68
·Ñ¹μÀٸà »‚·Õè 22 ©ºÑº·Õè 2 àÁ.Â. - ÁÔ.Â. 2555 à¾×èÍàÊÃÔÁÊÌҧáçºÑ¹´ÒÅã¨áÅФÇÒÁÊآ㹡Ò÷íÒ§Ò¹ เพื ่อเสริมสรางแรงบันดาลใจและความสุขในการทํางาน ปที่ 22 ฉบับที่ 2 เมษายน-มิถุนายน 2555 ทันตภูธร สหวิชาชีพดวยสหวิทยาการ

วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

Embed Size (px)

DESCRIPTION

สหวิชาชีพด้วยสหวิทยาการ

Citation preview

Page 1: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

·Ñ¹µÀٸû‚·Õè 22 ©ºÑº·Õè 2 àÁ.Â. - ÁÔ.Â. 2555

à¾×èÍàÊÃÔÁÊÌҧáçºÑ¹´ÒÅã¨áÅФÇÒÁÊآ㹡Ò÷íÒ§Ò¹

เพอเสรมสรางแรงบนดาลใจและความสขในการทางานปท 22 ฉบบท 2

เมษายน-มถนายน 2555

ทนตภธร

สหวชาชพดวยสหวทยาการสาขาวชาทนตกรรมชมชน

คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

ขอเชญเขารวมการประชมวชาการเรอง

""หนงสอภาพ นทาน

ศลปะศลปะ:

การสรางสอเสรมการเรยนรดานทนตสขภาพการสรางสอเสรมการเรยนรดานทนตสขภาพ

"

วทยากรโดย ครชวน

วสาสะ เจาของผลงานนทานภาพเรอง

“คณฟองนกแปรงฟน

และคณฟองฟนหลอ

และ คณวภาว ฉกาจทรงศกด

วนท 15-16 พฤศจกายน 2555

ณ โรงแรมอมพเรยลแมปง เชยงใหม

คาลงทะเบยน ภายในวนท 15 ต

.ค. 2555: 1,600 บาท

หลงวนท 15 ต.ค

. 2555: 2,000 บาท

download จดหมายเชญ

รายละเอยดและใบลงทะเบยนไดท http://w

ww

.dent.cmu.ac.th/w

eb/U

serFiles/File/JY0K

8SVS.pdf

Tuesday, August 14, 12

Page 2: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

สงแปรงสฟนกบ วารสารทนตภธร ราคาลาสด กนยายน 2555แปรงเดกอาย 0-3 ป ราคา 7.50 บาท แปรงเดกอาย 3-6 ป ราคา 8.00 บาท

แปรงเดกอาย 6-12 ป ราคา 8.50 บาท แปรงผใหญ ราคา 9.50 บาทโทรสงแปรงสฟนตดดาว, ยาสฟน, ผาเจาะกลาง, ผาหอเครองมอ ฯลฯ

โทรดวนสงสนคากบ หมอหนย สรรตน 0869165126 หรอ คณนฤมล 0835689055ดภาพแปรงสฟนไดใน

https://www.facebook.com/groups/ruraldent

Page 3: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

ทกทายบรรณาธการทพญ.นธมา เสรมสธอนวฒน [email protected]

วารสารทนตภธร ฉบบนเปนฉบบท 2 ของป ซงอาจจะถงมอทานผอาน ราวๆ เดอนกนยายน ดฉนไมอาจแกตวไดถงความลาชาตามปกตของวารสารทนตภธรคะ ชวงเวลาทผานมามเหตการณตางๆ มากมาย วารสารทนตภธรเลมนเลมเดยวคงไมอาจบนทกทกเรองราวไดอยางทนตอเหตการณ จงขอเชญชวนทานผอานเขาสการสอสารระหวางทนตภธรทวประเทศอกชองทางหนง นนคอกลมทนตภธรในเฟสบค https://www.facebook.com/groups/ruraldent และซอสนคาทนตภธรเชนแปรงสฟน,ยาสฟน,เสอ,ถงผา,ผาเจาะกลางในหนาเพจ https://www.facebook.com/ruraldentmagazine ผลกำาไรนำามาเปนทนงบประมาณในการจดพมพ จดสง วารสารทนตภธร รวมทงทนในการจดพมพหนงสอความสขในชวต dentist ภธร และทนในการจดทำาคายรบนองทนตภธรอกดวย ทานผอานสามารถสงเรองราว บทความและภาพถายของทานมาเพอพจารณาตพมพในวารสารทนตภธรไดคะ ยนดรบทกบทความทวประเทศไทยคะ เมอเดอนกรกฎาทผานมา ดฉนยงมาก เปนชวงทคณยาของดฉนปวยหนก เปนระยะสดทายของชวตคณยา ในคนสดทายทจตคณยาอยกบรางของทาน ดฉนนงมองคณยาอยขางเตยง สวดมนตตลอดเวลา ทำาหนาทอยางดทสด ไมวาญาตคนไหนจะเดนเขา ญาตคนไหนจะเดนออก ญาตคนไหนจะรองไห ดฉนมงมนทจะสวดมนตใหทานไดยนชดทสด ไมมแมแตเวลาจะเสย นำาตา ทานจะตองไดยนเพยงเสยงสวดมนตของดฉนเทานน ไมตองไดยนเสยงพดคย หรอเสยงรองไห จนลมหายใจครงสดทายของทาน ดฉนสวดมนตใหทานฟงทขางหเปนเวลา 2 ชวโมงเศษ ทานจากไปอยางสงบเหมอนคนนอนหลบสนท ญาตทกคนกราบสรระทานอยางมสต สวนตวดฉนรสกเหมอนเพงกลบมาจากปฏบตธรรม 10 วน เปนความปตทอธบายไมได แตสามารถรบรเฉพาะตนวาไดทำาดทสดเทาทจะทำาใหคณยาแลว และทานไปดจรงๆ ... จากนน มมมองในชวตบางอยางของดฉนกไมเหมอนเดม ชวตคนเราแสนสนนะคะ เวลาคนกำาลงจะตาย ไมมใครเลยนอกจากรางอนออนลากบการตอสดนรนหายใจอยางยากลำาบาก ..แคนนเองจรงๆ... ทรพยสนทหามาทงชวตอาจทำาไดเพยงพามาโรงพยาบาลดทสด เชาหองพเศษ ดแลอยางดทสด แตในนาทของลมหายใจเฮอกสดทาย ขณะทจตกำาลงสบสนวนวายกลบไมไดไปไมถงนน มเพยงคณงามความดกรรมดทสะสมมาเปนอรยทรพยตางหากทจะชวยทาน ใหทานไดมโอกาสทดพอทจะไปด พยาบาลในหองไอซยบอกดฉนวา คณยามบญมากทมหลานนำาทางใหทานไปด ซงไมใชทกคนจะมโอกาสเชนน สงทดฉนไดเหนไดสมผสในคนนน สอนอะไรอยางมากมาย เสยวลมหายใจบางๆ นนชางสนนก เมอเทยบกบชวงเวลาทเคยรก เคยโกรธ เคยโลภ หรอเคยหลง ซงเปนเพยงความฝนอนแสนยาวนาน คลายดงบทละครนำาเนาทเกดซำาไปวนมา ตามกงลอแหงกรรม และความไมสนสดของวฏสงสาร สงทมความสำาคญและจำาเปนอยางยงในการใชชวตคอการมสต อยกบปจจบนขณะอยกบความเปนจรงของชวต โดยไมประมาท ตระหนกถงคณคาในตนเอง มความสขกบ บดา มารดา ครอบครว พนอง ผองเพอน คนทรกคณ คนทคณรก งานททำาแลวมความสข เพอเปนตนทนใหเกดแรงบนดาลใจในการสรางสรรคสงทดงามฝากไวใน แผนดนตอไป เพราะเวลาทเหลอในการทำาดตอตนเองและเพอนมนษยกำาลงลดนอยถอยลงไปทกวนแลวละคะ บางครงความตงใจด มใชจะสมประสงคทกประการเสมอไป บางสงบางอยางมขอจำากดตามเงอนไขทางโลกซงอาจยงไมถงเวลาจะเปลยนแปลง และสงภายนอกเหลานน ไมสำาคญเทากบวาเราจะรกษาจตใจภายในของตนเองอยางไร ใหมความสขตามอตภาพภายใตขอจำากดอนซบซอนของชวต ..

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร1

Page 4: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

สารบญ ทนตภธร

1 ทกทายบรรณาธการ

3 นายชาง ยนมอมาส จะทายาให

4 นายเเพทยสวทย วบลผลประเสรฐ

ปาฐกถาพเศษ ในงานประชมเครอขาย

สหวชาชพเพอพฒนาคณภาพชวตคนพการ

9 ผมกำาลงเปลยนเเปลงโลก

44 เครอขายทนตบคลากรสรางเสรมสขภาพคนพการ

45 ความฝนทจะ...ดแลผปวยเบาหวานแบบบรณาการ

47 3P กบกางตดคอ:ดแลผปวยรวมอยางมคณภาพ

49 เรมตนจากสอสารดวยใจ...โยงไปสการดแลชองปาก

53 สขอยทใจ..เมอ..กายไดกระทำา

13 สขสรางสรรคกบสสส. : แงคด-มมมอง

จากประสบการณงานทนตฯ

กบบทบาทในภารกจของ ‘สหวชาชพ’

15 ไกลเกนชองปาก ลกกวาคอหอย

: สหวชาชพดวยสหวทยาการ

17 เรองเลาจากชางนอย

@ รพ.ภาช พระนครศรอยธยา

19 อนเนองมาจากปก : ทมสหวชาชพ หมอเมองนาน

20 จดหมายตอบนอง

22 ยาแลกไข by Jay-ac

23 จดประกายความคด

26 ขาวจากตวานนท

28 เรองเลาจากภองลง : เกยว/ไมเกยว

กบกองทนทนตกรรม

30 ความกงวลในการทจะเปนครนกเรยนทนตาภบาล

รนผลตเรงดวน 3000 ตำาแหนง

34 ทนตาภบาลไทย อาชพทยงไมถกคนพบ

35 จากอแรง...ถงนกนอย^^

36 เรองเลา..จากทมออนหวานลำาปางหนาเจา

40 โครงการพฒนารปแบบสอสรางเสรมสขภาพชอง

ปากในศนยพฒนาเดกเลก

59 ณ ตกทนตกรรม

61 “บรษท ทนตภธรและเพอน จำากด” Social Enterprise

เพอเสรมสรางแรงบนดาลใจและความสขในการทำางาน

62 Social Enterprise หรอ กจกำารเพอสงคมคออะไร?

64 กรองใจทายเลม

● ชมรมทนตสาธารณสขภธร ● ประธานชมรมฯ : ทพญ. บานเยน ศรกลเวโรจน สำานกงานสาธารณสขจงหวดสงขลา เลขท 161/1

ถนนรามวถ ตำาบลบอยาง อำาเภอเมอง จงหวดสงขลา 90000 โทรศพท 074 - 326091 ตอ 107 , 105 โทรสาร 074 – 311386

● วารสารทนตภธร ทอย 42/198 ซ.ตวานนท 38 ถ. ตวานนท ต.ทาทราย อ.เมอง จ.นนทบร 11000 โทร 083 – 4934543 ruralmax2007@

gmail.com ● บรรณาธการ : ทพญ.นธมา เสรมสธอนวฒน ● กองบรรณาธการ : ทพญ.แพร จตตนนทน , ทพญ.วโรชา เพยรเจรญ ,

ทพ.วฒนา ทองปสโณว , ทพญ.สรรตน สงสวาง , ทพ.เทอดศกด อตศร , ทพญ.รจต จนทรประสทธ , ● พสจนอกษร : นส.พสตราภรณ อนทเสม

● ภาพปก : ทมสหวชาชพ หมอเมองนาน

บทความทงหมดรบผดชอบโดยผเขยนขอเขยนนนๆ มไดเกยวของกบชมรมทนตสาธารณสขภธร หรอ วารสารทนตภธร

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร2

Page 5: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

นายชาง ยนมอมาส จะทายาให

ขณะทในหลวงทรงงาน เพอหาทสรางฝายทดนำา โดยม อ.ปราโมทย ชวยถอแผนทใหพระองค ปรากฎวามตวคน

ไดกดทมอของอาจารย แตอาจารยกไดเกบอาการเสมอนวาไมมอะไรเกดขน เหตการณนเกดขนตอหนาพระพกตรแต

อาจารยคดวาพระองคคงไมทรงสงเกตเหน อาจารยกไดแตเอามอถเพอคลายความเจบปวดแบบเนยนๆ

กอนจะเสดจฯ กลบ ในหลวงทรงเสดจฯ พระราชดำาเนนไปทรถยนตพระทนง (การเสดจฯ ครงนน ทรงขบรถยนตดวย

พระองคเอง) เหมอนทรงคนหาอะไรบางอยาง สกพกพระองคกเสดจฯ พระราชดำาเนนกลบไปหาอาจารย โดยถอหลอดยา

มาดวย

“นายชาง ยนมอมาส จะทายาให”

อาจารยไดแตยนตะลง ใจมกลาอาจเออมยนมอไปใหพระองค และไมคดวาจะทรงสงเกตเหนและมพระเมตตาใส

พระทยถงขนาดน... พระองคทรงทายาใหอาจารย พรอมตรสวา

“ตวคนมนกด ถาแพจะบวม ไมเปนไร ทายานแลวเดยวกคอยยงชว”

ขอพระองคทรงพระเจรญยงยนนาน

ดวยเกลาดวยกระหมอม ขอเดชะ

หนงสอ : การทรงงานของพอในความทรงจำา

โดย : ปราโมยท ไมกลด

(Cr: กลมดนรกษฟา)

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร3

Page 6: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

ทกคนทมาในหองประชมน ในวนสองวนขางหนาน

ทานกำาลงเปลยนแปลงโลก เปนการเปลยนแปลงโลกใน 3

ประเดนดวยกน

ประเดนท 1 คอ เปลยนแปลงวธคดและวธการทำางานทเกยวของ

กบคนพการ

การมองคนพการเปนคนนาสงสารและภาระของสงคมคอ

สงทตองเปลยนแปลงอนแรกถาพวกเราเปลยนจากการมองคน

พการวานาสงสารเปนเวรเปนกรรมเปนภาระของครอบครวและ

สงคมเปลยนเปนมองวาคนเหลานคอทรพยากรทมคาของสงคม

เชนเดยวกบพวกเราทกคนวธการทำางานทเกยวของกบคนพการ

จะมความแตกตางไปอยางมหาศาล เพราะเราจะเปลยนจาก

การบรจาคและสงเคราะหมาเปนการสนบสนน เพราะถาเหน

วาเขานาสงสารเรากเลยไปสงเคราะหเขาแลวกไปบรจาคเงน

ชวยเหลอเขาหรอมองวาการทเราจะไปใหบรการอะไรกบเขาน

เปนภาระคาใชจายถาเรามองวาคนพการเปนภาระสงคมเปน

คนนาสงสารเปนเวรเปนกรรมน เราอาจบรจาคเพอสงเคราะห

อยางมากสามรอยบาทใหเขาถาเรามเงนเดอนสกสามหมนแต

ถาเรามองวาเขาเปนทรพยากรทมคาของประเทศนหลายคนอาจ

พรอมจะลงทนสามหมนบาทหรอแมแตกเงนมาเพอการลงทน

เรากยงยอมก ไมใชเพอใหเขาดขนในชวต สบายขนเทานน

นายเเพทยสวทย วบลผลประเสรฐ ปาฐกถาพเศษในงานประชมเครอขายสหวชาชพ

เพอพฒนาคณภาพชวตคนพการ

วนท 3-4 พฤษภาคม 2555

ณ โรงแรมสยามซต กรงเทพ

จดโดยสถาบนสรางเสรมสขภาพคนพการ สสพ.

(เครอสถาบนวจยระบบสาธารณสข)

Edited by นายเเพทยสวทย วบลผลประเสรฐ

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร4

Page 7: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

แตเพราะเลงเหนวาถาเขาดขนแลวเขาจะเปนกำาลงสำาคญใน

การผลตของประเทศ อยางนอยทสดกเปนการลดภาระทาง

สงคมของประเทศอนนคอประเดนทม การเปลยนแปลงครง

ใหญนะครบเปลยนจากการทเราจะสงเคราะหถอวาคนพการ

เปนภาระคาใชจาย เปนการลงทนเพอพฒนาเขาขนมาและ

ใหเขามชวตอยางสมศกดศรของความเปนมนษย สามารถ

ผลต สามารถดแลตวเองได สามารถชวยเหลอคนอนได คน

พการกชวยเหลอคนอนได ดงนนสงทเรากำาลงทำาอยทกวนน

ท ดจากภาพขางนอกนนะครบ โรงพยาบาลโพนทองกด

โรงพยาบาลปาบอนกดหรออกหลาย ๆท รวมทงสถาบน

ราชานกลเมอกอนนเรากทำาแบบสงเคราะหและเดยวนเรากำาลง

เปลยนแปลงไปสการพฒนา เปลยนมมมองวาคนพการเปน

ทรพยากรมองการใชจายเงนทเคยเปนภาระของงบประมาณ

เปนการลงทนเพอพฒนาคนขนมา เพราะฉะนนทงหมดนคอ

สงทเรากำาลงเปลยนแปลงนะครบพวกทานกำาลงเปลยนแปลง

สงคมไทยสงคมใกลๆบานสงคมไทยและสงคมโลกครงใหญ

ในการมองคนพการ

ประเดนท 2 ททานกำาลงเปลยนแปลงโลก เปนการปฎรปสงคม

ไทยครงสำาคญ เปนการสรางความเปนธรรมและลดความ

เหลอมลำาในสงคม

สงคมไทยเราขณะนอาจารยประเวศใชคำาวาเหมอนเครอง

ทมนหลดเปนชนๆ คนนไปทางคนนนไปทางมความเหลอมลำา

ไมเปนธรรมในสงคมอยางกวางขวางคนพการโดยทวไปจะไดรบ

บรการตางๆนอยมากสปสช.บอกวาสรางหลกประกนสขภาพ

ทวหนา คนทจะไดประโยชนจากตรงนมากทสดกยงเปนคน

ชนกลางและชนลางทไมพการบางสวนเขาถงบรการไดอยาไป

คดวาเราใหบรการฟรแลวนเขาจะมาหาเราไดนะนอกจากความ

พการททำาใหไมสะดวกในการเดนทางแลวถาจะหยดงานหนง

วนนคาแรงสามรอยบาทหายไปแลวคาใชจายในการเดนทาง

มาดไมดถาปวยมากพการมากญาตพนองทจะตองพาเดนทาง

มารายไดหายไปแลวทงนนเพราะฉะนนกเลยเปนคนชนกลาง

กบคนทมรายไดปานกลางกบคนทมรายไดระดบลางคอนขาง

ดหนอยเทานนทเขาถงบรการไดกอนนคอหลกประกนสขภาพ

ถวนหนา ไมไดแปลวาไมดนะแตวายงมอะไรทเราตองทำาอก

เยอะ มนยงมความเหลอมลำาในสงคมไทยอกเยอะทงๆทเรา

บอกวาเราสรางหลกประกนสขภาพถวนหนายงมการบานทพวก

เราทกคนไมใชสปสช.เทานนนะพวกเราทกคนตองทำาอกเยอะ

นายเเพทยสวทย วบลผลประเสรฐ ปาฐกถาพเศษในงานประชมเครอขายสหวชาชพ

เพอพฒนาคณภาพชวตคนพการ

วนท 3-4 พฤษภาคม 2555

ณ โรงแรมสยามซต กรงเทพ

จดโดยสถาบนสรางเสรมสขภาพคนพการ สสพ.

(เครอสถาบนวจยระบบสาธารณสข)

