ενοτητα 2 - ολοκληρη

1Επιμέλεια: Συρίγου Ρούλα - Φιλόλογος








9

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Περίληψη είναι η σύντομη απόδοση του περιεχομένου ενός κειμένου ή προφορικού λόγου.

Πλαγιότιτλος ονομάζεται η πρόταση που γράφουμε δίπλα σε μία παράγραφο, με την οποία συνοψίζουμε το νόημα της παραγράφου. Για να γράψουμε πλαγιότιτλους, ακολουθούμε την εξής διαδικασία: α. διαβάζουμε προσεκτικά την παράγραφο και εντοπίζουμε τη

Επιμέλεια: Συρίγου Ρούλα - Φιλόλογος

10

βασική της ιδέα (η οποία συχνά βρίσκεται στη θεματική πρόταση)β. εντοπίζουμε και υπογραμμίζουμε τις λέξεις-κλειδιά της παραγράφου γ. με βάση τις λέξεις-κλειδιά γράφουμε τον πλαγιότιτλο προσέχοντας να αποδίδει σύντομα, περιεκτικά και με σαφήνεια το νόημα της παραγράφου.

Τα στάδια στη γραφή περίληψης

1. Διαβάζουμε τον τίτλο του κειμένου.2. Κάνουμε προσεκτική ανάγνωση όλου του κειμένου.3. Εντοπίζουμε το θεματικό κέντρο (θέμα, κεντρικό νόημα) του κειμένου.4. Διαβάζουμε το κείμενο δεύτερη φορά, παρακολουθώντας τη σειρά των γεγονότων ή των ιδεών.5. Μελετούμε κάθε παράγραφο χωριστά, για να διαπιστώσουμε τα επιμέρους θέματα που αναπτύσσονται.6. Σημειώνουμε τις λέξεις-κλειδιά κάθε παραγράφου.7. Γράφουμε έναν πλαγιότιτλο για κάθε παράγραφο, στηριζόμενοι στις λέξεις-κλειδιά.

8. Γράφουμε την περίληψη, προσέχοντας: α) να ξεκινήσουμε είτε με αναφορά στο κείμενο και το συγγραφέα είτε απευθείας ,β) να καταγράψουμε μόνο τις αναγκαίες πληροφορίες (θέματα, νοήματα), αναπτύσσοντάς τις αναλογικά με το αρχικό κείμενο, γ)να χρησιμοποιήσουμε πληροφοριακό ύφος χωρίς να σχολιάζουμε το κείμενο, δ) τη συνοχή του κειμένου μας και την ομαλή ροή των πληροφοριών, χρησιμοποιώντας τις κατάλληλες συνδετικές λέξεις και φράσεις, ε)να εφαρμόζουμε τους γλωσσικούς κανόνες (ορθογραφία, στίξη, σύνταξη, λεξιλόγιο) και στ)να τηρήσουμε το όριο των λέξεων που έχει δοθεί.

✔ Το ύφος της περίληψης εξαρτάται ως ένα βαθμό από το ύφος του αρχικού κειμένου (αν είναι κωμικό, ειρωνικό, στοχαστικό κ.λπ.), αλλά και από το κοινό στο οποίο απευθύνεται (γνωστό / άγνωστο, ευρύ / περιορισμένο κ.λπ.). Συνήθως, η περίληψη έχει τυπικό ύφος, το οποίο επιτυγχάνεται με τη χρήση του γ΄προσώπου ή του γενικευτικού α΄πληθυντικού.

Λέξεις και εκφράσεις που εξασφαλίζουν συνοχή στην


11

περίληψη

Πρόλογος• Στην αρχή, Στον πρόλογο, Στο αρχικό επεισόδιο, Στην πρώτη εικόνα, Η ιστορία του αρχίζει

• Το κείμενο μας ενημερώνει (για), αναφέρεται (σε), αρχίζει (με),Ο συγγραφέας ασχολείται (με), αναφέρεται (σε), πραγματεύεται, εξετάζει

Κύριο μέρος• Στη συνέχεια, Ύστερα, Έπειτα, Μετά από αυτά, Στο κύριο μέρος, Στην πρώτη ενότητα, Στην πρώτη παράγραφο, Στη συνέχεια του κειμένου / της ιστορίας, Σε αντίθεση με τα παραπάνω / με όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως

• Ο συγγραφέας αναφέρει, λέει, επισημαίνει, σημειώνει, τονίζει, υπογραμμίζει, ισχυρίζεται, υποστηρίζει, πιστεύει, σχολιάζει, ερμηνεύει, παρατηρεί, διαπιστώνει, ορίζει, καθορίζει, προσδιορίζειαποσαφηνίζει, διευκρινίζει, επεξηγεί, εξηγεί, αιτιολογεί, δικαιολογεί, συγκρίνει, παραβάλλει, αντιθέτει, αντιπαραθέτει, αντιπαραβάλλει, υπερασπίζεται, συμφωνεί (με), ταυτίζεται (με), απορρίπτει, αντικρούειδείχνει, αποδεικνύει, συμπληρώνει, προσθέτει ,συνεχίζει

Επίλογος Τέλος, Τελικά, Συμπερασματικά, Εν κατακλείδι, Κλείνοντας, Ολοκληρώνοντας, Στην τελευταία εικόνα, Στο τέλος του κειμένου, Η περιγραφή κλείνει (με), Η ιστορία τελειώνει, Η αφήγηση ολοκληρώνεται, Ο συγγραφέας καταλήγει, τελειώνει, συμπεραίνει, ανακεφαλαιώνει

Κριτήρια αξιολόγησης της περίληψης

α. Ως προς τη μορφή της περίληψης:


12

• γραμματικά, συντακτικά και ορθογραφικά λάθη• χρήση σωστών σημείων στίξης• κατάλληλο ύφος και γλώσσα ανάλογα με το αρχικό κείμενο, το σκοπό και τον αποδέκτη της περίληψης• ακρίβεια και σαφήνεια στη διατύπωση• τήρηση του ορίου λέξεων που έχει δοθεί

β. Ως προς τη δομή της περίληψης:• ακολουθία του σχήματος: πρόλογος – κύριο θέμα – επίλογος του αρχικού κειμένου• χρήση διαρθρωτικών (συνδετικών) λέξεων και φράσεων

γ. Ως προς το περιεχόμενο της περίληψης:• επιλογή των βασικών σημείων του αρχικού κειμένου (χωρίς δευτερεύουσες λεπτομέρειες)• αναδιατύπωση του αρχικού κειμένου – όχι αντιγραφή• αποφυγή προσωπικών κρίσεων για το αρχικό κείμενο




15

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1) Να γράψετε μέσα στην παρένθεση σε ποια έγκλιση βρίσκονται τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων:Α) Μακάρι να πήγαινα κι εγώ εκδρομή μαζί τους. (............................)Β) Ίσως να συναντήσω τη Μαρία σήμερα. (.............................)Γ) Φρόντιζε πάντα την εμφάνισή του. (...............................)Δ) Δοκίμασε αυτό το κρασί! (..................................)Ε) Να σας έχει ο Θεός καλά. (..................................)Στ) Μην τσακώνεστε όλη την ώρα. (...................................)

2) Να σχηματίσετε τρεις προτάσεις βάζοντας τα παρακάτω ρήματα σε καθεμία από τις εγκλίσεις:• ΓράφωΟριστική .................................................................................................................Υποτακτική ..............................................................................................................Προστακτική ......................................................................................


16

......................• ΚαθαρίζωΟριστική ..................................................................................................................Υποτακτική ..............................................................................................................Προστακτική ............................................................................................................

3) Στις παρακάτω προτάσεις να βρείτε το χρόνο, τη χρονική βαθμίδα και το ποιόν της ενέργειας των υπογραμμισμένων ρημάτων: Ρήμα Χρόνος Χρονική βαθμίδα Ποιόν ενέργειαςΈχω κάνει Συναντήθηκα Είχε φύγει Αποφασίσαμε Θα λειτουργήσει Αγαπούσε Θα μένω

4) Να βρείτε το ενεστωτικό και το αοριστικό θέμα των παρακάτω ρημάτων: Ρήμα Ενεστωτικό θέμα Αοριστικό θέμαΠροσκαλείς Διαφεύγετε Έχουν γράψει Προσπάθησα Θα μείνουμε Κοιτάξαμε Ωφεληθήκαμε

