การสงเสรมพฤตกรรมเชงบวก

และกระบวนการการวเคราะหพฤตกรรม (Positive Behaviour Support and Functional Behaviour Analysis )

ตอนท 3: การวางแผนชวยเหลอดานพฤตกรรม

และเทคนคพชตพฤตกรรมทไมพงประสงค

Dr. Michael Arthur-Kelly

The University of Newcastle

ความคาดหวง:

เมอสนสดการอบรม ผเขาอบรมสามารถ :

แปลขอมลจาก กระบวนการ FBA ได ตงสมมตฐานเกยวกบพฤตกรรมทไมพงประสงคของนกเรยนได ระบเปาหมายในแผนสงเสรมเพอทจะพฒนาการมสวนรวมทางสงคมของนกเรยน

กรณศกษาและตรวจสอบการปองกนพฤตกรรมทไมพงประสงคและเทคนคตางๆในหองเรยนและโรงเรยนได

อภปรายเทคนคและวธการตางๆทจะสามารถชวยใหผเขาอบรมน าแผนสรางเสรมเชงบวกไปใชไดจรง

ขนท 4: การแปลผลขอมลโดยใชแบบฟอรม สรปประเดนส าคญ(Key Findings Summary Sheet)

ขนท 5A: การตงสมมตฐานของพฤตกรรมทไมพงประสงค และตงเปาหมายใหญเชงบวกส าหรบแผนชวยเหลอ

ตารางวางแผนสรางเสรมพฤตกรรมเชงบวก

ชอ: วนท: พฤตกรรมเปาหมาย:

สมมตฐาน

เมอ x (บรบท) แลวนกเรยนแสดง y (ลกษณะ) เพอทจะ z (จดมงหมาย)

เมอเพอนๆเดนเขามาหาสมศรในระหวางเวลาพกเลน(x) สมศรบวนน าลายใสเพอนๆ (y) เพอทจะท าใหเพอนๆเหลานเดนออกไป (z).

เปาหมายหลก

เพอสมศรจะสามารถเลนกบเพอนไดอยางเหมาะสมในเวลาทนานขนระหวางเวลาพก

ขนท 5B: ระบหลกทวไปและวธการปองกนการเกดพฤตกรรมทไมพงประสงค

ทบทวนประเดนส าคญในแบบตรวจสอบทง 3 แบบของหลกทวไปและวธการปองกนการเกดพฤตกรรมทไมพงประสงค แตทงนพงระลกเสมอวานกเรยนแตละคนนนอาจจะมความตองการพเศษทนอกเหนอจากนกได

จากนนระบหลกและวธการปองกนทสามารถน าไปใชกบนกเรยนกรณศกษาลงในตาราง

กจกรรมเชงปฏบตการ (ตอ)

การปองกนและหลกปฎบตทวไป

ความสมพนธกบนกเรยน ผปกครอง และเพอนรวมงาน

สภาพแวดลอมทเหมาะสมการสอนทกษะทางสงคมและ

อารมณ

ปรกษากบพอแมของสมศรถงการดแลใหพนองของสมศรเปนตวอยางทดแกสมศรมากขน

เพมเวลาการอยกบคณครทสมศรชอบใหมากขน

สอนสมศรและเพอนๆถงการแสดงออกทเหมาะสมเมอไมตองการใหเพอนเขาใกล หรอเลนดวย

ศกษาคนหากจกรรมทสมศรชอบและเสรมแรงสมศรเมอมปฎสมพนธทดกบเพอนแมจะเปนชวงเวลาสนๆกตาม

ขนท 5C: การระบเทคนคและวธการชวยเหลอเฉพาะบคคล

แผนชวยเหลอเฉพาะบคคล

การเพมประสทธภาพการเรยน/ทกษะทางสงคม

การเสรมสรางทกษะการสอสาร

เทคนคอนๆ

การจดการกบปจจยภายนอก

การปรบสงแวดลอมกอนเกดพฤตกรรม

การสรางเสรมพฤตกรรมทดแทน

การปรบผลทไดรบหลงเกดพฤตกรรม

การจดการกบปจจยภายนอก (Setting Events)