Edited by นายเเพทยสวทย วบลผลประเสรฐ

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร5

Page 8: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

สงททานกำาลงทำา คอการสรางเครอขายสหวชาชพเพอ

พฒนาคณภาพชวตคนพการนน ทานกำาลงเขาไปถงจดตรงนน

เลยเขาถงกลมทเขาเรยกวาpoorestofthepoorหรอdisable

หรอ underprivileged groupคนเหลานคอคนทจะถกสงคม

ทอดทงแตทานกำาลงเขาไปหาเขาเลย ผมถงบอกวานคอการ

สรางความเปนธรรมลดความเหลอมลำาครงใหญในสงคมไทย

ทพวกเราทำานคอสงทสองทเรากำาลงเปลยนแปลงปฎรปสงคม

ไทยนะครบ เพราะฉะนนเราควรจะไมมองสงทเราทำานเปนแค

โอย..คนพการในหมบานในชนบทนาสงสาร ทำายงไงเราจะไป

ชวยเขาได ทำายงไงเราจะเอาเงนบรจาคไปชวยเขาได แตตอง

เปลยนความคดใหมเปนวาคนพการคอพลเมองทมศกยภาพ

และเราตองไปลงทนเพอใหเขามศกยภาพเพมขน

การลงทนในประเทศไทยมเยอะแยะนะครบ งบประมาณ

ของเรานสองลานกวาลานมนไปในทๆ ไมควรไมเกดประโยชน

เยอะมากแตพวกเราทกำาลงทำานเรากำาลงลงไปถงจดของคนท

underprivilegedจรงๆpoorestofthepoorจรงๆอนนนคอ

การกาวขามหรอสงการบรการสขภาพไปถงทเลยถาเราพฒนา

ศกยภาพของตวเราขนมาเวลาเราเลกๆ เรารสกวาเราทำากนไม

ไดเทาไหรหรอกเพราะเรายงมทนทางสงคมทนทางปญญานอย

พอเราเจอปญหาทยากถาแกปญหาไดเรากจะเกงขนแกปญหา

ไดกเกงขน

เพราะฉะนนจดสำาคญทสดคอกระโดดเขาไปหาปญหา

และเขาไปแกปญหา ชวตทยากลำาบากคอชวตทงดงามคำา ๆ

นคอคำาทคณแมของอจ.หมอเสมพรงพวงแกวทานวาชวตท

ลำาบากคอชวตทงดงามครบสภาษตจนเหมอนกนครบเขาบอก

วาใครทสามารถตอสหรอทนตอความยากลำาบากไดเอาชนะ

ความยากลำาบากได กจะเปนคนทเหนอคนยงเจอเรองยากยง

เอาชนะเรองยากกจะเกงขนเรอยๆ นเปนธรรมดาธรรมชาตครบ

ไมตองมสภาษตเรากรเพราะฉะนนการทเรากำาลงทำาอยทกวนน

เปนการเปลยนแปลงโลกเปนการตอสกบความยากลำาบากถา

เราสามารถเอาชนะไดเรากจะเกงขนและทำาเรองใหญๆ มากขน

นะครบและสงคมไทยเรากจะดขน

ประเดนท 3 สงสดทายทผมจะพดทพวกเรากำาลงเปลยนแปลง

คอการเปลยนแปลงระบบสขภาพทงหมดจากหนามอเปนหลง

มอไปเลยนะครบ

อาจจะเรยกวาเปลยนแปลงไปสระบบเดมเมอกอน

รอยปทเเลว แตเปนคนละลกษณะคนละรปแบบ การทเราม

วชาชพแพทยวชาชพเภสชวชาชพทนตฯวชาชพพยาบาลนก

กายภาพบำาบดตางๆ เหลานพงมามหลงๆ หนงรอยปทผานมา

นเองครบกอนหนานนนคนๆเดยวเปนหมดทกอยางนะครบ

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร6

Page 9: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

หวกระเปาไปมทง ดแล พยาบาล กายภาพบำาบดทกอยาง

เบดเสรจอยในคนๆ เดยวนนแหละการบรการสวนใหญกจะ

เปนยาขอหมอวาน เปนเรองของประสบการณของหมอแตละ

คน ไมมหลกวทยาศาสตร จนกระทงเมอรอยปทแลวน มการ

เปลยนแปลงครงใหญเกดขน เรมตนในสหรฐอเมรกา เกดการ

ปฎรปการศกษาตงแตแพทยกอนครงใหญและกมาสาธารณสข

และกไปสาขาอนๆ พอเทคโนโลยพฒนาขนๆ หมอทเคยทำาฟน

เลกทำาฟนกเกดหมอฟนขนมาหมอทเคยปรงยากเกดไมไหวแลว

กเกดหมอยาขนมาแตขณะเดยวกนกแยกคนไขเปนสวนๆ เปน

ชนๆ ไมรกชนตอกชนหมอตาหมอหหมอหวใจหมอปอดหมอ

ตบเตมไปหมดขณะนในแพทยสภามเจดสบกวาหมอแลวท

พดนคอวชาชพหลกนะแพทยทนตแพทยเภสชนายแพทยยง

แบงอกเจดสบกวามนแยกสวนจนกระทง ไมเหนภาพรวมของ

คนไขในคนหนงคน

ดงนนการทเราประชมคราวนเปนความรวมมอทเราเรยกวา

สหวชาชพ เอาคนไขเปนตวตง เอาคนพการเปนตวตง ไมใช

เอาหมอไปถงกเฉพาะของหมอพยาบาลไปถงกพยาบาลแต

เอาคนพการเปนตวตง และสหวชาชพมาชวยกนรกษาและ

ดแลคนไขพการ นคอการปฎรปการศกษาและระบบบรการ

สาธารณสขในศตวรรษท ยสบเอดมรายงานทางวชาการออก

มาชนหนง รายงานวาการศกษาบคลากรทางสาธารณสขใน

ศตวรรษทยสบเอดตองเปลยน ถายงเปนอยางนตอไปน ระบบ

บรการสาธรณสขทงหมดจะไปไมรอดเพราะมนแยกสวนเสย

จนกระทงไมรใครเปนใครคนๆหนงถกแยกสวนเสยจนไมรวา

เกดอะไรขนการทเราจะหนกลบมาแบบเดมนแปลวาบคคลากร

สาธารณสขทงหมดทกวชาชพตองมาทำางานรวมกนไมแบงคนไข

เปนชนๆ ปจจบนสงทเกดขนกคอทกอยางมนเปนการคาเขามา

spirit ของวชาชพมนคอยๆหายไปทละนอยๆ สงททานกำาลง

ทำาอยทกวนนทมาประชมกนน คอเรากำาลงปฎรปปฎวตระบบ

การศกษาและบรการสขภาพครงใหญนะครบทเรากำาลงทำาสห

วชาชพนคำานเปนคำาใหญนะครบคอการสรางความเปนธรรมลด

ความเหลอมลำาสรางความเปนธรรมในหมวชาชพ เพราะวาใน

วชาชพเองกมชนมวรรณะพวกเราทกคนรซงไมควรจะเปนอยาง

นนทกคนควรจะมศกดศรเทาเทยมกนเปนมนษยเหมอนกนและ

มความรวชาการทแตกตางกนเคารพซงกนและกนและทำางาน

รวมกนเปนทมสหวชาชพเปนการรวมพลคนทกวชาชพกลบไป

สแบบเดมแทนทจะเปนคนเดยวทำาทกอยางแตทเรากำาลงทำา

เปนหลายๆคนทมความเชยวชาญตางๆมารวมกนทำา โดย

เอาประชาชนเอาคนพการเปนตวตงทงหมดนทำาไดและทำาได

โดยทตองขนอยกบคำาสองคำานะครบหนงคอมใจไหมถามใจ

คนๆ หนงทมใจนละครบมแรงเทากบคนสบคนททำาตามหนาท

เสยอก เพราะถามใจมนจะบอกวาฉนจะตองทำาใหไดถาบอก

วาฉนจะตองทำาใหได มนจะคดหวแตกเชยวละเพอทจะทำาให

ไดทำาใหสำาเรจแตถาทำาตามหนาท คณบอกวาหนาทของฉนม

แคน ทำา ๆ เสรจแลวกกลบอะไรดขนไมดขนไมใชหนาทของ

ฉนแตถามใจมาแลวนตองทำาใหดขนใหไดคนพการตองไดรบ

บรการใหไดเขาตองมคณภาพชวตทดขนเขาตองสามารถออก

นอกบานไดทำาโนนทำานไดเปนทรพยากรสำาคญของประเทศได

เพราะฉะนนใจตองมากอนสองกคอการจดการถามการจดการ

ทดทำาอะไรกสำาเรจครบ

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร7

Page 10: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

ครใหญดานการจดการของโลกปเตอร ดรคเกอร ทเสย

ชวตไปแลวนบอกวาmanagementmakes the impossible,

possible การจดการทดทำาใหสงทเปนไปไมได เปนไปได no

managementmakes thepossible. Impossible การทไม

จดการของทธรรมดาๆ ควรจะทำาไดพอไมจดการมนกเปนไปไม

ไดเพราะมนไมมใครประกอบเครองการจดการคอการพยายาม

ทจะประกอบเครองเอาคนโนนคนนมารวมกนเพราะฉะนนการ

ทจะเปนสหวชาชพไดตองมการจดการจะเปนพยาบาลคนหนง

เปนทนตาภบาลคน เปนนกกายภาพบำาบดคน เปนหมอเปน

อะไรกไดทเขาไปจดการเพราะมการจดการจรงการจดการแปล

วาgettingthingdonethroughotherpeopleคอการจดการ

ทสามารถจะระดมพลททำาใหคนอนมา เพอบรรลสงทตนเอง

commitไมใชบรรลหนาทของตวเองนะแตบรรลในสงทตนเอง

มใจอยและทำาใหสำาเรจ

สดทาย ผมขอบอกกบทกคนวา ททานกำาลงทำาการ

เปลยนแปลงสงคมไทยและโลกอยน อยาประมาทวา เฮยเรา

ตวเลกๆทำาอะไรไมไดเทาไรนกสงคมวทยาใหญของโลกทาน

หนงคอMargaretMeadบอกวาNeverunder-estimatethe

abilityofasmallgroupofcommittedindividualstochange

the world อยาไปดถก ดหมน ดแคลน หรอประเมนตำาไป

นะครบสำาหรบความสามารถของคนทมใจกลมเลกๆกลมหนง

ทจะเปลยนแปลงโลกIndeed,theyaretheonlyoneswho

ever have (change theworld) โลกทเปลยนแปลงจนมา

ทกวนน โดยมากกเปลยนแปลงโดยคนกลมเลกๆทมจตใจท

มงมนเตมททจะเอาชนะใหเกดความเปลยนแปลงใหได เพราะ

ฉะนนพวกเรากคอคนกลมเลกๆ ทกำาลงเปลยนแปลงโลกนะครบ

ขอใหทกทานประสบความสำาเรจครบขอบคณครบ ถอดเทปโดยนางสาวปาจารยบษยากร

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร8

Page 11: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

ผมกำ�ลงเปลยนแปลงโลก พลามโดย ตนอย

สวสดครบ ผมเปนหมอบานนอกทไดรบการเชญชวนให

ไปงานประชมเครอขายสหวชาชพเพอพฒนาคณภาพชวต

คนพการ3-4พฤษภาคม2555ณโรงแรมสยามซตกรงเทพจด

โดยสถาบนสรางเสรมสขภาพคนพการสสพ.(เครอสถาบนวจย

ระบบสาธารณสข)ทนาตนเตนคอเจาภาพงานคอสสพ.ออก

คาใชจายทงหมดให แถมนงเครองไดดวยทำาใหเหมอนไดรบ

รางวลใหไปทองเทยวณกรงเทพ เลยทเดยวมาถงงานแลว

อลงการมากผเขารวมประชมประมาณ300คนมใครตอใครนก

ไมรมทงแพทยพยาบาลนกกจกรรมบำาบดนกกายภาพบำาบด

อบต.อสม.นกจตวทยาและทานทงหลายทผมไดยนแตชอแต

ไมเคยเหนตวจรงไฮโซมากจนแอบสงสยวาถกงานมยนการมา

งานนทำาใหเหมอนออกจากกะลาวาวชาชพอนๆเคาทำางานกน

อยางไรนอกจากไดฟงปาฐกถาพเศษจากนายแพทยสวทยวบล

ผลประเสรฐ,ไดฟงวชาการจากคณาจารยจากสถาบนราชานกล

นำาโดยทพญ.ภตตมาบรพลกลและอ.รศ.ทพญ.มาลอรณากร

จากคณะทนตแพทยศาสตรมหาวทยาลยมหดลแลว

ทโดดเดนเปนไฮไลทของงานกคอเครอขายสหวชาชพของ

รอยเอดพเยาทพญ.เยาวพาจนทบตรรพ.โพนทองพามาตง70

กวาชวตงานนเหมาเครองบนมากนเลยทเดยวแลวกสมกบทยก

จงหวดรอยเอดกนมาเลย เพราะจากการฟงวาเคาทำางานสราง

เสรมสขภาพชองปากคนพการกนอยางไร จงหวดรอยเอดมทม

สหวชาชพทเขมแขงมากทำางานเพอคนพการอยางแทจรงจาก

งานนทำาใหเราไดรบความรเกยวกบคนพการหลายอยางทำาให

มความเชอมนมากขนวาเราสามารถทำาใหสขภาพคนพการดขน

ไดจรงๆ

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร9

Page 12: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

ชวงวนท 2 ไดพบกบคณณธกมล รงทม เปนผอำานวยการศนยการดำารงชพอสระของคนพการกรงเทพมหานคร ซงพการทอนลางแตมความสามารถมากมายทำาใหเรามพลงทจะกลบไปทำางานเพอคนพการตอไปผมไดยนมาวาคณณธกมลหรอคญเอรธยนดทจะไปสรางพลงใหทงคนปกตและคนพการทตางจงหวดกไปไดถาสนใจกตดตอผานทนตภธรไดเลยครบ ผมตองขอบคณสถาบนสรางเสรมสขภาพคนพการ (สสพ.)มากทใหโอกาสผมไดมาเรยนรอะไรทออกจากโลกเดมๆ ของผมทราบวาในงบประมาณป2555นสถาบนสรางเสรมสขภาพคนพการจะมการเปลยนแปลงการทำางานซงไดขาววาอาจตองใชเวลาพฒนางานอกระยะหนงซงไมทราบวาใชเวลานานแคไหน อยางไรครบ แตผมกรบทราบและเขาใจในกระบวนการพฒนาซงอาจจะไมงายเหมอนฉกซองมามาแลวเทนำารอนลงไป ไมมอะไรสำาเรจรปครบพนอง เมอไมมอะไรงายและไมมอะไรแนนอน ทกสงอยางเปลยนแปลงไดเสมอเปนธรรมดาโลกครบสำาหรบผมกตองบรหารจดการความเสยง เอยความเปลยนแปลงทเกดขนทกเมอเชอวนใหมนสมดลทสดเทาททำาไดละครบ ทกคนมเหตผลของตนเอง ซงผมทำาไดแตเคารพในทก ๆการตดสนใจตามเงอนไขในชวตของทก ๆคนครบ แตทแนๆ ผมจะทำางานสรางเสรมสขภาพชองปากคนพการตอไปผมเหนคนพการทมาโรงพยาบาลอยบอยๆแมจะไมทกวนและนอยมากทจะเดนมาถงหองฟนทผานมาแมจะไมมโครงการของสสพ.ผมกเหนคนพการอยแลวเเละถาเคามาหองฟนไดผมกใหการดแลฟนตามปกตเทาทจะทำาไดกมบางเหมอนกนทผมreferไปโรงพยาบาลจงหวดทงทจรงๆแลวผมกไมแนใจหรอกครบวาคนพการทผมreferไปนนจะไดทำาฟนจรงๆไหมแตผมไมมความมนใจทำาฟนใหคนพการนนา การทำาฟนใหคนพการมความแตกตางจากทำาฟนใหคนปกตอยางไร เมอกอนผมกไมเขาใจครบ ทำาไมตองมแผนการพฒนาระบบสขภาพชองปากคนพการเฉพาะอกทจรงคนพการกมสทธของเคาอยแลวใครๆกบอกวาคนพการกอยในกลมประชากรถาเคามาหาหมอฟนไดผมกรกษาให(ถาผมรกษาไดนะ) สมยผมเรยนจากคณะทนตแพทย ผมวาผมไมไดเรยนเรองคนพการเลยนะไมรเหมอนกนวาทำาไมหรอผมโดดชวโมงนนพอดกไมแนใจครบ ตอนผมเลอกทนตแพทยผมคดวาคนทมาทำาฟนตองสขภาพรางกายสมบรณแขงแรงดทผมเลอกเรยนทนตแพทยเพราะผมไมคอยชอบเจอคนไขทปวยๆเทาไหรผมชอบทำาฟนใหคนสวยขนสาวขนหนมขนหลอขนมากกวาดงนนผมจงไมเคยคดถงคนพการมากอนเลยนะครบ แตพอผมอานทนตภธรมาเรอยๆพออลงบทความใหอานมาเปนเวลา2ปตงแตทพเคาทำาหนาทเปนผประสานงานเครอขายทนตสขภาพคนพการวารสารทนตภธรเปนฉบบเดยวของวชาชพททำาใหผมรจกบทบาทของทนตแพทยกบคนพการและความพการ

มากขน ผมกเรมสนใจงานดแลสขภาพชองปากในคนพการครบแตผมไมไดรบทนทำาโครงการกบสสพ.นะครบทงๆทตวชวดไมมและหวหนาฝายกไมสนบสนนใหทำาเพราะงานอนๆทมตวชวดกมากมายทำาไมทนอยแลวผมกคอยๆทำาของผมไปนะชวนชมชนมาทำางานบาง ของบประมาณเคาบาง ผมพบวาคนพการสวนใหญเคาไมไดมาทำาฟนมากนกหรอกครบ เจอเยอะเลยทนอนอยกบบานไมเคยไปไหนเพราะเคามาไมสะดวกพอแมจนคนพการไมมระบบสขภาพทพรอมจะใหการดแลเคาเลยหองฟนผมแคบๆวางของมากมาย เกาอลอเลอนเคากเขาไมไดแลวครบทจรงโรงพยาบาลผมทำาHAนะแตคนพการกยงไมไดรบความสะดวกในการเขาถงระบบบรการอยดผมเคยอานนโยบายเรองระบบบรการสขภาพชองปากแบบไรรอยตออานแลวไมรจะหวเราะเปนภาษาอะไรด ไรรอยตอยงไง (วะ) แคเกาอลอเลอนเขาหองฟนไมไดก เจอรอยตอแลวเกาอลอเลอนจะขนบนไดอนามยหรอรพสต.ยงไงหวากกลายเปนระบบสขภาพทขาดๆวนๆลบหนาปะจมกเบลอๆกนไปแคอยากไดแคปายมาปดขางฝาแลวกมกลมประชากรบางกลมถกกวาดไวใตปายหมกเอาไวแบบนนเหมอนเดมจรงไหม ผมลองคดงายๆวา ประชาชนแตละกลมวยทมความแตกตางกนในการดแลสขภาพชองปากกมแผนการใหบรการสขภาพชองปากทแตกตางกนใชไหมครบ แลวคนพการละ ผมทราบมาวาคนพการม 6ประเภทคอ 1คนพการทางการเหน, 2คนพการทางการไดยนและสอความหมาย,3คนพการทางการเคลอนไหวหรอรางกาย,4 คนพการทางจต หรอพฤตกรรม หรอออทสตค, 5คนพการทางสตปญญาไดแกพฒนาการชากวาปรกต,6คนพการทางการเรยนรซงเปนผลทางความบกพรองทางสมองลองมาคดตอวาแตละประเภทมระดบอายทแตกตางกนไหมนาคดนะ

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร10

Page 13: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

ครบเอาแคประเภทความพการทแตกตางกนผมเองเปนหมอฟนและมใจอยากทำาฟนคนพการยงไมมปญญาสอสารกบเคาใหไดอยางทอยากจะทำาเลยครบแลวถามองลกลงไปถงแตละประเภทความพการทมอายตางกนละคนพการทางสายตาเดกคนพการทางสายตาวยเรยนคนพการทางสายตาวยทำางานคนพการทางสายตาตงครรภและคนพการทางสายตาสงอายเราจะดแลเคายงไงตางจากคนพการทางความเคลอนไหววยตางๆไหมถาถามผมผมวาแตกตางอยางแนนอนผมกคยกบเคาไมเหมอนกนครบแตมนตองมใจนะมใจทจะเรยนรไงอดทนและใหเวลา ผมวาบางทการจดกลมอายในการสงเสรมสขภาพมนทำาใหมบางกลมประชากรเขาไมถงระบบบรการสขภาพเสมอเมอจดเปนกลมอายแลวคนพการอยในแตละกลมอายนไดรบการดแลอยางไรไดรบการดแลดวยไหม เมอไมมระบเปนลายลกษณอกษร เมอpolicymakerบอกวาขอสรปทดำาเนนแบบหนากระดานทกพนทในงานคนพการยงไมตกผลกตองรอตอภาพในอนาคตกคงรอกนตอไปสนะมนพดยากครบพดไปใหคอแตกกไมเขาใจจะใหรอไปถงไหนรอทำาอะไรกนทจรงกไดยนจากสำานกแถวเมองนนทแววๆมาบางวาการจดบรการคนพการตองเปนparticipatorymanagedplan มการทำานนนโนนใหคนพการเขาถงระบบสขภาพเพมขน ฟงแลวมนชางสงสงแตความเปนจรงแคสอนแปรงฟนคนพการยงไมคอยทำากนเลยกไมเปนไรครบทำาชายงดกวาไมทำาผมกคอยๆทำาของผมตามความรนอยๆและบานๆของผมนแหละทำาแบบทผมเหนกบตาและทำาเองกบมอคอคนพการมสขภาพชองปาก ดขนถาไมมความรความชำานาญอะไรกขอไปดงานขอคำาแนะนำาปรกษาเคสกบเครอขายพๆ ทเคยรบทนสสพ.และทำางานสรางเสรมสขภาพชองปากคนพการสวนใหญมประสบการณมากมายและเตมใจใหคำาแนะนำาแกผสนใจงานทนตสขภาพคนพการท

ทำาดวยใจไมมนโยบายไมมตวชวดทกทานแนนอนครบแตรายชอเครอขายรบกวนใหยอนกลบไปอานทนตภธรฉบบท4/2554ฉบบพเศษหนา25-26ครบ ทานทสนใจกหาทางประสานงานกนตอเองเลยครบ แตกมบางบางเครอขายกทำาตอบางเครอขายกเลกทำาไปแลวพออบอกวาโครงการนำารองทง2รนเหมอนเปนพลทจดสวางสวยงามเพยงไมกนาทในบางพนทอาจเปนเเคความทรงจำาอนแสนประทบใจวาจากงานนมหมอฟนไมกคนทไดเขาไปสรางเสรมสขภาพชองปากคนพการโดยตรงและคนพการไมกคนไดรบการสขภาพชองปากโดยตรงมหมอฟนไปถงบานไมตองนดไมตองreferอาจเปนแคครงเดยวในชวตของหมอฟนคนนน หรอครงเดยวในชวตของคนพการคนนนกเปนเรองทนาประทบใจมากแลว...เจแกกเพอของแกไป...ผมวายงมอกหลายพนทครบทพลไดฝากเชอไฟและแรงบนดาลใจเรยกรองใหทำางานทนตสขภาพคนพการตอไป เพอรบใชวชาชพประชาชนและประเทศชาตโวววววโววววเยเย! เอาเปนวา ถาสนใจกลองถามๆ กนดนะครบสำาหรบชดความรCDตางๆกรวมๆอยในwww.oha-th.comครบ ผมวาถามใจยงไงกตองหาทางเองจนเจอนะตามทนายแพทยสวทย วบลผลประเสรฐไดปาฐกถาไวผมจำาแมนเลยวาถามใจอะไรๆมนกสำาเรจงายขนครบไมมใจเงอนไขมากพดไงกยากอะผมเชอในความดใครทำาใครไดครบletitbe พออครบ... แลวผมจะกลบไปทำางานใหตามสญญา (ใจ) น ะ ค ร บ ไ ม ว า จ ะ ม ก า ร เ ป ล ย น แ ป ล ง ส ถ า น ภ า พ สถานการณอะไรมากมายแค ไหนกตาม ตราบใดท ผ ม เ ป น ท น ต แ พ ท ย ผ ม ก ทำ า ง า น ส ร า ง เ ส ร ม ส ขภาพชองปากประชาชนทกๆ คน รวมท งคนพการ ตอไป ผมกำาลงเปลยนแปลงโลก...The show must go on ครบผม

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร11

Page 14: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

“ทานกำาล งเปล ยนแปลงโลก ”

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร12

Page 15: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

‘สหวชาชพ’ อาจเปนคำาทหลายคนคนเคยโดยแตละคนก

อาจตความหรอมประสบการณกบคำานในแงมมทแตกตางกน

ในทนตภธรฉบบนจงขอนำาแงคด-มมมองของผมเองมาแลก

เปลยนเผอจะชวยใหหลายๆทานไดปจฉา-วสชนาเพอตอยอด

ความคดนำาไปสการปฏบตทแตกดอกออกผลยงขน

‘สหวชาชพ’เปนคำาทเราหลายคนเรมคนเคยและไดยนบอย

ขนเรอยๆแรกๆ ทผมไดยนคำาน จะมาจากแวดวงคนทำางาน

เกยวกบความรนแรงในครอบครวซงตามกฎหมาย เมอเกด

กรณความรนแรงในครอบครวจะตองมการทำางานรวมระหวาง

‘สหวชาชพ’ (ซงประกอบดวย ตำารวจ อยการ ฝายปกครอง

บคลากรทางการแพทย/จนท.สธ. นกจตวทยา นกสงคม

สงเคราะหNGOsททำางานดานเดก-สตรฯลฯ)เพอสบหาขอเทจ

จรง และดแล-คมครอง-ดำาเนนคด-ปองกนการกระทำาซำา ฯลฯ

จนเสรจสนกระบวนการตามทกฎหมายกำาหนดการทตองมการ

ทำางานรวมระหวางหลายฝายกเพราะงานนนๆมความซบซอน

มหลายสาเหตเชอมโยงและซอนกนอยหากไมมมมมองและ

การยนมอจากหลายฝายทเกยวของเขามาชวยคลคลายปญหาก

จะไมไดรบการแกไขอยางเหมาะสมและกลบจะสะสมมากขนๆ

จนยากจะแกไข

ในดานสขภาพมกรณการทำางานเปนทมสหวชาชพใน

โรงพยาบาลบานตากทอยากนำามาเลาสกนฟงผมขอตดตอน

มาจากบนทกของ รพ. ในเวบเรอง HA มาดงน “รพ.ไดรบ

คนไขเดกวย6ขวบทพการทางสมองแตกำาเนดปวยดวยอาการ

ปอดบวมเนองจากการสำาลกอาหารเดกไมสามารถสอสารดวย

ภาษากบใครไดเลยนอกจากพสาววย10ขวบทำาใหพสาวตอง

มาคอยเฝานองชายตลอดและตองขาดโรงเรยน ผปวยรายน

ไดรบกายภาพบำาบดดวยการเคาะปอดจากนกกายภาพบำาบด

มการประเมนพฒนาการโดยพยาบาลเดก และทางพยาบาล

สขภาพจตไดเขาไปประเมนครอบครวทำาใหไดขอมลเพมเตมวา

เดกทงสองคนอยกบตายายทอาย70กวาแลวสวนแมกบพอแยก

ทางกน ไมรวาพออยทไหน แมมสามใหมและพบวาแมเพง

เสยชวตเมอ 2 เดอนกอนดวยโรคเอดสและเดกผหญงเคยถก

ลวนลามทางเพศจากนา (จากคำาบอกลาของเพอนบาน) เมอ

ไดขอมลดงกลาวทมดแลผปวยจงประสานกบทางโรงเรยนทาง

อบต.ทางประชาสงเคราะหจงหวด เพอใหการชวยเหลอทาง

สงคมแกเดกทงสองคนและตายายทสงอาย เชนมจกรยานให

ขไปโรงเรยนเพอชวงพกกลางวนจะไดกลบมาดแลนองทบานได

ไดเงนสงเคราะหจาก อบต.ทงผปวยและตายาย พสาวไดทน

สขสรางสรรคกบสสส. :แงคด-มมมอง จากประสบการณงานทนตฯ กบบทบาทในภารกจของ ‘สหวชาชพ’

โดย ทพ.ศรเกยรต เหลยงกอบกจ

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร13

Page 16: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

การศกษาจากโรงเรยนและเงนชวยเหลอจากประชาสงเคราะห

จงหวดและขณะอยโรงพยาบาลกไดสอนแนะนำาตายายกบพสาว

ในการดแลผปวยการชวยกระตนพฒนาการของผปวยการดแล

เพอไมใหเกดการสำาลกอาหารจนเกดเปนปอดบวมอกพรอมกน

นเมอจำาหนายกลบบานกมทมHomehealthcareตามไปดรวม

กบทมงานของสถานอนามยเพอใหการดแลตอเนองและประเมน

สภาพทบานเพอจะไดใหคำาแนะนำาทตรงกบวถชวตของผปวยพบ

วาเดกไดรบการดแลทบานดขนและไมไดปวยเปนปอดบวมอก

และพสาวกไดไปเรยนหนงสอไดมากขน

ประสบการณทม‘สหวชาชพ’ในงานทนตฯทผมเคยมและ

ประทบใจมาจนทกวนนคอการผลกดนใหมประกาศกระทรวง

สาธารณสขไมใหเตมนำาตาลเพมในนมสตรFollow-onสำาหรบ

ทารกวย6 เดอนขนไป (ประกาศเกดขนในป 2548) ซงเรมตน

จากการกอขบวนการเดกไทยไมกนหวานโดย “อนกรรมการ

สรางเสรมสขภาพชองปาก”ภายใตทนตแพทยสภาทไดรบทน

จากสสส.ตงแตชวงป2545โดยมการปกธงแรกวาจะหยดการ

ตดหวานไดตองหยดนำาตาลคำาแรกใหไดกอน ซงกคอนมสตร

Follow-on นนเอง ดวยกลยทธสสส. ทเนนการทำางานระหวาง

หลากหลายภาคโดยมเปาหมายหลกรวมกน

ในชวงนนนกนเทศ(ดร.พฒนาพงสจาตเกต)ไดเขามาชวย

คดคนกระบวนการสอสารรปแบบใหมๆ กบชาวทนตฯและกลม

เดกนกเรยนในหลายจงหวดภาคสอของสสส. โดยเฉพาะกลม

เหดหรรษา เปนสอทมพลงมากในกลมเดกและผปกครองยคนน

ประกอบกบการทำางานดานวชาการอยางเขมแขงจากทมวชาการ

ในกองทนตสาธารณสขและสมาคมกมารแพทยซงนอกจาก

ประธานฯจะสนบสนนอยางเตมทแลวยงมนพ.สรยเดวทรปาต

กมารแพทยรนใหมไฟแรงและมความสามารถทงดานวชาการ

และการสอสารเปนอยางดมาชวยเปน speaker ทมพลงมาก

สงผลใหขอมลวชาการประสานอยางลงตวกบการสอสารสงคม

กระทงเกดกระแสและสรางความตระหนกอยางกวางขวางวา

ความหวานเปนภยเงยบทกำาลงบนทอนสขภาพเดกไทยและ

คนไทยในระยะยาวและจดเปลยนสำาคญตองเรมจากการหยด

นำาตาลชอนแรกในนมสตรFollow-on

นบเปนโอกาสอนดมากทในเวลานน ทมงานในกอง

อาหารของอย. รวมถงเลขาธการอย.ในขณะนน (นพ.ศภชย

คณารตนพฤกษ)เขาใจปญหาและสนบสนนการเคลอน

เรองนประกอบกบศ.พญ.ชนกา ตจนดา กมารแพทยผอาวโส

ซงสนบสนนการทำางานของเครอขายเดกไทยไมกนหวานมาโดย

ตลอดรวมถงสมาคมกมารแพทยในชวงนนเหนดวยอยางยงใน

การผลกดนเรองนและศ.พญ.ชนกาไดนำาทม‘สหวชาชพ’เขา

พบเลขาฯอย. เพอยนเสนอมาตรการดงกลาวและจากทำางาน

อยางตอเนองระหวางทมวชาการเดกไทยไมกนหวานกบทมกอง

อาหารสงผลใหในเวลาตอมาคณะกรรมการผทรงคณวฒ ของ

อย.ไดผานประกาศกระทรวงฯหามการเตมนำาตาลเพมในนมสตร

Follow-onในป2548ซงจากการตดตามผลอยางตอเนองของกอง

ทนตสาธารณสข(ปจจบนคอสำานกทนตสาธารณสข)พบกาาร

ลดลงอยางตอเนองของการบรโภคนมรสหวานในกลมเดกวยหลง

1 ป ซงนาจะเปนหนงในเหตผลของการเรมลดลงของปญหา

ฟนนำานมผในเดกเลกของประเทศไทย

ทเลามายดยาวนคงพอทำาใหไดเหนภาพการทำางาน

แบบ ‘สหวชาชพ’ บางแลวจากประสบการณเหลาน ผมได

แงคดสำาคญวาการทำางานแบบ ‘สหวชาชพ’ ควรเรมจากการ

ทำาใหภาคทรวมงานทกสวนไดรวมคดและรวมกำาหนดเปาหมาย

ทชดเจนดวยกนใชจดแขงของแตละฝายมาชวยกนเคลอนงาน

โดยตองไมลมวาทกคนทกสวนมขอจำากดหนสวนทกคนจงตอง

ยอมรบขอจำากดหรอจดออนเหลานน และไมนำามาทำาใหเปน

อปสรรคแตตองชวยกนหาวธทำางานทจะเกดผลดทสดทำางานไป

พรอมกบการเรยนรซงกนและกนมการประชมทบทวนเพอกาว

ขามอปสรรคและใหกำาลงใจกนสมำาเสมอเปาหมายและผลลพธ

ทเปนความสข-สขภาพของประชาชนกลมเปาหมายและความ

สขของคนทำางานทกคนกจะไมไกลเกนมอเราของแบบนไมลอง

ไมรครบ!!

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร14

Page 17: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

ตวอยางแรก โรงพยาบาลแหงหนงจดอบรมครชน

เดกเลกหลกสตร2วนเภสชกรมาสอนเรองยาในเดกเลกหมอ

มาสอนเรองหาโรคทปองกนได สวนพยาบาลมาสอนเรองการ

พฒนาการเรยนรของเดก แลวทมงานทนตกรรมกยกพวกมา

ครบทมมาทงสอนสาธตและฝกปฏบตจรงฟนผในเดกและการ

ตรวจฟนเบองตนแบบนคอการทำางานแบบสหวชาชพหรอไม

หลงการอบรม ทกคนชนชมกบความสำาเรจของความ

รวมมอของสหวชาชพครกทงทองอมและไดความรไปเตมอม

แตกขนกบปญญาของคณครวาจะสามารถบรณาการและผสม

ปนเปเรองทแตละวชาชพสอนอยางแยกสวนเอามาคลกสราง

จนตนาการและปรงจนนำาไปปฏบตจรงไดมากนอยเพยงใดสวน

เจาหนาทโรงพยาบาลทมาเปนวทยาการนนมความรเทาเดม

เพราะมาสอนตามตารางทจดให ไมไดแลกเปลยน ไมไดเรยน

รเพมเตม

ตวอยางทสอง โ รงพยาบาลแห งน นม การ เย ยมบานผปวย โดยเฉพาะรายตองนอนรกษาตวอยทบานทม

สหวชาชพออกไปเยยมผปวยพรอมๆกนหมอพยาบาล เภสช

นกกายภาพบำาบด สวนทนตแพทยหรอทนตาภบาลกออกไป

บางเมอทมกลางเขาชวนเมอออกไปทกวชาชพกทำาหนาทตาม

ความถนดในวชาชพของตนเองหมอกเอาหฟงฟงหวใจฟงปอด

พยาบาลกแนะนำาสารพด ทนตแพทยกใหผปวยอาปากและ

แนะนำาเรองชองปากรวมทงเรองงดบหรเภสชไปรอยามาจดใหม

นกกายภาพกสอนญาตใหชวยผปวยยดเหยยดไมใหขอตดพาย

แหงความปรารถนาดและคำาแนะนำาเชงวชาการโหมกระหนำา

ลงมาและครอบครวราวครงชวโมง มากมายคำาแนะนำาจนปา

จวบทปลกผกปลกขาวโพดฟงและจำาแทบไมทนและแลวชวต

กกลบสปกตสขไปอกสามเดอนหมอเขาถงมาใหมเชนนคอการ

ทำางานเปนสหวชาชพหรอไม

ไมวาทงสองตวอยางนคอการทำางานแบบสหวชาชพหรอ

ไมกตามแตนคอสองรปแบบการทำางานรวมกนระหวางวชาชพ

ทเกดขนในเกอบทกโรงพยาบาลและถกนำาเสนอเปนเรองด

เรองเดนของการทำางานแบบสหวชาชพในระบบสขภาพแตหาก

เครงครดในการใหนยามทงสองตวอยางนอาจเรยกไดวาเปน

เพยงการทำางานเปนทมระหวางวชาชพเทานนยงไมใชสหวชาชพ

อยางแทจรง เปนเพยงการทำางานเปนทม ซงสำาคญและเปน

พนฐานของการทำางานแบบสหวชาชพตอไป

ไกลเกนชองปาก ลกกวาคอหอย: สหวชาชพดวยสหวทยาการ

อะไรทเรยกวา “สหวชาชพ” คำางายๆ แตมความหมายและความตนลกทแตกตางกนผมอยากใหทกทานลองจนตนาการสองตวอยางน แลวคดวา นใชหรอ

ตรงกบการทำางานแบบสหวชาชพหรอไม

นพ.สภทร ฮาสวรรณกจ

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร15

Page 18: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

แลวการทำางานแบบสหวชาชพทแทจรงคออะไร สหวชาชพนนตรงกบคำาภาษาองกฤษวาMultidisciplineไมใชMulti-professional (ซงผมไมเคยอานในตำาราใด)คำาวาdisciplineนน หมายถง วทยาการหรอองคความรของแตละแขนงสาขาวชา ทตางกมวชาการและวธการมองของตนเองเชนสายสขภาพจะมองความรสกนกคดเปนองคประกอบของสารสอประสาทและการทำางานของกอนสมองทรบรและตอบสนองตอสงแวดลอมคลายวงจรเชงเสนในขณะทสายปรชญามองวาความรสกคอสภาวะความตอเนองของการรบรของจตและการปรงแตงของความคดจากประสบการณทตนจำาไดหมายรมากอนสองวทยาการนแตกตางกนคนละขวไมรใครถกใครผดแตลวนมประโยชนกบการสรางสรรคโลกในตางกรรมตางวาระดงนนการทำางานแบบสหวชาชพหรอMultidisciplineนนคอการทำางานทเอาสองศาสตรเปนอยางนอยมาเกยวของจดการในการทำางานเรองหนงๆ ในคราวเดยวกน (Use of severaldisciplinesatonce)เชนเมอทนตแพทยจะอบรมนกเรยนแกนนำาทนตสขภาพชนประถม1ใหรกฟนรกการแปรงฟนศาสตรวาดวยเชอโรคทนตสขภาพนนเปนศาสตรทเรารรายละเอยดอยางด แตศาสตรแหงการสอนเดกเลกใหเกดความสนใจจนนำาไปสการปรบพฤตกรรมจรงเปนศาสตรอกแขนงทเราไมเคยเรยนแถมเรากกไมเคยศกษาจรงจงใชความรสกและสงทเหนคนอนทำาจงทำาตามๆกนไปโดยไมคอยไดตดตามประเมนดวยซำาวาไดผลเพยงใดดงนนสหวชาชพระหวางทนตบคลากรกบนกวชาการการศกษาระดบปฐมวย ทมการแลกเปลยนเรยนรระหวางกน จนนำาไปสการจดหลกสตรทมากกวาการยดเยยดเนอหาหรอเฉพาะมตความรวชาการในกบเดกนนคอการทำางานแบบ multidisciplinary ทแทจรงเพราะมความแตกตางในระดบ

คณภาพในงานทเราทำาจากการทำางานแบบสหวชาชพในขณะทตางวชาชพตางมาเปนวทยากรอบรมครตามตารางทจดใหนนไมไดมความแตกตางในเชงคณภาพของเนอหาทสอนแตละวชาชพจะสอนอยางใดหรอ เมอทนตบคคลากรไปเยยมบานรวมกบวชาชพตางๆผปวยพการเพราะผาตดสมองจากอบตเหตรถชนชองปากเหมนมากและฟนผเพราะมอออนแรงไมไดแปรงฟนปญหาจงอยทมอออนแรงและขอตดไมใชผปวยไมตระหนกหรอไมมความรแตเพยงอยางเดยวหากโรงพยาบาลนนๆ ม นกกายภาพทนตบคลากรกเรยนรเทคนควธการจากนกกายภาพวาทำาอยางไรใหขอไมตดกลามเนอแขงแรงขน ลดการเกรง การสนเพอเขาจะไดดแลสขภาพชองปากดวยตนเองไดมากขนหรอหากโรงพยาบาลไมมนกกายภาพ เรากอาจไปบนทกวดโอนำาไปปรกษาผรหรอนกกายภาพในโรงพยาบาลใหญแลวกลบมาประยกตปรบใชศาสตรทเราไมเคยเรยนกบคนไขเชนนกคอสหวชาชพในความหมายของmultidisciplinaryทมเราเพยงคนเดยวกไดเปนตวละครทนำาทงสองศาสตรมาผสมผสานและใชในคราวเดยวกนเกดความแตกตางในระดบคณภาพในงานทเราทำาดวยความรของสหวทยาการแตกตางจากทกรณทตางวชาชพตางไปแนะนำาผปวยตามความรทตนมโดยทปลอยเปนภาระใหผปวยไปประมวลประยกตเอง สหวชาชพในนยามระบบสหวทยาการเชนน ในทสดกจะกลายเปนการผสมผสานทางวชาการ(Interdisciplinary)และไปส การกาวขามศาสตร (Transdisciplinary) ในทสดคอการยอมรบวาความจรงไมไดมเพยงหนงมตหรอหนงเดยว ยอมรบการผสมผสานอยางใจกวางอตตานอยจนฐานคดฐานคตหรอconceptของเราเองเปลยนจากศาสตรทเราเชอมนไปสการขามศาสตรทรำาเรยนมา ส ห ว ช า ช พ ท แ ท จ ร ง ค อ ส ห ว ท ย า ก า ร ไ ม ใ ช เ พ ย ง ก า ร ทำ า ง า น เ ป น ท ม เ ท า น น แ ล ะท ต อ ง ส ห ว ท ย า ก า ร ก เ พ ร า ะ ท ก ศ า ส ต ร ทกสาขาวชาลวนมขอจำากดทางสมรรถนะในการวเคราะหการมองทงสนการผสมผสานหลายศาสตรเทานนทจะแกปญหายากๆ ไดแตทยากทสดของวชาชพสขภาพไมใชการผสมผสานหลายศาสตร แตคอการลด (อตตา) ของตนเอง

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร16

Page 19: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

เร องเลาจากชางนอย @ รพ.ภาช พระนครศรอยธยา

ชวง๑ปทผานมานพวกเราชาวทนตแพทยในโรงพยาบาล

ชมชนและผทไดรบเงนกองทนทนตกรรมจากสปสช.หลาย

ทานอาจรสกเปนทกขท ได เงนมากมายมหาศาลทสดใน

ประวตศาสตรวงการทนตแพทยเพอมาจดบรการสงเสรม

ปองกน ในกลมเปาหมายทถกกำาหนดมาจากกองทนนนเอง

หลายๆคนทไมถนดทำางานโครงการวนๆแคทำาคนไขในหองฟน

กเมอยจะแยแลว จะรสกวาเงนกองทนเปนภาระมากมาย แต

สำาหรบอำาเภอเรา รสกทนทวาเปนโอกาสในการสรางสรรคสงท

เราอยากใหเกดในชมชนเชนอยากใหเดกๆมแปรงสฟนใหมๆใช

กนทกคน~หลายๆคนอาจจะคดวามนเปนเรองสนคดทจะเอา

แปรงไปแจกแต...เราเปนหมอฟน...กแจกแปรงนแหละ เวลา

เดกๆแปรงฟนกจะไดคดถงหนาหมอไปดวยเวลามาทำาฟนจะ

ไดรสกวาหมอใจดไมตองกลวทำาไมไมตงกองทนแปรงสฟนให

เดกซอแปรง?คำาตอบคอเอาเงนไปซอขนมเถอะเงนทเอามา

แตละวนไมไดมากนกอยาขดใจเดกมากเดยวจะกาวราวเดก

ตองมความสขบางตอนเดกๆเคยซอแปรงเองเหรอคำาตอบคอ

“ไมเคยไมเคย”ยกเวนวาไปหางแลวเจออนสวยๆกใหแมซอให

บางกเปนเดกนนาเดกมสทธทจะไดกนขนมทอยากกนบางหรอ

ไม?HealthPromotionกแจกฟรบางจะไดตดใจสงเสรมการ

ขายเหมอน๗-๑๑แถมโนนแถมนคนซอละชอบบบชอบบบบ

ใหฟรหรอลดราคาจนตดใจเลยซอกนมาตลอดนบตงแตนน

คปสอ.ภาช เราทำางานกองทนทนตกรรม แบบสหสาขา

วชาชพไดเพราะผอำานวยการผบรหารใหอสระในการทำางาน

นอกจากนเรายงทำางานสงเสรมสขภาพแบบองครวมมานาน

คณะทำางานรจกกนหมดและเปน “เพอน” กน ทำาใหทำางาน

ไดงาย ตวทนตแพทยเองกอยาพยายามทำาตวใหเปนอปสรรค

ทำางานแบบสหสาขาวชาชพ

อยางมความสข HaPpY

มเพอนเยอะ

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร17

Page 20: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

ทกคนเขาถงไดงาย ชอบออกชมชนเปนการสวนตวทำาใหรจก

พนทไดด และพยายามใหทกๆคนในฝายไดทำางานในชมชน

ดวยเวลาคดกองทนทนตกรรมในปแรกๆกมการทำางานกบกลม

งานเวชปฏบตครอบครวประมาณรอยละ๕๐แตในปนเกอบ

รอยละ๘๐เปนงานททำารวมกนเชนการจดระบบคลนกเดกด

ครบวงจรคอไมใชเพยงแคมพยาบาลฉดวคซนแตจะมทงเรา

ไปตรวจฟนสงไปทาฟลออไรดวารนชยงมประเมนพฒนาการ

และพยายามทำาใหครบถวนแบบม“คณภาพ”ทกคนเพราะ

เมอกอนการใหบรการยงไมครบถวนทกกระบวนการ ทกราย

บตรกมผดบาง ไมเชคกนบาง พอเราไดคยกนมากขน ดวย

ความเปนมตรตอกนกทำาใหเราสามารถประเมนการทำางานได

ดขนและมคณภาพมากขนดวยหรองานในกลมเปาหมายผสง

อายซงมจำานวนผสงอายมากมายเหลอเกนเรากสามารถเขาถง

กลมเปาหมายไดงาย เพราะกลมเวชฯเคาทำางานดานนอยแลว

จดอบรมผสงอายกทำาไดงายเพราะเราจะมวทยากรเรอง๓อ.

