιο ανθυγιεινό τρόπο διατροφής, σε αντίθεση με τους Έλληνες

που ακολουθούν την μεσογειακή διατροφή, κάνοντας έτσι μια πιο

υγιεινή επιλογή.

61

Page 62: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

Καταλήγοντας, σε αυτά τα συμπεράσματα διαπιστώνουμε πως η

διατροφή είναι ένα από τα ελάχιστα πράγματα που παραμένουν

σχεδόν ανέπαφα στο πέρασμα των χρόνων.

Π Α Ρ Α Ρ Τ Η Μ Α

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ – ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

1) Ποιο από τα παρακάτω γεύματα τρώτε καθημερινά;

- Πρωινό

- Μεσημεριανό

- Βραδινό

- Ενδιάμεσα

 

2) Συνήθως πόσα γεύματα τρώτε εκτός σπιτιού ανά βδομάδα;

- 0

- 1        

- 2 εώς 4

- 5 εώς 6

- περισσότερα απο 6

3) Πόσες φορές την βδομάδα τρώτε;

Γάλα

Χοιρινό

Μοσχάρι

Αρνί-Κατσίκι

Κοτόπουλο

Ψάρι

Ζυμαρικά

Λαχανικά

62

Page 63: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

Όσπρια

Ψωμί

Τηγανιτές πατάτες

Γλυκά

Αναψυκτικά

Φρούτα

3α) Τι φύλο έχετε;

- Κορίτσι-Γυναίκα

- Αγόρι-Άντρας

4) Πόσων χρονών είστε;

- 13 έως 20

- 20 έως 35

- 35 έως 50

5) Άλλαξαν οι διατροφικές σας συνήθειες τα τελευταία 5 χρόνια;

- Ναι

- Όχι

- Δεν απαντώ

5α) Αν ναι τι σας έκανε να αλλάξετε;

- Υγεία

- Εργασία

- Οικογενειακή κατάσταση

- Άλλο ( αθλητισμός - αδυνάτισμα)

6) Γνωρίζετε τους κανόνες υγιεινής διατροφής;

- Ναι

- Όχι

6α) Αν ναι πώς τους μάθατε;

63

Page 64: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

- Οικογένεια

- Τηλεόραση

- Σχολείο

- Φίλοι

- Άλλο μέσο μαζικής ενημέρωσης

6β) Αν όχι θα θέλατε να τους μάθετε;

- Ναι

- Όχι

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

Φύλο Ποσοστό(%)

Άρρεν 50

Θήλυ 50

64

Page 65: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

1 2 3 4 5 6 7Γάλα 16% 12% 2% 8% 2% 0% 50%Αυγά 22% 60% 6% 2% 0% 0% 0%Χοιρινό 10% 48% 8% 0% 0% 0% 4%Μοσχάρι 14% 58% 10% 0% 2% 0% 0%Αρνί Κα-τσίκι 48% 12% 0% 0% 0% 0% 0%Κοτόπουλο 2% 52% 12% 4% 0% 0% 0%Ψάρι 28% 62% 0% 0% 0% 0% 0%Ζυμαρικά 0% 12% 34% 18% 8% 4% 0%Λαχανικά 10% 12% 16% 4% 3% 4% 22%Όσπρια 24% 40% 0% 6% 0% 0% 0%Ψωμί 14% 4% 8% 10% 4% 0% 54%ΤηγανητέςΠατάτες 16% 24% 32% 0% 0% 0% 0%Γλυκά 20% 14% 10% 6% 6% 4% 34%Αναψυκτικά 42% 6% 0% 4% 8% 2% 24%Φρούτα 8% 10% 14% 12% 6% 0% 30%

65

Page 66: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

66

Page 67: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

1. Φύλο : ΑΝΔΡΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑ

2. Ηλικία : (1) 15-25 (2) 25-45 (3) 50 και άνω

3. Τις καθημερινές τρώτε με την οικογένειά σας;

ΠάνταΠοτέΜερικές φορές

67

Page 68: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

4. Προτιμάτε το σπιτικό φαγητό ή το έτοιμο;

ΣπιτικόΈτοιμο

5. Στην καθημερινή σας διατροφή συμπεριλαμβάνετε φρούτα και λαχανικά;

ΝαιΌχι

6. Το φαγητό συνδέεται με την ψυχαγωγία και την κοινωνική σας ζωή;

ΝαιΌχιΊσως

7. Τηρείτε την ελληνική παράδοση στα τραπέζια των εορτών;

ΝΑΙ ΟΧΙ

8. Για επιδόρπιο στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι προτιμάτε:

ΜελομακάροναΚουραμπιέδεςΣοκολατένια γλυκά

9. Πόσες φορές νηστεύετε;

Καθόλου1-2 περιόδουςΠαραπάνω

10. Νηστεύετε με τη θέλησή σας;

ΝαιΌχι

68

Page 69: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ

Σύνθεση δείγματος τουπληθυσμού ως προς το φύλο

Φύλο Ποσοστά

Άνδρες 51%

Γυναίκες 49%

Τις καθημερινές ημέρες τρώτε με τηνοικογένειά σας;

69

Page 70: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

Προτιμάτε το έτοιμο ή το σπιτικό φαγητό;

Στη καθημερινή σας διατροφή συμπεριλαμβάνετεφρούτα και λαχανικά;

Το φαγητό συνδέεται με την ψυχαγωγία και τηνκοινωνική σου ζωή;

70

Page 71: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

Τηρείτε την ελληνική παράδοση στο τραπέζιτων εορτών;

Για επιδόρπιο στο χριστουγεννιάτικο τραπέζιπροτιμάτε:

Πόσες φορές νηστεύετε;

71

Page 72: Διατροφή - 2ο Λύκειο Κορυδαλλού - Ερευνητική Εργασία μαθητών 2011-12 Α' Τετράμηνο

Νηστεύετε με τη θέλησή σας;

72