ปจจยภายนอกนนหมายถงปจจยอนๆทอาจมอทธผลกบพฤตกรรม มขอพงระวงหรอสงทควรตระหนกอะไรบางทสามารถเกยวของกบสถานการณของทานและความตองการของนกเรยนกรณศกษาของทานบาง

ขอควรตระหนก:

อาหาร ปญหาสภาพครอบครวหรอผเลยงด

การไดรบยา การมปฏสมพนธเชงลบกบเพอน ครอบครวและครในโรงเรยน

การนอนหลบไมเพยงพอ การพกระหวางคาบในตอนเชา

การถกเรงรบ การสอสารระหวางครอบครวหรอผเลยงด

การจดการกบปจจยภายนอก (Setting Events)

เทคนคตางๆ :

เมอนกเรยนมาถงชนเรยน พานกเรยนไปเลนในกจกรรมทเขาชอบหรอกจกรรมเงยบๆ

หากนกเรยนรสกอยากพก ใหนกเรยนไปพกยงพนททเขาตองการหรอชนชอบ

ควรแนใจวากจกรรมตางๆทตองการความรวมมอของนกเรยนนนไมมากจนเกนไปหรอถกลดลง จนกวานกเรยนมความพรอมในการเขารวมกจกรรม

ใหความชวยเหลอเพมเตมในกจวตรหรอกจกรรมตางๆ เชน เพมเวลาในการอนเครองกอนทจะเปลยนคาบเรยน หรอ ใชตารางกจวตรเปนรปภาพ ทงนอาจรวมถงการใชสญลกษณหรอครผชวยดวย

Adapted from material at http://csefel.uiuc.edu

การปรบเปลยนเหตการณกอนเกดพฤตกรรม

(Antecedent)

เหตการณกอนเกดพฤตกรรม เปรยบเสมอนตวกระตนหรอเหตทท าใหเกดพฤตกรรม ขอพงตระหนก :

พฤตกรรมมกจะเกดขนทไหน (กลน, เสยง, แสง )

พฤตกรรมมกจะเกดขนกบใคร (เพอน หรอ คร)

พฤตกรรมมกจะเกดขนเวลาใดบาง (ตอนหว, ตอนเหนอย, ตอนท ากจกรรมตางๆ)

ขออนๆ: งานทยากเกนไป การเปลยนแปลงกจวตรประจ าวน

ความตองการจากคร ประเภทของกจกรรม

การเปลยนแปลงขององคประกอบทางกายภาพและทางประสาทสมผสทง 5

การปรบเปลยนเหตการณกอนเกดพฤตกรรม

(Antecedent)

เทคนคตางๆ:

เพม /ลด ความยากของงาน

เปดโอกาสแกนกเรยนในการเลอกหรอตดสนใจตอสงตางๆอยางเหมาะสม

ลดแสงสวางหรอจดใหมพนททมแสงสวางทเหมาะสมกบนกเรยนคนนน

ปรบตารางเรยนหรอกจวตรประจ าวนใหเขากบความตองการของนกเรยนคนน เชน ใหมชวงพกเรวขน

ใชภาพสญลกษณตางๆ ส าหรบ การขออนญาต หรอ ความตองการตางๆ หรอ สญลกษณทจ าเปนในการสอสาร

การทดแทนดวยพฤตกรรมทเหมาะสม

(Behaviour Replacement)

พฤตกรรมใดทเราสามารถน ามาสอนแทนเพอนกเรยนสามารถน าไปใชไดดวยจดประสงคเดยวกนกบพฤตกรรมเดมของเขา?

ขอพงตระหนก :

ทกษะตางๆของนกเรยนทมอย

ทกษะใดทสามารถสอนไดเรวและใชไดอยางมประสทธภาพ และนกเรยนนนรบรไดถงขอดของการใชทกษะน?