คอ นกกายภาพบำาบดสอนออกกำาลงกาย นกกจกรรมบำาบด

สอนหวเราะและทนตแพทยสอนเรองอาหารเรากสอนเลยไป

ถงเรองฟนและฟนเทยมแลวแตเราจะเสรมไปหรอเวลากลม

เวชฯจดงานTobeNumber1 เรากไปสงเสรมการไมสบบหร

ในโรงเรยนมธยม สงเสรมการแปรงฟนสำาหรบเดกประถม เรา

กจะไดจดกจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากในกลมเดกวยเรยน

ไปโดยปรยายอาจไมมากไมเนนหนกเรองสขภาพชองปากสก

เทาไหรแตกทำาใหเราไดมความสำาคญขนมาบางละและทำาให

เรามความมนใจในการทำางานในกลมวยรนมากขนดวย หาก

ใครททำางานแลวไมมความสขลองชวนเพอนตางวชาชพมาทำา

กจกรรมสงเสรมสขภาพชองปากรวมกนกไดนะคะจะไดมแรง

บนดาลใจในการทำางานมากขนและไดมมมองแปลกๆแตกตาง

มากขนเพราะวชาชพอนเคาจะไมเขาใจภาษาหมอฟนหรอกคะ

เราจะไดพดภาษาท“คนธรรมดา”ฟงรเรองมากขนดวย~สนกจง

นกวจย ระบวา “การมเพอนอยางนอยสบคนทำาใหคนเรา

มความสข สวนคนทมเพอน 5คนหรอนอยกวานนมแนวโนม

วาชวตจะแหงแลงเศราสรอย” อยาลมมเพอนในททำางานกน

ใหเยอะๆนะคะนอกจากจะมความสขแลวยงทำาใหงานสำาเรจ

ลลวงไปไดอยางดคะ

หมอฟน

ชอบบอกอะไรเยอะแยะ

หนงง ไปหมดแลวววว“ “

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร18

Page 21: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

ทมสหสาขาวชาชพจากโรงพยาบาลนานประกอบดวยแพทยทนตแพทยพยาบาลนกกายภาพบำาบดนกกจกรรมบำาบดนกจตวทยานกสงคมสงเคราะหออกตดตามพฒนาการเดกทเคยไดรบการรกษาจากโรงพยาบาลนานโดยเวยนไปยงโรงพยาบาลชมชนตางๆเนองจากทราบดวามผปกครองจำานวนหนงทไมสามารถนำาเดกมาตดตามผลการรกษาทโรงพยาบาลนานได อนเนองจากความจำาเปนทางครอบครวทงภาระทางบานฐานะทางการเงนการไปครงนผรวมทมแตละคนกมจดมงหมายตาม

สาขาวชาชพตนเองแตสงทเหมอนกนคอมงพฒนาคณภาพชวตของกลมคนเลกๆทอาจจะมความพรอมไมเทาคนเมองและสงทเราไดรบคอมตรภาพระหวางวชาชพจากทไมเคยไดของแวะกบวชาชพอนวนๆกอยในหองแอรของเราทนกไดเพอนเมาสเพม เอะยงไงนอ555แตมนกเปนเชนนนจรงๆแลวเรากทำางานดวยความเบกบานมความสข เพราะมนไมเหมอนเราไปทำางานแตเหมอนเราไปเทยวกบเพอนไปหาเพอนสงเกตไดจากภาพปกนคอบรรยากาศการไปเยยมโรงพยาบาลสองแควโรงพยาบาลทรกนดารระดบ2ของจงหวดนานจะ

อนเนองมาจากปก :ทมสหวชาชพ หมอเมองนาน

หมอซว เจาแม รพ. สองแคว สอน ผปกครองแปรงฟนใหเดกนอย นองนกกจกรรมบำาบดคนสวยกำาลงกระตนพฒนาการเดก

นองๆนกจตวทยากำาลงเรยนรงาน พพยาบาลใจดพกยาไปใหเดกดวย

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร19

Page 22: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

จดหมายตอบนอง

สวสดคะหมอแอด ขอบคณมากสำาหรบจดหมายของหมอ พและทกคนทางน สบายด งานการกคงยงตามปกตของเราสำาหรบคำาถามของหมอทถามพวาพไปเรมตนทำางานกบเครอขายทเปนสหวชาชพ และลงไปถงทำางานเปนเครอขายกบชมชนไดอยางไรมนเรมตนและสานตอมาไดอยางไรทำาใหพตองมานงคดทบทวนวาสงนมนเกดมาไดอยางไรตอนนใครมาเหนทศนยกคงเปนทนาแปลกใจเพราะทศนยนจะทำางานแปลกกวาทอนๆ เชนเรามวศวมานงทำางานกบเราอยเปนเดอนๆและไมใชวศวกรเพยงสาขาเดยวดวยเปนวศวตงหลายสาขาไดทำางานกบนกภมศาสตรนกธรณวทยาและนกอนๆ อกจปาถะทสำาคญคอทำางานกบชมชนทพนบเปนสดยอดของการทำางานเลยทเดยวหมอแอดเชอไหมคะวาพเคยไปรวมประชมวชาการและไปเสนอผลงานในทประชมของวศวกรตอนแรกพอเราบอกวาเราเปนหมอฟนเขากงงกนมากเลยวาไอหมอฟนมนมาเกยวกบการประชมนทตรงไหนคดๆดแลวกรสกวาชวตนมนสนกดทไดทำางานรวมกบคนมากมายหลากหลายสาขาอาชพหมอแอดลองอานตอไปนะคะวามนเรมตนและสานตอมาไดอยางไร พคดวาจดเรมตนของสงนมนอยทลกษณะของงานทเราทำาพถกฝกฝนมาใหทำางานในลกษณะสาธารณสขคอเปนหมอรกษาชมชนการทำางานกบชมชนมนเปนงานทกวางขวางอาจารยพยำาเสมอวางานสาธารณสขตองทำางานเปนทมเราเลาเรยนจบมาเรากพยายามวาจะทำางานใหมนเปนทมแตมนเปนอยางไรกไมรไอทำางานเปน

ทมเนยแบบวาไปไหนไปดวยกนเปนพวงแตพอไปถงพนทแลวตางคนตางทำาแบบนนใชหรอเปลากไมร ทจรงตอนทเรยนหนงสอเขากเรมฝกพแลวอยางเรยนวชาสถต(ตอนเรยนป.โททตางประเทศ)เขาใหเราเรยนเพอใหเรารวาสถตนมนยากนะมนลกซงนะเองไดเรยนแคนดเดยวนะจะทำางานอะไรกจงอยาแหยมทำาเรองสถตเองหานกสถตทำางานดวยนะแลวเขายงสอนพนฐานสถตเพอใหเรารวาถาเราจะตองทำางานกบนกสถตเราตองคยกบเขาอยางไรเพอใหทำางานดวยกนไดอยางราบรนโดยสรปกคอเรยนใหรวาเราไมรอะไร(พวาประเดนนสำาคญมากเพราะบางทมนยากมากเลยทจะทำาใหคนร และยอมรบวาตวเองไมรอะไร ยงคดวาตวเองฉลาดตวเองเกงและยงเรยนสงยงยาก)ตรงนกคงเปนการเรมตนของทศนะคตพนฐานวาการทำางานเปนทมคอตองยอมรบในคนอนๆยอมรบวาเขารเขาเชยวชาญเขามประสบการณในสาขาของเขา ประสบการณทสำาคญตอมากคอตอนททำางานประสานระหวางศนยวชาการเขตตางๆของกระทรวงสาธารณสขมทงศนยเขตของกรมอนามยกรมควบคมโรคกรมสขภาพจตกรมการแพทยทกคนตองทำางานกบจงหวด และทกคนกรสกวามนซำาซอนกนนาจะมาทำางานดวยกนแตจะทำาอะไรละเรมตนกวางแผนไปจงหวดดวยกนจงหวดไมตองรบเขตหลายครงเดนทางไปดวยกนมนกประหยดและไมเหงาไดคยกนไปแตไปถงกตางคนตางทำาไปคยกบฝายตางๆของจงหวดทเกยวของบางทคนจากศนยเขตหลายคนไปรมคยกบคนคนเดยวทำาไปทำามากรสกวามนไมคอยเขาทาเลยตองมานงปรบกนอย

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร20

Page 23: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

อกหลายตลบจนในทสดจงมาชวยกนคดถงวธการทำางานทตองรวมงานใหมนเปนเนอเดยวกนใหไดคอทำางานนแลวมนแกไขปญหาไดหมดทงปญหาสขภาพทกรมอนามยรบผดชอบปญหาทกรมควคมโรครบผดชอบและปญหาทกรมอนๆรบผดชอบ ในทสดเราคดไดวาตองทำางานททำาใหคนทมสขภาพดๆยงไมเปนโรคอะไรเลยคงมสขภาพดอยางนนไปเรอยๆมนกมกจกรรมหลายๆอยางททำารวมกนเปนอนหนงอนเดยวไดตอนทำาเรมแรกพวามนกยากนะเพราะเรามาจากตางวฒนธรรมองคกร(ตางกรมแมจะอยในกระทรวงเดยวกน)และมาจากหลากหลายวชาชพ ทำางานนตอนแรกๆพยงรสกวามนเสยเวลามากคดกนไปคนละทางสองทางความทพนฐานทฝกฝนมามนตางกนทำาเองไปทงหมดกจบแลวไมตองสหวชาชพใหมนยงยากแตกพยายามทำาตอไปเพราะอยากรวามนจะออกมาอยางไรในทสดผลงานมนกออกแลวออกมาดดวยแตทงนทงนนทกคนตองมารวมกนคดยอมรบซงกนและกนตองใชเวลาเพอปรบตวกนอยพอสมควรทเดยวแตพอสำาเรจกรสกงานสบายขนเยอะงานออกมาดผลงานกดแลวมคนชวยทำากนหลายคนไมหนกมากมปญหาเกดขนกชวยกนคดชวยกนแกไขไมโดดเดยวอกตอ ทนมาถงประสบการณทำางานกบชมชนถาถามถงประสบการณนพวาคนทพยอมรบใหเปนครในเรองนกคอลงไล(ชายสงอายทหมอแอดเคยพบทศนยเมอหลายปกอน ตอนนลงไลเสยชวตไปหลายปแลว)พวาปจจยททำาใหพเปดใจยอมรบลงไลคงมหลายประการประการแรกคอลงไลอายมาก มประสบการณหลากหลายมาก(วฒนธรรมไทยสอนใหเราเคารพผอาวโส) สอง งานททำากบลงไลคองานแกไขปญหาฟนตกกระทสาเหตมาจากการบรโภคนำาทม ฟลออไรดสง แตผลเสยตอสขภาพมาปรากฏแหงแรกทฟน นำาบรโภคทวามนปนเปอนฟลออไรดทมาจากธรรมชาตและชาวบานเขากใชดมกนกนมาแตไหนแตไรเปนสบๆปกวาจะเกดโรคพอพดเรองจดการนำาหมอฟนกงงเปนไกตาแตกเลย และตองยอมรบโดยปรยายวาเราไมรเรองเหลานเลยคดแกไขปญหามนกเลยทอๆ(แบบหมอฟน)พอลงไลเขามามบทบาทชวยเหลอชมชนของแกเองกตองยกนวใหวามนไมทอเลยจรงๆลงไลเขาใจบรบทของชมชนของแกดมาก (เพราะแกเปนคนในชมชนนนเอง)ผลงานทนาประทบใจกคอการออกแบบเครองกรองนำาทกรองฟลออไรดไดลงไลเขาใจรสนยมของชาวบานด เครองกรองฟลออไรดของลงไลจงไมใชทอพวซทอๆแบบของหมอฟนแตมนเปนสเงนสทองเพยงแคเอาสเงนสทองไปพนดานนอกเทานนถาภาษาเดยวนเขากเรยกvalueaddedพอมนม valueแลวลงไลกทำาขายลงไลรดวาจะขายสกเครองละเทาไรจงจะเหมาะแพงไปกไมมใครซอถกไปกไมมคาและเครองกรองลงไล ยงมหลกฐานทางวทยาศาสตรรบรองอกนะวากรองฟลออไรดได กลงไลเอาผลการตรวจนำาทศนยตรวจใหแนบไปกบการขายเครองดวย

ตอมาเมอชาวบานพบปญหาเรองเครองกรองดวาเครองกรองจะไปไมรอดในระยะยาวลงไลกนำาชมชนคดเรองนนเรองนอกเยอะแยะมทางออกใหมๆ ทเรากไมคาดคดและถาใหเราคดหรอตอใหเอาคนจบป.เอกทไหนมาคดกคดไมออกพรบรองและพอเราเหนแบบนเรากปงเลยวาชาวบานเขาแกไขปญหาของเขาไดดเราไมตองไปเหนอยคดแทนเขาใหขอมลเรองปญหาและสาเหตปญหาของเขาใหชดๆเขากไปตอเองไดแลวเรากเลนบทบาทของเราไปคอบทของการใหขอมลดานวชาการ ตงแตทำางานแบบนมาพกรสกสบายขนเยอะเลย งานมนกขยายออกไปไดเรอยๆเรากไมเหนอยอาจใชเวลาสกนดแตพอชมชนจบหลกไดแลวมนกพฒนาของมนตอไปไดเรอยๆพวาแคเราเชอมนในศกยภาพของมนษยเทานนงานเครอขายกไปไดสวยแลว เลามาเสยยดยาวยงไปไมถงทำางานกบสหวชาชพทเกรนไวตอนหวเรองเลยเอาไวถาหมอแอดสนใจอยากรกจะเลาตอใหฟงในฉบบหนา เกรนหนงตวอยางไวหนอยวาททำางานกบวศวะนะไมใชคนไทยนะเปนชาวตางชาตและแถมเปนผเชยวชาญระดบโลกเสยอกเรองราวจะสนกแคไหนใหหมอแอดถามมากอนแลวจะเลาใหฟงสรปนะคะวาการทำางานเปนสหวชาชพและเครอขายนมนตองเรมจากแนวคดของเรากอนแนวคดวาเราทำางานคนเดยวไมได มคนทรเรองตางๆในสาขาวชาของเขาซงเราไมเคยเรยนมา เราตองใหการยอมรบในจดนการทำางานจงจะไปตอไดนอกจากนในระยะเรมแรกคงตองใชความอดทนเพอปรบความคดใหคลายคลงกน เหนเปาหมายในการทำางานรวมกน และอกประเดนทสำาคญกคอตองไวใจกนใหเกยรตซงกนและกน

ขอบคณทถามมานะคะพเจน

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร21

Page 24: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

กระทรวงสาธารณสขนมอะไรใหเราแปลกใจปนฮาตลอดเลยครบอาจเคองถงสสส.ครบตงแต“จนเครยดกนเหลา”ตงใจวาจะใหลดการกนเหลากลบกลายเปนคำาฮตเพอชวนกนไปกนเหลาเหนหนาใครเครยดๆเดนมากจะมคนตะโกนถามไปวา“คณจนไหมเครยดไหมปะกนเหลา”ผลทไดหนามอเปนหลงมอเลยครบ555+ ตอมากบ “ใหเหลาเทากบแชง” เเตผมขอขาม “งานบญปลอดเหลา”ครบ เพราะอนนมนไดผล ใหเหลาเทากบแชง อกแลวครบ ในงานตางๆพอใหเหลาราคาตำากวา500บาทกโดนวาเลยครบวาแชงกนหรอลองเอาตระกลlabelไปใหสครบแลวหากเปนgreengoldหรอสดๆกบblueไมมใครวาแชงหรอกครบ555+โลกนทนเปลยนไปแลวครบ ลาสดกบยาแลกไขไมรวาคดมาไดอยางไรครบเพราะมนทำาใหการรบบรจาคยากลายเปนหมนไปเลยจากทมยาเหลอกเอามาคนโรงพยาบาลหรออนามยไมไดไมเสยอะไรมนกจบครบพอเอาไขมาเปนปจจยเพอสรางเงอนไขในการแลกเปลยนแลวคราวหนากตองมากกวาหรอเทากบเทานนครบ มเสยงสะทอนเบาๆมาวากระทรวงเอาฮาอกแลวยากยาเราใหกใหฟรเอามาคนยงไดไขไปกนอก555+รออก5ปมยาแลกรถคนแรกแนๆแคทกวนนคนไขมาอนามยกชเอายาแลวครบไมไดตงใจมาบอกอาการนะครบมาบอกเลยวาอยากไดยาแกปวดเมดสชมพอยากไดยาแกอกเสบแคปซลเหลองดำาวาจะทำาใหเหมอน7-11ซกครงครบคอเอาตะกรามาวางไวทประตอนามยเลยใครมากหยบตะกราไปเลอกเอายาจนพอใจแลวกเอามาใหเจาหนาทเขยนลงOPDCardแบบนนาจะตรงกบคำาวา“บรการเปนกนเองครบ” ออกนอกเรองไปไกลครบ กลบมาท ไขกนตอ ผมเชอเลยวา เจาหนาท กวาครงของประเทศรเรองนชากวาประชาชนคงตอง งงกนแนๆเมอวนหนงคนไขเดนเขามาถามเรองไขกเขาประกาศออกสอขนาดนนโชวหนาโชวตาขนาดนนออแตงบประมาณทไดมานสครบฮาอกแลวทผมอยเนยได400กวาบาทไดไข3แผงบางจงหวด300นะครบไดไขไมกฟองเทยบกบเอาเงนไปทำาสอครบผมวาจะเสยคาใชจายมากกวาเอามาซอไขอก ทกลาวมาทงหมดผมไมไดวาไมดหรอทำาไมถกนะครบอะไรทมนดตอสขภาพประชาชนผมกเหนดวยหมดนนละครบแตทเอา มาเขยนเพราะผมชอบความคดของคนคดโครงการเหลานไมรเขาจะรบสมครหรอไมผมจะไดไปสมครดครบ555+เผอจะไดคดอะไรแปลกๆออกมาบาง

Jay-acผมจะทำางานเพอชาตเพอนประชาชนและเพอในหลวง[email protected]

ยาแลกไข

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร22

Page 25: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

ไมวากระทรวงฯเคาจะแบงการทำางานเปนกลมอายเปน

กลมศนยเดกเลกเปนชนป.1หนมสาวโรงงานหรอชมรมผสง

อายแลวยงมกลมทชวยเปนปากเปนเสยงคอยเตอนวาอยาลม

คนพการคนไรสญชาต แรงงานตางดาว เดกเรรอนอก ไมวา

จะแบงแบบไหนไอคนทำางานกคอ“ก”นแหละ

เวลาผเขยนไปบรรยายหรอเสวนาทไหนเลยจะบอกคน

ทำางานวาหองฟนจะมาทำาเองหมดมนไมไดหรอกนอกจากจะ

ไมไหวมนจะหมดแรงเอางายๆแลวมนยงไมไดเปนการใหสง

ทดทสดกบประชาชนทเรามหนาทรบผดชอบดแลดวย เพราะ

ฉะนนการทำางานแบบสหวชาชพทเลศๆมนจงเปนทางออกทถง

แมวาจะไมหมแตมนจะทำาใหสบายในภายหลงทงเราเองทงผ

ปวยและผทเราไมอยากใหปวย

ทนการทำางานแบบสหสาขานนมนมหลายระดบทงเลศ

และบานบาน

ฝรงเคาใชคำาวาสหสาขาแบบมลด(multidisciplinary)แยก

ออกจากกนกบคำาวาสหสาขาแบบอนเตอร(interdisciplinary)

แบบแรกนนคอหลายๆสาขามาทำางานดวยกนแบบไมเปนเนอ

ทมเดยวเชนหมอกบหมอฟนสงตอคนไขใหกนจบ…สวนแบบ

หลงนนมการวางเปาหมายวางแผนรวมกนทำางานดวยกนคย

กนตลอดเชนมcaseconferenceคยสรปเคสหรอคยทบทวน

ความกาวหนาทกอาทตยหรอทกเดอนเปนตนจะดแลคนไขคน

นกมทมดแลครบหนาทกคนรวาคนอนๆ ในทมทำาอะไรในชวง

เวลาหนง การทำางานดแลผปวยทโรงพยาบาลทตองใชความ

เชยวชาญแตละสาขาวชาชพความจะทำาใหไดถงระดบน

“อะไรๆกก”

จดประกายความคดโดย ทพญ.ดร.มทนา เกษตระทต

สวนแบบทไฮโซทสดฝรงใชคำาวา สหสาขาแบบกาวขาม

เสนแบง(transdisciplinary)เอาเปนวาใหนกถงชาวขามเพศไว

(transgender)จะแครในใจหรอแตงตวตามอยากหรอผาตด

มนเรมท“ใจ”มนขามเพศไปกอนแลว

เพราะฉะนนถาจะทำางานเปนทมแบบกาวขาม ใจมนตอง

มากอนเลยแลวทมททำาไดดคอทมรพสต.และทมเยยมบาน

รวมอสม.ไปดวยอสม.และหมอๆทรพสต.นแหละกาวขามมาก

ทำาแผล จายยา วดความดน ตรวจเบาหวานตรวจฟน สอน

แปรงฟนแจกทรายอะเบทสอนโยคะนำาแอโรบคทำาฮลาฮปคด

เมนอาหารสขภาพเลานทานใหเดกเลกหมกปยปลกสมนไพร

แลวยงมงานเอกสารกองโตอกทำาขามสาขาไดหมดจรงๆ รจก

ชอและประวตประชาชนทรบผดชอบอนนถาเปรยบเปรยกคง

ขามเพศแบบผาตดแลวทองไดดวยไปเลย

สวนหมอทโรงพยาบาลนนอยางทเขยนไปขางตนวาอยาก

ใหโก“อนเตอร”(interdisciplinary)เปนทมดแลรกษาผปวยกน

ใหมากๆเพราะแบบ“มลต”มนผวเผนบางทกบไอแคการสง

ปรกษา (consult) แทนทจะเขยนจม.ปรกษาหรอโทรไปคยให

เปนเรองเปนราวยงใชใหคนไขไปคยกบหมอประจำาตวเองเลยวา

จะถอนฟนหยดยาไดมยหมอเคากอยากรเหมอนกนวาจะถอน

ซยากงายใชเวลาเทาไหรรบไมรบแลวหมอจำานวนมากไมอาจ

รไดเลยวาหมอฟนมการหยดเลอดดวยgelfoamหรอsurgicel

แลวเยบปากแผลไดดวยนะตำาราทนตกรรมสมยใหมกบอกไว

วาไมตองหยดสลายลมเลอดถาเคารแบบน ถาเราคยกบเคา

มากขน เคากจะร ว า เคาไมตองเส ยงใหคนไขหยดยา

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร23

Page 26: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

ทมา:http://www.hent.org/transdisciplinary.htm

ไมรเลยวาปๆ นงคนไขไทยตายเพราะหยดยาทำาฟนไปมากนอยเทาไหรนแคเรองสงปรกษาซงเปนการทำางานสหสาขาแบบผวเผนทสดเราตองถามตวเองวาทำาไดดแลวรยง เราตองจบเขานงคยกนเลยวา จะทำาอะไรไปทำาไม ใครมหนาทอะไร โดยเฉพาะงานสรางเสรมสขภาพ…ปจจยเสยงรวมเรากตวเดยวกนนำาตาลแอลกอฮอล ยาสบความเครยดและอนๆ เชน ความจนความเหลอมลำาในสงคม…. เพราะฉะนนสหสาขาจรงๆไมใชแคทมสาธารณสขเทานนยงตองรวมกบทมงานบรการทางสงคมกบองคการบรหารสวนทองถนดวยตอนทำาวจยป. เอกผเขยนไดเขาไปศกษาการทำางานเปนทม สหสาขาทดแลผสงอายในบานพกคน ชราหรอในหอผปวย ระยะยาวของโรงพยาบาลสงทไดเรยนรชดแจงคอเคลดลบการเกดทมไมไดมาจากการอบรมการจางบรษทมาทำากจกรรมสรางทม ไมไดมาจากการเขาหาการเชงวชาการใหความรวาอกฝายตองการใหอกฝายทำาอะไรให…แตมนไดมากจากการทผบรหารสรางพนทใหคนมาเจอกนแบบไมเปนทางการ ใหสงสรรคผอนคลายไมวาจะเปนบารบควปงยางทกฤดรอนทสนามหญาขางรพ.หรอการจดหองพกกนกาแฟหองดทวเวลาถายทอดกฬาหรอรายการสำาคญทรวมใหคนตางแผนกมาใชรวมกนมนเกดจากความสมพนธพวกนทจะทำาใหคนคยกนได โครงสรางโรงพยาบาลเมองไทยมนเอออยแลว…ตกเยน

ออกกำาลงกายดวยกนเทยงกไปหาขาวกนทเดยวกน ตราบใดทเราไมหมกตวอยแตในหองฟง เรานาจะทำางานสหสาขาไดงายกวาคนทแคนาดามาก ปจจยตอไปทสำาคญมากคอคนทฝรงเรยกวา “แชมเปยนเรองสขภาพชองปาก” จะตองมพยาบาลหรอหมอ หรอ นกกายภาพนกโภชนาการหรอสาขาใดกไดทเคา“อน”กบเรองสขภาพชองปาก...โดยมาจะเปนของเคาเองจากประสบการณสวนตวของเคาและครอบครวหรอสงทเคาเหนเคาเจอในการทำางานเราตองหาคนคนนใหเจอหาเจอแลวจบไวทำางานดวยใหอยหมดไมวาเคาจะเปนใครสาขาไหนเรมทเคาหาพวกแลวคอยๆสานตอ สวนลกษณะการทำางานเรามองเปนหมบาน เปนตำาบลนแหละดแลวในหนงหมบานหรอตำาบลจะมคนทกกลมอายทกชน กลมนอย(พการไรญาตขาดมตรไรสญชาตฯลฯ)ไมวากระทรวงฯหรอNGOหรอใครจะแบงกลมการทำางานแบบไหนไอเรากตองดแลเปนหลงคาเรอนเขาใหถงทำางานจากแฟมครอบครวใหไดเขาใจลลาชวตวถชวตทเคาใชชวตเคากนเคาคดจากททเคาอย ไมงนงานสรางเสรมสขภาพไมมทางทำาไดเปนองครวมเราตอง“trans”คอตองกาวขามกรอบการแบงจากภายนอกใหไดแลวคณจะเปน “ไท”ทำางานแบบทนตภธรไดโดยไมรสกวาโดนขงดวยกำาแพงลวง

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร24

Page 27: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

สมครสมาชกเพอรบวารสารทนตภธร เปลยนทอยรบวารสารทนตภธร [email protected]

เปนสมาชกแตไมไดรบวารสารทนตภธร ตดตอดวน https://www.facebook.com/ruraldentmagazine

Page 28: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

การปรบคาตอบแทน P4P หรอการจายคาตอบแทนตามผลการปฎบตงานนนในวนท12มถนายนมการประชมและทานรองปลดทานมาแจงวาทานปลดตงใจจะเซนประกาศP4Pใหมผลวนท1กรกฎาคมซงเรองเมอประกาศนออกแลวรพท.รพศ.จะมเวลาดำาเนนการอก3เดอน(หากดำาเนนการยงไมเขาท สามารถจายเงนตามมาตรา 7 ไดอย แตหากเกนสามเดอนไปแลวรพ.จะเดอดรอนเพราะมาตรา 7 กจายไมได และไมมระเบยบใดทจะเอามาจายเงนทเคยจายกนไปแลวได)ประกาศนมคมอประกอบคอประกาศใหดำาเนนการสอดคลองกบคมอซงมความหนา170แผนสวนทนตกรรมเราม2versionมversionรพศและversionรพช.ขอแนะนำาวาหากตองดำาเนนการในชวงแรกขอใหแบงเงนแยกตามฝายและนำาเกณฑP4Pมาวดกนในฝายอยางเรมจากการคลกเงนทงโรงพยาบาลและใชเกณฑกลางนะคะเพราะทนตฯจะเสยเปรยบฝายอนๆมาก คาทงานเราเปนงานหตถการไมสามารถ’รบไมอน’ไดพธรณนทรรพศ.หาดใหญทานเปนผนำาเกณฑรพศ.แลไดทดลองใชการแลวนะคะ(เพอสงสยจะไดสอบถามพเขาตองชวยกนปรบตวใหทนคะ)เรองP4Pนจะมการเดนหนาประชม3ภาคชวงเดอนมย.-กคน)เพอกระจายความเขาใจและใหซกถาม

