მასობრივი კომუნიკაციის თეორიის შესავალი

საგამოცდო ბილეთები

ბ ი ლ ე თ ი #1

1. საზ-ვი კომუნიკაცია, როგორც მრავალსაფეხურიანი პროცესი და მისი სხვადასხვა დონე

მეცნიერება მასკომის შესახებ სოციალურ ( საზ-ის ცხოვრების შემსწავლელი) მეცნიერებათა ერთ-ერთი შემადგენელი ნაწილია. კომუნიკაციური მეცნიერება შეისწავლის ადამიანთა საქმიანობის იმ ნაწილს, რომელი მათ შორის ურთიერთობით არის გამოწვეული. თანამედროვე მეცნიერება მიაჩნია, რომ საზ-ვი კომუნიკაციის პროცესი მრავალსაფეხურიანია და მათი იერარქიული განლაგება შესაძლებელია. ყველაზე ვრცელი და ყოვლისმომცველი პროცესი მაშინ მიმდინარეობს, როცა მისი წარმოდგენა მთლიანად მსოფლიოს მასშტაბით შეგვიძლია, განსაკუთრებით ინტერნეტის არსებობის პირობებში. ასეთ გლობალურ კომუნიკაციას მიეკუთვნება CNN, BBC და სხვა საერთაშორისო მასშტაბის მედიასაშუალებები, რომლებიც მსოფლიოს ყველა წერტილიდან მოიპოვებენ ინფორმაციას და პლანეტის მასშტაბით ავრცელებენ. უფრო დაბალ საფეხურზეა კომუნიკაცია საზ-ის მასშტაბით, რომელიც მოიცავს კომუნიკაციას ერთ რომელიმე საზ-ში ან ქვეყანაში. ამის შემდეგ ინსტიტუციური კომუნიკაცია, რომელიც მოიცავს სოციალურ ინსტიტუტებს: პოლიტიკურ გაერთიანებებს, სახ-ო ან საზ-ივ დაწესებულებებს, კერძო ფირმებს ან ორგანიზაციებს და ა.შ. ჯგუფთაშორისი კომუნიკაციის დროს ადამიანებს რაიმე საერთო ინტერესი აერთიანებს, როგორიცაა მეზობლობა და ბავშვების აღზრდა, ცხოველების სიყვარული, ხელოვნება, სოციალური პრობლემები და სხვა. არსებობს შიდაჯგუფური კომუნიკაციაც. ადამიანები ქმნიან ლოკალურ ასოციაციებს, სადაც მათთვის საინტერესო საქმიანობას ეწევიან. ამგვარი გაერთიანება სოციალურ ინსტიტუტთან შედარებით უფრო ვიწრო კომუნიკაციით ხასიათდება, მაგალითად: ოჯახი, თვითშემოქმედებითი ან სპორტული წრე და სხვა. ინტერპერსონალური (პიროვნებათაშორისი) კომუნიკაცია ნიშნავს პიროვნებათა შორის უერთიერთობას, მაგალითად: ლექტორისა და სტუდენტის, ორი მეგობრის, ცოლ-ქმრის და ა.შ. და ბოლოს, კომუნიკაციაში არსებობს ინტრაპერსონალური ურთიერთობის დონეც, როდესაც ადამიანი თვითონ ქმნის ინფორმაციას, ანუ ფიქრობს, კითხულობს, წერს, ხატავს და ა.შ.

პირველი დონე (გლობალური კომუნიკაცია) მოიცავს ყველა დანარჩენს, მეორე- მის ქვემოთ მდებარეებს და ა.შ. ამასთანავე ყოველ მომდევნო დონეს შორის ორმხირვი კავშირი ხორციელდება. რეალურად არცერთი დონე არ შეიძლება არსებობდეს სხვა დონეებისგან იზოლირებულად. ეს დონეები შეიძლება ამგვარად წარმოვაჩინოთ:

1. გლობალური (მსოფლიოს მასშტაბით საზოგადოებათაშორისი კომუნიკაცია)2. საზ-ის მასშტაბით3. ინსტიტუტური4. ჯგუფთაშორისი5. შიდაჯგუფური6. ინტერპერსონალური (პიროვნებათაშორისი)7. ინტრაპერსონალური (შიდაპიროვნული)

კომუნიკაციური პროცესის თითოეულ დონეს თავისი სპეციფიკა აქვს. პირველი და მეორე დონე საჭიროებს კომუნიკაციის ხელოვნრუ არსებობას (პრესა, რადიო, ტელევიზია, ინტერნეტი) გამოყენებას. ინსტიტუციური კომუნიკაცია ხორციელდება სატელეფონო, რადიოკავშირის ან ფოსტის საშუალებით; ჯგუფთაშორისი კომუნიკაცია ხორციელდება პირადი შეხვედრების, მიმოწერის ან სატელეფონო კავშირის საშუალებით; შიდაჯგუფური კომუნიკაციისას მნიშვნელოვანია ერთმანეთთან სიახლოვე, ურთიერთაგვლენის ხარისხი; ინტრაპერსონალური კომუნიკაცია კი განპირობებულია შემდეგი თვისებებით: ყურადღების უნარი, შემეცნება, გაგება, გახსენება, შეფასება და ა.შ. ამ თვისებების წყალობით ადამიანი ქმნის საკუთარ ”ინფორმაციულ ბანაკს” და სისტემატიურად ავსებს მას ახალი მონაცემებით.

2. მასმედიის სემიოტიკური შესწავლა. ენობრივ ნიშანთა ტიპები

სემიოტიკა ყოველგვარ ტექსტს (წერილობითი, მეტყველებითი, ვიზუალური ) გარკვეულ ნიშანთა სისტემად განიხილავს. პიროვნების, ჯგუფის ან საერთოდ აუდიტორიისთვის დამახასიათებელი ასპექტების კვლევისას გამოიყოფა სამი სტრუქტურული ველი, რომელსაც სემანტიკა, სინტაქტიკა და პრაგმატიკა შეისწავლის. სემანტიკა იკვლევს მიმართებებს ნიშანთა ენობრივ სისტემასა და იმ ობიექტს შორის, რომელსაც ეს სისტება აღწერს; სინტაქტიკის მიზანია თვით ამ ნიშნებს შორის უერთიერთკავშირის გაკრვევა; ხოლო პრაგმატიკა კონკრეტულ სოციალურ კონტექსტში ადამიანებზე ამ ნიშანთა და მათი მნიშვნელობების ზემოქმედების თავისებურებებს სწავლობს.

სემიოტიკა ყოველგვარ ტექსტს გარკვეულ ნიშანთა სისტემად განიხილავს. იგი ენობრივ ნიშანტა ცალკეულ ტიპებს, მათ ზემოქმედებით უნარსა და სპეციფიკასაც შეისწავლის. ნიშანთა უძველეს ტიპად მიიჩნევენ ე.წ. იკონურ ნიშნებს ანუ ხატნიშნებს ( ნახატებს ). მათგან განსხვავებით სამეტყველო ენის ნიშნები ( ასოები, სიტყვები, მორზეს ანბანი, ციფრები ) მხოლოდ სიმბოლოებია და არ გვანან იმ საგნებსა და მოვლენებს, რასაც ასახავენ. ენობრივ ნიშანთა კიდევ ერთი ტიპია ნიშან ინდექსი - ბუნების ან ადამიანის საქმიანობის შედეგად წარმოშობილი ნიშნები ( ცხოველის ნაკვალევი, ნასახლარი და ა.შ. )

3. კომუნიკატორის რაობა. ფაქტორების სამი ჯგუფი, რომელიც გავლენას ახდენს მის ქცევაზე.

მკს-ის სისტემაში კომუნიკატორს უწოდებენ პიროვნებას, ან პიროვნებათა ჯგუფს (ან მკს-ს ), ვინც ქმნის შეტყობინებებს ნაბეჭდი ტექსტების, რადიო და ტელეპროგრემაბეის, ფილმების თუ სხვა სახით. უ.შრამი განასხვავებს კომუნიკატორისა და რეციპიენტის მოქმედებას: კომუნიკატორი იძლევა ინფორმაციას, ასწავლის, არწმუნებს, ართობს; რეციპიენტი აღიქვავს, სწავლობს ერთობა, იღებს გადაწყვეტილებებს და ა.შ. ეს არ ნიშნავს, რომ კომუნიკატორი სრულად დამოუკიდებელი და თავისუფალია თავის მოქმედებაში. იგი სოციალურ დაკვეთას ასრულებს, ამიტომ პასუხისმგებელია საზ-ის წინაშე. მათ ხასიათს განსაზღვრავს მედიის მართვისა და კონტროლის ფორმები. დემოკარატიულ საზ-ში ეს სისტემა რთულია და მოიცავს სოციალური დამოკიდებულებების ფაქტორებს, რაც უკავშირდება მისი დაფინანსების წყაროსა და საკუტრების ფორმას ( მაგალითად: კომერციული მაუწყებლობის კომუნიკატორი დამოკიდებულია სტუდიის მფლობელსა და რეკლამის დამკვეთებზე ). ასევე, მნიშვნელოვანია კომუნიკატორის პიროვნების სტრუქტურასთან დაკავშირებული ფაქტორები - როგორ ესმის კომუნიკატორს თავისი სოციალური დანიშნულება, რა პრინციპებით ხელმძღვანელობის თავის პროფესიულ საქმიანობაში, რა მსოფმხედველობა გააჩნია. კომუნიკატორი, ასევე, დამოკიდებულია მასობრივი იფორმაციის საშუალებების-ის საერთო კონტექსტზეც ( კომუნიკალური დამოკიდებულება ) - ყოველი შეტყობინება უნდა უკავშირდებოდეს დანარჩენს; დაცული უნდა იყოს თემატური, ენობრივი, სტილური შესაბამისობები; გასათვალისწინებელია სხვა არხების მიერ გავრცელებული ინფორმაციაც; მნიშვნელოვანია ტექნიკური აღჭურვილობობა, აუდიტორიის სტრუქტურა, მისი ინტერესებისა და მოთხოვნილებების ცოდნა.

სპეციალისტები გამოყოფენ ფაქტორების სამ ჯგუფს, რომელიც გავლენას ახდენს კომუნიკატორისა და რეციპიენტის ქცევაზე:

1. პიროვნების სქრუქტურა (როგორც კომუნიკატორის, ისე რეციპიენტის) – ა) მრწამსი, ღირებულებები, განწყობები; ბ) კომპეტენტურობა, შემოქმედებითობა, ტელევიზიის ენის

ცოდნა; გ) მოთხოვნილებები, ინტერესები, მოტივები;2. სოციალურ ურთიერთობათა სტრუქტურა - ამა თუ იმ სოციალურ ჯგუფზე მიკუთვნება,

ტელეორგანიზაციასთან თუ სხვა სოციალურ ინსტიტუტებთან და საზოგადოებრივ ორგანიზაციებთან დამოკიდებულება;

3. კომუნიკაციურ დამოკიდებულებათა სტრუქტურა - კომუნიკატორისა და რეციპიენტის წარმოდგენები თავიანთ როლსა და ფუნქციაზე, არხის სპეციფიკასა და შეტყობინებაზე, კომუნიკაციის მიზნებზე.

ბ ი ლ ე თ ი #2

1. ჟურნალისტიკის კავშირი კომუნიკაციის თეორიასთან. კომუნიკაცია ადამიანთა ურთიერთდამოკიდებულებაა; მას მრავალი განზომილება აქვს, რადგან

კომუნიკაციის პროცესში მრავალი წევრი და სხვა საშუალება მონაწილეობს. ამის გამო მისი შესწავლა

მრავალ პრობლემას უკავშირდება. სწორედ ამიტომ, კომუნიკატივისტიკის გარდა კომუნიკაციის პრობლემებს სხვა დარგებიც შეისწავლის.

ვინაიდან ჟურნალისტიკა მასობრიბი კომუნიკაციაა, მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებების პროცესების ცოდნა ერთდროულად ჟურნალისტიკის ფუნქციონირების თავისებურებათაცოდნაც არის.

ჟურნალისტიკა ქმნის საზოგადოებრივ აზრს და ცდილობს,ამგზით წარმართოს სოციალური მოვლენები და პროცესები. ამისათვის საჭიროა, ჟურნალისტიკამ გადალახოს ყველა დონის კომუნიკაციური სივრცე ინტერნაციონალურ კომუნიკაციიდან-მასობრივამდე. ყოველმა ჟურნალისტურმა მასალამ „გრძელი გზა“ უნდა განვლოს, სანამ აუდიტორიამდე მიაღწევს. კომუნიკაციური პროცესების შემსწავლელ მეცნიერებას აინტერესებს, როგორ გაივლის ამ გზას შეტყობინება, რა ფაქტორები შეუშლიან მას ხელს.

კომუნიკაციის პროცესის შესწავლას ართულებს ისიც, რომ უახლესი ინფორმაციული ტექნოლოგიების ეპოქაში იშლება ზღვარი საჯარო, კერძო და მასობრივ კომუნიკაციებს შორის. მაგალითად ინტერნეტში ყველას შეუძლია ვებ-გვერდების შექმნა და ინფორმაციის საჯაროდ გახდომა. ამ ვითარებაში მატულობს კულტურულ-გასართობი და სხვა სახის არჩევანი, თუმცა კლებულობს ღირებულებათა შემცველი ინფორმაციის ნაწილი.

2.მასმედიაში სინამდვილის ადეკვატური ასახვის სამი ასპექტი

ადეკვატური ასახვის პრინციპი მასმედიაში სათანადო რეალური საგნის შერჩევასთან არის დაკავშირებული. მასმედიის მიერ სინამდვილის ცხოვრებისეული ასახვა ნიშნავს, რომ ყოველი ჟურნალისტური ტექსტი ამა თუ იმ მოვლენის სიტყვიერი ან აუდიოვიზუალური ანალოგი-თუნდაც მისი შეკუმშული, მონტაჟური მოდელი-უნდა იყოს.

სინამდვილის ადეკვატური ასახვა მასმედიაში სამი ასპექტიტ ხასიათდება:1.ფაქტობრივი მხარე-ზუსტი, ყველასათვის სარწმუნო ფაქტების გავრცელება.

2.ღირებულებითი მხარე- სინამდვილის მრავალ ფაქტთაგან მხოლოდ საზოგადოებრივად განსაკუთრებული მნიშვნელობის გაცნობიერება, შეფასება, შერცევა, გავრცელება. ფაქტები უნდა დავინახთ საზოგადოებაში მიმდინარე პროცესების შჶსაბამისად, განსაზღვროთ მათი როლი ამ პროცესებში და აუდიტორიას გავაცნოთ მათი ობიექტური ღირებულება.

3. მეთოდური მხარე- ანუ ასახვის რა მეთოდებს ვიყენებთ. მისი უმთავრესი მოთხოვნაა არ დამახინჯდეს სინამდვილე ასახის პროცესში და ამისათვის ისეთო გამომსახველობითი ხერხები გამოიყენოს, რომლებიც უზრუნველყოფენ მის სრულ შესატყვისობას ასახვის ფაქტსა თუ მოვლენასთან, ობიექტურ ტუ სუბიექტურ სინამდვილესთან.

ადეკვატური ასახვის პრინციპი ინფორმაციის ობიექტურბის მოთხოვნასაც მოიცავს.ამისათვის მასმედიის მუშაკს მოეთხოვება: მიუკერძოებლობა(ბალანსირება-ურთიერთწინააღმდეგო შეხედულების თანაბრად წარმოჩენა და ნეიტრალიტეტი), სიზუსტე, სიმართლე, მნიშვნელოვანი მასალის დროული და სრულყოფილი მონაპოვების უნარი, ფაქტის საზოგადოებრივი მნიშვნელობის განზრახვა - რელევანტურობა. ყოველივე ეს გამოხატავს კომენტარს ჟურნალისტის მხრიდან.

3.კომუნიკატორის სპეციფიკა ელექტრონულ მასმედიაში

ტელევიზიაში კომუნიკატორს შეუძლია ისარგებლოს ნიშანთა სამი ტიპი: ლინგვისტურით (წერითი მეტყველება), პარალინგვისტურით ( მოსაუბრის ხმის ტემბრი,ტემპი, რიტმი, ინტონაცია) და კინეტიკურით (ჟესტები, მიმიკა). ამიტომ ტელევისზიის უპირატესობა , სხვა საშუალებებთან შედარებით, ნათელია.

მიზანშეწონილი იქნება ტელეკომუნიკატორის განხილვა პიროვნულ და ორგანიზაციულ დონეზე. ბევრისათვის კომუნიკატორი არის პიროვნება, რომელიც სისტემატურად გამოდის ტელეეკრანზე (წამყვანი, რეპირტიორი და ა.შ.). მაგრამ უფრო ფართო გაგებით, ტელოეკომინიკატორია ყველა, ვინც ტელეპროგრამას ქმნის, ე.ი. ტელევიზიის სხვადასხვა რედაქციისა და შემოქმედებითი განყოფილების პროფესიული მუშაკები. თუ კიდევ უფრო განვაზოგადებთ, ტელეკომუნიკატორად შეიზლება ჩაითვალოს მთელი სამაუწყებლო ორგანიზაცია, როგორც საზოგადოების ერთ-ერთი სოციალური ინსტიტუტი, რომელიც მაუწყებლობის არხებით, განსხვავებული შეტყობინებით ზემოქმედდებს აუდიტორიაზე. ამრიგად, „ტელეკომუნიკატორის“ ცნებას დაკონკრეტებისას გამოვყობთ ტელესტუდიას, მის

პროგრამულ რედაქციებს და კონკრეტულ პროფესიონალებს, ვინც ეთერში მუშაობს და ვინც კადრს გარეთაა.