แนใจวามการเสรมแรงหรอใหรางวลเมอนกเรยนแสดงออกพฤตกรรมใหมทดแทนไดอยางเหมาะสมและตอเนอง

หาขอมลและพดคยกบครทานอนๆเพอใหแนใจวาพฤตกรรมใหมทมาทดแทนนไดผลกบนกเรยนอยางแทจรง

การทดแทนดวยพฤตกรรมทเหมาะสม(Behaviour Replacement)

เทคนคตางๆ:

การทดแทนทกษะตางๆนน ควรใช สอรปภาพ หรอ การดตางๆประกอบ

การใชเครองมอ การสอความหมายทดแทน (Augmentative and Alternative Communication)

การเพมการเสรมแรงเชงบวกเมอนกเรยนแสดงพฤตกรรมทพงประสงค การใชนทานจรยธรรมทสามารถสอแมแบบของพฤตกรรมทเหมาะสมและการ

เนนการใชการสอสารแบบตางๆทด

การสอนแบบตงใจใหนกเรยนเหนถงการสอสารทเหมาะสมและกระตนความสามารถในการสอสารของนกเรยน

การปรบเปลยนเหตการณหลงการเกดพฤตกรรม

(Consequence)

มเหตการณทเกดขนหลงการเกดพฤตกรรมทอาจจะสงผลใหพฤตกรรมนนเกดขนอกครงกไดภายใตเงอนไขเดม

หนาทของพฤตกรรมทแสดงออกมานนเพอจดประสงคอะไร? สงทตองการสอสารออกมานนคออะไร?

อาจหมายถง :

ความตองการสงของ(TANGIBLES): ฉนตองการ....วตถ, บคคล ,เหตการณ

ความสนใจ (ATTENTION): ฉนตองการ.... ปฎสมพนธทางสงคม หรอ ความสนใจ

หน / หลกเลยง (ESCAPE/AVOIDANCE): ฉนตองการทจะหนหรอหลกเลยงจาก...เหตการณ, สงของ , บคคล

ประสาทสมผส (SENSORY): ฉนตองการ.....สงกระตนประสาทสมผสบางอยาง

(See seminal research by Carr & Durand, 1985)

การปรบเปลยนเหตการณหลงการเกดพฤตกรรม

(Consequence)

เทคนคตางๆ:

ใชสอประกอบรปภาพตางๆในการสอนทกษะทจะมาทดแทนพรอมจดใหมการเสรมแรงทกษะเหลาน

ศกษาและเสาะหาเหตการณทเหมาะสมทตองการหลงจากเกดพฤตกรรมในโรงเรยนของทาน

ใชเทคนคเพอนชวยเพอน การใหเบยอรรถกร เทคนคใหอสระในการเลอก ทงนตองอยในความดแลของคร

ลดสงทเบยงเบนความสนใจหรอสมาธของนกเรยน รวมถงวตถรอบขางตางๆหรอกจกรรมทมการแขงขนกน

เพมชวงเวลาของการปฏสมพนธกบเพอน และการใหความสนใจจากผใหญ

ปรบเปลยนความยากและความยาวของงาน การสอน หรอ สงใดกตางทอาจสงผลตอการลดลงของสมาธของนกเรยนได

แนใจวาบรบทนนมความเกอกลและเตรยมพรอมทดเมอการเกดพฤตกรรมในครงตอไป อกทงยงสามารถรองรบเหตการณของพฤตกรรมอนๆทอาจเกดขนไดดวย

Adapted from material at http://csefel.uiuc.edu

กจกรรมเชงปฏบตการ

จาก ปจจยภายนอก เหตการณกอนเกดพฤตกรรม พฤตกรรม และเหตการณหลงเกดพฤตกรรม ในคของทาน ใหอภปรายถงวธการหรอเทคนคตางๆททานสามารถน ามาจดการกบพฤตกรรมทไมพฤตกรรมของนกเรยนกรณของทาน หรอ นกเรยนกรณในวดโอททานไดชมเมอวานกได

อภปรายกลม

การเพมประสทธภาพการเรยน

การสอนโดยตรง(Direct Instruction)

ครเปนผวางแผนทงหมด คอ จดหมายของการเรยนร เนอหา กระบวนการเรยนการสอน และแผนการเสรมแรง (Foggett,2008)

เหมาะสมส าหรบการสอนในกลมเลกหรอแบบตวตอตวเพอปพนฐานทกษะส าคญตางๆ

การเรยนแบบกลม (Co-operative learning)

เปนกระบวนการทสงเสรมใหนกเรยนท างานรวมกนเปนกลม

ควรพจารณา:

ควรเนนถงความรบผดชอบรายบคคล , การใหรางวลเปนกลม , การโตตอบปฏสมพนธ และกระบวนการกลม

ควรสอนทกษะตางๆทส าคญกอนท างานแบบกลม เชน ทกษะการสอสาร, การตดสนใจ การแกไขความขดแยง(Sutherland et.al.,2003)

การเพมประสทธภาพการเรยน

เทคนคตางๆ แจกใบงานแกนกเรยนเปนสวนตว โดยงานนนควรจะสน กระชบและเปนงานทไมตองมากและยากจนเกนในแตละครง

ดแลและสอบถามนกเรยนอยางใกลชดในชวงทตองท างานเดยว

มค าถามและขอมลทเปนประโยชนกบนกเรยนในการท าใบงานนนๆ เพอชวยเพมความถกตองของงานได

ในบางกรณ อาจเพมเวลาใหนกเรยนท างานของเขาใหมากขน จนนกเรยนสามารถท าถกตองเกน 90 %

เปดโอกาสใหนกเรยนเลอกกจกรรมหรอใบงานตางๆความตองการของเขาอยางเหมาะสม

ในการสอนเรองใหม ควรใชการสอนทอธบายทละขนตอนอยางชดเจน หรอ การสอนแบบตวตอตวกได

การเพมทกษะการจดการตวเอง (Self-management) ดวย

ความสามารถดานการรคด (Metacognitive ability)

จดมงหมายหลก คอ การพฒนานกเรยนใหมความสามารถในการวางแผน ดแล และแกไขเทคนคตางๆทใชเพอจดการพฤตกรรมของตนเองได

ส าหรบเทคนคน

ครและนกเรยนชวยกนเลอกพฤตกรรมทตองการพฒนา

ครแนะน าเทคนคการจดการตวเอง และวางแผนดวยกนกบนกเรยน

ตวอยางของแผนพฤตกรรมทใช 4 ขนของการสอนตวเอง(Self-instruction)

ปญหาของฉนตอนนคออะไร?

ฉนมแผนอยางไร?

ฉนท าตามแผนทวางไวหรอไม?

ฉนท าไดดแคไหน?

การสรางเสรมทกษะการสอสาร โดยรวมถง AAC องคประกอบทง 3 คอ บรบท ลกษณะ และหนาท เปนหวใจส าคญของการสรางเสรมทกษะ

การสอสาร

ขอควรพจารณา:

ทกษะการสอสารสามารถสอนได : ทงบรท, ลกษณะ และ วตถประสงค

ความตองการของครอบและการคงอยของทกษะเกดขนไดรวมถงความชวยเหลอจากทกฝาย

ความสามาถทางรางกาย

ระดบความสามารถของการสอสารทางการรบรและแสดงออกทางความรสกในปจจบนและระดบความสามารถทตองการ

เทคนคทชวยหรอไมชวยเหลอตางๆ ทงนรวมถง AAC

การสามารถน าไปใชไดจรง (เคลอนยายได, เวลาในการสอน, คาใชจาย , การเขาถงอปกรณ)

การชวยเหลอและความตองการในบรบทรอบๆ รวมถง การมคสอสารเพอตอบสนอง (partner responsiveness)

การสรางเสรมทกษะการสอสาร โดยรวมถง AAC

เทคนคตางๆ:

การแลกเปลยนภาพเพอการสอสาร (PECS :Picture Exchange Communication System)

การท าเครองหมายบนกระดาน Boardmaker

การใชสญลกษณะตางๆ การใชเครองมอ Voice output communication

การใชกระดาน Choice Boards

การแสดงกจวตรประจ าวนเปนรปภาพ การใชสมดสอสาร การใช สมดรปภาพ สงส าคญทสดคอ การทมคสอสารทคอยตอบสนองอยางสม าเสมอและตอเนอง !!