เรองกองทนทนตกรรมนน ฉบบทแลวทราบจากทานกตตวาป 2556อาจจะยบรวมไปแตตอนนมขาวใหม “ไมยบแนนอน”นอกจากนนในป2556 ยงจะมการแยกงบกองทนทนตกรรมออกมากจากงบสงเสรมสขภาพ โดยอ. วรตนหรออ.หนมผมสวนรวมในการออกแบบกองทนฝากกระซบพวกเราวา ขอใหชวยกนเกบขอมลและสงขอมลผลการทำางานใหดวย เพราะหลายจงหวดไมสงกนมาทำาใหตวชวดในชวงแรกไดไมถงรอยละ40แตหลงจากโทรเจรจา (และจดเทยนพรรษากน) ไปบางแลว ขอมลกกลบคนมาเพมขนและอยากใหทานสมาชกทมขอเสนอเกยวกบการทำางานการวดผลของกองทนเขาไปเสนอไดทFacebookของชมรมเรานะคะhttps://www.facebook.com/groups/ruraldent/ชมรมทนตภธรonline24ชวโมงคะ เรองเบยเลยงเหมาจายซงจะกลายเปนเบยเลยงไมยอมจายของหลายโรงพยาบาลนนดวยในปงบประมาณ2555สำานกงบไมไดตงงบไวเพอการนงบทไดรบในป2555เราใชไปจายคาตอบแทนป 2556และตอนนทราบวาสำานกงบตงงบขาขนไป3000ลานเพอนำามาจายทดแทนงบป 2555 (ตองมการแกไขระเบยบของสำานกงบเพอใหสามารถทำาได) หลายโรงพยาบาลอาจไดรบเงนไปแลวบางทไดรบเลยบางทเปนเงนยมหรอบางทเลนเกมสเศรษฐ(แจงแตยอดเงน)ขอเทจจรงกประมาณนละคะ

ขาวจากตวานนท โดย พแพร บางใหญ [email protected]

ฉบบนนาจะเปนฉบบแรกของนองใหมหลายทาน กขอแสดงความยนดในการททานมารวมเปนสวนหนงของระบบบรการสขภาพชองปากไทยนะคะ ชวงปสองปนบณฑตคสญญารนเพมผลตเพอแกปญหาความขาดแคลน (ทผลตทนตแพทยเพมปละ200)จบ สงผลใหการจดสรรสะดวกมากขน โรงพยาบาลแทบทกแหงมทนตแพทยอยางนอย 1 คน และสวนมากม อยางนอย2คนแลวในตอนนนบเปนเรองทนายนดมากๆคะ

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร26

Page 29: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

สำาหรบรายละเอยดเกยวกบP4Pทานสามารถหาอานไดทเวบกระทรวง->ปมE-report->(ซายลาง)คาตอบแทนพตส.->P4P(มมขวาบน) เรมเรยนแลวจาเรมเรยนแลวทนตา 2 ปหลกสตร “รองนทศนจดให” เทาททราบยอดการคดเดกเขาเรยนทะลเปาหมาย (สมาชกหลายคนคงแปลกใจ เพราะทงทCareerpathยงไมสดใสนก กยงมนกเรยนสนใจสมครเรยนกนมาก) โดยเฉพาะทางภาคอสานบางรายยอมสละสทธทนงเรยนปรญญาตรเพอมาเรยนทนตาภบาลเหตผลสวนหนงนาจะอยากทำางานทมนคงและไดอยใกลบานไมตกงานและมความมนคงในอาชพสวนภาคกลางโดยเฉพาะเขตปรมณฑลหานกเรยนสายวทย จบดวยGPอยางนอย2หาไดยากมากเพราะไปเรยนสาขาอนกนไปหมดแลว ในปแรกยงคงขลกขลกแตกนบวาเรมไดดสำาหรบขอจำากดและเงอนเวลาทมอย ในปแรกนทาทายวสส.ทงหลายมากวาตองเพมกำาลงผลตถงสองเทาแตยงรกษาคณภาพไดดงเดมนนจะทำากนไดอยางไร งานนทานนทศนทานใหความสำาคญมากตดตามทมวสส.ดวยตนเองอยางสมำาเสมออาจารยจากวสส.กตระเตรยมคมอการฝกงานอยและคาดวานาจะจะสามารถเตรยมพนทไดทนการสงนกเรยนไปฝกงานในปหนา เมอตองผลตแลวกตองชวยกนทำาใหไดดทสดคะ ความกาวหนาของทนตา ทเราดนดนเดนทางกนมา สามรอยลกยงดนดนกตอไปโดยในปนจะมการตงกรรมการเพอดแลกำาลงคนทนตบคคลากรทFocusททนตาภบาลโดยใหทานรองปลดทดแลสายกำาลงคนเปนประธานและเชญตวแทนจากทนตแพทยสภาสมาคมชมรมทนตแพทย สสจ. ทนตแพทยโรงพยาบาลกระทรวงสาธารณสข และทนตภธร สมาคม

ทนตาภบาล รวมทง ทนตแพทยสมาคมสมาคมทนตแพทยเอกชนไทย เขารวมเปนกรรมการ โดยมขอเสนอจากกรรมการวา ขอใหสญญากบวชาชพเราไดไหมวาเมอผลตทนตาสองป รนนแลวเสรจ ขอใหเลกผลตทนตา 2ปจรงๆ และหนไปเนนการพฒนาเพมเปน 4ป เพอปรบบทบาทมาทำางานเชงรกให มากขน ขอใหผใหญทำา MOU กบพวกเรา เพราะเรารอท จะดนเรองความกาวหนาและปรบบทบาททนตากนมานานแลว) เรอง ICD 10 Tmนน หลายโรงพยาบาลแกไขแลวเมอตรวจดวยโปรแกรมตรวของสปสช ไมผาน แตหากสงขอมลใหสปสชไปตรวจเองถงจะผานหมด ยงไงกขอใหทานๆยนยนใช ICD 10 ใหมลาสดกนนะคะ เราตองพยายามใช”ภาษาเดยวกน”ในการเรยกหตถการทงหลายของเรากอน อกหนอยเมอสงขอมล 18แฟม 41แฟมหรอกแฟมเขามาหากเราทกคนใชภาเดยวกนในการเรยกหตถการเดยวกนแลว สวนกลางนาจะสามารถจบรายงานเองจากกอนขอมลทเราสง จะไดหมดสมยจดๆขดๆกนเสยทเอาเวลาทมคาไปทำาใหประชาชนสขภาพดดกวามานงจดขดแจงนบมากมาย(แตระหวางการเดนทางเพอใหบรรลเปาประสงคนน ทานกตองอดทนนะคะทงเขยนแลวคย คยแลวกคยอกนนแหละ จนมนใจวาไดทกรายงานตอบทกระดบจงหวดอำาเภอกระทรวงครฯ คาตอบแทนฟนเทยม สปสช. ทไดรบ 4,400 บาท ตอcompletedentureกนมาระยะหนงตอนนคณหมออรรถพร เรมขยบจะเรยกประชมเพอปรบอตราแลว กหวงวาจะชวยกนทำาใหไดคาตอบแทนทพอฟดพอเหวยงกบ unit cost ทรวมคาแรงแลว (ชวงหลงนคาแรงขนมาก เราตองขอขนกะเขามง)และจะชวยใหบางแหงสามารถเกณฑเอกชนมาชวยทำาฟนเทยมกนไปไดบางคะแลวจะรายงานคะวาไดเทาไรยงไง

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร27

Page 30: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

พแพรคนโต(ตวไมใหญ)แหงบางใหญบอกใหผมชวยเขยนถงกองทนทนตกรรม ตอนแรกผมปฏเสธไปดวยเหตวาการมหรอไมมของกองทนทนตกรรมไมมผลอยางมนยสำาคญตอการทำางานของผม เพราะทโรงพยาบาลผมวฒนธรรมการทำางานคอไมวาไดเงนมาจากแหลงไหนกใหเอามารวมพลไวทเงนบำารงกอนแลวหากฝายไหนหนวยงานใดจะใชเงนกตองมาเสนอdefenseตอคณะกรรมการฯซงแนนอนประกอบดวยขาใหญบกเบมของโรงพยาบาลและตองตอบใหไดวากจกรรมทตองการใชเงนนนตอบสนองตอทศทางการพฒนา หรอยทธศาสตรของโรงพยาบาลอยางไรแตถงเวลาจะขอจรงๆกไมไดถงกบยงยากซบซอนเพยงแตหากเราแสดงวาเราอยากทำาสงใดดวยเหตอนใดมผลดกบชาวบานทเราดแลอยางไรสวนมากกไดตงคมาทำางาน เพยงแตหากเปนคาตอบแทน กจะมกรอบของโรงพยาบาลทจดวางไวเพอกนความเหลอมลำาระหวางหนวยงานหรอหากจะไปทำาโครงการเฟอๆเชนซอของไปไลแจกชาวบานหรอดงานหนอยๆเทยวเยอะๆแบบนนคณะกรรมการขาใหญฯทวากคงไมเหนดดวยแมผมจะรสกอยากๆ เอาตงคทวาพาลกนองไปลองเรอสำาราญแถวทะเลอนดามนบางแตกไดแตขมจต...หามใจไวสรปวาผมกทำางานตามจงหวะกาวของตวเองงบประมาณกมใหใชตามสมควรไมเฟอหรอขาดแคลนทงกอนหรอหลงมกองทนทนตกรรม แตสดทายผมกจำายอมเขยนใหพแพรดวยพแกยนยนคงอยากฟงแนวคดเพยนๆของคนชายขอบกระมง ถาจะขยายแนวคดทวาผมถอหลกยดวา “ทำาอยางไรกได ใหคนอำาเภอผมมสขภาพชองปากทด”และไมวากองทนหรอจะหนวยงานใดๆเหนอไปจากผมกนาจะรบกบหลกยดนไดเพราะมนฟงแลวออกจะดด(ไหม)และกจกรรมหรอนโยบายใดๆทขดแยงหรอบนทอนใหการใชทรพยากรเบยงเบนไปจากหลกยดน (เชน วเคราะหโดยหลก cost – effectiveแลวมนมอยางอนคมคาและนาทำากวา) ผมกขออนญาตทจะจดมนเปนลำาดบความสำาคญทายๆหรอจะใชคำาวา”เพกเฉย”กอาจจะพอไดในบางเรอง...อยาใหยกตวอยางเลยจะโกรธกนเปลาๆ

การจะรวาชาวบานในดแลเรามสขภาพชองปากดหรอไมกควรมขอมลสภาวะทนตสขภาพทเชอถอไดพรอมใชและถกเอามาใชคดวเคราะหดแนวโนม(trend)ผมชอบคำาวา“แนวโนม”มากมนนาดกวามาตรฐานเปาหมายทตงไวเปนไหนๆเพราะบางทดเปาแลวทำาอะไรไมไดไดแตนงเครยดเลนไปวนๆเชนcariesfree3ขวบผมเกบขอมล 4-5ป (เกบจากเดกทกคน ไมไดสม) กพอเหนแนวโนมวามนดขนเพราะเราใสกจกรรมเขาไปพอสมควรมนเคยตำาเตยแถว10กวาๆจนมารอยละ30หนอยๆอยางนผมกควรพอใจhappyมความสขและทำางานหนกตอไปเพอใหเดกกลมนฟนดขนโดยไมตองไปนงเครยดวามนยงตำากวาเปาประเทศทรอยละ40หรอเดก12ปcariesfreeสกรอยละ60กวาๆDMFT0.8อนนกพอบอกไดวาฟนเดกประถมฯ เรานาจะบรรลเปาแลว(มง) แตเรากยงตองทำางานตอถาเราไมเนนกลมนแลว เรากไมควรปลอยมนหลนจากมอทนท แตควรตงมาตรฐานการทำางานของเราไว(ประกนคณภาพ-QAqualityassurance) เพอเปนลม ไมใหมนแยลง...ครบ ถาเราทำางานแบบจบจดหลกลอยสมาธสนตามบญชาการตอใครมากมายบนหวเราอยตลอดเวลาโดยไมพจารณาแยกแยะสดทายเราอาจจะไมไดอะไรเปนชนเปนอนตดไมตดมอไวเลย การใหชาวบานทเราดแลมสขภาพชองปากทดคนเทหๆ เขามกพดกนวาเนนเชงรกเขาไวอยาไปตงรบมากคำาพดเทหๆแบบนใครกพดไดบางทพวกทวากไมไดรบรtreatmentneedของชาวบานทมนมมากซอนอยเปนฐานใหญของภเขานำาแขงลองประเมนเลนๆแคจากการทจำากดควบรการในสถานบรการ(สวนใหญ...หรอเปลาไมร) คนทมาชาจบควทำาฟนไมไดเสยท มมากมหาศาลแคไหนทงประเทศในแตละวน (คนไขน needแลวแสดงออกวา needคนทเขาไมแสดงออกกยงมอก) การจดบรการจงควรจดใหอยางนอยใหเตมกำาลงของทรพยากรทมอย (เพมผลตภาพproductivity และประสทธภาพของระบบ)หรอบางทการเตมทรพยากรบางอยางเขาไปแลวทำาใหเราใหบรการมากขน(โดยประเมนวาสงทเตมเขาไปคมกบสงดๆทจะเกดขนคอมmarginalproductมากพอ)กอาจตองทำา(ดกวากอดเงนบำารงเลนๆหลายสบลานบานของบางโรงพยาบาล...

เรองเลาจากภองลง :เกยว/ไมเกยว

กบกองทนทนตกรรมหมอฟนไทดาน

[email protected]

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร28

Page 31: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

ไวใหอตราเงนเฟอกรอนคาของเงนเลน)เชนผมใชเจาหนาทตอนรบ1คนอยทจดรบคนไขของฝายนองจบม.6จางไมกพนทำาหนาทรบคนไขทำาบตรScreenจปาถะแทนทจะใชพทนตาฯเรากใหพเขาไปทำางานทเหมาะและคมกบศกยภาพเขามากกวาหรอ การมคนขบรถประจำาฝายทำาใหการออกหนวยเรามประสทธภาพ เพราะขบรถจดการเดก เปนผชวยฯในคนเดยวสะดวกใชงานไมตองรอคนขบรถสลบสบเปลยนหนาเขามาแลวแทบไมชวยเราทำาอะไรเลย...นงเตะจยอยางเดยว นอกจากตองเตมอะไรเขาไปบางทการจดการบางอยางภายใตทรพยากรทมปรบระบบใหดขนบางทเรากจะจดบรการไดทงมากและดขน องคประกอบสำาคญบางอยางกตองจดการใหเออตอ “การเขาถงบรการ” (คำาน เปนคำาหวานของสปสช. เจาของเงนกองทนฯเขาชอบฟงแนๆ)องคประกอบทวาหลายทขาดแมมบคลากรมากมายแตไมสามารถทำาใหทนตบคลากรทำางานไดเตมกำาลงความสามารถนนคอตกหองหรอสถานทใหบรการทนตกรรมรวมทงยนตทพรอมใชไมงอแงสามวนดสวนไขถาเปนไปไดหากไมทำาแคกลบไปตอวาสถาปนกกระทรวงฯทชอบออกแบบหองเราใหคบแคบอดอด กคงพงหลกตนแลเปนทพงแหงตนหาเงนบรจาคหรอหากมากเงนบำารงกเจยดมาทำาหองฟนใหมสก 2-3 ลานจะเปนการดมากครบผมวา ชวงนเปนกระแสเลยครบทจงหวดผมกทำาทาๆอยหลายททกำาลงวาดแบบหองฟนใหมกนอยางขยนขนแขงและการทำาตกใหมทงทใหรววมาตรฐานทเกยวของใหเรยบรอยเสรจสรรพอยาใหพลาดการระบายอากาศความหนาของหองx-rayการแยกโซนวางเครองมอสะอาด-สกปรกฯอยาใหพลาดไมงนกลบมาแกทหลงมนยากทำาใหเสยเงนเสยเวลาและอาจโดนดาวาโงใหเจบใจเลนสวนการคำานวณจำานวนยนตใหเพยงพอหากยงไมมปญญาซอยนตเพมกเผอทไวหนอย ท โรงพยาบาลผมคำานวณไว1ยนตตอประชากร1หมนจดไป5ตวเพมจาก3ตวตอนอยตกเกาสดทาย...กไมพออยด โรงพยาบาลไหนมออกหนวยบอยๆ (ทรพ.ผมออกทกวน)การมรถเปนของตวเองกจะชวยใหเราทำางานไดอยางเตมทและสะดวกมทงรถทงคนขบทฝายมรถมา17 ปแลว มนลดความนาเบอของ

การนงขอรถแยงรถแยงคนขบไปไดเยอะเลยชวงปดเทอมไมไดออกทกวน มวนวาง คนขบรถของเรากแปลงกายกลบมาเปนผชวยในฝายฯใชไดสารพดหนาท ดวยเหตผลทวาผมเลยพาลไมไดสนใจวากองทนฯเขาตองการอะไร(กนแน)แตดวยแมเขาคอสปสช.กคงเดาไดไมยากอยางนอยแนๆเขาตองการการเขาถงบรการทนตกรรม สวนกลมเปาหมายเชงรก(ซงมนนาจะรบ-รกไปดวยกนเพราะงานชองปากมนแยกกนยาก) กควรเอาขอมลสขภาพชองปากมาดเดกประถมฯอยางไรเสยกไมควรทงและควรจะเนนทงหมดมากไปกวาชนใดชนหนงหากคดอะไรไมออกเดกทฟนแทผแลวกควรไดรบการรกษาและชวยกนตอบโจทยใหไดวาทำาอยางไร ฟนเดกประถมฯเหลานถงไมผเพมสวนกลมเปาหมายอนๆกควรวางกรอบใหชดวาจะรกแคไหนจะรบอยางไร เรามทรพยากรจำากด การ focus กบสงสำาคญๆนนจำาเปนมากกวาเราจะใชทรพยากรเปลาเปลองอยางเบยหวแตกหลก80/20ของParetoPrincipleควรคดถงและคนหาใหเจอวาอะไรคอ20%สำาคญๆทวา หนงในสงทสำาคญทสดคอ“ทม”(คนสำาราญงานสำาเรจ)เรามศกยภาพเพยงพอหรอยงตอการสรางทมทฮกเหมปราดเปรยวสงานหรออยางนอยกไมสรางปญหาใหแกกนและกนมากเกนไปการใชงบประมาณทเพยงพอตอการพฒนาทงหวหนาทมทไปดแลทมหรอการสรางทมดวยวธทเหมาะทควรกควรพจาณาเปนสงแรกๆ สงทงหลายทงปวงทเลาสกนฟงพอสงเขปมนกถกเขยนไวหมดแลวในมาตรฐานอยางHAทเราๆนๆกใชกนอยเพยงแตเราจะเอาจะเนนอะไรกอน-หลงแคนนเพราะถาอยากไดใหดทงหมดแบบดวนไดคงไมใชเรองงายๆ อกอยางทอยากฝากตว body ของกองทนฯ เอง ผมวา การบรหารจดการตดตามวเคราะหประเมนฯใหคลองแคลวจรงจงอยางเขาอกเขาใจอาจจำาเปนตองมมอดๆทactiveไวคอยดภาพรวมตรงกลางสก2-3คนการจดการสอสารภายในทนตบคลากรกนเองกตองเลอก-ประเมนใหดวาเรองใดจะใชชองทางใด(เชนผานสปสช.เขต/ศนยเขตฯ/สสจ.หรอตรงสCUPโดยตรง)ใหเกดการรบรสงสดและนำาไปสการปฏบตจรง ครบกองทนฯของเราไดออกเดนทางมาแลวและเราคงตองเดนตอไป...ไปสสงทดกวา สวนเรองเลาของผมตรงนหากไมเกยวกนสกนดกบกองทน ทนตกรรมกถอเสยวาเปนบทพรำาพรรณนาของทนตแพทยชายขอบ

คนหนงกแลวกนครบ

ขอบคณภาพประกอบจากทพญ.มยรฉตรฉายอรณรพช.ภาชจ.พระนครศรอยธยา

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร29

Page 32: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

หลงจากกระทรวงสาธารณสขจดทำาโครงการผลตทนตา ภบาล เพอปฏบตงานในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลเปนกรณเรงดวนจำานวน3,200คนระหวางป2555-2556ผลตปละ1,600คนใชงบประมาณจากสำานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตปละ30ลานบาทโดยในปแรกเรยนทวสส.และปท2ออกฝกคลนกตามโรงพยาบาลสงกดของกระทรวงสาธารณสขทใหเปนหนวยรวมผลต(CUP)รนแรกประมาณ1,600คนทวประเทศโดยจำานวนรายวชาทตองชวยสอนทงหมด6-7รายวชาคดเปน14-16หนวยกตหากคดงายๆเฉลยสอนนกศกษาทนตาภบาลโรงพยาบาลละ2คนและโรงพยาบาลใช1unitจะตองมโรงพยาบาลประมาณ800แหงมทนตแพทยอยางนอย800คน(ซงเปนไปไดนอยทแตละโรงพยาบาลจะใหทนตแพทยแค1คนคมสอน)ตองเกยวของกบการผลตนกศกษาทนตาภบาลครงนประมาณ6เดอนตอปซงตองมผลกระทบในการจดบรการทนตกรรมซงเปนภารกจหลกของโรงพยาบาลอยางแนนอน ตองบอกวาตอนแรกทไดยนขาวโครงการนดใจมากและเหนดวยอยางยงทจะมเพราะเปนทรกนในวงกวางวาทนตาภบาลเปนตำาแหนงทขาดแคลนจรงๆหากดอตราการผลตไดแตละปทผลตออกมาโอกาสทอำาเภอเลกๆหางไกลจะไดรบจดสรรทนตาภบาลใหเพยงพอคงเปนไปไดยากเมอคดตามสดสวนรพ.สต.หรอประชากรกตาม จะพบวาอำาเภอใหญๆ จะขาดแคลนกวาเสมอ จงดใจ ย ง น ก ท เ ร า จ ะม โ อ ก า ส ไ ด ร บ ท น ต า ภ บ า ล เ พ ม ใ น อ ก2 ปขางหนา และเปนเดกจากพนท เราเองอกตางหาก จงยนดท จะ ชวย รวมผลตอย าง เตมทแต เ ร าก ม ข อ ก ง วลว า เ ราในฐานะทนตแพทยท ปฏบต ง านกระทรวงสาธารณสข ไดรบมอบหมายหนาทใหบรการคนไขใหเตม

ความสามารถ ถกตอง ปลอดภยตามมาตรฐานวชาชพ โดยทผานมาไมไดมหนาทสอนนกศกษา หรอถาหากสอนกเปนการฝกงานในชมชนไมไดสอนการใหบรการทนตกรรมมากอน เกดคำาถามขนมาวา 1.หากใหเราสอนนกศกษาทนตาภบาลในการปฏบตคลนกในการใหบรการคนไข มกฎหมายขอใดรบรองการสอนของเราหรอไม (มผรอธบายวาอาจารยในมหาวทยาลยทผลตนกศกษาทนตแพทยไดมกฏหมายรบรองเพราะเปนสถาบนการศกษาสงกดกระทรวงศกษาธการซงมหนาทฝกใหความรโดยตรง) 2. สวนของสทธผปวย ทจะใหนกศกษาทนตาภบาลฝกปฏบตคลนก(ถงแมหลายๆคนจะอางวาใหปฏบตกบเดกนกเรยนกตาม)ควรจะดำาเนนการอยางไรเพราะคนไขทเดนมารกษาในโรงพยาบาลคงคาดหมายวาจะไดรบการบรการทนตกรรมจากบคคลทมมาตรฐานเชอถอได 3.หากมขอผดพลาดเกดขนในขณะทนกศกษาปฏบตงานกบคนไข แลวมกรณรองเรยนหรอฟองรองเกดขนคนไขจะสามารถฟองเอาผดกบใคร ใครเปนผรบผดชอบ ทนตแพทยผควบคม โรงพยาบาลทเกดเหตหรอกระทรวงสาธารณสข (มหนงสออะไรเปนลายลกษณอกษรหรอไม)

ขอกงวลนเปนแคเรองใหญๆ ทคดวาไมสามารถมทางออกจดการกนไดภายในจงหวดเทานน สวนปญหารายละเอยดปลก ยอยอนๆทอาจเกดขนพวกเรากยนดทจะรวมกนแกปญหาเพอใหสามารถผลตบคลากรออกมาอยางมคณภาพสามารถทำางานเปนทมทนตบคลากรทเราตองการตอไป

ความกงวลในการทจะเปนครนกเรยนทนตาภบาลรนผลตเรงดวน 3000 ตำาแหนง

ทพญ.พจนา พงษพานช โรงพยาบาลเวยงแกน จ.เชยงราย

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร30

Page 33: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

รายงานขาวจากโตะทประชมทนตแพทยสภา 9 สค.55 โดย ผศ. ดร.ทรงวฒ ตวงรตนพนธ จากทนตกรรมชมชน มหาวทยาลยเชยงใหม

ตามทผมไดนำาเรองความกงวลในการทจะเปนครนกเรยนทนตาภบาลรนผลตเรงดวน 3000ตำาแหนงทกงวลกนและมขอคำาถามตอการจดการเรยนการสอนนกเรยนทนตารนเรงรด 2ป(2555-2557)ผมจงไดตงเปนวาระเพอพจารณาในทประชมทนตแพทยสภาวนท9สค.55ทผานมาและไดตงประเดนใหกรรมการทนตแพทยสภาชวยกนหาคำาตอบหรอทางออกใหทนตแพทยในพนททมความกงวลตอสถานการณดงกลาว กอนอนผมพยายามบอกตอทประชมนวา ผมไมไดขดแยงหรอขดขวางนโยบายน ผมยนดใหความรวมมอ แตผมกงวลตอกระบวนการ(process)จงตองนำาประเดนนเขาวาระการประชมเพอชวยกนพจารณา 1. มกฎขอบงคบใดทนกเรยนทนตาภบาลสามารถทำางานกบชองปากคนไข ในทประชมและนายกทนตแพทยสภาไดแจงวา สบช.จะทำาคำาสงพเศษให รพช.ทเปนหนวยรวมสอนสามารถอนญาตใหนกศกษารกษาผปวยใน รพช.ไดภายใตการควบคมดแลของทนตแพทย 2. สทธผปวย ทางรพช.ตองแจงคนไขกอนใชไหม ทางโรงพยาบาลตองแจงผปวยใหรบทราบและยนยอมกอน เนองจาก รพช.ไมไดมความชดเจนเทาคณะทนต-แพทยศาสตรรพช.มกระบวนการสอนนกเรยนทนตาภบาลในพนทหรอหองฟนเดยวกบการใหบรการทนตกรรมปกตจงตองมการเตรยมพนทใหชดเจน 3. ถาเกดการฟองรอง ใครเปนผรบผดชอบ ทนตแพทยในรพช.ตองรบผดชอบ 4. หลกสตรการเรยนการสอนทใชสอนน ยงไมสอดรบกบบทบาททนตาภบาลทพงประสงคททางทนตแพทยสภาไดประกาศไว กรรมการหลายทานชแจงวา บทบาททนตาภบาลทพงประสงคททางทนตแพทยสภาไดประกาศไปแลว เปนบทบาทสำาหรบหลกสตรทนตาภบาล 4 ป แตในกรณนเปนการใชหลกสตร 2 ปทตามขอบงคบของกระทรวงสาธารณสขป 2539อยางไรกตามกมกรรมการอกหลายทานเหนแยงวา ถาหลกสตรทนตาภบาลทใชใน2 รนนม competencyมากกวาหลกสตร 4ป กยงทำาใหเกดความสบสนตอการผลตทนตาภบาล นอกจากน กรรมการอกหลายทานกเหนวา สถานการณเชนนควรพลกวกฤตใหเปนโอกาส เสนอตอผบรหารใหใชบทบาททนตาภบาลทพงประสงคททางทนตแพทยสภาไดประกาศ ทงน เปนบทบาท

สงเสรมปองกนและควบคมโรคในชองปากตามนโยบายของ กระทรวงสาธารณสขในการผลตเจาพนกงานทนตสาธารณสขหลกสตรพเศษ 2 รนน เพราะในหลกสตรททางสบช.เสนอตอทนตแพทยในพนทในทประชมรวมของสบช.กบทนตแพทยในวนท6-10ส.ค.55ม 1. งานวนจฉยโรคในชองปากและศลยกรรมประกอบดวยวนจฉยและวางแผนการรกษาผปวยเอกซเรยPeriapicalfilmและBitewingถอนฟนนำานมและถอนฟนแท(Localinfiltration)เยบแผลในชองปากลางแผล/ตดไหม 2. งานทนตกรรมปองกน ประกอบดวย ขดหนนำาลายเคลอบหลมรองฟนฟนกรามใหญฟนกรามนอยเคลอบฟลออไรดเจลหรอฟลออไรดวานชใหทนตสขศกษาฝกแปรงฟนและนดRecheck 3. งานทนตกรรมบรณะอดฟนClass IClass IIClass III ClassVPRRและขดamalgam

ทประชมไดใชเวลาการอภปรายรวม 2 ชวโมงมมตให 1. ทนตแพทยสภาทำาหนงสอถงปลดกระทรวงสาธารณสขและผอำานวยการสบช. เพอแจงใหทราลวา ทนตแพทยสภามความเหนวานโยบายการผลตทนตาภบาล 3,000คนในสองปนเปนนโยบายทด เพอจะใหมทนตบคลากรปฎบตงานใน รพสต.ตามนโยบายของรฐบาลทงนนโยบายดงกลาวเนนการสงเสรมปองกนและการควมคมโรคทนตแพทยสภาไดพจารณาแลวเหนวาหลกสตรททางสบช.ไดนำาเสนอตอทนตแพทยเพอใชในการฝกนกเรยนทนตาภบาลกลบใหความสำาคญกบทนตศลยกรรม(ถอนฟน)และการอดฟนดงนนเพอใหกระบวนการผลตทนตาภบาลเปนไปดวยดเหนสมควรทจะใชcompetencyของทนตภบาลททนตแพทยสภาประกาศ 2. ทนตแพทยสภาทำาหนงสอและสง competency ของ ทนตาภบาลททนตแพทยสภาไดประกาศไปแลวใหรบทราบ 3. ควรสงcompetency ของทนตภบาลททนตแพทยสภาไดประกาศใหทนตแพทยในกระทรวงสาธารณสขรบทราบเพอจะไดใชในการฝกอบรมนกเรยนทนตาภบาล ผมรบทราบมาวาสบช.ไดเชญผแทนทนตแพทยในจงหวดทจะรบสอนนกเรยนทนตาภบาลในปหนามาประชมเชงปฏบตการทกทม.วนท6-10ส.ค.55มทงเรองเนอหาวชาทจะสอนวธการสอนการออกขอสอบและการตดเกรดโดยมอบใหทนตแพทยในพนทดำาเนนการตงแตการสอนการออกขอสอบและการตดเกรดผมมความกงวลวาอาจจะเกดความไมเทาเทยมกนของการใหคะแนนในแตละพนทซงสงผลตอนกเรยนทงนผมมประสบการณตรงจากการฝกภาคสนามใหแกนกศกษาทนตแพทยมาแลวและเปนภาระทหนกมากสำาหรบทนตแพทย

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร31

Page 34: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

พตวง - ทพญ.อไรวรรณ อมรไชย ทนตแพทยจาก โรงพยาบาลเดชอดม ผเคยมประสบการณตรงในการฝกงานนกศกษาทนตาภบาล ไดใหความเหนไวอยางนารบฟง