ტელეკომუნიკაციას ახასიათებს პერსონიფიქაკია. მაყურებელი ახდენს ეკრანზე გამოსახული ადამიანების პერსონიფიკაციას. მნიშვნელოვანია აუდიტორიის ნდობის მოპოვება, რაც კომუნიკატორისაგან საჭიროებს სპონტანურობას, უშუალობას, პარტნიორისადმი პატივისცემას, იმპროვიზაციას. ეკრანზე გამოსასვლელად არ კმარა მხოლოდ რომელიმე საკითხის ცოდნა, საჭიროა აუდიტორიისათვის მისი მიწოდების ფორმების ცოდნაც, ანუ პროფესიული ოსტატობაც. საჭირო თვისებებიდან აღსანიშნავია: ადამიანებთან ურთიერთობის უნარი; ეოციური კონტაქტის დამყარების ნიჭი; კომუნიკაბელურობა; ზეპირი მეტყველების სრულყოფილად ფლობა; კამერის წინ თავის თავისუფლად და დამაჯერებლად დაჭერა. დიდი მნიშვნელობა აქვს ფსიქიკურ მონაცემებს - წარმოსახვისა და დაკვირვების უნარი, რთულს სიტუაციებში სწრაფად გარკვევის ნიჭი, ყურადღების კონცენტრირებისა და ინტელექტის მობილიზების რჩევები, ოპერატიული მეხსიერება, კარგად განვითარებული ემოციური სტრუქტურა და ა.შ. ბოლოს, არ უნდა დავივიწყოთ ისეთი კომპონენტებიც, როგორიცაა ეკრანის შესაფერისი გარეგნობა (ტელეგენურობა) და ხმა, რომელიც ემოციურ დონეზე ურთიერთობის მგრძნობიარე იარაღია.

ბ ი ლ ე თ ი #3

1.განსხვავება კომუნიკაციისა და ურთიერთობის ცნებათა შორის

აზრთა სხვადასხვაობას იწვევს „კომუნიკაციისა“ და „ურთიერთობის“ ცნებათა ურთიერთშეფარდება. ტერმინი კომუნიკაციაა ცნობის მიწოდებას, დაკავშირებას, ურთიერთოას ნიშნავს. ეს არის ერთი ადამიანისგან მეორესათვის ინფორმაციის გადაცემა, ინფორმაციის გაცვლა საზოგადოებაში. კომუნიკატივისტიკაში კომუნიკაცია განიხილება, როგორც „ადამიანების, ჯგუფებისა და ორგანიზაციების, სახელმწიფოებისა და რეგიონების სოციელაურ-კულტურული ურთიერთმოქმედება ინფორმაციული კავშიების საშუალებით“. მასობრივი კომუნიკაცია მასობრივი ურთიერთობისაგან განსხვავდება. ურთიერთობა გულისხმობს პიროვნებათშორის კონტაქტებს, სადაც კომუნიკაცია სიმეტრიულია ხოლო მaსობრივი კომუნიკაცია უპირატესად ერთმიმართულებიანია და ასიმეტრიული ხასიათი აქვს. გარდა ამისა, ურთიერთობას პრაქტიკული(მატერიალური), სულიერი(ინფორმაციული) და პრაქტიკულ-სულიერი ხასიათი აქვს, მაშინ, როცა კოომუნიკაცია წარმოადგენს წმინდა ინფორმაციულ პროცესს-ამა თუ იმ შეტყობინების გადაცემა.

მკვლევართა დიდი ნაწილი მასობრივ კომუნიკაციას განიხილავს, როგორც ინფორმაციის ოპერატიული გავრცელებისა და კულტურული მემკვიდრეობის შენახვა-გადაცემის პროცესს. აქედან გამომდინარე, კომუნიკაციის ორი ტიპი გამოიყოფა: 1) მომენტალური ინფორმაცის გავრცელება-ორიენტირებულია სივრცეში გადაადგილებაზე;2) „დაკონსერვებული“ - ინფორმაციის გადაცემა ორიენტირებულია დროში გავრცელებაზე.

2.უარყოფიტი ტენდენციები მასმედიაში სინამდვილის ასახვის

მკვლევარები ხშირად აკრიტიკებენ მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებს და ბრალს სდებენ არაობიექტურობაში შემდეგი ტენდენციების გამო:

1.გადაჭარბებულად ასახავს“სოციალური კიბის“ მაღალ საფეხურზე დგომი ადამიანებისა და ოფიციალური წრეების წარმომადგენლების საქმიანობას და უპირატესად მათ მიერ მოწოდებულ ინფორმაციას იყენებს.

2. ახალ ამბებში განსაკუტრებული ყურადღება ექცევა სოციალურ და პოლიტიკურ ელიტას.3. ის სოციალური ღირებულებები, რომელთა მიმართაც მასმედია მეტად არის ორიენტირებული,

შემთანხმებლურია და სტატუს-კვოს შენარჩუნებას უწყობს ხელს.4. უცხოეთის ახალი ამბები უმეტესად ეხება მდიდარ და ძლიერ ქვეყნებს.5. მასმედიით გავრცელებულ თემებსა და შეხედულებებს აქვთ ნაციონალურ-პატრიოტული და

ეთნოცენტრული შეფერილობა და მცდარ წარმოდგენებს ქმნიან მსოფლიოს შესახებ.6. ახალი ამბები ასახავს ისეთი საზოგადოების ღირებულებეს, სადაც მამაკაცები დომინირებენ;7.უმცირესობები შეურაცხყოფილნი და იგნორირებულნი არიან;

8. გაზვიადებულად წარმოადგენენ ძალადობასა და დანაშაულ და თავს არიდებენ იმ საშიშროებების ჩვენებას, რომლის წინაშეც საზოგადება დგას.

აღსანიშნავია, რომ ამგვარ ვითარბაზე მასმედიის მეაპრონეთა კომერციული ინტერესებიც ახდენს გავლენას.

3. ტელეწამყვანი, მისი ოთხი ძირითადი ფუნქცია

ტელეწამყვანის აღქმაზე ბევრადაა დამოკიდებული მთლიანად გადაცემის შეფასება და მისი ზემოქმედების ეფექტურბაც. წამყვანის პოზიცია ნებისმიერ გადაცემაში მრავალფუნქციურია. მკვლევარები ფუნქციათა ოთხ ჯგუფს გამოყოფენ: 1. წამყვანი, როგორც ინფორმაციის წყაროს, პერსონიფიკატორი; 2. როგორც ურთიერთობუს პარტნიორი. 3. როგორც სუბიექტი და სტუდიაში პიროვნებათშორისი ურთიერთობის მონაწილე. 4. ირიბი, ლაკონური, ანუ, მეტაფუნქციები, როცა მაყურებელი წამყვანს მიაწერს საკუთარ თვისებებს.

ტელეწამყვანის მთავარი დანიშნულებაა მაყურებელსა და ეკრანს შორის დისტანციის შემცირება, ორმხრივი კონტაქტის ილუზიის შექმნა, რაც ეკრანული მოქმედების „ჩაკეტილი“ ხასიათის დაძლევას ნიშნავს. პრაქტიკულად, ტელეწამყვანი არის მწვერვალი უზარმაზარი „პირამიდისა“, რომეც შემოქმედებიტი მუშაკებისა და ტექნიკური სამსახურის სპეციალისტებისგან შედგება, მაგრამ მაყურებლისთვის იგი მთავარი მოქმედი პირი და არხის „ სახეა“.

ტელეწამყვანის გულისხმიერებას საკუთარი თავის რწმენას, კომუნკაბელურობას, გულიტადოას, აქიურობას, ემოციურ გამომსახველობას, პროფესიულ კომპეტენტურობას, სტილის ინდივიდუალობას.

ტელეწამყვანის კომუნიკაციური სტილი მოიცავს ვერბალურ (მაყურებლისდმი მიარტვა - მისალმება, გამომშვიდობება, თხოვნა და არავერბალური- კომუნიკაბელურობა, დინამიკურობა, გამომსახველობა -ელემენტებს. კომუნიკაბელურობა გულისხმობს ვიზუალურ კონტაქტს, ექსპრესია, ქცევის ბუნებრივობას; დინამიკურობა- ჟესტები,მიმიკა, მეტყველების ტემპი,, ხელს უწყობს მაყურებლის ყურადღების შენარჩუნებას; გამომსახველობა ნიშნავს თემის გადმოსაცემად ადეკვატური საშუალების გამოყენებას, ურთიერთმოქმედებაში პირადი პოზიციის გამოკვეთას. ფსიქოლოგების დაკვვირვებთ, მაყურებელთა უმრავლესობა იმდენად მეტყველების შიინაარსზე არ რეაგირებს, რამდენადაც არავერბალურ ელემენტებზე.

ეკრანზე მყოფი ადამიანი ტელემაყურებელს გადასცემს არა მარტო შინაარსობრივ ინფორმაციას, არამედ თავისებურ ენერგეტიკულ მუხტსაც, რომლიც მოქმედების მიზანსა და მოტივს ( კომუნიკაციურ განზრახვას) გამოხატავს და ინტენციას უწოდებენ.

ბ ი ლ ე თ ი #4

1.მასობრივი კომუნიკაციის რაობა და მისი ძირითადი მახასიათებლებიმასობრივი კომუნიკაცია განისაზღვერბა, როგორც ინფორმაციის შექმნისა და გავრცელების პროცესი,

ტექნიკური საშუალების გამოყენებით მრავალრიცხოვან და სხვადასხვა ადგილის მყოფ ანონიმურ აუდიტორიაზე. ესაა მასობრივი სოციალური ურთიერთობის პროცესი, რომელიც სპეციალური ტექნიკითაა გაშუალებული. ქრონოტიპის მიხედვით, ყოვლისმომცველია -სივრცულად, ხანგრძლივი და ოპერატიული- დროის მიხედვით. აქედან გამომდინარე, მასობრივი კომუნიკაციას სპეციფიკური თვისებები ახასიათებს: 1. არხი ( ტექნიკური საშუალება), რომლის საშუალებიტაც გადაიცემა ინფორმაცია; 2.ადამიანური ურთიერთობის მასობრვი გადაცემა; 3. ურთიერთობა მასობრივო კომუნიკაციის პირობებში ორგანიზებულია. ამ პროცესის ხუთი ძირითადი თავისებურება გამოიყოფა: 1. აუდიტორიის მასობრიობა; 2. მისი ჰეტეროგენულობა (მრავალგვარობა); 3. კავშირისა და ინფორმაციის მაღალი სიჩქარე; 4. შეტყობინების შეტყობინების სწრაფი გავრცელება; 5. მიღებული ინფორმაციებით მცირე სამომხმარებლო ღირებულება.

2.“არხის“ ცნება მასმედიაში. არხების განსხვავება გამოსახვითი საშუალებებისა და ქრონოტიპის მიხედით

„არხის“ ცნების ორი გაგება არსებობს: როგორც ტექნიკური საშუალება და როგორც სიგნალი. ძირითადად არხის ცნებას გამოიყენებენ, როგორც მასობრივი ინფორმავიის საშუალებას, რომლის

მეშვეობითაც კომუნიკაცია ხორციელდება. მასობრივი ინფორმავიის საშუალების პროცესში სამი თავისებურება გამოიყოფა: გამოსახვის (გამოსახვის საშუალებათა სპეციფიკა), მიწოდებბის (აუდიტორიისთვის ინფორმაციის გადაცემის), აღქმის (აუდიტორიის მიერ ინფორმაციის ათვისების). ამათგან პირველი ორი განპირობებულია არხის თავსებურებით და განსაზღვრავს აღქმასაც მთელი კომუნიკაციის პროცესის ხასიათსაც.

მასობრივი კომუნიკაციის საშუალები განსხვავებულლ გამოსახვით სისტემას ემყარებიან: პრესა გრაფიკულ ნისნებ და ფოტოგრაფის, რადიომაუწყებლობა (ბგერითი ხასიათის ნიშანტა სისტემას (აუდიურობას), ტელევიზია, კინო და ინტერნეტი აუდიოვზუალურ სისტემას. რადიოს სპეციფიკური თვისებაა აკუსტიკურობა-ხორციელდება ბგერის საშუალებით და აღიქმება სმენის საშუალებით, ხოლო კინოსი და ტელევიზიის ეკრაულობა.

მნიშვნელობვანია მასობრივი კომუნიკაციის საშუალების სივრცულ-დროითი მახასიათებლები- ქრონოტიპები. არსებობს მასობრივი კომუნიკაციის საშუალების ორი ქვესისტემა - ტირაჟული და ტრანსლაციური, რომელსაც ფიზიკურ სხეულსა და სიგნალს უკავშრდება. პირველ შემთხვევაში ინფორმაციას ნივთიერი სახე აქვს- იგი აღიბეჭდება ქაღალდზე, ფირზე, ვიდეოფირზე და ტირაჟირდება- მრავალ ეგზემპლიარად მიაწოდება აუდიტორიას. ტარნსლაციური საშულებები კი იყნებენ რადიოსიგნალს, რომელიც ნებისმიერ მანძილზე გადაიცემ და აუდიტორიას მმენტალურად მიეწოდება. მას აქვს ყველგან შეღწვის, აუდიტორიის მაქსიმალურ რაოდენობასტან დაკავშირების უნარი. ტრანსლაციურ საშუალებათა მეორე თავისებურებაა კომუნიკაციის ამწუთიერობა-ინფორმაციის მიწოდებისა და აუდიტორიის მიერ მისი აღქმის ერთდროულობა, სინქრონულობა. ასე რომ, მასობრივი კომუნიკაციის საშუალების განვითარების პირველ ეტაპზე დაკმაყოფილდა ორი კომუნიკაციური მოთხოვნილება- „ყოველგვარი“ და „ყველასთვის განკუთვნილი“ ინფორმაციის მიღება, მეორე ეტაპზე კი- ინფორმაციის „ ახლა“ და „ყველგან“ მუდმივად და კომპლექსურად მიღება.

3.შეტყობინება როგორც ინფორმაცია და მასობრივი კომუნიკაციის შინაარსი. შხტყობინება და მეტაშეტყობინება

შეტყობინება არის ის, რასაც რამდენიმე კონკრეტული კომუნიკაციური აქტის შემდეგ ვიგებთ, ანუ იგი კომუნიკაციური პროცესის ნაწილია. თავის საწყის მნიშვნელობას ტექსტი გადაცემისაგან იძენს. იგი ქმნის მას, განსაზღვრავს მის შინაარსს, აძლევს ფორმას, იყენბს გამოსავით საშუალებეს. შემდეგ ეს შეტყობინება გაივლის არხს და მიმღებამდე მიაღწევს. თუმცა, ხშირად სხვადასხვა მიზეზის გამო (მაგ. ხმაური) ინფორმაციის მოცულობა მცირდება და ისიც შეიძლება მოხდეს, რომ გადაცემული და მიღებული შეტყობინებები განსხვავდებოდეს. კომუნიკაციის პროცესში მონაწილე ორივე მხარეს უნდა გააჩნდეს კოდებისა და კულტურულ ღირებულებატა მეტნაკლებად ერთგვაროვანი სისტემა ( ენა, პირობთი ნიშნები და ა. შ.), რათა მიმღებმა შეძლოს გადაცემული ინფორმაციის აღქმა. ეს საჭიროებს გარკვეულ წინასწარ ცოდნას. ასე რომ, ჩვენ ვიგებთ ჩვენთვის გამოგზავნილ შეტყობინებათა შინაარსს იმდენად, რამდენადაც ამის საშუალებას გვაძლევს უფრო ადრე მიღებული შეტყობინებები. მეცნოერები გამოყობენ ე.წ. მეტაშეტყობინებებსაც. ეს ისეთი შეტყობინებაა რომელიც ძირითად შეტყობინებების „გარეთ „ დგას და ისეთ დამატებით შინაარსს შეიცავს, რომელიც მის ტექსტში არ მოხვდა (მაგ. როცა შეტყობინების ტექსტში არ არის გამოხატული სიტუაცია, რომელშიც კომუნიკაციური აქტი მიმდინარეობას).

ბ ი ლ ე თ ი #5

1. მასობრივი კომუნიკაციის განსხვავება პიროვბენათშორისი ურთიერთობიაგან

მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებისა პიროვბენათშორისი ურთიერთობებს შორის შემდეგი განსხვავებებია:

1. მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებების პროცესში ურთიერთობა გაშუალედებულია ტექნიკური საშუალებებით, პიროვბებათშორისი ურთიერთობა კი უშუალოა.

2. მასობრივი კომუნიკაციის საშუალება გულისხმობს მრავალფეროვანი სოციალური ჯგუფების ურთიერთობას, პიროვნებათშორისი ურთიეღთობა კი ძირითადად ცალკეულ ინდივიდთა ურთიერთობაა.

3. მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებებს ახასიათებს აშკარად გამოხატული სოციალური ორიენტირება, პიროვნებათშორი ურთიერთობას კი- როგორრც სოციალური,ისე ინდივიდუალური ორიენტირება.

4. მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებებს აქვს ორგანიზებული ინსტიტუციური ხასიათი, პიროვნებათშორისი ურთიერთობა კი ძირითადად სპონმტანურია.

5. მასობრივი კომუნიკაციის საშუალების დროს არ არსებობს უშუალო უკუკავშირი კომუნიკატორსა და აუდიტორიას შორის, პიროვნებათშორისი ურთიერთობისას კი უშუალო უკუკავშირია ურთიერთობის მონაწილეებს შორის.

6. მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებები მოითხოვს ურთიერთობის მორალურ-ეთილურ ნორმების დაცვას, პიროვნებათშორისი ურთიერთბა კი უფრო თავისუფალია მსგავსი ნორმებისგან.

7. მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებას აქვს „კოლექტიური“ ხასიათი, პიროვნებათშორის ურთიერთობას კი- ინდივიდუალური.

8. მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებას ყავს მასობრივი, ანონიმური, დაქსაქსული აუდიტორია, პიროვნებათშორის ურთიერთობას კი რეციფიენტი- ცალკეული ადამიანი.

9. მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებას ახასიათებს ინფორმაციის ერთმიმართულებიანობა და კომუნიკაციური რომელის მიდმივობა- ასიმეტრიულობა, პიროვნებათშორის ურთიერთობას კი ინფრმაციის მიმართულებისა და კომუნიკაციური როლების რიგრიგობით ცვლა-სიმეტრიულობა.

10. მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებას უპირატესად შეტყობინების აღქმის ორსაფეხურიანი ხასიათი, პიროვნებათშორისი ურთიერთობას კი შეტყობინების უშუალო აღქმა ახასიათებს.

2. მაკლუენის თეორია კულტურის განვიტარების სამი ეტაპის შესახებ და არხის გადამწყვეტ როლზე კომუნიკაციის პროცესში

არხს, როგორც ტექნიკურ საშუალებას, გადამწყვეტ მნიშვნელობას ანიჭებდა ჰერბერტ მარშალ მაკლუენი. მისი ძირითადი თეზისის ტანახმად(„საშუალება არის შეტყობინება“) რევოლუციურ ფუნქციას ცივილიზაციის ისტორიაში ასრულებენ ინფორმაციის საშუალებები, რადგან ისინი, ქმნიან ურთიერთობის ენებს და ამით აყალიბებენ ინფორმაციის გადაცემისა და სამყაროს აღქმის ხასიათს იგ გამოყოფდა სამ ისტორიულ ეტაპს:

1.პირველყოფილი, დამწერლობამდე არსებული კულტურა, როდესაც ინფორაციის გადაცემა ხდებოდა ზეპირად;

2. წერილობით-ბეჭდური კულტურა, როდესაც ზეპირ-ემოციური ფორმები წიგნიერით შეიცვალა;3. თანამედროვე ეთაპი, რომელიც სამყაროს აღქმის ზეპირი ფორმებისა და ბუნერივობისაკენ

ისახება, ოღონდ ელექტრონული მედიების გამოყენებით.ამ თეორიას „ ტექნიკური დეტერმინიზაციის თეორიასაც“ უწოდებენ. მის მიხედვით, მომავალში

სოციალურ-კულურლ პროგრესში გადამწყვეტ როლს შეასრულებდა მასობრივი ინფორმაციის აუდიოვიზუალური საშუალებები. მათი გავლენით მსოფლიო გარდაიქმნება „გლობალურ სოფლად“ იქცევა „ გლობალურ თეატღად“. მაკლუენის კონცეფციის მიხედვით, ელექტრონული საშუალებები გავლენას ახდენენ სონამდვილის ფაქტების აღქმაზე და აქედან გამომდინარე, ადამიანის სამყაროსთან დამოკიდებულებაზე, სოციალური კავშირების ხასიათზე, ინდივიდაისა და გარემოს ურთირთობაზე. მაკლუენი გამოყოფს ინფორმაციის „ცხელ“ და „გრილ“ საშუალებებს. „ცხელი“ საშუალება წარმოადგენს დასრულებულ ნაწარმოებს, სადაც ინფორმაციის უკმარისობა თითქმის არ არსებობს (მაგ. კინო), აზრის გასაგებას არ არის საჭირო მასში „ ჩარევა“, მონაწილეობა. ტელევიზია კი მიეკუთვნება „გრილ“ საშუალებებს, რადგან მისგან დაუსრულებლი სახით მიეწოდება აუდიტორიას ინფორმაცია. ამ დროს მაყურებელი იქცევა ეკრანზე გადმოცემული სინამდვილის ასახის თანამონაწილედ.

მაკლუენის ტეორის უპირისპირდება ო. ტოლფერის „ მესამე ტალღის“ თეორია, რომლის მიხედვითაც კომპიუტერული სისტემები ყველა დაწესებულეას აერთიანებს და შექმნის ელექტრონულ კოტეჯებს. საზოგადოება კი თავს დააღწევს მედიის მანიპულატორულ ზემოქმედებას და თვითონ დაიწყებს კავშირურთიერთობის საშუალებათა მართვას-კომპიუტერის მეშვეობით.

3. მასმედიის ენის დეტონაციური და კონოტაციური მნიშვნელობები. შეტყობინების მედიურობა

ენას, რომელსაც ჩვენ ვიყენებთ, აზრის პირდაპირი (დეტონაციური) და სუბიექტის პოზიციით განპირობებული დამატებითი (კონოტაციური) მნიშვნელობის გამოხატვაც შეუძლია. მაგალითად როცა ერთი და იმავე პიროვნების მიმართ ვამბობთ „მოვიდა“ და „მობრძანდა“, ეს პირველ შემთხვევაში დენოტაცია, მეორეში კი-კონოტაცია. შეტყობინებათა გავრცელებაზე, მირებასა და აღქმაზე მოქმედებს კომუნიკაციის პროცესში ჩართული ე.წ. „ცვლადი ფაქტორები“. ესენია ოჯახის წევრთა, მეგობართა, თანამოაზრეთა და სხვათა სეხედულებები, ადრესატის განწყობა, ჯანმრთელოს მდგომარეობა და ამინდის პროგნოზიც კი. ამ ფაქტორებს მიეკუთვნება ხმაურიც. ეს ფაქტორები შეტყობინებას მედიურ გარემოში აქცევს. მედიურობა ნიშნავს, რომ რაიმე მოვლენა, ვიდრე იგი შეტყობინების რაიმე ფორმასა და შინაარსს შეიძენდეს, უნდა გარდაქმნას საკომუნიკაციო არხის შესაბამის სიტყვებად, სურათებად, დამონტაჟდეს დროსა და სივრცეში, იპოვოს თავისი ადგილი შეტყობინებათა შორის. იგი ადამიანებს ფაქტობრივად მედიატორების მიერ შექმნილ გარემოში ამყოფებს. ეს მეორადი სამყაროა, რომელსაც მასობრივი ინფორმაციის საშუალებები ქმნის. ამიტომ მოწოდებული ინფორმაციების აღქმის თავისებურებას მედიუმები (საშუალებები)განაპირობებს.

ბ ი ლ ე თ ი #6

1. მასობრივი კომუნიკაციის აქტუალური და ისტორიული ასპექტები

მკვლევართა დიდი ნაწილი განიხილავს, როგორც მოცემული სიტუაცის შიგნით ინფორმაციის ოპერატიულ გავრცელებისა(აქტუალური ასპექტი) და როგორც კულტურული მემკვიდრეობის შენახვა- გადაცემის (ისტორიული ასპექტი) ისტორიულ პროცესს. აქედან გამომდინარე, გამოყოფენ ინფორმაციის ორ ტიპს:1. მომენტალური ინფორმაციის გავრცელება, რომელიც ორიენტირებულია მის სივრცეში გადაადგილებაზე (სიცვრცეში კომუნიკაცია); იგი უზრუნველყოფს საზოგადოების ცალკეული ფენებისა და წევრების აქტიურ სოციალურ ურთიერთობას (მაგ. ფოსტა-ტელეგრაფის ფუნქცია). 2.“დაკონსერვებული“ ინფორმაციის ტრანსლაცია, რომელიც ორიენტირებულია ინფრომაციის დროში გადაადგილებაზე (დროში კომუნიკაცია), - მის შენახვასა და შემდგომი თაობისათვის გადაცემაზე. იგი ემსახურება ადამიანთა მთელი კოლექტივის სოციალურ-ისტორიულ განვითარებას. (მაგ. წინგი, აღზრდა-განათლების სისტემა, მოდა...)

რადიოს, კინოს, ტელევიზიისა და ინტერნეტის წარმოშობამ ორივე ტიპის კომუნიკაცია გააერთიანა. ასეთ პირობებში, აქტუალური ასპექტი გამოხატავს კომუნიკაციის ფუნქციონირების იდეას თანამედროვე ეტაპზე (დროის კონკრეტულ მონაკვეთში), ხოლო ისტორიული ასპექტი-მისგან განვითარებას ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში.

2. დისკურსის რაობა, მისი თავისებურებანი

ტექსტები ანუ შეტყობინებები მთლიანობაში მასმედიის სპეციფიკურ შინაარსს ქმნის, რომლის აღსანიშნავად „ მასმედიის დისკურსის“ ცნება გამოიყენება. ზოგადად დისკურსი (განსჯა) წერილობით ან ზეპირ მეტყველებას, დიალოგს, ურთიერთობას ნიშნავს. დისკურსი არის იმ წარმოდგენებისა და მნიშვნელობის ფორმა, რომელიც ადამიანს აქვს. იგი მრავალგვარია (განსხვავება ბავშვისა და უფროსის დისკურსს შორის, სოციალური ფენების დისკუსს შორის და სხვა).

მასმედიის დისკურსი ეს არის სხვადასხვა ენობრივ ნიშანთა კომპლექსის საშუალების მისი შინაარსის რეპრეზენტაცია, წარმოჩენა მეტყველებისთვის დამახასიატებელი ხერხებითა და სიღრმით (მსოფმხედველობით, სოციალური და პოლიტიკური რწმენა-წარმოდგენებით, კულტურით, ზნეობით, მითებით და ა.შ.).

დისკურსი იერარქიულიც არის. მხოლოდ ნიშნები არ განსაღვრავს მის თავისებურებასმ არამედ ისტორიულ-კულტურული კონტექსტიც, რომელშიც დისკუსი იქმნება. მასმედიის დისკუსს შეიძლება

მივაკუთნოთ ისეთი სპეციფიკური „ენაც“, როგორიცაა დიქტორის (წამყვანის) ჩაცმულობა, რომელმაც შეიძლება გავლენა მოახდინოს გადაცემის აღქმაზე.

მასმედიის დისკურსის ანალიზს მკვლევარები სხვადასხვაგვარად ახდენენ. ფუნქციონალისტები ყურადღებას ამახვილებენ მასმედიის დისკუსის მიერ ფუნქციათა განხორციელების გზით კონკურენციის მიღწევის ფორმებზე; ნეომარქსისტები ამტკიცებენ, რომ მთავარია მედიადირსკუსის როლის შესწავლა კლასთა შორის კონფლიქებისა და მოჩვენებითი კონტექსტის შექმნაში; სოციალური პასუხისმგებლობის თეორიის მიმდევრებს კი მიაჩნიათ, რომ პლურალისტური მედიადისკურსი წარმოადგენს პიროვნებათა როლს საზოგადოებაში და პოლიტიკური ძალაუფლებისათვის სოციალურ ჯგუფებს შორის მიმდინარე ბრძოლას.

მედიადისკურსთან მიმართებაში განსაკუთრებულ მნიშვნელობას იძენს ე.წ. დომინანტური დისკუსის არსებობა. იგი პირველია, წინამავალია და თავისკენ იზიდავს სხვა, მასზე დაქვემდებარებულ დისკურსებს. იგი მასმედიის დისკურსს გადასცემს დომინანტურ ღირებულებებს, საფუძველს უქმნის მას, შეასრულოს თავისი საზოგადოებრივი დანიშნულება.

დისკურსი არის თვისებრივი ანალიზი მთავარი საკვლეი ერთეული, რის გამოც მას დისკურსული ანალიზის მეთოდსაც უწოდენებ. დისკურსული ანალიზის დროს ხდება არა მნიშვნელობათა გაზომვა, არამედ ინტერპრეტაცია. იგი ყურადღებას ამახვილებს მთლიან დისკურსში შერჩეულ თვისებებზე, ცდილობს დაინახოს ენობრივ მასალაში გამოხატული ყველაქვეტექსტური და ზედაპირული მნიშვნელობა და დააკავშიროს ისინი სოციალურ სივრცესთან.

3.ტესტი, როგორც სამი სტრუქტურისაგან შედგენილი მთლიანობა (სემიოტიკური გაგებით)

ინფორმაციას, რომელსაც მასმედია ავრცელებს, სოციალურს უწოდებენ, რადგან იგი ადამიანთა საქმიანობასა და ინტერესებს ასახავს. სემიოტოლოგები ყოველგვარ ტექსტს მიიჩნევენ ერთმანეთთან ორგანულად შერწყმული სამი სტრუქტურისაგან წარმოშობილ მთლიანობად. პირველი მათგანი სემანტიკურია და ენობრივი ნიშნებიღ შინაარსის შექმნას უკავშირდება; მეორეა სინტაქტიკა, ანუ სტრუქტურა, რომლიც ტექსტში ენობრივ ნიშანთა სპეციფიკურ ორგანიზაციას გულისხმოს; მესამე - პრაგმატიკა არის კომუნიკაცია და ტექსტის ურთიერთობის წარმომცენი სტრუქტურა. ანუ სხვაგვარად რომ ვთქვათ, სემანტიკა იკვლევს მიმართებას ნიშანტა ენობრივ სისტემასა და ის ობიექტებს შორის, რომელსაც ეს სისტემა აღწერს; სემანტიკის მიზანია თვით ამ ნიშნებს შრის ურთიერთკვშირსგარკვევა; ხოლო პრაგმატიკა კონკრეტულ სოციალურ კონტექსტში ადამიანებზე ან ნიშანთა და მათი მნიშვნელობის ზემოქმედების თავისებურებებს სწავლობს. ყოველგვარი პუბლიცისტური შეტყობინება უნდა აკმაყოფილებდეს სამივე მათგანს. არცერთი შეტყობინება იზოლირებულო კომუნიკაციური აქტი არ არის იგი ჩართული დროსა და სივრცეში მარადიულად მოქმედი სხვა კომუნიკაციური აქტების კონტექსტში. ჩვემ ყოველთვის ვიცით, რომ ამ კონკრეტულ კომუნიკაციურ აქამდე ევრი რამე მოხდა და ჯვლავ ბევრი რამ მოხდება. ამიტომ ყოველი სეტყობინება მოქმედებს იერარქიულ კომუნიკაციურ სივრცეში და იგი ამ იერარქიის ერთ-ერთ საფეხურს წარმოადგენ.

ბ ი ლ ე თ ი #7

1. მედია, მასმედია, მასობრივი კომუნიკაციის საშუალება, მასობრივი ინფორმაციის საშუალება

მასობრივი კომუნიკაცია განისაზღვრება, როგორც ინფორმაციის სექმნისა და გავრცელების პროცესი, ტექნიკური საშუალების გამოყენებით, მრავალრიცხოვან, სხვადასვა ადგილს მყოფ ანონიმურ აუდიტორიაზე. მას გარკვეული ნიშან-თვისებები ახასიატებს:1. არხი ( ტექნიკური საშუალება), რომლის საშუალებიტაც გადაიცემა ინფორმაცია; 2.ადამიანური ურთიერთობის მასობრვი გადაცემა; 3. ურთიერთობა მასობრივო კომუნიკაციის პირობებში ორგანიზებულია. ამ პროცესის ხუთი ძირითადი თავისებურება გამოიყოფა: 1. აუდიტორიის მასობრიობა; 2. მისი ჰეტეროგენულობა (მრავალგვარობა); 3. კავშირისა და ინფორმაციის მაღალი სიჩქარე; 4. შეტყობინების შეტყობინების სწრაფი გავრცელება; 5. მიღებული ინფორმაციებით მცირე სამომხმარებლო ღირებულება.

მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებები ესაა ინფორმაციის ფიქსაციის, კოპირების, რეპროდუქტირების, გამრავლებისა და სხვა ფორმების ტექნიკური საშუალებები. მას მიეკუთვნება-

პოლიგრაფია, აუდიო-ვიდეო და ვიდეოჩაწერა, კინო. მასობრიბრივი ინფრომაციის სშუალებები ესაა აქტუალური ინფორმაციის ფიქსაციის, კოპირებისა და სისტემური პერიოდული გავრცელების ტექნიკური საშუალებები, ანუ პრესა, რადიო , ტელევიზია და ინტერნეტ ჯურნალისტიკა. მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებებს გააჩნიათ: პერიოდულობა და სისტემურობა, ინფორმაციული პროცესის მთლიანობა, ოპერატიულობა, კონტენტუალობა, დისკრეტულობა (წყვეტილი ხასიათი).

მკვლევართა დიდი ნაწილი მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებებს მიიჩნევს ჩვეულებრივ მედიებად, რომლებიც განსხვავდებიან, ახალი, ელექტრონული მედიებისგან. ჩვეულებრივი, მასობრივი ინფორმაციის საშუალებები მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებებს ახორციელებენ პროფესიონალი ჟურნალისტების დახმარებიტ, რომლებიც მოიპოვებენ და გადაცემენ ინფორმაციას. ახალ ელექტრონულ მედიებს კი დაეკისრათ ურთიერთკავშირის საშუალებაა დემასიფიკაცია- კომპიუტერიზაციის შედეგად, ჩვეულებრივ, მასობრივი ინფორმაციის საშუელებეზე სემცირდება მოთხოვნილება და მას ჩაენაცვლება უფრო დახვეწილი ინტერაქტიული საშუალებებს.

2.მედიადისკურსისა და შეტყობინებების ადგილი დისკურსთა შორის

ზოგადად დისკურსი წერილობით ან ზეპირ მეტყველებას, დიალოგს ნიშნავს. კომუნიკაციის თეორიაში ის უკავშირდება ტექსტის კომუნიკაბელურობას და გულისხმობს ენის გამოყენების რაიმე ფორმას. მისი შემადგენელი ნაწია მედიადისკურსიც. იგი საშუალებას გვაძლევს მასობრივი კომუნიკაციის საშუალება წარმოვიდგინოთ მთლიანობაში, მისი შემადგნელი კომპონენტების ურთულეს კონტექსტში. დისკურსთა სისტემაში მედიადისკურსისა და შეტყობინების შეიძლება ამგვარად წარმოვაჩინოთ:

საზოგადოების დისკურსი

დომინანტური დისკურსი

დაქვემდებარებული დისკურსები: მედიადისკურსი და სხვა.

ახალი ამბების საგამოძიებო ჟურნალისტიკა და მასმედიის სხვა ენობრივი დისკურსები

შეტყობინების ავტორის დისკურსი

შეტყობინების დისკურსი

შეტყობინების დისკურსი, როგორც მედიადისკურსის ელემენტი, აღწევს აუდიტორიამდე, მონაწილეობს საზოგადოებრივი დისკურსისა და ცალკეული ადამიანების დისკურსის ჩამოყალიბებაში, მედიადისკურსის განახლების პროცესში. შეტყობინება არის ტექსტი, რომელიც ასახავს კონკრეტულ ფაქტებსა და მოვლენებს. ის არის დისკურსის უმთავრესი ერთეული და წარმოაჩენს მის თავისებურებებს. რადგან შეტყობინება ენის მეშვეობით არის შექმნილი, აქვს კანონები, გამომხატველობითი ხერხები, როგორიცაა მორფოლოგიური, სინტაქსური ნორმები, ლოგიკური სტრუქტურები და სხვა.