5) Να εντάξετε το καθένα από τα παρακάτω σύνθετα στην κατάλληλη θέση ανάλογα με τη σημασία του:Χορτόπιτα, χαρτοπαίκτης, στενόμακρος, γαλανομάτης, πηγαινοέρχομαι, βιβλιοθήκη, μοιρολάτρης, καλότυχος, βιβλιοκριτικός, μερόνυχτο, ξαναβλέπω, μικρόσωμος, φαγοπότι, ασθενοφόρο, πολύχρωμος, πανωφόρι, γλυκόπικρος, διαστημόπλοιο, καλότυχος χιονάνθρωπος,νεκροθάφτης


17

Παρατακτικά:

Προσδιοριστικά:

Κτητικά:

Αντικειμενικά:

6) Να βρείτε τα συνθετικά των παρακάτω λέξεων:Παυσίπονο Λογοκρίνω Βαριακούω Μικροϊδιοκτήτης δακτυλογράφος Τυχοδιώκτης Χαρτοκόπτης Ξενόφερτος Αστεροσκοπείο

7) Να βρείτε το θεματικό κέντρο του κειμένου και να βάλετε πλαγιότιτλους στις παραγράφους:Τα Παιδικά Χωριά SOS είναι μόνιμες εγκαταστάσεις με οικογενειακή δομή. Στο κέντρο αυτής της οργάνωσης βρίσκεται η μια Μητέρα SOS, που λειτουργεί ως συμπαραστάτης και στοργικός σύντροφος των παιδιών. Τα συγκεντρωμένα παιδιά δε διαβιούν το καθένα ξεχωριστά αλλά σε μικρές ομάδες είτε μαζί με τα αδέρφια τους είτε με άλλα παιδιά, ανεξάρτητα από φυλή, εθνικότητα και θρήσκευμα. Κάθε ομάδα μαζί με τη Μητέρα αποτελούν μια Οικογένεια SOS, που είναι εγκατεστημένη σε ένα αυτόνομο Σπίτι S0S. Το σύνολο των Σπιτιών συγκροτούν το Χωριό SOS, που λειτουργεί ως άμεσο κοινωνικό περιβάλλον των παιδιών και είναι συνδεδεμένο με την ευρύτερη κοινωνία.Στόχος αυτών των κοινοτήτων είναι να βοηθήσουν τα παιδιά που αντιμετωπίζουν οικογενειακά προβλήματα να ενταχθούν φυσιολογικά στην κοινωνική ζωή χωρίς τις σοβαρές διαταραχές που προκαλεί η στέρηση της οικογενειακής θαλπωρής. Τα παιδιά μεγαλώνουν μέσα σε οικογενειακές συνθήκες και ενισχύονται κατάλληλα για την ομαλή κοινωνική τους ενσωμάτωση.Τα Παιδικά Χωριά SOS εξαπλώθηκαν με ταχύτατους ρυθμούς, και το 1956 ιδρύθηκε στη Βιέννη η Διεθνής Ένωση Παιδικών Χωριών SOS, που σήμερα είναι μέλος των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων του ΟΗΕ. Σήμερα υλοποιούνται 1.500 προγράμματα σε 122 χώρες.


18

Τα Χωριά SOS χρηματοδοτούνται από δωρητές και συνδρομητές, περίπου 7.000.000 από διάφορεςχώρες.

Θεματικό κέντρο: ..................................................................................................................Πλαγιότιτλοι 1η .......................................................................................................................................2η .......................................................................................................................................3η .......................................................................................................................................