ตอนCUP เคยฝกนกเรยนทน on topพนทตนเอง เมอป2546 กไดออกแบบรวมฝกตรวจงานคลนกใหนกศกษาทนตาภบาลดวยตอนนนเกณฑการฝกคอ ไดตรวจงานคลนกทรพช.สองเดอนโดยนกศกษาจะตองผานdiagและตรวจรกษาเชนอดฟนมาบาง (ประมาณ1-2 ซ) (แตงานถอนฟนทวสส.ไมคอยมเคสรพช.เตรยมรบไดเลย)พอบอกไดวาเปนความลำาบากของอาจารยทตองตรวจงานพอสมควรเพราะตองไปศกษามาตรฐานการตรวจวาจะใหคะแนนในใบRequirementกนอยางไรขนตอนทตรวจกละเอยดประมาณเดยวกบทอาจารยทนตแพทยตรวจพวกเรานนแหละแตทลำาบากมากคอเดกนกศกษาทนตาภบาลจะมทกษะการทำางานนอยกวาทเราคด (ทนตแพทยไดผานงานแลปและทำางานรายละเอยดมาเยอะกวา ทำาใหเวลาทำากบคนไขจะกอความเสยหายกบคนไขไมมาก)แตการตรวจนกศกษาทนตาภบาลอาจารยทนตแพทยตองเฝาระวงกนทเดยวคะเพราะเคยเจอวาcariesไมควรจะexposedpulpกexposedหรอcariesเลกๆพอเดนมาตรวจอกทกลายเปนlargecavityไปแลว แลวคนทตองแกไขกคออาจารยทนตแพทยนนแหละตรวจนกศกษา4คน กไดแกไขเกอบทกคน (จนอาจารยทนต-แพทยทตรวจบนวาทำางานเองยงจะงายกวา)ทสำาคญคอทนตแพทยทมาทำางานรพช.ไมคอยมใครอยากจะตรวจงานให นกศกษา ทนตาภบาลเพราะเขาไมไดเลอกทจะเปนอาจารยแบบทนตแพทย

ทวสส.เขาเลอกทจะจบหกปมาเพอรกษาคนไขแตตองมาปวดหวกบนกศกษาชวงนนทนตแพทยแทบจะไมไดทำางาน spec เชนฟนเทยมRCTฯลฯเลยเขากเบอเพราะงานคลนกไมนาสนใจวนๆยงแตกบงานตรวจ (คราวน คนทจะปวดหวรายตอไปคอหวหนาฝายวาจะเกลยกลอมนองๆอยางไรวาใหชวยกนตรวจยงถานองๆทจบมาหลายปแลว มกจะไมอยากตรวจเพราะไมถนด รวมทง หวหนาฝายดวยเนองจากทำางานบรหารจดการกนเปนหลกไมไดมเวลาไปฟนฟวชาการ) ชวงสองเดอนทนกศกษาทนตาภบาลออกมาฝกนนคนไขรบรกนเปนวงกวางพอสมควรเขาบอกทเคานเตอรหนาหองเลยวาไมทำากบนกศกษานะ เพราะเคยมคนมาทำาแลวกลบไปพดตอๆกนถาอยนานขนาดหกเดอนคงหาเคสลำาบากเหมอนกนคะถาจะบอกวาใหไปทำากบเดกนกเรยนตอนนกไมงายนะคะคณครบางทานไมกลาเจรจาใหเราใหไปขออนญาตผปกครองเองอาจจะตองไปรบนกเรยนมาเองแลวกตองรบประกนวาเดกนกเรยนจะไมเกดปญหาไมอยางนนกไมมทางทจะพาเดกนกเรยนมาทำาทโรงพยาบาลไดคะ กลายเปนวาปญหาการหาคนไขเปนเรองทเราตองมาจดการใหนกศกษาเพราะไมมเคสใหพอกบminimumrequirement(ทโรงพยาบาลตอนนน ให นกศกษาทนตาภบาลไปขนเอาญาตตวเองมาทำาขนาดนนRequirementยงไมพอเลยคะ) สำาหรบงานทนตกรรมปองกนปญหาอาจจะนอยกวาคอใหไปฝกทรร.ตอนออกหนวยหดทำาsealantหดสอนนกเรยนหดทาFluoridegel/varnishทจะตองระวงคอคณภาพ เพราะฝากให พทนตาภบาลเปนคนชวยตรวจใหเรองมาตรฐานการตรวจควบคมแตละรพช.คาดวาคงจะมความหลากหลายขนอยกบการวางระบบ

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร32

Page 35: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

แตสดทายนกศกษาทนตาภบาลตองกลบไปสอบFinal ทวสส. ถาจะซอมกตองคยกนอกทวาจะซอมกนทไหนบางคนกสอบตกคนทตองรบกลบมาดแลรอบสองกนาจะเปนรพช.ทรบฝกงานดงนนถาเราไดฝกนกศกษาทนตาภบาลทเกงหนอยกคงไมเทาไหรแตถาเจอนกศกษาทเรยนออนสอนแลวสอนอกใหไปทำารายงานกแลวเดกกยงออนอยอยาลมวาหกเดอนทอยกบเราทกวชาตองขบเคลอนไปขางหนาเดกตองทำาตามตารางการเรยนการสอนถาเขาทำาไมไดเรากตองสอนเขา(เหมอนการทำางานรวมกนดงนนถาเขาทำาไมไดเรากตองผลกและดน) การตอบขอสงสยวาใครรบรองการสอนเราคดเองนะคะวาไมมใครรบรองเพราะเราสอนภายใตใบประกอบโรคศลปของเราเพราะฉะนนความผดพลาดทกอยางเราตองรบเนองจากเปนผควบคมกำากบเขา(อนนไมชดเจนนะคะวารบผดชอบทงทางอาญาและทางแพงหรอเปลา คดวาอยางนอยทางแพงนาจะไมพนผดเพราะเขาทำาตามทไดรบมอบหมายจากเรา)ตอนสดทายนกศกษาทนตาภบาลจะจบไดกตองไปผานการสอบอกครงจากวสส.พดงายๆคอเขามมาตรฐานกลางไวถาสอบผานกจะไดจบถาไมผานกกลบมาฝกหรอเกบเคสเพม(วสส.ตองพยายามใหจบใหไดทกคนเพราะจะหาทางออกอยางไรละถาเรยนไมจบ..... กรณผานแบบออนมากๆกสงไปพนทใหเฝาระวงกนไปมเคสหนงเปนจตเวช(ไมบอกนะคะวาเปนอาการอะไร)แตกจบมาสดทายทำางานไมไดมลกษณะอยางนกเปนแบบเดยวกบทนตแพทยเรานนแหละคะเรากมคนทไมไหวจำาใจตองใหจบ...คลายกน สำาหรบประเดนเรองสทธผปวยจรงๆแลวเราไมมสทธบงคบคนไขใหรบการรกษากบนกศกษาทนตาภบาลทโรงพยาบาลจง

ตองบอกคนไขทกรายเปดโอกาสใหเขาปฏเสธได(สวนใหญคนไขมกจะปฏเสธ โดยเฉพาะงานถอนฟนบางทกตองอธบายวาไมมอนตรายนะคะหมอจะดแลทกขนตอนคะเขากไมคอยพอใจเรากไมสบายใจกบทาทคนไขมความกดดนเคานเตอรหนาหองเหมอนกนเพราะเขาตองเปนคนชวยจดการเบองตนในการรบคนไขไวให) จรงๆ แลวมอะไรอกเยอะทเราตองคยกน ปญหาในทางปฏบตไมใชนอยอยางนอยขอเสนอทตวเองคดออกตอนนคอเรานาจะระดมสมองหาทางออกเชงปฏบตจรงแลวทำาคมอคำาถามททนตแพทยผรบฝกงานตองเจอแนนอน สงไปใหรพช.ทรบฝก ทสำาคญคมอนควรไดรบการรบรองจากทนตแพทยสภาและผานการapproveในทางกฎหมายและระเบยบราชการจากนตกร/งานบรหารของกระทรวง ทงนทงนนประเดนเหลาน ยงมการพดคยกนอยในหลายๆ เวท กวาวารสารฉบบนจะออกอาจมขอตกลงอะไรออกมาแลวกตาม แตกอยากใหพวกเราหลายๆคนทจะมสวนรวมในพนท ทำาความเขาใจ ตดตามขาวสาร เพอทพวกเราจะไดเตรยมการตงรบ ใหพรอมทจะทำาหนาทครไดอยางเตมความสามารถ และไมเกดความวตกกงวลจนเกนไป และในฐานะทเราเปนสวนหนงในการรวมผลต เรากควรมโอกาสเสนอหลกสตรทเหมาะสมกบความตองการของพนทใหทางสบช. พจารณาอกทางหนงดวย…

ขอขอบคณภาพประกอบจากโรงพยาบาลปาบอนจงหวดพทลง,โรงพยาบาลนาหมนจ.นาน

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร33

Page 36: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

หลายกลมวชาชพออกมารวมเคลอนไหว มกำาลงพลมากมายออกมาปดลอมประทวงตามสถานทตางๆ ในชวง 1-2 ปทผานมายงเหนไดชดถงการออกมาใชสทธเรยกรองถงความกาวหนาในวชาชพของตน มไดบางไมไดบาง สมหวงบาง ผดหวงกนไปบาง รวมถงวชาชพทนตาภบาลเหมอนกน มประโยคโดนๆจากหลายอาชพทเรยกรองบอกวา “อาชพของตน คอ อาชพทถกลม” ไดอานไดรบฟงขาวจากหนงสอพมพบางโทรทศนบาง แลวอดขำาไมไหวคดอยในใจวา “ถาอาชพอน คอ อาชพทถกลม อาชพทนตาภบาลในประเทศไทย คงเปน อาชพทยงไมถกคนพบแนนอน!!!“ ตลอด 44 ป (พ.ศ. 2511 – 2555) ทผานมา (ประโยคนจดไหม :: 44 ปแหงความหลง) การออกมาเรยกรองของอาชพทนตาภบาลกไมตางอะไรกบการจดพดอกไมไฟอนละ 10 บาทตามงานวด จดขนไปสงไดประมาณ 2 เมตร กแตกเบาๆ แลวกเงยบหายไป ทเปนเชนนกเพราะ พวกเราคอคนตวเลกๆ (เลกมากจนมองไมเหน) ดวยงบทนอย กำาลงคนกนอย แถมอยกระจดกระจายกนไปตามโรงพยาบาลชมชน โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล โรงพยาบาลทวไป สาธารณสขจงหวดและอนๆ ทละคนสองคน การจะมารวมตวอะไรกบเคาทงทกยากแสนลำาบาก ลางานยาวๆ หลายวนกไมไดเพราะคนไขรอทำาฟนอยทกวน อกทงหวหนาหนวยงานกไมอนญาต เดนทางเขาเมองมาแตละครงกไกลแสนไกล อยาพดถงคาเดนทางเลย แคเงนเดอนกนขาวในแตละเดอนกไมเหลอเกบแลว เลยทำาใหพวกเราออกมารวมตวกนไดไมบอยและไมมากนก คดถงประเดนนทไรมแตนำาตาไหล อาชพทไมถกคนพบมนรนทดแบบนนเอง ชวงหลงๆ

ทนตาภบาลไทย อาชพทยงไมถกคนพบ

เรมมขาวแววๆมาบางวา หลกสตร 4 ปจะไดบรรจเปนขาราชการ แตมนแววมากจรงๆ จนเงยบหายไปอกแลว ดรามาอกตามเคย กระซก กระซก เคาวากนวา “7 ปความรกจะมการเปลยนแปลง” แตถาเปนทนตาภบาลทไมมใครรก คงหวงไดแควา “44 ปนทนตาภบาลไทยจะมการเปลยนแปลงใหทนกบโลกภายนอกบาง เทานนเอง” (ครบ 7 ปมา 6 รอบแลว !!) สดทายน “ขอขอบนำาใจทานทงหลายยงนก ทรวมตอส เคยงบา เคยงไหล เพอใหผหลกผใหญในดนแดนสยามแหงน

เหนคณคาของวชาชพทนตาภบาลบางสกนดกยงด”

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร34

Page 37: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

ถง..พอหนนกนอย ฉนดใจทเหนเธอกำาลงกอรางสรางรงอยทน ฉนเองเคยไดรจกนกนอยอยางเธอมากหลายตวอยนะ รวมทงในไรแหงนดวย นกบางตวบนมาแลวกจากไป บางตวกยงอยตอ แลวกมนกตวใหมๆ ทกำาลงเลอกวาจะสรางรงทไหนดอยางเธอ ฉนจะเลาเรองนกตวหนงทเคยรจกใหเธอฟงนะ ... นกตวนน เดมเคยอยในปาอนมากอน อยมาวนหนงกตดสนใจยายมาสรางรงทไรแหงน ตอนนนอาหารในไรยงมอดมสมบรณ มนกชนดเดยวกนอาศยอยหลายตว ชวยกนหาอาหาร หวหนาฝงเฝาคอยสอนใหมนแขงแกรงพอทจะหาอาหารเองได มาวนหนงมนพบรกกบนกตางถน และจำาเปนตองยายไปสรางรงในทไกลออกไป นกในฝงรสกใจหายแตกเอาใจชวยเพราะมนใจวาสงทนกตวนนไดเรยนรในไรแหงนจะทำาใหมนเอาตวรอดไดแมวาจะอยทอนทไมคนเคยฝงนกเฝาคอยตดตามขาวคราวของนกตวนนจนทราบขาววาในหวงเวลาทอาหารเรมขาดแคลน มนตดสนใจทงฝงและโบกบนไปในฟากวางเพอสบเสาะหาแหลงอาหารใหมๆ และชวยเปดทางใหนกรนใหมๆ ตดตามไป ไมนานมานฉนมโอกาสไดพบนกตวนนอกครง มนไมใชนกนอยทดออนแอเหมอนเมอกอน แตมนเปนหวหนาฝงนกทเขมแขงและหากนในถนทมสงแวดลอมตาง

ออกไปมาก ฉนถามเจานกตวนนวาเปนอยางไรบางกบชวตใหมทเลอก มนตอบวา มนใชประสบการณทเคยเรยนรตอนอยในไรมาพลกแพลงเพอหาแหลงอาหารใหมๆ จนถงวนทตดสนใจออกจากฝงแมจะรสกโดดเดยวอยบาง แตเมอไดออกมาเหนทองฟากวางใหญแลวกมนใจวาหนทางทเลอกนนถกตองแลว โลกกวางใหญยงมททางอกมากมายใหนกอยางเราๆ ไดสรางรง แมวาจะไมใชสงแวดลอมทคนเคยแตมนไมมวนจะอดตายหากมนแขงแกรงพอและรจกปรบตว คำาถามสดทายกอนจากกน ฉนถามเจานกวา หากยอนเวลากลบไปได มนจะยงออกจากฝงหรอไมมนยมกอนตอบวาเสนทางใหมทมนไดเลอกยงมโอกาสและหนทางแยกยอยออกไปอกมากมายไมรจบใหมนรวมถงนกตวอนๆ ทจะตดตามมนไปดวยไดหาอาหาร และสรางรง เพอเตบโตหากกลาพอแลวมนกบนจากฉนไปฉนไดแตเฝามองมนและอวยพรใหมนมความสขกบหนทางทเลอก และเชนกน ไมวาเธอจะเลอกอยในไรสบปะรดแหงน หรอเลอกทจะโบยบนไปในทองฟากวาง ฉนกจะขออวยพรใหเธอโชคดเชนกน ไมแนนะ เธออาจจะไดเจอกบนกรนพตวนน หรอเจอกบฉนในวนใดวนหนงกเปนได ...แลวเราคงไดคยกนจรงๆ สกท

แวะๆเวยนๆ โฉบไปโฉบมาอยแถวนกนานหลายปแลว วนนแวะผานไรสบปะรดเลยถอโอกาสโฉบลงไปดเผอมอะไรทงไวใหอแรงอยางเราเกบกนบาง แลวสายตากอบงเอญไปเหนซากนกนอย เอย..ไมใช เกอบไปแระ^^”....เหนรงนกนอยรงหนงอยในไรสบปะรด ดเหมอนจะเปนรงใหมทกำาลงสรางอย เลยแวะเวยนมาทกทายสกหนอย.... อาว!!! เจาของรงไมอยซะน สงสยออกไปหาอาหารละมง เอางยด ขเกยจรออะ แกแลว ฝากขอความถงไดปาว?????

จากอแรง...ถงนกนอย

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร35

Page 38: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

ลำาปาง เปนจงหวดตนๆ ทขนรถไฟขบวน “เดกไทยไมกนหวาน” ตลอดเสนทางทผานมาเราผานการลองผดลองถก ลมลกคลกคลานมาหลายรปแบบ จนกลายเปน “ชาวไรเลอนลอย” คอทำาไมสำาเรจกเปลยนพนทเปลยนแนวทางไปเรอยๆ..จนกระทงป 49 เรมปกหลกไดทการพฒนาพฤตกรรมบรโภคของเดกกอนวย

เรยนในศนยเดก โดยหยบประเดนศนยเดกนาอย กบเดกไทยไมกนหวานมาบรณาการกน และเขาไปประสานการดำาเนนงานกบองคกรปกครองสวนทองถน แสวงหาความรวมมอจากผปกครอง ผลกดนใหเกดการพฒนาศนยเดกเลก ในคราวนนเรา ไดศนยเดกออนหวานทงหมด 40 แหงใน 5 อำาเภอทดำาเนนการ ในปนน

เรองเลา...จากทมออนหวานลำ�ปางหนาเจา

โดย“ชาวไร”

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร36

Page 39: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

เราถอดบทเรยน ได 5PIES model ออกมา ซงกคอ ปจจยทควรคำานงถงเวลาทำางานรวมกบองคกรปกครองสวนทองถน เมอเหนผลสำาเรจเราเรมคดถงการขยายผลการดำาเนนงานสพนทอนๆในจงหวดลำาปาง โดยดำาเนนการอยางคอยเปนคอยไป เรามทนเดมของจงหวดคอ ความสมพนธเชงโครงสรางทแนนแฟนแบบพนองของทนตบคลากรในจงหวด (ณ วนนป 2555 แมวาจะมทนตบคลากรอายนอยทสดท 20+ จนถงรนอาวโสอาย 50+ เรากมกจกรรมสานสมพนธกนตลอด) โดยมสำานกงานสาธารณสขจงหวดเปนศนยกลางในการประสานความรวมมอทำาใหเหนแนวโนมวาเราสามารถขยายพนทไดแนๆ โดยเราเรมตนจาก 1. จงใจใหอยากทำากอน..โดย แลกเปลยนเรยนรในเวทประชมทนตบคลากรใหทมงานไดเหนภาพทเกดขน ทงผลงาน วธการทำางาน รวมทงแทคตกทเคยใช ทำาใหทกคนยอมรบวาถาพดเรองฟนผอยางเดยวอาจไมมใครฟง แตถาพดเรองผลกระทบตอสขภาพของเดกจากการบรโภคหวานทมากเกนไปจะมคนฟงมากกวา และ..การผลกดนใหเกดนโยบายสาธารณะ ศนยเดก/โรงเรยนออนหวาน เปนเรองทเราสามารถทำาได 2. เกาะกระแสงานนโยบายทมาแรงอยางโครงการคนไทยไรพง และโครงการอนๆ ทเกยวกบเรองกน บรณาการเพอหาเพอนมารวมทำางานทงระดบจงหวดและระดบอำาเภอ การลงไปทำางานจรงในพนททำาใหเราไดเพอน..นกวชาการสาธารณสข จากสำานกงานสาธารณสขอำาเภอ โรงพยาบาล สถานอนามย (ในขณะนน) เครอขายสขภาพภาคประชาชน มาทำางานในประเดนเดยวกน เปาหมายเดยวกนรวมกนตบาง ผลดกนตบางหรอแยกกนตบาง 3. ผลกดนใหงานออนหวานเปนงานนโยบายระดบจงหวด ในป 2553 การสรางกระแสเพอเดกไทยไมกนหวานในระดบครอบครวและชมชน (หมบานออนหวาน) จงถกกำาหนดเปนหนงในแผนงานตามประเดนยทธศาสตรของสำานกงานสาธารณสขจงหวดลำาปาง เปนการบงคบกลายๆ ใหมการดำาเนนการในทก

อำาเภออยางนอยอำาเภอละ 1 หมบาน โดยกำาหนดเปาหมายเปนไมลสโตนใน 4 ระดบเพอใหระดบปฏบตเหนเปาชดเจน ดงน 1) เกดกระแสรณรงคเพอลดการบรโภคหวานมน เคม / คนในชมชนเกดความตระหนก 2) ชมชนมสวนรวมในการคดและจดกจกรรมลดการบรโภค หวาน มน เคม 3) เกดนโยบายสาธารณะในเรองการบรโภค (ลดหวาน มน เคม) 4) ประชาชนมพฤตกรรมบรโภคทเหมาะสม อยางยงยน ทงนใหกำาหนดกลมเปาหมายวาจะดำาเนนการในโรงเรยน หรอ ศนยเดก หรอ ออกนอกรวสการปรบเปลยนพฤตกรรมบรโภคทบาน (คอ setting หมบานหรอชมชน) หรอจะผลกดนไปพรอมๆ กน ตามแตบรบทของพนท ทมงานเรมดำาเนนการพฒนานโยบายสาธารณะศนยเดก โรงเรยน หมบาน/ชมชนออนหวาน ในรปแบบหลากหลาย ระหวางการทำางาน สำานกงานสาธารณสขจงหวดจะมการจดประชมเพอพฒนาศกยภาพทมงานแตละระดบตามสวนทขาด พรอมทงจดเวทใหทมงานระดบพนทไดมา แลกเปลยนวทยายทธใหเหนภาพความสำาเรจ ตลอดจนเทคนค วธการในการทำางาน รวมทงเปนการใหกำาลงใจ-ชนชมระหวางกน ผลจากการแลกเปลยนทำาใหมการ copy & development ระหวางพนท มการเชญทมงานจากพนทอนในจงหวดมาเปนวทยากร มการขอยมสอจากพนทอนมาเปนตนแบบ หรอขอยมมาใชกไมหวงกน ผลกคอ ณ เดอนสงหาคม 2554 จงหวดลำาปางผลกดนจนเกดพนททมการพฒนานโยบายสาธารณะ ดงน 1) ศนยเดกทประกาศนโยบายศนยเดกออนหวาน จำานวน 84 ศนย โดยท - ศนยเดกในอำาเภอเกาะคา ทงหมด 35 ศนยประกาศนโยบายพรอมกน - ทองถนทประกาศนโยบายศนยเดกออนหวานทงตำาบล มทงหมด 7 ตำาบลใน 4 อำาเภอ คอ อำาเภองาว (1 ตำาบล) อำาเภอเสรมงาม (1 ตำาบล) อำาเภอแจหม (2 ตำาบล) และอำาเภอเมองปาน (3 ตำาบล) - ทงนยงมศนยเดกในอำาเภอแมทะ จำานวน 17 ศนย ยงอยในระหวางการขบเคลอนเพอใหมการประกาศนโยบายพรอมกนทงอำาเภอ ในชวงเดอนธนวาคม 54 2) โรงเรยนทประกาศนโยบายโรงเรยนออนหวาน (ไมจำาหนายนำาอดลม ลกอม ขนมกรบกรอบในโรงเรยน) จำานวน 21 โรงเรยน 3) หมบานออนหวาน 30 หมบาน 4) ตำาบลออนหวาน 5 ตำาบล

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร37

Page 40: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

ในเรองของการพฒนาจนสามารถทำาใหเกดการเปลยนแปลงเชงพฤตกรรมดงน 1) Setting ศนยเดก : มการพฒนาศกยภาพจนทำาใหสามารถเลอกขนม-ของวางใหเดก และดแลอนามยชองปากใหเดกได มจำานวน 43 ศนย 2) Setting โรงเรยน : สามารถทำาใหเกดการเรยนรในเดก วยเรยน เดกสามารถเลอกทจะบรโภคขนม-ของวางอยาง

ทงหมดน เปนผลจากความทมเทของทมงานทกคนททำางานหนกมาตลอดทงป (ใครๆ กรวา ลำาปางหนาวมาก งานเยออออะ) ขอบคณเหงอทกเมดของทมออนหวานลำาปางหนาทกๆคน จรงอย ..setting ตางๆ ทเราลงไปทำางานเกดนโยบายสาธารณะอยางเปนรปธรรม แตทวา… จากขอมลการสำารวจพฤตกรรมเดก 12 ป ทำาใหเรารวาเรายงไปไมถงขนการเปลยนแปลงพฤตกรรมอยางชดเจนนก โดยเฉพาะกลมเดกทเปนเปาหมายหลกของเรา (ลงทนซะเยอะผลลพธไปออกทกลมผใหญซะงน) ภารกจของเรายงไมสำาเรจยงตองไปตอ ปหนาจงหวดลำาปางคงจะไมขยายพนทดำาเนนการ แตเราจะพยายามลงลกไปใหถงการเปลยนแปลงพฤตกรรมเดกกลมเปาหมายใหได..

เหมาะสมได มจำานวน 3 โรงเรยน 3) Setting หมบานชมชนทงหมดมการงดนำาอดลมในงานบญ บางชมชนมการดงกลมแมบานเขามารวมในการทำานำาสมนไพรเลยงในงานบญตางๆ มการใชพนทวดเปนทปลกสมนไพรสำาหรบเปนวตถดบในการผลต รวมทงมการสงเสรมใหการทำานำาสมนไพรจำาหนายเปนอาชพเสรมของกลมแมบานอกดวย

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร38

Page 41: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

จงหวดลำาปางถอ 5PIES เปนคมภรหลกในการทำางาน 5PIES นถอกำาเนดจากการถอดบทเรยนจากการพฒนานโยบายศนยเดกออนหวานในยคแรกๆ ของการทำางานไมกนหวานของจงหวด หลงจากทำางานประสบผลสำาเรจ เราจงชวนผมสวนเกยวของทงฝงสาธารณสข และฝงทองถนมารวมกนหาปจจยทควรคำานงถงเวลาจะทำางานกบองคกรปกครองสวนทองถนไดเปนปจจยทควรคำานงถงเวลาจะ approach (4 P แรก) และสงสำาคญทตองทำาเวลาทำางาน และถงตอนนเราพบวา ในระดบพนทแลว 5PIES สามารถนำามาใชไดกบทกๆ กลม

เรมจาก P-Personality บคลกภาพของผทจะประสานความรวมมอกบอปท. ตองมความรอบร สามารถรวมดำาเนนงานสาธารณสขไดรอบดาน ไมเชนนนตองมทมทด นอกจากนนควรมความอดทนเพราะอาจตองตดตอหลายครงจงจะไดรบความรวมมอ การคำานงถง P-Personality ทำาใหเราตองปรบปรงตวเราเองกอน พรอมทงแสวงหาเพอนรวมงานทเกงในเรองของการประสานงาน ซงเรามกหาได P ตวตอไป P-Problem การนำาเสนอปญหา ตองแปลงขอมลออกมาใหเหนเปนรปธรรม ทำาให..ผดแลเดก ผปกครอง เดก วยเรยน ผบรหารสถานศกษา หรอผประกอบการรานคา (แลวแตสถานการณ) concern เหนวาเปนปญหา เชน ผลจากการกนไมเปนอาจทำาใหเปนโรคเรอรง ฉลาดนอย ม EQ ไมเหมาะสม หรอในกรณการนำาเสนอประเดนกบผมอำานาจตดสนใจในอปท.ตองทำาใหเพอใหทองถนทราบวาหากแกปญหาแลว ประชาชนจะไดรบประโยชนอยางไรบาง และจะมผลตอคะแนนเสยงอยางไร

5PIES Model

P ตวท 3 (key) Person บคคลสำาคญในอปท.ทหากไดทราบเหตผลและความจำาเปนทจะตองดำาเนนการแลวจะทำาใหไดรบความรวมมอ สำาคญทสดคอผรบผดชอบงาน (นวก.ศกษา/ เจาหนาทสาธารณสข) และผบรหาร P-Person จงทำาใหเราตองสราง connection หรอหาทมงานทม connection ทจะทำาใหเราประสานงานกบคนเหลานไดดขน P ตวท 4 P-Period ชวงเวลาทเหมาะสมในการดำาเนนงานในกลมเปาหมายตางๆ • การประสานกบอปท. ควรนำาเสนอปญหาหรอโครงการในชวงเดอน พ.ค.-ม.ย. เพอทจะเขาสการจดทำาขอบญญตงบประมาณประจำาป ภายใน 5 ส.ค.ไมเชนนนตองนำาเขาสการปรบแผนของอปท.• การทำางานกบชมชนกสกรรมตองระวงชวงดำานา ชวงเกบเกยวเปนตน• การทำางานกบผดแลเดกอาจตองใชชวงเวลาเสาร-อาทตย หากเปนวนธรรมดาผบรหารอปท.อาจไมอนมต เนองจากตองใหความสำาคญกบการดแลเดกเปน priority แรก P ตวท 5 P-Participation ทกคนทมสวนเกยวของควรมสวนรวมตงแตขน สำารวจขอมล กำาหนดแนวทางในการดำาเนนการ และกำาหนดแนวทางในการประเมนผล รวมทงกำาหนดผรบผดชอบและประเมนผลการดำาเนนการรวมกน I-Indicator ในการดำาเนนการพฒนาคณภาพชวตเดกนน ควรมการกำาหนดเปาหมาย ตวชวดของแตละฝายใหชดเจน เครอขายไมกนหวานอยากใหเปนอยางไร อปท.ตองการใหเกดอะไรขนบาง E- Evaluation&Summary หลงจากมการดำาเนนงานรวมกนแลวควรมการประเมนผลการดำาเนนงานรวมกนเปนระยะ (moni-toring) เพอจะไดรวมกนปรบกระบวนการหากสงทดำาเนนการไมเปนไปตามวตถประสงค

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร39

Page 42: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

การดำาเนนโครงการวจย เพอศกษาและพฒนารปแบบสอสรางเสรมสขภาพชองปากทเหมาะสม ในศนยพฒนาเดกเลก

ในพนทเขตเมองและเขตชนบท โดยทำางานรวมกบภาคเครอขายทนตบคลากรในจงหวด สงขลา พทลง และปตตาน มการ

เชญชวนผดแลเดกในศนยพฒนาเดกเลกเขารวมในโครงการ จำานวน 21 ศนยดำาเนนการจดอบรมพฒนาศกยภาพในดานการ

ดแลสขภาพชองปากและการผลตสอ สนบสนนใหคณครไดผลตสอตามความตองการของคณครในแตละพนทนำาสอทผลต

ใชสอนเดกทำาใหเดกเกดการเรยนรอยางสนกสนานและเกดพฤตกรรมสขภาพทดขนเดกชอบแปรงฟนมากขน ลดการบรโภค

อาหารทไมมประโยชนลงและอกประการคอ การจดเวทถอดบทเรยนแลกเปลยนเรยนรของคณคร 21 ศนย นกวชาการ และ

ทนตบคลากร ผเขารวมโครงการ ทง 3 จงหวดเปนโครงการทผดแลเดกเกดความภาคภมใจทสามารถไดคดไดทำาโครงการดวย

ตวเอง และสามารถแนะนำาใหคณครในศนยอนๆ ไดรบประโยชน ตวอยางความคดเหนของคณครเชน

“ไดรจกเพอนๆ ตางศนย และเพอนตางจงหวด ไดรจกการผลตสอตางๆ

ของศนยอนทมความคดรเรม”สรางสรรคและสามารถนำาไปปรบปรง

การผลตสอเกยวกบสขภาพชองปากของเดก “โครงการสอฯใหความ

สำาคญตอเดกและจะนำาผลทไดไปขยายใหกบเพอนๆ ตางศนยอนอก”

การทำางานครงนทมงานตองขอขอบคณแผนงานโรงเรยนทนตแพทยสรางสข ทใหโอกาสในการสรางงานและกอเกดเครอ

ขายในการทำางานทกอใหเกดประโยชนตอพนทโดยตรงอกทงยงสรางความภาคภมใจในการทำางานใหกบทงทมงานและผเขา

รวมวจยทกทาน ทสำาคญนบเปนการตดอาวธทสำาคญใหกบคณครผดแลเดก แมจะสนสดโครงการแลวแตความรเจตคตทด

ในการสรางสอใหมๆเรองการดแลสขภาพชองปากของเดกในศนยพฒนาเดกเลกยงคงมตอเนอง โดยไดรบแรงเสรมทงจากผ