3. ინტენციის რაობა, მისი მნიშვნელობა შეტყობინებაში

ინტენცია გულისხმობს კომუნიკანტის (ავტორის) მიზანს, სამოქმედო გეგმის, პროგრამის, რომელიც კომუნკაციური არხის მეშვეობით თავის განხორციელებას, რეალიზაციას ელის. თითოეულ კომუნიკაციურ არხს და შეტყობინებასაც თავისი საკუთარი ინტენცია ახასიათებს. იგი შეტყობინების შინაარსის თავისებურ ღერძს წარმოადგენს. ეკრანზე მყოფი ადამიანი ტელემაყურებელს გადასცემს არამარტო შინაარსობრივ ინფორმაციას, არამედ, აგრეთვე თავისებურ ენერგეტიკულ მუხტსაც, რომელიც გამოხატავს მოქმედების მიზანსა და მოტივს (კომუნიკაციურ განზრახვას) - ანუ ინტენციას. ტელემაყურებელს ეკრანთან აკავშირებს სწორედ მის მიერ გამოვლენილი ინტენციის თავისებურებანი, მისი დეტალები და ნიუანსები. ადამიანი, როგორც წესი, დიდად აფასებს თავის გამჭრიახობასა და ინტუიციას, რის შედეგადაც ტელემაყურებლის ცნობიერებაში ყალიბდება სატელევიზიო სახე. ამიტომ ინტენციის მაყურებლამდე მისატანად და შესაბამისი სახის შესაქმნელად წამყვანს უნდა ჰქონდეს მასთან დიალოგის უნარი.

ბ ი ლ ე თ ი #7

1.. მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებათა ფუნქციები

კომუნიკატივისტიკაში გამოიყოფა მასობრივ-კომუნიკაციური პროცესის სამი ძირითადი ფუნქცია: 1. გარემოზე კონტროლი სა საზოგადოების გაფრთხილება მისი განადგურების საფრთხეზე; 2. საზ-ის და გარემოს ელემენტის დორელაცია, მათი ურთიერთმიმართებათა გამოვლენა; 3. სოციალურ-კულტურული მემკვიდრეობის შენახვა და გადაცემა. ზოგი მკვლევარი ამ ფუნქციებს უმატებს გართობის, პოლიტიკაზე ზეგავლენისა და ” მოდარაჯე ძაღლის” ფუნქციებს. ამერიკელი თეორიტიკოსების ( შრამი, რივერსი, გერბნერი ) აზრით, მასობრივი ინფორმაცია ყიდვა-გაყიდვის პროდუქტად არის გადაქცეული და სამი ფუნქცია აქვს: 1. გართობა; 2. ახალი ამბების გავრცელება; 3. ვაჭრობისა და მომსახურების სიახლეთა რეკლამრიება.

ფსიქოლოგები გამოიყენებენ მასკომის ოთხ ფუნქციას: 1. ინფორმაციულ-ანალიტიკურს; 2. ღირებულებით-მაორენტიებელს; 3. კომუნიკალუტ-სემანტიკურს; 4. უტილიტარულ-პრობლემურს. მასკომის სოციოლოგები ლაზარფელდი და მერტონი ყურარადღებას ამახვილებდნენ სამ ფუნქციაზე: 1. სტატუსის მინიჭება-პიროვნების გამორჩევა; 2. სოციალური ნორმების გაძლიერება-საზოგადოებვი მორალიდან გადახრის ფაქტების ჩვენებით და მათზე უარყოფითი აზრის შექმნით; 3. აუდიტორიის ”ნარკოტიზაცია” - ინდივიდმა შეიძლევა იცოდეს საზოგადოების პრობლემის შესახებ, თუმცა არაფერი მოიმოქმედოს. ეს უკანასკნელი ყველაზე მეტად ეფექტურია. რადგან აუდიტორიის ენერგია აქტიური მოქმედებიდან პასიურ ცოდნაზეა გადართული.

2. ინფორმაციული ტექნოლოგიების განვითარება და ”ინფორმაციული საზ-ის” წარმოშობა

ინფორმაციული საზოგადოების ცნება გასული საუკუნის შუა წლებში პირველად იაპონიასა და აშშ-ში გაჩნდა. იგი უკავშირდება კომუნიკაციური ტექნოლოგიების სფეროში მომხდარ პროგრესს. ეს ტექნოლოგიური პროცესი კი წარმოიშვა კოსტინდუსტრიულ საზოგადოებაში, რომელსაც ახასიათებს მომსახურების სფეროს ეკონომიკური როლის ზრდა და ინტელექტუალური კაპიტალის დაგროვება. ეს ორივე გარემოება აძლიერებს ადამიანის როლს საზოგადოებაში და წარმოშობს გადაწყვეტილებათა მიღების ტექნოკრატიულ სისტემებს. ეს პროცესი კი იქვევს სოციალური სტრუქტურებისა და კულტურის ურთიერთდაშორისებას.

ახალი ტექნოლოგიების შექმნა ყოველთვის იწვევდა უმნიშვნელოვანეს ძვრებს ნებისმიერი საზ-ის განვითარებაში. კომუნიკაციის პროცესში ამგვარი როლი შეასრულა დამწერლობამ და ბეჭდურმა წიგნმა, ფოტოგრაფიამ და ატელეგრაფმა, კინომ და რადიომ, მაგნიტოფირმა და ტელევიზიამ, უახლესმა ციფრულმა და ელექტრონულმა ტექნოლოგიებმა. ჯეიმს ბენიგერი აღნიშნავს, რომ ტექნოლოგია უდიდეს როლს ასრულებს ნებისმიერი საზოგადოების მართვის პროცესში. ინდუსტრიული საზ-ის განვითარების შედეგარ მოჰყვა ე.წ. მმართველობითი რევოლუცია, რომლისთვისაც დამახასიათებელია სიმულტანური ინტერაქტიურობა- კავშირი და უკუკავშირი. ამ სიტუაციაში მმართველი ორგანო საჭირო დროს სასურველ ინფ-ის მიღებული გადაწყვეტილებების შედეგების თაობაზე.

3. პუბლიცისტიკის სიახლოვე მეცნიერებასთან. რეალობა, როგორც შეტყობინების რეფერენტი.

მასკომის მიერ გავრცელებუ შეტყობინებათა დიდ ნაწილს შეადგენს პუბლიცისტიკა-ნაწარმოებთა სახეობა, რომელიც მიმდინარე ცხოვრების აქტუალურ მოვლენებს და პრობლემებს ეხება. ამ პუბლიცისტური ნაწარმოების საგანი არის ის, რაც აისახება მასმედიაში და საზაზოგადოებაში ვრცელდება. ეს შეიძლება იყოს ფაქტი, მოვლენა, ვინმეს შეხედულება და ა.შ. საზოგადოებრივი მეცნიერების დანიშნულება თუ ახალი ცოდის შექმნა, საზოგადოების განვითარების ტენდენციების დადგენა და მათი პროგნოზირება, მასმედიის პუბლიცისტურ შეტყობინებათა დანიშნულება ცალკეული ფაქტების აღნუსხვა, მათი ანალიზი და შეფასება უკვე არსებული ცოდნის დონეზე. თუმცა მათ ასახვის ერთი ობიექტი აქვთ-ესაა სინამდვილე, რეალობა.

მათგან განსხვავდება მხატვრული და ხელოვნება, რომელიც გამონაგონზეა აგებული. პუბლიცისტიკის მიზანია კონკრეტული მოვლენის ასახვა, კონკრეტული პრობლემის წამოჭრა-შეფასება. მის უკან ყოველთვის რეალური სინამდვილე დგას. ეს რეალობა მისი რეფერენცია, ანუ სინამდვილე, რომელიც შეტყობინების ენობრივი ნიშნებით გამოიხატება. იგი მუდამ ჭეშმარიტია და ასევე რეალურად არსებულ რეფერენტულ სივრცეში ფუნქციონირებს. ლიტერატურული ტექსტის უკან არ დგას რეალური რეფერენტი, რაც აისახებოდა ტექსტში და მის ჭეშმარიტებას დაადასტურებდა. ლიტ. ნაწარმოები მხოლოდ იმდენად არის ”ჭეშმარიტი” ან ”მცდარი”, რამდენადაც მას მკითხველი მიიჩნევს. მის საწინააღმდეგოდ, პიბლიცისტური ნაწარმოები სინამდვილის ადეკვატური, ე.ი. ”თვით სინამდვილე” უნდა იყოს. პუბლიცისტიკაში ყურადღება ექცევა ზუსტად შერჩეულ სიტყვებს ( როგორც მეცნიერებაში ) და არა ესთეტიკას. მეცნიერება და პუბლიცისტიკა მასალის მოტივებისა და კვლევის მეთოდებითაც ჰგვანან ერთმანეთს. ორივე იყენებს გამოკითხვას, დაკვირვებას, დოკუმენტების ანალიზს, ექსპერიმენტს და სხვა.

ბ ი ლ ე თ ი #9

1. მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებები, როგორც ურთიერთმოქმედების ინსტრუმენტი და როგორც პორპაგანდის ინსტრუმენტი.

მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებები - ესაა ინფორმაციის ფუნქციის, კოპირების, რეპროდუქტირების, გამრავლებისა და გავრცელების სხვა ფორმების საშუალებები. პოლიგრაფია, აუდიო და ვიდეოაღწერა, ფოტოგრაფია, კინო. მნიშვნელოვანია, რას წარმოადგენს მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებები - ურთიერთდამოკიდებულების თუ პროპაგანდის ინსტრუმენტს? რა ფუნქცია აკისრია- საზოგადოების განვითარებას უწყობს ხელს, თუ მისი ცნობიერებით მანიპულირებს? საბჭოთა ჟურნალისტიკათმცოდნებაში ითვლებოდა, რომ მასობრივი ინფორმაციის საშუალებები ურთიერთქმედების ფუნქციას ასრულებდა, ხელს უწყობდა საზოგადოების ყველა წევრის ცნობიერების განვითარებასა და სრულყოფას. მანიპულირების ფუნქცია კი ბურჟუაზიულ მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებების ჰქონდათ მიკუთვნებული. დასავლეთის მეცნიერები მიიჩნევენ, რომ დასავლეთში, სადაც მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებები არა დამოკიდებული ხელისუფლებაზე, არ არსებობს მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებების პროპაგანდული ზემოქმედება. ჟურნალისტურ კოდექსში აღნიშნულია ობიექტურობის და მიუკერძოებლობის დაცვა - ” ინფორმირება და არა რეფორმირება”. თუმცა, ცხადია, რომ ნებისმიერი გადაცემა მართვის მომენტსაც შეიცავს და ყველაზე იდეალურ საზოგადოებაშიც არ არის გამორიცხული მანიპულირების ელემენტები. თავად ამერიკელი მეცნიერები აღნიშნავენ, რომ რეკლამა, რომელიც უდიდეს როლს ასრულებს კომერციალიზებულ მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებებიში, სიმბოლოებით მანიპულირების ყველაზე აშკარა მაგალითს წარმოადგენს.

2. კომუნიკაციის ნიშნების რეპრეზენტაციული უნარი. რეპრეზენტაციის ძირითადი ფორმები.

ზოგადად ტექსტი მისი შინაარსის - ნიშანთა, გამონათქვამთა, წინადადებათა - ერთობლიობაა. შეტყობინებაც თავისი შინაარსის რეპერეზნტირებას სწორედ მათი საშუალებით ახდენს. რეპრეზენტაცია ( წარმოჩენა) გულისხმობს რაიმე კომუნიკაციური ნიშნების მიხედვით მათი შესატყვისი შეხედულებების, იდეების, განცდების, სახეების წარმოშობას მსმენელის, მაყურებლის ცნობიერებაში. ანუ რეფრეზენტაციულობა არის შინაარსის წარმოჩენითი უნარი იმ პირობითი ნიშნების საშუალებით, რომლეიც ყველა მონაწილესათვის გასაგებია. რეპრეზენტაციის ძირითადი ფორმა არია ნარაცია, ანუ თხრობა. სხვა ფორმებად მიჩნეულია აგრეთვე აღწერა და არგუმენტაცია (მსჯელობა). პუბლიცისტიკაში რეპრეზენტაციის ფორმების შესაბამისად ჟანრების (ან ტექსტების) სამი სახეობა გამოიყოფა: აღწერილობითი, ნარაციული და მსჯელობითი:

1. აღწერა - თხრობა, რომელიც უპირატესად ”ფიზიკური” ჩვენებით კმაყოფილდება და არ ითვალისწინებს შეფასებას.

2. თხრობა - ტექსტი, რომელშიც ნაამბობია მოვლენის, ობიექტისა ან პიროვნების მონაწილეობისა ან თავისებურებების შესახებ. იგი შეიძლება იყოს თანმიმდებრული ( ფაბელური ) ან მონტაჟური ( სიუჟეტური ).

3. კომენტარი - მცირე მოცულობის ახსნა-განმარტებები ან შეფასებები, რომელიც ავტორს შეაქვს ტექსტში საზ-ვად მნიშვნელოვანი ამბის მოყოლისას.

4. ანალიზი - ფაქტის, მოვლენის ან სოციალური პროცესის საფუძვლიანი შეფასება ავტორის მიერ.

იგი მიზნად ისახავს განზოგადებას, საზ-ივი ტენდენციათა გამოკვლევას, პრობლემის წამოჭრას და ა.შ. ანალიზიც და კომენტარიც მსჯელობითი რეპრეზენტაციის ფორმებია: ანალიზის შეტყობინებაში დომინირებს ავტორის პოზიცია ( შეხედულებები სინამდვილის ფაქტების თაობაზე ), კომენტარისას კი იგი უპირატესად ერთი ფაქტის ფარგლებშია მოქცეული

3. სატელევიზიო შეტყობინებების სიტყვიერ-გამოსახულებითი სტრუქტურა

სატელევიზიო შეტყობინება კომპლექსურად უნდა განიხილოს რამდენიმე იერარქიულ დონეზე: როგორც გარკვეული ნიშნებით გადმოცემული სტრუქტურა ( ტექსტი ), როგორც სივრცულ-დროითი სტრუქტურა, როგორც სოციალური ურთიერთობის ფორმა ( დისკურსული სტრუქტურა ).

მასობრივი ინფორმაციის საშუალებები ემყარება ნიშანთა ამა თუ იმ სახეობას: პრესა იყენებს წერილობით სიტყვას, რადიო-ზეპირ სიტყვას, მუსიკას, ტელევიზია - ზეპირ და წერილობით სიტყვას, სტატიკურ და დინამიკურ გამოსახულებას, მუსიკის სინთეზს. ადამიანს ესაჭიროება ისეთი საშუალება, რომელიც რა შეიძლება ადეკვატურად ასახავს სინამდვილეს. ამგვარი ტენდენცია ყველაზე უკეთ ტელევიზიაში ვლინდება: სიტყვას აქვს როგორც ხმოვანი, ისე პლასტიკური კონტაქტი, გამოსახულებას კი - დინამიკა და სინამდვილის სურათის გადმოცემისა და ნებისმიერ მანძილზე გავრცელების უნარი. ტელევიზიამ აუდიტორიისთვის ზეპირი სიტყვის წარმომთქმელის ჩვენებითი და მეტყველებითი ურთ-ით, ზეპირი სიტყვა მასობრივი ურთიერთობის უპირველეს ინსტუმენტად აქცია. ტელევიზია მილიონობით მაყურებელს, მთხრობელის, ორატორის, თანამოსაუბრის როლში მოევლინა. ვერბალური კომუნიკაცია ტელეეკრანზე განუყოფელია ვიზუალურისგან, სადაც მნიშვნელობა ენიჭება არა მხოლოდ ხმის ტემპს, მეტყველებას, არამედ მის ფიზიკურ იერსახეს, მიმიკასა და ჟესტიკულაციას.

ბ ი ლ ე თ ი #10

1. მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებათა დამოკიდებულება სახელისუფლებო სტრუქტურებთან და დაფინანსების წყაროებთან

ძალიან მნიშვნელოვანია მკს-ების რეგულირების პრობლემა-პირველ რიგში, დამოკიდებულება სახელისუფლებო სტუქტურებთან და ფინანსური უზრუნველყოფის წყაროებთან. ამერიკაში 1950-იან წლებში შემუშავდა ხელისუფლებისა და კომუნიკაციური სისტემების დამოკიდებულების ოთხი ძირითადი ტიპი: 1. მთავრობა ზღუდავს მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებს; 2. მთავრობა არეგულირებს მათ საქმიანობას; 3. მთავრობა ხელს უწყობს მათ საქმიანობას; 4. მთავრობა პარტისიპაციულ პოზიციაში (ინფორმაციული საქმიანობა დამოუკიდებულია სახელისუფლებო სტრუქტურებისგან).

დარეგულირების მომხრეები უარყოფენ მკს-თა საქმიანობის ყოველგვარ რეგულირებას საზ-ის მხირდან არ მიაჩნიათ, რომ ინფორმაცია ეკონომიკის კანონებს უნდა ემორჩილებოდეს. ნეოლიბერალებსაც მასობრივი ინფორმაციის საშუალებებს ჩვეულებრივ საქონლად, ყიოდვა-გაყიდვის საგნად მიიჩნევს.

განსვავებული ტოპოლოგია შეიმუშავა ბრიტანელმა რაომონდ უილიამსა:1. ავტორიტარული - კომუნიკაციის ამოცანაა მმართველი ჯგუფის ინსტრუქციების, იდეებისა და

ა.შ. საზოგადოებისათვის გადაცემა.2. პატერანული - მმართველი ჯგუფი გარკვეულ პასუხიმგებლობას გრძნობს საზოგადოებისა და

მასმედიის წინაშე, ე.ი მიზნები და ღირებულებები ძალაუფლების შენარჩუნებაზე მაღლა დგას. 3. კომერციული - შეგიძლია ილაპარაკო ყველაფერი იმ პირობით, რომ მან მოგება უნდა

მოიტანოს.4. დემოკრატიული - რეალურად ეს მოდელი არსად არაა; იგი მხოლოდ სახელმძღვანელოდ

თუ გამოიყენება.