Η ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ – ΚΡΙΤΗΡΙΑ

Α. ΜΟΡΦΗ Έχω αποφύγει τα γραμματικά, συντακτικά και ορθογραφικά σφάλματα; Χρησιμοποίησα σωστά τα σημεία στίξης; Το ύφος και η γλώσσα της περίληψης μου είναι κατάλληλα για το σκοπό και τον αποδέκτη της; Η διατύπωσή μου είναι ακριβής και σαφής; Έχω παρουσιάσει τα βασικά σημεία του αρχικού κειμένου σε πλάγιο λόγο, για να καταστήσω σαφές ότι η περίληψή μου παρουσιάζει συνοπτικά το κείμενο ενός άλλου;

Β. ΔΟΜΗ

Υπάρχουν στην περίληψη μου ασύνδετα σημεία που δημιουργούν πρόβλημα στην κατανόηση; Οι συνδετικές λέξεις της περίληψης μου αντικατοπτρίζουν τις λογικές σχέσεις που συνδέουν τις πληροφορίες στο αρχικό κείμενο; Έχω παρουσιάσει με τις κατάλληλες φράσεις τον τρόπο οργάνωσης του αρχικού κειμένου (βασικά μέρη και μεταξύ τους σχέσεις); Έχω συμπεριλάβει ένα εισαγωγικό τμήμα στην περίληψη μου με όλες εκείνες τις πληροφορίες που χρειάζεται ο αποδέκτης της;


19

Γ. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ Έχω επιλέξει τις βασικές πληροφορίες του αρχικού κειμένου και όχι κάποιες ασήμαντες ή πλεονάζουσες λεπτομέρειες; Έχω διατυπώσει τις βασικές ιδέες του αρχικού κειμένου με δικά μου λόγια; Είναι σαφή στην περίληψη μου το θέμα και η θέση του αρχικού κειμένου; Έχω αποδώσει στην περίληψή μου με ανάλογη έμφαση κάθε βασική πληροφορία του αρχικού κειμένου; Έχω αποφύγει προσωπικά σχόλια και αξιολογικές κρίσεις για το αρχικό κείμενο; Έχω τηρήσει το όριο λέξεων;

ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΕΚΘΕΣΗ



21

ΦΤΙΑΧΝΩ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥΣ

1. Αξιοποιώντας τα παρακάτω ονοματικά και ρηματικά σύνολα

να φτιάξετε 1 –2 δικές σας παραγράφους στις οποίες να

περιγράφεται ο ρόλος των γονιών μέσα στην οικογένεια:

Ονοματικά σύνολα Ρηματικά σύνολα

πατρικό/μητρικό φίλτρο περιβάλλω με στοργή

δεσμός οικογενειακός /αίματος καταβάλλω κόπους

μέλη οικογένειας διαπλάθω χαρακτήρα

επαγγελματική παρέχω υλικά, πνευματικά, ηθικά


22

σταδιοδρομία/προκοπή εφόδια

συναισθηματική ασφάλεια/κάλυψη εξασφαλίζω όλοκληρωμένη ανάπτυξη

ενθάρρυνση/επιδοκιμασία/κατανόηση καλλιεργώ υπευθυνότητα

αποθέματα

υπομονής/αγάπης/αφοσίωσης/στοργή

ς

διασφαλίζω τη συναισθηματική

ισορροπία των παιδιών

ουσιαστική επικοινωνία-σεβασμός συμμερίζομαι/συμπάσχω/

συμπαραστέκομαι

βάσεις για τη μελλοντική εξέλιξη και

πρόοδο

εμπνέω σεβασμό/ θέτω όρια

οικογενειακή συνοχή/ισορροπία επιβάλλω την τήρηση κανόνων

κοινωνικοποίηση του παιδιού μεταδίδω αξίες ζωής

2. Αξιοποιώντας τα παρακάτω ονοματικά και ρηματικά

σύνολα να φτιάξετε 1 –2 δικές σας παραγράφους με θέμα:

υπερπροστατευτικοί γονείς, ανίκανα παιδιά.

Ονοματικά σύνολα Ρηματικά σύνολα

ασφυκτικός προστατευτικός κλοιός αυτοεξυπηρετούμαι

αυξημένοι κίνδυνοι δοκιμάζω δύναμη-ικανότητες

συνεχείς/άκριτες παρεμβάσεις-

απαγορεύσεις

διαχειρίζομαι δύσκολες καταστάσεις

παιδί-μικρός τύραννος εκμεταλλεύομαι την υπερπροσφορά

εγωκεντρική συμπεριφορά/

ατομικισμός, αυτοπροβολή

περιορίζω την εξερευνητική διάθεση

παιδιού


23

ΘΕΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ:


Documents

ενοτητα 2 - ολοκληρη