ปกครอง ทนตบคลากรและผบรหารในทองถน

สวนหนงจากเรองเลาประสบการณการทำ�งานโครงการพฒนารปแบบสอสรางเสรม

สขภาพชองปากในศนยพฒนาเดกเลกวาลชคด,�จฑาธปสะทววงคแคนนง

คณะทนตแพทยศาสตรมหาวทยาลยสงขลานครนทร

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร40

Page 43: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

ตลอดระยะเวลาททมงานไดดำาเนนโครงการพฒนาสอฯ

ทกคนไดถามตวเองตลอดเวลาวา ทมงานไดเรยนรอะไร

ในเรองการทำาโครงการนบาง ทมงาน เชอวา การทำางาน

ในรปแบบโครงการวจยเพอศกษาและพฒนาสอฯ เชนน

เปนแนวทางในการสงเสรมสขภาพชองปากเดก ปลกฝงให

ประชากรรนใหม ไดตระหนก รกในการดแลสขภาพชองปาก

ตนเอง การดำาเนนงานโครงการทำาอยางเปนกระบวนการเปน

กระบวนการทำางาน กอใหเกดสภาวะความเปนผนำา ผตาม

ผรวมพฒนา ไปดวยกน ประโยชนทเกดขนมมลคาเพมแก

เดก ๆ แกสงคม ในอนาคต

ทมงานรวมกนปรบกระบวนทศนปรบกระบวนทาปรบ

รปแบบการทำางาน จากการวางแผนเพอบรหารกำากบอำานวย

การผอนไปสการชแนะการสรางความรวมมอ รวมใจ ของทก ๆ

ฝาย ทเกยวของ จากการวางแผนเพอปฏบตการดวยตนเอง

ไปสการใชระบบเครอขาย สนบสนนสรางความสำาเรจทำางาน

รวมกนเปนภาคเครอขาย สนบสนนใหเกดการทำางานเปนทม

ดงพนท ดงชมชน ดงความรสกความเปนเจาของมาใช เรา

จะไมใชการบรหารจดการแบบทเนนหนก ทไปยดเอา หนาท

ยดหนวยงาน ยดการสงการตามลำาดบขนบงคบบญชามาใช

ทมงานคดเสมอวา ครผดแลเดก ทนตบคลากร ผเกยวของ

ทงหมด คอ ทรพยากรอนมคา เขาพรอมทจะรวมมอรวมใจ

พฒนา รวมกนกำาหนดทศทางกระตน สรางแรงบนดาลใจ

รวมกน

ลองมาฟงเสยงจากภาคเครอขายในพนท ในวนทเราได

ถอดบทเรยนรวมกนดนะคะ

หายเหนอยครบ” คณหมอบอล (ทพ.วรพจน ตรประเสรฐสกล) ทนตแพทยปฏบตการโรงพยาบาลปาบอน

ผทชวยประสานงาน และชวยเหลอคณครในทกศนยมาโดยตลอด กลาวดวย

ใบหนายมแยม “ผมเหนผลงานของพ ๆ ทศนยเดกแลว ผมกหายเหนอยครบ

ดใจกบความสำาเรจของคร เดกรนใหม ๆ มสขภาพฟนดขนดวยฝมอคณครของเรา

แนนอนครบ”โอกาสตอไปผมคดวานาจะพฒนาและขยายโครงการใหครอบคลม

ทกศนยในเขตปาบอนครบ

พสมพร (สมพร จนทรศร) เจาพนกงานทนตสาธารณสขชำานาญงาน กลมงานทนตกรรม

รพ.สงขลา เปนผคอยสนบสนนวชาการ และประเมนผลโครงการ บอกวา

“ดมากคะ ทไดเขารวมโครงการ ไดพฒนาศกยภาพ ครผดแลเดก เปดโอกาส

มเวทใหครไดแสดงความสามารถไดเตมท อยากใหขยายไปยงศนยพฒนา

เดกเลกอน ๆ ดวยและมการตดตามประเมนผล”

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร41

Page 44: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

นองนฤทธ (นฤทธ สมชย)เจาพนกงานทนตสาธารณสขโรงพยาบาลปาบอน

“ผมรสกดใจมากทไดมารวมโครงการน เนองจากโดยสวนตวเพงมาเรมทำางานยงไมไดมารวมงานลกษณะนมากเทาไหร ครงน กไดความคดแนวใหมๆ เพมขน ซงคดวาสามารถนำาแนวคดทหลากหลายตางๆ เหลาน ไปใชจรงกบพนททตนเองรบผดชอบอย อยากใหเกดเครอขายระหวางศนยพฒนาเดกเลกกบโรงเรยนประถม และกบศนยพฒนาเดกเลกในเขตพนทใกลเคยงดวย”

นองออ (นวลอนงค อมราพทกษ) เจาพนกงานทนตสาธารณสขชำานาญงาน โรงพยาบาลปาบอน “รสกภมใจ ดใจ มาก ทคณครทกๆ คน ไดรวมคดสรางสรรค ผลตสอหลากหลาย ออกมาใหกบเดกในศนยพฒนาเดกเลก และสามารถขยายไปสโรงเรยนประถม ศกษาได จงอยากขอขอบคณคณครทกคนทแบงปนใหกบเดกกลมอนดวย มใช เฉพาะกลมเดกเลกทศนยพฒนาเดกเลกเทานน จงอยากใหมการขยายโครงการ ไปยงศนยพฒนาเดกเลกอนดวย”

นองเจน (ภทรพร จนตพศทธ) เจาพนกงานทนตสาธารณสข กองสาธารณสขและสงแวดลอม เทศบาลนครสงขลา

“ภมใจ ไดรบความไววางใจจากครพเลยง เกดสานสมพนธทดตอกน เดกกมสขภาพชองปากดขน ตอไปคดวาอยากจะจดตงธนาคาร สอทนตสขภาพในแตละจงหวดชวยกนผลต แบงปนกนใช ใหเกดความคมคาสงสด”

พมะซกร (มะซกร แวดราแม) องคการบรหารสวนตำาบลระแวงอำาเภอยะรงจงหวดปตตาน เปนผรบผดชอบดแลเกยวกบการศกษาของ อปท.

“เปนโครงการทด ทสามารถทำาใหเดกๆ รจกดแลสขภาพในชองปากของตนเองรจกเลอกรบประทานอาหารทเปนประโยชน มสอประดษฐทหลากหลาย ทสามารถนำาไปปรบใชในการจำาประสบการณเรยนร เปนทนายนดมากทไดเขามามสวนรวมกบโครงการน เพอไดแลกเปลยนความร ประสบการณในการจดการเรยนการสอนของครผดแลเดกของแตละศนย เพอจะไดนำาไปปรบใชในการจดประสบการณเรยนรใหกบเดกๆ ใหมความหลากหลาย อยากใหผปกครองมสวนรวมในโครงการดวย เพราะผปกครองจะไดมความกระตอรอรน สนใจ สขภาพในชองปากของเดกมากขน อยากใหมโครงการนตอไปครบ”

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร42

Page 45: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

นองนรซน (นรซน บลหยหล)

นกวชาการศกษาเทศบาลเมองบานพร

“ เหนพฒนาการของผดแลเดกในการจดกจกรรมการเรยนการสอน

ในการนำาสอและนวตกรรมมาใชประกอบการสอน รสกภาคภมใจ

ทไดรบใหเขารวมโครงการฯ”

รองวรญญา (วรญญา เฟองฟ)รองผอำานวยการสถานศกษา โรงเรยนเทศบาล ๔ วดนพวงศารามอ. เมอง จ. ปตตาน

“ดใจทไดรบเกยรตจากคณะทนตแพทยศาสตร ใหเขารวมโครงการ

เปนหนวยงานทไดลงมอปฏบตจรง สงเสรม สนบสนน ใหกำาลงใจ

ตอศนยพฒนาเดกเลกในการพฒนาสขภาพชองปากใหกบเดกๆ

ไดเปนอยางด เมอเขารวมโครงการทำาใหศนยฯ มการเปลยนแปลง

โดยเฉพาะมการพฒนาสอทเหมาะสมกบวย มผปกครองเขามารวมดวย

ชวยกนในการพฒนา ความภาคภมใจ พวกเราสามารถพฒนาใหเดก

สขภาพชองปากดขน มความสขกบการเรยนร และเดกๆ มการพฒนา

ทงดาน IQ EQ MQ ไดอยางชดเจน”

ตงใจจะดำาเนนการตอเมอโครงการสนสดลง โดยเฉพาะสงทตองการพฒนาตอกไดแก การสรางสอ การเรยนรท

หลากหลาย ทสงผลตอการพฒนาเดกๆ ในทกๆ ดาน และจะสรางเครอขายในการสรางสอเพอพฒนาสขภาพชองปากใหกบ

ศนยฯอนๆ และโรงเรยนระดบอนบาล

ไดฟงแบบนอยากบอกวาหายเหนอยจรงๆ ทำาใหทมงานไดเรยนรวา โครงการวจยพฒนาสอฯทำาไปพรอมกบการ

พฒนาคนอนๆ ทเกยวของ พฒนาเครอขายและไดพฒนาตวทมงานเองดวย แตกญแจสำาคญกคอ “ครผดแลเดก” เปนผนำา

หนวยงาน ทมงาน ภาค มบทบาทเปนเพยงแคผสนบสนน สงเสรม ผลกดนใหเกดการพฒนาอยางตอเนองตอไป

โครงการดงกลาวมผลงานทสามารถเผยแพรไดบางสวน หากทานผอานสนใจนทานสำาหรบเดกสามารถดาวโหลดไฟล

ขอมลไดท http://www.dent.psu.ac.th/unit/jrohc/ ยนดรบขอเสนอแนะจากทกๆ ทานคะ

4

พมะซกร (มะซกร แวดราแม) องคการบรหารสวนต าบลระแวง อ าเภอยะรง จงหวดปตตาน เปนผรบผดชอบดแลเกยวกบการศกษาของ อปท. “ เปนโครงการทด ทสามารถท าใหเดกๆรจกดแลสขภาพในชองปากของตนเอง รจกเลอกรบประทานอาหารทเปนประโยชน มสอประดษฐทหลากหลาย ทสามารถน าไปปรบใชในการจ าประสบการณเรยนร เปนทนายนดมากท ไดเขามามสวนรวมกบโครงการน เพอไดแลกเปลยนความร ประสบการณ ในการจดการเรยนการสอนของครผดแลเดกของแตละศนย เพอจะไดน าไป ปรบใชในการจดประสบการณเรยนรใหกบเดกๆ ใหมความหลากหลาย อยากใหผปกครองมสวนรวมในโครงการดวย เพราะผปกครองจะได มความกระตอรอรน สนใจ สขภาพในชองปากของเดกมากขน อยากใหมโครงการนตอไปครบ” นองนรซน (นรซน บลหยหล) นกวชาการศกษา เทศบาลเมองบานพร

“ เหนพฒนาการของผดแลเดกในการจดกจกรรมการเรยนการสอน ในการน าสอและนวตกรรมมาใชประกอบการสอน รสกภาคภมใจทไดรบใหเขารวมโครงการฯ”

รองวรญญา (วรญญา เฟองฟ) รองผอ านวยการสถานศกษา โรงเรยนเทศบาล ๔ วดนพวงศาราม อ. เมอง จ. ปตตาน

“ดใจทไดรบเกยรตจากคณะทนตแพทยศาสตร ใหเขารวมโครงการ เปนหนวยงานทไดลงมอปฏบตจรง สงเสรม สนบสนน ใหก าลงใจตอศนยพฒนาเดกเลกในการพฒนาสขภาพชองปากใหกบเดกๆไดเปนอยางด เมอเขารวมโครงการท าใหศนยฯ มการเปลยนแปลง โดยเฉพาะมการพฒนาสอทเหมาะสมกบวย มผปกครองเขามารวมดวยชวยกนในการพฒนา ความภาคภมใจ พวกเราสามารถพฒนาใหเดกสขภาพชองปากดขน มความสขกบการเรยนร และเดกๆมการพฒนาทงดาน IQ EQ MQ ไดอยางชดเจน”

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร43

Page 46: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

กจกรรม เครอขายทนตบคลากรสรางเสรมสขภาพคนพการ

การประชมแลกเปลยนเรยนร “จากงานประจ าสงานวจย” ครงท 5

ในวนท 10 – 12 กรกฎาคม ทาง สวรส. และภาคเครอขาย R2R จะจดประชมแลกเปลยนเรยนร “จากงานประจ าสงานวจย” ครงท 5 น ณ ศนยการประชมอมแพค ฟอรม เมองทองธาน ซงจะมการมอบรางวลใหกบงานวจยดเดน พรอมน าเสนองานวจย R2R ทเปนแบบอยางจากการพฒนาคณภาพตอยอดดวยความสขของงานวจย, เทคนคการท างาน R2R ทงายแตไดคณคา, แนะแนวทางสงานระดบสากล และยงเปนการพบปะเชอมโยงเครอขาย R2R ทวประเทศ

เครอขายทนตบคลากรสรางเสรมสขภาพคนพการ สถาบนสรางเสรมสขภาพคนพการ สสพ. ไดรวมแลกเปลยนเรยนร เรอง“การพฒนาระบบบรการทนตสขภาพคนพการในงานบรการปฐมภม” ณ หอง Sapphire 202 วนพธท 11 กรกฎาคม 2555 (เชา) วทยากร ดงรายนามตอไปน ทพญ.สรรตน สงสวาง รพ.นาน จ.นาน, ทพญ.วโรชา เพยรเจรญ รพ.ปาบอน จ.พทลง, ทพญ.เยาวพา จนทรบตร รพ.โพนทอง จ.รอยเอด, ทพญ.นธมา เสรมสธอนวฒน สถาบนสรางเสรมสขภาพคนพการ โดยมผน าสนทนาคอ พญ.วชรา รวไพบลย ผอ านวยการสถาบนสรางเสรมสขภาพคนพการ

สถาบนทนตกรรม และ ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (เนคเทค) น าโดย

ทพญ.วรนนท วชาไทย ตดตงเดนทลแพลทฟอรม (dental platform) ตนแบบ ส าหรบการท าฟนคนพการและคนสงอายทนงวลแชร ณ.โรงพยาบาลโพนทอง จงหวดรอยเอด และโรงพยาบาลศนยเชยงรายประชานเคราะห จงหวดเชยงราย

กจกรรม เครอขายทนตบคลากรสรางเสรมสขภาพคนพการ

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร44

Page 47: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

ตอเนอง จากบทความตามลาหาผปวยเบาหวาน แผนงานในปงบประมาณ 2555 นอกจากกจกรรมตรวจสขภาพชองปาก

และใหบรการทนตกรรมผปวยเบาหวานททำาอยางตอเนองแลว ฝายทนตสาธารณสข โรงพยาบาลนากลาง ไดวางแผนจดกจกรรม

โครงการเบาหวานออนหวาน : สงเสรมสขภาพผปวยเบาหวานดวยทมสขภาพ โรงพยาบาลนากลาง มวตถประสงคเพอใหผปวยโรค

เบาหวานทควบคมระดบนำาตาลไมด (Uncontrolled-DM) ไดเขารวมการปรบพฤตกรรมโดยทมสขภาพ โรงพยาบาลนากลาง โดย

หวงผลใหผปวยเบาหวานมสภาวะโรคเบาหวานอยในระดบทดขน และสามารถดแลสขภาพรางกายไดดวยตนเอง รวมถงเพอใหเกด

การทำางานรวมกนของสหวชาชพทางสาธารณสข เกดกจกรรมสงเสรมสขภาพทดตอผปวยโรคเบาหวาน ซงในเบองตนไดมการปรบ

ทศนคตของทมสหวชาชพทเขารวม โดยพาเจาหนาททมเบาหวานออนหวานลงพนท พดคยกบผปวยเบาหวานในพนทตำาบลนากลาง

ใชแบบสมภาษณกงโครงสรางเปนเครองมอชวยในการเขาถงผปวย ขนตอนเรมตนนเปนการปรบพนฐานเจาหนาทสาธารณสขใหเขาใจ

ผปวยมากขน กอนทจะทำากจกรรมเบาหวานออนหวาน หวงใหการสอสารของเจาหนาทเพอเพมทกษะความรแกผปวย สามารถเขาใจ

ไดงายขน นำาไปใชจรงไดมากขน

ความฝนทจะ...ดแลผปวยเบาหวานแบบบรณาการ

ชวเหรยญ

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร45

Page 48: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

ขอมลทไดจากการลงพนทพบวาปญหาเรองการบรโภค

เปนปญหาหลกของผปวยโรคเบาหวาน ผปวยมกจะทาน

ขอมลทไดจากการลงพนทพบวาปญหาเรองการบรโภคเปน

ปญหาหลกของผปวยโรคเบาหวาน ผปวยมกจะทาน อาหาร

ประเภท แกงพนบาน ปลา ลวกผก แจว แตกยงมระดบนำาตาลสง

อย เนองจากผปวยจะทานกบขาวเหนยว แมหมอจะแนะนำาให

ทานขาวเจา แตกขดกบวถชวตของชาวบาน ทสวนใหญนยม

ทานขาวเหนยว รวมถงหมอบอกใหทานขาวเหนยวปรมาณนอย

แตไมอธบายใหชดเจนวาปรมาณนอยคอปรมาณเทาใดของ

แตละบคคล จากการสอบถามและเปดดตกบขาว ตเยน พบวา

ผปวยยงนยมทานนมรสหวาน นมเปรยว โอวลตน ทงททราบวา

หมอใหลดของหวาน ขนมหวาน แตเหนวาเปนนมนาจะทานได

เพราะนมมประโยชน รวมถงผสงอายบางราย ลกหลานหรอตว

เองตองซออาหารปรงสำาเรจทาน สวนใหญกมกจะเปนเมนปง

ยางหรอแกงกะท ทศนคตของผปวยเบาหวานเขาใจวาเบาหวาน

เปนโรคไมหายขาด ถาเปนแลวจะตองทานยาไปตลอดชวต ซง

ความเขาใจในเรองยาทไมถกตองกทำาใหสงผลตอระดบนำาตาล

ของผปวยได เชน ผปวยจะตองทานยากอนอาหารเชา แตวถ

ชวตชาวนาชาวไรตองออกไปทำางานแตเชามด พอกลบถงบาน

หวขาวมาก เผลอทานขาวกอน กเลยไมทานยา เพราะหมอบ

อกวาตองทานกอนอาหาร สวนขอมลโรคในชองปาก มผปวย

เบาหวานบางรายทใหขอมลวาไมแปรงฟนเลย เพราะปวดฟน

เวลาแปรงฟน (เปนความจรงทหมอฟนนกไมถง และดคนไขวา

ไมแปรงฟนจะหายปวดไดอยางไร ^) เมอถามถงความรในการ

ดแลตนเอง ผปวยโรคเบาหวานสวนใหญเคยฟงอบรมสขศกษา

แลว แตลมและไมไดนำามาปรบใชในชวตประจำาวน

จากขนตอนน นอกจากจะไดขอมลจากผปวยแลว ยงได

ทราบทศนคตของทมสหวชาชพดวย โดยพบวาสวนใหญยงไม

เลงเหนถงความสำาคญในการลงศกษาความเปนอยทแทจรง

ของผปวย และยงไมรสกวากระบวนการรกษา การสอสารให

ความรของผใหการรกษาเปนปญหาหนงทสงผลตอโรคของผ

ปวย ทำาใหเรามกจะเหนเหตการณตอไปนบอยครงในการตรวจ

ผปวย คอผปวยมกตอบคำาถามโดยมองไปทความคดของหมอ

พยายามตอบสงทคดวาหมอจะพอใจ หมอกมกตงคำาถามโดย

มกรอบของวชาชพครอบงำา ถามเพอใหไดคำาตอบตามทหมอ

ตองการ ไมไดถามเพอพยายามเขาใจผปวย ในการทหมอลง

ชมชนครงนนน หมอมเวลาเปนตวกำากบ ทำาใหหมอใชเวลาได

ไมนานนก แตการใหคำาแนะนำาแกผปวยเพอใหเกดการยอมรบ

นน จำาเปนตองใชเวลานาน การเขาใจผปวยทเปนชวตจรง ตอง

มองเหนความจรง เขาใจชวต สขภาพของผปวย การดแลผปวย

แบบบรณาการจงเปนการบรณาการระหวางทฤษฎกบสภาพจรง

ผปวยและหมอตองรวมเรยนรไปดวยกน เรยนรจากสภาพจรง

ของจรง เพอใหเกดการแกปญหาทเหมาะสมกบผปวยมากขน

ในขนตอนตอไปของโครงการคอการเขาคอรสปรบเปลยน

พฤตกรรมของผปวยเบาหวาน ซงจะเรมทผปวยเบาหวานอาสา

สมครกลมเลกๆ แตกถอเปนจดเรมตนทยงใหญในการเรยนรไป

พรอมๆ กนของเจาหนาทสาธารณสข แลวจะมาเลาความคบ

หนาใหฟงอกนะคะ...^ ^

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร46

Page 49: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

“หมอคะ ER โทรมาจะสงคนไขมาคะ” ผชวยคนสวยยนหนา

มาบอกขณะทหมอกำาลงเตรยมตวไปทานอาหารเทยง “Case

อะไรคะ” “กางตดคอคะ” นองทนตแพยใหมทพงมาบรรจหน

หนามามองดวยเครองหมายคำาถาม? “ออทนนะถามกางตดคอ

หรอม Foreign Body อะไรตดทคอ แพทยจะสงมาทหองฟนคะ”

นองทนตแพทยทำาหนางงๆ เพราะตอนเรยนมากไมเคยมการ

เรยนการสอน การปฏบตเรองนมากอน นงรออยสกพก คณปา

ถอ OPD Card เดนเขามาดวยสหนาแบบไมสบายสดๆเพราะ

นาจะเจบรำาคาญนาดทเดยว คณปาเลาวา เมอ 4 วนกอนรบ

ประทานอาหารเยน ขาวเหนยวกบปลานลทอด ตามคำาแนะนำา

ของหมอทบอกวาผสงวยตองทานปลาเยอะๆ ทานขาวยงไมทน

อมกรสกวามอะไรตดคอ ดมนำากแลว ทำาวธแบบชาวบานทาง

เหนอเวลากางตดคอ จะปนขาวเหนยวเปนกอนคลงหลายๆ รอบ

ใหเหนยวเปนพเศษ แลวกลนกไมสำาเรจ ลองทำามาหลายวนแลว

วนนลกสาวเสรจจากการดำานาจงขอใหพามาโรงพยาบาล ผ

ชวยของเราจดการใหคนไขนอนทยนตทำาฟน จดทาทางคนไข

จดไฟใหเหนตำาแหนงชองคอไดชดเจนเมอคนไขอาปาก ถาม

ตำาแหนงนอกชองปากทผปวยคดวาตดอย ใหคนไขอาปาก ใช

ไมกดลน ตรวจด อะอา !เจอแลวนนไงอะไรปกอยทอนซลดาน

ขวา เลยใช Artery Forceps คบดงขนมาวางบนTray กางยาว

ทเดยวทงผชวยทงคณหมอรสกโลงแทนผปวย คณปาทอาปาก

และมนำาตาไหลเพราะถกกดโคนลนอยเปลยนสหนาเปนสดใส

อยางบอกไมถก ยกมอไหวคณหมอดวยความดใจ “ขอบคณเจา

คณหมอ ทรมานมาหลายวนแลว” เทยงวนนนทงผชวย ทงคณ

หมอ ทงผปวย นาจะทานอาหารกลางวนอยางเอรดอรอย โดย

เฉพาะผปวยทบอกกลนลำาบากมาหลายวนแลว

หลายคนคงคน และไดยนคำาวา ผปวยเปนศนยกลาง

หลายคนพดเลนๆ อยางอารมณดวา “เอาผปวยนอน (นง) จาก

นนบคลากรผดแลเดนวนรอบๆ ทาจะสนกด” อา !ไมใชซ อยาง

กรณนผปวยกางตดคอ เขามกจะมาท ER ทหอง ER กจะม

เตยงนอนผปวย โคมไฟทใชสองทำาหตถการตางๆ แตเมอเทยบ

กบยนตทำาฟนของพวกเราแลว ยนตทำาฟนจะปรบตำาแหนงท

มองตำาแหนงชองปากและคอไดชดเจนกวามากและคนไขนาจะ

ทรมานในการสองในการลวงเขาไปดลำาคอนอยกวา ทER ทาง

3P กบกางตดคอ:ดแลผปวยรวมอยางมคณภาพ โดย ทพญ.มยเรศ เกษตรสนสมบต รพ.สมเดจพระยพราชปว นาน

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร47

Page 50: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

ทมแพทยผดแลกบทมทนตบคลากร มานงคยกนเลนๆ ตอนทาน

ขาวดวยกน วาถากรณอยางนเรานาจะใชสถานทททนตกรรมใน

การดผปวยแบบน จงเกด Pathway ในการดแลผปวยกางตดคอขน

เมอนำามาเทยบกบแนวคดพนฐานของการพฒนาคณภาพ

3Pเลนๆ กพบวาเปาหมายในการดแลผปวยรายน (Purpose)

คอการRemove Foreign Body เพอใหผปวยมความสขสบาย

ทมงานผเกยวของมานงคยกนในกระบวนการดแลผปวย

(Process)ตองใชเครองมอใดบาง ใครจะชวยดบาง เมอรกษา

แลวกดผลลพธ (Performance) เปนอยางไรมานงคยกนตอ จะ

พฒนาเพมเตมสวนไหนอก (PDSA) จะเหนวาการทำางานกจะ

สำาเรจไดงายขน ถาทมงานผดแลผปวยทเกยวของไดคยกน ม

การแบงหนาทเพอทจะทำากจกรรมรวมกนเพอใหบรรลผลสำาเรจ

ดงคำากลาวทวา A team is a group of people with

different abilities, talents, experience, and backgrounds

who have come together for a shared purpose.Despite

their individual differences, that common goal provides

the thread that defines them as a team.

อยางกรณนทงแพทย ทนตบคลากรเรากมเปาหมายในการ

ดแลผปวยรายนเหมอนกน นงคยกนกำาหนดแนวทางรวมกน

การเปดใจยอมรบความสามารถของทม ไววางใจซงกนและกน

หลายครงทแพทยสงคนไขมาแลวไมสามารถ Remove ออกได

หรอมองไมเหนในตำาแหนงททนตบคลากรจะทำาไดกม Pathway

ทจะสงตอใหแพทยสองกลองตอไป

พวกเราทนตบคลากรโดยเนองานของเราถาไมเปดใจ

แลว เรามกจะแคบเพราะเรามกจะอยแตหองฟน รกษาแตอด

ขด ถอน ของเรา ทำาใหหลายคนไปทำางานแลวบอกวาเหงา ไมม

เพอน ไมรจกใคร จรงๆ แลวทนตบคลากรเราสามารถไปเชอม

ไปแตะ กระบวนการการดแลผปวยรวมกบวชาชพอนๆ ไดเสมอ

เชน ปจจบนนโรคผปวยเรอรงโดยเฉพาะผปวยเบาหวาน ผปวย

ความดนโลหตสง มกจะเปนปญหาสำาคญในแตละโรงพยาบาล

ทจะตองจดกระบวนการดแล ทางทมทนตบคลากรเราจะ

เขาไปเชอมในการดแลสขภาพชองปากผปวยเหลานอยางไร

เพราะนอกจากจะไดงาน แลวเราจะได เพอน ไดกลยาณมตร

เปนการสรางคณคา แกตวเราและแกวชาชพของพวกเราดวย

และผลลพธสดทายกจะเกดกบผปวยอยางมคณภาพและ

ประสทธภาพตอไป

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร48

Page 51: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

“รสกตนเตน...แตกกงวลวาเดกตาบอดจะอยกบเราไดมย

...นถอเปนครงแรกทผมไดทำากจกรรมรวมกบคนพการ” “ตน

เตน เพราะนเปนครงแรกเลยทไดสมผสคนตาบอดแบบใกลชด

ปกตแคเขาไปบรจาคขนมแลวกกลบ แตนไดไปใชชวตรวมกน

ตง 2 วน 1 คน กงวลไปหมด...เราจะชวยนองๆ เขายงไงด”

“สำาหรบตวเอง...นบวาเปนครงแรกเลยทไดมาทำากจกรรม

รวมกบเดกตาบอด บอกไดคำาเดยววาตนเตนมาก กนองเขา

มองไมเหนเรา เราจะสอสารกบเขายงไง????? ...สกพกกเรม

เกดความรสกกลว กลวตรงตาของเขา นากลวจนบอกไมถก

พยายามไมคดถง...เพราะยงไงในใจกยงไมเชอวานองเขาจะ

สามารถทำาไดทกอยางจรงๆ ขนาดเรามตาครบ 2 ขางยงทำาบาง

อยางไมไดเรองเลย แลวนองเขาจะทำาไดอยางไร...ตนเตน กงวล

กลว...ปนกนไปหมด”

นเปนสวนหนงของความรสกของนกศกษาทนตแพทยชนป

ท 3 คณะทนตแพทยศาสตรมหาวทยาลยสงขลานครนทร ทได

บอกเลาผานตวหนงสอวากอนจะไปทำากจกรรม “สอสารดวยใจ”

ทตองใชเวลา 2 วน 1 คน อยรวมกบนองๆผพการทางสายตา

หลายคนคงสงสยวาทำาไมตองไปดวย...กเนองจากวา ท

คณะทนตแพทยศาสตรแหงนไดจดใหมการเรยนการสอน

รายวชา การสรางเสรมสขภาพและการปองกนโรคทางทนต

แพทยศาสตร ซงแบงนกศกษาเปนกลมยอยกลมละ 12 คน

นกศกษาแตละกลมจะไดมประสบการณการทำางานสงเสรมสข

ภาพชองปากในกลมเปาหมาย(ขนาดเลก) ภายในระยะเวลา

ประมาณ 1 ภาคการศกษา และกลมเปาหมายหนงทอาจารย

เลอกใหนกศกษากลมนไดมโอกาสเรยนรคอ เดกนกเรยนผพการ

ทางการมองเหน ใน รร. สอนคนตาบอดธรรมสากลหาดใหญ

นกศกษากลมนกเลยตองเตรยมความพรอมกอนทจะไปทำา

กจกรรมสรางเสรมสขภาพและการปองกนโรคตามวตถประสงค

ของรายวชา นคอทมาของกจกรรมสอสารดวยใจ

แลว 2 วนนนเราทำาอะไรกนบาง...เราทำาการบานมากอน

โดย ผศ.ทพญ.เสมอจต พธพรชยกล

คณะทนตแพทยศาสตร ม.สงขลานครนทร

เรมตนจากสอสารดวยใจ...โยงไปสการดแลชองปาก

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร49

Page 52: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

กอนไปรวมกจกรรมครงน นกศกษาทนตแพทยไดมโอกาสเขาไป

ในโรงเรยนการศกษาคนตาบอด 1 ครง ฟงบรรยายประวตการกอ

ตงโรงเรยนจากคณประหยด ภหนองโอง และอาจารยสนอง

จวนสาง ผอำานวยการโรงเรยน ฟงบรรยายเกยวกบธรรมชาต

ของคนพการทางสายตา แลวกไดไปสงเกตนองๆ คนพการทาง

สายตาเรยนหนงสอประมาณ 15 นาท พอไดไอเดยนดๆ เกยว

กบคนพการทางสายตา แลวทงพๆนกศกษาและนองๆ คนพการ

ทางสายตา กไดการบานกนไปทงสองฝาย โดยการบานของพๆ

คอ เตรยมกจกรรม เกมส ไปเลนกบนองๆ ผพการทางสายตา 1-2

เกมส ขณะทนองๆกมการบานใหเตรยม กจรรม หรอเกมสมา

เลนกบพๆ 1-2 เกมส เหมอนกน ...เปนความเสมอภาค ...สอง

เราเทากน...เขาใจวาตางฝายกนาจะตางตนเตน... มาแอบทราบ

ทหลงวาคนนน...มนอนไมหลบกนทงสองฝาย...