მსოფლიოს დემოკრატიულ ქვეყნებში საზოგადოებისა და მასობრივი კომუნიკაციის ურთიერთობის მექანიზმი ემყარება: 1. საკანონმდებლო დოკუმენტებს; 2. მასობრივი კომუნიკაციის საშუალებათა შინაგან კანონებს; 3. არასამთავრობო მარეგულირებელ სტრუქტურებს.

საკუთრების ფორმა განსაზღვრავს ტელე-რადიომაუწყებლობის ტიპებსაც. მსოფლიო პრაქტიკაში სამი ასე ფორმა ჩამოყალიბდა - სახელმწიფო, კერძო-კომერციული, საზოგადოებრივი - არაკომერციული. ამჟამად აშშ-ში და ევროპაში მასობრივი ინფორმაციის საშუალებების დაფინანსების რამდენიმე ტიპი არსებობს: აუდიტორიის მიერ (კაბელური ტელევიზია), რეკლამების დამხვეთების მიერ (საეთერო კომერციული მაუწყებლობა), სახელმწიფოს მიერ (სახ-ო მაუწყებლობა), სააბონენტო გადასახადით ( საზოგადოებრივი მაუწყებლობა), რეკლამების დამკვეთისა და აუდიტორიის მიერ (რიგი საზოგადოებრივი მაუწყებლობის სტრუქტურები) და სხვა შერეული ფორმები.

2. ინფორმაციული ნაკადის ინტერტექსტუალობა. მესამე ტექსტი, როგორც კომუნიკაციის შედეგი.

შეტყობინებათა ერთობლიობა მასმედიაში ინტერტექსტუალურ ინფორმაციულ სივრცეს ქმნის. იგულისხმება, რომ სხვადასხვა საკომუნიკაციო არხი სხვადასხვა დონეზე ორგანულად უკავშირდება ერთმანეთს, რის გამოც აუდიტორიაში იშლება ზღვარი ტექსტების ფორმალურ-შინაარსობრივ განსვავებებს შორის. ინტერტექსტუალობა მხოლოდ აუდიტორიასთან მიმართებაში შეიძლება არსებობდეს. ყოველი ცალკე აღებული შეტყობინება კომუნიკაციურ ნიშანთა ურთიერთდაკავშირებული სისტემაა. ამიტომ მას ინტერატექსტუალურობა ახასიათებს. ეს თვისება განაპირობებს შეტყობინების შინაგან სტრუქტურას, კავშირების თავისებურებას მის ცალკეულ ელემენტებს შორის.

მნიშვნელოვანია ე.წ. მესამე ტექსტს არსებობაც. კომუნიკატივისტიკაში პირველ ტექსტად მიიჩნევა უშუალოდ ავტორის მიერ შეთხზული ტექსტი. მეორე ტექსტი არის ის, რაც აუდიტორიამდე აღწევს და მის მიერ გაგებულია, როგორც ამა თუ იმ შინაარსის მქონე შეტყობინება. მესამე ტექსტი კი თვით აუდიტორიის წევრებს შორის იქმნება მათი დიალოგის პროცესში, როგორც პირველი ორის აღქმის შედეგი. ამგვარი ტექსტის არსებობა მიგვანიშნებს, რომ აუდიტორიას აქვს უნარი სხვადასხვანაირად გაიგოს, გაანალიზოს, ჭეშმარიტად მიიჩნიოს ნაწილობრიბ ან მთლიანად უარყოს პირველ ორში გამოთქმული შეხედულება.

3 .მონტაჟი, როგორც ეკრანის გამოსახვითი საშუალება. მისი ფუნქციები და ძირითადი ტიპები.

ეკრანის გამოსახვითი საშუალებათა შორის განსაკუთრებული ადგილი უკავია მონტაჟს. მისი რამდენიმე ასპექტი გამოიყოფა:

1. მონტაჟის როლი ეკრანული სანახაობის ფორმირებაში. მონტაჟის დახმარებით რეალობაში არსებული დრო და სივრცე ტრანსფორმირებულია, შეცვლილია პირობითი, ეკრანული დოითა და სივრცით, სადაც მოქმედება ერთ ლოგიკურ და უწყვეტ მთლიანობად წარმოგვიდგება, თუმცა იგი რეალური მოქმედების უწყვეტობას არ ემთხვევა. ძირითადად მონტაჟის სამი ტიპი არსებობს: თხრობითი-კადრები განლაგებულია მოვლენის განვითარების ან ავტორის გააზრების შესაბამისად და ისინი მიზეზ-შედეგობრივად არიან დაკავშირებულნი (მას კონსტრუქციულ მონტაჟსაც უწოდებენ);

2. პარალელური მონტაჟი გულისხმობს სიუჟეტურად დაუმთავრებელ მოქმედებათა მონაცვლეობას, რომელიც მაყურებელმა უნდა გააერთიანოს ცნობიერებაში; ასოციაციური-სახეუბრივი - კადრებს შორის კავშირის პირობითი, წარმოსახვით-განზოგადოებითი ხასიათი აქვს.

3. მონტაჟი რეალობის გააზრების, მისი ავტორისეული ინტერპრეტაციის საშუალებაა. გამოიყენება ანალიტიკურ ჟანრებში, სადაც აუცილებელი ხდება გარკვეული ლოგიკური კავშირების დარღვევა და ახალი კავშირების ჩამოყალიბება (მაგ. წარსულის, აწმყოსი და მომავლის დაკავშირება).

4. სატელევიზიო მონტაჟი, რომელიც სინამდვილის რეალურ დორში ასახავას გულისხმობს. იგი, ფაქტობრივად, საეთერო, ტრანსლაციური მონტაჟია, რომელსაც პულტთან მჯდომი რეჟისორი პირდაპირი გადაცემის პროცესში ახორციელებს (კადრების შერჩევა, ხები და ა.შ.).

ბ ი ლ ე თ ი #11

1.masmedia, rogorc socialuri instituti (,,meoTxe xelisufleba”)

cneba instituti gulisxmobs raime niSnis mixedviT organizebul sistemas, romelsac garkveuli miznobrivi daniSnuleba aqvs. tipebis mixedviT SeiZleba iyos saxelmwifos gamgeblobaSi (policia), kerZoSi (firmebi), orivesi erTad (skolebi). zogadad ama Tu im institutis arseboba damokidebulia qveynis socialur-politikur wyobaze da sakuTrebis Sesaxeb arsebul kanonze.

masobrivi informaciis saSualebebic aseT socialur instituts ganekuTvneba. sabWiTa kavSirSi masmedia saxelmwifos sakuTreba iyo, demokratiul qveyanaSi ki is damoukidebeli institutia da kanonmdeblobis farglebSi sruli Tavisufleba eniWeba. masmediis, rogorc socialuri institutis funqciaa sazogadoebrivad mniSvnelovani informaciis moZieba, damuSaveba, masobrivi gavrceleba da sazogadoebrivi azris Seqmna. misi umTavresi Taviseburebebia nebayoflobiToba _ adamianebs SeuZliaT, miiRon an ar miiRon masSi monawileoba; sayovelTao gaxsniloba, rac mas, rogorc demokratiul socialur instituts warmoadgens.

masmedias, rogorc demokratiul socialur instituts, SeuZlia, zemoqmedeba moaxdinos sazogadoebriv movlenaTa ganviTarebaze, Seqmnas sazogadoebrivi azri ama Tu im Sexedulebis sasargeblod. am unaris gamo mas ,,meoTxe xelisuflebasac” uwodeben. Tumca, cnobili mkvlevari denis makqueili masmedias ,,uZlurs” uwodebs, vinaidan JurnalistTa gamosvlebs ar aqvT samarTlebrivi Zala. misi azriT, masmedia uZlurebis pirobebSi udides Tavisuflebas flobs. kidev erTi SexedulebiT, masmediis ,,meoTxe xelisuflebad” gaazrebis idea momdinareobs iqidan, rom yvela adamians aqvs sicocxlis, sakuTrebis, azris Tavisuflebis da sxva uflebebi.

2. masmediis kvleva sxvadasxva koncefciis mixedviT

masmediis kvleva ZiriTadad Sinaarsis problemas ukavSirdeba. nebismieri mecnieruli kvleva e.w. koncefciur midgomas saWiroebs. koncefcia aris sawyisi debuleba, winaswar SemuSavebuli Sexeduleba kvlevis obieqtis Sesaxeb. es aucilebelia, raTa kvlevis procesSi gamoiricxos Sinagani winaaRmdegobani da SevimuSaoT gaazrebuli samoqmedo programa. kvlevisadmi amgvari midgomis erT-erTi gzaa sazogadoebisa da masmediis paradigmis gaazreba, anu im maxasiaTebelTa erTobliobis gaazreba, romelic warmoiqmneba masmediisa da sazogadoebis urTierTobis procesSi. ZiriTadad 3 paradigmas gamoyofen:

1. neomarqsistuli paradigmis mixedviT, ZiriTadi kapitali adamianTa mcire jgufis xelSia Tavmoyrili da isini iyeneben masobrivi komunikaciis saSualebebs TavianTi ekonomikuri interesebisaTvis. daskvna aseTia: masmedia manipulaciis gziT ayalibebs gabatonebuli klasisaTvis ( fenisaTvis) sasurvel sazogadoebriv cnobierebas da ganamtkicebs erTi muWa mdidari adamianebis mdgomareobas.

2. liberalur-pluralisturi paradigma sapirispiro Sexedulebebs eyrdnoba. am koncefciis Tanaxmad, masmediis kvleva mimdinareobs imis gaTvaliswinebiT, rom masobrivi informaciis saSualebebi Tavmoyrilia erTmaneTTan konkurenciaSi myofi jgufebis xelSi. isini moRvaweoben Tavisufali sabazro urTierTobis pirobebSi da amis gamo yvelas aqvs auditoriaze zegavlenis Tanabari Sansi. masmediis muSakebi arian damoukidebelni da asruleben e.w. ,,meTvalyure ZaRlis” rols. Tumca, SesaZloa, isini privilegirebul fenebze amaxvileben yuradRebas da mcirericxovani socialuri da eTnikuri jgufebis interesebs naklebad gamoxatavdnen.

3. radikalur-demokratiuli paradigma orive winamavals aerTianebs. igi orives nakls amCnevs da masmedias sazogadoebaSi sruliad specifikur rols akuTvnebs. masmedia cdilobs Seqmnas sazogadoebrivi Zalebis balansi, ,,awarmoos Tanxmoba”. es paradigma sagangebo yuradRebas uTmobs masmediis, rogorc socialuri institutis, rolis ganmtkicebas. masmedia unda Seecados, win aRudges romelime Zalis gabatonebas da gaaZlieros Zalauflebas moklebuli fenebi.

3. teleSetyobinebis sami tipi qronotipis (sivrcul-droiTi maxasiTeblebis) mixedviT

Tavisi sivrcul-droiTi Taviseburebebis gamo televizia yvela saxeobasTan ,,poulobs saerTo enas”, Tumca yvelaze axlos kinosa da radiosTan dgas. televizia kinos emsgavseba gamosaxvis saSualebiT, Tumca gansxvavebulia sivrcul-droiTi parametrebiT. (kino aris translaciuri). radiosTan ki saerTo aqvs sivrcul-droiTi Tvisebebi, xolo gamosaxviTi saSualebebi gansxvavebulia (radios ar aqvs vizualuroba).

qronotipis mixedviT SeiZleba gamovyoT tleSetyobinebis 3 tipi: drois konservanti, teletranslacia, teleprograma. televizia qmnis teqstebs, romlebic fiqsacias an translacias emyareba. fiqsirebul teqsts uwodeben ,,drois konservants” _ teqstebi, romlebSic aRbeWdilia ara statikuri situacia, aramed droismieri aqti, SemoqmedebiTi procesi. dinamikuri teqstebis yvela sxva forma SeiZleba, gaerTiandes ,,drois translantis” terminiT. translaciis dros, satelevizio teqstSi SenarCunebulia realuri drois iseTi niSan-Tvisebebi, rogoricaa: mTlianoba, uwyvetoba, Seuqcevadoba, erTmimarTulebianoba (warsuli _> awmyo _> momavali). satelevizio programa moicavs yvelafers, rac ki eTerSi gadacemula. Teoriulad, igi erTdroulad sistemac aris da procesic. misi ZiriTadi niSan-Tvisebebia uwyvetoba da droSi ganviTarebis usasruloba. drois SeuzRudavi xangrZlivobis wyalobiT mTeli programa mravaljeradobis, ciklurobis Tvisebas iZens.

ბ ი ლ ე თ ი #12

1. masobrivi komunikaciis arxebis sxvadasxva tipi da masmediis vertikaluri da horizontaluri diferencireba

arxebis tipis mixedviT, masmedia ramdenime jgufad iyofa: beWdviTi media (wigni, gazeTi, Jurnali), audio media (radiomauwyebloba, audiofonuri Canawerebi), audio-vizualuri media (kino, televizia, videoCanawerebi), multimedia (cifruli teqnologiebiT Seqmnili saSualebebi, interneti da sxva).

masobrivi informaciis saSualebaTa struqtura SeiZleba iyos vertikaluri da horizontaluri. vertikalur WrilSi masobrivi informaciis saSualebebi arealis masStabis mixedviT ganlagdeba. es areali SeiZleba iyos: 1. mTeli msoflio (internetuli masalebi, transnacionaluri gamocemebi, saagentoebi da sxva); 2. romelime qveynis mTeli teritoria (,,saqarTvelos respublika”- saqarTveloSi; ,,taimsi”- inglisSi da a.S.); 3. qveynis umszvilesi regionebi (saStato an saolqo gamocemebi da mauwyebloba); 4. saqalaqo gamocemebi da mauwyebloba; 5. saraiono, sagrafo da sxva mcire regionebis gamocemebi da mauwyebloba; 6. mcire dasaxlebaTa (magaliTad, sofeli) gamocemebi da mauwyebloba; 7. adgilobrivi (warmoeba-dawesebulebis) gamocema an mauwyebloba; 8. pirovnuli (perspeqtivaSi realurad mocemuli SesaZlebloba, romelsac cifruli teqnologia qmnis);

horizontalur WrilSi masobrivi informaciis saSualebebi dargobriv-Tematur da uwyebriv tipebad iyofa. mas miekuTvneba saganmanaTleblo, samecniero, sportuli, gasarTobi gamocemebi da gadacemebi; aseve, sxvadasxva asakisa da sqesis adamianisTvis gankuTvnili Jurnal-gazeTebi da mauwyebloba. horizontaluri da vertikaluri Wrilebi erTmaneTs kveTen (magaliTad - regionuli sportuli gazeTi).

2. masmediis kvlevis kvantifikaciuri meTodebi (,,kontentanalizi”)

masmediis Sinaarsis Seswavla rTuli da specifikuri procesia, radgan saqme gvaqvs uzarmazar informaciul masivebTan, romelTac sistemaSi moyvana da struqturireba esaWiroebaT. informaciulad mdidari publicisturi teqsti ufro daxurulia da interpretirebis saSualebas ar iZleva. igi informaciis

daTvlis saSualebas gvaZlevs _ Cven vzomavT informacias, vigebT mis raodenobriv maCvenebels, romelic Semdeg Tvisebriv maCvenebelSi gadadis, anu xdeba e.w. kvantifikacia.

teqsturi masivebis Seswavla SeiZleba kontent-analizis (Sinaarsoblivi analizis) saSualebiT, romelic raodenobrivi kvlevis meTodia. Tumca, mecnierebi masSi bevr nakls xedaven. maT Soris, mTavaria, sakvlevi erTeulebis (mniSvnelobebis) SerCevis sakiTxi, roca mkvlevari subieqturia. aseve, auditorias SesaZloa, sxvagvarad esmodes romelime maxasiaTeblis Sinaarsi. Tanac, kontent-analizi ikvlevs iseT mniSvnelobebs, romlebic teqstis zedapirze ,,Cans”, xolo konteqsti da qveteqsturi (konotaciuri) azri uyuradRebod rCeba. aseve, igi fragmentulad asaxavs sinamdviles da sxva. amitom kontent-analizs sxva meTodebTan erTad gamoiyeneben. magaliTad, Tvisebrivi (kvaliteturi) analizis meTodTan erTad.

3. telegadacemis (maT Soris sainformacio blokis) Sefasebis kriteriumebi

telegadacemis Sefasebis kriteriumebad miCneulia: komunikaciuri Setyobinebis parametrebi, misi Sefardeba mayurebelTa moTxovnilebebTan, videorigi, wamyvanis kompleqsuri Tvisebebi, kadrSi myofi adamianebi, auditoriis xasiaTi (viszea gaTvaliswinebuli), avtorisa da reJisoris pozicia, gadacemis ZiriTadi idea, sascenaro damuSavebis done. gadacemisagan mayurebeli moelis misi, rogorc urTierTobis partniorisadmi pativiscemas. es gamoixateba programaSi Semdegi maxasiaTeblebis arsebobiT: sicxade, garkveuloba, harmoniuloba, vizualuri mimzidveloba, optimizmi, energiuloba, originaluroba, emociuroba, advilad aRsaqmeloba da megobruli damokidebuleba. aqedan gamomdinare, teqstis Sefasebisas ZiriTad naklad miiCneven: sakuTari ,,arxis” uqonlobas; mauwyeblobis Tematikis, saxeebisa da formebis gauwonasworeblobas; gamWoli ideisa da stilisturi erTianobis ,,uaryofas”; wamyvani poziciis gaurkvevlobas; calkeuli masalebis bundovanebasa da mTavari azridan gadaxvevas; teqnikur xarvezebs da a.S.

sainformacio programebs ganixilaven sami ZiriTadi kategoriis mixedviT: 1. informaciis Sinaarsi _ movlenebze oficialuri da araoficialuri Tvalsazrisebis warmoCena; informaciis originaluroba; siuJetisa da mTlianad programis ZiriTadi gmirebi; dRis portretis gamokveTa; 2. urTierTobis stili _ komunikaciis gaTvla ama Tu im socialur da filosofiur doneze: urTierTobis distancia, programis ZiriTadi adresati, informaciis emociuri konteqsti. 3. videorigis saxeobrivi struqtura da specifika _ socialuri esTetika, programis saxis erTianoba, mniSvnelovanis aqcentireba, mayureblis yuradRebis SenarCuneba, programis dizaini, reportaJebis dramaturgia.

informaciuli blokis xarvezebad iTvleba: informaciuli siRaribe da umisamarToba, wamyvanis arabunebrivoba da SeboWiloba, sityvieri maragis siRaribe, Stampebi, mravalsityvaoba, kadrebis araprofesiuli kompoziciuri wyoba, siuJetebis dabali xarisxi da a.S.