เทคนคการสอนนกเรยนทมสมาธสน (ADHD)

เทคนคตางๆ:

จดทนงใหอยหางจากประตและหนาตาง ควรจดใหนกเรยนนงใกลๆ ครหรอเพอนทเหมาะสม

จดใหมกจกรรมเคลอนไหวทางรางกายในการสอนแตละครงหากท าได

หากงานทมอบหมายมากเกนไป ควรแบงงานใหเลกลง และใหนกเรยนพกเปนระยะๆได

สอนใหนกเรยนอานและใชนาฬกาไดเพอทจะใชในการบรหารเวลาการท างานทไดรบมอบหมายใหเสรจ

ม “ภาษาลบ” กบนกเรยนเพอใชสอสารกบครเปนสวนตวในชนเรยนได เชน การใชภาษากาย

เขยนตารางเวลาของนกเรยนใหชดเจนบนกระดานหรอบอรด

มอบหมายงานงายๆใหนกเรยนรบผดชอบ เชน เดนไปหยบของใหคร

เทคนคการสอนนกเรยนทมภาวะออตสซม

(ASD)

Social narratives

เปนนทานสนๆทครสามารถเขยนขนเพอสอนถงพฤตกรรมทางสงคมทเหมาะสมและขอมลๆทนกเรยนควรทราบ เชน ความคาดหวงของผอน หรอเหตการณตางๆทก าลงจะเกดขน เนอหาควรจะกระชบและเขยนดวยภาษางายๆ ทนกเรยนสามารถเขาใจได

รปภาพแสดงกจวตรประจ าวน (Visual activity schedules)

วธนมจดมงหมายเพอใหนกเรยนนนสามารถชวยเหลอตวเองไดจากการทราบกจวตรประจ าวน ทงนสอรปภาพนนควรจะมความเกยวของกบนกเรยน (เชน รปถาย, ภาพวาด, ค า) และแสดงล าดบเหตการณดวยภาพวาดทชดเจน นอกจากนครควรสอนกจวตรประจ าวนในขณะทเกดเหตการณนนๆแกนกเรยนและย าซ าๆหลายๆครง

เทคนคการสอนนกเรยนทมภาวะออตสซม

(ASD)

กระดานตวเลอกแบบรปภาพ (Visual choice boards)

เรมดวย ตวเลอก 2 อยาง เชน “นกเรยนตองการ A หรอ B?” โดยใชรปภาพทมความหมายแกนกเรยน

คอยๆเพมตวเลอกมากขนอยางเปนธรรมชาต เชน A หรอ B หรอ C

พยายามใหนกเรยนสามารถตดสนใจเลอกไดดวยตวเองและสงเสรมใหนกเรยนสอสารดวยค าพดไปพรอมๆกน เชน “ตองการ A”

การเตรยมพรอมในการเปลยนกจกรรม/คาบ

กลองสนสด , นาฬกาไขจบเวลา , First then, one more turn

เทคนคอนๆ

ขอควรพจารณา:

การเยยมชมของผปกครอง

การจดวนกจกรรมทชนชอบของเดกๆ

การจดวนคณตาคณยาย

การปรกษากบผเชยวชาญเฉพาะดาน (speech pathologist, behavioural

consultant, occupational therapist)

อนๆ?

ตวอยางแผนชวยเหลอเฉพาะบคคล

แผนชวยเหลอเฉพาะบคคล

การเพมประสทธภาพการเรยน/สรางเสรมทกษะสงคม

การเสรมสรางทกษะการสอสาร

เทคนคอนๆ

การจดการกบปจจยภายนอก

ชนเรยนทบทวนเรองพฤตกรรมทเหมาะสมเวลาพกเลน

การปรบสงแวดลอมกอนเกดพฤตกรรม

รางโครงเรองโดยมเนอเรองเกยวกบสมศรเลนของเลนขางๆกบเพอน

การสรางเสรมพฤตกรรมทดแทน

รางโครงเรองเกยวกบการสอสารของสมศรเมอเธอตองการเวลาอยคนเดยว

สอนสมศรวธการแสดงการด “เวลาเงยบๆ”

การปรบผลทไดรบหลงเกดพฤตกรรม

ใหรางวลกบสมศรดวยของเลนหรอกจกรรมทเธอชอบเมอสมศรเลนกบเพอนๆได

ขนท 6:ระบเทคนคทเจาะจง และ บนทกในแบบฟอรมตดตามผล