และแลวกไดทำากจกรรมรวมกนจรงๆ เรมจาการทพๆ ตอง

ชวยพานองเขาทพก เกบสมภาระ ใหนองทำาธระสวนตว แลวกมา

ทำากจกรรมกลมใหญรวมกน กจกรรมแรกเปนการทำาความรจก

กน ใหพกบนองจบคกนตามความสมครใจ แนะนำาตวทำาความ

รจกกน แลวจงใหพเปนคนแนะนำาตวนอง และนองกเปนคน

แนะนำาตวพใหกบสมาชกทงกลมไดรจกกน เปนการทำาความรจก

กนอยางสบายๆแลวจงใหพกบนองชวยกนทำาปายชอ หลงจาก

นนกเปนการทำากจกรรมสนทนาการ สนกสนานรวมกน เชนปด

ตาหากลมโดยการทำาเสยงสตวตางๆ ชวยกนบอกชอสงของใน

หมวดหมตางโดยหามซำากน ปดตาแขงกนรอยลกปด ...หลายๆ

ครงทพๆ จะตองถกปดตาเพอความเสมอภาคกบนองๆ เชนใน

เกมสหาสมบตทใหทกคนปดตาตอกนเปนแถวตอนยาว มเพยง

คนสดทายของแถวเทานนทเปดตา แลวคอยบอกทศทาง (โดย

ไมใชเสยง) ใหทงกลมไปหยบสมบตทตองการ หรอเกมสปดตา

หา Buddy ทปดตาพๆ แลวใหหานอง Buddy ของตวเองซงใช

เวลานานมากกวาจะแนใจวาใช แตรอบทปดตานองๆ พบวา

นองๆ หาพ Buddy ของตวเองเจอไดเรวมาก หรอเกมสปดตาด

มกลนสงของตางๆ โดยทกๆ ครงทไดเลนเกมสหรอทำากจกรรม

รวมกนจะตองมการพดคยสรปถงสงทได พบวานอกจากความ

สนกสนานแลว สงทไดมาโดยไมรตวคอ พๆ นกศกษาทนตแพทย

มความเขาใจคนพการทางสายตามากขน ทราบถงอปสรรคทม

แตในขณะเดยวกนกเรยนรถงศกยภาพในการทำาสงตางๆ ของ

คนพการทางสายตา ซงตวนกศกษาทนตแพทยเองไมคาดคด

มากอนวาคนพการทางสายตาจะทำาไดดขนาดน เชน การใช

จมกแยกกลน การปดตารอยลกปด การใชประสาทสมผสอนๆ

ทดแทนการใชตาด

นอกจากนพๆ นกศกษาทนตแพทยกไดเหนการใชชวต

ประจำาวนของนองๆ คนพการทางสายตาสามารถทานอาหาร

ไดโดยเราควรชวยเหลออยางไรบาง การเขาหองนำา เปลยน

เสอผา หรอแมกระทงการแปรงฟน จนบายแกๆ พๆ นองๆ ก

ชวนกนไปเลนนำาในสระวายนำา กลมทไมชอบวายนำากสามารถ

ไปปนจกรยานเลน กอนแยกยายกนไปเลนนำา ทงพและนองจะ

ถกแบงเปนกลมเลก 3 กลม กลมละ 7-8 คน ไดรบมอบหมาย

ไปสรางสรรคกจกรรมอะไรกไดมาภายในหวขอ “ความสามคค”

มาโชวกนหลงทานอาหารเยนกลมละ ประมาณ 10 นาทแตละ

กลมจะไปวางแผนกนทไหนกไดตามสะดวก กเปนชวงเวลาท

ทงพและนองไดใชความคดสรางสรรคกนอยางเตมท กจกรรมท

นำาเสนอกมทงในรปการแตงเพลงใหมมารองรวมกน การรวม

กนเลานทานทแสดงออกถงความสามคค แลวกการรวมกนเลน

เกมสเรอบกทแสดงถงความสามคคของคนในกลม หลงจากรวม

กนสรปถงสงทไดรบจากกจกรรมสรางสรรคความสามคคแลว ก

แยกยายกนไปพกผอน ผานวนแรกไปอยางไมรตว...

วนท 2 หลงจากตนนอนพๆ แตละคนกตองจดการใหนอง

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร50

Page 53: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

Buddy ของตวเอง (ซงนอนในหองเดยวกน) ทำาภารกจสวนตว

ตอนเชา อาบนำา แปรงฟน แตงตว และมารบประทานอาหาร

เชาใหเรยบรอย หลงจากนนทกๆ คนกชวยกนสะทอนถงสงทได

จากการมารวมกจกรรมครงน พๆ นกศกษาทนตแพทยกไดเกรน

กบนองๆ ไววา...นเปนแคกจกรรมทำาความรจกกนในเบองตน

เทานน ตอไปพๆ จะเขาไปทำากจกรรมเพอชวยใหนองๆ ดแลปาก

และฟนของตวเองได หวงวาคงไดรบความรวมมอทดจากนองๆ

แลวนองๆ กรองเพลงขอบคณพๆ ทไดจดกจกรรมแบบดๆแบบ

นใหนเปนสวนหนงของความรสกของพๆ นกศกษาทนตแพทย

ทบอกเลาใหฟงหลงจากเสรจกจกรรมสอสารดวยใจ

“รสกประทบใจทไดรวมกจกรรมกบนองๆ ความกงวลทเคย

มหายไป หลงจากใชชวตรวมกบนอง แมจะเปนเวลาสนๆ แต

กไดรบความรสกทดมากมาย...เราไมควรเอาคำาวา “พการ” มา

เปนกำาแพงในการทำาความรจกและเขาใจกน”

“นองสามารถจำาทางไดเรวมากทงๆ ทมองไมเหน เพราะ

เพยงแคไมถงวน นองๆ กสามารถเดนจากหองหนงไปหาเพอน

อกหองหนงไดโดยไมตองมใครนำา...หนประทบใจมากๆ เลย....”

“มความรสก “เขาใจ” มาแทนท “ความสงสาร” ”

“รสกมความสขทไดทำากจกรรมกบนองๆ ...ชวยทำาลายกำาแพง

ความกลว หรอชองวางทม เดกตาบอดสอนใหเราเรยนร

สจธรรมหลายๆ อยาง ความกลวของเขาและของเราตางกนโดย

สนเชง (เรากลวความมด เขาคนเคยกบความมด รสกเปนปกต...)”

“ทำาใหเขาใจการใชชวตของคนตาบอดมากขนวา..เขาไมม

อะไรทตางจากคนปกตเลย ยกเวนเรองการมองเหนเทานน เขา

สามารถใชชวตรวมกบคนปกตได ...การทำากจกรรมครงน ถอเปน

จดเรมตนของการทำางานสงเสรมสขภาพ ซงหนคดวาเปนการเรม

ตนทดและนาประทบใจมากๆ....”

หลงจากนนนกศกษาทนตแพทยกตองกลบไปทำากจกร

รมทรร.การศกษาคนตาบอดธรรมสากลหาดใหญอกครง ดวย

ความรสกทแตกตางไปจากครงแรกทเขาไปมากๆ นกศกษา

ทนตแพทยวางแผนใหครประจำาชนแตละหองเปนผตรวจนบ

ฟนผ (ทเหนชดๆ) แลวกทำาการยอมแผนคราบจลนทรยใหกบ

นกเรยนดวยตนเอง คณครจะไดเหนปญหาดวยตวเอง แลว

กใหคณครทำาแบบสอบถามงายๆเพอสอบถามความร ความ

เขาใจของครในเบองตนเกยวกบโรคในชองปาก และการดแล

สขภาพชองปาก สปดาหถดมากใหครประจำาชนแตละทานนำา

ขอมลทไดมาสรปเปนภาพรวมของโรงเรยน คณครเหนปญหาท

เกดขนทงในสวนของนกเรยนและตวครเอง ชวยกนวเคราะห

สถานการณ หาสาเหตของปญหา แลวกสรปวาเกดจากความ

ไมตระหนกของพวกคณครในการไปแนะนำาชวยเหลอนกเรยนท

ตาบอด ขอใหนกศกษาทนตแพทยชวยมาทบทวนความร พรอม

แนะนำา ความร หรอสอใหมๆ ในการทจะชวยดแลสขภาพชอง

ปากใหนกเรยนหลงจากนนพวกคณครกไปจดกจกรรมตางๆเชน

ปรบเปลยนเวลา ชนดของอาหารททานใหโอกาสเสยงตอการ

เกดฟนผลดลง ใหความรในหองเรยนเพอสรางความตระหนก

แกนกเรยนในการดแลสขภาพชองปาก ดแลการแปรงฟนหลง

อาหารกลางวนและกอนนอนใหมประสทธภาพมากขน

ทกครงทนกศกษาทนตแพทยไดเขาไปวางแผน ดำาเนน

กจกรรม และประเมนผลสงทไดทำารวมกบคณครและนกเรยน

ในโรงเรยนการศกษาคนตาบอดธรรมสากลหาดใหญ นกศกษา

ทนตแพทยจะเขาไปทำางานอยางมความสข สนกกบการได

พบปะพดคยกบนองๆ ชนชมกบการเปลยนแปลงทเหนใน

โรงเรยน นกศกษาทนตแพทยหลายคนบอกวา “แทบลมไปเลย

วากลมเราทำากจกรรมกบคนตาบอด..รสกวาเปนการทำางาน

สรางเสรมสขภาพชองปากทไมไดแตกตางกบการทำางานในคน

ปกตทวไป”

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร51

Page 54: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

ในวนนำาเสนอผลงานเพอแลกเปลยนเรยนรรวมกบชนป นกศกษาทนตแพทยกลมนสรปวา ปจจยของความสำาเรจในการทำางาน

ครงนคอ การกาวขามความกลวคำาวาพการไปไดจากการทำากจกรรมสอสารดวยใจ และ สรปประเดนทไดเรยนรวา

“ ขอบคณคณครทกทานททำาใหพวกเรารวา ความอดทนและความรกเปนพลงททำาใหเกดการเปลยนแปลง.....ขอบคณนองๆ ท

เปดตาและเปดใจพๆ ใหเขาใจผพการมากขน......ขอบคณอาจารยทคณะทนตแพทย ผคอยอยเคยงขาง ใหคำาแนะนำา และผลกดน

ใหพวกเราเกดการเรยนรอยางสงสด....แมวาจะเปนกาวเลกๆ แตกถอเปนประสบการณทยงใหญสำาหรบพวกเรา”

นคงเปนตวอยางเลกๆ อนหนงทพยายามบรณาการสอดแทรกเรองคนพการไวในหลกสตรทนตแพทยศาสตรบณฑต ของ

มหาวทยาลยสงขลานครนทร

ขอบคณนองๆ

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร52

Page 55: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

โรคยาปรมาลาภาการไมมโรคเปนลาภอนประเสรฐ

ฉนเพงเขาใจลกซงกบคำาๆนเมอมโอกาสไดออกหนวยโครงการสานฝนเยยมบานผสงอาย ผปวยเรอรง

ผพการฟนฟสขภาพดอำาเภอบงคลาจงหวดบงกาฬ รวมกบเจาหนาทกายภาพและแพทยแผนไทย พยาบาลเวช

ปฏบตประจำา รพ.สต.อสม. และนกสงคมสงเคราะหจากองคกรปกครองสวนทองถนเมอเดอนธนวาคมป 2553

นเองเดอนธนวาปนเปนเดอนทดทสดสำาหรบชวตฉนเดอนหนงทนาจดจำาเพราะเปนเดอนทแทบจะเปลยนชวต

ทงชวตฉนเลยทเดยวเปลยนททำางานใหมเปลยนเพอนใหม ทสำาคญไดกลบมารบใชบานเกดของตวเอง โชคด

กอนปใหมจะมาถงดวยซำากอนหนานฉนคดวาการไมมโรคกแนนอนอยแลวมนเปนลาภอนประเสรฐ แตถาจะ

มองอกแงหนงถงมโรคกไมเหนวาวถชวตจะเปลยนไปสกเทาไหรคนเปนเบาหวานความดน มารบยาแทบทก

เดอนกเหนเขายงใชชวตอยกบโรคไดเปนปกตดอยากไปไหนกไปไดเหมอนเดม อยากกนอะไรกกนไดเพยงแต

อาจจะกนใหจำากดเทานนแตพอฉนไดมโอกาสออกเยยมบานผพการแลวทำาใหรวาความหมายมนมากกวาท

ฉนเขาใจมากทเดยว

สขอยทใจ..เมอ..กายไดกระทำานชวรา ดอนเกดและคณะเจาพนกงานทนตสาธารณสขชำานาญงาน

โรงพยาบาลบงคลา อำาเภอบงคลา จงหวดบงกาฬ

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร53

Page 56: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

กจกรรมทเราออกเยยมบานเราแบงหนาทกนอยางชดเจน

พยาบาลประจำา รพ.สต.และอสม.พาลงพนทมประวตขอมล

คนไขตรวจสขภาพเบองตนวด Vitalsight ทำาแผลตดตามเปลยน

ถายอปกรณกรณทจำาเปนนกกายภาพบำาบดตรวจประเมน

อาการ แนะนำาทาการบรหารฝกการเคลอนไหว / การยนดวย

อปกรณสวนเจาหนาทแพทยแผนไทยนวดรกษา ฟนฟสภาพ

รางกายแกคนไขและใหคำาแนะสอนการนวดแกญาต พรอมมอบ

ยานวดใหดวยสวนฉนมาจากหองฟนกดฟนนอกจากตรวจชอง

ปากแลวกแนะนำาและสอนเรองการแปรงฟน มอบแปรงสฟน –

ยาสฟนแนะนำารกษาตอทโรงพยาบาล นกสงคมสงเคราะหอาจ

ไมเกยวกบการดแลสขภาพแตเขาคอคนสำาคญในการแนะนำา

การขนสทธเปลยนสทธการตอบตร ทำาใหเรองบตรผพการไดรบ

การดแลและแกไข วนนนพวกเราไปเยยมคนไขพการในตำาบล

บงคลาได 8 คนมทงทนอนแบะอยบนทนอนตองเกบขเกบเยยวม

ทงทกำาลงหดเดนการสอสารรเรองบางไมรเรองบางแตละคนมด

มเสยไมเทากนแตทแนๆ มเสยกนทกคนบางคนกเสยการทรงตว

บางคนเสยการสอสารเสยงหวเราะแทบไมมเลยสวนฉนยงไป

หลายคนเขายงสลดหดห ขากกาวแทบจะไมออกไมใชเหนอย

เพราะฉนเคยเหนอยกายมามากกวานหลายเทาแตนฉนเหนอย

ใจฉนไดซงกบคำาวา “ใจเปนนาย กายเปนบาวกวนนเอง”พอกลบ

มาถงททำางาน

“พนชเปนไงบาง”

เสยงของทนตแพทยอดศกดจรสเมธาวทยหรอใครๆ มก

เรยกกนตดปากวาหมอตอม หวหนาฝายทนตสาธารณสข โรง

พยาบาลบงคลา

“ก โอเคคะแตวา!!!...มนหดหจงเลยคะ”

หลงจากนนฉนกเลาใหหวหนาฟง“พนชถาคนไขพการทเดน

ทางมาโรงพยาบาลลำาบาก แตมความจำาเปนทจะตองถอนฟนพ

กใหคำาแนะนำาและพาผมไปถอนใหทบานไดเลยนะพ”“ไดเหรอ

คะคณหมอ”ฉนตอบออกไปทงๆ ทยงงงเพราะคาดไมถงวาแค

เราคดหมอกรแลวแต...จรงๆ แลวฉนวาคงไมใชคณหมอหยงร

อะไรหรอกเพยงแตวาพวกเราคดถงความสะดวกและความรสก

คนไขเปนสำาคญเหมอนกนมากกวา

วนนนทงวนหากมใครโทรหา ฉนกจะเลาแตเรองออกเยยม

บานใหเขาฟงไมเวนแมแตสามและเพอนใน face book หลง

จากวนนนฉนกคดหาวธวาจะชวยใหฝนของคนไขพการเปนจรง

หรอมความหวงมากขนไดอยางไรเพราะฉนคดวาการทเราจะ

บำาบดฟนฟเฉพาะรางกายเพยงอยางเดยวคงไมเพยงพอเราตอง

ชวยฟนฝนและความหวงของชวตเขาดวยแมวาอาจจะเปนเพยง

ฝนเลกๆ กตามและตองบำาบดญาตผดแลดวยเชนกน

กำาลงใจเรมมาหลงจากทออกเยยมบานกน2ครงครงท3ฉน

มโอกาสไดกลบไปเยยมcaseเกาๆ นองออมใจ CVA ซกซาย

ตงแตวยรนชวยเหลอตวเองไดนอยสอสารประโยคยาวๆ ไมไดจำา

ไดวามาครงแรกนองออมจะหวาดระแวงพวกเรามากถามอะไร

กจะรองเรยกแตแมดวยเสยงอนดงจบมอแมไวตลอดเวลา ครง

นพวกเราลงไปนองออมกลบมอาการดใจจนสงเกตไดพอเดน

เขาไปใกลกความอฉนไปจบไวเอาจมกมาหอมมอฟอดใหญๆ

ขนลกซ...แตหวใจพองโตมนเหนอความคาดหมายจรงๆ พอนอง

มอกถามวาไดออกกำาลงกายอยางทสอนไหมนองออมกรบเอา

มอขางขวามาจบมอซายยกขนจนทวมหวตวเอง ถามแมเรอง

การเดนกดขน การสอสารกดขนทสำาคญสำาหรบเราพอใจมาก

เพราะนองออมชอบแปรงฟนมาก พอจะกลบนองออมไมอยาก

ใหกลบควาตวนองมอกไปกอดแลวหอมแกมฟอดใหญ ทกวน

น หากไปเยยมนองออมฉนตองทำาตวใหหอมเขาไวรอรบความ

รกโดยการกอดและหอมแกมฟอดใหญหลายๆ ฟอดหอมซะจน

แปงททาไวจะลบหมดหนาหนหลงเดนกลบออกมามนใหความ

รสกทแตกตางจากครงแรกๆ ทมาราวฟากบเหวลกความรสก

เศราๆ หดหมนหายไปไหนหมดกไมร มนเหมอนมอะไรมาจกอย

ทคอพดไมออก ความหวงความฝนทคดไวเพยงแคไดบำาบดฟน

ฝนเลกๆของเขาเหลานนเรมเรองรอง ฉนไดยนเสยงหวเราะของ

คนไข ไดยนเสยงสนทนาตอบโตกบเราไดเหนรอยยมทำาใหอดคด

ไมไดวาบางคนเขาอาจไมไดยมไมไดหวเราะอยางนมานานเทา

ไหรแลวนอ!!!ไดเหนพฒนาการทางดานรางกายทดขนไดรบรวา

เขาแปรงฟนเพมขนเปนวนละ 2 ครงแลวนะ

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร54

Page 57: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

เปนความโชคดททมออกเยยมบานของเราเปนทมททำาดวย

ใจรก ไปไหนไปดวยชวยกนเตมทไมมบนแรกๆ กตงวตถประสงค

อยางสวยหรวาเพอชวยฟนฟสขภาพรางกายกลมผปวยเรอรง

ผสงอายและผพการใหสามารถกลบมาชวยเหลอตวเองไดเพอ

ใหผพการ/ญาตผดแลไดรบทราบถงปญหาชองปากของผพการ

และรวธการรกษาตอทางทนตกรรมเพอใหผพการทสามารถ

ชวยเหลอตวเอง/ญาตผดแลไดมความรเกยวกบการดแลทนต

สขภาพการทำากายภาพบำาบดและการปฏบตตวในชวตประจำา

วนไดอยางถกตองเพอเพมอตราการเขาถงบรการทนตกรรม

พนฐานในกลมผพการ เพอพฒนางานทนตสาธารณสขและทม

สหวชาชพไดสงเสรมคณภาพชวตผพการ

แตเมอลงไปเหนสภาพคนพการแลวสำาหรบฉนอยาก

เปลยนวตถประสงคใหมใหเหลอสกขอเดยวกพอเพอใหคนพการ

แปรงฟนอยางถกวธวนละสองครงถาทำาไดเทานกสดหรแลว

เมอลงไปบอยๆ นานวนเขากลบทำาใหเรามองเหนสงทจะทำาให

คณภาพชวตคนพการดขนดวยกำาลงกายกำาลงใจของเราเอง

เปดห..เปดตา

การทเราไดลงไปหาคนพการในชมชนเพอตรวจชองปาก

ใหทนตสขศกษาแจกแปรง – ยาสฟนสอนแปรงฟนเปนหนาท

ปกตของเราแต...อกหนาทหนงทสำาคญยงกคอการคดกรองคน

พการทมปญหาชองปากเรงดวนตองไดรบการรกษามารายงาน

หวหนาเพอวางแผนการรกษาในอกไมกวนตอมา โดยการลงไป

ถอนฟนใหทบาน เกาอทำาฟนเปนฟากหรอแครไมไผทบานสวน

โคมไฟสดหรเปนโคมไฟสองกรดยางตอนกลางคนของญาต

เขาเองแรกๆ ฉนเอาคาดใสหวสวนมอกคอยจบมอคนไขใหกำาลง

ใจและหยบจบอปกรณชวยหมอ ใครจะคดวาหวหนาจะลงทน

ซอโคมไฟทเขาใชสำาหรบกรดยางมาไวเปนสมบตสวนตวหลง

จากกลบจากบานคนไขไมกวนเวลาออกไปถอนฟนใหคนไขท

รพ.สต.หมอกคาดโคมไปใสไวทหวเอง มหมอดๆ ทำาเองทกอยาง

แบบนซกวนผชวยฯตกงานแนๆ พอลงไปในชมชนสงทไดเหนมน

มากกวาเปาหมายทตงไว

เพราะงานทนตะของเราดแลทกกลมเปาหมายเจอหญงหลง

คลอดเรากเยยมหลงคลอดเจอเดกกตรวจฟนเดกแนะนำาเรอง

การกนหวานไมหามแตบอกวธการเลอกความถในการกน

แนะนำาการแปรงฟนใหลกหลานเจอคนพการแขนลบใชการไม

ไดแตใชเทาแปรงฟนทกวนฟนไมผทำาใหนกถงนกเรยนมธยมท

เราไปตรวจฟนขนมาทนท มสองมอใชการไดดแตฟนผทงปาก

หากเราขอใหนองเขาไปชวยสอนเดกๆ เหลานนแปรงฟนเผอ

วาเดกๆ จะไดเกดความละอายคดอยากแปรงฟนขนมาบาง

พบเดกอาย 4 เดอนกนนำาจากแกวเหมอนผใหญแมฝกได

ไงนไดการหละเราเชญแมเดกไปรวมแลกเปลยนประสบการณ

กบแมเดกเลกๆ คนอนๆ คงจะไดแนวทางการฝกเดกไมไดตด

ขวดนมแนเลยการไดพบไดเหนดวยตวเองมนทำาใหเกดการเรยน

รการแกไขปญหา

“คณหมอคอวาสมาตอนกลางเดอนคอยอยกะบเหนมา”

“หมอลกซอรอกกบเชอกไวรอแตกะบกลาเฮดบฮวาสมามอ

ได”

“ฮอยวามนอาจสบเซาแตวามหมอมาเยยมกะดใจมนม

ความหวงมกำาลงใจเปนมาตงโดนกะบมไผมาสนใจ” มนเปนคำา

พดของคนไขและญาตทเราลงไปเยยมซำา

“ไปไสมาคอโดนแทรออย อยากบอกหมอวาเหยยดขาได

แลวเด”

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร55

Page 58: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

ยายจนสบอกกบเราหลงจากทเราทำารอกใหคณยายได

เดอนหนงจงมโอกาสไดกลบไปหาแกอกครง “ฮา!!เหรอยาย

ไหนเหยยดใหหมอดซ ”ยายกเหยยดขาใหเราดถงแมวาจะยงไม

คอยตรงเทาไหรนกแตมนกแตกตางจากเดอนทแลวมากยายจน

สนอนคเขามาปกวาแลวนงไมไดวงเวยนตองนอนกนขาวฟนไม

แปรงอมหมากทงวนดบกลนปากโดยการอมยาสฟนวเศษนยม

แกเปนคนแรกทเราตดตงรอกให

“เหยยดไดนานหรอหยง”ฉนถาม

“ไดสบกวามอแลวอยากบอกหมอๆ กไมมานอนๆ อยตน

ขนมาตกใจขาเหยยดซอยลอย (เหยยดตรง) ดใจกะดใจตอนน

เรมมความหวงขาเหยยดไดแลวคอสเดนไดนแหละแตกอนคด

วาขาคอสคเขาแบบนตายไปนำากนหมอมรถเขนบอยากออกไป

ขางนอกสไปหดเดน”“เดยวหมอขอเวลากอนนะสพยายามหามา

ใหตอไปคณยายหดลกยนกอนนะ”ฉนตอบไปทงๆทยงมรดวยซำา

วาจะหารถเขนไดเมอไหรแตฉนตองหามาใหได

ทกวนน

คณยายจนส นงรถเขนทลกขอมาจากโรงพยาบาลใน

กรงเทพฯออกมานงอยหนาบานตอนบายทกวนๆละ ๒ – ๓

ชวโมงทกสปดาหพวกเราไปพยงยายจนสหดยนแรกกตงหนา

ทองตงนองครงตอๆมาดขน

“อาว...ทำาไมมามอนหละใสกางเกงรอตงแตวนกอน

กะบเหนมาวนนใสผาซนแลว”

ยายจนสเตรยมพรอมสำาหรบการเดนตามคำาแนะนำา เพราะ

ถาเปนกางเกงพวกเราจะจบหวกางเกงชวยดงพยงยายไดถนด

ทกครงทไดยนคนไขบอกวาดขนอยางนนดขนอยางนฉน

กบนองๆ หนมองหนากนถงจะไมมคำาพดออกมาแตเรารวาคด

อะไรอย พอกลบขนรถทกคำาพดทอยากจะพดเรมพลงพล ไม

เวนแมแตพสภคนขบรถ “ผมวาเราทำาอยางนมนมาถกทางแลวด

แลวมนมความหวงดกวาทเราแคไปถามเขาวาเปนอยางไรบาง”

มนเปนความบงเอญทออกเยยมบานผพการแตละทกจะไดพสภ

เปนพนกงานขบรถใหยงกะนดไว จนทกวนนไมตองบอกเลยวา

ตองตอกตะปตรงไหน รอยเชอกใสรอกอยางไรมอยางเดยวทยง

ไมชำานาญซกท ตอกตะปทไรมกจะตอกนวหวแมโปงตวเองเปน

ประจำานแหละ

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร56

Page 59: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

“คณหมอคอนานแทเฮดนวดทาปากไวใหกไมมาซกท”

คณยายแกว กรมแสงบอกเราหลงจากทจองหนาอย

นาน“บนานหรอกยาย” ฉนบอก“ บนานจงไดมาตงแตเดอนสบ

นกะเดอนหนงเดอนสองแลว”เออ!! จรงนะเนยะเรามาหายาย

ครงลาสดตอนมบญหอขาวชวงกอนออกพรรษาคณยายยงปง

ขาวตมมดใหกนเลยออ..ฮอจำาแมนนะนแสดงวาคณยายนบวน

รอเราอย“แปรงสฟนยาสฟนทหมอใหกหมดแลวใหลกไปซอบอก

วาใหเอาแบบของหมอนะมนถงจะด” คณยายแกวอาย 89 ปม

ฟนผซเดยวไมโยกไมคลอนทงๆทคณยายไมเคยใชแปรงสฟน –

ยาสฟนเลย สมยสาวๆคณยายใชขไตถฟนแตหลงๆมานขไตไมม

ขายยายจงเปลยนเปนทรายจากแมนำาโขงเอามารอนใสผาตา

ขายถๆ พบหลายๆ ชนกจะไดทรายละเอยด หลงจากนนกเอา

มาใสถงพลาสตกผสมนำาเลกนอยพอใหทรายจบตวกนเอาไว

ในหองนำาใชนวแทนแปรงสฟน ใชทรายแทนยาสฟนมาจนอาย

เกอบ 90 ป ตอนแรกทพบยายเปาหมายของเรากคอคณตาสาม

ยายแกวทพการเดนไมไดจะเอาแปรง – ยาใหตาปรากฏวาตา

ไมมฟนกเลยใหยายแทนถามยายวาแปรงฟนวนละกครงเพอ

จะไดเกบเปนขอมลไวเปรยบเทยบกอนหลงเหมอนกบคนอนๆ“บ

เคยแปรงแตวาถาใชยาหมอแลวมนจะดบเปนแผลในปากมน

บเซาสกทบไดเคยวหมากมาเปนเดอนแลว” ไดฟงคำาตอบยาย

ฉนองไปชวขณะไมแปรงฟนแลวทำาไมฟนดจงแตฉนกไมถาม

ตอวาทำาความสะอาดยงไง พอใหยายลองสาธตวธแปรงฟนให

ดปรากฏวายายจบแปรงกไมเปนเกๆ กงๆฉนตองจบมอฝกแปรง

เออถาจะจรงวายายไมเคยแปรงฟนถาจะวาลกยายยากจนไมม

เงนซอใหหรอวาไมใสใจแกกคงจะไมใช เพราะบานยายสองชน

ใหญโตมาก ทรพยสนในบานเพยบสะอาดสะอานรถยนตวโกส

ประตใหมเอยม“แกบยอมแปรงซอใหกไมเอา”

ลกสาวบอกออ !! อยางนนเอง

หลงจากนนเกอบเดอนกลบไปหายายอกรอบปรากฏวา

แผลในปากหายยายดใจมากจะไดเคยวหมากแลวยายเขาใจ

วาแผลหายเพราะแปรงฟนดวยยาสฟนทเราให แผลในปาก

จะหายเพราะอะไรฉนไมร อาจจะหายเพราะยาสฟนจรงๆ กได

แตฉนกดใจทยายไดแปรงฟนแลวแตมาวนนตงใจจะมาถาม

ยายวาแตกอนนไดทำาความสะอาดฟนไหม “มาสพาไปเบง”ยาย

แกวจงมอฉนไปทหองนำาดทรายทแกจะเอาไปทงแลวพรอมทง

สาธตการใชใหดจากนนฉนตองเอาแปรงสฟน – ยาสฟนไปให

ยายเปนประจำาเพราะยายไมยอมใชทลกสาวซอจากรานคามาให

“ขอบคณนะคะในหลวงทใหฟนหน”

เสยงของเหมยวดงพอทจะทำาใหใครๆหนมามองหญง

สาวผวคลำา สงราว 150 เซนตเมตรผมซอยยาวประบาโกรกผม

สนำาตาลออนใสเสอแขนสนลายดอกสนำาตาลและกางเกงเจ

เจลายดอกขาสนเหนอเขาสขาว-ดำามองดแลวมดเขากบสผว

อยาบอกใครเชยวเธอนงอยบนรถเขนสแตนเลส พรอมยกมอ

ไหวขนทวมหว

๑๕ มนาคม ๒๕๕๕ เปนวนทเหมยวหรอ นางสาว นภา

รตนชมภ ฝนเปนจรง สายตาหลายรอยคมองมาทเหมยวตงแต

ฉนเขนเหมยวเขาไปรอตรวจฟนเพอใสฟนปลอมจากหนวย

ทนตกรรมพระราชทานของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทวน

นไดมาใหบรการแกพสกนกรชาวจงหวดบงกาฬนบเปนครงแรก

ของพวกเราชาวจงหวดใหมแหงท 77 ของประเทศไทยทไดรบ

พระมหากรณาธคณในครงน

“คณหมอมารบแลว”

“จาแตงตวสวยหรอยง”ฉนไปรบเหมยวกบพสภพนกงาน

ขบรถทจะพาพวกเราไปชวยงานทนต-กรรมพระราชทานในวนน

ทอำาเภอโซพสย ซงหางจากบานเหมยวประมาณ 150 กโลเมตร

ฉนจงตองตนแตตหาไปรบเหมยวตอน 6 โมงเชา“อายทลฉนไป

เทยวกอนเดอหมอมารบไปเทยวสไปใสฟน”เหนเพอนบานผาน

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร57

Page 60: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

มาเหมยวจะรองอวด“หมอมนบทนไดกนขาวเดอหาใหมนกน

หนอย”แมเหมยวบอกหลงจากพาเหมยวเดนมาขนรถพวกเราพา

เหมยวไปถงอำาเภอโซพสย แปดโมงกวาคนไขมารบบรการหลาย

รอยคนแลวฉนเขนเหมยวเขาไปสายตาหลายรอยคมองมาทเรา

สองคน บางคนกทำาหนาสงสย ฉนกลบไมรสกอายมนภมใจยงไง

กไมรทใสเสอกราวนสขาวเขนรถใหคนพการ สำาหรบเหมยวดเธอ

ตนเตนใหญเลยทเหนผคนมากมายฉนพาเหมยวไปรอตรวจฟน

เพอรบควใสฟนปลอมสวนหมอตอมกเดนไปแจงอาจารยเหมยว

จงเปนทสนใจจากอาจารยทานเอนดและเขามาพดคยดวยหลง

จากพมพปากเสรจพสภตองทำาหนาทเปนพเลยงเดกพาเหมยว

ไปกนขาวไปเขาหองนำาไปสารพดงานหนกเลยหละถาไมใชพ

สภคงแยเหมอนกนฉนกบคณหมอตอมกไปปฏบตหนาทตวเอง

ทไดรบมอบหมายแตฉนกเทยวไปดเหมยวเปนพกๆชวงบายฉน

ตองพาเหมยวไปใสฟนตามคว อาจารยใสฟนเหมยวบนรถเขน

ไมตองนอนทเกาอสนามเหมอนคนไขคนๆ อนๆ ปรากฏวาใส

ไดพอดเปะไมตองกรอแกไขเหมยวสองกระจกอยนานฉนบอก

“เหมยวฟนนเปนฟนทในหลวงพระราชทานใหนะ ตองรกษาไว

ในดถารกษาไมดเดยวในหลวงโกรธนะ”“คะ”

เหนอยทตองตากแดดตากลม ลยนำายำาโคลนเหนอยทตอง

เดนทางไกลแตดใจทไดเหนไดยนเสยงบอกกบพวกเราวาดขน

ดใจคดฮอดมาอกนะ ฟงแลวมนหายเหนอยเปนปลดทง สขใจ

ทไดซอของกนของใชไปฝากสขกายทไดของฝากเปนพช ผกผล

ไม ขางรว ไมวาจะเปน มะเฟองมะไฟ มะกรด มะนาวมะพราว

สมโอไชโย...โหเฮว

ณ วนน

สงเลกๆทพวกเราชาวบงคลารวมกนดแลสขภาพความเปน

อยของประชาชนในพนท เราชวยกนดแลคนไมใชดแลโรค“อะไร

ทำาไดทำาอะไรทำาไมไดชวนคนอนทำา” เพราะเรามไดทำาเพอ

ตนเองแตทำาเพอคณภาพชวตทดกวาของผคนในชมชนของเรา...