ბ ი ლ ე თ ი #13

1. masmediis regulirebis ori ZiriTadi tipi: samarTlebrivi regulireba da TviTregulireba

masmediis saqmianobis specifikas ganapirobebs saxelmwifos mxridan misi samarTlebrivi regulireba anu iseTi politikis SemuSaveba, romelic izrunvelyofs mediis Tavisuflebasa da sazogadoebisaTvis mis maqsimalurad sasargeblo ganviTarebas.

cenzuris pirveli institutebi informaciis beWdviTi saSualebebis gaCenidan oriode aTeuli wlis Semdeg gaCnda. brZola sityvis TavisuflebisaTvis me-18 saukunidan daiwyo da zogierT qveyanaSi presis Tavisufleba miRweul iqna. Tumca, miuxedavad imisa, rom mraval qveyanaSi presis Tavisufleba konstituciiT daculia, xelisuflebis damokidebuleba maTTan erTgvarovani ar aris. amis mizezi isaa, rom SeuZlebelia, Tavisufleba iyos absoluturi. maT urTierTobaSi upiratesad, ganmsazRvrelia Tavisuflebis is done, romelsac masobriv komunikaciis saSualebebs konstitucia aniWebs. Tumca gasaTvaliswinebelia regulirebis sxva meTodebic. am TvalsazrisiT, masmediis ori tipis regulirebas gamoyofen: 1. samarTlebrivi da 2. arasamarTlebrivi (TviTregulireba). orive

masmediis Tavisuflebas ukavSirdeba, Tavisufleba ki azris Tavisuflad gamoTqmas, Sexedulebebis gamoxatvas, SeuzRudav saubars gulisxmobs. Tumca Tavisufleba da damokidebuleba masmediaSi erTmaneTis gareSe ar arsebobs. masmedia damokidebuli SeiZleba iyos: a) organizaciulad, rodesac mediamepatrone romelime fenis interess gamoxatavs; b) ekonomikurad, rodesac mediamepatrones ekonomikuri miznebi aqvs.

masmediis samarTlebrivi regulirebis kidev erTi sakiTxia iseTi kanonmdeblobis SemuSaveba, romelic uzrunvelyofs masobrivi komunikaciis saSualebebis Tanabar gamoyenebas sazogadoebis yvela fenisa Tu politikuri jgufis mier. amitom masmediis funqcionirebas mxolod konstitucia ar aregulirebs, aramed sxvadasxva samarTlebrivi dokumentebi.

2. informaciuli sazogadoebis ZiriTadi niSnebi

informaciuli sazogadoebis ramdenime ZiriTadi niSani gamoiyofa:1. SromiT saqmianobaSi CarTuli adamianebis, sul cota, naxevarze meti ZiriTadad,

informacias awarmoebs (maswavlebeli, menejeri, mdivani, Jurnalisti da a.S.);2. saerTo erovnuli produqcia naxevarze meti miiReba informaciis warmoebis gziT.

informaciis warmoeba da gavrceleba ekonomikis safuZvlad iqceva da mniSvnelobiT TandaTan enacvleba energetikas;

3. sazogadoebis marTvisa da organizaciis doneze informaciuli teqnologia cvlis samuSaos specifikas. brZanebaTa gadacema, TaTbirebis, konferenciebisa da sxva msgavsi RonisZiebebis Catareba SesaZlebelia multimediuri saSualebiT; adamianebs SeuZliaT, myisierad daamyaron saqmiani kavSirebi da ukukavSirebi;

4. komunikaciis Tanamedrove saSualebebi yofiT donezec cvlian urTierTobaTa xasiaTs. cifruli teqnologia da TanamgzavrTa gamoyeneba informaciis gadacemisaTvis afarToebs interaqtiuri kavSirebis damyarebis SesaZleblobas.

es niSan-Tvisebebi ufro mokled ase SeiZleba CamovayaliboT:1. informaciis warmoeba sazogadoebis wevrTa ZiriTadi saqmianoba xdeba;2. izrdeba informaciuli nakadebis moculoba;3. Zlierdeba da mtkicdeba interaqtiuri urTierTobebi;4. xdeba moRvaweobis sferoTa integracia da konvergencia;5. farTovdeba qseluri urTierTkavSirebi;6. viTardeba globalizaciis tendenciebi;7. mkvidrdeba postmodernistuli kultura;

3. beWduri mediis komunikaciuri buneba; wignis Taviseburebani

masobrivi komunikaciis arxebis istoria beWdviTi mediiT, kerZoT ki wigniT, iwyeba. swored man Cauyara safuZveli masobrivi informaciis sxva saSualebaTa ganviTarebas. zogadad, wignSi gamomJRavnda socialuri (masobrivi) informaciis Sinagani buneba, rac codnis sayovelTaobaSi gamoixateba.

wigni informaciis fiqsirebisaTvis xelovnurad Seqmnili saSualebaa, romelic erTi an mravali Taobis adamianTa Soris urTierTobas uzrunvelyofs. masSi informacia sagnobrivadaa gadmocemuli, anu Tu gvaqvs wigni, gvaqvs informaciac, erTis arseboba TavisTavad gulisxmobs meoris arsebobasac. wigni sinTezuri movlenaa. mas aqvs oTxkuTxedis forma, nawerebi swor xazzea ganlagebuli da, rac yvelaze didi mignebaa, gverdebi danomrilia. igi imden adamianTan aRwevs, ramdeni egzemplaric ibeWdeba. Tumca, masobrivi komunikaciis sxva arxebisagan gansxvavebiT, wigni erTaderTia, romelic SeiZleba, ramdenjerme gamoices, Tanac, ise, rom ar Seicvalos misi Sinaarsi da formac ki. wignis Sinaarsi ar aris gamiznuli operatiulobaze. igi drosa da sivrceSi xangrZliv funqcionirebazea orientirebuli. misi Sinaarsi mudam ufro problemuria da masStaburi, vidre sxva mediis Sinaarsi.

wigni, rogorc vizualuri sistema, Tvalisadmia mimarTuli. igi individualuri komunikaciuri ,,meqanizmia”. ,,pirovnebidan sazogadoebamde, sazogadoebidan pirovnebamde” _ aseTia wignis komkunikaciuro gza funqcionirebis procesSi.

teqnologiis ganviTarebis miuxedavad, wigni integrirdeba da mainc inarCunebs Tavis mniSvnelobas. magaliTad: 1. wigni mudam darCeba informaciis materialurad fiqsirebis saSualebad. misi eleqtronul failebad atvirTva da internetSi ganTavseba ki xsnis tiraJirebis problemas; 2. cifruli teqnologia saSualebas iZleva, Seiqmnas uqaRaldo eleqtronuli wigni, romelic beWduris zusti analogi iqneba. misi internetidan gadmowera da qaRaldze gadatana nebismier mkiTxvels SeuZlia. 3. beWduri wigni mudam ufro advili mosaxmaria, vidre misi eleqtronuli versia; 4. wignis Sinaarsi xdeba ufro ,,erTTemianobasa” da problemaze orienturebuli, ixveweba misi struqtura, xarisxi da a.S. 5. wigni (rogorc beWduri, ise eleqtronuli versia) mudam rCeba individualuri gamoyenebis saSualebad, romelsac sxva media ver Seedreba.

ბ ი ლ ე თ ი #14

1. masobrivi komunikaciis modeli da misi komponentebi

informaciuli procesebis TvalsazrisiT, termini ,,komunikacia” niSnavs gamgzavnisagan mimRebisaTvis informaciis gadacemas. gamoyofen komunikaciis sam ZiriTad formas: intrapersonalurs, interpersonalurs da masobrivs.

komunikaciuri procesis modelirebis pirveli cda aristoteles ekuTvnis. ,,ritorikaSi” man aRniSna, rom ,,sityva Sedgeba sami nawilisagan: molaparake, is, ris Sesaxebac laparakobs da visadmic aris sityva mimarTuli. es procesi SeiZleba, ase warmovadginoT: oratori _> Setyobineba _> auditoria.

aristotelesaTvis es iyo erTmimarTulebiani procesi, romelSic oratori cdilobda auditoriaze zemoqmedebis moxdenas. dRes am process kidev erTi komponenti, arxi, daemata da sqema ukve amgvarad gamoiyureba: oratori _> Setyobineba _> arxi _> auditoria.

arsebobs komunikaciuri urTierTobis sami etapi: 1. komunikatoris mier Setyobinebis formireba; 2. auditoriis mier am Setyobinebis aRqma; 3. auditoriis, rogorc komunikaciis procesSi Cabmuli partnioris, analizi;

2. o. tofleris ,,mesame talRis” Teoria

m. makluenis ,,globaluri soflis” ideas upirispirdeba ,,mesame talRis” Teoria. misi avtori civilizaciis istoriaSi gamoyofs sami talRis stadias: 1. agraluri talRa (me-18 saukune); 2. industriuli (1955 wlamde); 3. post anu superindustriuli, sadac wamyvani roli ekisreba informaciuli teqnikis komunikaciur-kompiuterul saSualebebs, kavSir-urTierTobis saSualebebis demasificirebul saSualebebs, romlebic arsebiTad Secvlian cxovrebis yvela sferos. axali ekonomikis safuZveli gaxdeba kompiuteruli sistemebi, romlebic gaaerTianebs yvela dawesebulebas, rac Seqmnis SromiTi saqmianobis eleqtronul kotejebSi organizebis saSualebas da xeliT muSaobas Secvlis Rilakebiani informaciuli operaciebiT, anu moxdeba sawarmoo procesebis sruli kompiuterizacia. amis gamo, adamianebs eqnebaT meti Tavisufali dro, rac ganamtkicebs ojaxebs; meti yuradReba daeTmoba aRzrdas, ganaTlebas, moxdeba SemoqmedebiTi SesaZleblobebis sruli realizacia. amis Sedegad adamiani Tavs gacnobierebulad miiCnevs sazogadoebis wevrad da moqalaqed. sazogadoeba Tavs daaRwevs mediis manipulatorul zemoqmedebas da TviTon daiwyebs kavSir-urTierTobis saSualebaTa marTvas _ masobrivi informaciis pasiuri momxmareblidan gadava mis aqtiur mwarmoeblad kompiuteris meSveobiT.

3. gazeTis komunikaciuri niSan-Tvisebebi

gazeTi sivrculi komunikaciis saSualebaa. igi saWiroebs TvaliT kontaqts. gazeTi iyenebs gansxvavebuli saxis aso-niSnebs, aseve, ikonuri niSnebs, rogoricaa xazebi, varskvlavebi, geometriuli figurebi, ornamentebi da sxva. gazeTi warmoudgenelia fotogamosaxulebis gareSe _ igi misi erT-erTi mTavari elementia. gazeTis auditoriamde miRweva damokidebulia gamavrcelebelze, romlis gamarTul muSaobasac didi mniSvneloba eniWeba. gazeTi erTi nomris farglebSi nawilisa da mTelis specifikur urTierTobas ayalibebs. masSi yvela calke aRebuli piblicisturi nawarmoebi (statia) damoukidebeli mTlianobaa da yvela erTad aRebuli ufro did da gansakuTrebul mTlianobas qmnis.

gazeTSi masalaTa ganlagebis Sidaorganizaciuli principi moqmedebs. igi or ZiriTad aspeqts iTavliswinebs:

1. sagazeTo gverdebis komunikaciur specifikas, anu mkiTxveli yovelTvis cdilobs, TavisTvis saintereso masala airCios. amis Sesabamisad, gazeTebi cdiloben pirvel gverdze dabeWdon mniSvnelovani informacia.

2. masalaTa xasiaTis Seabamisobas gverdebis komunikaciur specifikasTan. anu publicisturi masalebi iyofa informaciul (operatiul) da analitikur masalebad;

aris kidev erTi _ reklamis _ faqtori. pirvel an bolo gverdze, an mniSvnelovani informaciis gverdiT reklamis ganTavseba ufro Zviri jdeba. aseve, damaxasiaTebelia ufro mniSvnelovani informaciis ganTavseba gverdis marcxniv, radgan adamiani marcxnidan marjvniv kiTxulobs.

ბ ი ლ ე თ ი #15

1. masobrivi komunikaciis saSualebaTa kvlevis pirveli stadiaMmasobrivi komunikaciisAsaSualebebis kvleva arsebiTad auditoriaze misi zemoqmedebis

Seswavlas gulisxmobs da istoriulad ramdenime etaps moicavs.Ppirvel stadiaze (me-20 saukunis 50-iani wlebis me-2 naxevramde) komunikaciis ZiriTadi mizani

recipientze zemoqmedeba iyo da eyrdnoboda propagandis yovlisSemZleobis rwmenas. harold lasuelis “jadosnuri tyviis” Teoriis Sesabamisad, komunikacia hgavs jadosnur tyvias, romelic erTi adamianis tvinidan meore adamianis tvinSi moxvedrisas iwvevs ideebis, grZnobebisa da motivaciebis transformacias. es meTodi moicavda xuT kiTxvas: vin gadascems? ras gadascems? rogor gadascems?Dda ra efeqtiT gadascems?Aanu

Kkomunikatori – Setyobineba – arxi – recipienti – ukukavSiriAam sqemas lasuelis pentatas uwodebdnen. lasueli eyrdnoboda bihevioristul Teorias, rom

adamianis qceva aris garemos zemoqmedebaze sapasuxo reaqciebis erToblioba. misi susti mxare iyo is, rom igi recipients warmoadgenda, rogorc zemoqmedebis obieqts.

Senonma da uiverma am xuT komponents daumates disfunqciis erTerTi faqtori - xmauri. mogvianebiT, m.de flerma es modeli Seavso ukukavSiris sistemiT da xazi gausva gansxvavebas gamgzavnis ganzraxvebsa da informaciis mimRebis realur aRqmas Soris.

1956 wels j. gerbnerma Camoayaliba modeli, romelSic gamoikveTa Setyobineba, Tumca misi modelis naklad miCneulia komunikatorsa da recipients Soris gansxvavebebis bundovaneba.

sxva Teoriebidan aRsaniSnavia e.w “seleqciuri zemoqmedebis” Teoriebi. erTerTi maTgania berelsonis “masobrivi komunikaciis saSualebebisAgamoyeneba moTxovnilebaTa dakmayofilebisTvis”, romlis mixedviTac sxvadasxva asakis, sqesis, ganaTlebis, rwmenis, materialuri mdgomareobis da a.S recipienti sxvadasxvagvarad iyenebs erTsa da imave Setyobinebas.

2. axali teqnologiebis ganviTareba da mediacentruli sazogadoebis Camoyalibebainternetis damkvidrebam kidev ufro daaCqara informaciis farTo moxmarebis saqonlad qcevis

anu komodizaciis procesi. igulisxmeba, rom informaciis gavrcelebis Tanamedrove teqnologia

sazRvrebs Slis, rogorc sazogadoebis SigniT arsebul calkeul fenebs, aseve qveynebs Sorisac. informaciulma teqnologiam da produqciam SeiZleba ufro advilad da swrafad daipyros romelime CamorCenili qveyana, vidre sajariso SenaerTma.

msoflioSi informaciuli sazogadoebis perspeqtivebis mkvlevari olvin tofleri miiCnevs, rom kacobrioba civilizaciis axal, mesame stadias qmnis. misi “eleqtronuli kotejebis” Teoria gulisxmobs, rom momavalSi adamianebi kompiuteruli teqnikis saSualebiT, Seasruleben yovelgvar samuSaos anu moxdeba sawarmoo procesebis sruli kompiuterizacia. amis Sedegad, sazogadoeba Tavs daaRwevs mediis manipulatorul zemoqmedebas da TviTon daiwyebs kavSir-urTierTobis saSualebaTa marTvas.

Aam Sexedulebas upirispirdeba herbert Sileris azri, rom “informaciis privatizacia” (komodizacia) mimarTulia gadawyvetilebis mimRebi jgufebis gamdidrebisken. amitom informaciis saqonlad qceva xels ar uwyobs adamianTa ganviTarebas. xarisxiani informaciuli produqtis SeZena yvelas ar SeuZlia. Aamgvari viTareba gvamyofebs ara informaciul sazogadoebaSi, aramed mediasazogadoebaSi, romelic acdenilia demokratiuli ganviTarebis gzas da Tvals uxvevs xalxs. swored amgvari sazogadoebisTvis aris damaxasiaTebeli e.w informaciuli naprali, vakuumi informaciulad mdidar da Rarib socialur jgufebs Soris.

informaciuli sazogadoeba adamianebs sTavazobs sakuTar ideologias, romelic Tavis rwmenaTa sistemas komunikaciuri teqnologiebis ganviTarebaze afuZnebs. dRevandeli msoflio dgas uaxlesi teqnologiebiT Seqmnili ideologiuri dilemis winaSe.

j. tompsoni aRniSnavs, rom zogjer Setyobineba SesaZloa iseT garemoSi aRmoCdes, rom adamianebma masSi gansxvavebuli ideologiuri datvirTva aRmoaCinon.

informaciuli sazogadoeba mediacentruli sazogadoebaa, romelSic masmedia qmnis Rirebulebebs da karnaxobs mas adamianebs. Amas upirispirdeba sazogadoebacentruli koncefcia, rom masmedia asaxavs realur movlenebs da TviTon ar “awarmoebs” sinamdviles. Sesabamisad warmoiqmna orgvari ideologiuri mimarTuleba: 1) masmediam unda gaarTos momxmarebeli; 2)unda gaavrcelos socialur-politikuri Tu zneobriv-kulturuli Rirebulebebi.