เราสขทใจ..เมอ..กายไดกระทำา

ผเขยนนางนชวรา ดอนเกด

ตำาแหนง เจาพนกงานทนตสาธารณสขชำานาญงาน

ฝายทนตสาธารณสขโรงพยาบาลบงคลา

อ.บงคลา จ.บงกาฬ ๓๘๐๐

โทร. ๐๘ – ๑๔๗๑ – ๕๔๙๖

โทร.ททำางาน ๐๔๒ – ๔๙๙ – ๑๐๕ – ๖ ตอ ๑๑๔

โทรสาร ๐๔๒ – ๔๙๙ – ๑๐๕

E-mail : [email protected]

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร58

Page 61: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

ณ ตกทนตกรรม ทพ. อรรควชร สนธชย

โรงพยาบาลเวยงปาเปา จงหวดเชยงราย

ถาคดในเชงอดมคตเคาบอกวาตงรบโดยการรกษาอยางเดยวไมได เราตองเนนเชงรก เชงรกคอออกไปสงเสรมปองกนทงปองกนฟนผกนตงแต หญงตงครรภ เดกเลกเดกนอย เคลอบหลมรองฟนในเดกประถมสงเสรมใหประชาชนผเปนเจาของสขภาพดแลตวเองและชมชนอยางยงยนถาทกอยางเปนไปตามแผนน.....คนไขจะนอยลงจนถงไมมใครมาทำาฟน ^^

เสยใจ ทนตแพทยแนะนำาใหทกคนมาตรวจฟนทกป อยางนอยยงตองมงานขดหนปนเดกเลกยงตองมาเคลอบฟลออไรดอำาเภอเวยงปาเปามประชากรประมาณ 60,000 คนหากทกคนมความกะตอรอรนมาตรวจฟนตามคำาแนะนำาถาทกคนมาตรวจฟน ขดหนปน ปละ 1 ครง ในหนงปมวนทำาการประมาณ 240 วนดงนนจะมคนไขมารบบรการเฉลย 60,000/240= 250 คนตอวน

สงคมในอดมคตน มนกไมทำาใหคนไขหมดไปนหวา...กรรมงนกลบมามองแบบปศาจรายเลยละกนจบถอนฟนใหหมดปากทงอำาเภอเลย ตงแตนายอำาเภอ ปลด ตำารวจ ผใหญ กำานน ลกเดกเลกแดงถาไมมฟนมนจะไดไมตองมาหาหมอฟน 55555555 เอก เอก บาไปแลวตร

ในวนทคนไขมารบบรการทางทนตกรรมอยางลนหลาม

ฐานะหมอฟนในโรงพยาบาลชมชนคนหนง กอดคดไมไดวา

“เมอไหรจำานวนคนไขมนจะนอยลงหรอหมดไปสกท (วะ)”

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร59

Page 62: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

ถาคนนกจบถอนสองครง ครงปากดานซายครง ครงปากดานขวาครง คน 60,000 X 2 = 120,000 ครงถาเราไลถอนอยางเดยววนละ 100 คน จะตองทำา 120,000/100 = 1,200 วนทกคนในอำาเภอเราจะฟนหลอหมด1,200/240 = 5 ปเราตองใชเวลา 5 ป ในภารกจน....แลวคนไขจะหมดไป ^^เมอทกคนไมมฟน.........มนกตองมาทำาฟนปลอมกนด T T

เอาวะ ถาทำาฟนปลอมหมดแลว คนไขกหมดอะด^^ระดมหมอฟนทกชวตทำาฟนปลอมใหคนไขกนเถอะคดแบบเบาๆ วา หมอฟนหนงคนทำาฟนปลอม 30 คนตอเดอนเวยงปาเปามหมอฟน 6 คน เดอนหนงจะทำาได 30x6 = 180 คนตอเดอนคดเปน....60,000/180 = 333.333333 เดอน คดเปน 333.333333/12 = 27.777778 ป....

เอาเปนวา 28 ป เราจะทำาฟนปลอมเสรจ บวกเวลาถอนฟนอก 5 ป ภารกจนใชเวลา 33 ป.....(เกษยณไปกอนสตร T T)

ไมส...ไอคนไขทำาฟนปลอมปแรกๆ ฟนปลอมมนกจะเกา สก หลวม และมาทำาใหมแสดงวายงไงจำานวนคนไขกไมมวนหมดไปหนะส T T

........................................................................เชาวนนผมตนมาทำางานเหมอนทกวนดวยความหดหใจวา คนไขไมมวนหมดไปในชวงชวตราชการของผมเอะ มบางอยางแปลกไปคนไขทมารอแตเชานอยลงไปอยางมนยสำาคญเคาหายไปไหนกน เคาหายไปไหนกน เคาหายไปไหนกนรอยยมปรากฎทมมปากของผม

การสงเสรมปองกนทระดมปพรมลงไป เหนผลแลวหรอน ^^สำาเรจ ยอดเยยม เราเขาใกลสงคมอดมคตเขาไปทกท

ผมรสกปลมปตอยางเปยมลน วนนมคนไขมาทำาฟนเพยงไมกคนผมเรยกคนไขคนแรกเขามาทำาดวยความกระฉบกระเฉง

ผชวยคนนงเดนผานมาดวยความขงขง“ วนนหวยออก หมอเลนมยคะ งวดน” .....................................“ 28 98 บน ลาง “ ผมตอบสวนกลบไป

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร60

Page 63: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

เพอทำางานอยางอสระ และมทนดำาเนนการอยางยงยน ของวารสารทนตภธรทพญ.นธมา เสรมสธอนวฒน (หมอออ) บรรณาธการวารสารทนตภธร จงกอตง “บรษท ทนตภธรและเพอน จำากด”Social Enterprise กจการเพอเสรมสรางแรงบนดาลใจและความสขในการทำางานทนตสาธารณสขขน โดยดำาเนนการขายสนคาเชนแปรงสฟนยาสฟน ฯลฯ แลวนำาผลกำาไรทไดจากการขายสนคามาจดพมพและจดสงวารสารทนตภธร จำานวน มากกวา 16,000 ฉบบตอป แจกใหสมาชกชมรมทนตสาธารณสขภธร และหนวยงานทมทนตบคลากร สอสารพรอมกน อานฟรตลอดชพจดสงทกททไปรษณยไปถง โดยไมงอสญญาณอนเตอรเนตทวประเทศไทยทานทสนใจสมครสมาชกเพอรบวารสาร ทนตภธร หรอเคยเปนสมาชกแตยงไมไดรบวารสารทนตภธร ตดตอท [email protected] นอกจากนผลกำาไรทไดจากการขายสนคานน สวนหนงยงนำาไปสนบสนนกจกรรมของชมรมทนตสาธารณสขภธร เชน กจกรรมคายรบนองใหมของชมรมทนตสาธารณสขภธร รวมทงจดพมพหนงสอความสขในชวต dentist ’ภธร เพอสรางแรงบนดาลใจในการทำางานทนตสาธารณสขแกทนตแพทยจบใหมในวนจบปงปองของทกๆ ปอกดวย จากความจำาเปนทจะตองหาเงนทนมาเพอจดพมพและจดสงวารสารทนตภธร ทก 3 เดอน ซงตองใชงบประมาณราว 2 แสน บาทตอรอบพมพรวมแลวมคาใชจายในการบรหารจดการทงหมดประมาณ 8 แสน ถง 1 ลานบาท ตอปในขณะทวารสารทนตภธรเปนการทำางานโดยทนตบคลากรอาสาสมคร ทยงเปนทนตแพทยทำางานรกษาคนไขตามปกต, ตองการอสระในการสอสารสาธารณะ และไมสะดวกในการขอรบการสนบสนนจากบรษทคาสนคาอนๆ ซงหลายครงพวกเขากไมเขาใจการทำางานของเรา อกทงการขอเงนทนงบประมาณเพอนำามาทำาวารสารทนตภธรจากหนวยงานตางๆ นนเปนไปไดยากมากเพราะผลลพธเพอสรางแรงบนดาลใจและความสขในการทำางานทนตสาธารณสข ของวารสารทนตภธรนนไมสามารถชวดความสำาเรจอยางเปนรปธรรมได แมวาจะเปนวารสารทดำาเนนงานมามากกวา 20 ปแลวกตาม ซงเปนเหตผลทวารสารทนตภธร จำาเปนตองมสนคาและบรการของตนเอง ทสามารถสรางรายไดและมผลกำาไรมากพอทจะนำามาจดพมพ จดสงวารสารทนตภธร รวมทงสนบสนนกจกรรมตางๆ ของชมรมทนตสาธารณสขภธรไดดวย วารสารทนตภธรจงเรมขายแปรงสฟน และสนคาตางๆ ดำาเนนการโดย ทพญ.สรรตน สงสวาง ผเปนกำาลงสำาคญในการระดมทนจากทนตบคลากรทวประเทศทชวยกนซอแปรงสฟนผานทนตภธร และการขายสนคากบหนวยงานราชการใหถกตองตามระเบยบของกระทรวงการคลงนน เปนเหตผลทสำาคญทสดของการกอตง “บรษท ทนตภธรและเพอน จำากด” Social Enterprise เพอเสรมสรางแรงบนดาลใจและความสขในการทำางาน ขนในปจจบน สำาหรบกจกรรมเพอสงคมลำาดบตอไปท “บรษท ทนตภธรและเพอน จำากด” วางแผนการดำาเนนงานไวเมอมทนดำาเนนการเพยงพอคอการสรางงานใหคนดอยโอกาสทางสงคม และรวมสนบสนนการพฒนาระบบบรการสขภาพใหทกคนเขาถงไดอยางมรปธรรม ดงนนโปรดตดตามกจกรรมตางๆ ผานวารสารทนตภธร

“บรษท ทนตภธรและเพอน จำากด” Social Enterprise

เพอเสรมสรางแรงบนดาลใจและความสขในการทำางานทนตสาธารณสข

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร61

Page 64: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

กจการเพอสงคมคออะไร? Social Enterprise หรอกจการเพอสงคม คอ ธรกจหรอกจการทมจดมงหมาย ในการแกไขปญหาสงคมเหมอนเอนจโอ มลนธ องคกรการกศลตางๆ แตมวธหากำาไร วางระบบมารเกตตงไดเหมอนบรษททวไป มองอยางงาย กจการเพอสงคมคอการหยบยกขอดของงานภาคธรกจและภาคสงคมมาผสมผสานกนเพราะถามวแตกอบโกยกำาไรสงสดโดยไมสนสงคมและโลก ธรกจกไมมทางยงยนมนคงอยไดในสงคมเหลว เปวเละเทะ แตถาจะมงมาทำามลนธ เปนเอนจโอ กนหมดโลก ความกาวหนา สรางสรรค ของการแขงขนพฒนาสงใหมแบบทนนยมกคงไมม แถมยงไมมรายไดหรอแหลงทนมาใชจายเพอใหสงคมและสงแวดลอมดขน กลายเปนรถไมมนำามน จอดนง วงไมได อะไรทำานองน

สวนใหญกจการเพอสงคมตงขนเพอ?1. สรางงานใหคนดอยโอกาสทางสงคม - Be Magazine นตยสารทเปดโอกาสใหผดอยโอกาสในสงคมมาสมครเปนตวแทนจำาหนายตามจดตางๆในกรงเทพฯ2. สรางความเขมแขงใหชมชน เชนใหบรการดานสาธารณสขในชมชน - “เปนสข” ศนยสรางและดแลสขภาพ โดยการใชเทคโนโลย อาหาร วถธรรมชาต รวมกบการรกษาพยาบาลแผนปจจบนในราคาถกแตคณภาพด และมการแบงสดสวนกำาไรจากการใหบรการ เพอนำาไปทำาประโยชนใหสงคมในการใหบรการดานสขภาพแกผทไมสามารถเขาถงบรการดานสขภาพทมประสทธภาพได 3. นำากำาไรไปสนบสนนการดำาเนนงานของมลนธ - Cabbages & Condoms รานอาหารรสเลศทนำากำาไรทงหมดเขามลนธ PDA ทำาไมตองเปน“กจการเพอสงคม”? - SE ไมใช CSR เอากำาไรไปปลกปา ไมไดแกปญหาทตนตอ - Non profit ทำาไมมกำาไรกได สงคมกดดวย - SMEs ธรกจขนาดกำาลงด กบ SE ธรกจทำาใหสงคมด - SE มดทความครเอทฟ - ไมอยากตกเทรนดตองเปน Social Entrepreneur

SE ไมใช CSR เอากำาไรไปปลกปา ไมไดแกปญหาทตนตอ ตอนนกระแส CSR กำาลงมาแรง องคกรทางธรกจเลกใหญตางตองออกมาทำากนอยางจรงจง ซงอาจจะมาในรปของเงนบรจาค การสนบสนน หรอการสรางสรรคกจกรรมตางๆมากมาย เราจะเหนการปลกปาจำานวนมหาศาล เราเหนทนการศกษากอนโตทมอบให เราเหนอะไรตอมอะไรทธรกจพยายาม ‘คนกำาไร’ใหสงคมผานวธตางๆนานา ดวยนโยบายสงเสรมสรางสรรคสงคมทแตละองคกรจะคดและทำากนไป ซงแตกตางจากกจการเพอสงคม ทตองตงตนตงแตเรมกอรางสรางตววากจการนจะเกดขนเพอแกไขปญหาสงคมดานใด และคำานงถงสงแวดลอมในทกๆกระบวนการ ดงนน การขบเคลอนของกจการประเภทนจะเปนไปเพอแกปญหาและดแลสงแวดลอมไปพรอมๆ กน ไมใชการตกตวงเอากำาไรสงสดอยางเตมทแลวคอยเจยดกำาไรมาคนใหภายหลง ซงมกจะได’ภาพ’ มากกวา’ผล’ ใหเหนอยบอยๆ

Non profit ทำาไมมกำาไรกได สงคมกดดวย ตองบอกวา กจการเพอสงคมยงเปนอกทางออกสำาคญของทางตนทมลนธ เอนจโอ และหนวยงานการกศลแทบทกองคกรตองเจอ นนคอการขาดแคลนเงนทนหมนเวยนในการขบเคลนกจกรรม ดวยขอจำากดทางกฎหมายทไมใหมลนธและองคกรการกศลหารายได มกำาไรเปนกอบ

Social Enterprise หรอ กจการเพอสงคมคออะไร?

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร62

Page 65: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

เปนกำา สงเดยวททำาไดคอการขอทนทงในและนอกประเทศ บางองคกรไดรบการสนบสนน บางองคกรไม หลายตอหลายคนจงตองเลอกระหวางสกบปญกาแบบไมมแรง หรอกมหนายอมจำานนไป แตถามลนธเหลานนตงกจการเพอสงคมขนโดยมแนวทางการแกปญหาสงคมทชดเจนแขงแรงอยแลว เพยงแคออกแบบการขบเคลอนธรกจใหเขาจงหวะ กำารกำาไรกจะวงเขาสระบบ แลวหมนเวยนขบเคลอนการแกปญกาไปขางหนา โดยไมตองพงแหลงทนดาบหนาอกตอไป

SMEs ธรกจขนาดกำาลงด กบ SE ธรกจทำาใหสงคมด ถาใหพดแทนใจคนยคใหม กตองบอกวาหนมสาวสมยนสวนใหญไมคอยอยากจะเปนลกจางใครไมวารฐหรอเอกชน หลายๆคนจงอยากมกจการเลกๆบรหารจดการเองไดงายๆ มกำารกำาไรพอจะเดนหนาธรกจตอไปอยางไมฝดเคอง โดยมฟนเฟองเปนไอเดยสดใหมสดสรางสรรคในการขบเคลอนธรกจ ไมกปมานเราจงมธรกจเอสเอมอใหมๆผดขนมาในระดบคกคก ซงจากลกษณะดงวา SMEs กบ SE เหมอนพนองทคลานตามกนมา สามารถยมเสอผาใสกนได เพราะกจการเพอสงคมสวนใหญมกเรมจากการทคนเลกๆ ‘ร’ อยากจะทำาอะไรใหมๆ เพอแกไขปญหาสงคมและสนใจสงแวดลอมนนเองSE จงอาจเปน choice สำาหรบคนรนใหมทตอบโจทย self esteem และ social ไดพรอมๆกนแบบไมหวนภาวะ ‘คนดกนแกลบ’ เลยหละ

SE มดทความครเอทฟ ไมใชเงนทนมหาศาลหรอตองกเงนธนาคารมาทมใสธรกจ สงทจะขบเคลอนกจการเพอสงคมไปขางหนาได มกจะเปนนำามนแหงความคดสรางสรรคในการคนหาวธการและรปแบบใหมๆ ในการแกปญหาสงคมทงทเพงเกดและกำาลงจะแตกหนอ หรอฝงรากระดบตองขดรากถอนโคน ตวอยางบนลอโลกไดแก ธนาคารกรามนแหงบงกลาเทศทมฮมหมด ยนสออกแบบวธไมโครเครดต ใหเงนกสำาหรบคนยากจนทธนาคารทวไปปฏเสธเพราะไมมหลกทรพยหรอหนาทการงานรบประกน แตแทนทเงนกจะกลายเปน NPL ตวแดงพรด ลกคายากจนของกรามนกลบผอนชำาระหนสนทยมไปไดหมดสน แถมยงมชวตความเปนอยดขนจากเงนทนทตนไดรบไป สงผลใหเขาไดรบการยกยองดวยรางวลโนเบล หรอนวตกรรมอนๆ เชน Playpumps ทออกแบบสวนสนกใหเดกในแอฟรกาใตแสนแหงแลงไดเลนสนก แตกลไกของมนสามารถชวยปมนำาสะอาดใหคณแมไดอกทางหนง หรอ Lifestraw อปกรณกรองนำาทขายถกๆสำาหรบคนในประเทศยากจนทมปญหาเรองนำาดมสะอาด และการสรางโรงกรองนำาเปนเรองโออาเกนตว พวกเขาจงไดนวตกรรมหลอดกรองนำาขนาดพกกา ทำาหนาทเหมอนหลอดดดนำาทวไป แตสามารถกรองแบคทเรยและพยาธไดถง 99.99% ไปใชแทน เปนอาท เรยกไดวา ตนทนทางความคดเปนทนสำาคญสำาหรบธรกจนเชยวละ

ไมอยากตกเทรนดตองเปน Social Entrepreneur ไมไดเพงมาแลวเดยวกไปเหมอนแฟชน สปรง / ซมเมอร แตทบอกวาเปนเทรนดเพราะจากการสำารวจ พบวาคนหนมสาวโดยเฉพาะในประเทศองกฤษ อยากเปน Social Entrepreneur กนเพยบ เพราะนบวน ปญหาสงคมยงเขาใกลตวเราๆ ทานๆ มากยงขนจนไมอาจนงเฉยอยได แตจะลกขนมาโพกผาตอตานพช GMOs หรอประทวงการสรางโรงไฟฟานวเคลยรทมเงอนงำากเกรงวาจะไมใชทาง อยางไรเสย คนหนมสาวกยงอยาก tweet via iPhone นดไปหาทแฮงกเอาทเกๆ ในคนวนเสาร หรออยากลกขนมาทำาอะไรสนกๆ หลดโลกบาง S.E. จงเปนคำาตอบอยางทขอทแลววาไว แตแคอยากแลวจากไป แอคชนกไมเกด ในองกฤษ ทเรยกวาเปนประเทศตนแบบของ S.E. จงมการสงเสรมกจการเพอสงคมอยางแขงขนอาท รเรมหนวยงานของรฐอยาง Office of the Third Sector ทมหนาทผลกดนและสนบสนนกจการเพอสงคมทงในดานการใหขอมล คำาปรกษา แหลงทน ฯลฯ ใหกจการเพอสงคมรนเลก รนใหญ และบคคลทสนใจจะทำา ดานกฎหมาย องกฤษกมการใหเครดตทางภาษกบกจการเพอสงคมเพอสงเสรมใหมกจการประเภทนมากขน และอนๆ อกมากมาย หรอแมแตในประเทศตางๆ อยางแคนาดา สหรฐอเมรกา หรอสงคโปรใกลบานเรา กมการตนตวเรองนอยางจรงจง เราจงไดเหนเจม โอลเวอร พอครวสดเกแหงเกาะองกฤษ ลกขนมาเปน social entrepreneur ดวยการเปดรานอาหารทมพอครว เดกเสรฟ แคชเชยร เปนอดตคนคก เพอใหโอกาสกบคนทแทบจะไมมทางไดรบโอกาสจากคนอน พรอมใบผานงานทใหเขาไปทำางานทอนๆ ไดตอไป เหนนกธรกจสงคโปรทออกมากอตงวนสวมโลกเพอใหคนตระหนกถงปญหาสวมถกสขลกษณะและจดอบรมสรางอาชพใหคนดแลสวม เปน specialist ททกคนตองยกยอง และเหนกจการเลกใหญมากมายทเขามารวมแกปญหาสงคมคนละปม กระจายไปตามจดตางๆ ทวโลก/ ทมา http://www.tseo.or.th/about/social-enterprise/means

ฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร63

Page 66: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

สขภาพชองปากทดเปนสวนประกอบสำาคญทเตมเตมใหทกคนมสขภาพทดได ทนตบคลากรมงมนในการพฒนาสขภาพชองปากทงเชงรกและเชงรบแตหากวาทนตบคลากรดแลสขภาพชองปากเพยงลำาพง ไมมเครอขาย ไมมทมสหวชาชพเปนภาค กนบวาเปนสงทยากมากทจะทำาใหปญหาสขภาพชองปากลดลงได เพราะมคำากลาวไววา “สขภาพชองปากเปนเรองของทกคน”และ “ดแลสขภาพแบบบรณาการ” ซงประโยคคำาพดเหลานเนนใหเหนถงการรวมมอกนดแลสขภาพชองปาก และการดแลสขภาพอยางเปนองครวม นนหมายความถงบทบาทการดแลสขภาพสขภาพชองปากมใชเปนหนาทของทนตบคลากรเทานน… บทบาทการสงเสรมสขภาพชองปากกบสหวชาชพจงเปนของคกน รอยยมเปนหนาตางของหวใจ...ถงเวลาแลว (ความจรงถงเวลามานานแลว) ทสหวชาชพตองจบมอกนเพอสงเสรมสขภาพชองปากทกคน ทกกลมวย อยางกลมทอยเปนกลมนง ไดแก แมและเดก : ANC, WCC วยกอนเรยน : ศนยพฒนาเดกเลก ชนอนบาล – เดกเลก วยเรยน : โรงเรยนประถมศกษา , มธยมศกษา วยทำางาน : โรงงาน กลมตางๆ ผสงอาย : ชมรมผสงอาย คลนค เบาหวาน นอกจากนนยงมศนยรวมของประชาชน ไดแก ศาสนสถาน : วด , มสยด ฯลฯ ซงเปนกลมททนตบคลากรและทมสหวชาชพในพนทเขาถงไดงาย กจกรรมเชงรกจะสำาเรจไดหากมเพยงแคความพากเพยรของทมงาน แตสำาหรบกลมดอยโอกาสหลายๆกลมไดแก คนพการ ผทกขยาก ผสงอายทชวยเหลอตวเองไดนอย ไมมญาตพนองเหลยวแล ผปวยเรอรงทไมสามารถเขาสงคม หรอมขอจำากดในการเขาสงคม กลมคนเหลานยงเหมอนตกอยในวงจรชวรายทซำาเตมพวกเขาอย ขาดโอกาสในการใชชวตแบบคนปกต ขาดโอกาสในการรบรถงวธการหรอชองทางในการดแลสขภาพ นแหละ..เปนบทบาทททาทายของทมงานทนตบคลากรและทมสหวชาชพ เพราะนอกจากจะมความพากเพยรในการทำางานตามศกยภาพและบทบาททกฎหมายกำาหนดแลว ยงตองอาศยการทำางานดวยหวใจ ดวยความเสยสละ โอกาสน ขอชนชมทมงานทนตบคลากรและทมสหวชาชพททำางานดวยหวใจความเปนมนษย ไมยอทอตออปสรรค อทศตนเพอทำางานสงเสรมสขภาพชองปากทงในกลมทสามารถเขาถงไดงายและกลมทเขาถงไดยาก ทเหนไดชดเจนในขณะนไดแกการสงเสรมสขภาพชองปากคนในกลมคนพการ ซงนบวาเปนงานททำาไดยากเพราะไมเพยงแตสงเสรมสขภาพชองปากเฉพาะคนพการเทานน ยงตองทำาความเขาใจกบผดแลซงทผานมาอาจเขาใจเพยงวา การดำารงชวตอยไดเพยงกนอม นอนหลบ ไมเจบไขกพอแลว มผดแลนอยคนนกททจะใหความสำาคญกบการดแลสขภาพชองปาก และเมอทนตบคลากรและทมสหวชาชพซงเปนผเสยสละเขามาทำาหนาทตรงน ดวยความเตมใจ มงมน กสามารถทำาใหปญหาสขภาพชองปากในแตละกลมไดรบการแกไข จนทำาใหเกดความสขแกผใหและผรบบรการ อกทงยงทำาใหเกดความภาคภมใจ อมเอมมรลม ทกทานคะ บทบาทการสงเสรมทนตสขภาพททนตบคลากรและทมสหวชาชพไดมงมนปฏบตมาเปนเวลานานนน หลายทานคงไดมโอกาสไดแลกเปลยนเรยนรกนในเวทตางๆ มาแลว สำาหรบทานทพลาดโอกาสไดแลกเปลยนเรยนรกขอใหทานเกบบนทกผลงานททานไดตงใจทำางานดวยความอดทน เสยสละไวแลกเปลยนเรยนรในโอกาสตอไป อกอยางวารสารทนตสาธารณสขภธรกเปนอกชองทางหนงทยนดเปนสอกลางในการแลกเปลยนเรยนรแกผสนใจ สดทายนขอใหทกทานจงประสบความสขความเจรญมสขภาพดมความเจรญในหนาทการงานโดยทวหนาคะ

ดวยความปรารถนาดทพญ.บานเยน ศรสกลเวโรจน

ประธานชมรมทนตสาธารณสขภธร

กรองใจทายเลม

สขภาพดเปนสงสำ�คญ

และมคาเหนอสงอนใดสำาหรบทกๆ�คน

สงแปรงสฟนกบ วารสารทนตภธร ราคาลาสด กนยายน 2555แปรงเดกอาย 0-3 ป ราคา 7.50 บาท แปรงเดกอาย 3-6 ป ราคา 8.00 บาท

แปรงเดกอาย 6-12 ป ราคา 8.50 บาท แปรงผใหญ ราคา 9.50 บาทโทรสงแปรงสฟนตดดาว, ยาสฟน, ผาเจาะกลาง, ผาหอเครองมอ ฯลฯ

โทรดวนสงสนคากบ หมอหนย สรรตน 0869165126 หรอ คณนฤมล 0835689055ดภาพแปรงสฟนไดใน

https://www.facebook.com/groups/ruraldentฉบบเดอน เมษายน-มถนายน 2555

วารสารทนตภธร64

Page 67: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

สงแปรงสฟนกบ วารสารทนตภธร ราคาลาสด กนยายน 2555แปรงเดกอาย 0-3 ป ราคา 7.50 บาท แปรงเดกอาย 3-6 ป ราคา 8.00 บาท

แปรงเดกอาย 6-12 ป ราคา 8.50 บาท แปรงผใหญ ราคา 9.50 บาทโทรสงแปรงสฟนตดดาว, ยาสฟน, ผาเจาะกลาง, ผาหอเครองมอ ฯลฯ

โทรดวนสงสนคากบ หมอหนย สรรตน 0869165126 หรอ คณนฤมล 0835689055ดภาพแปรงสฟนไดใน

https://www.facebook.com/groups/ruraldent

Page 68: วารสารทันตภูธร เล่ม 2 ปี 2555

·Ñ¹µÀٸû‚·Õè 22 ©ºÑº·Õè 2 àÁ.Â. - ÁÔ.Â. 2555

à¾×èÍàÊÃÔÁÊÌҧáçºÑ¹´ÒÅã¨áÅФÇÒÁÊآ㹡Ò÷íÒ§Ò¹

เพอเสรมสรางแรงบนดาลใจและความสขในการทางานปท 22 ฉบบท 2

เมษายน-มถนายน 2555

ทนตภธร

สหวชาชพดวยสหวทยาการ

สาขาวชาทนตกรรมชมชน คณ

ะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหมขอเชญ

เขารวมการประชมวชาการเรอง

""หนงสอภาพ นทาน

ศลปะศลปะ:

การสรางสอเสรมการเรยนรดานทนตสขภาพการสรางสอเสรมการเรยนรดานทนตสขภาพ

"

วทยากรโดย ครชวน

วสาสะ เจาของผลงานนทานภาพเรอง

“คณฟองนกแปรงฟน

และคณฟองฟนหลอ

และ คณวภาว ฉกาจทรงศกด

วนท 15-16 พฤศจกายน 2555

ณ โรงแรมอมพเรยลแมปง เชยงใหม

คาลงทะเบยน ภายในวนท 15 ต

.ค. 2555: 1,600 บาท

หลงวนท 15 ต.ค

. 2555: 2,000 บาท

download จดหมายเชญ

รายละเอยดและใบลงทะเบยนไดท http://w

ww

.dent.cmu.ac.th/w

eb/U

serFiles/File/JY0K

8SVS.pdf

Tuesday, August 14, 12