3. komunikaciuri gansxvaveba gazeTsa da Jurnals SorisgazeTi da Jurnali msgavsia komunikaciuri TaviseburebebiT, horizontalur da vertikalur WrilSi

gavrcelebiT, Tematur-problemuri TvalsazrisiT. Tumca maT Soris arsebobs principuli gansxvavebebic:

1. Jurnali gazeTTan SedarebiT nakleboperatiuli gamocemaa (yovelkvireuli, yovelTviuri da a.S).

2. Jurnalis formati (umetesad a-4) yovelTvis mcirea gazeTTan SedarebiT. Sesabamisad mcirdeba svetebis raodenoba, sigrZe, ganlageba da a.S.

3. Jurnals, gazeTisgan gansxvavebiT, aqvs yda da RerZulad ikinZeba. 4. isini gansxvavdebian SinaarsiTac - gazeTi orientirebulia operatiul informaciaze, Jurnali ki

– analitikurze.5. Jurnali auditoriasTan mimarTebaSi struqturirebulia. igi SeiZleba Seiqmnas yvelaze mcire

socialuri jgufisTvisac ki.

ბ ი ლ ე თ ი #16

1. masobrivi komunikaciis saSualebebis kvlevis meore stadiaMmasobrivi komunikaciis saSualebebis kvlevis meore stadia me-20 saukunis 50-iani wlebis

meore naxevridan 60-iani wlebis bolomde periods moicavs. am dros uaryofil iqna auditoriaze masobrivi komunikaciis saSualebebis gardauvali zegavlenis idea.

kleperma daaskvna, rom presaSi organizebuli kampania gavlenas ver axdens adamianebze da, rom misi mTavari efeqti ukve arsebuli ganwyobebis gaZlierebaa.

j. da m. rilebma “sociologiuri” midgoma airCies. maTi koncefciis mixedviT, masobrivi komunikaciis procesi gavlenas axdens recipientis socialur ganwyobaze, sxvadasxva donis jgufebis urTierTdamokidebulebaze, Tumca Tavadac ganicdis maT zemoqmedebas.

kacisa da lazarfeldis sqema masobrivi komunikaciis zemoqmedebas auditoriaze or safexurad warmoadgens - masobrivi komunikaciis saSualebebi erTvebian socialur urTierTdamokidebulebaTa konteqstSi, xolo maT mier mowodebuli Setyobinebebi gaSualebulia e.w “avtoritetebis”, sxvadasxva jgufis liderebis mier.

2 . internetis roli Tanamedrove JurnalistikaSi. internetuli Jurnalistikis Taviseburebebi cifruli teqnologiebis swrafma ganviTarebam interneti masmediis kidev erT mZlavr Tanamedrove

saSualebad aqcia. “internetuli masmedia” gulisxmobs yvela im masobrivi komunikaciis saSualebas, romelic eleqtronuli saxiT gvxvdeba qselSi. aseTi masmedia SeiZleba iyos beWdviTi, samauwyeblo da internetuli.

beWvdiTi masobrivi komunikaciis saSualebebi internetSi ZiriTadad wignebis, gazeTebisa da Jurnalebis saxiT arian warmodgenili. interneti maTTvis translaciis Tavisebur saSualebad iqca. amasTanave, misi tiraJic usasrulo gaxda da komerciuli mogebac moutana (zogierTi Jurnalisa Tu wignis eleqtronuli versia fasiania, momgebiania reklamebic da a.S). amasTan, beWdviTi mediasaSualebebi inarCuneben sakuTar enobriv- komunikaciur formas - weriT metyvelebas.

samauwyeblo saSualebebmac ufro farTo areali SeiZines internetSi, sadac xdeba maTi gadacemebis translacia. internetSi SesaZlebelia multimediuri failebis Seqmna da maTi pirdapiri translireba an daarqiveba. rac Seexeba damoukidebel eleqtronul Jurnal-gazeTebs, isini qmnian sakuTar masalas da ar warmoadgenen romelime masobrivi arxis eleqtronul versias.

internetul masmedias axasiaTebs masobrivi informaciis saSualebebis aqamde ucnobi komunikaciuri unari - Sereuli perioduloba - auditoriisTvis erTdroulad, rogorc operatiuli aseve Tematur-analitikuri masalis miwodeba (mag, Jurnali “kvali”). internetis kidev erTi specifikuri Tvisebaa xangrZlivad daarqivebisa da sasurvel dros sasurveli informaciis miRebis unari.Aamis gamo, internets axasiaTens, rogorc sinqronuli aseve diaqronuli komunikacia. am mxriv internetuli masmedia erT mTlianobaSi warmoaCens masobrivi komunikaciis istoriul da Tanamedrove procesebs.

internetuli masmediis informaciis Taviseburi saxea saZiebo- sacnobaro sistema, romelic qselSi arsebobs (“iahu”, “gugli”, “rambleri” da a.S). interneti warmoadgens masmediisTvis informaciis mopovebis erTerT wyarosac, radgan iq daarqivebulia uamravi masala saerTaSoriso organizaciebis, saxelmwifoebis, mTavrobebis da sxvaTaASesaxeb.

3.audioarxis specifika

radios specifikuri niSan-Tvisebaa akustikuroba. radioJurnalistika zepiri, molaparake Jurnalistikaa. misi ena zepiri wignieri, yvelasaTvis gasagebi enaa, magram, radganac igi yovelTvis dialoguri xasiaTisaa (gulisxmobs msmenelTan urTierTobas), igi Seicavs sasaubro enis elementebsac - metyvelebis dinamika, toni, mimarTvis formebi da a.S.

radios meore ZiriTadi Tvisebaa aRqmis specifikuri xasiaTi. es gulisxmobs informaciis aRqmis procesSi warmosaxvis gansakuTrebuli siZlieriT CarTvas. warmosaxva kiTxvis procesSic aris CarTuli, magram bgeriTi zemoqmedeba mis gansakuTrebul aqtivizacias iwvevs. radio mimarTavs adamianis “Sinagan mxedvelobas’ – mis fantazias, mis grZnobaTa samyaros, risi saSualebiTac xdeba “danaxva”, uCinaris saCinod gadaqceva. radiomsmenelisTvis movlenisa Tu gmiris saxe yovelTvis subieqturia. swored warmosaxvis es Tavisufleba gansazRvravs radioaRqmis inteleqtualur xasiaTs, mis momxibvlelobas.

radios mesame Taviseburebaa misi moxerxebuloba, komfortuloba. mis mosmenasTan erTad SeiZleba sxva saqmis (fizikuri xasiaTis) keTebac.

ბ ი ლ ე თ ი #17

1.masobrivi komunikaciis saSualebebis kvlevis mesame stadiamasobrivi komunikaciis saSualebebis kvlevis mesame stadia 70-ian wlebs moicavs. am dros

gamokvlevaTa fokusma ganwyobebis cvlilebidan gadainacvla kognitur faqtorebze. am periodis Sesaxeb yvelaze TvalsaCino warmodgenas gviqmnis uolter lipmanis naSromi “sazogadoebrivi azri”. igi Seicavs bevr magaliTs imisas, rom adamianebis warmodgena maT garemomcvel samyaroze xSirad ar emTxveva sinamdviles. adamianebi moqmedeben ara realuri monacemebis, aramed sinamdvilis suraTis mixedviT, romelic maT eqmnebaT masobrivi komunikaciis saSualebebis zemoqmedebis Sedegad. samyaro Cven garSemo rTuli da didia, amitom garemo sinamdvileSi samoqmedod, Cven misi gamartivebuli modeli unda SevqmnaT. swored amas akeTeben masobrivi komunikaciis saSualebebi.

2. televizia, rogorc komunikaciuri sistematelevizia SeiZleba ganvixiloT, rogorc teqnikuri, ise komunikaciuri, socialuri da mxatvruli sistema.

rogorc komunikaciuri sistema, igi Tavis TavSi moicavs teqnikuri sistemis Tvisebebsac, romlebsac iyenebs Tavisi komunikaciuri amocanebis Sesabamisad.

televiziis popularoba mis komunikaciur efeqturobas emyareba. igi warmoiSva, rogorc kavSir-urTierTobis saSualeba. televizia niSnavs centralizebul kavSirs (“erTisa yvelasTan” da “yvelasi TiToeulidan”), romelic axla, mocemul momentSia damyarebuli(amwuTieroba). mniSvneloba ar aqvs, Canaweri gadaicema Tu pirdapiri reportaJi, auditoriisTvis televizia mainc amwuTieria.

televiziis komunikaciuri sistema gankuTvnilia informaciis centralizebuli gavrcelebisTvis, romelic mimarTulia masobrivi, erTmaneTisgan daSoriSorebuli auditoriisadmi. auditoriam es informacia unda miiRos mudmivad, realuri movlenebis paralelurad. amitom satelevizio Setyobinebis realur dros emateba telemauwyeblobis uwyvetoba da es ori centraluri Tviseba (amwuTieroba da mudmivoba) gansazRvravs televiziis komunikaciur sistemas, mTel mis struqturasa da yvela elements, gavlenas axdens televiziaze, rogorc socialur da, rogorc mxatvrul sistemaze.

3. masobrivi auditoriis raoba da misi ZiriTadi maxasiaTebelebikomunikativistikis TvalsazrisiT, masobrivi auditoria aris is auditoria, romelsac informacias

awvdian masobrivi komunikaciis saSualebebi. igi Setyobinebis mimRebTa koleqtivia. uditoria ar aris unitaruli anu mTliani, aramed pluralistulia. rac ufro mravalgvaria masobrivi komunikaciis arxebi, miT ufro TvalsaCinoa adamianTa jgufebis “mikerZoebuli’ damokidebuleba maT mimarT. auditoriis ganmarteba SesaZloa masis cnebasac daukavSirdes. masis ZiriTadi maxasiaTebelebia:

1. igi aris individTa Zalian didi da amorfuli gaerTianeba, romelic garkveuli Zlieri zemoqmedebis momentSi qcevis erTgvarovnebiT xasiaTdeba;

2. masze zemoqmedebis msurvelebs igi warmodgenili aqvT individualobis, organizebulobis, damoukideblobis, erTianobisa da sakuTari nebis armqone erTobliobad.

masis aseTi ganmarteba mraval uaryofiT niuanss Seicavs. masmedia ganapirobebs e.w masis, masobrivi sazogadoebisa da masTan dakavSirebuli mravali socialuri problemis warmoqmnas. es gamowveulia imiT, rom auditorias ar aqvs ukukavSiris damyarebis saSualeba. komunikatorma ar icis rogor gaigo auditoriam mis mier gavrcelebuli teqsti. rac ufro daSorebulia erTmaneTisgan komunikatori da auditoria, miT ufro metia imis Sansi, rom gaugebari gaxdes teqstis esa Tu is mniSvneloba. arsebobs kidev erTi Sexeduleba, romlis mixedviTac, auditoria aris bazari, romelSic informaciiT vaWroben. esaa informaciis myidvelTa erToblioba, romelic mudam iRebs imas, rasac sTavazoben da naklebad gamoTqvams pretenzia

ბ ი ლ ე თ ი #18

1.masobrivi komunikaciis saSualebebis kvlevis meoTxe stadia

masobrivi komunikaciis saSualebebis kvlevis meoTxe stadia 80-iani wlebidan daiwyo da dRemde grZeldeba. am dros ZiriTad idead iqca “socialuri konstruqtivizmi”. am mimdinareobis erTerTi koncefciaa –noel noimanis “dumilis spirali”- warmogvidgens sazogadoebrivi azris formirebis Teoriul nawils da aRviwers urTierTmoqmedebis oTx elements Soris: 1) masobrivi komunikaciis saSualebebi; 2)pirovnebaTaSorisi komunikacia da socialuri urTierTqmedebani; 3)individualuri azris gamoxatva; 4)sazogadoebrivi azris saxe, romelic individs eqmneba. am koncefciis ZiriTadi debulebebia:

1. sazogadoeba cdilobs im individebis izolacias, romlebic ar eTanxmebian umravlesobis azrs;2. individi mudmivad ganicdis izolaciis SiSs;3. izolaciaSi moxvedris SiSi ubiZgebs individs umravlesobis azris miRebisken;4. es gamovlindeba mis qcevaSi, gansakuTrebiT sajaro gamoTqmebSi (ufro xSirad ki dumiliT

TanxmobaSi).rac ufro meti individi emorCileba am tendencias, miT ufro swrafad batondeba sazogadoebaSi

erTi azri.

2.masmediis demansifikaciis procesi da informaciis alternatiuli saSualebebi

1989 wels www-s (WORLD WIDE WEB) Seqmnam SesaZlebeli gaxada qselSi CarTuli kompiuterebis dakavSireba, informaciis ganTavseba da ganaxleba. amis Semdeg interneti mediasferos ganuyofeli nawili gaxda. masSi sul ufro matulobs blogebis raodenoba.

Bblogi- es aris internet dRiuri, sadac misi avtori sakuTari Sexedulebebis Sesaxeb informacias aTavsebs. mis mkiTxvels aqvs azris gamoxatvis saSualeba, rac faqtebsa da mosazrebebs aerTianebs. pirveli blogi 1999 wels Seiqmna da dResdReobiT maTi ricxvi 50 milions aRwevs.

Eendriu slaivanis TqmiT, blogis saSualebiT SeiZleba iseTi ramis Tqma, rac tradiciulma mediam ugulebelyo. igi iZleva faqtebis gadamowmebis, argumentebis moyvanis, sakiTxTa wamoWrisa da maTze saubris saSualebas.

Tremeli aRniSnavs, rom blogi aris yvelaze demokratiuli mediumi yvelaze mcire barieriT, radgan misi SeqmnisTvis ar aris saWiro damatebiTi danaxarjebi da gansakuTrebuli dizaineruli niWi. Bblogis upiratesobaa imis SesaZleblobac, rom aRricxos misi mkiTxvelTa raodenoba, rac xels uwyobs imis codnas, ra ufro kargad “gaiyideba”. Tumca aqve unda aRiniSnos, rom blogerebs kanonmdebloba ar akisrebs faqtebis gadamowmebis valdebulebas, es ki informaciis sarwmunoebas kiTxvis niSnis qveS ayenebs.

Mmiuxedavad amisa, blogs uamravi momxmarebeli hyavs, ris gamoc zogi miiCnevs, rom igi tradiciul medias gaanadgurebs. Tumca es naklebad sarwmunoa, radgan xSirad blogerebi tradiciul mediaSi midian, xdebian cnobili Jurnalistebi, weren samecniero naSromebs da wignebs.

internetma da blogebma media sayovelTao moxmarebis sagnad aqcies, sadac TiToeuli moqalaqe respodentic aris da Jurnalistic, sadac TiToeuls sakuTari Tavisufali xma aqvs msoflio qselSi.

3.telekomunikatoris oTxi ZiriTadi Tavisebureba

televiziis meSveobiT informaciis Sin miRebis SesaZlebloba iwvevs ramdenime principul Sedegs:1. audiovizualuri informaciis ganuwyveteli moxmarebis manamde warmoudgeneli

SesaZlebloba;2. satelevizio mauwyeblobis principuli uwyvetoba, mravaljeradoba. teleprograma

warmoadgens erTmaneTis mudmivad monacvle wyvetili ciklebisa da rubrikebis mozaikas;

3. globaluri auditoria. masobrivi komunikaciis ganviTarebis perspeqtiva dRes or mimarTulebas gamoyofs: moxmarebis individualizaciasa da gavrcelebis organizacias;

4. informaciis meyseulad, swrafad gavrcelebis SesaZlebloba da dedamiwis mraval wertilSi erTdroulad SeRweva.

ბ ი ლ ე თ ი #19

1. masobrivi komunikaciis Teoriis kavSiri informaciis Teoriasa da kibernetikasTan .

komunikaciuri procesebis struqturis Sesaxeb Tanamedrove warmodgenebis ganviTarebaSi arsebiTi wvlili miuZRviT informaciul Teoriasa da kibernetikas. informacia ganixileba, rogorc Setyobineba, romelic gamgzavnisgan mimRebs gadaecema da am gzaze dabrkolebebis gadalaxva uxdeba. kibernetikuli modelis mixedviT, arxi, rogorc kavSir-urTierTobis teqnikuri saSualeba, moicavs xuT komponents: informaciis wyaro, gadamcemi, signali, mimRebi (teqnikuri) da adresati. Amas emateba xmauri, romelic gavlenas axdens informaciis xarisxze. kibernetikam komunikaciuri procesis am sqemas daumata kidev erTi elementi – ukukavSiri. ukukavSiris ori saSualebaa: fsiqikuri – ramdenad warmatebiTaa informacia aTvisebuli da socialuri, romelic gamovlindeba auditoriis cnobierebasa da qcevaSi momxdari cvlilebebiT.

adamiani Tavisi cxovrebis did nawils xelovnur garemoSi (televizorTan) atarebs da masSi CarTvis done, erTi mxriv, damokidebulia imaze, Tu ramdenad moaxerxes aRniSnuli garemos Semqmnelebma urTierTobis procesis yvela aspeqtis gaTvaliswineba da kodireba, xolo, meore mxriv, ramdenad momzadebulia mayurebeli, monawileoba miiRos teleSetyobinebaSi mocemuli azrebis dekodirebaSi.

specialistebi gamoyofen faqtorTa sam jgufs, romlebic moqmedebs komunikatorisa da recipientis qcevaze: 1)pirovnebis struqtura; 2)socialur urTierTobaTa struqtura; 3)komunikaciur damokidebulebaTa struqtura.

A

1.drois faqtori ekranul telekomunikaciaSi: simulantoba da “daswrebis efeqti” telemauwyeblobaSi

gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs ekranul komunikaciaSi drois faqtors. amis mixedviT, ekranuli struqtura ori saxisaa – kino, romelic drosa da sivrceSi transformirebulia, da televizia, sadac dro da sivrce realuria, xelSeuxebelia. translaciuri dro gamoxatavs tendencias gaaerTianos empiriuli da mayureblis aRqmis dro, rac komunikatoris amwuTierobiTa da simulantobiT aris ganpirobebuli.

simulantoba niSnavs movlenisa da misi asaxvis (Tundac firze) erTdroulobas (da ara movlenisa da misi Cvenebis erTdroulobas). am dros SenarCunebulia pirdapiri mauwyeblobisaTvis damaxasiaTebeli yvela Tviseba, maT Soris “daswrebis efeqtic”. amrigad, “daswrebis efeqti” damokidebulia amwuTierobasa da simulantobaze, rac faqtobrivad realuri drois gamovlinebaa. Mmovlenebis awmyo droSi Cvenebis SesaZlebloba televiziis upirveles specifikur Tvisebad rCeba.

translaciuri videCanaweris aRdgenisas warmoiqmneba “warmosaxviTi amwuTieroba”. amis Sedegad, mayurebels uCndeba realuri drois iluzia da aseTi formebi arafriT gansxvavdeba “cocxali gadacemebisgan”.

3.auditoria, rogorc bazari da, auditoria, rogorc sazogadoeba

Dderegulacia (masmediaze saxelmwifos kontrolis gauqmeba) da privatizaciis gziT masmedia didi xania ukve iqca uzarmazari Semosavlebis wyarod mediamagnatebisTvis. maTTvis informacia aris Cveulebrivi sabazro saqoneli, xolo masobrivi informaciis saSualebebis gaZRola aseve Cveulebrivi biznesi. am Sexedulebis Tanaxmad, mediisTvis auditoria informaciis myidvelTa usaxo erTobliobaa. is mudam yidulobs imas, rasac sTavazoben da naklebad gamoTqvams pretenzias. auditoria aris

Cveulebrivi bazari, romelSic informaciiT vaWroben. amitom aq mTavaria informaciis meti raodenobiT gasaReba da mogeba, xolo mogebisTvis saWiroa rac SeiZleba meti iaffasiani saqoneli. am dros moqmedebs yuradRebis mipyrobis komunikaciuri modeli, romelmac produqciis yidvis stimuli unda aRuZras momxmarebels, xolo Setyobinebis Sinaarss ar aqvs mniSvneloba. amgvari masmediis funqcia gayidva da reklamis saSualebiT gayidvisTvis Suamavlobaa.

“auditoria aris bazari” - es erTi Tvalsazrisia masmediisa da informaciis mimRebTa urTierTobaze. sxva SexedulebiT, auditoria aris socialur garemoSi warmoSobili, calkeuli individebisgan Semdgari koleqtivi, romlis qcevac zneobriv-kulturuli RirebulebebiT aris ganpirobebuli. anu yalibdeba pozicia-“auditoria aris sazogadoeba”. masmediaSi am dros moqmedebs informaciis mniSvnelobis gadacemis komunikaciuri modeli. SetyobinebiT unda gavrceldes mniSvnelovani socialuri informacia, codna, saganmanaTleblo da gasarTobi programebi. Aam SemTxvevaSi mediis daniSnulebaa, moemsaxuros sazogadoebasa da moqalaqeebs da ara bazars da momxmareblebs.

Aamgvarad, erTi mxriv, “momxmarebeli” da, meore mxriv, moqalaqe mimarTebaTa is ori tipia, romelic masobrivi auditoriisadmi masmediis midgomas axasiaTebs. pirvel SemTxvevaSi, masmedia warmogvidgeba, rogorc kerZo instituciur-ekonomikuri interesebis, xolo, meore SemTxvevaSi, rogorc sazogadoebrivi interesebis mqone socialuri instituti. es ukanaskneli gulisxmobs masmediis mier im saqmianobis asaxvas, romelic sazogadoebrivi cxovrebis sajaro sferos ganekuTvneba. marTalia, igi upirispirdeba kerZo (pirad) sferos, magram ar niSnavs misgan damoukideblobasa da gamoyofas.

ბ ი ლ ე თ ი #20

1. masobrivi komunikaciis tiraJuli da translaciuri qvesistemebi, masobrivi komunikaciis ganviTarebis ori etapi

mniSvnelovania masobrivi komunikaciis saSualebaTa sivrcul-droiTi maxasiaTeblebi, romelsac qronotops uwodeben. arsebobs masobrivi komunikaciis ori qvesistema: tiraJuli da translaciuri, romelic fizikur sxeulsa da signals ukavSirdeba. pirvel SemTxvevaSi, informacias nivTieri, sagnobrivi saxe aqvs – igi aRibeWdeba qaRaldze, firfitaze da a.S. da tiraJirdeba, anu mraval egzempliarad miewodeba auditorias. translaciuri saSualebebi ki iyeneben radiosignals, romelic nebismier manZilze gadaicema da auditorias momentalurad miewodeba. mas aqvs yvelgan SeRwevis, auditoriis maqsimalur raodenobasTan dakavSirebis unari. translaciis saSualebaTa meore Taviseburebaa komunikaciis amwuTieroba - informaciis miwodebisa da auditoriis mier misi aRqmis erTdrouloba, sinqronuloba. ase rom, masobrivi komunikaciis ganviTarebis pirvel etapze dakmayofilda ori komunikaciuri moTxovnileba – “yovelgvari” da “yvelasTvis gankuTvnili” informaciis miReba, meore etapze ki – am informaciis “axla” da “yvelgan” mudmivad da kompleqsurad miReba.

2.satelevizio komunikaciis retialur-aqsialuri xasiaTi

retialuri komunikacia esaa kavSiris damyareba anonimur auditoriasTan, informaciis miwodeba saalbaTo adresatisadmi. Mmasobrivi informaciis saSualebebi swored aseT komunikacias axorcieleben, radgan maTTvis ucnobebi arian is pirebi, romlebsac mimarTaven. aqsialuri xasiaTi gulisxmobs sapirispiros – konkretul pirovnebasTan an jgufTan urTierTobas, informaciis miwodebas zustad gansazRvruli misamarT, anu komunikatorma icis informaciis adresatis vinaoba. amgvari komunikacia pirovnebaTaSorisi urTierTobisaTvis aris damaxasiaTebeli.

televizia, rogorc masobrivi informaciis saSualeba, principulad retialuri xasiaTisaa, magram, amave dros, telekomunikaciis amwuTieroba da ekranze konkretuli komunikatoris gamoCena, “erTi erTze” kontaqti, mas aqsialur komunikaciasTan aaxlovebs. teleekranze gamomsvleli mimarTavs ara adamianTa did masas, aramed calkeul adamians. rodesac wamyvani mimarTavs mayurebels, mayurebels eqmneba iluzia, rom igi pirovnulad aris komunikaciis konkretuli obieqti. komunikaciuri

teqnikis ganviTarebasTan erTad, urTierTobis pirveladi formebi icvleba meoradiT, uSualo- gaSualebuliT, simetriuli-asimetriuliT, misamarTiani-anonimuriT.

3.auditoriis struqtrura da masmedia

auditoriasTan masmediis mimarTebis aucilebeli pirobaa: mkiTxvelebis, msmenelebisa da mayureblis informaciuli uzrunvelyofa. Auditoria ki mravalferovania da sxvadasxva interesi aqvs. igi Sedgeba individebisagan, romelTagan TiToeuls axasiaTebs rTuli struqtura. am struqturis Seswavla ukavSirdeba imis codnas, ris safuZvelze xdeba individis mier informaciis aRqma, gadamuSaveba da aTviseba. socalur praqtikaSi, anu moRvaweobis dros, xdeba adamianis eqsteriorizacia, rac gulisxmobs, rom adamiani bavSvobidanve iTvisebs socialuri sivrcis kulturul Rirebulebebs. maT Sinagani gaTavisebis fsiqikur process ki interiorizacia ewodeba. igi xasiaTdeba uaRresi individualurobiT da ukavSirdeba adamianis socializacias – sazogadoebis sruluflebian wevrad Camoyalibebas. amgvarad, adamiani pirovnulad yalibdeba da viTardeba Tavisi moRvaweobis procesSi da, swored amave procesSi warmoiSoba informaciiT misi uzrunvelyofis saWiroeba.

adamianis moRvaweoba gulisxmobs mis mizanmimarTul da aqtiur damokidebulebas garemomcvel samyarosTan. igi, rogorc subieqti, upirispirdeba garemomcvel sinamdviles, rogorc obieqts da gardaqmnis mas Tavisi miznebisamebr. anu Tavisi moRvaweobis Sedegad qmnis garkveul produqts. Tavis mxriv, adamianTa moTxovnilebebi mravalferovania.

amerikelma fsiqologma a. masloum Seqmna moTxovnilebaTa ierarqia, romelSic sabaziso moTxovnilebebad daasaxela fiziologiuri, usafrTxoebis, sazogadoebaSi Tanayofis, siyvarulis, Rirsebisa da TviTaqtualizacia. es ukanaskneli gulisxmobs sityvis Tavisuflebas, TviTgamoxatvis, informaciis moZiebis da a.S. am dros adamiani aanalizebs faqtebs, acnobierebs movlenebs, qmnis sistemebs, iTvisebs Rirebulebebs..

adamianTa moTxovnilebebisa da qcevis motivebis codna aadvilebs e.w miznobrivi jgufebis gamoyofasac. maTTvis iqmneba specialuri profesiuli an asakobrivi Jurnal-gazeTebi da gadacemebi, an telearxebi (mag. evrosporti). momxamarebelTa miznobriv jgufebzea orientirebuli zogierTi reklamac.

SeiZleba iTqvas, erTi mxriv, auditoria gansazRvravs masmediis mier gavrcelebuli informaciis Sinaarsobriv struqturas da, meore mxriv, masmedia Tavad uyalibebs auditorias informaciaze pirad moTxovnilebebsa Tu jgufur interesebs.

ბ ი ლ ე თ ი #21

1 . sinqronuli da diaqronuli komunikaciebi. informaciis vertikaluri da horizontaluri gadacemis koncefciebi

masobrivi komunikaciis procesebis gaazrebas ukavSirdeba aseve diaqronli da sinqronuli, vertikaluri da horizontaluri komunikaciis cnebebi. diaqronuli komunikacia informaciis momzadebis, gadacemisa da aRqmis sxvadasxva droSi ganxorcielebas niSnavs (mag. Wigni, Jurnal-gazeTebi). sinqronuli komunikacia am procesebis droSi erTdroulobas gulisxmobs(mag. radio da telemauwyebloba). informaciis vertikaluri gadacemis koncefvcia gulisxmobs informaciuli gacvlis erTmimarTulebian process -gamgzavnisgan mimRebisken. misi sapirispiroa informaciis horizontaluri gadacema. esaa interaqtiuri informaciuli gacvlis mravalarxiani procesi, romelic gulisxmobs gamgzavnisa da mimRebis Tanabaruflebian monawileobas, mis obieqtur xasiaTsa da humanitarul funqciebs. am koncefcias upirispirdeba e.w partipisaciuli modeli, romelic gulisxmobs ideologiuri da sxva saxelisuflebo struqturebisgan informaciuli saqmianobis damoukideblobas, masobrivi informaciis saSualebebSi sazogadoebis farTo monawileobas da maT mier, upirvelesad, auditoriis interesebisa da moTxovnilebebis dakmayofilebas.

2. interaqtiuri komunikaciis formebis ganviTareba telemauwyeblobaSi

rogorc cnobilia, urTierTobis principulad ori forma arsebobs - calmxrivi da ormxrivi. Tu urTierTobis procesis monawileebi erTmaneTs ucvlian Setyobinebebs, urTierToba ormxrivia, xolo Tu Setyobinebis wyaros mxolod erTi warmoadgens, meore ki mimRebia, urTierToba calmxrivia. informaciis gavrcelebis procesi erTmimarTulebiania, xolo auditoriasTan ukukavSiri xorcieldeba ara pirdapiri ormxrivi kontaqtiT, aramed gaSualebuli saxiT. Reaqcia Setyobinebaze gamovlindeba gadacemidan ramdenime xnis Semdeg (werilobiT, gamokiTxviT da a.S). studiaSi mayureblis miwveva am reaqciis momentalurad gamovlenis saSualebas iZleva. amgvari “Sida mayureblis” urTierToba telekomunikatorTan teqnikurad araa gaSualebuli.

ormxrivi satelevizio urTierTobis klasikuri magaliTia e.w telexidebi, romlebic teleekranze sivrceSi erTmaneTisgan daSorebuli komunikatorebis pirdapiri xiluli dialogis saSualebas iZleva.

televizia yovelTvis iyo da aris “Suamavali” telemayurebelsa da movlenas Soris, magram amas daemata “Suamavali” komunikatorsa da recipients Soris - roca recipienti komunikaciis obieqtidan subieqtad iqceva da monacvleobiT komunikatoris funqciasac asrulebs (komunikatoria danarCeni telemayureblisTvis). interaqtiuri komunikaciis es formebi “Ria” satelevizio struqturebis aSkara nimuSebia. komunikaciis procesi SeiZleba ase gamoisaxos:

Kkomunikatori – arxi – Setyobineba – arxi - recipientiTavisTavad cxadia, audiovizualur JurnalistikaSi komunikaciis aseTi formebis ganviTareba

demokratiis garkveul dones moiTxovs. SeiZleba davaskvnaT, rom satelevizio komunikacia, Tavisi teqnologiuri safuZvlebidan gamomdinare, masobrivi komunikaciis sxva saSualebebTan SedarebiT, ufro metad uaxlovdeba pirdapiri (daswrebis efeqti), pirovnuli (ndobis efeqti) da ormxrivi (dialoguri efeqti) urTierTobis formebs da amiT aris ganpirobebuli misi efeqturoba.

3. auditoriis kvlevis meTodebi

Tanamedrove mecnierebaSi masmediis auditoriis kvlevis mravali meTodi arsebobs. sakvlevi meTodis arCeva imazea damokidebuli, Tu ra saxis amocanaa gadasawyveti.

sociologiaSi kvlevis yvelaze ufro tradiciul meTodad gamokiTxva miiCneva. am dros SegviZlia nebismieri adamianisgan miviRoT informacia. am informaciis sandooba damokidebulia kiTxvebis formulirebasa da Tanmimdevrobaze, maT xasiaTze, kiTxvaris Sedgenis meTodze, respodentTa pasuxebis gulwrfelobis kontrolis meqanizmebsa da mraval sxva faqtorze. es yvelaferi saSualebas gvaZlevs, movipovoT e. w reprezentaciuli, anu iseTi informacia, romelic adekvaturad asaxavs adamianTa Sexedulebebs. gamokiTxvis meTodi saSualebas gvaZlevs erTdroulad SeviswavlioT adamianTa farTo wre, maTi erToblioba.Aam dros unda moxdes gamokiTxulTa SerCeva. gamokiTxva or ZiriTad tipad iyofa _ anketirebad da interviuebad. anketebis meSveobiT, SesaZloa didi jgufebis gamokiTxva. aucilebelia kiTxvaTa swori formulireba da Tanmimdevrulad dalageba. gamoiyofa kiTxvis mravali tipi: Ria, daxuruli an naxevrad daxuruli, alternatiuli, pirdapiri, iribi da sxva.

auditoriaze masmediis kvlevisas farTod gamoiyeneba intervius meTodic. mas gamoiyeneben medicinaSi, eTnografiaSi, JurnalistikaSi da sxva dargebSi. am dros interviuers sWirdeba diqtofoni, raTa respodentis pasuxebi missave metyvelebis stiliT “Seinaxos”. mecnierebaSi ganasxvaveben intervius Tavisufal, standartizirebul da naxevrad standartizirebul saxeebs. Tavisufali intervius dro, interviuers SeuZlia Secvalos kiTxvaTa Tanmimdevroba, moaxdinos maTi xelaxali formulireba, amoiRos kiTxvebi an Casvas sxva SekiTxva. standartizirebul interviuSi, interviu CarCoebSia moqceuli da ar SeiZleba winaswari gegmidan gadaxveva. saubari mimdinareobs winaswar gansazRvruli kiTxvebiTa da maTi Tanmimdevrobis sruli dacviT. Naxevrad standartizirebuli interviu ki pirveli oris nazavia da masSi kvlevis miznebis mixedviT, aris gansazRvruli respodentTan urTierTobis momentSi rodis gamoviyenoT Tavisufali da formatirebuli SekiTxvebi. interviuirebis dros mniSvnelovania kiTxvaTa dasmis problema. kiTxvis Sinaarsi unda iyos naTeli, sada, araorazrovani da arabundovani. unda SevecadoT, respodenti davainteresoT wamoWrili problemiT, unda davicvaT martivi SekiTxvebidan rTulze gadasvlis meTodi da sxva.

auditoriis Seswavlisas damxmare meTodad SesaZlebelia dokumentebis analizis gamoyenebac. dokumentSi igulisxmeba nebismieri teqsti, foto an audio vizualuri Canaweri. Tvisebrivi analizi gamoiyeneba mcire zomis teqstebis Sesaswavlad, xolo raodenobrivi analizisas (content-analizi), xdeba sakvlevi erTeulebis gamoyofa da gazomva, rac maT daTvlasa da zogadi tendenciebis gamovlenas gulisxmobs.

auditoriis kvlevis mizania, masmediis zemoqmedebis Sedegad auditoriis qcevaTa Sefaseba da SesaZlo prognozi. am dros ori aspeqtia mniSvnelovani: ra icis auditoriam CvenTvis saintereso problemisa da masTan dakavSirebuli sakiTxebis Sesaxeb? rogoria misi damokidebuleba mocemul momentSi am problemis mimarT? Ppirvel SemTxvevaSi, kvleva auditoriis codnis Seswavlas isaxavs miznad, meoreSi ki-ganwyobisas. am dros mecnierTa amocanaa, gaarkvion, iRebs Tu ara esa Tu is socialuri jgufi misTvis saintereso Setyobinebas, aqcevs Tu ara mas yuradRebas, sworad esmi s Tu ara misi Sinaarsi da a.S.

0035796449089