153

˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

  • Upload
    others

  • View
    7

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

�������������������������� ���������������� ������ �������� ������������������

���

����������������������

� ������ �������������� ����� � ������� �� ��

����������

������ ��� ��� ! ���� �� "� �� �� ��!!���#�$���� %&��'�(�����������������(�����

�����'������

��� ��������������� ������������� �����

� ������ ����������������� ������������

��� ���������������� ��������������� ��

����� ���

��

���� �� ����������� � � � � � � � ������������������ �����$�������������������������������������������

� $� � � � � � � � � � � ������ �����!��

��""�##��� ������������ � � ����������������������������������$������$�����

�� � � � � � � � � � �������������������$�

�� � � � � � � � � � ������������������ �����!�����������������������������������������������������

������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������$������$�����

�#� %�!�&��%��&&��'(()�

Page 2: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &
Page 3: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

I

�������

������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� ��

�� ����� ����������������������������������������������������������������������������������������������������������� ��

�� ��������������� ������������������������������������������������������������������������������������������� ��

���� ������������������ ���������������������������� ����������������������������������

������ ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������

������ ������������������������� ���������������������������������������������������������������������

������ �������������� ��������������������������������������������������������������������������������������������

������ ���������������������� ���!"������ �����������������������������������������������#�

������ $��������������� �%&��������������! ��������������������������������������������������#�

������ �����������'��(������'����������� �)��!������������������������������������������#�

������ *��������������������� �������������*����+���*!�����������������������,�

����-� .����(������+ �����������������������������������������������������������������������������������������������

����#� ����� ����������/��������!+ �������������������������������������������������������������������

�����,� ����������+������������������������������������������������������������������������������������������������

���� ������ ��������������������������������������������������� ����������������������

������ %������ ������������������������������������������������������������������������������������������������������������

������ 0�����$���������� ������������������������������������������������������������������������������������

���� �������������������� ������������������������������������������������������������������������������������������

���� ������������� ������������������������������������������������������������������������������������������������������

������ 1%%0 ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������

������ �1%%0�������������������������������������������������������������������������������������������������������������

������ ��(������������23����(������������������������������������������������������������������������

������ )���� ��� �����������������������������������������������������������������������������������������������������

������ 1���(�� �������� ������������������������������������������������������������������������������������������

Page 4: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

II

������ %�(��������������������������������������������������������������������������������������������������������������

������ 4����� ����������������������������������������������������������������������������������������������������������#�

����-� 1������������%�/���0���� ����������������������������������������������������������������������#�

���� �������������������������������� ������������� �� ��������������������������

������ ��(����������������������������������������������������������������������������������������������������������

������ 23����(���� ������������������������������������������������������������������������������������������������

������ )���� ��� �����������������������������������������������������������������������������������������������������

������ 1���(�� �������� ������������������������������������������������������������������������������������������

������ %�(��������������������������������������������������������������������������������������������������������������

������ 4����� ����������������������������������������������������������������������������������������������������������,�

������ 1������������� & !����1��������� �������������������������������������������������������������

�� �������������������������������������������������������������������������������������������������������������� ���

���� �������� ����������!���� ����������������������������������������������������������������������������������"�

���� ��������������!�!���� ������������������������������������������������������������������������������������

���� ������ ����������������!��� ��������������������������������������������������������������������������

������ .��������*����(�� �������������������������������������������������������������������������������������

������ .��������*��3������������������������������������������������������������������������������������������

������ .��������.����(���������������������������������������������������������������������������������������

���� ����!�� ������#!���������������������!���������������������������������������������������$"�

���� �����#!���������������������!�� ����������������������������������������������������������������$��

������ 5+.6 ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������

���� �����#!��������������������!�� ������������������������������������������������������������������$%�

������ 1������������� �����������������������������������������������������������������������������������������-�

������ 4�������2������������������������������������������������������������������������������������������#�

��$� �������!��!������� �������������������������������������������������������������������������������������%��

��%� ������!������������������ ������������������������������������������������������������������������������&��

��&� ������!�������������������������������������� ��������������������������������&��

�� ���������������������������������������������������������������������������������������������������������� ���

���� ��� ������������� �����������������������������������������������������������������������������������������&&�

Page 5: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

III

������ ����3�����������((����������� ����������������������������������������������������������,,�

���� �����������������������������������������������������������������������������������������������������������������"��

������ 2����������'����������������������������������������������������������������������,��

������ )������������������������6������� ����������������������������������������������,��

������ 0�����/������ ����������������������������������������������������������������������������������������,��

������ 0����3����������.���������������� .�! �������������������������������������������������,��

�� ������ ����������������������������������������������������������������������������������������������������������� ����

�� ����������� ����������������������������������������������������������������������������������������������������� ����

�� ����������� ����������������������������������������������������������������������������������������������������� ����

Page 6: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

1

� ����� �����

'� �()*+*',� !-,',.� /*0� ),� )*1(234� 5(-64.� 3*� 75*8*99,'4� *� 5(2-*'*�

-,+246245(*'72*,� (� -*+246245(*'72*,�� �'52,-:*� 3*� 2*;(2*3+4'4� ,)� 7',�

6,5484/*+,�(3+2(9*4'(��72*',2*,�)*�,8:7-*'(�()�*')*+,'4�8,�62(3('9,�)*�7',�

)*3;7'9*4'(� 2(',8(.� -,� ,337-4'4� 7'� 3*/'*;*+,54� +8*'*+4� (� 624/'435*+4�

)*1(234�� '� 6,25*+48,2(.� 8,� -,+246245(*'72*,.� 2,662(3('5,� 8�*'(1*5,:*8(�

624/2(33*4'(� )(88,� -*+246245(*'72*,� '(8� +,34� *'� +7*� '4'� 3*� 2(,8*99*'4� 8(�

,)(/7,5(� -*372(� 5(2,6(75*+<(� ,55(� ,)� *-6()*2'(.� 4� =7,'54� -('4� ,�

2,88('5,2'(� 8�(14879*4'(�� �,� 6245(*'72*,.� '(88�74-4.� 2,662(3('5,� 8,�

+4'3(/7('9,� )*� '7-(243(� 6,5484/*(� ;2(=7('5(-('5(� ,334+*,5(� ,)�

*6(25('3*4'(� 3*35(-*+,���(88,�-,//*42�6,25(� )(*� +,3*.� *'��()*+*',�!-,',.�

8�*6(25('3*4'(�>�62*-,2*,�4)�(33('9*,8(�(�3*�)(;*'*3+(�+4-(�5,8(�64*+<?�'4'�

,334+*,5,��,)�7',�6,5484/*,�3455435,'5(.�-,�+,73,5,�),�,85(2,9*4'*�1,3+48,2*�

2(8,9*4',5(�,88�,1,'9,2(�)(88�(50�(�,)�,852*�;,5542*����(3*54�>�+,2,55(2*99,54�),�

;('4-('*�,5(243+8(245*+*� *'�/2,)4�)*�2*)722(�8�(8,35*+*50�1,3+48,2(�(.�=7*')*.�

)*�,7-('5,2(�8(�2(3*35('9(�6(2*;(2*+<(�1,3+48,2*�)(5(2-*',')4�*6(25('3*4'(�

3*35(-*+,�� �(*� '4352*� ,'*-,8*.� ,8� +4'5,2*4.� 8�*6(25('3*4'(� 3*35(-*+,� 6*@� )*�

;2(=7('5(�>� 3(+4'),2*,�,)�,852(�6,5484/*(.�-('52(� 8�*6(25('3*4'(�62*-,2*,�

4)� (33('9*,8(� >�-4854� 2,2,� (.� ;423(.� 6*@� )*;;*+*8(� ),� )*,/'435*+,2(� ),5,� 8,�

-,//*42(� 8*-*5,9*4'(�)(/8*� 3527-('5*� (�)(88(�6433*:*8*50�)*,/'435*+<(�)(88,�

�()*+*',��(5(2*',2*,�2*36(554�,88,��()*+*',�!-,',����

�,�-*+24,8:7-*'72*,.�'(88�74-4.�>�)(;*'*5,�+4-(�8,�+4'+('52,9*4'(�72*',2*,�

6,5484/*+,�)*�6*++48(�=7,'5*50�)*�,8:7-*',�+4-62(3,�52,��"�(��""�A/B-*'�*'�

62(3('9,�)*�7',�'42-,8(�)*72(3*���C�"�-/B)8����8�)*�3462,�)*��""�A/B-*'��D�

�"� -/B)8�� 3*� 6,28,� )*� -,+246245(*'72*,�� �(8� +,'(� 8,� -*+24,8:7-*'72*,�

2,662(3('5,� 8,� =745,� 72*',2*,� )*� ,8:7-*',� '4'� 2*8(1,:*8(� ,552,1(234� 8(�

'42-,8*� 5(+'*+<(� 3(-*=7,'5*5,5*1(� ()� (33(')4� 8,� 1,875,9*4'(�

Page 7: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

2

)(88�(3+2(9*4'(� 6245(*+,� '(88(� ��� 42(� )*� )*;;*+*8(� ,557,9*4'(� '(88�,55*1*50�

+8*'*+,� =745*)*,',.� 8,� 1,875,9*4'(� )*� !��B�� 8,� 2,662(3('5,� +4'� :74',�

,662433*-,9*4'(���

��*6(25('3*4'(�;2(=7('5(-('5(�,;;8*//(� 8�74-4�)*,:(5*+4�()�>�+4'3*)(2,5,�

8,�+,73,�-,//*42(�)*�6245(*'72*,������35,54�)*-4352,54�+<(�8(�6(234'(�,;;(55(�

),�)*,:(5(�-(88*54�+<(�62(3('5,'4�-*+24,8:7-*'72*,.�672�'4'�62(3('5,')4�

6245(*'72*,�,88�(3,-(�+<*-*+4C;*3*+4�)*�:,3(.�34'4�1('5*�1485(�6*@�,�2*3+<*4�)*�

31*8766,2(� 7',� '(;246,5*,� +8*'*+,-('5(� -,'*;(35,� (� 7',� 6245(*'72*,�

6(23*35('5(� 2*36(554� ,/8*� *')*1*)7*� '4'� -*+24,8:7-*'72*+*�� �(8� +,34� )*�

62(3('9,�)*�-*+24,8:7-*'72*,�8,�624/'43*�>�)(+*3,-('5(�-('4�;,142(148(�

64*+<?� *8� 2*3+<*4� )*� -425,8*50� ,7-('5,� )*� 52(C=7,5524� 1485(�� #7(35(�

-45*1,9*4'*� <,''4� ,552*:7*54� (352(-,� 2*8(1,'9,� +8*'*+,� (� 624/'435*+,� ,88,�

-*+24,8:7-*'72*,� +<(.� '(88�74-4.� 2,662(3('5,� 7'� ���7��� 62(+4+(� (�

3('3*:*8(� )*� ),''4� 2(',8(� (� -(994� 75*8(� 6(2� 7'� 6*@� 62(+4+(� *'5(21('54�

5(2,6(75*+4���

�'+<(�8�*6(2,)2('4+425*+*3-4.�3*,�'(88�74-4�+<(�'(8�+,'(.�;2(=7('5(-('5(�

>� +,2,55(2*99,54� ),88,� 62(3('9,� )*� *6(25('3*4'(� (� 6245(*'72*,� 6*@� 4�-('4�

/2,1*� (� +<(� '4'� *'� 5755*� *� +,3*� 3*� 2*34814'4� *'� 3(/7*54� ,� +422(9*4'(�

)(88�*6(2+425*348(-*,���

�'+<(�*'��()*+*',�!-,',.�'4'435,'5(�8,�62(3('9,�)*�6*@�,662462*,5*�-(99*�

)*,/'435*+*� (� 5(2,6(75*+*� 2*36(554� ,88,� �()*+*',� �(5(2*',2*,.� '4'� >� ,�

5755�4//*�+<*,24�3(� 8�*6(25('3*4'(�3*,�+,73,�4�+4'3(/7('9,�)(88,�'(;246,5*,�

,334+*,5,�,)�('52,-:(�8(�)*3(')4+2*'*(�3462,�+*5,5(.�-,.�5755,1*,.�8�75*8*994�

)(88,� -*+24,8:7-*'72*,� +4-(� ���7��� 62(+4+(� (� +4-(� 3527-('54� )*�

-4'*542,//*4� ,++,'54� ,8� +4'524884� )(88�*6(25('3*4'(� 3*35(-*+,�

2,662(3('5,'4� *� -(99*� 6*@� ,662462*,5*� 6(2� 8*-*5,2(� 8(� +4-68*+,'9(�

+,2)*41,3+48,2*�3*35(-*+<(�(�2(',8*�,)�(33*�,334+*,5*���

�(*� '4352*� ,'*-,8*� *8� 5(2-*'(�-*+24,8:7-*'72*,� >� 35,54� *'524)4554� 3484� )*�

2(+('5(� 64*+<?� 8(� 52,)*9*4',8*�-(54)*+<(� *-6*(/,5(�6(2� 84� �������(� )(88,�

Page 8: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

3

6245(*'72*,� '4'� � (2,'4� *'� /2,)4� )*� 2*8(1,2(� 8,� =7,'5*50� )*� ,8:7-*'(� +<(�

2*+,)(�'(88�*'5(21,884�+<(�)(;*'*3+(�8,�-*+24,8:7-*'72*,���,5,�8�*'524)79*4'(�

2(+('5(�)*�=7(354�6,2,-(524.�,'+42,�64+4�3*�+4'43+(�2*/7,2)4�,8�3*/'*;*+,54�

+8*'*+4� (� 624/'435*+4� )(88,� 35(33,.� ,'+<(� 3(� 3(-:2,� ,7-('5,2(� *'� 7',�

/2,')(� =7,'5*50� )*� +4')*9*4'*� 6,5484/*+<(� 6*@� 4�-('4� ,334+*,5(� ,� ),''4�

2(',8(�� ��4:*(55*14� )*� =7(35,� *'),/*'(� 3+*('5*;*+,� >� =7(884� )*� 1,875,2(� 8,�

62(33*4'(�,25(2*43,�(� 8,�6245(*'72*,� *'�+,'*�,;;(55*�),�)*,:(5(�-(88*54������

()� *6(2,)2('4+425*+*3-4� �4� *6(2+425*348*3-4�� ��.� +4'� 6,25*+48,2(�

2*;(2*-('54� ,8� 2,664254� 72*',2*4� ,8:7-*',B+2(,5*'*',� �!��B���� '� 3(+4')4�

874/4� >� 35,5,� (3(/7*5,� 7',� +4-6,2,9*4'(� 52,� 6245(*'72*,� (� 62(33*4'(�

,25(2*43,�3*35(-*+,�,8�;*'(�)*�1,875,2'(�8�(1('57,8(�+422(8,9*4'(���

�,� 6245(*'72*,� (� 8,� 62(33*4'(� ,25(2*43,� 34'4� 35,5(� ,'+<(� +422(8,5(� ,*�

6,2,-(52*� 3*(2*+*� '(*� 34//(55*� ,66,25('('5*� ,88(� 64648,9*4'*� 6,5484/*+<(� ,8�

;*'(� )*� *'),/,2(� 8�(1('57,8(� 27484� )*� ,852*� ;,5542*.� ,� 6,25(� 8,� 62(33*4'(�

,25(2*43,.�'(884� 31*87664�)*�7',�6245(*'72*,�6,5484/*+,� +<(�)*� ;2(=7('5(� 3*�

2*8(1,�'(88�,-:*54�)(88(�)*3(')4+2*'*(�(3,-*',5(���

Page 9: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

4

� ����������������

��� ���� !"#$"�%$�%#& &"�"��'��(�)%* !%�* �+(�##"%!��

(&�("%# �

�,� 62(33*4'(� (-,5*+,� 2*8(1,5,� *'� 7',� 6,25*+48,2(� ,25(2*,� )(;*'*3+(� 8,�

62(33*4'(�,25(2*43,���,��+<(�>�)(5(2-*',5,.� *'�62*-4� 874/4.�),8�1487-(�)*�

3,'/7(�*--(334�*'�+*2+484�),8�1('52*+484�3*'*3524��1487-(�)*�(*(9*4'(��()�>�

*';87('9,5,�),�,852*�;,5542*�=7,8*�8,�����������,25(2*43,.�8,�1*3+43*50�(-,5*+,�

(� 8(� 2(3*35('9(� 6(2*;(2*+<(�� �,� �,� 62(3('5,� 1,842*� )*1(23*� *'� 2(8,9*4'(� ,88(�

)*1(23(�;,3*�)(8�+*+84�+,2)*,+4E�3*�)*35*'/7(.�+43F.�7',�62(33*4'(�3*3548*+,���3��

4� -,33*-,� +<(� 2*;8(55(� *8� 1,842(� )(88,� 62(33*4'(� ,25(2*43,� 3*35(-*+,� +<(�

+422*364')(� ,88,� 3*3548(� 1('52*+48,2(� 3*'*352,� ()� 7',� 62(33*4'(� )*,3548*+,�

��)�� 4� -*'*-,.� +422*364')('5(� ,88,� )*,3548(� 1('52*+48,2(� 3*'*352,�� �,�

)*;;(2('9,� 52,� �3� (� �)� >� )(55,� 62(33*4'(� 6783,542*,� ��6�� 4� )*;;(2('9*,8(� (�

2,662(3('5,� 8�(;;87334� )*� 3,'/7(� *'� ,425,� )72,'5(� 8,� 3*3548(�� �,� 62(33*4'(�

-()*,���-��2,662(3('5,�8,�-()*,�)(*�1,842*�,552,1(234�+7*�1,2*,�8,�62(33*4'(�

)72,'5(�57554�*8�+*+84�+,2)*,+4���4*+<?�8,�3*3548(�>�6*@�:2(1(�)(88,�)*,3548(.�8,�

�-� >� 6*@� 352(55,-('5(� )*6(')('5(� ),88,� )*,3548(� ()� *8� 1,842(� >�

,662433*-,5*1,-('5(�2*+,1,:*8(�),88,�3(/7('5(�;42-78,���4//*�(5�,8�.��"""����

3

)( PdPsPdPm

−+= �

�,� 62(33*4'(� 3,'/7*/',� ,25(2*43,� 3*35(-*+,� ��,� 4� ���� ������ .��������>� *8�

624)4554� )(88,� /*55,5,� +,2)*,+,� ����� ������ $����(� )(88,� 2(3*35('9,�

6(2*;(2*+,� 545,8(� ������ 4���� .��������� )��������E� 6(25,'54� =7,87'=7(�

+4')*9*4'(�+<(�,85(2*����(B4�����>�*'�/2,)4�)*�-4)*;*+,2(�8,��������)*6(')(�

),88,� ;2(=7('9,� +,2)*,+,� �345546435,� ,)� 7'� +4'524884� ,754'4-4�� (� ),88,�

/*55,5,� +,2)*,+,� )(5(2-*',5,� ),88,� ;429,� *'45246,� )(8� -*4+,2)*4� (� ),8�

Page 10: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

5

1487-(�+*2+48,'5(�*'52,1,3+48,2(������>�8,�34--,�)(88(�2(3*35('9(�1,3+48,2*�

62(3('5*�*'�5755*�*�)*352(55*�1,3+48,2*�)(88�42/,'*3-4�� ('*G.��&&$���

�,� �,� >� 345546435,� ,� -(++,'*3-*� '(2143*� 2*;8(33*� +<(� 46(2,'4� -()*,'5(�

����'/��7� '(/,5*14� ,8� ;*'(� )*� 6(2-(55(2(� 3484� 8*(1*� 1,2*,9*4'*� 2*36(554� ,8�

1,842(�'42-,8(��8�3*35(-,�+<(�46(2,�=7(354�+4'524884�>�+435*57*54�),���

����� ���������

4'4� 35*-48,5*� ),88(� 1,2*,9*4'*� 6783,542*(� )(88,� �,.� 411(24� ),88(� 1,2*,9*4'*�

5('342*(�)(88(�6,2(5*�1,3,8*�� �:,24+(5542*� 34'4� 84+,8*99,5*�62(1,8('5(-('5(�

'(88(�6,2(5*� )(8� 3('4� +,245*)(4� (�)(88�,2+4� ,425*+4E� *'4852(.� '(88(� ,25(2*(� ,�

8*1(884� 3*35(-*+4.� 34'4� 62(3('5*� 2(+(5542*� 3*-*8*� ,*� :,24+(5542*� )(;*'*5*�

H2(+(5542*�,�:,33,�62(33*4'(I� *'�/2,)4�)*�(14+,2(�2*;8(33*�+4'3('37,8*�+4'� *�

2*;8(33*� :,24+(55*1*� *'� -4)4� ),� 645('9*,2'(� *8� +4'524884� 3788,� �,�� 4'4�

84+,8*99,5*� '(/8*� ,52**� (� '(88(� 6,2(5*� )(88(� ,25(2*(� 648-4',2*�� � :,24+(5542*�

,7-('5,'4� 4� )*-*'7*3+4'4� 8,� ;2(=7('9,� )*� 3+,2*+,� *'� 2,664254� ,88(�

*(�����+�2���������������3��������������������������������������

��������������8�������������9���/��������������������� """""���������

��::::���������!�(��(���������������������������;���3���������

.����������������3�����������������<��������(�����((�������

���������=���3��������������(����������(�����������������������������

���(���8��������������������������+����������>���+�������������>����

���������������>��;+���������'����������� �����������)��?��##,/!�

Page 11: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

6

1,2*,9*4'*� 62(3342*(E� *'� +,34� )*� *'+2(-('54� )(88,� �,� (33*� ,7-('5,'4� 8,�

;2(=7('9,�)*�3+,2*+,� *8�+<(�+,73,�1,34)*8,5,9*4'(��6(2� *'*:*9*4'(�)(8�+('524�

1,34-4542(� )(8� -*)4884� ,887'/,54�� (� :2,)*+,2)*,� �6(2� 35*-48,9*4'(� )(8�

+('524� +,2)*4*'*:*542(J'7+8(4� -4542(� )423,8(� )(8� �,/4�� (� +4'3(/7('5(�

)*-*'79*4'(�)(88,�62(33*4'(�3,'/7*/',�(�)(88,�/*55,5,�+,2)*,+,���(8�+,'(�8,�

34/8*,� )(*� :,24+(5542*� ,425*+*� >� 6435,� ,� 8*1(88*� 6*@� ,85*� )*� �,� )*� =7(88,� )(*�

2(+(5542*� +,245*)(*E� 6(25,'54� *� 62*-*� 3148/4'4� 7'� 27484� ,'5**6(25('3*14.�

-('52(� *� 3(+4')*� 3*� ,55*1,'4� 6(2� +4'52,35,2(� 8�*645('3*4'(� -()*,'5(�

5,+<*+,2)*,�(�1,34+4352*9*4'(���

����� ��������������������������

('3*:*8*� ,88(� 1,2*,9*4'*� )(88,� +4-643*9*4'(� +<*-*+,� (-,5*+,� =7,8*� *8� 6 .� 8,�

*(�����+�2��������������������� )!����������������������'���������

�������������������3������������������������ �����������)��?�

�##,/!�

Page 12: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

7

5('3*4'(�6,29*,8(�)(88�����������(�)(88,��������������+<(-4+(5542*�6(2*;(2*+*�

3*�5241,'4�'(*�/84-*�84+,8*99,5*�,�8*1(884�)(88�,2+4�,425*+4�(�)(88,�:*;42+,9*4'(�

)(88(� +,245*)*�� 148/4'4� 7'� 2*8(1,'5(� 27484� '(88,� 2(/48,9*4'(� )(88,�

2(36*2,9*4'(.�-,�(3(2+*5,'4�,'+<(�,9*4'(�2*;8(33,�3788(�2(/*4'*�1,34-452*+*��

�+<(-4+(5542*�+('52,8*�3*�84+,8*99,'4�,�8*1(884�:78:,2(�()�*'1(354'4�*8�27484�

62*'+*6,8(� '(88,� 2(/48,9*4'(� )(88,� 2(36*2,9*4'(�� 8� 27484� 62*'+*6,8(� )(*�

+<(-4+(5542*� 3*� 3148/(�'(*� ;('4-('*� *645('3*1*�� �,� )*-*'79*4'(�)(8� ;87334�

(-,5*+4�(�8,�2*)79*4'(�)(88,����.�-,�,'+<(�7'�,7-('54�)(88,������()�7',�

)*-*'79*4'(� )(8� 6 � )(5(2-*','4� 7'� ,7-('54� )*� ,55*1,9*4'(� )(*�

+<(-4+(5542*� +<(� (3*5,� *'� 7',� 2*36435,� *6(25('3*1,� (� 5,+<*+,2)*+,� +<(�

2*62*35*',� 1,842*� ;*3*484/*+*� )*� �,� 4� +4-7'=7(� 8*� *'',89,� ,� 8*1(88*� +<(�

6(2-(554'4�7',�+4'3(/7('5(�,55*1,9*4'(�)(*�:,24+(5542*���

����� ���������������

�4+,8*99,5*�*'�)*1(23(�94'(�)(8�3*35(-,�'(21434�������(8�'7+8(4�*'5(2-()*4C

8,5(2,8(� )(8� 52,554� 542,+4C84-:,2(� )(8� -*)4884� 36*',8(� ���� 42*/*','4� 8(�

;*:2(�42543*-6,5*+<(�6(2�+742(�(�3*35(-,�1,3+48,2(E�'(8�'7+8(4�*'5(2-()*4C

8,5(2,8(� )(8� 52,554� 3,+2,8(� )(8� �� 42*/*','4� 8(� ;*:2(� )*8,5,52*+*�

6,2,3*-6,5*+<(E�'(8�:78:4�(�'(8�64'5(�34'4�3*57,5*�*8�+('524�+,2)*4*'*:*542(.�

64354�'(88(� *--()*,5(�1*+*','9(�)(8�'7+8(4�-4542(�)423,8(�)(8��,/4�()� *8�

+('524�1,34-4542(���

�(� ;*:2(� ,;;(2('5*� 6241('*('5*� ),*� :,24+(5542*� ,425*+*� (� +,2)*,+*� (� ),*�

+<(-4+(5542*� )(*� /84-*� 624*(55,'4� 8�*-67834� 87'/4� *� 2,-*� )(8� '(214�

�84334;,2*'/(4� �'(21*� 3('4C+,245*)(*� )*� (2*'/�� (� )(8� '(214� �,/4� �'(21*�

+,2)*4C,425*+*� )*� �K4'C�7)L*/�� 6(2� 2,//*7'/(2(� *� +('52*� +,2)*4-4542*� (�

1,34-4542*.� 3*57,5*� '(8� 524'+4� ('+(;,8*+4� ��4//*� (5� ,8�.� �"""���

�7'9*4',8-('5(�*8�+('524�1,34-4542(�)(8�524'+4�('+(;,8*+4�>�+435*57*54�),�

7',� 94',� (++*5,542*,� �,2(,� 62(3342*,� 4� 1,34+4352*552*+(�� (� ),� 7',� 94',�

*'*:*542*,� �,2(,� )(62(3342*,� 4� 1,34)*8,5,52*+(��� #7,')4� ,7-('5,� *8� 54'4�

1,3,8(� +4352*5542(� 3*� <,� 7'� ,7-('54� )(88,� +4352*9*4'(� ,25(2*48,2(� (�

Page 13: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

8

+4'3(/7('5(� *'+2(-('54� )(88,� �,�� �4'5(-642,'(,-('5(� 3*� <,�

1,34+4352*9*4'(� (� ,7-('54� )(8� 1487-(� )*,3548*+4� (� )(88,� /*55,5,� +,2)*,+,��

��,7-('54� )(8� 54'4� 3*-6,5*+4� )(5(2-*',� ,'+<(� 7'� ,7-('54� )(88,�

;2(=7('9,�+,2)*,+,�(�7',�)*-*'79*4'(�)(8�54'4�)(8�'(214��,/4���*+(1(23,.�

7',�)*-*'79*4'(�)(88,� ;2(=7('9,�)*� 3+,2*+,�,88(� ;*:2(�1,34+4352*552*+*� +,73,�

1,34)*8,5,9*4'(.� +,)75,� )(88,� �,� (� 1,34)*8,5,9*4'(�� '� /('(2(� )*-*'7*3+(�

,'+<(� 8,� ;2(=7('9,� +,2)*,+,.� -,� +*M� >� *-675,:*8(� ,)� 7',� 35*-48,9*4'(�

)*2(55,� )(8� +('524� +,2)*4*'*:*542(�� �(� 1*(� (;;(2('5*� :78:,2*� '4'�

+4-62(')4'4� 1*(� (;;(2('5*� ,)� ,9*4'(� *'*:*542*,� 3788,� -73+48,572,� 8*3+*,�

*(�����+�������/��/�����������������������������������������1��������

��������������������(�����1���������������������������������������������

�������������������8������������1����������� ��������((��!�������

(��������������������1���������������������������������� � ������

���������������!����(������������&���(� ����������������������!�������

���������(���������(����%����������������(������/���������������

��������������(�� ����������������������!��@�����������������33����������

�������(�����1����������(���������������=���3��������������������������

�3������������������������������//�������������������������3���������3����

���������9���/���������������������������������������������������������

������������1����������������������������������((����������(����(����

98���3������������������������������������������=���3���������?�

������������<�����������������������3������������ ����������������?�

�##�!�

Page 14: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

9

1,3,8(E� 8,�+,)75,�)(88,�62(33*4'(�>�)4175,.� *';,55*.�,)�7',�)*-*'79*4'(�)(8�

54'4�1,34+4352*5542(�(�,)�7',�)*-*'79*4'(�)(88,�;2(=7('9,�+,2)*,+,���

����� �����������������������������������

��,55*1*50� )(8� 3*-6,5*+4� 35*-48,� 8,� 3(+2(9*4'(� )*� +,5(+48,-*'(� =7,8*�

(6*'(;2*',� (� '42(6*'(;2*',� ),� 6,25(� )(88,� -*)488,2(� )(88(� 3722(',8*� +<(�

)(5(2-*','4� ,7-('54� )(88,� ;2(=7('9,� +,2)*,+,� (� 1,34+4352*9*4'(� +4'�

+4'3(/7('5(�,7-('54�)(88,��,���

���� !�����������������"#����������������

�24)4554�),88�*64;*3*�*'�3(/7*54�,)�*645('3*4'(�)(5(2-*',�1,34+4352*9*4'(�(�

)*-*'7*5,� (3+2(9*4'(� 2(',8(� )*� ,+=7,� -()*,'5(� ,85(2,9*4'(� )(88,�

6(2-(,:*8*50�)(*�57:78*�+488(5542*��,8�;*'(�)*�2*62*35*',2(�8,�148(-*,���4//*�(5�

,8�.��"""����

����$ �����������%��&������%�������������'����

���,66,2,54�N7O5,/84-(278,2(�2(',8(�624)7+(�2('*',� *'�3(/7*54�,�35*-48*�)*�

42*/*'(�*'52,2(',8(�(�)*�',572,�'(2143,����8*1(884�2(',8(�/8*�35*-48*�*'�/2,)4�

)*� +,73,2(� 624)79*4'(� )*� 2('*',� 34'4� 7',� )*-*'79*4'(� )(88,� 6(2;73*4'(�

2(',8(� �)*-*'79*4'(� )(88,� 62(33*4'(� '(88�,25(2*,� 2(',8(�� (� 7',� )*-*'7*5,�

+4'+('52,9*4'(�)*�34)*4�,�8*1(884�*'52,57:78,2(E�/8*�35*-48*�)*�42*/*'(�'(2143,�

34'4� 8,� 35*-48,9*4'(� )(8� 3*-6,5*+4� (� 8�,7-('54� *'� +*2+484� )(88(�

+,5(+48,-*'(���,� 2('*',�3+*')(� 8�,'/*45('3*'4/('4� *'�,'/*45('3*',� � +<(�,�

37,�1485,�)0� 874/4�,88�� ,'/*45('3*',� � /2,9*(�,88�,55*1,9*4'(�46(2,5,�),�7'�

('9*-,� )*� +4'1(23*4'(� ������ �'/*45('3*'� �4'1(25*'/� �'9K-(�� ,� 8*1(884�

648-4',2(�� 78� +4'524884� )(88,� �,� *8� ���� <,� (;;(55*� 3*,� ,� :2(1(� 5(2-*'(�

�,552,1(234� 8,� 1,34+4352*9*4'(�� +<(�,� 87'/4� 5(2-*'(� �,552,1(234� 8�,7-('54�

)(8�1487-(�1,3+48,2(�E�*';,55*�8�,'/*45('3*',��>�7'�645('5(�1,34+4352*5542(�

,25(2*48,2(� (.� *'4852(.� 35*-48,� 8,� 3(+2(9*4'(� )*� ,8)435(24'(� ),� 6,25(� )(88,�

+42*+,8(�)(8�3722('(�*8�=7,8(�+,73,�2*5('9*4'(�2(',8(�)*�34)*4���433.��&&&����

Page 15: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

10

����( )�����������������������������������)����*���)��

���7'�42-4'(�624)4554�()�*--,/,99*',54�'(*�-*4+*5*�,52*,8*�()�>�2*8,3+*,54�

*'�+*2+484� *'�2*36435,�,)�7'�,7-('54�)(8�2*(-6*-('54�,52*,8(���433.��&&&���

�*)7+(�8,�62(33*4'(�(-,5*+,�,552,1(234�)*1(23*�-(++,'*3-*��

,� '*:*3+(� *8� 2*,3342:*-('54� 57:78,2(� )(8� 34)*4.� +,73,')4� -,2+,5,�

',52*72(3*E�

:� �2414+,� 7'� 8*(1(� ,7-('54�)(88,� 1(84+*50� )*� ;*852,9*4'(� /84-(278,2(�

�@���������� *������ )���� ����� 3('9,� *'+2(-('5,2(� *8� ;87334�

(-,5*+4�2(',8(�,552,1(234�1,34+4352*9*4'(�)(88�,25(2*48,�(;;(2('5(�(�

1,34)*8,5,9*4'(�)(88�,25(2*48,�,;;(2('5(E�

*(�����+��������������������������������������5��+������3�����������

������>�5;+��������������>�*2)+��������������������>�;*@+������<���

����3����(����������>�.2+���������������>��;.+���(�������������>��;.;+�

��(�����������������������������������8�������� �����������)��?�

�##,�!��

Page 16: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

11

+� '*:*3+(� *8� 2*,3342:*-('54� )*� 34)*4� ,� 8*1(884� )(8� )4554� +488(5542(�

-*)488,2(�+4'�+4'3(/7('5(�2*)79*4'(�)(88�*6(254'*+*50�-*)488,2(E�

)� �*)7+(�8,�3(+2(9*4'(�)*�2('*',E��

(� �/*3+(�)*2(55,-('5(� 3788(� +(8878(�-73+48,2*� 8*3+(�)(*� 1,3*�-()*,'5(�

*'*:*9*4'(�)(88,�1,34+4352*9*4'(�46(2,5,�),88�,'/*45('3*',�E��

;� ��8*1(884�3722(',8*+4�*'*:*3+(�8,�3(+2(9*4'(�)*�,8)435(24'(���

����+ ,����&������*��

�(� 62435,/8,')*'(� 624)455(� ),88,� -*)488,2(� 2(',8(� �3462,557554� 8,� ������

)(5(2-*','4�1,34)*8,5,9*4'(�84+,8(�,25(2*43,E�(33(�6245(//4'4�8,�;7'9*4'(�

2(',8(� ),� (++(33*� )*� 42-4'*� 1,34+4352*5542*� (.� 6(2+*M.� ),� ,7-('5*� )(88,�

62(33*4'(� )*� 6(2;73*4'(�� '4852(� *'*:*3+4'4� 8�,9*4'(� )(88�� �� � +,73,')4�

',52*72(3*���4//*�(5�,8�.��"""���

����- ����������������.���������*�

,''4� ,9*4'(� 1,34)*8,5,52*+(� ()� *645('3*1,�� �� 8*1(884� 2(',8(� +,73,'4�

1,34)*8,5,9*4'(.�',52*72(3*�(�8*:(2,9*4'(�)*�62435,/8,')*'(E�

*(�����+�1���������������������?��/�����������������(�����������

�����������������8���������9����������<����/��������

�������������������������������������8��<���(���������������������

�8�����3���������������������� �%&!��98�%&�������������/�������

��=��������������������3���� ����������������?��##��!��

Page 17: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

12

�����/ ����������*��

*'5(5*99,54� '(88,� 94',� /84-(278,2(� )(88,� +425*+,8(� )(88(� /<*,')48(�

3722(',8*+<(�2(/48,�*8�2*,3342:*-('54�)(8�34)*4�,�8*1(884�2(',8(���

��� ��&%,"�'��"!,"(�&&��+�(�"*�("*"�-%�,�** ��(�##"%!��

�(&�("%# �!�*�� !��

�(/8*� ,'*-,8*� )�,;;(9*4'(� 3*� +4'3*)(2,� 8,� -(54)*+,� )*2(55,� +4-(� 8,� 6*@�

,++72,5,E� >� 5755,1*,� 64+4� 62,5*+,� ()� ,557,:*8(� '(88,� 62,5*+,� +8*'*+,�

,-:78,542*,8(�(.� 52,� 8�,8524.� 3+4'3*/8*,5,�'(/8*� ,'*-,8*� 2(8,5*1,-('5(� 3,'*�,�

+,73,�)(*�645('9*,8*�2*3+<*�,)�(33,�+4'3(/7('5*��(�3*�(3(/7(�8,�-*372,9*4'(�

)(88,� �,� -()*,'5(� -(54)*+<(� *')*2(55(.� ,� 62(3+*')(2(� ),88,� -(54)*+,�

62(3+(85,.�>�'(+(33,2*4�433(21,2(�,8+7'(�,++425(99(E��

��,'*-,8(� )(1(� (33(2(� /(35*54� +4'� +,8-,� ,8� ;*'(� )*� 2*)722(� ,8� -*'*-4� 84�

������(-49*4',8(.�

��,-:*('5(� )(1(� (33(2(� *8� 6*@� 52,'=7*884� 6433*:*8(� (� 6433*:*8-('5(� *'�

62(3('9,�)(8�62462*(5,2*4E�

*� )(1(� 2*36(55,2(� 7'� 5(-64� )*� ,),55,-('54� )(8� 6,9*('5(� ,88�,-:*('5(�

62*-,�)(88,�624+()72,.�

��,25(2*,� 4//(554� )*� -*372,9*4'(� )(1(� (33(2(� ,662(99,:*8(� -()*,'5(�

6,86,9*4'(�)*/*5,8(��

• �25(2*,�5*:*,8(�+2,'*,8(.�3788,�6,25(�)*35,8(�)(88,�;,++*,�+2,'*4C-()*,8(�

)(88,�5*:*,E�

• �25(2*(� 6,8-,2*� 376(2;*+*,8*� ,� 8*1(884� )(88,� 2(/*4'(� -(5,+,26,8(�

148,2(E�

• �25(2*,�+4++*/(,�3788,�376(2;*+*(�1('52,8(�)(88,�:,3(�)(88,�+4),���

�(�-*372,9*4'*�*')*2(55(�)(88,��,�'4'�34'4�*'1,3*1(�(�-(/8*4�3*�,),55,'4�,88,�

62,5*+,� +8*'*+,�� *� 455('/4'4� ,668*+,')4� 7',� +7;;*,� �4� -,'*+4554��

4++87)(')4� +43F� 7'�,25(2*,� 6(2*;(2*+,� �,� 8*1(884� )*� 7'� ,254� 4� )(88,� +4),�.�

73,')4� 7'� 52,3)75542(� 7852,34'*+4� �-(54)4� �4668(2�.� 43+*884-(52*+4� 4�

Page 18: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

13

;45468(5*3-4/2,;*+4�)*35,8-('5(�,8�-,'*+4554.�,8�;*'(�)*�*')*1*)7,2(�*8�;87334�

3,'/7*/'4�4�*8�-41*-('54�)(88,�6,2(5(�,25(2*43,����,-6*(99,�)(8�-,'*+4554�

3,20�*8��"C�"P�)(88,�+*2+4';(2('9,�)(88�,254��*�-,'*+455*�/2,')*�),''4�1,842*�

62(3342*�;,83,-('5(�6*@�:,33*.�*�-,'*+455*�6*++48*�,7-('5,'4�8,��,����*55-,'.�

�""�����

����� "�������

�,�-(54)*+,�*')*2(55,��4668(2�>�)*�;,+*8(�734.�2(8,5*1,-('5(�64+4�+43543,�(�

75*8*99,:*8(�3*,�'(8�+,'(�+<(�'(8�/,554��#7(354�3527-('54�2*8(1,�8,�62(33*4'(�

(-(55(')4� 7'�4'),� 7852,34'*+,� (.� =7*')*.� +4-6,2,')4� 8,� ;2(=7('9,� )*�

=7(35�785*-,�,)�7'�3(/',8(�+<(�1*('(�2*;8(334�,88,�34'),���+*(2'4�(��,:,54.�

�""���� 8� -41*-('54� )(*� /84:78*� 2433*� 3455435,'5(� ,88,� 6,2(5(� ,25(2*43,�

)(5(2-*',� 7'4� H���I� )*� ;2(=7('9,� )(88�4'),� 7852,34'*+,� +<(� 1*('(�

,-68*;*+,54� (� 3*� 52,)7+(� *'� 7'� 374'4� 7)*:*8(� ),88�46(2,542(�� �(2� =7(35,�

-(54)*+,� 4++4224'4� 64+<*� 3527-('5*.� =7,8*�� 2*8(1,542(� )4668(2.�

3;*/-4-,'4-(524.� /(8� 6(2� 7852,34'484/*,.� +7;;*(� )*� ,)(/7,5(� )*-('3*4'*��

�,�+7;;*,�67M�(33(2(�,668*+,5,�'(88,�6429*4'(�62433*-,8(�)*�4/'*�(352(-*50E�

8,�34'),�)4668(2�)(1(�(33(2(�2*+46(25,�),�,::4'),'5(�,6643*54�/(8�(�67M�

(33(2(�,668*+,5,�,�8*1(884�)*�4/'*�,25(2*,�)*35,8(�,8�-,'*+4554���(2�-*/8*42,2(�

8,� +4')79*4'(� )(88(� 4')(.� 8,� 6,25(� )41(� 1*('(� ,668*+,5,� 8,� 34'),� )(1(�

(33(2(� (6*8,5,� (� 678*5,� +4'� ,8+448�� �,� +7;;*,� )(1(� (33(2(� *'37;;8,5,� �"C�"�

-- /� 4852(� *8� 374'4� 7)*:*8(.� =7*')*� /2,)7,8-('5(� 3/4';*,5,� ��C��

-- /B3(+4')4�� -('52(� 8�46(2,542(� 433(21,� *8� 1,842(� 62(3342*4� ,884�

3;*/-4-,'4-(524��8�67'54�*'�+7*�*8�;87334�(-,5*+4�)*1*('(�)*�'7414�7)*:*8(.�

2,662(3('5,� 8,� 62(33*4'(� 3*3548*+,�� 6(334� >� 6433*:*8(� ,662(99,2(� 7'�

785(2*42(�374'4�-,'4�,�-,'4�+<(� 8,�+7;;*,�3*�3/4';*,E�(334�2,662(3('5,�8,�

62(33*4'(� )*,3548*+,�� �755,1*,.� -('52(� 6(2+(6*2(� *8� 374'4� 2(8,5*14� ,88,�

62(33*4'(�3*3548*+,�>�3(-68*+(.�6(2� 8,�62(33*4'(�)*,3548*+,�67M�'4'�(33(284�

��+*(2'4� (� �,:,54.� �""���� �4'435,'5(� 4/'*� ,25(2*,� '(88(� (352(-*50� )*35,8*�

Page 19: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

14

6433,�(33(2(�75*8*99,5,.�=7(88(�-,//*42-('5(�75*8*99,5(�34'4��,25(2*,�5*:*,8(�

+2,'*,8(.�,25(2*,�-()*,',.�-(5,+,26,8(�(�+4++*/(,���

8� 643*9*4',-('54� )(8� 34//(554� >� +4')*9*4',54� ),8� 5(-6(2,-('54E� >� ),�

62(;(2*23*� *8� )(+7:*54� 8,5(2,8(.� 5755,1*,� 3(� *8� 34//(554� -,8� 5488(2,� *8�

643*9*4',-('54.� ,'+<(� *'� 35(2',8(� 4� (1('57,8-('5(� 3()754� 67M� (33(2(�

,++(55,:*8(����88*45�(��2,7(2.��""$����

����� 0�����!�����������

�,� 5(+'*+,�43+*884-(52*+,�75*8*99,�7',�+7;;*,�+<(�1*('(�,668*+,5,�,�+,2*+4�)*�

7'�(352(-*50� )*35,8-('5(� (� *'37;;8,5,� *'� -4)4� ,754-,5*+4� ;*'4� ,88,�

-,'+,5,�6(2+(9*4'(�)*�4/'*�374'4���4�3527-('54�64*�8('5,-('5(�2*8,3+*,�8,�

+7;;*,�-('52(� 2*8(1,� 8(� 6783,9*4'*� +2(,5(� ),8� ;87334� 3,'/7*/'4� ,25(2*434� *'�

5(2-*'*� )*�-41*-('5*� )(88,� 6,2(5(� ,25(2*43,�� #7(354� 3527-('54� ;42'*3+(� *�

1,842*� )*� �,� 3*3548*+,.� )*,3548*+,� (� -()*,� ()� >� ,++72,5,� '(/8*� ,'*-,8*� )*�

-()*,C/2433,� 5,/8*,�� #7(354� 3527-('54� >� 545,8-('5(� ,754-,5*+4� ()� >�

6(25,'54� )*� 1,8*)4� ,73*8*4� '(8� -4'*542,//*4� )(8� 6,9*('5(� 3455464354� ,)�

,'(35(3*,�� �(*� +,'*� )*� 6*++48,� 5,/8*,� (� '(*� /,55*� '4'� >� )45,54� )*� :74',�

,++72,5(99,� 64*+<>� 67M� ;,+*8-('5(� 3455435*-,2(� 8,� �,� ��24L'� ()� ('*G.�

*(�����+�%����������+��������������(����������������������������

���������������������������(��/���������������(�������������������

���������9�����=���3�����������������������<��������<������3����������

�����<���(�������� ����������������?��##�/!��

Page 20: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

15

�&&%���'4852(�>�3('3*:*8(�,*�-41*-('5*�)(88�,254�(�,88(�1*:2,9*4'*���+*(2'4�(�

�,:,54.��""�����

���'(+(33,2*4�(3(/7*2(�6*@�-*372,9*4'*�(�+,8+48,2'(�8,�-()*,���8+7'*��7542*�

37//(2*3+4'4�)*�(3(/7*2(�3(55(�-*372,9*4'*�+4'�7'� *'5(21,884�)*�7'�-*'754�

8�7',� ),88�,852,.� )*� 3+,25,2(� 64*� =7(88(� +4'� 1,842(� 3*3548*+4� 6*@� ,854� (� 6*@�

:,334�+,8+48,')4�64*�8,�-()*,�3788(�,852(�+*'=7(���)L,2)3.��&&�����

�,� 7'� 2(+('5(� 357)*4� � ,:(2-,'� (5� ,8�.� �""��.� (-(2/(� 7',� :74',�

+422(8,9*4'(� 52,� *� 1,842*� )*� �,� 2*8(1,5*� -()*,'5(� -(54)4� )*2(554�

�2,)*45(8(-(52*,�� (� *� 1,842*� 455('75*�-()*,'5(� 8�*-6*(/4�)*� )7(�-(54)*+<(�

*')*2(55(� ��4668(2� (��3+*884-(52*,��� �,*� 2*3785,5*� 2,//*7'5*� 3*� ,--(55(� +<(�

3*,� *8� -(54)4� 43+*884-(52*+4� +<(� �4668(2.� '4'435,'5(� *� 2*3785,5*� '4'�

34))*3;*'4� 6(2� 62(+*3*4'(� ()� ,++72,5(99,� *� +2*5(2*� ���� ������������ ���

0������ 1�����������.� 8(� -(54)*+<(� *')*2(55(� 3*,'4� +4'� :74',�

,662433*-,9*4'(� 3412,664'*:*8*� ,88,� -(54)*+,� )*2(55,.� 3462,557554�

-*372,')4� 8,� -()*,� )*� -*372,9*4'*� 3(2*,8*� �*'� =7(354� +,34� ���� �,� =7(354�

357)*4.� *'4852(.� 2*3785,� +<(� 8,� -*/8*42(� +422(8,9*4'(� 3*� 455('/,� ,552,1(234�

8�,668*+,9*4'(� )(88,� +7;;*,� '(88�,25(2*,� +4++*/(,� �43+*884-(52*+4�� (�

8�,668*+,9*4'(� )(88,� 34'),� '(88�,25(2*,� -(5,5,23,8(� ��4668(2��� �,88,�

+4-6,2,9*4'(�)*�52(�-(54)*+<(��)*2(55,�(� *')*2(55,�-()*,'5(�43+*884-(52*,�

(�7852,34'484/*,��4668(2��*-6*(/,5(�*'�+8*'*+,�37��%�+,'*�3,'*��5(6*('�(5�,8.�

�&&&�� (� *'� +7*� 3*� +4'3*)(2,1,� :74',� +4-6,2,9*4'(� )(88(� -(54)*+<(� 3(� *�

1,842*�62(3('5,1,'4�)*;;(2('9(�Q��"�-- /.�>�(-(234�+<(�8(�)7(�-(54)*+<(�

'4'� 34'4� (3,55,-('5(� 3412,664'*:*8*� ,*� 2*3785,5*� 455('75*� -()*,'5(�

1,875,9*4'(� )*2(55,E� 5755,1*,.� ��� (�����-()*,'5(� 43+*884-(52*,� (� 8,� ���

-()*,'5(� �4668(2� '4'� -4352,1,'4� )*;;(2('9(� 376(2*42*� ,� �"� -- /�� '�

=7(354�357)*4.�*'4852(.�8�(50�'4'�*';87('9,1,�8,��,.�+4'52,2*,-('5(�,�=7,'54�

3*� ,;;(2-,� *'� 62(+()('5*� 357)*� +4*'148/('5*� 7'� +,-6*4'(� 6*@� '7-(2434�

��4)(K�(��*+<(88.��&&���� '�=7(354�357)*4� *8�/2,)4�)*�,'3*(50�)(8�34//(554.�

1,875,54� 34//(55*1,-('5(.� '4'�,66,2(� ,1(2(� *';87('9,� 3788,� �,� �5(6*('�(�

�,646425.��&&&����

Page 21: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

16

��� �."+�(&�!#"%!��!�*�� !��

�(2� )*,/'435*+,2(� (� 52,55,2(� 8�*6(25('3*4'(� >� '(+(33,2*4� (3(/7*2(� 8,�

-*372,9*4'(� )(88,� 62(33*4'(� ,25(2*43,� '(88,� 62,5*+,� +8*'*+,� ��24L'� (5� ,8.�

�""$��� �,� 62(33*4'(� ,25(2*43,� 67M� (33(2(� -*372,5,� ,552,1(234� -(54)*+<(�

)*2(55(� ��,*'3�(5�,8.��&&�E��(723�(5�,8.��&&�E�R,))(88.��"""��4�,552,1(234�

-(54)*+<(�*')*2(55(�6*@�+4-7'(-('5(�,557,:*8*�'(88,�62,5*+,�+8*'*+,���4)(K�

(��*+<(88.��&&�E�S,+4:�(5�,8.��""�E��(723�(5�,8.��"""E�R(*3(2�(5�,8.��&$$����

8� -4'*542,//*4� )(8� 3*35(-,� +,2)*41,3+48,2(� >� (33('9*,8(� '(8� '(88�,-:*54�

)(88,�-()*+*',�)�72/('9,E�8,�-*372,9*4'(�)*2(55,�)(88,��,�>�6*@�,++72,5,�3*,�

'(88�,'*-,8(� 31(/8*4� +<(� ,'(35(5*99,54� ()� >� *')*+,5,� 3462,557554� '(8�

6,9*('5(�+2*5*+4�+<(�2*+<*()(�7'�-4'*542,//*4�+4'5*'74���(723�(5�,8.��&&�E�

R,))(8.� �"""��� �,� -(54)*+,� *)(,8(� 62(1()(� *8� 643*9*4',-('54� )*� 7'�

+,5(5(2(�,25(2*434�+<(�1*('(�+4''(334�,)�7'�52,3)75542(�)*�62(33*4'(�(�,)�

7'� -4'*542� +<(� 6(2-(55(� )*� 1*37,8*99,2(� 62(33*4'(� 3*3548*+,.� )*,3548*+,� (�

-()*,� *'� -4)4� +4'5*'74�� 8� -4'*542,//*4� )*2(554� (� +4'5*'74� )(88,� �,� >�

6,25*+48,2-('5(�75*8(�*'�,'*-,8*�+<(�)(14'4�(33(2(�345546435*�,)�,'(35(3*,�

()�,;;(55*�),�6,5484/*(�2,662(3('5,'5*�;,5542*�)*�2*3+<*4�*'�,-:*54�,'(35(5*+4�

4� *'� ,'*-,8*� +2*5*+*� +4'� /2,1*� +4-68*+,'9(� +,2)*41,3+48,2*�� 8� +,5(5(2(�

,25(2*434�1*('(�+4-7'(-('5(�643*9*4',54�*'�,25(2*,�-(5,5,23,8(.�-,�,'+<(�

*'� ,25(2*,� ;(-42,8(� 4� ,72*+48,2(� )464� (6*8,9*4'(.� 8,1,//*4� +<*272/*+4� (�

678*9*,� +4'� ,8+448�� �(8� +,'(� *� 1,842*� 2*6425,5*� (� +4'3*)(2,5*� '42-,8*� 34'4�

=7,'54�-,*� 1,2*� ,� 3(+4'),�)(/8*��7542*E� 3(+4')4�R,))(8�(� +488(/<*.� 34'4�

+4-62(3*.�6(2�8,�62(33*4'(�,25(2*43,�3*3548*+,�52,���"�(��&"�-- /�(�6(2�8,�

62(33*4'(�,25(2*43,�)*,3548*+,� 52,� ���(���"�-- /�� *� 6,28,�)*� *645('3*4'(�

6(2� 62(33*4'(� 3*3548*+,� T� ,� %"� -- /� (B4� 62(33*4'(� -()*,� T� �"� -- /�

�R,))(8.� �"""��� �,� -(54)*+,� )*2(55,� )*� 2*8*(14� )(88,� �,� )(1(� (33(2(�

)(3*/',5,� 3484� ,*� 6,9*('5*� +2*5*+*.� -('52(� >� ),� (1*5,2(� '(*� 6,9*('5*�

2(8,5*1,-('5(� 3,'*� ,� +,73,� )(*� 2*3+<*� +4''(33*� ,� 5,8(� -(54)*+,� +<(�

*'+87)4'4� (1('57,8(� +4-6,23,� )*� (-,54-*.� *';(9*4'*.� 524-:43*� (� '(+243*�

Page 22: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

17

)(*�5(3375*�+*2+435,'5*.�'4'+<?�)4842(�'(8�34//(554�'4'�,'(35(5*99,54���,*'3�

(5�,8.��&&�����

'�7'4�357)*4���4)(K�(5�,8.��&&���>�35,5,�+4-6,2,5,�7',�-(54)*+,�*')*2(55,�

43+*884-(52*+,�,88,�-*372,9*4'(�)*2(55,�)(88,��,��4'4�35,5*�1,875,5*����+,'*�

345546435*� ,)� ,'(35(3*,�/('(2,8(� (�%�'4'�,'(35(5*99,5*�� '� 5755*� /8*� ,'*-,8*�

(3,-*',5*� 34'4� 35,5(� *-6*(/,5(� ('52,-:(� 8(� -(54)*+<(.� )*1(23*�

643*9*4',-('5*�)(88�,'*-,8(�(�)*1(23*�67'5*�)*�,668*+,9*4'(�)(88,�+7;;*,�'(8�

2*8*(14� *')*2(554�� 8� +,5(5(2(�6(2� 8,�-(54)*+,�)*2(55,�>� 35,54�643*9*4',54� *'�

,25(2*,�-(5,5,23,8(�2*+422('5(���(2�4/'*�-(54)*+,�34'4�35,5(�(3(/7*5(�)*(+*�

-*372,9*4'*� ),88(� =7,8*� >� 35,5,� +,8+48,5,� 8,� -()*,�� �,884� 357)*4� +<(� <,�

+4-6,2,54� 8�,;;*'*50� 52,� -*372,9*4'(� )*2(55,� (� *')*2(55,� >� (-(23,� 7',�

-*/8*42(� +422(8,9*4'(� 52,� 8(� )7(� -()*,'5(� 643*9*4',-('54� )(88,� +7;;*,� ,�

8*1(884� )(88,� +4),�� #7(354� 2*3785,54� >� ,',84/4� ,� =7,'54� (-(234� ),� 7'4�

357)*4� 62(+()('5(� ��*'+('5� (5� ,8.� �&&���� '4852(� 3*� 2*5*('(� +<(� *8�

643*9*4',-('54� )(8� -,'*+4554� ,� 8*1(884� )(88,� +4),.� '(+(33*5,')4� )*� 7',�

-*'42(� +4'5('9*4'(.� 3*,� -(/8*4� 5488(2,54� (� +<(� =7*')*� 4;;2,� 7',� :74',�

2*624)7+*:*8*50� 3462,557554� *'� ,'*-,8*� '4'� 345546435*� ,)� ,'(35(3*,�� �(2�

=7,'54�2*/7,2),�8�,668*+,9*4'(�)(88,�+7;;*,�,�8*1(884�)(/8*�,25*.�,668*+,')4�8,�

+7;;*,�'(/8*�,25*�6435(2*42*�*�2*3785,5*�(2,'4�6*@�+4'+42)*�,�=7(88*�2*8(1,5*�+4'�

8,� -(54)*+,� )*2(55,� 2*36(554� ,� =7(88*� 455('75*� ,668*+,')48,� '(8� :*6()(�

,'5(2*42(E� +*M� 1(243*-*8-('5(� )*6(')(� ),88,� -,//*42(� 1*+*','9,� )(*� )7(�

)*352(55*�)*�1,875,9*4'(����,668*+,9*4'(�)(88,�+7;;*,�'(88,�6429*4'(�62433*-,8(�

)(/8*� ,25*� 6435(2*42*� ),1,� *� 2*3785,5*� 6*@� 3412,664'*:*8*� ,8� 2*8*(14� )*2(554.�

5755,1*,.�,�;24'5(�)*�7',�-,//*42�5488(2,'9,�)(88�,'*-,8(�+<(�*-68*+,�-*'42�

+4'5('9*4'(.�8�,668*+,9*4'(�'(88,�6,25(�)*35,8(�)(88�,254�>�;423(�),�62(;(2*23*.�

3462,557554� '(/8*� ,'*-,8*� +4'3+*�� !'� ,8524� 357)*4� ��4)(K� (5� ,8.� �&&��� <,�

+4-6,2,54� 8(� )7(� -(54)*+<(� 3462,� +*5,5(� *'� +,'*� '4'� ,'(35(5*99,5*�

64'(')48*� *'�)(+7:*54�8,5(2,8(�4�*'�35,9*4'(�(�+4'�)*1(234�643*9*4',-('54�

)(88,� +7;;*,�� *� ,337-(� +<(.� '(+(33,2*,-('5(.� *� 2*3785,5*� 455('75*� +4'�

-(54)*+,�)*2(55,�4� *')*2(55,�3*,'4�)*1(23*E�+*M�67M�)*6(')(2(�),88,�)*1(23,�

Page 23: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

18

,25(2*,� 3+(85,.� ),8� ;,554� +<(� 8,� -(54)*+,� )*2(55,� 2*8(1,� 8�4'),� 62(3342*,�

-('52(� 8�*')*2(55,� -*372,� /8*� (;;(55*� )(88,� 35(33,� *'� 5(2-*'*� )*� -41*-('5*�

)(88,� 6,2(5(� ,25(2*43,� (.� *'4852(.� ),8� ;,554� +<(� 8,� �,� >� 1,2*,:*8(� (� 8(�

-*372,9*4'*� 64334'4� '4'� ,11('*2(� 3*-785,'(,-('5(�� � 2*3785,5*� )*� =7(354�

357)*4� 345548*'(,'4� +4-(� 8,� 62(+*3*4'(� )(88,� -(54)*+,� *')*2(55,� 6433,�

(33(2(�'(55,-('5(�-,//*42(�3(�3*�(3(/74'4�-*372,9*4'*�3(2*,8*�),88(�=7,8*�3*�

+,8+48,�8,�-()*,��*�2,++4-,'),�)*�(3(/7*2(�7',�3(2*(�)*��J�"�-*372,9*4'*.�

)*� (8*-*',2(� ),88,� 3(2*(� 8,� 62*-,� (� 4/'*� 1,842(� +<(� 3*� ,884'5,',�),8� 1,842(�

+('5,8(�(�)*�+,8+48,2(�8,�-()*,���,�-(54)*+,�2,++4-,'),5,�2*+<*()(�+*2+,��J

�"�-*'75*�6(2�4/'*�-*372,9*4'(�3(2*,8(E�8�(3(+79*4'(�)*�-*372,9*4'*�3(2*,8*�(�

*8� 2*36(554� )(8� 5(-64� )*� ,),55,-('54� )(88�,'*-,8(� +4'3('54'4� 7',�

-,//*42(� 3412,6643*9*4'(� +4'� 8,� -*372,9*4'(� )*2(55,�� �,� =7(354� 357)*4�

(-(2/(� 7',� 6*@� 2(,8(� 35*-,� )(88,� �,� 3(� 8�,'*-,8(� 1*('(� 643*9*4',54� *'�

)(+7:*54� 6*7554354� +<(� *'� 35,9*4'(�� �(8� +,34� *'� +7*� 3*� 75*8*99*� 7'� -(54)4�

*')*2(554�6(2�8,��,�>�'(+(33,2*4�345548*'(,2(�,8+7'*�,36(55*���

• *,�'(88�,'*-,8(� *'�)(+7:*54�+<(� *'�35,9*4'(.� 8(�)*;;(2('9(�52,�1,842*�

455('75*� -()*,'5(� 5(+'*+,� )*2(55,� 4� *')*2(55,� 34'4� -*'*-*.� *'�

6,25*+48,2(�6(2�8,�62(33*4'(�,25(2*43,�)*,3548*+,�(�-()*,E�

• �,� 62(33*4'(� 3*3548*+,� >� *'� /('(2(� 3455435*-,5,� +4'� 8�*-6*(/4� )*�

5(+'*+,�*')*2(55,�3*,�*'�)(+7:*54�+<(�*'�35,9*4'(E�

• �,�-*372,9*4'(�+4'�643*9*4',-('54�)(88�,'*-,8(�*'�)(+7:*54�8,5(2,8(�

>�6*@�,55(')*:*8(�+<(�'(8�+,'(�*'�35,9*4'(.�,'+<(�3(.�*�,8+7'*�+,3*.�67M�

(33(2(�)*;;*+*8(�+4'5('(2(�8�,'*-,8(�(1*5,')4�84������+<(�'(�)(2*1,E�

• �(8�+,'(�*'�35,9*4'(�2*3785,5*�,55(')*:*8*�3*�455('/4'4�643*9*4',')4�*8�

-,'*+4554� '(88,� +4),� 4� 62433*-,8-('5(� '(88�,254� ,'5(2*42(� �6*@�

)*;;*+*8(�*8�643*9*4',-('54�*'�=7(35�785*-4�+,34�E�

• �(+(33,2*(�-*372,9*4'*�3(2*,8*�),�+7*�3*�2*+,1,�*8�1,842(�-()*4E�

• �,�-*372,9*4'(� *')*2(55,� 67M� 3455435*-,2(� 8,� 62(33*4'(� 3*3548*+,� *'�

-*372,�5,'54�-,//*42(�=7,'54�6*@�(8(1,5,�>�8,��,E��

Page 24: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

19

• �)� (8(1,5(� ;2(=7('9(� +,2)*,+<(.� *8� -(54)4� *')*2(554� 67M�

3455435*-,2(�8,��,E�

���7542(�+4'3*/8*,.�'(88�,'*-,8(�'4'�3(),54.� 8�,668*+,9*4'(�)(8�-,'*+4554�,�

8*1(884�)(88(�+4),�+4'�,'*-,8(�*'�35,9*4'(�(�+4'5('*-('54�-*'*-4���4)(K�(5�

,8�.�&&�����

�'+<(�*'�7'�,8524�357)*4���,*'3�(5�,8.��&&���2*3785,�7',�:74',�+422(8,9*4'(�

52,� 1,842*� 455('75*� -()*,'5(� -(54)*+,� )*2(55,� (� *')*2(55,� *'� ��� +,'*�

345546435*�,)�,'(35(3*,E�*'�2(,850�(-(2/(�7',�5(')('9,�,�3455435*-,2(�8,��,�

)*,3548*+,�(�-()*,�'(884�35,)*4�376(2;*+*,8(�)(88�,'(35(3*,�(�,�3412,35*-,2(�

8,��,�3*3548*+,�'(884�35,)*4�)*�,'(35(3*,�624;4'),E�5755,1*,�=7(35(�)*;;(2('9(�

6452(::(24� '4'� ,1(2(� ,8+7'� 3*/'*;*+,54� +8*'*+4�� *� +4'+87)(� 6(2+*M� +<(� 8,�

5(+'*+,� 43+*884-(52*+,� ;42'*3+(� 7'�,++72,5,� 35*-,� )(88,� 2(,8(� 62(33*4'(�

,25(2*43,�3*35(-*+,���

'�7'4� 357)*4� +<(�<,�+4*'14854��&"��+,'*� 3,'*�(�,;;(55*�),�1,2*(�6,5484/*(�

��4)(K�(��*+<(88.��&&���8,�62(33*4'(�,25(2*43,.�-*372,5,�,552,1(234�-(54)4�

43+*884-(52*+4.�<,�(1*)('9*,54�+4-(�8,�-,//*42(�1,2*,:*8(�52,�*�34//(55*�3*,�

8,��,�3*3548*+,���33,�>�*';87('9,:*8(�),�,8+7'*�;,5542*�52,�+7*.�*'�62*-4�874/4.�

8�(50� ,',84/,-('5(� ,� =7,'54� ,11*('(� '(88�74-4�� �852*� ;,5542*� *'� /2,)4� )*�

*';87('9,2(�8,��,�3*3548*+,�34'4�2*3785,5*�(33(2(.�6(2�/8*�,'*-,8*�3,'*.�8,�2,99,�

(�*8�3(334�(.�*'�-*'42�-*372,.�*8�5(-6(2,-('54.�8�(3(2+*9*4�;*3*+4�(�*8�2(/*-(�

)*(5(5*+4�� �(2�=7,'54� +4'+(2'(� 8,� �,�)*,3548*+,� (33,� >� *';87('9,5,�),� (50.�

2,99,.� 5(-6(2,-('54.� 3(334� (� )*(5,�� ��(50� >� 2*3785,54� (33(2(� *8� ;,5542(�

-,//*42-('5(� *'� /2,)4� )*� *';87('9,2(� ,'+<(� 8,� �,� -()*,.� 3(/7*54� ),8�

5(-6(2,-('54.�),8�3(334.�),88,�2,99,�(�),88�(3(2+*9*4�;*3*+4���2,� *�+,'*�3,'*.�

34'4�35,5*�2*8(1,5*�1,842*�)*1(23*�*'�2(8,9*4'(�,88,�2,99,E�*'�6,25*+48,2(�8(�2,99(�

),�+,++*,�-4352,1,'4�1,842*�'(55,-('5(�6*@�(8(1,5*�2*36(554�,)�,852(���'+<(�

*��2(K<47')�-4352,1,'4�6*@�(8(1,5*�1,842*�62(3342*�2*36(554�,)�,852(�2,99(�(�

+*M�(2,�1(24�3*,�'(*�34//(55*�),�+423,�+<(�*'�=7(88*�),�+4-6,/'*,E�),�+*M�3*�

67M�3766422(�+<(�'4'�3*,�8,�)*1(23,�,55*57)*'(�4�*8�/2,)4�)*�,88(',-('54�)(*�

34//(55*� 4� ,8-('4� '4'� 3484� =7(35*� ,)� *';87('9,2(� *� 1,842*� 62(3342*� )(88,�

Page 25: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

20

2,99,����(50�(�8,�2,99,.�),�=7(354�8,1424.�3(-:2,'4�(33(2(�*�-,//*42*�;,5542*�

*';87('9,'5*�5755*�*�6,2,-(52*�)(88,�62(33*4'(�,25(2*43,�'(/8*�,'*-,8*�3,'*���

'�7'4� 357)*4� ��(-*88,2)�(5�,8.� �&&���>� 35,5,�(;;(557,5,�7'�*'),/*'(�+<(�3*�

64'(1,�)7(�4:*(55*1*��7'4�(2,�=7(884�)*�1,875,2(�(1('57,8*�)*;;(2('9(�52,�8,�

�,� -*372,5,� *'� ,-:*('5(� ;,-*8*,2(� �+,3,�� (� *'� +8*'*+,.� 8�,8524� =7(884� )*�

(352,648,2(� *� 1,842*� -()*� )*� 62(33*4'(� ,25(2*43,� 3*3548*+,� �*3548K+� �25(2*,8�

�2(3372(������(�62(33*4'(�,25(2*43,�)*,3548*+,� ��*,3548*+��25(2*,8��2(3372(��

����� *'� 7',� 64648,9*4'(� +435*57*5,� ),� �"�� +,'*� +8*'*+,-('5(� 3,'*�� ��� (�

����'4'�-4352,1,'4�)*;;(2('9(�3*/'*;*+,5*1(�52,�*�1,842*�455('75*�,�+,3,�4�*'�

+8*'*+,E� *� 34//(55*� -4352,1,'4� 7'*+,-('5(� 7'� ,7-('54� 35,5*35*+,-('5(�

3*/'*;*+,5*14�'(88,�;2(=7('9,�+,2)*,+,�+<(�>�-,//*42-('5(�*';87('9,:*8(�),8�

5(-6(2,-('54� ��(-*88,2)� (5� ,8.� �&&�E� �4)(K� (��*+<(88.� �&&���� � 2*3785,5*�

455('75*� -4352,'4� 7',� :74',� +422(8,9*4'(� 52,� 7852,34'484/*,� )4668(2� (�

-(54)*+,� )*� 2*8*(14� )*2(55,� *'� ,++42)4� +4'� 62(+()('5*� 357)*� �R(*3(2� (5� ,8.�

�&$$��� 4'4� 35,5*� /*7)*+,5*� *6(25(3*� *� 34//(55*� +<(� 62(3('5,1,'4� 1,842*� D� ��

)(1*,9*4'*� 35,'),2)� ���� 2*36(554� ,*� 1,842*� -()*� (� =7*')*� =7(88*� +<(�

-4352,1,'4� 1,842*� )*� ��� (� ���� 2*36(55*1,-('5(� D� �"�� -- /� (� D� ����

-- /���"P�3788,�64648,9*4'(�545,8(�)*�,'*-,8*�+8*'*+,-('5(�3,'*����

'�7'4�357)*4�6*@�2(+('5(��U,88(5�(5�,8.��&&$�����+,'*�+8*'*+,-('5(�3,'*�34'4�

35,5*� 345546435*� ,�-*372,9*4'(� )(88,� �,�-()*,'5(� 43+*884-(52*,� ,552,1(234�

-*372,9*4'*�3(2*,8*�(;;(557,5(�*'�7'�62*-4�-4-('54�,�+,3,�(�64*� *'�+8*'*+,��

'� ('52,-:*� /8*� ,-:*('5*� 8(� -*372,9*4'*� 34'4� 35,5(� ;,55(� ,668*+,')4� *8�

-,'*+4554�3*,�,�8*1(884�-(5,+,26,8(�+<(�,�8*1(884�-(5,5,23,8(�*'�,334+*,9*4'(�

,88,� 1,875,9*4'(� 3(2*,8(� )(88,� ;2(=7('9,� +,2)*,+,�� ��4:*(55*14� (2,� =7(884� )*�

35,:*8*2(� 3(.� ,'+<(� *8� +,'(.� 6433,� (33(2(� ,;;(554.� ,',84/,-('5(� ,� =7,'54�

67M� ,11('*2(� '(88�74-4.� ,88,� +43*))(55,� H*6(25('3*4'(� ),� +,-*+(� :*,'+4I�

*')455,� ),� ;,5542*� (-49*4',8*� (14+,5*� ),88(� +*2+435,'9(�� '� =7(354� 357)*4� *�

+,'*�(3,-*',5*�34'4�35,5*�6435*�*'�)(+7:*54�8,5(2,8(�+4'�-*'*-,�+4'5('9*4'(�

()�75*8*99,')4�+7;;*(�+4'�,85(99,�6,2*�,8��"P�)(88,�+*2+4';(2('9,�)(88�,254�'(8�

67'54�)*�,668*+,9*4'(�)(88,�35(33,�+4-(�2,++4-,'),54�),�357)*�62(+()('5*�

Page 26: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

21

��,854'('� (� �2*G334'.� �&$"��� '� =7(35,� *'),/*'(.� 8,� �,� (� 8,� ;2(=7('9,�

+,2)*,+,� 455('75(� ),8� -(5,+,264� (� ),8� -(5,5,234� *'� ,-:*('5(� ;,-*8*,2(�

(2,'4�3*/'*;*+,5*1,-('5(�6*@�:,33(�2*36(554�,88,�62(33*4'(�(�,88,�;2(=7('9,�

+,2)*,+,� 1,875,5(�),8�-(5,5,234� *'� +8*'*+,���',84/4�,7-('54�)(88,��,.�-,�

'4'�)(88,� ;2(=7('9,�+,2)*,+,.�(2,�35,54�2*8(1,54�),�7'4�357)*4�62(+()('5(�

*'� +7*� 3*� (2,� *-6*(/,5,� ,',84/,� -(54)*+,� ��*'+('5� (5� ,8.� �&&��.� -('52(�

=7(35*� ),5*� )*3+42),'4� +4'� 84� 357)*4� 3462,� +*5,54� ��(-*88,2)� (5� ,8.� �&&����

#7(35,� )*3+42),'9,� 6452(::(� (33(2(� *'� 2(8,9*4'(� ,88,� )*1(23,� -(54)*+,�

*-6*(/,5,� 6(2� 8,� -*372,9*4'(� )(88,� �,� 4� ,88�42)*'(� )*� (3(+79*4'(� )(88(�

-*372,9*4'*��788,�:,3(�)*�7'4�357)*4�(;;(557,54�37�7'�+436*+74�'7-(24�)*�

+,'*� 3,'*� ��4)(K� (� �*+<(88.� �&&��� +<(� +4'3*)(2,� *6(25(3*� 34//(55*� +4'�

;2(=7('9,� +,2)*,+,B-*'754� T� ��"� 6783,9*4'*B-*'� (� +4'� ��� (� ����

2*36(55*1,-('5(�D���"�-- /�(�D�&"�-- /.�'(337'4�)(*�+,'*�(3,-*',5*�*'�

=7(354� 357)*4� (2,� *6(25(34� ,� +,3,.� -('52(� *'� +8*'*+,� �B��� ���P��

62(3('5,1,'4� *6(25('3*4'(� )72,'5(� 8(� 62*-(� -*372,9*4'*� (� �B��� ���P��

,'+<(� ,88(� 37++(33*1(�� *� +4'+87)(� +<(� *� 1,842*� -,//*42*� )*� �,� 455('75*� ,�

8*1(884� -(5,5,23,8(� *'� +8*'*+,� ),884� 357)*� 3462,� +*5,54� �U,88(5� (5� ,8�.� �&&$��

6433,'4� (33(2(� *'� 2(8,9*4'(� ,88�,),55,-('54� )(8� 34//(554� ,88�,-:*('5(�

+*2+435,'5(�6*7554354�+<(�,�2(,8*�)*;;(2('9(�'(88,��,�,�=7(354�8*1(884E�=7(35*�

2*3785,5*� +4';(2-,'4� 8,� '(+(33*50� )*� -*372,9*4'*� 3(2*,8*� '(8� 2*36(554� )*� 7'�

,)(/7,54� 5(-64� )*� ,),55,-('54� )(88�,'*-,8(� ,8� ;*'(� )*� (1*5,2(� ;,83(�

)*,/'43*�)*�*6(25('3*4'(���

�4+<*� 34'4�/8*� 357)*�,55*�,8�-4'*542,//*4�)(88,�62(33*4'(�,25(2*43,�'(*�+,'*�

3,'*�(�=7*')*�,88(�1,2*,:*8*�+<(�8,�*';87('9,'4��'�7'4�357)*4�37�$�+,'*�3,'*.�8,�

�,� >� 35,5,� -4'*542,5,� '(88(� ��� 42(� ��*3<*',� (5� ,8.� �&&&�� -()*,'5(�

*'3(2*-('54� )*� 7'� +,5(5(2(� *'� ,25(2*,� ;(-42,8(� �-(54)*+,� )*2(55,�� *'�

,'(35(3*,���,�=7(35,�,',8*3*�8,��,�62(3('5,1,�1,842*�6*@�(8(1,5*�'(8�/*42'4�)*�

,668*+,9*4'(�)(8�+,5(5(2(�(� *8�/*42'4�3(/7('5(E� 8,�62(33*4'(� 5(')(1,�64*�,�

35,:*8*99,23*� '(8� /*24� )*� �C$� /*42'*�� �755*� *� 1,842*� 62(3342*� (2,'4� 6*@� (8(1,5*�

)72,'5(� *8� /*42'4� *'� +4'+4-*5,'9,�+4'� 8�(3(2+*9*4� ;*3*+4.�-('52(�)72,'5(� *8�

Page 27: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

22

2*6434�'45572'4�62(3('5,1,'4� *�1,842*�6*@�:,33*���*M�>�,',84/4�,�=7,'54�3*�

433(21,�'(88�74-4�*'�+7*�8,�62(33*4'(�>�*';87('9,5,�3*,�),8�2*5-4�+*2+,)*,'4.�

-,� ,'+<(� ),88(� ,55*57)*'*� (� ),8� -41*-('54E� *';,55*.� '(88(� 6(234'(� +<(�

3148/4'4�8,1424�'45572'4�3*�2*8(1,'4�-,//*42*�1,842*�62(3342*�'(88,�'455(���

�,� 7'4� 357)*4� �R(*3(2� (5� ,8.� �&$$�� +<(� <,� +4-6,2,54�-(54)*+,� )*2(55,� (�

*')*2(55,.�=7(35�785*-,�2*8(1,5,�,52,1(234�7852,34'484/*,��4668(2.�>�(-(23,�

7',� :74',� +422(8,9*4'(� 52,� 8(� )7(�-(54)*+<(�� '4852(.� *� 2*3785,5*� 455('75*�

-()*,'5(� -(54)4� *')*2(554� (2,'4� 3*-*8*� (� '4'� *';87('9,5*� *'� -4)4�

3*/'*;*+,5*14�,'+<(�-4)*;*+,')4�*8�643*9*4',-('54�)(8�34//(554���

��*6(25('3*4'(�3*35(-*+,�>�6*7554354�+4-7'(�'(8�+,'(�-,.�+4'52,2*,-('5(�,�

=7,'54� ,11*('(� '(88�74-4.� *'� +7*� 8�*6(25('3*4'(� 62*-,2*,� 4� H(33('9*,8(I� >�

+4-7'(.� '(8� +,'(� >� 3462,557554� +4'3(/7('5(� ,� 6,5484/*(� �*6(25('3*4'(�

3(+4'),2*,�� =7,8*� '(;246,5*(.� *6(2,)2('4+425*+*3-4� ��25(/,� (5� ,8�.� �&&�E�

�4KC�<48845� (5� ,8�.� �""��.� )*,:(5(� -(88*54� �527:8(� (5� ,8�.� �&&%�.�

;(4+24-4+*54-,� ��*834'�(5�,8�.� �&&��.� *6(2,8)435(24'*3-4�(� *645*24*)*3-4��

*,� '(88�74-4� +<(� '(8� +,'(� 8,�-,'7,8*50� (� 8�,-:*('5(� +*2+435,'5(� 34'4� *'�

/2,)4�)*�+,73,2(�7'�,7-('54�)(88,��,�(-49*4',8(��+�)��H(;;(554�),�+,-*+(�

:*,'+4JL<*5(�+4,5�(;;(+5I��+<(.�*'�/('(2(.�3+4-6,2(�4�3*�,55('7,�'(88�,2+4�

)*� =7,8+<(� -*'754�� �(2� =7(354� -45*14� 3*� 2,++4-,'),� 7'� 6(2*4)4� )*�

,),55,-('54� )*� �J�"� -*'75*� ,8� ;*'(� )*� (1*5,2(� 7',� ;,83,� )*,/'43*� )*�

*6(25('3*4'(��'����+,'*�3,'*�>�35,54�*'),/,54�8�(;;(554�(-49*4',8(�3788,��,�(�

*8�5(-64�)*�,),55,-('54�,88,�-,'7,8*50�,552,1(234�-*372,9*4'(�3(2*,8(�)(88,�

�,�(;;(557,5,� ;*'4�,�����/*42'*� �<(88(':(2/�(5�,8.� �""$��� '�=7(354� 357)*4�

34'4�35,5(�*-6*(/,5(�)7(�-(54)*+<(�*')*2(55(��43+*884-(52*+,�(�)4668(2���(�

)7(� -(54)*+<(� <,''4� -4352,54� 7',� :74',� +422(8,9*4'(� '(/8*� ,'*-,8*�

'42-45(3*.�-('52(� *'� +,'*� 5(')('9*,8-('5(� *6(25(3*�4� *645(3*� 3*�433(21,1,�

-*'42� +4-6,2,9*4'(E� 3*� 345548*'(,� 6(2M� +4-(� *8� 2*8*(14� ,552,1(234� 8(� )7(�

-(54)*+<(� '4'� ;433(� 3*-785,'(4E� 6(25,'54� >� 6433*:*8(� +<(� 8(� )*;;(2('9(�

;433(24�2(,8*�(�*'�2(8,9*4'(�,8�-4-('54�)*�2*8*(14�)(88,�35(33,�6*7554354�+<(�

,88,� -(54)*+,� *-6*(/,5,�� �88,� 62*-,� -*372,9*4'(� %B��� 34//(55*�

Page 28: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

23

62(3('5,1,'4� ��� D� ��"� -- /.� 3484� 7'� 34//(554� ,88,� 3(+4'),B5(29,� (�

'(337'� +,'(� ,88(� 3(/7('5*� -*372,9*4'*� -4352,1,� *6(25('3*4'(E� =7(35*�

2*3785,5*� +4';(2-,'4� 8�(3*/('9,� )*� -*372,9*4'*� 3(2*,8*� (� )*� 7'� ,)(/7,54�

,),55,-('54� )(8� 6,9*('5(� ,88,� -,'7,8*50�� �'+<(� =7*� *� 34//(55*� )*� 3(334�

-,3+<*8(� -4352,1,'4� �,� 6*@� (8(1,5,� )(88,� ;(--*'(.� *'� ,++42)4� +4'�

62(+()('5*�357)*���4)K�(��*+<(88.��&&�����4'�3(�'(�+4'43+(�*8�-45*14.�-,�3*�

37664'(�+<(�)*6('),�),�7'�)*;;(2('5(�5(-6(2,-('54�(�),�7',�)*;;(2('5(�

3('3*:*8*50� ,884� ������� �(88�74-4� 8,� �,� 5(')(� ,)� ,7-('5,2(� +4'� 8�(50E�

8�*6(25('3*4'(�3*35(-*+,�3*�433(21,�62(1,8('5(-('5(�'(8�34//(554�,'9*,'4�*'�

+7*� 8,� ���������� ,25(2*43,� 5(')(� ,� )*-*'7*2(� ,� +,73,� )*� 7',� 624/2(33*1,�

)*-*'79*4'(�)(88�(8,35*+*50�(�)(88,�+,6,+*5,'9,�)(88(�,25(2*(���,�7'4�357)*4�

+<(�<,�+4';24'5,54�8,��,�-()*,'5(�43+*884-(52*,�*'�+,'*�3,'*�,'9*,'*�(�'4'�

��(723� (5� ,8.� �"""�.� '4'� >� (-(23,� 7',� 3*/'*;*+,5*1,� )*;;(2('9,� )*� �,� *'�

2(8,9*4'(�,88�(50��#7(354�2*3785,54�67M�(33(2(�,337'54�+4-(�8,�+4';(2-,�)(8�

;,554� +<(.� '(8� +,'(� 8�*6(25('3*4'(� H(33('9*,8(I� 4� 62*-,2*,.� 3*,� 672�

2*3+4'52,5,� ��*55-,'� (5� ,8.� �&%%E� �41((� (5� ,8.� �&%&�� 3*,� 2,2,� -('52(� 6*@�

;2(=7('5(-('5(� 8�*6(25('3*4'(� >� 3(+4'),2*,� ,)� ,852(� 6,5484/*(�� '� =7(354�

357)*4.� 6(2M.� *� +,-6*4'*� (3,-*',5*� (2,'4� '7-(2*+,-('5(� 6*7554354� :,33*�

���� ,'9*,'*� (� ��� +,'*� )*� +4'524884�.� *'4852(� 34'4� 35,5*� (3+873*� /8*� ,'*-,8*�

4:(3*���,�357)*�62(+()('5*�>�(-(23,�7',�+422(8,9*4'(�643*5*1,�52,�4:(3*50�(�

*6(25('3*4'(� 3*,� *'� �()*+*',� !-,',� +<(� *'� �()*+*',� �(5(2*',2*,.� ,)�

(9*484/*,� 624:,:*8-('5(�-785*;,5542*,8(�� !'� ,36(554� *'5(2(33,'5(� >� +<(� 8,�

����(�8,�����(2,'4�3*/'*;*+,5*1,-('5(�6*@�(8(1,5(�'(8�/27664�)*�+4'524884�

�/*41,'*�E� +*M� 6452(::(� (33(2(� /*735*;*+,54� ),88,� 62(3('9,.� '(8� /27664�

/(2*,52*+4.�)*�34//(55*�+4'�-*'42(�(8,35*+*50�(�54'4�1,3,8(�*'�/2,)4�)*�2*)722(�

8,� +,6,+*50� )*� -,'5('(2(� 8,� ����� �755,1*,� >� ,'+<(� 6433*:*8(� +<(� =7(35(�

)*;;(2('9(� 3*,'4� ,552*:7*:*8*� ,� )*;;(2('9(� )*� 5,/8*,� (� 3(334� )(*� 34//(55*�

,66,25('('5*�,*�)7(�/2766*���8*�(;;(55*�)(88,�5,/8*,�)(8�34//(554�3788,��,�'4'�

34'4� ,'+42,� :('� '45*E� 5755,1*,� 7',� 2(8,9*4'(� *'1(23,� 52,� 5,/8*,� (� �,� >�

(-(23,�),�7'4�357)*4�62(+()('5(���4)(K�(��*+<(88.��&&���(�'(8�/27664�)(*�

Page 29: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

24

+,'*� ,'9*,'*� (2,� 62(3('5(� 7',� -,//*42(� 6(2+('57,8(� )*� 34//(55*� )*� 5,/8*,�

-,//*42(�(.�=7*')*.�+4'�6433*:*8*�1,842*�;*3*484/*+,-('5(�6*@�:,33*�2*36(554�,*�

34//(55*� )*� 6*++48,� 5,/8*,�� �2,� *� +,'*� ,'9*,'*.� *'4852(.� (2,� 62(3('5(� 7',�

6(2+('57,8(� -,//*42(� )*� -,3+<*� 2*36(554� ,8� +4'524884E� *� 2*3785,5*� (-(23*�

)*3+42),'4� +4'� 7'4� 357)*4� 62(+()('5(� *'� +7*� *� -,3+<*� 62(3('5,1,'4� �,�

5(')('9*,8-('5(�6*@�(8(1,5,�)(88(�;(--*'(���4)(K�(��*+<(88.��&&����';*'(.�

8,� ���'4'�(2,� 3*/'*;*+,5*1,-('5(�)*1(23,� 52,� +,'*� ,'9*,'*�(�/*41,'*.�-,�>�

'(+(33,2*4� 345548*'(,2(� 8�(3*/74� '7-(24� )(*� 34//(55*� +4'3*)(2,5*E� >�

6433*:*8(� +<(� 7'� (1('57,8(� ,7-('54� '7-(2*+4� )(*� 34//(55*� 6433,� ),2(�

)*1(23*�2*3785,5*�� '�62(+()('9,�>�35,54�*';,55*�)*-4352,54���4)(K�(��*+<(88.�

�&&���+<(�8,����3*,�*8�6,2,-(524�62(3342*4�6*@�;,+*8-('5(�*';87('9,:*8(�),�

;,5542*� =7,8*� 2,99,.� 3(334.� (50� (� 5(-6(2,-('54� (� ),� =7(354� 357)*4�

(6*)(-*484/*+4�37�7'�+,-6*4'(�'7-(2434�)*�34//(55*�*�1,842*�)*���.�����(�

����(2,'4�6*@�(8(1,5*�'(/8*�,'*-,8*�6*@�,'9*,'*E�5755,1*,.�'4'�(33(')4�35,5(�

(3(/7*5(� ,6624;4')*5(� *'),/*'*� ,55(� ,� )*,/'435*+,2(� (1('57,8*� 6,5484/*(� ,�

)(+4234�+24'*+4�(�,3*'54-,5*+<(�,8-('4�'(88(�;,3*�*'*9*,8*.�>�6433*:*8(�+<(�*�

34//(55*� 6*@� ,'9*,'*� '(� ;433(24� ,;;(55*� (� +<(� 8,� 5(')('9,� ,88�*6(25('3*4'(�

;433(� 3(+4'),2*,� ,� =7(35(� (1('57,8*� 6,5484/*(�� �7-(243*� 357)*� <,''4�

*-6*(/,54� -(54)*+<(� *')*2(55(� 6(2� *8� 2*8*(14� )(88,� �,.� -,� *'� 7'4� *'�

6,25*+48,2(��5(6*('�(5�,8.��""���8�4:*(55*14�(2,�=7(884�)*�)(;*'*2(�8,�+,6,+*50�

)(88(�-(54)*+<(�*')*2(55(�)*�)*3+2*-*',2(�52,�34//(55*�'42-45(3*�(�34//(55*�

*6(25(3*� ,8� ;*'(� )*� 1,875,2(� 8,� 2(,8(� (3*/('9,� )*� 345546422(� =7(35*� 785*-*� ,�

5(2,6*,���2*3785,5*�455('75*�-4352,'4�7',�:74',�+422(8,9*4'(�52,�-(54)*+<(�

*')*2(55(� (� )*2(55,� +4'� :74',� 3('3*:*8*50� �(�� (� 36(+*;*+*50� �6�� )(88(�

-(54)*+<(�,',8*99,5(�'(8�2*+4'43+(2(�34//(55*�+4'����V���"�-- /���

��*6(25('3*4'(�1*('(�)(;*'*5,�+4-(�7'�,7-('54�)(88,�62(33*4'(�3,'/7*/',�

3*35(-*+,.�)*,3548*+,�4�3*3548*+,.�,8�)*�3462,�)(*�1,842*�+4'3*)(2,5*�'42-,8*�6(2�

8,�36(+*(�*'�(3,-(��8��4-*5,54�',9*4',8(�6(2�*8�2*8(1,-('54.�84�357)*4�()�*8�

52,55,-('54� )(88�*6(25('3*4'(� �A��� ������� ������ ��� %�����.�

2������������4����������&(��������.���������,;;(2-,�+<(� 84�35,54�)*�

Page 30: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

25

*6(25('3*4'(.�'(88�74-4.�67M�(33(2(�+4';(2-,54�=7,')4�*8�1,842(�-()*4�)*�

6*@�-*372,9*4'*�)(88,�62(33*4'(�)*,3548*+,.�)(5(2-*',54�,8-('4�*'�)7(�1*3*5(�

+4'3(+75*1(.�>�V�,�&"�-- /���

��42/,'*99,9*4'(� �4')*,8(� )(88,� ,'*50� )(;*'*3+(� 84� 35,54� )*� *6(25('3*4'(�

+4-(�8�(3*35('9,�)*�7',�62(33*4'(�3*3548*+,�D�,���"�-- /�()�7',�62(33*4'(�

)*,3548*+,� 376(2*42(� ,� &�� -- /� ��)L,2)3.� �&&���� (+4')4� 8(� )(;*'*9*4'*�

:,3,5(� 37� *'),/*'*� 35,5*35*+<(.� )(1(� (33(2(� +4'3*)(2,54� 3(/'4� )*�

*6(25('3*4'(�*8�2*3+4'524�)*�1,842*�376(2*42*�,�)7(�����)(1*,9*4'*�35,'),2)�,8�

)*�3462,�)(*�1,842*�'42-,8*.�3*,�6(2�8,�62(33*4'(�3*3548*+,�+<(�6(2�8,�62(33*4'(�

)*,3548*+,���852(�,88(�)*;;*+4850�+4''(33(�,88,�)(;*'*9*4'(�)(88�*6(25('3*4'(.�3*�

,//*7'/4'4� ;,5542*� (35(2'*.� 62*'+*6,8-('5(� (-49*4',8*� (� 8(/,5*� ,884� ������

+<(� ,++4-6,/',� 8,� 624+()72,� )*� -*372,9*4'(� (� +*M� >� ,'+42� 6*@� 1(24� *'�

�()*+*',��(5(2*',2*,���

�,�64648,9*4'(�+,'*',�>�=7,'54�-,*�(5(24/('(,�(�8,�2,99,.�*'3*(-(�,88�(50.�

2,662(3('5,� 8,�-,//*42(�1,2*,:*8(� *'�3('4�,88,�64648,9*4'(�+,'*',���8+7'(�

2,99(���4)(K�(��*+<(88.��&&��.�*'�6,25*+48,2(�8(�2,99(�),�+,++*,��3*/<5�<47')��

�*'� 6,25*+48,2(� *8� �(12*(24� +499(3(�.� -4352,1,'4� 1,842*� 62(3342*� ,8� 8*-*5(�

376(2*42(� +4'3*)(2,54� ;*3*484/*+4� '(88�74-4�� �8� +4'52,2*4.� *� �,:2,)42� (�

�48)('��(52*(1(2.�(2,'4�5(')('9*,8-('5(�*645(3*�+4-6,2,')4�*� 8424�1,842*�

62(3342*�,�=7(88*�)(88�74-4��'�7'4�357)*4�*8�+7*�4:*(55*14�(2,�1,875,2(�8,��,�

*'� )*1(23(� 2,99(� (�-(55(2(� *'� 2(8,9*4'(� *� ),5*� ,88,� 1*3+43*50� (-,5*+,� ()� ,8�

1,842(� (-,54+2*54� ��4)(K� (� �,-68*'/.� �&&&�� >� (-(23,� 7',� )*;;(2('9,�

3*/'*;*+,5*1,��6�T�"�""���52,�+,'*�),�+,++*,���,�6*@�(8(1,5,�.��(52*(1(2���,�6*@�

:,33,��(� +,'*�)*�)*1(23(� 2,99(� ��,� *'5(2-()*,��� '�=7(354� 357)*4� *� +,'*� +<(�

-4352,1,'4�6*@�(8(1,5*�8*1(88*�)*��,��3*/<5�<47')��62(3('5,1,'4�,'+<(�1,842*�

6*@�(8(1,5*�)*�(-,54+2*54�(�)*�1*3+43*50�(-,5*+,�+4-6,2,5*�,*�34//(55*�+4'��,�

6*@�:,33,���(52*(1(2����*M�6452(::(�(33(2(�*-675,:*8(�,88,�)*1(23,�,55*57)*'(�

)(88(� 2,99(� (3,-*',5(�� �8� ;*'(� )*� 35,:*8*2(� 7'� ���������� ���(�� )*� 2,99,.� >�

35,54�+4')4554�7'4�357)*4�37���%�+,'*�3,'*�)*�2,99,�2*3<�R48;<47')3���2*/<5�

(� �('5*'4.� �""���� �,� 3+(85,� )(88,� 2,99,� >� 35,5,� -45*1,5,� ,'+<(�

Page 31: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

26

),88�*-6425,'9,� +<(� 2*1(35(� 8,� �,� *'� 7',� 2,99,� 62()*36435,� ,� )*1(23(�

6,5484/*(�+,2)*,+<(��#7(35,�*'),/*'(�+4';(2-,�,'+42,�7',�1485,�8,�)*2(55,�

+422(8,9*4'(�(50�(��,.�+<(�3*�62(3('5,1,�6*@�(8(1,5,����.�����(������'(*�

34//(55*�6*@�-,572*���(2�=7,'54�2*/7,2),�*8�643*9*4',-('54�)(8�+,'(.�3484�8,�

����-4352,1,� 1,842*� 3*/'*;*+,5*1,-('5(�6*@�:,33*� '(/8*� ,'*-,8*� *'� 35,9*4'(�

2*36(554� ,� =7(88*� *'� )(+7:*54� 8,5(2,8(.� ,'+<(� 3(� 624:,:*8-('5(� =7(35,�

)*;;(2('9,�'4'�,1(1,�2*8(1,'9,�+8*'*+,���,�����(�8,����'4'�(2,'4�)*;;(2('5*�

*'�-4)4�3*/'*;*+,5*14���,����(2,�3*/'*;*+,5*1,-('5(�6*@�(8(1,5,�'(*�-,3+<*�

2*36(554�,88(�;(--*'(.�-('52(�����(�8,�����'4'�84�(2,'4���'+<(�*8�/2,)4�)*�

,'3*(50� )(8� 34//(554� *';87('9,1,� 5755*� (� 52(� *� 6,2,-(52*� 62(3342*��

�4'52,2*,-('5(� ,)� 7'4� 357)*4� 62(+()('5(� ��4)(K� (� �,-68*'/.� �&&&�� +<(�

,;;(2-,�+4-(� *� 3*/<5�<47')3�,::*,'4�1,842*�62(3342*� 5(')('9*,8-('5(�6*@�

,85*�2*36(554�,)�,852(�2,99(.�),�=7(354�357)*4�(-(2/(�+<(�8�2*3<�R48;<47').�

3*,�672�,66,25('('5(�,*�3*/<5�<47').�62(3('5,�62(33*4'(�,25(2*43,�6*@�:,33,�

)*�,852*�3*/<5�<47')�(�)*�,852(�2,99(�)*�/2433,�5,/8*,���

��(50�3(-:2,�+,73,2(�7'�,7-('54�8*(1(���C��-- /B,''4��)(88,��,���4)(K�(�

�*+<(88.� �&&�E� �2*/<5� (� �('5*'4.� �""��� ,'+<(� 3(� ,8+7'*� 357)*� 34'4� *'�

)*3,++42)4���(-*88,2)�(5�,8.��&&�E��(723�(5�,8.��"""����,��,.�3(+4')4�,8+7'*.�

>� 8*(1(-('5(� 6*@� (8(1,5,� '(*� -,3+<*� 2*36(554� ,88(� ;(---*'(� ��4)(K� (�

�*+<(88.� �&&���� '4852(.� 8(� )*1(23(� 2,99(� 62(3('5,'4� 1,842*� 62(3342*�

(1*)('5(-('5(� )*1(23*E� *� 3*/<5<47')� �(3�� �2(K<47')3� (� �((2<47')��

�(12*(24�+499(3(�,�6(84�271*)4��62(3('5,'4�1,842*�-,//*42*�)*�+*2+,��"C�"�

-- /� 2*36(554� ,)� ,852(� 2,99(� ��4)(K� (� �*+<(88.� �&&�E� �2*/<5� (� �('5*'4.�

�""�����(2�=7,'54�2*/7,2),�8�*';87('9,�)(8�6(34�+42642(4�3788,��,.�7'�8*(1(�

�T� �� -- /�� ,7-('54� >� 35,54� 433(21,54� '(*� +,'*� 4:(3*� -*372,')4� 8,�

62(33*4'(� -()*,'5(� 43+*884-(52*,� ��4)(K� (� �*+<(88.� �&&��.� -('52(�

-()*,'5(��4668(2�'4���(-*88,2)�(5�,8.��&&�����

8� 5(2-*'(� *6(25('3*4'(�62*-,2*,�4�(33('9*,8(.� *')*+,�7'4�35,54� *6(25('3*14�

*'�,33('9,�)*�+,73(�62()*364'('5*E�+*M�>�)*�;2(=7('5(�2*3+4'524�*'�-()*+*',�

7-,',��&�P�)(/8*�*6(25(3*��()�>�35,5,�2*6425,5,�,'+<(�'(8�+,'(���41((�(5�,8.�

Page 32: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

27

�&%&��� �755,1*,.� 8,� )*,/'43*� )*� *6(25('3*4'(� 62*-,2*,� 4� (33('9*,8(� >�

+4-68*+,5,� ),8� ;,554� +<(.� 3*,� '(88�74-4� +<(� '(/8*� ,'*-,8*� >� 6433*:*8(� +<(�

(3*35,'4� 6,5484/*(� 2(',8*� 37:+8*'*+<(� ,88,� :,3(� )(88,� 35(33,� ��24L'� (5� ,8.�

�""$��� �,� )*,/'43*� )*� *6(25('3*4'(� *)*46,5*+,� 3*� 2,//*7'/(� (3+87)(')4� 8,�

62(3('9,� )*� -,8,55*(� 3455435,'5*� (.� =7*')*.� *'� 62(3('9,� )*� (3,-(�

(-4+24-4+*54-(52*+4.� :*4+<*-*+4� (� 72*',2*4� '(88,� '42-,� '(8� 6,9*('5(�

*6(25(34�� ;4257',5,-('5(.� 7'� *'+2(-('54� )(88,� �,� >� *'� /2,)4� )*� +,73,2(�

648*72*,� �+�)�� H',52*72(3*� 62(3342*,I�.� 6(25,'54� *8� 2*8*(14� )*� 72*'(� +4'� :,334�

6(34� 36(+*;*+4� �T� ��"�"�� *'� 7'� 6,9*('5(� +4'� (8(1,5,� �,� '4'� 6(2-(55(� )*�

35,:*8*2(�3(�3*,�4�-('4�62(3('5(�7',�)*3;7'9*4'(�2(',8(���8�+4'52,2*4.�72*'(�

+4'+('52,5(� �D� ��"�"�� 2(')4'4� -('4� 624:,:*8(� 8,� 62(3('9,� )*� 7',�

6,5484/*,�2(',8(���24L'�(5�,8.��""$���

�(8�+,'(.�8�*'+*)('9,�)(88�*6(25('3*4'(�62*-,2*,�>�:,33,��T��P�.�-('52(�6*@�

+4-7'(-('5(�>�3(+4'),2*,�,)�,852(�6,5484/*(���4)(K�(��*+<(88.��&&����

�(88�74-4� 8�*6(25('3*4'(� 3*� ,334+*,� ,� '7-(243*� 3(/'*� +8*'*+*� =7,8*� -,8� )*�

5(35,.�)*;;*+4850�)*�-41*-('54.�)(:48(99,.�+,2('9,�)*�('(2/*(.� *-6433*:*8*50�

,88�(3(2+*9*4� ;*3*+4.� H+4'3,6(148(99,I� +,2)*,+,.� 1(25*/*'*.� '(2143*3-4.�

)*3572:*�)(8�34''4�()�,8/*,�542,+*+,���489*'�(5�,8�.��""�����(*�'4352*�,'*-,8*�

8(�-,'*;(35,9*4'*�+8*'*+<(�8(/,5(�,88�*6(25('3*4'(�34'4�3462,557554�2*;(2*:*8*�,�

),''*� )�42/,'4� ��4//*� (5� ,8�.� �"""��� 4'4� 8�*3+<(-*,.� ),� )*-*'7*5,�

6(2;73*4'(� 5*3375,8(� (� 8(� (-422,/*(� +4'3(/7('5*� ,88(� 8(3*4'*� *')455(�

),88�*6(25('3*4'(� ,� )(5(2-*',2(� ),''4� ,/8*� 42/,'*�� �8*� 42/,'*� +<(�

6,25*+48,2-('5(� 2*3('54'4� )(88�*6(25('3*4'(� 3*35(-*+,� 34'4� 8�� 4++<*4.� *8�

3*35(-,�'(21434�+('52,8(�����.�*8�2('(�()�*8�3*35(-,�+,2)*41,3+48,2(���489*'�

(5�,8�.��""�����

�� +,2*+4� )(8� 2('(� 8�,7-('54� )(88,� �,� +,73,� 7',� )*-*'79*4'(� )(88,�

;7'9*4',8*50� 2(',8(.� 6245(*'72*,� ;*'4� ,88�*'37;;*+*('9,� 2(',8(�� '� �()*+*',�

!-,',� 8,� -*+24,8:7-*'72*,� 2,662(3('5,� 7'� ���7��� 62(+4+(� )*� ),''4�

2(',8(� ()� 7'� ,73*8*4� '(8� -4'*542,//*4� )(8� 6,9*('5(� ,;;(554� ),�

Page 33: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

28

*6(25('3*4'(B'(;246,5*,E� ,'+<(� '(8� +,'(.� 8�('5*50� )(88,� 6245(*'72*,� 2*3785,�

(33(2(�)*2(55,-('5(�6246429*4',8(�,8�/2,)4�)*�)*-*'79*4'(�)(88,�;*852,9*4'(�

/84-(278,2(� 2(',8(� ��84-(278,2� �*852,5*4'� �,5(� J� ����� ��*'+4.� �""���� �(8�

+,34�)*�62((3*35('5(�*6(2,945(-*,.�8,�6433*:*8*50�)*�,'),2(�*'+4'524�,�),''4�

42/,'*+4� ���(�'��(��� ����(��� ����� ,7-('5,� 3('3*:*8-('5(� 3(� 8,� �,�

3*3548*+,� >� D� ��"�-- /� '(8� +,'(� (� '(8� /,554� ��24L'� (5� ,8�.� �"""E� �*'+4.�

�""���� ��*6(25('3*4'(� 67M� (33(2(� 62(3('5(� ,)� 4/'*� 35,)*4� )(88,� 6,5484/*,�

2(',8(� +24'*+,� (� *8� 8*1(884� )*� +2(,5*'*',� 3*(2*+,� '4'� >� )*2(55,-('5(�

6246429*4',8(� ,88�('5*50� )(88�*6(25('3*4'(� �U4:,K,3<*� (5� ,8�.� �&&"��� 57)*�

(;;(557,5*�,8�;*'(�)*�31(8,2(�8,�+422(8,9*4'(�'(;246,5*,B*6(25('3*4'(�'(8�+,'(�

<,''4� )*-4352,54� +<(� *8� �"C&�P� ��,25/(3� (5� ,8�.� �&&��� )(*� +,'*� ,;;(55*� ),�

6,5484/*,� 2(',8(� 34'4� *6(25(3*���(;246,5*,� +24'*+,� ()� *6(25('3*4'(� 36(334�

+4(3*354'4�(� 8,�62(3('9,�)*� *6(25('3*4'(�,88�(342)*4�)(88,�6,5484/*,� 2(',8(�

2,662(3('5,� 7'� ;,5542(� )*� 2*3+<*4� )*� +4-6,23,� )*� *'37;;*+*('9,� 2(',8(� (�

-425(� �S,+4:� (5� ,8�.� �""���� �,*� 2*3785,5*� 455('75*� ),� =7(354� 357)*4.� *';,55*.�

(-(2/(�7',�3*/'*;*+,5*1,�6*@�62(+4+(�+4-6,23,�)*� 3*')24-(�72(-*+,�(�7'�

6*@�(8(1,54�2*3+<*4�)*�-425,8*50�'(*�34//(55*�,;;(55*�),�'(;246,5*,�*'�+7*�8,��,.�

-*372,5,�-()*,'5(�43+*884-(52*,.�62(3('5,1,�1,842*�+4-62(3*�52,�����(��"��

-- /�� �(25,'54.� ,',84/,-('5(� ,� =7,'54� ,11*('(� '(88�74-4.� *8� -,'+,54�

+4'524884� )(88�*6(25('3*4'(� 3*� 52,)7+(� *'� 7',� 624/2(33*1,� (� *22(1(23*:*8(�

*'37;;*+*('9,� 2(',8(� 64*+<?� *8� 2*3+<*4� )*� 3*')24-(� 72(-*+,� ,7-('5,� )*� �.��

1485(� 6(2� 4/'*� ,7-('54� )*� 62(33*4'(� )*� �"�-- /� �S,+4:� (5� ,8�.� �""���� 8�

-(++,'*3-4�(9*46,54/('(5*+4�,88,�:,3(�)(88,�)*3;7'9*4',8*50�2(',8(�*')455,�

),88�*6(25('3*4'(�>�8,�3+8(243*�)(8�/84-(2784�+<(�+4-6425,�7',�624/2(33*1,�

6(2)*5,� )*� '(;24'*� ;7'9*4','5*� ��7G(3.� �&&���� �(� ,85(2,9*4'*� *35484/*+<(�

2(',8*� +<(� 3*� ,334+*,'4� ,)� *6(25('3*4'(� +4-62(')4'4�� /84-(27843+8(243*.�

,524;*,� /84-(278,2(.� /84-(27846,5*,� 6248*;(2,5*1,� (� '(+243*� ;*:2*'4*)(� +4'�

624/2(33*1,� 6(2)*5,� )*� 6,2('+<*-,� � ('*G.� �&&$��� ��*6(2524;*,� 1('52*+48,2(�

3*'*352,� 2,662(3('5,� 7',� +4'3(/7('9,� )(88�*6(25('3*4'(� +24'*+,� (.� *8�

62452,23*�)(88�*6(25('3*4'(�67M�6425,2(�,)�*'37;;*+*('9,�-*52,8*+,�(.�=7*')*.�

Page 34: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

29

+,2)*,+,���*55-,'�(5�,8�.��&%%��� '�+,34�)*�/2,1(�(�62452,55,� *6(25('3*4'(�3*�

64334'4� 433(21,2(� ,'+<(� 3(/'*� '(72484/*+*� +4'3(/7('5*� ,� )*8,5,9*4'(�

1,3+48,2(�()�(-422,/*(�=7,8*��)(62(33*4'(.�+4'1783*4'*.������'(72484/*+*.�

)*342*('5,-('54.������(?�;*'4�,8�+4-,���L*'�(5�,8�.��&$%E��,55(234'�(5�,8�.�

�&%����

� ������� ����������� ������

�*55-,'������&&��� �%"B�""� � �

�4)(K������&&��� ���B$�� � �3+*884-(52*+4�

�7G(�S����&&��� �%"B�""� � �

�4785(2������&%�� ����W��$B&��W��"� � �3+*884-(52*+4�

�433������&&��� ��"B&"� � �

�)L,()3�����&&"� ��%B%&� � �

R(*3(2������&$$�� ����W��$� � �*2(554�

R(*3(2������&$$�� ����W���� � �3+*884-(52*+4�

�4L/*88������&%��� ��%�W���B%$�W�%� D��%"B&�� �*2(554�

U*558(34'���� �%"� D��%"� �*2(554�

�)L,2)3��S���&&��� &�B���� � �

5(6*('���&&&�� ����W��"B%��W�&� � �*2(554�

5(6*('���&&&�� ����W��$� � �4668(2�

5(6*('���&&&�� ��"�W��"B$��W��%� � �3+*884-(52*+4�

4�/������+�;���������������������������(����������>������������.�((������?��,,,��

�() !%� �!%$ *"��&"+"�'��

���'"%�

�-422,/*(�2(5*',�

4;;73*4'*�2(5*',�

;(-,�

�425743*50�1,3*�

�"#&�$ �!�(-%#%�

�85(2,9*4'*�+4-6425,-('54B,66(5*54�

�1*)('9,�)*�8(3*4'(�*'52,+2,'*+,�

�(62(33*4'(B+2*3*�+4'1783*1(�

�!��X+,6,+*50�+4'+('52,9*4'(�72*'(�

�245(*'72*,�6,5484/*+,�

�*&(%� �6*35,33*�

4�/������+�������������(�������������������������

����������������� �����������2������@�����?���,,�!�

Page 35: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

30

�(88�74-4.� 8�*6(25('3*4'(� ;2(=7('5(-('5(� +,73,� ,85(2,9*4'*� 2(5*'*+<(.�

2*6425,5(�,'+<(�'(8�+,'(���L*'�(5�,8�.��&$%E��*55-,'�(5�,8�.��&%%E� S,+4:�(5�

,8�.� �""���� ��*6(25('3*4'(� (3*5,� *'� 1,34+4352*9*4'(� 2(,55*1,� )(88(� ,25(2*48(�

2(5*'*+<(� +4'� +4'3(/7('5(� *3+<(-*,� +<(� (3*5,� *'� '(+243*� (�)*8,5,9*4'(� )(8�

5(33754� -73+48,2(� 1,3+48,2(� ��,783('� (5� ,8�.� �&%&��� �(� -,'*;(35,9*4'*�

+8*'*+<(�34'4�(1*)('9,�)*� 5425743*50�)(*�1,3*� 2(5*'*+*.� ;*'4�,88,�+4-6,23,�)*�

/8,7+4-,.�(-422,/*(�*'52,4+78,2*.�)*35,++4�2(5*'*+4��

�2454+4884� )*,/'435*+4�

6(2�1,875,2(�62(3('9,�)*�

6,5484/*(� ,334+*,5(� ,)�

��

.����(���������

& � �!�

1���������� @4!�

*������������

*��������������

%0�

�*372,2(����

�,9*('5*�+4'�3(/'*�+8*'*+*�+4-6,5*:*8*�+4'�*6(25('3*4'(�

���(8(1,5,� ���'42-,8(�

�(2,6*,�

,'5**6(25('3*1,��4';(2-,2(� +4'� 3(+4'),�

-*372,9*4'(�

�,�'42-,8(��,�(8(1,5,�

�4'52488*�6(2*4)*+*�3(�;,55,�

)*,/'43*�)*�6,5484/*,�,�

2*3+<*4�)*�31*87664� ��

�(2,6*,� 36(+*;*+,� (B4� )*�

37664254� 6(2� 8,� 6,5484/*,�

)*,/'435*+,5,�

*(�����+���((�����������(���������������������������������������� & +�

������������>�&4+����������� &B��������!>�%0���/��������>�.�������������������

�����������2������@�����?��,,�!��

Page 36: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

31

��� �" /�&��$�**"&%�

8�6,'+2(,3�(')4+2*'4�>�+435*57*54�),88(�*348(�)*��,'/(2<,'3�'(88(�=7,8*.�3788,�

:,3(�)(88(�)*1(23(�+,2,55(2*35*+<(�-42;484/*+<(�(�5*'542*,8*.�3*�)*35*'/74'4���

64648,9*4'*�+(8878,2*���

• �(8878(�,8;,��3(+(2'4'4�/87+,/4'(�

• �(8878(�:(5,��3(+(2'4'4�*'378*',�

• �(8878(�)(85,��3(+(2'4'4�34-,5435,5*',�

• �(8878(����3(+(2'4'4�*8�648*6(65*)(�6,'+2(,5*+4�

(+4')4�8��2/,'*99,9*4'(��4')*,8(�)(88,�,'*50���&%"��*8�)*,:(5(�-(88*54�>�

H7'4� 35,54� )*� *6(2/8*+(-*,� +24'*+,� +,73,5,� ),� ;,5542*� /('(5*+*� ()� (34/('*�

+<(�,/*3+4'4�36(334�+4'/*7'5,-('5(I���

'��()*+*',� !-,',� *8� ��� 1*('(� +8,33*;*+,54� *'� :,3(� ,88�(9*46,54/('(3*� *'�

5*64� �(�5*64� E� *8� 5*64� �>�+,2,55(2*99,54�),�)*35279*4'(� *--7'484/*+,�)(88(�

+(8878(�:(5,�6,'+2(,5*+<(�(�+4'3(/7('5(�*'378*4'46('*,���*3(':,25<.��&%�E�

�,8-(2� (� �+�7884+<.� �&&��� ()� >� *8� +�)�� H)*,:(5(� /*41,'*8(I�� 8� 5*64� � >�

+,2,55(2*99,54� ),� *'378*'4C2(3*35('9,� 6(2*;(2*+,� (� ),� )*3;7'9*4',8*50� )(88(�

+(8878(�:(5,���(,1('.��&%%E��(,5<K.��&&"��()�>�*8�+�)��H)*,:(5(�3('*8(I����

8�)*,:(5(�-(88*54� ����.�'(8�+,'(�(�'(8�/,554.�>�7'�)*3572:4�)(88,�6429*4'(�

(')4+2*',�)(8�6,'+2(,3�)41754�,)�7',�)(;*+*('9,.�,334875,�4�2(8,5*1,.�)(88,�

3*'5(3*�)*�*'378*',�),�6,25(�)(88(�+(8878(�:(5,���

'�:,3(�,88�(9*46,54/('(3*�3*�)*35*'/74'4�)7(�;42-(�)*����� 4('*/�.��&&�E�

�(8)-,'�(��(834'.��""�����

• �*,:(5(��(88*54� )*� 5*64� � 4� *'378*'4C)*6(')('5(� �1�����'%��������

%�/���� 0������� ����� +,2,55(2*99,54� ),� 7',� 624/2(33*1,�

)*35279*4'(�(�6(2)*5,�)(88(�+(8878(�:(5,E�

• �*,:(5(� �(88*54� )*� 5*64� � 4� '4'� *'378*'4C)*6(')('5(� ����� 1�����'

%��������%�/����0�������������+,2,55(2*99,54�),�;('4-('*�)*�

*'378*'4C2(3*35('9,� (� ),� 7'�*'37;;*+*('9,� ;7'9*4',8(� (� 2(8,5*1,� )(88(�

+(8878(�:(5,�6,'+2(,5*+<(���

Page 37: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

32

• �*,:(5(��(88*54�3(+4'),2*4.�)4+7-('5,54�3*,�'(8�+,'(�+<(�'(8�/,554�

(� +,2,55(2*99,54� ),� *'5488(2,'9,� ,*� +,2:4*)2,5*� *')455,� ),� 7',�

6,5484/*,� +<(� ,'5,/4'*99,� 8�*'378*',� 4� ),� 7'� (++(334� )*�

624/(35(24'(.� +4-(� 3*� 1(2*;*+,� ;*3*484;F/*+,-('5(� '(88,� +,/',� '(88,�

;,3(� )*(352,8(� +<(� 3(/7(� ,8� +,842(� 4� '(88,� /,55,� ,� 3(/7*54� )*�

34--*'*352,9*4'(�)*�-(/(352484�,+(5,54���

����� 1""0�

�(8� +,'(� 8,� ;42-,� 6*@� ;2(=7('5(.� 3(� '4'� 8�7'*+,.� >� *8� )*,:(5(� -(88*54�

*'378*'4C)*6(')('5(� ������� ��(9*484/*,� >� -785*;,5542*,8(� ��(8)-,'� (�

�(834'.� �""��� (� 3*+72,-('5(� 8,� 62()*3643*9*4'(� /('(5*+,� <,� 7'� 27484�

2*8(1,'5(� � (33�(5�,8���"""E�U*--(8�(5�,8�.��""�����3*354'4�2,2*33*-*�+,3*�)*�

,/('(3*,�+4'/('*5,�)(88(�+(8878(�:(5,��U2,-(2�(5�,8�.��&%"��(�),�7'4�357)*4�

��8(N,')24�(5�,8�.� �&%%��(;;(557,54�-()*,'5(�(3,-(� *35484/*+4�6,'+2(,5*+4�

6435C-425(-� 37� +,'*� ,;;(55*� ),� ��� >� (-(234� +<(� *8� ��P� )(*� 34//(55*�

62(3('5,1,� 3(/'*� +4-6,5*:*8*� +4'� (3*5*� )*� 6,'+2(,5*5(� +24'*+,�� ��� 6433*:*8(�

+<(� ,85(2,9*4'*� +24'*+<(� (� '4'� 3*'54-,5*+<(� ,� +,2*+4� )(88(� *348(�

6,'+2(,5*+<(� (� )(88(� +(8878(� :(5,� 6433,'4� 62()*36422(� *8� +,'(� ,)7854� ,�

31*8766,2(� 8,�)*3(')4+2*'*,�+4'/*7'5,-('5(�,� ;,5542*�)*,:(54/('*�=7,8*.�,)�

(3(-6*4.�*';(9*4'*.�6,5484/*(�1,2*(.�;,2-,+*�,)�,9*4'(�*'378*'4C,'5,/4'*35,.�

4:(3*50.� 6,'+2(,5*5(�� �,� 6,'+2(,5*5(� 6452(::(� 2,662(3('5,2(� 7'� ;,5542(�

62()*364'('5(� 8,� )*35279*4'(� )(88,� 6429*4'(� (')4+2*',� ��*'/� (5� ,8�.� �&$$E�

�8(N,')24� (5� ,8�.� �&%%�E� 5755,1*,.� '(8� ��� )(8� +,'(.� >� +4*'14854�

624:,:*8-('5(�7'�*'3*(-(�)*�6*@�;,5542*�/('(5*+*�(�'4'���(8)-,'�(��(834'.�

�""�����(88�74-4�8,�+4-6,23,�)*�����>�8(/,5,�,�2(,9*4'*�,754*--7'*�+<(�

(3*5,'4� '(88,� 624/2(33*1,� )*35279*4'(� )(/8*� *348455*� 6,'+2(,5*+*E� '(88�74-4�

,;;(554� ),� ���� 4852(� *8� �"P� )(88,� 64648,9*4'(� 62(3('5,� ,'5*+426*� )(88,�

+8,33(� /�� )*2(55*� +4'524� 8(� +(8878(� :(5,� )(8� 6,'+2(,3� ��(8)-,'� (� �(834'.�

�""���� �',84/<*� ,'5*+426*� 34'4� 35,5*� *')*1*)7,5*� '(8� 3*(24� )*� ,8+7'*� +,'*�

)*,:(5*+*� � ,*'(3� (� �('<,8(.� �&%�E� 4('*/� (� �,L(.� �&&���� �66,2(� =7*')*�

Page 38: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

33

1(243*-*8(� +<(�,'+<(�'(8� +,'(� 3*�6433,'4� 31*8766,2(� 2(,9*4'*�,754*--7'*�

+<(.� ,334+*,5*� ,)� ,852*� ;,5542*.� 3*,'4� 2(364'3,:*8*� )(88,� +4-6,23,� )(88,�

6,5484/*,���(8)-,'�(��(834'.��""����

����� �1""0�

�(88�74-4� )(;*'*54� H)*,:(5(� 3('*8(I� ()� ,334+*,54� ,)� *'378*'4C2(3*35('9,� (�

)*3;7'9*4',8*50� )(88(� +(8878(� :(5,� +422(8,5,� ,88�4:(3*50�� ��*'5488(2,'9,� ,*�

+,2:4*)2,5*� 8(/,5,�,88�4:(3*50�>�)4+7-('5,5,�'(8�+,'(� ��,55<((7L3�(5�,8�.�

�&%���(�*'�,8+7'*�+,'*�,;;(55*�),����>�35,5,�2*8(1,5,�8,�62(3('9,�)*�,-*84*)43*�

6,'+2(,5*+,� ��(8)-,'� (� �(834'.� �""��E� 5755,1*,� '(8� +,'(� *8� ����� >�

(352(-,-('5(�2,24���

����� ��&������������23����&�����

8����1*('(.�*'�/('(2(.�)*,/'435*+,54�*'�,'*-,8*�)*�(50�+4-62(3,�52,���(����

,''*.�+4'�7',�-,//*42(�62(1,8('9,�52,�$C�"�,''*���4KC�<48845�(5�,8�.��&&�E�

�(8)-,'�(��(834'.��""����8�+�)��H)*,:(5(�/*41,'*8(I�3*�-,'*;(35,�*'�34//(55*�

+4'�(50� T� �� ,''4.�-,�'(8� +,'(�>� (352(-,-('5(� 2,24� ��(8)-,'�(��(834'.�

�""�����

��*'+*)('9,� >� +*2+,� )7(� 1485(� -,//*42(� '(88(� ;(--*'(� 2*36(554� ,*� -,3+<*�

'(88,�36(+*(�+,'*',E�'(8�/,554�,11*('(�*8�+4'52,2*4.�411(24�*�-,3+<*�+,352,5*�

<,''4� ���� 1485(� -,//*42� 2*3+<*4� )*� 31*8766,2(� 8,� 6,5484/*,� 2*36(554� ,88(�

;(--*'(���845'*G�(��2(+4.��&&�����

�,�62()*3643*9*4'(�/('(5*+,.�3*,�)*�2,99,�+<(�;,-*8*,2(�.�3(-:2,�/*4+,2(�7'�

27484.� ,'+<(� '(8� +,'(.� '(88�*'35,72,23*� )(88,� )*3(')4+2*'*,� � (33� (5� ,8�.�

�"""��� 4'4� 35,5(� (;;(557,5(� 2*+(2+<(� *'� 3('4� ,88(� )*1(23(� 2,99(� +,'*'(E� *�

�78*G.��,*2'��(22*(2.�*��*'3+<(2�','*�2*3785,'4�-4854�6*@�,�2*3+<*4�2*36(554�,)�

,852(�2,99(���(8)-,'�(��(834'.��""��.�-,�,'+<(�+<',759(2�','4.��,334554�

�()(3+4.� �(,/8(3.� �,2:4'+*'*� ��845'*G� (��2(+4.� �&&�E��2(+4.� �""���� 8� ���

;,-*8*,2(� >� 35,54� )(3+2*554� '(8� U((3<4')3.� �48)('� �(52*(1(2.� �,2:4'+*'4�

','4.� ,-4*()4� ��(23<L*'.� �&$�E� U2,-(2� (5� ,8�.� �&%"��� �(8� U((3<4')3.�

Page 39: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

34

*'+8734�'(88(�2,99(�,�2*3+<*4.�3(+4')4�,8+7'*�357)*�3,2(::(�2(364'3,:*8(�7'�

/('(�,75434-*+4�2(+(33*14�'(88,�52,3-*33*4'(�)(88,�6,5484/*,E�*'�7'4�357)*4�

37� +7++*48*� )*� =7(35,� 2,99,� ,88�(3,-(� *35484/*+4� (3(/7*54� )464� (75,',3*,�

,66,2*1,�,33('9,�)*�*348(�)*��,'/(2<,'3.�62(3('9,�)*�+(8878(�,8;,�(�62(3('9,�

)*�+(8878(�:(5,�*348,5(��U2,-(2�(5�,8�.��&%"����,-4*()4�34'4�35,5*�/*7)*+,5*�

���1485(�-,//*42-('5(�,� 2*3+<*4� 2*36(554�,*�-(5*++*� � (33�(5�,8�.� �"""��� '�

=7(35,�2,99,�>�)4+7-('5,5,�,'+<(�8,�62()*3643*9*4'(�;,-*8*,2(�� (33�(5�,8�.�

�"""E�U*--(8�(5�,8�.��""���,'+<(�3(�'4'�>�35,5,�,'+42,�31(8,5,�8,�36(+*;*+,�

+,73,� /('(5*+,�� 8� 2*3+4'524� )(88,� ;,-*8*,2*50� '(88,� 52,3-*33*4'(� )(88,�

6,5484/*,� '4'� >� '(+(33,2*,-('5(� 8(/,5,� ,88,� 62()*3643*9*4'(� 2,99*,8(E�

*';,55*.�,)�(3(-6*4.�'(8��48)('��(52*(1(2.�+4'3*)(2,5,�2,99,�,�:,334�2*3+<*4.�

*8�)*,:(5(�-(88*54�;,-*8*,2(�>�)4+7-('5,54�� (33�(5�,8�.��"""����11*,-('5(�

84�357)*4�35,5*35*+4�)(88,�62()*3643*9*4'(�2,99*,8(�>�+4')*9*4',54�,'+<(�),88,�

)*352*:79*4'(� )(88(� )*1(23(� 2,99(� '(*� )*1(23*� 5(22*542*� -4')*,8*E� *'� 5,8*,�

��2,+,33*� (5� ,8�.� �""��� 8(� 2,99(� ,�-,//*42� 2*3+<*4� 34'4� *� (55(2� 28,')(3*.� *�

�,2:4'+*'*.�/8*��42G3<*2(��(22*(2�(�*�(55(2�'/8(3*���

�,99(� +4'3*)(2,5(� ,� 2*3+<*4� *';(2*42(� 34'4� +4'3*)(2,5(� (33(2(� *8� �,3542(�

�()(3+4� ��,2-42� (5� ,8�.� �&&�E� (33� (5� ,8�.� �"""E� �2,+,33*� (5� ,8�.� �""��.� *8�

�4O(2���,2-42�(5�,8�.��&&�E��2,+,33*�(5�,8�.��""��.�*8��4:(2-,''���2,+,33*�(5�

,8�.��""��.�*8��4+G(2�6,'*(8.�*8��488*(.�*8��(+<*'(3(.�*8��455L(*8(2E�+*M�6452(::(�

(33(2(� *'� 2(8,9*4'(� ,)� 7',� 6,25*+48,2(� 2(3*35('9,� /('(5*+,� ,88,� 6,5484/*,�

)*,:(5*+,�4�,*�374*��;,5542*�62()*364'('5*���(8)-,'�(��(834'.��""�����

����� '���� ����

� 3*'54-*� ,334+*,5*� ,� =7(35,�)*3(')4+2*'*,� +4-62(')4'4� *�=7,5524� 3*'54-*�

+,2)*',8*�=7,8*�648*72*,.�648*)*63*,.�648*;,/*,�(�)*-,/2,-('54���,�+,2('9,�)*�

*'378*',�)(5(2-*',�7'�-*'42�75*8*994�)*�/87+43*4.�,--*'4,+*)*�(�,+*)*�/2,33*�

(�7'�,7-('54�)(88,�/8*+4/('48*3*�(�)(88,�/87+4'(4/('(3*� +4'�+4'3(/7('5(�

*6(2/8*+(-*,�� #7,')4� 64*� 8�*6(2/8*+(-*,� 376(2,� 8(� +,6,+*50� )*�

2*,3342:*-('54� )*� /87+43*4� ),�6,25(� )(88(� +(8878(� 57:78,2*� 2(',8*� 3*� 1(2*;*+,�

Page 40: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

35

/8*+4372*,� �'(8� +,'(� =7,')4� 8,� /8*+(-*,� 376(2,� *� �%"� J� ��"� -/B)8�� +4'�

+4'3(/7('5(�648*72*,���!��(�648*)*63*,������+4-6('3,542*,���,�648*;,/*,������

)*6(')(� ),8� ;,554� +<(� *8� /87+43*4� ('52,� '(8� +('524� )(88,� 3,9*(50� 3484� *'�

62(3('9,�)*�*'378*',E�*'�+4234�)*�*64*'378*'(-*,�*�/87+43*4�'4'�>�*'�/2,)4�)*�

,55*1,2(� *8� +('524�)(88,� 3,9*(50�(.�=7*')*.�)*� *'*:*2(� *8� +('524�)(88,� ;,-(�� �,�

6(2)*5,� )*� 6(34� +4'3(/7(.� ),� 7'� 8,54.� ,88,� 2*)455,� +,6,+*50� )*� 75*8*994� )(8�

/87+43*4�),�6,25(�)(*�5(3375*�6(2*;(2*+*�(�),88,�6(2)*5,�+,842*+,�+<(�3*�1(2*;*+,�

-()*,'5(� 8,�/8*+4372*,.�),88�,8524�,8�+,5,:48*3-4�6245(*+4�+<(�+,73,�,524;*,�

-73+48,2(���++,'54� ,*� +4-7'*� 3(/'*� +8*'*+*� )(8�)*,:(5(�'4'� +4-68*+,54.� 3*�

64334'4�433(21,2(�,'+<(�,852*� 3(/'*�+8*'*+*�,334+*,5*�,88(�+4-68*+,9*4'*�+<(�

+,2,55(2*99,'4� 8�*6(2/8*+(-*,� +24'*+,� =7,8*.� ,)� (3(-6*4.� +(+*50� *-62411*3,�

),� +,5,2,55,� '(8� +,'(.� '(7246,5*,� 6(2*;(2*+,.� 6*@� ;,+*8-('5(� 2*+4'43+*:*8(�

'(8� /,554� 64*+<?� 6*@� (+8,5,'5(� (� +,2,55(2*99,5,� ),� 643572,� 68,'5*/2,),�

��(8)-,'�(��(834'.��""�����

�852(� +4-68*+,9*4'*� 6*@� 4� -('4� ;2(=7('5(-('5(� 433(21,:*8*� *'+87)4'4�

'(;246,5*,� )*,:(5*+,.� 3*'54-*� /,3524('5(2*+*.� 6,5484/*(� 2(5*'*+<(� (� 8(�

*';(9*4'*� :,55(2*+<(E� =7(35(� 785*-(� 62(3('5,'4� 7'�(8(1,5,� *'+*)('9,� (�

*'5(2(33,'4� 3462,557554� 8(� 1*(� 72*',2*(� ��,55(234'� (� �')2*48(.� �&&$E�

�+�7*2(�(5�,8�.� �""��.�-,�,'+<(� 8,� +75(� ��(*G(3�(5�,8�.� �""���(� 8�,66,2,54�

2(36*2,542*4� ��4KC�<48845� (5� ,8�.� �&&���� ��(8(1,5,� *'+*)('9,� )(88(� *';(9*4'*�

:,55(2*+<(� '(8� 6,9*('5(� )*,:(5*+4� )*6(')(� ),� 7',� +4')*9*4'(� )*�

*--7'4)(62(33*4'(E� *�'(7524;*8*�)(8� +,'(�)*,:(5*+4�-4352,'4.� *';,55*.�7',�

)*-*'7*5,�+,6,+*50�)*�,)(3*4'(�,*�37:352,5*�)*2(55,-('5(�6246429*4',8(�,88,�

+4'+('52,9*4'(�(-,5*+,�)(8�/87+43*4���,5*-(2�(��,<,;;(K.��&%�����,�2*)455,�

,55*1*50� )(*� '(7524;*8*� 3(-:2,� )*6(')(2(� ),� 7'� ;,5542(� 62(3('5(� ,� 8*1(884�

(-,5*+4�=7,8(.�624:,:*8-('5(.� *8�/87+43*4�35(334��5*+G8(�(5�,8�.��&%���(�7'�

:74'�+4'524884�/8*+(-*+4�67M.�5755,1*,.�-*/8*42,2(� 8�,)(3*1*50�)(*�'(7524;*8*�

(.� 6(25,'54.� 2*)722(� 8,� +4-6,23,� )*� *';(9*4'*� 3(+4'),2*(� ��,5*-(2� (�

�,<,;;(K.� �&%���� �3*354'4� ,852*� )(;*+*5� )(8� 3*35(-,� *--7'*5,2*4� =7,8*� *8�

+4-68(-('54.�8�,55*1*50�7-42,8(�(�8�,55*1*50�+(88784C-()*,5,���*(<8.��&&�����

Page 41: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

36

���� 1���&�� ���������

�3,-(��-4+24-4+*54-(52*+4�

�(8� )*,:(5(� -(88*54� '4'� +4-68*+,54� '4'� 3*� 433(21,'4� ,85(2,9*4'*E� 3*� 67M�

(1('57,8-('5(� 2*8(1,2(� 648*+*5(-*,� 2(8,5*1,� +4'3(/7('5(� ,� )*3*)2,5,9*4'(��

�,�62(3('9,�)*�8(7+4+*543*�67M�(33(2(�37//(35*1,�)*�7'�*';(9*4'(�*'�,554�4�)*�

6,'+2(,5*5(�� 8� 2*3+4'524� )*� '(7524;*8*� *'� 62(),� ,� ;('4-('*� )*� 5433*+43*� 4�

)(/('(2,5*�4�7'�(1*)('5(�36435,-('54�,�3*'*352,�)(88,�;42-78,�8(7+4+*5,2*,�

1(234�8�*--,572*50�6452(::(24�*')*+,2(�7'�624+(334�3(55*+4�*'�,554���

�3,-(��-,54:*4+<*-*+4�

�(�,85(2,9*4'*�(1('57,8-('5(�2*3+4'5,:*8*�34'4�,'+<(�*'�2(8,9*4'(�,8�5(-64�

52,3+4234� 52,� +4-6,23,� )(88,� -,8,55*,� (� )*,/'43*� ()� >� 75*8(� ,8� ;*'(� )*�

*'),/,2(� 8,� 62(3('9,� )*� (1('57,8*� 6,5484/*(� +4'+4-*5,'5*�� '� 7'� 34//(554�

'4'�3+4-6('3,54.�36(334�3*�2*3+4'52,�348,-('5(�*6(2/8*+(-*,�(�*6(28*6(-*,��

6(334� 3*� 433(21,� 7'� ,7-('54� )(*� 8*1(88*� 68,3-,5*+*� )*� 52*/8*+(2*)*.�

+48(35(2484.� 8*646245(*'(.� +<*84-*+24'*� (� ,+*)*� /2,33*� 8*:(2*� +<(�

+4'52*:7*3+4'4� ,88,� +4-6,23,� )*� 7'� 68,3-,� *6(28*6(-*+4�� �,� 8*6(-*,�

)*6(')(� ),� 7'� +,84� )(88�,55*1*50� )(88,� 8*646245(*'4J8*6,3*� +,73,5,� ),88,�

)(;*+*('9,� )*� *'378*',�� #7(354� ('9*-,� ;,142*3+(� *8� -(5,:48*3-4� )*�

8*646245(*'(�,�)('3*50�-4854�2*)455,�(�)(*�+<*84-*+24'*�(.�6(25,'54.�7'�+,84�

)(88,� 37,� ,55*1*50� 3*� 52,)7+(� *'� *6(28*6(-*,� ��4KC�<48845� (5� ,8�.� �&&�E�

�(8)-,'�(��(834'.��""�����

�'+<(� /8*� ('9*-*� (6,5*+*� ����.� ��.� ���� 64334'4� (33(2(� ,7-('5,5*� (� +*M�

)*6(')(� ),88,� 34;;(2('9,� (6,5*+,� *')455,� ),� ;('4-('*� =7,8*�� *';*852,9*4'(�

8*6*)*+,��8*6*)43*.�35(,543*�.�6,'+2(,5*5(.�*6433*,.�3(63*.�,+*)43*���

��3(/7*54�)*�*6(2/8*+(-*,�3*�;42-,�7'�8(/,-(�*22(1(23*:*8(�(�'4'�('9*-,5*+4�

52,� /87+43*4� (� 6245(*'(� =7,8*� ;275543,-*'(� ()� (-4/84:*',� /8*+43*8,5,�� �(�

;275543,-*'(� 2,662(3('5,'4� *8� 8(/,-(� 52,� /87+43*4� (� 6245(*'(� �*'� /('(2(�

,8:7-*'(����,-*/8*��(2/,-*'*�(5�,8�.��&&�E�U,L,-454�(5�,8�.��&&��.�-('52(�

8�(-4/84:*',� /8*+43*8,5,� ',3+(� ),8� 8(/,-(� 52,� /87+43*4� ()� (-4/84:*',�

Page 42: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

37

��(8,+G�(�54/),8(.��&%�E��,-*/8*��(2/,-*'*�(5�,8�.��&&�E��88*455�(5�,8�.��&&$���

#7(35(� ,85(2,9*4'*� 1('/4'4� 3;2755,5(� ,'+<(� 6(2� 8,� )*,/'43*� (� *8�

-4'*542,//*4� )(88,� 6,5484/*,.� *'� =7,'54� ;42'*3+4'4� 7'� ),54� 2*/7,2)4� ,88,�

-()*,� /8*+(-*+,� )(8� 34//(554� '(88(� 62(+()('5*� �C�� 3(55*-,'(� (� �C%�

3(55*-,'(.� 2*36(55*1,-('5(� 6(2� =7,'54� +4'+(2'(� 8(� ;275543,-*'(� (�

8�(-4/84:*',�/8*+43*8,5,���

�,� +<(54,+*)43*� )*,:(5*+,� 2,662(3('5,� 7',� 5(-75,� (� /2,1(� +4-68*+,'9,�

)(88,� 6,5484/*,� )*,:(5*+,� (.� ,++,'54� ,8� +422()4� 3*'54-,5484/*+4.� 3*�

,++4-6,/',�,)�,85(2,9*4'*�(8(55248*5*+<(�(�,�3=7*8*:2*�,+*)4C:,3(���

�3,-(�72*',2*4�

�(6(25*� +4-7'*� 34'4�� /8*+4372*,.� +<(54'72*,.� 6245(*'72*,.� 5,81485,�

:,55(2*72*,�,334+*,5,�4�-('4�,�6*72*,�4�(-,572*,���

�,�6245(*'72*,�67M�)*6(')(2(�),88,�62(3('9,�)*�*';(9*4'(�:,55(2*+,�4�)*�7',�

/84-(27846,5*,��527:8(�(5�,8�.��&&%����

��,33('9,� )*� :,55(2*� '4'� 6(2-(55(� )*� (3+87)(2(� 8,� 62(3('9,� )*� *';(9*4'*�

72*',2*(.� 36(334� 4++785(� ��+�7*2(� (5� ,8�.� �""��.� 6(25,'54� 3,2(::(�

2,++4-,'),:*8(� (3(/7*2(� 7'� 62(8*(14� )*� 72*'(� *'� -4)4� ,3(55*+4�

�+*354+('5(3*��(� 345546422(� *8� +,-6*4'(�,)�(3,-(�:,55(2*484/*+4�(� 2(8,5*14�

,'5*:*4/2,--,���

8�6(34�36(+*;*+4�)(88(�72*'(.�'4'435,'5(�8,�648*72*,.�/('(2,8-('5(�>�D���"���

/2,9*(�,8,�62(3('9,�)*�/87+43*4E�'(8�+,34�*'�+7*�*8�6(34�36(+*;*+4�3*,�T���"�"�>�

4664257'4� *'),/,2(� 8,� 62(3('9,� )*� 7',� 6,5484/*,� +4'+4-*5,'5(� �(3��

'(;246,5*,�+24'*+,�4�*6(2+425*348*3-4����

����$ "�&����

�,� )*,/'43*� 3*� :,3,� 378� 2*8*(14� +4'5(-642,'(4� )*� *6(2/8*+(-*,� ,� )*/*7'4� (�

/8*+4372*,���

Page 43: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

38

#7(35(�,85(2,9*4'*�6(2-(554'4�7',�5(-6(35*1,�)*,/'43*�)*���.�5755,1*,�3*�

2*+422(� ,'+<(� ,88,� 1,875,9*4'(� )*� (-4/84:*',� /8*+43*8,5,� (B4� ;275543,-*'(.�

+<(� 2,662(3('5,'4� )(88(� 3435,'9(� +<(� ,7-('5,'4� *'� 7',� 3*57,9*4'(�

6,5484/*+,� �*6(2/8*+(-*,�.� -,� +<(� 1('/4'4� 3;2755,5(� '(88,� )*,/'43*� (.�

3462,557554.�'(8�-4'*542,//*4�)(8�6,9*('5(�)*,:(5*+4���

�(2� =7,'54� +4'+(2'(� 8�(-4/84:*',� /8*+43*8,5,E� (33,� 62(3('5,� 7',�

+4'+('52,9*4'(�'42-,8(�6,2*�,8��P�'(8�+,'(���.$�J��.&P����88*45�(5�,8�.��&&$���

'� /('(2,8(.� '(*� 34//(55*� ,;;(55*� ),� ��� ,337-(� 1,842*� +4-62(3*� 52,� �� (�

��.�P��1,2*,:*8*�,�3(+4'),�)(8�8,:42,542*4����(8)-,'�(��(834'.��""�����,842*�

D� $P� *')*+,'4� 7'� *',)(/7,54� +4'524884E� 1,842*� D� %P� *')*+,'4� 7'�,334875,�

-,'+,'9,� )*� +4'524884� /8*+(-*+4E� *'� /('(2(� 1,842*� +4-62(3*� 52,� �� (� �P�

+422*364')4'4� ,)� 7'� :74'� -*/8*42,-('54� )(*� 3(/'*� +422(8,5*�

,88�*6(2/8*+(-*,� ��(8)-,'� (� �(834'.� �""���� '� 62,5*+,� 3*� +4'3*)(2,�

,++(55,:*8(� 7'� 1,842(� T� �.�P� ��88*455� (5� ,8�.� �&&$��� #7(354� 6,2,-(524�

,7-('5,� 3484� )464� �C�� 3(55*-,'(� )*� *6(2/8*+(-*,� 6(23*35('5(� (� *')*+,� 8,�

-()*,�/8*+(-*+,�)(*�62(+()('5*��C��-(3*���(8)-,'�(��(834'.��""�����

�(�;275543,-*'(�,7-('5,'4�)464�348*���/*42'*�)*�*6(2/8*+(-*,�(�2*;8(554'4�8,�

/8*+(-*,� )(88(� 62(+()('5*� �J�� 3(55*-,'(� ��,-*/8*� �(2/,-*'*� (5� ,8�.� �&&�E�

U,L,-454�(5�,8�.��&&�����

�,� +4'+('52,9*4'(� -()*,� '(/8*� ,'*-,8*� 3,'*� 3*� ,//*2,� 37� 1,842*� -()*� )*�

�"�.���±����A-48B����,-*/8*��(2/,-*'*�(5�,8�.��&&��E�*8�2,'/(�)*�2*;(2*-('54�

67M� (33(2(� 1,2*,:*8(� ,� 3(+4'),� )(8� 8,:42,542*4�� �,842*� D� �""� A-48B��

37//(2*3+4'4� 7'� *',)(/7,54� +4'524884E� 1,842*� D� �""� A-48B�� *')*+,'4� 7'��

,334875,� -,'+,'9,� )*� +4'524884� /8*+(-*+4�� �(*� )*,:(5*+*� *� 1,842*� 34'4�

+4-62(3*�52,���"�(�%�"�A-48B����(8)-,'�(��(834'.��""�����,842*�+4-62(3*�

52,� ��"� (� ��"� A-48B�� +422*364')4'4.� *'� /('(2(.� ,)� 7'� 34))*3;,+('5(�

+4'524884�/8*+(-*+4���(8)-,'�(��(834'.��""�����

Page 44: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

39

����( 4������

�4�3+464�)(88,�5(2,6*,�'(*�'4352*�,'*-,8*�>�=7(884�)*�2*)722(�*�3(/'*�+8*'*+*�(�*8�

2*3+<*4� )*� +4-68*+,'9(� +<(� 3*� 31*8766,'4� *'� 7'4� 35,54� )*� *6(2/8*+(-*,�

+24'*+,.�+(2+,')4�)*�-,'5('(2(�*�8*1(88*�/8*+(-*+*�6*@�6433*:*8-('5(�1*+*'*�,*�

1,842*�;*3*484/*+*��8�52,55,-('54�62(1()(�*8�3*'(2/*3-4�52,�;,5542*�5(2,6(75*+*.�

)*(5,� ()� (3(2+*9*4� ;*3*+4� -4)(2,54� (� +435,'5(�� ��� *-6425,'5(� *'4852(�

62(1('*2(�(�+4'52488,2(�(1('57,8*�6,5484/*(�+4'+4-*5,'5*�4�+4-68*+,'9(�+<(�

2(')(2(::(24� -('4� (;;*+,+(� 8,� 5(2,6*,� *'378*'*+,� /2,9*(� ,� -(++,'*3-*� )*�

*'378*'4C2(3*35('9,�),�(33(�*')455(���(2�=7,'54�2*/7,2),�*�+,'*�,;;(55*�),����

)*� 3(334� ;(--*'*8(.� >� 4664257'4� 624+()(2(� 5(-6(35*1,-('5(� ,)�

41,2*(+54-*,� ,8� ;*'(� )*� 2*)722(� 8�*'378*'4C2(3*35('9,� *')455,� ),8�

624/(35(24'(�'(88,�;,3(�)*(352,8(�)(8�+*+84���*/('-,''�(5�,8�.��&%�E�(8-,'�

(5�,8�.��&&�����

8� 34//(554� 3455464354� ,� 5(2,6*,� *'378*'*+,� )(1(� 64*� (33(2(� 3455464354� ,�

+4'52488*� 6(2*4)*+*� +<(� <,''4� 84� 3+464� )*� -4'*542,2(� *8� 6,9*('5(� (� )*�

(;;(557,2(� (1('57,8*� 4664257'(� -4)*;*+<(� '(88,� 5(2,6*,�� � +4'52488*�

+4'3*354'4�'(88,�2,++485,�,',-'(35*+,.�'(88,�1*3*5,�+8*'*+,�(�'(88��(3(+79*4'(�

)*� +721(� /8*+(-*+<(� � ,++,'54� ,88,� )(5(2-*',9*4'(� )*� ;275543,-*'(� 4�

(-4/84:*',�/8*+43*8,5,���

����+ 1������������"�.���0������

�*,:(5(� �(88*54� ()� *6(25('3*4'(� '(88�74-4� 36(334� +4(3*354'4� (� =7(35,�

,334+*,9*4'(.� 2,))466*,� *8� 2*3+<*4�)*� +4-6,23,�)*�-,8,55*(� +,2)*41,3+48,2*��

��*'+*)('9,�)(88�*6(25('3*4'(�'(88,�64648,9*4'(�7-,',�1,2*,�),8��"�,88�%"P�

(� 8,� 62(1,8('9,� )(88�*6(25('3*4'(� >� +422(8,5,� ,88,� )72,5,� )(88,� 3*')24-(�

*6(2/8*+(-*+,��4L(23�(� (-(8.��&&"����(8�+,'(�(�'(8�/,554�8�,7-('54�)(88,�

�,� >� +4-7'(-('5(� ,334+*,54� ,� )*1(23(� -,8,55*(� 3*35(-*+<(� (� ,)�

(')4+2*'46,5*(� =7,8*� )*,:(5(� -(88*54� �527:8(� (5� ,8�.� �&&%�� ()�

*6(2,)2('+425*+*3-4� � ��,'(3(� ()� �24'.� �&&�E� �25(/,� (5� ,8�.� �&&�E� �4KC

�<48845�(5�,8�.��""�����

Page 45: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

40

�(88�74-4.��)*3572:*�+,2)*41,3+48,2*�3(+4'),2*�,����34'4�+4'3(/7('5*�,88,�

+4-6,23,� )*� -*+24,'/*46,5*,� )*,:(5*+,� +<(� 3*� 31*8766,� *'� 62(1,8('9,� '(8�

)*352(554� 2(',8(� ��,1,8(3*� (5� ,8�.� �&&��E� *6(25('3*4'(� ()� *6(2/8*+(-*,�

+4'+4224'4�,884�31*87664�)*�8(3*4'*�1,3+48,2*�()�,5(243+8(243*���7+G.��&&"����

7��"�+,'*�,;;(55*�),�����527:8(�(5�,8�.��&&%��>�35,5,�357)*,5,�8,�62(1,8('9,�

(� 8,� /2,1*50� )*� *6(25('3*4'(� (� )*� 6245(*'72*,� ()� >� 35,5,� (3(/7*5,� 8,� 8424�

+4-6,2,9*4'(�+4'�(50.�3(334.�)72,5,�)(88,�6,5484/*,�(�+4'524884�/8*+(-*+4��

�,� �,� >� 35,5,� -*372,5,� -()*,'5(� 5(+'*+,� 43+*884-(52*+,� (� 34'4� 35,5*�

+4'3*)(2,5*�*6(25(3*�*�34//(55*�+4'����D���"�-- /E�����D��""�-- /E�����

D� ��"� -- /�� '� :,3(� ,� +*M� *8� ��P� )(*� 34//(55*� *'),/,5*� 62(3('5,1,'4�

*6(25('3*4'(E�=7(354�),54� 3*� ,11*+*',�,88,��()*+*',�!-,',� �527:8(�(5�,8�.�

�&&%��� �(88�74-4� 8,� 62(1,8('9,� )(88�*6(25('3*4'(� >� +422(8,5,� ,88,� )72,5,�

)(88,� 6,5484/*,� (� 8,� /2,1*50� >� *';87('9,5,� ),8� +4'524884� /8*+(-*+4� )(8�

6,9*('5(����(50�(�*8�3(334.�),�=7(35,�*'),/*'(��527:8(�(5�,8�.��&&%�.�'4'�34'4�

2*3785,5(�3*/'*;*+,5*1,-('5(�+422(8,5*�,88�*6(25('3*4'(�3*35(-*+,�� 8� +4'524884�

/8*+(-*+4� >� 35,54� /*7)*+,54� *'� :,3(� ,*� ),5*� ,',-'(35*+*� (� ,*� 8*1(88*� )*�

;275543,-*'(� ()� (-4/84:*',� /8*+43*8,5,�� !',� +4'+('52,9*4'(� )*�

=7(35�785*-,�D��P�2,662(3('5,1,�7'4�3+,234�+4'524884�+43F�+4-(�7'�1,842(�

D� �""� A-48B�� 6(2� 8(� ;275543,-*'(�� '� :,3(� ,� =7(354� /*7)*9*4� ,2:*52,2*4� (�

34//(55*14.� 8,�+4-6,2,9*4'(�+4'524884�/8*+(-*+4�()� *6(25('3*4'(�'4'�34'4�

2*3785,5*� 3*/'*;*+,5*1,-('5(� +422(8,5*�� 484� 8,� ���� (� 8,� ���� (2,'4�

3*/'*;*+,5*1,-('5(�6*@�,85(�'(*�34//(55*�),�6*@�5(-64�,;;(55*�),88,�6,5484/*,��

� -(++,'*3-*� +4*'1485*� '(88�*6(25('3*4'(� )(88�74-4� )*,:(5*+4� '4'� 34'4�

,'+42,�)(8�57554�+<*,2*5*E�2*5('9*4'(�)*�34)*4.�1,3+7846,5*(.�'(;246,5*,�34'4�*�

;,5542*� +<(� 3*� 2*5('/4'4� 2(364'3,:*8*� )(88�,7-('54� )(88,� �,�� �755,1*,.�

'4'435,'5(� 3*,� 42-,*� ,334),54� +<(� 8�74-4� )*,:(5*+4� 3*,� ,� 2*3+<*4� )*�

*6(25('3*4'(�(�6,5484/*,�2(',8(.�'4'�>�+<*,24�3(�8�,7-('54�)*�62(33*4'(�3*,�

+4'3(/7('5(� ,)� 7',� 6,5484/*,� 2(',8(� 37:+8*'*+,� 4� 3(� 8(� 6(234'(� *6(25(3(�

3*,'4�-,//*42-('5(�,�2*3+<*4�)*�31*87664�)*�'(;246,5*,�(�-*+24,8:7-*'72*,��

Page 46: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

41

��� �+�( ,(�!%�%(&"�"#$%�%�"+�(�%(&"#%*"#$%�

012+�(�%(&"#%*"#$3�1�4�

��*6(2,)2('4+425*+*3-4.� '(8� +,'(� 2,662(3('5,� 7',� 3*')24-(� +<(� (3*5,� ),�

7'4�35,54�)*�*6(2+425*348(-*,�+24'*+4���7M�(33(2(�+,73,5,�),��

• �(468,3*,� *64;*3,2*,� ��*57*5,2K� �(6(')('5� K6(2,)2('4+425*+*3-��

�� � 4�-,8,55*,� )*� �73<*'/�� +<(� 2,662(3('5,� 8,� ;42-,� 6*@� +4-7'(�

�<8(.��&&$�E�

• �(468,3*,�3722(',8*+,���)2(',8��7-42� K6(2,)2('4+425*+*3-���� �4�

3*')24-(�)*�+73<*'/�E�)*6(')(�),88,�62(3('9,�)*�7'� �,)('4-,�4�7'��

,)('4+,2+*'4-,�3(+(2'('5(�+425*3484��U*'59(2�(��(5(234'.��&&$�E�

• ,524/(',� 6(2� 34--*'*352,9*4'(� (++(33*1,� (� 62487'/,5,� )*�

/8*+4+425*+4*)*���(<2(')�(�U(-66,*'('.��&&$���

�*� 2(+('5(� >� 35,54� *'524)4554� *8� 5(2-*'(� *6(2+425*348*3-4� ,8� 64354� )*�

*6(2,)2('4+425*+*3-4E� +*M� 5241,� /*735*;*+,9*4'(� '(8� ;,554� +<(�

8�*6(2,)2('4+425*+*3-4�+4-62(')(�,'+<(�8�*6(2,8)435(24'*3-4.�-('52(�+4'�

*6(2+425*348*3-4� 3*� 1748(� *'5(')(2(� 7'4� 35,54� )*� *6(2+425*348(-*,� +24'*+,�

,334+*,54�,)�7'�+422()4�3*'54-,5484/*+4�),�(334�)*6(')('5(���

�� �� ��&���������

��*6(2+425*348*3-4�3*�-,'*;(35,�/('(2,8-('5(�'(*�34//(55*�)*�(50�+4-62(3,�

52,���(����,''*.�*'�-()*,�,�+*2+,��"�,''*���� ��(����,''*���� ����(8)-,'�(�

�(834'.��""�����

�,�;42-,�*64;*3,2*,�+486*3+(�*'�62(1,8('9,�*�34//(55*�)*�6(34�T��"�G/��$�P���

�(�'(468,3*(�3722(',8*+<(.�,8�+4'52,2*4.�34'4�)*�6*@�;2(=7('5(�2*3+4'524�'(*�

+,'*�)*�6(34�D��"�G/���

�(�2,99(�,�-,//*42�2*3+<*4�34'4�*8��,2:4'+*'4��,'4.�*8��,334554.�*8��(,/8(.�*8�

�4O(2.�*8��,:2,)42.�*8��,3542(��()(3+4�(�*��(22*(2���(8)-,'�(��(834'.��""�����

Page 47: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

42

�� �� 23����&�����

6(2+425*348*3-4�*64;*3*C)*6(')('5(�4��*57*5,2K��(6(')('5�

K6(2,)2('4+425*+*3-���� ��4��,8,55*,�)*��73<*'/�

�,662(3('5,�8,�;42-,�6*@�;2(=7('5(��%�P��(�)*6(')(�),88,�62(3('9,�)*�7',�

'(468,3*,�*64;*3,2*,�+<(�3(+(2'(�7',�=7,'5*50�(++(33*1,�)*���� E�+*M�+,73,�

7',� *6(23(+2(9*4'(�)*�/8*+4+425*+4*)*�),�6,25(�)(88(�/<*,')48(�3722(',8*+<(�

+<(� )*1('5,'4� *6(268,35*+<(�� �(88,� -,//*42� 6,25(� )(*� +,3*� 3*� 52,55,� )*�

-*+24,)('4-*E� *'� 7',� 6(2+('57,8(� ���C��P�� -*'42(� )*� +,3*� 3*� 52,55,� )*�

-,+24,)('4-*���7(3:(2/�(5�,8�.��&&����

6(2+425*348*3-4�3722(',8(C)*6(')('5(�4��)2(',8��7-42�

K6(2,)2('4+425*+*3-���� ��4�*')24-(�)*��73<*'/�

�,�+,73,�>�7',�'(468,3*,�3722(',8*+,�3(+(2'('5(�+425*3484�,754'4-,-('5(�

2*36(554� ,8� +4'524884� *64;*3,2*4�� �,� 624)79*4'(� )*� +425*3484� >� *')*6(')('5(�

),8�H����'/��7I�'(/,5*14�+<(�'42-,8-('5(�2(/48,� 8�,33(�*645,8,-4C*64;*3*C

3722('(���*�348*54�>�-4'48,5(2,8(.�5755,1*,.�,'+<(�3(�2,2,-('5(.�67M�(33(2(�

:*8,5(2,8(���(73+<�(��(8)-,'.��&&�����

��(++(334� )*� +425*3484� 624)4554� *'*:*3+(� 8,� 624)79*4'(� )*� ��� � ),� 6,25(�

)(88�,)('4*64;*3*E� '(� )(2*1,� 7',� ,524;*,� )(88,� 6429*4'(� )*� 3722(',8(� '4'�

*'5(2(33,5,� ),88,� 8(3*4'(� (B4� )(88,� 3722(',8(� +4'524� 8,5(2,8(� '4'�

'(468,35*+,��

� 57-42*� 3722(',8*+*� 34'4� '(8� �"P� )(*� +,3*� :('*/'*� (� '(8� �"P� -,8*/'*�

��(<2(')�(�U(--6,*'().��""�����

6(2+425*348*3-4�,524/('4�

�(2� 34--*'*352,9*4'(� 62487'/,5,� )*� /8*+4+425*+4*)*� (34/('*� 3*� 1(2*;*+,� 7',�

,524;*,� :*8,5(2,8(� 3722(',8*+,� 6(2� *'*:*9*4'(� 3788�,33(� *645,8,-4C*64;*3*C

3722('(� ,++,'54� ,8� +422()4� 3*'54-,5484/*+4� 3412,664'*:*8(� ,88,� -,8,55*,�

364'5,'(,���

Page 48: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

43

�� �� '���� ����

�3*'54-*�+4'3(/7('5*�,88�*6(2+425*348(-*,�+24'*+,�64334'4�(33(2(�'7-(243*�

(�1,2*,:*8-('5(�,334+*,5*�52,�8424�(�'4'�7/7,8*�6(2�/2,1*50�52,�*�34//(55*���

�48*72*,���!��(��48*)*63*,������

�2(3('5*�'(88,�-,//*42�6,25(�)(*�+,3*��%"C%�P����,�=7,'5*50�)*�,+=7,�,337'5,�

),8� 34//(554� ,;;(554� ),� =7(35,� (')4+2*'46,5*,� >� 6,2*� ,� �C�"� 1485(� 8,�

=7,'5*50�'42-,8(��+<(�>.�*'�-()*,.��"C�"�-8BG/B)F��(�=7*')*�376(2*42(�,88,�

34/8*,�+<(�)(;*'*3+(�8,�648*)*63*,�'(8�+,'(��D��""�-8BG/B)F����

8� +425*3484� *'5(2;(2*3+(� +4'� 8�,9*4'(� )(88�42-4'(� ,'5*)*72(5*+4� ��� �� ,�

8*1(884� 2(',8(� �)*,:(5(� *'3*6*)4� '(724/('*+4�.� )(5(2-*',� 7',� )*-*'7*5,�

624)79*4'(�)*��� �,�8*1(884�*64;*3,2*4��)*,:(5(�*'3*6*)4�+('52,8(����78'*O�(5�

,8�.� �&$��� (.� *'4852(.� )(5(2-*',� 7'� ,7-('54� )(88,� 1(84+*50� )*� ;*852,9*4'(�

/84-(278,2(��@����������*������)�����������

�48*;,/*,��������

��,66(5*54� ,:'42-(� 3(-:2,� )*6(')(2(� ),� 7'�,9*4'(� )*2(55,� 46(2,5,� ),8�

+425*3484� +<(.� 624:,:*8-('5(.� )(5(2-*',� 7'�,9*4'(� ,'5*C*'378*'*+,� +4'�

+4'3(/7('5(�-*'42� 75*8*994� )(8� /87+43*4� ),� 6,25(� )(*� 5(3375*� 6(2*;(2*+*�� ���

62(3('5(�*'�4852(�*8�&"P�)(*�+,3*���

�7-('54�)*�1487-(�,))4-*',8(J+�)��H,))4-(�,�:455(I�

�2(3('5(�'(88�%"�P�)(*�+,3*E�)*6(')(�),�;('4-('*�)*�2*)*352*:79*4'(�8*6*)*+,�

,))4-*',8(� +4'/*7'5,-('5(� ,)� 7'� +,84� )(88,� 54'*+*50� )(88,� -73+48,572,�

,))4-*',8(�*')4554�),88�(;;(554�+,5,:48*+4�6245(48*5*+4�)(8�+425*3484��'4852(�

,12(::(24�7'� 27484� ,'+<(� 8�(6,54-(/,8*,� (� 8,� 3412,�)*35('3*4'(� 1(3+*+,8(�

��(8)-,'�(��(834'.��""�����

�35('*,�-73+48,2(�(��(5,2/*,�

8� +425*3484� <,� 7'�,9*4'(� 6245(4+,5,:48*+,� +<(� 3*� 52,)7+(� *'� *64524;*,�

-73+48,2(� (� =7*')*.� +8*'*+,-('5(.� *'� *'5488(2,'9,� ,88�(3(2+*9*4� ;*3*+4�� �,�

Page 49: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

44

8(5,2/*,� >� 624:,:*8-('5(� +4'3(/7('9,� )(88�,35('*,� (� )(88�,85(2,9*4'(�

-73+48,2(���(8)-,'�(��(834'.��""�����

�(2-46,5*(��

'� /('(2(� *8� 6272*54� >� ,33('5(.� ,� -('4� +<(� '4'� 37:('52*'4� 6*4)(2-*5*�

3(+4'),2*(�� ��,846(+*,� 3*--(52*+,� :*8,5(2,8(� >� 8,� 6,5484/*,� +75,'(,� 6*@�

;2(=7('5(�()�42*/*',�),�,524;*,�)(88�7'*50�6*843(:,+(,�+<(�+,73,�,846(+*,�(�

-,'+,5,�2*+2(3+*5,�)(8�6(84��'�/('(2(�3*�84+,8*99,�,8�524'+4�(�2*36,2-*,�5(35,�

(� ,25*� ��(8)-,'� (��(834'.� �""���� '4852(� 3*� 433(21,� ,33455*/8*,-('54� )(88,�

+75(� (� ;2,/*8*50� 1,3+48,2(� +4'� 5(')('9,� ,88,� +4-6,23,� )*� (-,54-*.�

34;;73*4'*� (� 6(5(++<*(�� �433*:*8*� 34'4� 8(� *';(9*4'*� 3(+4'),2*(� +4'3(/7('5*�

,88�(;;(554�*--7'4)(62(33*14�*')4554�),8�+425*3484���2,9*(�,�=7(35�785*-4�3*�

64334'4� 31*8766,2(� -*+43*� 4� )(-4)*+43*� � *88*(2� (� �(3+<.� �""���� 6(334�

34'4� 62(3('5*� +4-()4'*� (� ,2((� )*� *6(26*/-('5,9*4'(� ;4+,8(� 4� )*;;73,��

�('4� +4-7'(-('5(� 3*� 433(21,� 8,� )(643*9*4'(� )*� +,8+*4� '(8� )(2-,� (� '(8�

34554+75(.� +<(� 62(')(� *8� '4-(� )*� H�,8+*'43*3� +75*3I� ��C%P� )(*� +,3*��

��(5(234'.��&%�����

�*36'(,�

�4-6,2(� ,� +,73,� )(88,� )(:48(99,� )(88,� -73+48,572,� 2(36*2,542*,� (� )(8�

)(643*54� 8*6*)*+4�'(8�)*352(554�542,+*+4�� '4852(� 8�(6,54-(/,8*,�67M�+,73,2(�

+4-62(33*4'(� ,� +,2*+4� )(8� )*,;2,--,�� �852(� +,73(� *'+87)4'4� 8(�

+,8+*;*+,9*4'*� )*3524;*+<(� ,� +,2*+4� )(88�*'5(235*9*4� 648-4',2(� (� ;('4-('*�

524-:4�(-:48*+*���(8)-,'�(��(834'.��""�����

�85(2,9*4'*�)(88,��*624)79*4'(�(�)(8��*+84��352,8(�

�*� 67M� (33(2(� ,524;*,� 5(35*+48,2(� '(8� -,3+<*4� (� ,85(2,9*4'*� )(8� +*+84�

(352,8(B,'(3524�'(88,�;(--*',���

Page 50: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

45

�3(7)4-*454'*,�

�,2,.�3*�-,'*;(35,�+4'�2*/*)*50�-73+48,2(.�+4'52,9*4'*�-73+48,2*�6(23*35('5*�

)464�7'4�3;4294�-73+48,2(�()�,85(2,9*4'*�,88�(8(5524-*4/2,;*,���,�+,73,�>�,�

5755�4//*�'4'�'45,���(8)-,'�(��(834'.��""�����

*'54-*��(72484/*+*��

*� 64334'4� 433(21,2(� *'� +,34� )*� 62(3('9,� )*� 7'�-,+24,)('4-,� /2,9*(� ,*�

;('4-('*� +4-62(33*1*� ),� (334� )(5(2-*',5*�� *� 433(21,'4� ,85(2,9*4'*� )(884�

35,54� -('5,8(� �4557')*-('54� )(8� 3('342*4�.� ,5,33*,.� +4-6783*4'(.�

)*342*('5,-('54�(�5(52,6,2(3*��U*66(2-,'�(5�,8�.��&&������

�� �� 1���&�� ���������

�3,-(��-4+24-4+*54-(52*+4�

�7M� (33(2(� (1*)('5(� *8� +�)�� H8(7+4/2,--,� ),� �����I� +,2,55(2*99,54� ),�

'(7524;*8*,.� 8*';46('*,.� (43*'46('*,� (� -4'4+*543*�� �7M� (33(2+*� ,'+<(�

524-:4+*543*���(73+<.��""�����

�3,-(��-,54:*4+<*-*+4�

�4-7'(-('5(� 3*� 433(21,� 7'� ,7-('54� )(88,� ;43;,5,3*� ,8+,8*',� ������ 8�

+425*3484� )(5(2-*',� *';,55*� 8�,7-('54� )*� 7'� *34('9*-,� )(88,� ��� +<(�

,7-('5,�'(88�%�P�)(*�34//(55*���(8)-,'�(��(834'.��""�����

�8*� ('9*-*� (6,5*+*� 34'4.� *'� /('(2(.� ,7-('5,5*� ,� +,73,� )(88�(6,546,5*,� ),�

35(24*)*� (.� '(8� &"P� )(*� +,3*.� 3*� 433(21,� *6(28*6(-*,� )4175,� ,88�(;;(554�

8*648*5*+4� )(8� +425*3484�� ��*'378*'4C2(3*35('9,� (� 8�,7-('54� )(88,�

/87+4'(4/('(3*�*')455(�),8�+425*3484�64334'4�+,73,2(�7'�8*(1(�*'+2(-('54�

)(88,� /8*+(-*,� +<(.� 5755,1*,.� 3;4+*,� *'� 7'� )*,:(5(� -(88*54� -,'*;(354�

348,-('5(�'(8��J�"P�)(*� +,3*� ��(8)-,'�(��(834'.��""�����852(�,85(2,9*4'*�

*'+87)4'4�� )*-*'79*4'(� )*� 72(,� (� +2(,5*'*',.� *64;43;,5(-*,� (� *64G,8*(-*,�

6(2�8�,7-('5,5,�)*72(3*.�*6(2',52(-*,���(8)-,'�(��(834'.��""�����

Page 51: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

46

�3,-(�!2*',2*4�

��,85(2,9*4'(� 6*@� (1*)('5(� >� 7'� +,84� )(8� 6(34� 36(+*;*+4� ������ 72*',2*4E�

'(88�%�P�)(*� +,3*� *8� ����>�T���"�"�� *�67M�433(21,2(�,'+<(�6245(*'72*,�6(2�

62(3('9,� )*� *';(9*4'*� 72*',2*(� 4� 6(2� ,9*4'(� )*2(55,� 3788,� ���� 46(2,5,� ),8�

+425*3484���25(/,�(5�,8�.��&&�E��25(/,�(5�,8�.��&&�E� 728(K�(��,)('.��&&%����

�� � "�&����

�(35�)*�35*-48,9*4'(�+4'���� �

8����)*�35*-48,9*4'(�+4'���� �2,662(3('5,�7'�5(35�)*�H�������(I�75*8(�6(2�

+4';(2-,2(� 8�*6(2+425*348(-*,E� 2,662(3('5,� *'4852(� *8� ��� 36(+*;*+4�

)*,/'435*+4� 6(2� 8�*6(2+425*348*3-4� *,524/('4�� ��� 7'� 5(35� )*� 3(-68*+(�

(3(+79*4'(�(�2(8,5*1,-('5(�64+4�)*36(')*434���

8�62454+4884�)*�6*@�2(+('5(�734�62(1()(�8,�-*372,9*4'(�)*�+425*3484�:,3,8(�(�

,)�7'�42,������),88,�34--*'*352,9*4'(�)*���� �3*'5(5*+4��".���-/B+,'(��6(2�

1*,� (')41('43,� 4� *'52,-73+48,2(� ��(8)-,'� (� �(834'.� �""���� 8� 2,'/(� )*�

2*;(2*-('54�6(2�*8�+425*3484�:,3,8(�>�"��C��"�A/B)8�(�*8�2,'/(�;*3*484/*+4�6435J

35*-48,9*4'(�+4'���� �>��C�$�A/B)8���,842*�6435J35*-48,9*4'(�+4-62(3*�52,�

�$�(����A/B)8�34'4�+4'3*)(2,5*�)7::*��/���������.�-('52(�1,842*������A/B)8�

3*� +4'3*)(2,'4� 37//(35*1*� )*� *6(2+425*348*3-4� ��(8)-,'� (� �(834'.� �""����

#7(354� ��.� 5755,1*,.� 62(3('5,� 7',� 3('3*:*8*50� '4'� 524664� (8(1,5,� 64*+<?�

3484.�,662433*-,5*1,-('5(.�'(8��"�P�)(*�+,3*�)*�+,'*�+4'��� �*8�1,842(�6435J

35*-48,9*4'(�>������A/B)8�(.�=7*')*.�643*5*14�� '�7'�785(2*42(��"�P�)*� +,'*�

+4'��� �*8�+425*3484�,)�7'�42,�),88,�34--*'*352,9*4'(�)*���� �>�/��������.�

+*4>�+4-62(34�52,��$�(����A/B)8���(25,'54.�+*2+,�'(8��"�P�)(*�34//(55*�+4'�

�� �*8�+425*3484�6435J35*-48,9*4'(�+4'���� �62(3('5,�1,842*�,88�*'5(2'4�)(8�

���(��)*�2*;(2*-('54���(8)-,'�(��(834'.��""�����,�3('3*:*8*50�)*�=7(354����

>�,',84/,�,�=7(88,�2*6425,5,�*'��()*+*',�!-,',���(8)-,'�(��(834'.��""���

*'�+7*� *8����>�35,54�,::,')4',54�,�+,73,�)(88,�3('3*:*8*50�6*7554354�:,33,��

'�,8+7'*�357)*�3*�,--(55(�7',�-,//*42(�3('3*:*8*50�)*�=7(354�5(35��U,68,'�(5�

Page 52: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

47

,8�.� �&&�E� �,'� �*(L� (5� ,8�.� �&&$��� �,662(3('5,� 6(2M� *8� ���)*� (8(9*4'(� '(8�

+,34� )*� *6(2,)2('4+425*+*3-4� *,524/('4� ()� >� 8�7'*+4� ��� *-6*(/,54� '(8�

-4'*542,//*4�5(2,6(75*+4�*'��()*+*',��(5(2*',2*,���

�(8�+,34�)*�'(468,3*,�3722(',8*+,���� �.�+*2+,�*8��"�P�)(*�34//(55*�<,''4�7',�

2*36435,�643*5*1,�,�=7(354����+<(�3*�52,)7+(�*'�7'�,7-('54�6,5484/*+4�)(8�

+425*3484� 6435C35*-48,9*4'(� +4'���� � ,� 8*1(88*� H/��������I� 4� ;2,'+,-('5(�

,7-('5,5*�� �755,1*,.� +*2+,� *8� �"� P� )(*� 34//(55*� +4'� '(468,3*,� 3722(',8*+,�

64334'4�-4352,2(�7'�+425*3484�,����'(8�2,'/(�)*�2*;(2*-('54�,�+,73,�)*�7',�

-,'+,5,�62(3('9,�)*�2(+(5542*�6(2�8���� ���

�(35�)*�34662(33*4'(�+4'�)(3,-(5,34'(�,�:,33(�)43*�������9�CC%����

%�D����������4����

�,662(3('5,� 7'� ��� 3*,� )*,/'435*+4� �H�������(I�� +<(� )*3+2*-*','5(.� *'�

=7,'54�62(-(55(�)*�)*;;(2('9*,2(��� �()��� �3;2755,')4�*8�-(++,'*3-4�)*�

H����� /��7� '(/,5*14I� 46(2,54� ),8� +425*3484� 3788,� 8*:(2,9*4'(� )*� ��� �

*64;*3,2*4�� �(8� +,'(� 3,'4.� 8,� 34--*'*352,9*4'(� )*� +425*+435(24*)*� (34/('*�

)(5(2-*',�7'�*'*:*9*4'(�'(88,�624)79*4'(�)*���� �(.�=7*')*.�7',�-,'+,5,�

624)79*4'(� )*� +425*3484� ),� 6,25(� )(88(� /<*,')48(� 3722(',8*�� ��*'*:*9*4'(� 3*�

1(2*;*+,�6(2���C�%�42(�),88,�34--*'*352,9*4'(�)*�/8*+4+425*+4*)*���(8)-,'�(�

�(834'.��""����8�62454+4884�)*�(3(+79*4'(�62(1()(�8,�-*372,9*4'(�)(*�8*1(88*�

:,3,8*�)*� +425*3484� ����� 3(/7*5,�),88,� 34--*'*352,9*4'(�(')41('43,�)*�"�"��

-/BG/� )*� )(3,-(5,34'(� (.� =7*')*.� 785(2*42*� -*372,9*4'*� )(8� +425*3484�

(-,5*+4�,��������(�,�%���%��42(���,�+425*348(-*,�,��%�6(2-(55(�)*�+4';(2-,2(�

8,� )*,/'43*� )*� *6(2+425*348(-*,�� '(8� 34//(554� 3,'4� *8� +425*3484� ,� �%� >� T� ��

A/B)8E�1,842*� 52,���(�����A/B)8�2,662(3('5,'4�7',�2*36435,�)7::*,E�1,842*�D�

����A/B)8�+4';(2-,'4�8,�)*,/'43*�)*� ����(8)-,'�(��(834'.��""�����

�,� +425*348(-*,� ,� �� 42(� ����� 6(2-(55(.� '(88,� -,//*42,'9,� )(*� +,3*.� )*�

)*;;(2('9*,2(�8�42*/*'(�)(88�*6(2+425*348(-*,���� �4��� ����

�(8�+,'(�3,'4�/*0�,����8,�+425*348(-*,�>�T�����A/B)8���

Page 53: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

48

�(*�34//(55*�+4'��� �,����(3*354'4�)*1(23(�6433*:*8*50��

,� 8� �"�P� )(*� 34//(55*� '4'�-4352,� ,8+7',� 34662(33*4'(� )(8� +425*3484�

(-,5*+4� ,� ��� �,',84/,-('5(� ,� =7,'54� ,11*('(� '(*� 34//(55*� +4'�

�� ���

:� 8��"�P�-4352,�7'�8*(1(�+,84��-,�'4'�T�,�����A/B)8���

+� 8��"�J��"P�<,�7'�1,842(�)*�+425*3484�,�������"�P�)(8�1,842(�:,3,8(�

�-,�'4'�T�,�����A/B)8����

)� 8���P�)(*�34//(55*�-4352,�7',�+425*348(-*,�,�����T�,�����A/B)8��

(�'(�)()7+(�+<(�3484�'(8��"P�)(*�34//(55*�*8����3*,�)*�,73*8*4�)*,/'435*+4�

6(2�)*;;(2('9*,2(��� �(��� .�-('52(�'(88(�62*-(�)7(�2*36435(�,8����3*�<,�

3484�+4';(2-,�)*�*6(2+425*348*3-4�� ����

'� ,//*7'5,� ,88,� H2(3*35('9,� ,8� )(3,-(5,34'(I� 62(3('5(� '(*� +,'*� +4'� �.�

7'�785(2*42(� 36*(/,9*4'(� ,88,� -,'+,5,� 34662(33*4'(� '(88,� 624)79*4'(� )*�

+425*3484.�3462,557554�'(8�+,34�3*,�62(3('5(�7'��� .�2*3*()(�'(88,�-,//*42(�

1(84+*50�'(88,�����������)(8�)(3,-('5,34'(�'(*�34//(55*�+4'� ��2*36(554�,*�

+,'*� 3,'*�� ';,55*.� *'� ,662433*-,5*1,-('5(� *8� $�P� )(*� +,'*� +4'� �.� *8�

)(3,-(5,34'(�1*('(�(8*-*',54�),8�68,3-,�*'�7'�5(-64�*';(2*42(�,88(�%�42(�

�+*2+,��C��42(�E�=7(354�;,554�36*(/,�*8�52,'3*542*4�+,84�)*�+425*3484�,���42(.�-,�

'4'�,�%�42(��U(-66,*'('�(��(5(234'.��&&�����

�(8�+,34�3*,�62(3('5(�7'��� .�3*++4-(�>�8,�'(468,3*,�+<(�624)7+(�+425*3484�

*'�-4)4�,754'4-4�(�*')*6(')('5(�),8�����"/��7�'(/,5*14.�+4'�=7(354����

3*�<,� 8,�-,'+,5,�34662(33*4'(�3*,�,����+<(�,��%E��(25,'54�*8�62(8*(14�,����>�

75*8(�,8�;*'(�)*�)*3+2*-*',2(�2*/7,2)4�,88�42*/*'(�)(88�*6(2+425*348*3-4.�64*+<?�

,� �%� *'� ('52,-:*� *� +,3*� 3*� 433(21,� 7',�-,'+,5,� 34662(33*4'(� ��(8)-,'� (�

�(834'.� �""���� 8� ��� 67M.� +4-7'=7(.� 2*3785,2(� )7::*4� ,� +,73,� )(88(�

;*3*484/*+<(�;87557,9*4'*�)(8�+425*3484�'(88�,2+4�)(88,�/*42',5,�3(�*8�-4-('54�

)(8�62(8*(14�+422*364')(�,8������)(88,�+425*348(-*,���(8)-,'�(5�,8�.��&&�����

Page 54: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

49

�(35�)*�34662(33*4'(�+4'�)(3,-(5,34'(�,)�,85(�)43*�� ����&(�'%����

%�D��������������������4����

#7(354����>�)*�75*8(�*-6*(/4�'(*�+,3*�*'�+7*�*8�����'4'�3*,�35,54�37;;*+*('5(�

6(2� )*;;(2('9*,2(� �� � (� �� E� *';,55*.� 7',� '(468,3*,� *64;*3,2*,� +<(� '4'� <,�

2*364354�,�)43,//*�6,2*�,�"�"��-/B)8.�6452(::(�2*364')(2(�,)�7'�)43,//*4�

376(2*42(�� �(8� +,34� )*� �� .� *'1(+(.� '4'435,'5(� 8�*-6*(/4� )*� 7'� )43,//*4�

(8(1,54�'4'�3*�433(21(20�,8+7',�34662(33*4'(���(8)-,'�(��(834'.��""�����

��(3(+79*4'(�)(8�5(35�>�8,�-()(3*-,�)(8�����.�-,�+4'�)43,//*4�)*(+*�1485(�

-,//*42(��"���-/BG/����(8)-,'�(��(834'.��&&�������*-6425,'5(�345548*'(,2(�

+<(.� +*2+,� *8� ��C��P� )(*� 34//(55*� +4'� �� .� '4'� 62(3('5,� ,8+7',�

34662(33*4'(� +4-6425,')43*.� =7*')*.� +4-(� 7'� �� � ��(<2(')� (�

U(-66,*'('.��""�����

�,664254�!2*',2*4��425*3484B�2(,5*'*',��!������

!����.� 67M� (33(2(� ,7-('5,54� 6(2� ,7-('54� )*� � 3(+2(9*4'(� )*� +425*3484� *'�

+4234� )*� �.� -,� ,'+<(� *'� +,34� )*� ,852(� '7-(243(� 6,5484/*(� (� +4')*9*4'*�

352(33,'5*�� �,662(3('5,.� 6(25,'54.� 7'� 5(35� ,� :,33,� 36(+*;*+*50� �-485*� ;,83*�

643*5*1*�.� 672� 62(3('5,')4� 7',� 3('3*:*8*50� 6,2*� ,8� �""P� ��(73+<.� �""����

!����� >� 7'� 5(35� )*,/'435*+4.� -,� '4'� )*3+2*-*','5(�� �(2� 2(')(284� 5,8(� >�

6433*:*8(� (3(/7*2(� 7'� 5(35� )*� 34662(33*4'(� ,)� ,85(� )43*� (.� '(8� +4'5(-64.�

35*-,2(� *8�!������#7(354� 5(35� 3*� (3(/7(�62(8(1,')4� 8(�72*'(�6(2�-*'9*4'(�

364'5,'(,�6(2���-,55*'(�+4'3(+75*1(E�)464�*8�3(+4')4�62(8*(14�)*�72*'(�3*�

34--*'*352,�".��-/BG/�)*�)(3,-(5,34'(�6(2�:4++,�6(2�52(�1485(�,�)*35,'9,�

)*� %� 42(� 8�7',� ),88�,852,�� *� 62(8(1,� 64*� 7'� 5(294� +,-6*4'(� )*� 72*'(� 6(2�

+,)75,�)464�%�42(�),88�785*-,� 34--*'*352,9*4'(�)*�)(3,-(5,34'(�� 7*� 52(�

+,-6*4'*�)*�72*',�3*�1,875,� *8�!������ 8�5(35�>� *')*+,5*14�)*� ��3(�!�����'(8�

5(294�+,-6*4'(�>�-('4�)(8��"P�)(8�1,842(�-()*4�)*�!�����)(*�62*-*�)7(���

Page 55: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

50

�+4/2,;*,�,))4-*',8(�

��(3,-(�(+4/2,;*+4�+4'3('5(�)*�1*37,8*99,2(�;42-,.�)*-('3*4'*�()�(1('57,8*�

,85(2,9*4'*� 35275572,8*� )(88(� /<*,')48(� 3722(',8*E� *'4852(� >�-(994� 75*8(� 6(2�

1*37,8*99,2(� /8*� ,852*� 42/,'*� 6*@� 4� -('4� ,85(2,5*� *'� +4234� )*� �� ��(73+<� (�

�(8)-,'.��&&�����

�(� 3722(',8*� '42-,8*� 1('/4'4� )(;*'*5(� -()*,'5(� -*372,9*4'(� )(88,�

8,2/<(99,�)(88,�3722(',8(�3*'*352,.� *'�+7*� *8� 8*-*5(�376(2*42(�;*3*484/*+4�>�$.��

--���(8)-,'�(��(834'.��""�����(8�&$P�)*�+,3*�+4'��� �8,�;42-,.�*�+4'542'*.�

8�(+4/('*+*50� (� 8�(+435275572,� )(88(� 3722(',8*� 34'4� 2*36(55,5(.� 3*,� 672�

,7-('5,5(�:*8,5(2,8-('5(���

'�+4234�)*��� �8,�3722(',8(�'(468,35*+,�67M�(33(2(�1,2*,:*8-('5(�,85(2,5,�

6(2� 35275572,� ()� (+4/('*+*50� (� *� +4'542'*� 64334'4� ,66,2*2(� *22(/48,2*�

��2445(23� (5� ,8�.� �&&���� � �,� 3722(',8(� +4'5248,5(2,8(� '4'� '(468,35*+,� 67M�

,66,2*2(� '42-,8(� 4� 6*@� ;2(=7('5(-('5(� ,524;*+,�� �3*354'4� .� 3(6672�

2,2,-('5(�+,3*�)*�'(468,3*,�:*8,5(2,8(�3722(',8*+,�� 4(2,7;�(��(73+<.��&&&�E�

*'� 5,8� +,34� 3,20� (1*)('5(� 7'�*6(268,3*,� :*8,5(2,8(� +4'� ,85(2,9*4'(� )*�

(+435275572,�()�(+4/('*+*50���

�4-4/2,;*,�+4-675(2*99,5,��

�,� 54-4/2,;*,� +4-675(2*99,5,� ����� 67M� (33(2(� 75*8*99,5,� 6(2� (1*)('9*,2(�

*64;*3*�(B4�/<*,')48(�3722(',8*��!5*8(�,'+<(�6(2�+4';(2-,2(�4)�(3+87)(2(�8,�

62(3('9,�)*�-,+24,)('4-*�*64;*3,2*���

�� �$ 4������

�,� 5(2,6*,� )(88� �� 67M� (33(2(� 3*,� -()*+,� +<(� +<*272/*+,.� =7(35�785*-,�

2,662(3('5,� *8� 52,55,-('54� )*� (8(9*4'(� 6(2� 8(� '(468,3*(� 3722(',8*+<(� (� *�

-,+24,)('4-*�*64;*3,2*��*64;*3(+54-*,��

Page 56: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

51

�(2,6*,�)(8��� �

'� �()*+*',� !-,',� 3*� 2*+422(� ,88�,36425,9*4'(� )(88�*64;*3*� -()*,'5(�

,6624++*4� 52,'3;('4*),8(.� +<(� 2,662(3('5,� *8� 52,55,-('54� )*� (8(9*4'(� )(*�

57-42*� 6*57*5,2*� ��,-6,8,-� (5� ,8�.� �&%%��� �'+<(� '(8� +,'(� =7(354� 5*64� )*�

*'5(21('54� >� 35,54� (3(/7*54� +4'� 37++(334� ��,'59� (5� ,8�.� �&%%E� �*(:,7(2� (�

�1,'3.��&%%E��*(:,7(2�(5�,8�.��&&"E��(*N�(5�,8�.��&&%E��(*N.��""���(.�3(+4')4�

,8+7'*��7542*.�2,662(3('5,�*8�52,55,-('54�)*�(8(9*4'(�)(8��� �+,'*'4���(*N�

(5� ,8�.� �&&%��� �755,1*,.� 8�*'5(21('54� '4'� >� +(254� )*� ;,+*8(� (3(+79*4'(� (�

2*+<*()(.�6(25,'54.�'45(148*�+4-6(5('9(�+<*272/*+<(���

�,�5(2,6*,�-()*+,�<,�62(1*354.�*'�6,33,54.�8�*-6*(/4�)*�'7-(243*�;,2-,+*�6*@�

4�-('4�(;;*+,+*�'(8�2*)722(�8,�3*'54-,5484/*,���

8� -*545,'4� >� 7'� )(2*1,54� )(8� ����� �/*3+(� )(5(2-*',')4� 8,� '(+243*� )(88,�

94',� 2(5*+48,2(� (� ;,3+*+48,5,� )(88,� +425*+,8(� )(8� 3722('(.� /('(2,8-('5(�

2*36,2-*,')4� 8,� 94',� /84-(278,2(� +<(.� 5755,1*,.� 67M� (33(2(� *'5(2(33,5,�

),88,�'(+243*�*'�-4)4�6,29*,8(�4�545,8(��U*2G�(�S('3('.��&$����

�3*354'4�)7(�62454+488*�)*� *-6*(/4�)*�=7(354� ;,2-,+4� �U*'59(2�(��(5(234'.�

�&&�E��(8)-,'�(��(834'.��""��E��

• �2454+4884� �������+� >� *8� 62454+4884� -,//*42-('5(� ,++(55,54� ),/8*�

�7542*��H8*3*�,)2('4+425*+,8(�3(8(55*1,I��62(1()(�8,�34--*'*352,9*4'(�

/*42',8*(2,�)*�;,2-,+4�+4'�*8�+*:4�'(88,�;,3(�)*�*')79*4'(���C���/*42'*��

+<(�2,662(3('5,�8,�;,3(�*'�+7*�3*�*')7+(�7',�*'37;;*+*('9,�3722(',8*+,�

2(8,5*1,� +4'52488,5,E� 3(/7(� 64*� 8,� ;,3(� )*� -,'5('*-('54� +4'�

34--*'*352,9*4'*�3(55*-,',8*���(8)-,'�(��(834'.��""����

• �2454+4884� ,85(2',5*14� �H8*3*� ,)2('4+425*+,8(� '4'� 3(8(55*1,I�� +<(�

62(1()(� 8,� 8*3*� 545,8(� )(88,� +425*+,8(� )(8� 3722('(� -()*,'5(� (8(1,5*�

)43,//*� )*�-*545,'4.� 3(/7*5,� ),88,� 37668(-('5,9*4'(� /*42',8*(2,� )*�

/8*+4+425*+4*)*�(�-*'(2,8+425*+4*)*� ,� 1*5,� ��*N':(2G�(��(83<,L.��&%%E�

�('� (254/�(5�,8�.��&&&����

Page 57: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

52

8� G(54+4',9484� >� 7'� ,'5*-*+45*+4� +<(� )(2*1,� ),88�*-*),9484� ��,')('�

�433+<(� (5� ,8�.� �&&"��� �� )43*� (8(1,5(.� <,� (;;(554� *'*:('5(� 3788,� :*43*'5(3*�

)(/8*� 35(24*)*.� )(5(2-*','4� 6(2+*M� 7',� 34662(33*4'(� '(88,� 3(+2(9*4'(� )*�

+425*3484�� ��(8(1,54� +4354� )(8� ;,2-,+4� 6(2M.� ,++,'54� ,88,� (8(1,5,�

6(2+('57,8(�)*�*'37++(33*���"C��P��(�8,�'(+(33,2*,�)466*,�34--*'*352,9*4'(�

=745*)*,',�'(�<,''4�8*-*5,54�8�*-6*(/4���

8� 52*8435,'4� >� 7'� *'*:*542(� )(8� ��C*)2433*35(24*)4� )(*)24/(',3*� +<(� >�

2(364'3,:*8(�)(88,�+4'1(23*4'(�)(8�62(/'('484'(�,�624/(35(24'(�(�)(8��$C

*)2433*62(/'('484'(� ,� �$C*)2433*624/(35(24'(� '(88,� +425*+,8(� )(8� 3722('(��

�425*3484.� ,8)435(24'(� (� ,')2435('()*4'(� 1('/4'4� 624)455*� ,� 6,25*2(� ),8�

624/(35(24'(� (� �$C*)2433*62(/'('484'(� (� *8� 52*8435,'4� *'*:*3+(� 8,�

624)79*4'(�)*�624/(35(24'(�(�)*��$C*)2433*624/(35(24'(.�+4'�+4'3(/7('5(�

*'*:*5,�624)79*4'(�)(*�1,2*� 35(24*)*�624)455*�),88(�3722(',8*.�),88(�/4',)*�(�

),88,�68,+('5,���4553�(5�,8�.��&$%������,9*4'(�*'*:*542*,�)*�5,8(�3*'5(3*�),�6,25(�

)(88(� 3722(',8*� ,11*('(� ,� )43,//*� *';(2*42*� 2*36(554� ,� =7(88(� '(+(33,2*(� ,)�

*'*:*2(�8,�-()(3*-,�3*'5(3*�*'�,852*�42/,'*���

'� �()*+*',� �(5(2*',2*,� <,� 5241,54.� '(/8*� 785*-*� 5(-6*.� 8,2/4� *-6*(/4�

3462,557554� '(8� �� .� -,� ,'+<(� '(8� +,34� )*� �� � � 728(K� (5� ,8�.� �&&%E�

�,35L44)� (5� ,8�.� �""�E� �2,+,33*� (5� ,8�.� �""$�E� '(8� +,34� )*� '(468,3*,�

3722(',8*+,� >� *')*+,5,� ,'+<(� +4-(� 5(2,6*,� ),� *-6*(/,2(� '(88,� ;,3(� )*�

62(6,2,9*4'(�)(8�34//(554�,88�*'5(21('54�+<*272/*+4���

�,/8*� 357)*� +<(� <,''4� *-6*(/,54� =7(354� ;,2-,+4.� >� (1*)('5(� 7'�

3*/'*;*+,5*14�-*/8*42,-('54�)(*� 3(/'*� +8*'*+*� � 728(K�,5�,8�.� �&&%E��(*/(2�(5�

,8�.��""�E��2,+,33*�(5�,8�.��""$����(88,�-,//*42�6,25(�)(*�+,3*�3*�433(21,�7',�

2,6*),� 2(-*33*4'(� )*� 648*72*,B648*)*63*,� ��!B���� (� ,35('*,.� -('52(� 7'�

5(-64� -,//*42(� 6(2� 8,� 2(-*33*4'(� 2*+<*()4'4.� *'� /('(2(.� 8(� ,85(2,9*4'*�

)(2-,5484/*+<(���(*/(2�(5�,8�.��""�E��7+G357<8�(5�,8�.��""�E��2,+,33*�(5�,8�.�

�""$����,�2*36435,�5(2,6(75*+,�67M�(33(2(.�5755,1*,.�1,2*,:*8(�52,�/8*�*')*1*)7*�

��(*/(2� (� 728(K.� �""���� � )43,//*� *-6*(/,5*� ,)� 4//*� *'� 8(55(2,572,� 34'4�

Page 58: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

53

=7,'54� -,*� 1,2*,:*8*� (� +4-62(3*� 52,� )43,//*� -()*� 6,2*� ,� �&-/BG/� ��

��2,))4+G� (5� ,8�.� �""��� ,� �.&� � ± �.�$� ��2,+,33*� (5� ,8�.� �""$��� ��� ),�

345548*'(,2(.� 5755,1*,.� +4-(� *� +,-:*,-('5*� )*� )43,//*4.� '(*� )*1(23*� 8,142*.�

3*,'4� 35,5*� 35,:*8*5*� *'�:,3(� ,88,� 2(-*33*4'(� 4�-('4�)(*� 3*'54-*� +8*'*+*� (� ,*�

2*3785,5*� 455('75*� ,8� ��� )*� 35*-48,9*4'(� +4'� ��� E� *'� ,8+7'*� 357)*� '4'� 3*�

62(+*3,� 3(� *8� ��� 3*,� 35,54� (3(/7*54� '(*� 5(-6*� *')*+,5*� (� +*4>� ,� �C�� 42(�

),88�,337'9*4'(� )(8� ;,2-,+4� +<(� 2,662(3('5,� *8� -4-('54� )*� -,33*-,�

(;;*+,+*,� )(8� ;,2-,+4�� �(� *')*+,9*4'*� ,557,8*� +4'+42)*� ,88�46*'*4'(� )*�

'7-(243*��7542*�+4'3*/8*,'4�7'�)43,//*4�*'*9*,8(�)*��J��-/BG/�()�(1('57,8(�

*'+2(-('54�624/2(33*14�,*�;7572*�+4'52488*��

8� ;,2-,+4� >� :('� 5488(2,54� (.� /2,9*(� ,88�,9*4'(� 2(1(23*:*8(.� /8*� (;;(55*�

+488,5(2,8*� (1('57,8-('5(� +4'3(/7('5*� ,)� 7',� *'37;;*+*('9,� 3722(',8*+,�

34'4�6*7554354�2,2*�(�;2(=7('5(-('5(�2(1(23*:*8*�����3(/',8,54.�5755,1*,.�7'�

+,34�)*�)(+(334�6(2�'(+243*�3722(',8*+,���<,6-,'�(5�,8�.��""�����

�(� *')*+,9*4'*� 2*/7,2)4� ,*� +4'52488*� 62(1()4'4� +4'52488*� ,� �.� �.� �.� ���

3(55*-,'(�),88�*'*9*4�)(88,�5(2,6*,���+4'52488*�37++(33*1*�,11(22,''4�,���-(3*�

(� ,� ��� -(3*�� �/'*� 1*3*5,� )(1(� +4-62(')(2(� 2,++485,� ,',-'(35*+,.� 1*3*5,�

+8*'*+,�(� ��� )*� 35*-48,9*4'(�+4'���� �� 8� ��� )(1(�(33(2(�(3(/7*54�,��C��

42(� ),88�,337'9*4'(� )(8� ;,2-,+4� (� *8� +425*3484� (-,5*+4� 6435� 35*-48,9*4'(�

)(1(�-,'5('(23*�,�8*1(88*�+4-62(3*�52,��.��(��.��A/B)8���(542K8��4'3('3473�

�((5*'/���-35(2),-��&��62*8(��""����

�(2,6*,�)(88��� �

�(8� +,34� 3*,� 62(3('5(� 7',� '(468,3*,� 3722(',8*+,� >� 6433*:*8(� 624+()(2(� ,8�

52,55,-('54�+<*272/*+4�+<(�+4'3*35(�'(88,� 3722(',8(+54-*,�)(88,�/<*,')48,�

'(468,35*+,�� ��� *-6425,'5(.� 5755,1*,.� 624+()(2(� ,)� ,8+7'(� 1,875,9*4'*� 6(2�

35,:*8*2(� 3(� *8� 34//(554� 3*� 7'� :74'� +,')*),54� ,88,� +<*272/*,�� ��� )*�

;4'),-('5,8(� *-6425,'9,� 1,875,2(� 8�(1('57,8(� 62(3('9,� )*� *6(25('3*4'(�

(B4� 6245(*'72*,� 64*+<?� 7'� 8424� ,7-('54� 3*� 52,)7+(� *'� -,//*42� 2*3+<*4� ,�

31*8766,2(� ;('4-('*� 524-:4(-:48*+*� ��*+<483.� �&&"E� �25(/,� (5� ,8�.� �&&�E�

Page 59: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

54

S,+4:K�(5�,8�.��""����-6425,'5(�,'+<(�>�1,875,2(�8�,'5*524-:*',��+<(�'4'�

)(1(� (33(2(� )*-*'7*5,� ��(8)-,'� (� �(834'.� �""���� �(8� +,34� )*� ;425(�

)(:*8*5,9*4'(�)(8�34//(554�>�*')*+,54�2*36(55,2(�7'�5(-64�)*�35,:*8*99,9*4'(�

-()*,'5(�5(2,6*,�-()*+,�6(2��C��-(3*�+4'�52*8435,'4��

�(88,� ;,3(� *'52,C46(2,542*,� (� '(88(� 37++(33*1(� �� 42(� )(8� 6435C46(2,542*4� >�

*-6425,'5(�37668(-('5,2(�+4'�)(3,-(5,34'(�(')41(',��"."�J".��-/BG/��

+<(� 1(220� 34--*'*352,54� �� 4� 6*@� 1485(� '(8� +4234� )(88,� /*42',5,� *'� +7*� 3*�

(3(/7(�8�*'5(21('54���

�(*�/*42'*�3(/7('5*�84�35(334�)43,//*4�1(220�34--*'*352,54���4���1485(�,8�)F�

6(2� 1*,� 6,2('5(2,8(� �34554+75(�E� 3(/7*20� 64*� 8,� 34--*'*352,9*4'(� 42,8(�

=7,')4�'4'�+*�3,20�6*@�*8�2*3+<*4�)*�14-*54���(8)-,'�(��(834'.��""�����

�<*,2,-('5(.� '(8� +,34� *'� +7*� 8�(3,-(� (+4/2,;*+4� ,::*,� (1*)('9*,54� 8,�

62(3('9,�)*�-(5,35,3*.�3,20�4664257'4�(1*5,2(� 8,�+<*272/*,�(�3,20�6433*:*8(�

7'�52,55,-('54�3*'54-,5*+4���

�� �( 1��������������# �����1����������

�,� 62(1,8('9,� )(88�*6(25('3*4'(� '(88� �� >.� ,662433*-,5*1,-('5(.� 6,2*�

,88�%"P� ��,'(3(�(��24'.� �&&��� ()�>�7'� 2(6(254� 5,8-('5(� +4-7'(�'(88� ��

+<(.�*'�6,33,54.�>�35,54�75*8*99,54�+4-(�;,5542(�;425(-('5(�*')*+,5*14�)*� ��

'(8�+,34�)*�3436(554�)*,/'435*+4���7/('5�(5�,8�.��&�����

��� ,334+*,5,� ,)� 4/'*� ;42-,� )*� �.� ,'+<(� 3(.� 357)*� *'� �()*+*',� !-,',.�

3435('/4'4� +<(.� '(8� +,34� )*� �� *,524/('4.� +*2+,� '(8� �"P� )(*� +,3*� 3*,�

+4'3(/7('5(�(�6246429*4',8(� ,8�),''4� 2(',8(� ;,2-,+4C*')4554� ��2(,)L(88�

(5�,8�.��&�����

'� �()*+*',� !-,',� (� '(8� +,'(.� 8� �� >� ,334+*,54� ,)� 7',� 3(2*(� )*�

+4-68*+,9*4'*� )�42)*'(� -()*+4.� *'+8734� *6(25('3*4'(� 3*35(-*+,.�

/84-(27846,5*(.� *6(28*6(-*,.� *--7'4)(62(33*4'(.� *'378*'4C2(3*35('9,.�

)*,:(5(� -(88*54.� 6,'+2(,5*5*.� -*46,5*(.� *'37;;*+*('9,� +,2)*,+,� +4'/(35*9*,.�

524-:4(-:48*3-4�648-4',2(���(8)-,'�(��(834'.��""�����/'7',�)*�=7(35(�

Page 60: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

55

+4-68*+,9*4'*� >� *'� /2,)4�)*� ,85(2,2(� 8,�=7,8*50�)(88,� 1*5,�)(8� 34//(554�(�)*�

*'5(2;(2*2(� 378� 5(-64� )*� 3462,11*1('9,�� �*2+,� *8� �"P� )(*� 34//(55*� +4'�

*6(25('3*4'(� � K6(25('3*4'�� ���-4352,'4�+4-68*+,'9(�+,2)*41,3+48,2*� ,)�

(33,� +4'3(/7('5*�� '4852(.� 8�*6(25('3*4'(� 3(+4'),2*,� ,)� �� >� 36(334�

2(;2,55,2*,�,88(�5(2,6*(�,'5**6(25('3*1(�(.�)*�;2(=7('5(.�6(23*35(�,'+<(�)464�

52,55,-('54�)(88�*6(2+425*348(-*,.�,'+<(�3(�*'�-,'*(2,�-('4�/2,1(���25(/,�

(5�,8�.��&&����'),/,')4�8,�62(1,8('9,�(�8,�3(1(2*50�)*�*6(25('3*4'(�3*35(-*+,�

(�6245(*'72*,� *'�&��+,'*�+4'� ���$%�+4'��� �(����+4'��� ����25(/,�(5�,8�.�

�&&���>�(-(23,�7',�6(2+('57,8(�)*�+,'*�*6(25(3*�6,2*�,88�%�P��+,'*�+4'��� �

'4'�52,55,5*��(�)(8�%�P��+,'*�+4'�+4'524884�*',)(/7,54��(.�=7*')*.�-,//*42(�

2*36(554�,8��&P�2*6425,54�),�7'�62(+()('5(�357)*4��U,88(5�(��4L/*88.��&&����

�(2� 8,� 62(33*4'(� ,25(2*43,� >� 35,54� *-6*(/,54� 7'�-(54)4� 43+*884-(52*+4� (�

34'4�35,5*�+4'3*)(2,5*�*6(25(3*�*�34//(55*�+<(�62(3('5,1,'4�*�3(/7('5*�1,842*�

62(3342*�����D���"�-- /.�����D��""�-- /.�����D���"�-- /��

�,� =7(354� 357)*4.� 3*� )()7+(� +4-(� 8�*6(25('3*4'(� ,;;8*//,�-,//*42-('5(� *�

34//(55*�'4'�345546435*�,�5(2,6*,�4�+4-7'=7(�'4'�345546435*�,)�,)(/7,54�

+4'524884� )(88,� )*3(')4+2*'*,� �%�P�� 2*36(554� ,*� 34//(55*� ,)(/7,5,-('5(�

52,55,5*���"P����25(/,�(5�,8�.��&&����

';,55*.� *� 34//(55*� +4'� �� � '4'� 4� *',)(/7,5,-('5(� 52,55,5*� 62(3('5,1,'4�

1,842*� 62(3342*� ���� (� ����� 3*/'*;*+,5*1,-('5(� 6*@� (8(1,5*� 2*36(554� ,*�

34//(55*�+4'��� �+4'52488,54�(�=7(88*�+4'��� �345546435*�,�3722(',8(+54-*,.�

-('52(�'4'�>�35,5,�433(21,5,�7',�)*;;(2('9,�3*/'*;*+,5*1,�)*��,�52,�+,'*�'4'�

52,55,5*�4�'4'�345546435*�,�:74'�+4'524884�3*,�'(8�+,34�)*��� �+<(��� ���2,�*�

34//(55*�52,55,5*.�'4'�1*�(2,�)*;;(2('9,�3*/'*;*+,5*1,�)*��,.�,�62(3+*')(2(�+<(�

8,� '(468,3*,� ;433(� 3722(',8*+,� 4� *64;*3,2*,�� �2,� =7(88*� *6(25(3*.� *8� ��P�

62(3('5,1,� *6(25('3*4'(� /2,1(� ���� D� �&"� -- /� (� ���� D� ��"� -- /�E�

,'+<(� '(88�74-4.� +*2+,� *8� �"P� )(/8*� *')*1*)7*� >� ,;;(554� ),� *6(25('3*4'(�

/2,1(�� '� �()*+*',� !-,',� *8� �""P� )(*� 34//(55*� +4'� ,)('4+,2+*'4-,�

3722(',8*+4�>�*6(25(34.�-('52(�'(8�+,34�)*�,)('4-,�8,�62(1,8('9,�3+(')(�,8�

$"C%"P� (� '(8� +,34� )*� �� � ,8� ��P� ��25(/,� (5� ,8�.� �&&���� ';*'(.� =7(35,�

Page 61: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

56

*'),/*'(� 37//(2*3+(� +4-(� 8,� +<*272/*,� 6433,� 2,662(3('5,2(� *8� -(994�

-,//*42-('5(� 2*34875*14� *'� +,34� )*� *6(25('3*4'(� ,334+*,5,� ,)� �E� 5755*� *�

34//(55*� 345546435*� ,)� ,)2(',8(+54-*,� (2,'4� '42-45(3*�� �755,1*,.� *'� 7',�

3*/'*;*+,5*1,� 6(2+('57,8(� )*� 6(234'(� 345546435(� ,� 3722(',8(+54-*,� 6(2�

'(468,3*,�3722(',8*+,.� 8�*6(25('3*4'(�6(23*35(�'4'435,'5(� 8,�2(-*33*4'(�)(8�

+422()4�3*'54-,5484/*+4�,334+*,54�,)� ����

�(88�74-4.� >� 35,54� )*-4352,54� +4-(� 8�*';73*4'(� )*� ��� .� +425*3484� 4�

/8*+4+425*+4*)*�)*�3*'5(3*�3*,�*'�/2,)4�)*�+,73,2(�*6(25('3*4'(�,',84/,-('5(�

,� =7,'54� ,11*('(� '(*� 34//(55*� +4'� �� 364'5,'(4.� *8� +<(� 37//(2*3+(� +<(� *8�

+425*3484�6433,�(33(2(� 8�42-4'(�-,//*42-('5(�+4*'14854�'(88�*6(25('3*4'(�

��,'(3(�(��24'.��&&�����(88�74-4.�*'4852(.�8,�+4'+('52,9*4'(�68,3-,5*+,�)*�

+425*3484� �(� '4'� )*� ,852*� 42-4'*�� >� 3*/'*;*+,5*1,-('5(� +422(8,5,�

,88�*6(25('3*4'(�'(*�34//(55*�+4'�*6(2,)2('4+425*+*3-4�364'5,'(4�(�,'+<(�*�

34//(55*� 52,55,5*� +4'� /8*+4+425*+4*)*� (34/('*� 31*8766,'4� *6(25('3*4'(�

��,'(3(�(��24'.��&&����

�4�31*87664�)(88�*6(25('3*4'(�'(8�+4234�)*� ��)*6(')(�),88,�2(+*624+,�,9*4'(�

)*� ;,5542*� +<(� 2(/48,'4� *8� 1487-(� 68,3-,5*+4.� 8(� 2(3*35('9(� 1,3+48,2*�

6(2*;(2*+<(� (� 8������ +,2)*,+4.� 5755*� ,7-('5,5*� *'� =7(35,� 6,5484/*,�

(')4+2*',��#7(354�+4'+4234�)*�;,5542*�*'+87)(���(8:K.��&%&E��,'(3(�(��24'.�

�&&�E��*+<483.��&&$E��4KC�<48845�(5�,8�.��""�E��(8)-,'�(��(834'.��""����

,� 6435,-('54� )(8� 34)*4� '(884� 36,9*4� (O52,+(8878,2(� *')4554� ),*�

/8*+4+425*+4*)*E��

:� '+2(-('54�)(88�,9*4'(�)(*�-*'(2,8+425*+4*)*�

+� �7-('54�)(8�54'4�1,3+48,2(�

)� �7-('54�'(88,�3(+2(9*4'(�)*�2('*',�

(� �55*1,9*4'(�)(8�3*35(-,�2('*',C,'/*45('3*',�

;� �7-('54� )*� 3('3*:*8*50� ),� 6,25(� )(8� 3*35(-,� 1,3+48,2(� ,� ;,5542*�

*6(25('3*1*��+,5(+48,-*'(�,�,/4'*35*�,)2('(2/*+*��

/� �*)79*4'(�)(88(�62435,/8,')*'(��+<(�<,''4�,9*4'(�1,34)*8,5,'5(���

Page 62: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

57

<� �7-('54� )(88,� 3(+2(9*4'(� )*� -*'(2,8+425*+4*)*� �'4'� ),88,� 94',�

/84-(278,2(���

�557,8-('5(.� 3*� 6('3,� +<(� 8,� +,73,� -,//*42-('5(� 2(364'3,:*8(�

)(88�*6(25('3*4'(�3*,�8,�-,//*42�3('3*:*8*50�),�6,25(�)(8�3*35(-,�1,3+48,2(�,�

;,5542*�*6(25('3*1*���25(/,�(5�,8�.��&&����

�(�+4'3(/7('9(�)(88�*6(25('3*4'(�34'4�'7-(243(�(�*'+87)4'4���

+(+*50� �6(2� (-422,/*(� *'52,4+78,2*� (B4� )*35,++4� 2(5*'*+4�.� ;('4-('*�

524-:4(-:48*+*.� *6(25('3*4'(� 2(',8(.� 6245(*'72*,.� /84-(27843+8(243*.�

*6(2524;*,� 1('52*+48,2(� 3*'*352,� (� *'37;;*+*('9,� +,2)*,+,� +4'/(35*9*,.�

524-:4(-:48*3-4� 648-4',2(� ��*55-,'� (5� ,8�.� �&%%E� �(8)-,'� (� �(834'.�

�""����'�-485*�+,3*�8�*6(25('3*4'(�3*�2*3481(�*'�3(/7*54�,88,�5(2,6*,�6(2�8� ���*8�

-*/8*42,-('54� 67M� 2*+<*()(2(� �� -(3*� 4� 6*@�E� 5755,1*,.� *'� ,8+7'*� +,3*�

8�*6(25('3*4'(� 6(23*35(� ,'+<(� )464� *8� 2,//*7'/*-('54� )*� 7'� ,)(/7,54�

+4'524884�)(88�*6(2+425*348*3-4���25(/,�(5�,8�.��&&�E��*+<483.��&&$E��(8)-,'�

(��(834'.��""����

�4�31*87664�)*�3+8(243*�)*�,25(2*(�(�,25(2*48(�6452(::(�/*735*;*+,2(�8,�-,'+,5,�

2(-*33*4'(�)(88�*6(25('3*4'(E� 8�*6(25('3*4'(�+24'*+,.�'(8�5(-64.�>� *'�/2,)4�

)*� ,85(2,2(�-42;484/*+,-('5(� ,25(2*(� (� ,25(2*48(� ,552,1(234� 7',� 2*)79*4'(�

)(88�(8,35*+*50�(�)(8� 8424�87-(�+,73,')4.� *�=7(354�-4)4.�7'�,7-('54�)(88(�

2(3*35('9(�6(2*;(2*+<(�*'�/2,)4�)*�6(26(57,2(�8�*6(25('3*4'(�,'+<(�)464�+<(�

8,�+,73,�*'*9*,8(�)(88,�35(33,�>�35,5,�2*3485,���*55-,'�(5�,8�.��&%%E��25(/,�(5�

,8�.��&&�����

�(88�74-4.� *8� 2*3+<*4� )*� 6(23*35('9,� )(88�*6(25('3*4'(� >� 352(55,-('5(�

+422(8,54� ,8� 5(-64� *'5(2+4234� 52,� 8,� +4-6,23,� )(88,� -,8,55*,� (� 8�*'*9*4�

5(2,6(75*+4.� 37//(2(')4� +4-(.� 624:,:*8-('5(.� 3*,� '(+(33,2*4� 7'� +(254�

*'5(21,884� 5(-642,8(� ,88�*'35,72,23*� )(88(� 8(3*4'*� 1,3+48,2*� +<(� 2(')4'4�

8�*6(25('3*4'(�*22(1(23*:*8(��R(8:472'�(5�,8�.��&$�����557,8-('5(�8�(3*/('9,�

)*� *-6435,2(� 7',� 5(2,6*,� ,'5**6(25('3*1,� '(*� +,'*� ,;;(55*� ),� �� :('�

+4'52488,54�(�+4'�*6(25('3*4'(�6(23*35('5(�'4'�>�'45,���25(/,�(5�,8�.��&&��E�

Page 63: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

58

,8+7'*��7542*�37//(2*3+4'4�)*�*-6435,2(�7',�5(2,6*,�,'5**6(25('3*1,�'(*�+,'*�

,;;(55*�),� ��+4'�*6(25('3*4'(�/2,1(.�411(24�+4'����D��&"�-- /�(B4��,�

���� D� ��"� -- /� 4� '(8� +,34� )*� 6(23*35('9,� )(88�*6(25('3*4'(� '(8� 5(-64�

'4'435,'5(�8,�5(2,6*,�,)(/7,5,���(254K�(5�,8�.��&&���4�'(8�+,34�*'�+7*�3*,'4�

62(3('5*� 6,5484/*(� +4'+4-*5,'5*� *'� /2,)4� )*� 6(26(57,2(� (� ,//2,1,2(�

8�*6(25('3*4'(���(254K�(5�,8�.��&&�����

'�6,33,54.�,�+,73,�)(8�;,554�+<(�,8+7'*��7542*���25(/,�(5�,8�.��&&���,1(1,'4�

31(8,54�8*1(88*�)*�,8)435(24'(�6*@�(8(1,5*�3*,�62(C�+<(�6435C35*-48,9*4'(�+4'�

��� � '(*� +,'*� +4'� �� 2*36(554� ,� =7(88*� 3,'*.� 3*� +4'3*)(2,1,� 8�,8)435(24'(�

+4-(�7'4�)(/8*�(8(-('5*� *'+2*-*',5*�'(88,�-,//*42(�2*5('9*4'(�)*�34)*4�()�

,+=7,� (.� =7*')*.� '(88�*6(25('3*4'(� ,334+*,5,� ,)� ��� �(88�74-4.� *8� +24'*+4�

(++(334�3*,�)*�/8*+4+425*+4*)*�+<(�)*�-*'(2,8+425*+4*)*�67M�*')722(�,85(2,9*4'*�

1,3+48,2*�*22(1(23*:*8*�(�6(26(57,'5*�8�*6(25('3*4'(��

'�7'�6*@� 2(+('5(�357)*4� ��4KC�<48845�(5�,8�.��""��� *8��&P�)(*� 34//(55*� +4'�

�� � 62(3('5,1,� ��� �!852,34'484/*,� �4668(2�� D� �""� -- /� � (� 8,� �,� (2,�

3*/'*;*+,5*1,-('5(�6*@�,85,�'(*�34//(55*�+4'��� �'4'�*'�5(2,6*,�4�*'�5(2,6*,�

),�7'� 5(-64�'4'�376(2*42(�,*���-(3*� 2*36(554�,8�/27664�)*�+4'524884� ����

-()*,������±���-- /���

� 8*1(88*� )*� ,8)435(24'(� '4'� (2,'4� 6*@� (8(1,5*.�-,� ,))*2*5572,� 6*@� :,33*� '(*�

34//(55*�+4'��� �2*36(554�,*�3,'*�(�+*M�>�*'�)*3,++42)4�+4'�=7,'54�,337'54�

),� 7'� 62(+()('5(� 357)*4� ��25(/,� (5� ,8�.� �&&���� 8� 34)*4.� ,8� +4'52,2*4.� (2,�

3*/'*;*+,5*1,-('5(�6*@�(8(1,54�'(*�34//(55*�+4'��� �'4'�52,55,54�(�*'�=7(88*�

345546435*�,�5(2,6*,�2*36(554�,*�+,'*�3,'*���4KC�<48845�(5�,8�.��""���,'+<(�3(.�

)464���-(3*�)*� 5(2,6*,.� �(�'4'�,��"�/*42'*�� *8� 34)*4�(2,� 3*/'*;*+,5*1,-('5(�

6*@� :,334� 2*36(554� ,� =7(884� )(*� +,'*� +4'� �� � '4'� 52,55,5*�� ��� *-6425,'5(�

345548*'(,2(� +4-(.� '(88�74-4.� 8,� 5(2,6*,� +4'� /8*+4+425*+4*)*� 4� 8� ��

364'5,'(4.� 3*� ,334+*,'4� ,)� *6(25('3*4'(� 3('9,� +<(� 1*� 3*,� 8�*'5(21('54� )(*�

-*'(2,8+425*+4*)*���,'(3(�()��24'.��&&�����

Page 64: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

59

��,9*4'(�3*-*8C-*'(2,8+425*+4*)(�3(-:2,�(33(2(�*-675,:*8(�,88,�3,572,9*4'(�

+425*3484C*')455,� )*� 7'� ('9*-,� ���� :(5,C*)2433*35(24*)4C)(*)24/(',3*�� +<(�

;42-,� 7',� :,22*(2,� ('9*-,5*+,� '(*� 5(3375*� +<(� 62(3('5,'4� 2(+(5542*� 6(2� *�

-*'(2,8+425*+4*)*.� ,552,1(234� 8,� -(5,:48*99,9*4'(� )(*� /8*+4+425*+4*)*� ,�

-(5,:48*5*� *',55*1*E� 8�,55*1*50�-*'(2,8+425*+4*)(.�=7*')*.�)*6(')(�),8� 8(/,-(�

)(8�+425*3484�+4'� *� 2(+(5542*�6(2� 8�,8)435(24'(�+<(�3*� 52,)7+(� *'�,55*1*50�)(*�

/8*+4+425*+4*)*�,',84/,�,88�,8)435(24'(���

�(8�+,34�)*� �.�(++(554�'(8�+,34�*'�+7*�3*,'4�62(3('5*�'(468,3*(�3722(',8*+<(�

3(+(2'('5*� 3*,� +425*3484� +<(� ,8)435(24'(.� *� 8*1(88*� )*� ,8)435(24'(� 34'4�

6*7554354� :,33*� ��4KC�<48845� (5� ,8�.� �""��� (� +*M� >� *-675,:*8(� ,88�,55*1*50�

-*'(2,8+42*+4*)(� 6433()75,� ),*� 374*� 62(+72342*� �+425*+435(24'(� (�

)(433*+425*+435(24'(�Y���Z���8�+425*3484�,7-('5,�+43F�8,�2*5('9*4'(�)*�34)*4�

(� ,+=7,� *'+2(-('5,')4� *8� 1487-(� 1,3+48,2(E� +*M� 3(-:2,� 2,662(3('5,2(� 8,�

+,73,� 3+,5(','5(� )(88�*6(25('3*4'(� ,334+*,5,� ,)� �� ��4KC�<48845� (5� ,8.�

�""�E�-*5<�(5�,8�.��""����

'4852(.� 8,� 34--*'*52,9*4'(� )*� /8*+4+425*+4*)*� )(5(2-*',� 7'� *'+2(-('54�

)(88,� /*55,5,� +,2)*,+,� ����� /2,9*(� ,88�,7-('54� )*� �<('K8(5<,'48,-*'(C�C

�(5<K852,';(2,3(����������,'(3(�(��24'.��&&����

')7+(')4�*6(25('3*4'(.�*�/8*+4+425*+4*)*�)(5(2-*','4.�'(8�)*352(554�2(',8(.�

/84-(27843+8(243*� +<(� 3*� 2*;8(55(� +8*'*+,-('5(� *'� 7'� ,7-('54� 6,5484/*+4�

)(88�(3+2(9*4'(� 6245(*+,� 72*',2*,� �+4'� 6(2)*5,� +<(� *'5(2(33,� ,'+<(� 8(�

6245(*'(� )(88,� +4,/78,9*4'(��� ��*6(25('3*4'(.� *'*9*,8-('5(.� *')7+(� 7'�

,7-('54� )(88,� 1(84+*50� )*� ;*852,9*4'(� /84-(278,2(� ������ ,� +,73,� )*�

*6(25('3*4'(�/84-(278,2(�+<(.�'(8�5(-64.�)(5(2-*',�3+8(243*�(�1,3436,3-4�

)(88(� ,25(2*48(� ,;;(2('5*� ,8� /84-(2784� (.� *'� 785*-,� ,',8*3*.� 3+8(243*�

/84-(278,2(���25(/,�(5�,8�.��&&����

Page 65: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

60

� ������������

�,� 6245(*'72*,� 2,662(3('5,� 7',� 6,5484/*+,� -,//*42(� (3+2(9*4'(� 6245(*+,�

72*',2*,� ��78*+<� (� �3:42'(.� �&&"��� �,� '(;246,5*(.� '(*� '4352*� ,'*-,8*.� 34'4�

36(334� )*,/'435*+,5(� 5,2)*1,-('5(.� 411(24� ,88,� +4-6,23,� )(*� 3*'54-*� ),�

*'37;;*+*('9,� 2(',8(E� +*M� )*6(')(� ),88,� ;2(=7('5(�-,'+,'9,� )*� 7'� (342)*4�

+,2,55(2*99,54�),�3(/'*�+8*'*+*�36(+*;*+*�(�+4'+8,-,5*��+,26,�(5�,8�.��""�,���

��.�6(25,'54.�)*�2*8(1,'5(�*-6425,'9,�624+()(2(�,88�,',8*3*�)(88,�6245(*'72*,�

+<(� 2,662(3('5,� *8� 3(/'4� 6*@� 62(+4+(� )*� '(;246,5*,� ��*248)*� (� �,-6,'*'*.�

�&&�E��3:42'(�(5�,8�.��&&&E�+,26,�(5�,8�.��""����

��� � �5"*&( 6"%!��)*%$�(7* (��

8�68,3-,�+4'5*('(�+*2+,�$/B��)*�6245(*'(�*8�+7*�6(34�-48(+48,2(.�6(2�*8�&&P.�

>�376(2*42(�,��"�"""��,854'���,����,�-,//*42�6,25(�)(88(�6245(*'(�72*',2*(�>�

)*� 42*/*'(� 68,3-,5*+,� ��"C$"P��� �,� 6245(*'72*,� �;*3*484/*+,� 4� 6,5484/*+,��

2,662(3('5,�=7*')*.�*'�3435,'9,.�8�(3*54�)*�)7(�624+(33*���

• �,�;*852,9*4'(�/84-(278,2(��

• 8�2*,3342:*-('54�57:78,2(���

'� /('(2,8(.� *8� 6,33,//*4� )(88(� -48(+48(� 6245(*+<(� ,552,1(234� *� +,6*88,2*�

/84-(278,2*� )*-*'7*3+(� ,88�,7-('5,2(� )(88(� )*-('3*4'*� )(88(� 6245(*'(�

�1,875,5(�*'�:,3(�,8�6(34�-48(+48,2(����������42-,8-('5(.�8(�6245(*'(�+4'�

,854� ����.� +4-(� 8(� /�� �&""�"""� �,�.� '4'� +4-6,*4'4� '(88�7852,;*852,54� *'�

=7,'5*50� 2*8(1,:*8*�� �(� ,8:7-*'(� 34'4� ;*3*484/*+,-('5(� 62(3('5*�

'(88�7852,;*852,54� *'� 6*++48(� =7,'5*50.� :('+<?� *8� 68,3-,� '(� +4'5('/,� ,)�

(8(1,5,� +4'+('52,9*4'(�� #7(354� )*6(')(� ),8� 8424� ����� �+4-62(34� 52,�

���"""�(��&�"""��,��().�*'�6,25(.�,�+,73,�)(88,�62(3('9,�)*�+,2*+<(�'(/,5*1(�

62(3('5*� 3788(� 6,2(5*� �+<(� 2(36*'/4'4� 8(� ,8:7-*'(� +<(� <,''4� -()(3*-,�

+,2*+,����

Page 66: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

61

8� /84-(2784� 2,662(3('5,� 8�7'*50� )*� ;*852,9*4'(.� >� +435*57*54� ),� 7',� 2(5(� )*�

+,6*88,2*� +<(� 3*� 2,-*;*+,'4� (� 3*� ;4')4'4� 6(2� ,',354-43*�� �,� -(-:2,',�

+,6*88,2(� >� +435*57*5,� ),� +(8878(� (')45(8*,8*.� +(8878(� (6*5(8*,8*� 1*3+(2,8*� (�

6,2*(5,8*.� +(8878(� (� -,52*+(� -(3,'/*,8*.� -(-:2,',� :,3,8(� (� )(*� +,6*88,2*��

��(')45(8*4� +,6*88,2(� >� 3455*8(� (� 62(3('5,� '7-(243(� ;('(352,572(�� �,�

35275572,� (')45(8*,8(� +4'3('5(� *8� 6,33,//*4� )*� -,+24-48(+48(� +4'� 6(34�

-48(+48,2(��������6,2*�,�=7(884�)(88�,8:7-*',�68,3-,5*+,���&�"""��,��4�+4'�

7'�2,//*4�)*���"""����,8(�35275572,.�6(25,'54.�'4'�2,662(3('5,�7',�(;;*+,+(�

:,22*(2,� ,88(� 6245(*'(� 2(364'3,:*8*� )(8� -,'5('*-('54� )(88,� 62(33*4'(�

4'+45*+,� 68,3-,5*+,.� 3(::('(� 8,� +,2*+,� '(/,5*1,� 62462*,� )(88(� 6245(*'(� )*�

-(-:2,',�2(36*'/,�8(�-48(+48(�+4'�+,2*+,�'(/,5*1,��*'+873,�8�,8:7-*',����,�

-(-:2,',� :,3,8(� /84-(278,2(� ��84-(278,2� �,3,8� �(-:2,'(�� ����� >�

+435*57*5,� ),� ;*:2*88(� )*� +488,/('(� (� )*� 6245(4/8*+,'*.� >� +,2,55(2*99,5,� ),88,�

62(3('9,�)*�+,2*+<(�'(/,5*1(�+<(�435,+48,'4�*8�6,33,//*4�)*�-,+24-48(+48(�

+4'� +,2*+,�'(/,5*1,���4'� *-6()*3+(.� 5755,1*,.� *8� 6,33,//*4�)*�-48(+48(�6*@�

6*++48(� 4� '(752(�� ��� 35,54� 6241,54� +<(� 8(� -48(+48(� +4'� +,2*+,� 643*5*1,� 4�

'(752,� 1('/4'4� ;*852,5(� 6*@� 2,6*),-('5(� 2*36(554� ,� =7(88(� +4'� +,2*+,�

'(/,5*1,� (� +*M� ,� 62(3+*')(2(� ),8� 2,//*4� )(88,� -48(+48,� *'� =7(35*4'(��

�<*,2,-('5(� 7'� ),''4� 2(',8(� 67M� )(5(2-*',2(� 8,� 6(2)*5,� )*� +,2*+<(�

'(/,5*1(�)(88(�����(.�=7*')*.�6,33,//*4�)*�/2,')*�=7,'5*50�)*�,8:7-*'(��'�

62,5*+,.� 8,�-(-:2,',�/84-(278,2(� *'5,55,�>� *-6(2-(,:*8(�,�-48(+48(�+4'�

7'� 2,//*4� 376(2*42(� ,� ����� (� )*� 6(34�-48(+48,2(� 376(2*42(� ,*� �"�"""��,�

�+,26,� (5� ,8�.� �""���� �(� +(8878(� (6*5(8*,8*� 1*3+(2,8*� �64)4+*5*�� 2*1(354'4� *�

+,6*88,2*� (� 34'4�+,2,55(2*99,5(�),�624+(33*� +*5468,3-,5*+*� +<(� 3*� (35(')4'4�

1(234� 8,����E�3*�;42-,'4�+43F�)(88(� ;('(352,572(�,552,1(234�+7*�,11*('(� 8,�

;*852,9*4'(��+,26,�(5�,8�.��""�����

�<*,2,-('5(.� '(88,� 1,875,9*4'(� )(88,� ;7'9*4',8*50� 2(',8(.� >� '(+(33,2*4�

,'+<(�+4'3*)(2,2(�8,�1(84+*50�)*�;*852,9*4'(�/84-(278,2(������4��84-(278,2�

�*852,5*4'��,5(�������(� 8,�62(33*4'(�)(8�;87334�(-,5*+4�,� 8*1(884�)*�,25(2*48(�

/84-(278,2*�+<(�+4')*9*4','4�*8�/2,)4�)*�;*852,9*4'(E�8�('5*50�)*�=7(35�785*-,.�

Page 67: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

62

*';,55*.� )*-*'7*3+(� ,8� +,8,2(� )(88,� ���� ,'+<(� *'� +,34� )*� ),''4� ,88�7'*50� )*�

;*852,9*4'(��+,26,�(5�,8�.��""�����

�(25,'54.� 8�('5*50� )*� � ;*852,9*4'(� /84-(278,2(� >� *'� 2(8,9*4'(� ,88,�

+4'+('52,9*4'(�68,3-,5*+,.� ,8� ����.� ,88,� +,2*+,� (8(552*+,� (� ,88,� ;42-,�)(88(�

6245(*'(���(('�(�,51,5.��&%�����

'� 8*'(,� /('(2,8(.� 8,� ;*852,9*4'(� /84-(278,2(� )(88(� 6245(*'(�

624/2(33*1,-('5(� )*-*'7*3+(� ,88�,7-('5,2(� )(8� 8424� ����� �42-,8-('5(.�

6245(*'(�,)�(8(1,54�����.� '4'� +4-6,*4'4�'(88�7852,;*852,54� /84-(278,2(� *'�

-4)4� ,662(99,:*8(�� �(� ,8:7-*'(.� 62(3('5*� ,)� (8(1,5,� +4'+('52,9*4'(� '(8�

68,3-,.�3*�2*8(1,'4�3484�*'�6*++48(�=7,'5*50�*'�3*57,9*4'*�;*3*484/*+<(�,�+,73,�

)(8� 8424� 2(8,5*1,-('5(� (8(1,54� ����� (� *'� 6,25(� /2,9*(� ,88,� 8424� +,2*+,�

'(/,5*1,���78*+<�(��3:42'(.��&&"����

*(����-+�����������3����������������������������������� (�����������

������������C���!���+�������(��������������(�������8������������

��������(����������>��+���������������������������3����(����������>� >�

�(����������������������������� ��������#,�E����������������

������������ �����������)����?��,,�!��

Page 68: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

63

�(2+*M.� 3(� 8�7'*50�)*� ;*852,9*4'(�>� *'5,55,.� 8(�-48(+48(�+4'������376(2*42(�,�

�&�"""��,�'4'�)412(::(24� ,552,1(23,28,� �-('4�)(884� "��P�)*� ,8:7-*',� >�

;*852,5,�,552,1(234�*8�/84-(2784�'(88�74-4��+,26,�(5�,8�.��""�����

�245(*'(�68,3-,5*+<(� +4'������ +4-62(34� 52,� ���""�(� ���"""��,854'� 34'4�

34//(55(�,�;*852,9*4'(�/84-(278,2(.�-,�3*�2*3+4'52,'4�*'�=7,'5*50�-4)(35,�,�

+,73,� )(88,� 8424� 2(8,5*1,-('5(� 3+,23,� +4'+('52,9*4'(� 68,3-,5*+,��

��(-4/84:*',.� 672� 62(3('5,')4� :,334� ����.� >� 2,2,-('5(� 2*3+4'52,:*8(�

'(88�7852,;*852,54� /2,9*(� ,8� ;,554� +<(.� 737,8-('5(.� >� 8(/,5,� ,88�,654/84:*',�

+<>� >� 6*7554354� 1487-*'43,�� ��('5*50� )(88,� 6245(*'72*,� )*6(')(� ,'+<(� ),8�

/2,)4�)*� 2*,3342:*-('54� 57:78,2(�� ��,8:7-*',� 2,662(3('5,� *8� �"C�"P�)(88(�

6245(*'(�545,8*�(3+2(5(�'(88(�72*'(�,�+,73,�)(8�2*,3342:*-('54�3484�6,29*,8(�

46(2,54� ),88(� +(8878(� 57:78,2*�� �8� +4'52,2*4.� 6245(*'(� +4'� 6*@� :,334� ����.�

34'4�,55*1,-('5(�2*,3342:*5(�,�8*1(884�57:78,2(�6(2�64*�(33(2(�+,5,:48*99,5(�

),88(�+(8878(�)(8�57:784�62433*-,8(�(�2(�*--(33(�*'�+*2+484�+4-(�,-*'4,+*)*�

��78*+<�(��3:42'(.��&&"����

*(����#+�5��������������8����������

����3����(����������� �����������)����?�

�,,�!�

Page 69: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

64

��� �*�(" ##%(/"$�!&%�&7/7* (��

�(�6245(*'(�+4'������ *';(2*42(�,�=7(884�)(88�,8:7-*',�1('/4'4� ;*852,5(�),8�

/84-(2784� 2(',8(.� -,� 2*,3342:*5(� ,55*1,-('5(� ,552,1(234� *8� 57:784�

62433*-,8(�� �,8*� 6245(*'(� +4-62(')4'4�� 42-4'*� 6(65*)*+*� �*'378*',.�

/87+,/4'(.� 6,2,542-4'(� (++��.� ('9*-*� �8*34('9*-,.� 2*:4'7+8(,3*.� ,-*8,3*�

(++��.� ;2,--('5*� )*� *--7'4/84:78*'(� �+,5('(� 8(//(2(�.� 6245(*'(� +4*'1485(�

'(88,� 2*36435,� *--7'*5,2*,� ��C-*+24/84:78*',�.� ,8+7'(� 6245(*'(� )(88,� ;,3(�

,+75,� �,8;,� �� /8*+46245(*',� ,+*),.� ,8;,� �� ,'5*52*63*',�.� 6245(*'(� 1(552*+*�

�6245(*',�8(/,'5(�*8�2(5*'484�.�,648*646245(*'(��,64��.���C/8*+46245(*',����4�

�%#& !6 ������0� *&%!4�

+(%##"$ &"-%�

�(�#�!6 �

!�**87*&( 5"*&( &%�

�+=7,� 18 presente

!2(,� 60 presente

�2(,5*'*',� 113 presente

�87+43*4� 180 presente

[�C-*+24,8:7-*',� 11.800 presente

�*349*-,��-72,-*),3*�� 14.400 presente

�*4/84:78*',� 17.600 presente

�('+(�S4'(3��)*-(24�� 22.000 presente

\�C-*+24/84:78*',� 27.000 presente

\�C/8*+46245(*',�,+*),� 40.000 presente

�('+(�S4'(3��)*-(24�� 44.000 presente

�-*8,3*� 50.000 presente

�-4/84:*',��5(52,-(24� 64.500 talvolta presente

�8:7-*',� 66.000 talvolta presente

�654/84:78*',� 120.000 assente

--7'4/84:78*',��� 160.000 assente

--7'4/84:78*',����)*-(24�� 300.000 assente

�*:2*'4/('4� 400.000 assente

\�C-*+24/84:78*',� 840.000 assente

--7'4/84:78*',��� 900.000 assente

4�/���������������������������������������������������������������

������������������(����������� �����������$�/����������?��###!��

Page 70: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

65

,852(��,8;,���-*+24/84:78*',�(++���� �6(65*)*�;*'4�,��"�"""��,�1('/4'4�3+*33*�

'(8� 87-(� 57:78,2(�(� 2*,3342:*5*� +4-(�,-*'4,+*)*� '(8� 5422('5(� +*2+48,542*4��

�'+<(� *8� 2*,3342:*-('54� 57:78,2(� 3(-:2,� 2(/48,54� ),� *'5(2,9*4'*� +<*-*+4�

;*3*+<(�52,�-(-:2,',�)(*�-*+241*88*�(�6245(*'(�()�>�+4')*9*4',54�),��

• �,2*+,� )(88(� 6245(*'(� �,;;*'*50� )(*� /2766*� +,5*4'*+*� )(88(� 6245(*'(�

;*852,5(� 6(2� 8(� +,2*+<(� '(/,5*1(� )(88(� -48(+48(� +<(� 2*1(354'4� *�

-*+241*88*�E�

• �4';*/72,9*4'(� 36,9*,8(� )(88,� 6245(*',� �+<(� '(� +4')*9*4',�

8�,3342:*-('54�E�

• 6(+*;*+*50� )*� 3()(� +<(� )(5(2-*',� 8�,3342:*-('54� 62(;(2('9*,8(� )*�

7',�6245(*',�*'�7'�6,25*+48,2(�3(/-('54�)*�57:784���

��� �* ##"5"� 6"%!��,�** �+(%&�"!7(" 3�

*�)(;*'*3+(�6245(*'72*,�8,�=745,�)*�6245(*'(�62(3('5(�'(88(�72*'(.�,'+<(�3(.�

+4-7'(-('5(.� *8� 5(2-*'(� 1*('(� 75*8*99,54� 6(2� )(;*'*2(� 7',� 6,5484/*+,�

(3+2(9*4'(�6245(*+,�'(88(�72*'(���

�,�6245(*'72*,�67M�(33(2(�+8,33*;*+,5,� *'�:,3(�,88�,36(554�6,54/('(5*+4�4�,�

=7(884� +8*'*+4E� 8,� +8,33*;*+,9*4'(� 37� :,3(� (9*46,54/('(5*+,� )*35*'/7(� 8,�

6245(*'72*,�*'��;*3*484/*+,.�;7'9*4',8(.�6,5484/*+,��+,26,�(5�,8�.��""����

����� ,��������)����&���

�(88�74-4.�8,�=745,�)*�6245(*'(�(3+2(5(�;*3*484/*+,-('5(�>�+*2+,���"�-/B���

42(���(8� +,'(�(�'(8� /,554� 8�(8*-*',9*4'(�/*42',8*(2,�)412(::(�(33(2(�T��"�

-/BG/B)F�� �4+4� ,'+42,� 3*� 3,� 2*/7,2)4� ,88�*';87('9,� )(8� +4'5('754�6245(*+4�

)(88,�)*(5,�3788�(3+2(9*4'(�6245(*+,�'(*�'4352*�,'*-,8*� *'�+7*�7',�6,5484/*+,�

6245(*'72*,�3*�2*5*('(�*-675,:*8(�,)�7'�),''4�/84-(278,2(�378�=7,8(�,'+42,�

>�3+4'43+*754�*8�27484�)(88,�)*(5,��+,26,�(5�,8�.��""�����

Page 71: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

66

����� ,��������)��3������

*�52,55,�)*�7'�,7-('54�'(88,�=745,�)*�6245(*'(�(3+2(5(�'4'�)*6(')('5(�),�

7',�6,5484/*,�2(',8(.�-,�),�'7-(243*�3*57,9*4'*�+8*'*+<(�6,2,;*3*484/*+<(�4�

6,5484/*+<(� �=7,8*.�,)�(3(-6*4��(3643*9*4'(�,8� ;2())4.� *6(25(2-*,.� 52(-42*�

-73+48,2*�(�+4'52,9*4'*�-73+48,2*�,334+*,5(�,�+2*3*�(6*8(55*;42-*.�352(33�;*3*+4�

(� ,)� *'37;;*+*('9,� +*2+48,542*,� )*� 1,2*,� 42*/*'(.� +4'/(35*4'(� 1('43,�

/84-(278,2(��+,26,�(5�,8�.��""�����,�6245(*'72*,�;7'9*4',8(.�5*6*+,-('5(.�3*�

-,'*;(35,�+4'�52,'3*542*,�(�-4)(2,5,�,8:7-*'72*,���78*+<�(��3:42'(.��&&"����

����� ,��������,����&���

*�433(21,�7'�,7-('5,5,�(8*-*',9*4'(�)*�6245(*'(�'(88�72*',E�>.�,�37,�1485,.�

)*35*'/7*:*8(�*'�62(C2(',8(.�2(',8(�(�6435C2(',8(���

�245(*'72*,�62(C/84-(278,2(��4�62(C2(',8(��

�,73,5,�),�6,5484/*(�3*35(-*+<(�62(C/84-(278,2*�+<(�+,73,'4�7'�,7-('54�

)*� +4'+('52,9*4'(� 3*(2*+,� )*� 6245(*'(E� =7(88(� +<(� 34'4� *'� /2,)4� )*� (33(2(�

;*852,5(� ),8� /84-(2784� 2(',8(� 2,//*7'/4'4� *8� 57:784� *'� =7,'5*50� 376(2*42(�

,88,�37,�+,6,+*50�)*�2*,3342:*-('54�(.�=7*')*.�3*�433(21,�-,33*1,�6(2)*5,�+4'�

8(� 72*'(�� �<*,2,-('5(� 3*� 52,55(20� )*� 6245(*'(� +4'� ����� 6*7554354� :,334� (.�

=7*')*.�*'�/2,)4�)*�376(2,2(�8�7'*50�;7'9*4',8(�)(8�/84-(2784��(3��-*(84-,.�

(-4/84:*'72*,.�-*4/84:*'72*,����*'+4.��&&&���

�,�6245(*'72*,�62(C2(',8(�67M�(33(2(�785(2*42-('5(�37))*1*3,�*'�;7'9*4',8(�

(�),�3412,++,2*+4�

• �,� 6245(*'72*,� H;7'9*4',8(I� 67M� (33(2(� ,334+*,5,� ,� ������ ;*3*+4.�

(3(2+*9*4� *'5('34� (� 62452,554.� 35,5*� ;(::2*8*.� *'5(21('5*� +<*272/*+*.�

52(-42*� (� +4'52,9*4'*� -73+48,2*� �+2*3*� (6*8(55*+<(�.� (3643*9*4'(� ,�

5(-6(2,572(� (352(-(.� +4'/(35*4'(� 1('43,� 2(',8(� ��78*+<� (5� ,8�.�

�&&�E� +,26,� (5� ,8�.� �""���� (::('(� *'� =7(35(� 3*57,9*4'*� 1*� 3*,�

7'�,85(2,5,�;7'9*4',8*50�2(',8(.�(33,�>�2(1(23*:*8(�64*+<?�,334+*,5,�,)�

Page 72: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

67

,85(2,9*4'(� )(8� ;87334� /84-(278,2(� 4� ,)� ,85(2,5,� 6(2-(,:*8*50� )(*�

+,6*88,2*�/84-(278,2*��

• �,� 6245(*'72*,� H),� 3412,++,2*+4� /84-(278,2(I� �4� H),� 3412,+,2*+4�

6245(*+4I�� >� ,334+*,5,� ,)� ,7-('54� )(88,� +4'+('52,9*4'(� 6245(*+,�

3*(2*+,�� *� 433(21,� ,)�(3(-6*4� *'� +,34�)*�-*(84-,�-785*684.� *'� +,'*�

+4'� (<28*+<*43*.� *'� 3(/7*54� ,� 34--*'*352,9*4'(� (++(33*1,� )*� 68,3-,��

�'+<(� =7(35,� 2,662(3('5,� 7',� ,85(2,9*4'(� /84-(278,2(� 2(1(23*:*8(�

��78*+<�(��3:42'(.��&&"����

• �,� 6245(*'72*,� H),� 3412,++,2*+4� 57:78,2(I67M� (33(2(� ,334+*,5,� ,)�

,7-('5,5,� +4'+('52,9*4'(� 3*(2*+,� )*� 6245(*'(� ,� :,334� ����� �,)�

(3(-6*4� ;2,--('5*� )*� *--7'4/84:78*'(.� -*4/84:*',.� (-4/84:*',��

46672(� ,� 2*)79*4'(� )(*� 3*5*� )*� 8(/,-(� )*� ,8+7'(� 6245(*'(� �(3(-6*4�

8�,654/84:*',�6(2�8�(-4/84:*',���

�8+7'*�(3(-6*�)*�6245(*'72*,�H),�3412,++,2*+4�57:78,2(I�34'4��

• ��(-4/84:*'72*,�

• �,�-*4/84:*'72*,�

• �,� 6,2,6245(*'72*,� +<(� 3*� 67M� 433(21,2(� =7,')4� *--7'4/84:78*'(�

�+4-68(5(� 4� 8424� ;2,--('5*�.� -,+24/84:78*'(� 4� +2*4/84:78*'(.�

3*'5(5*99,5(� ),� +(8878(� '(468,35*+<(� 2,//*7'/4'4� +4'+('52,9*4'*�

68,3-,5*+<(�(8(1,5(���3:42'(�(5�,8�.��&&&����

• �245(*'72*,� H)*� �('+(� S4'(3I�� 3*� 52,55,� )*� 6*++48(� 6245(*'(� �������

���"""C���"""� �,�� *)('5*+<(� ,88(� +,5('(� 8(//(2(� )(88(�

*--7'4/84:78*'(�(�64334'4�(33(2(�433(21,5(� *'�6,9*('5*� ,;;(55*� ),�

)*342)*'*�*--7'46248*;(2,5*1*��-*(84-,�-785*684����78*+<�(��3:42'(.�

�&&"����

�245(*'72*,�2(',8(��/84-(278,2(�

�*1(23(� 34'4� 8(� +,73(� +<(� 64334'4� *')722(� 7'�,85(2,9*4'(� )(88,�

6(2-(,:*8*50�/84-(278,2(�)4175,�,)�,85(2,9*4'*�35275572,8*�4�,)�,85(2,9*4'*�

)(88(� +,2*+<(�)*�-(-:2,',E� 8(� 8(3*4'*� 8*-*5,5(�,88(�/8*+46245(*'(�,'*4'*+<(�

)(5(2-*','4�7',�6(2)*5,�3(8(55*1,�)*�6245(*'(�,'*4'*+<(�=7,8*�8�,8:7-*',�(�

Page 73: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

68

8,� 52,'3;(22*',.� ),')4� 874/4� ,)� 7',� H6245(*'72*,� /84-(278,2(� 3(8(55*1,I��

�,''*�6*@�3(1(2*�,88,�-(-:2,',�/84-(278,2(�34'�*'�/2,)4�)*�)(5(2-*',2(�*8�

6,33,//*4� )*� -48(+48(� +4'� ����� 6*@� (8(1,54.� )(5(2-*',')4� 7',�

H6245(*'72*,� '4'� 3(8(55*1,I�� �,� 3(8(55*1*50� )(88,� 6245(*'72*,� >.� 6(2+*M.� *'�

)*6(')('9,�)(88,�/2,1*50�)(8�),''4�/84-(278,2(���

�(� +,73(� )*� /84-(27846,5*,� *'+87)4'4� 6,5484/*(� *--7'4-()*,5(� (� '4'�

*--7'4-()*,5(���78*+<�(5�,8�.��&&�����

�(�+,73(�*--7'4-()*,5(�)*�),''4�/84-(278,2(�+4-62(')4'4���

• �(643*54� )*� +4-68(33*� �/C�+� +*2+48,'5*� ,� 8*1(884� 37:� (')45(8*,8(� (�

-(3,'/*,8(�

• �*33,9*4'(� ,� 8*1(884� 37:(6*5(8*,8(� )*� ,754,'5*+426*� +*2+48,'5*� +4'�

,'5*/('*�/84-(278,2*�*'52*'3(+*�

• �42-,9*4'(�)*�+4-68(33*��/C�+�,�3(/7*54�)(88,�;*33,9*4'(�)*�,'5*+426*�

)*2(55*� +4'524� ,'5*/('*� '4'� /84-(278,2*� 84+,8*99,5*� ,� 8*1(884�

)(88�(')45(8*4�/84-(278,2(��

�(� /84-(27846,5*(� '4'� *--7'4-()*,5(� 3*� 433(21,'4� '(88(� 3*57,9*4'*�

6,5484/*+<(� +<(� )(5(2-*','4� *6(25('3*4'(� (� *6(2;*852,9*4'(� /84-(278,2(�

��78*+<�(5�,8�.��&&�����

�*1(23(� 34'4� 8(� 6245(*'(� +<(� *')*+,'4� 8,� 62(3('9,� )*� 7'�,85(2,9*4'(�

/84-(278,2(�� �(� 6*@� 2,662(3('5,5*1(� 34'4� 8�,8:7-*',� ������ �&�"""��,�.� 8,�

52,'3;(22*',� ������ &"�"""� �,�.� 6245(*'(� )(88,� +4,/78,9*4'(� +4-(�

8�,'5*524-:*',� � ����"""� �,�.� 8(� /�� ������ ��"�"""� �,�� (� 8,� �C��

-,+24/84:78*',� ������ %�"�"""��,��� �(8� +,34� )*� 6245(*'72*,� 3(8(55*1,� '(88(�

72*'(� 3,2,''4� 62(3('5*� 62(1,8('5(-('5(� ,8:7-*'(� (� 52,'3;(22*',E� 3(� *8�

),''4� >� -,//*42(� 3*� 6,28,� )*� 6245(*'72*,� H'4'� 3(8(55*1,I.� +,2,55(2*99,5,�

,'+<(�),88,�62(3('9,�)*�6245(*'(�+4'������-,//*42(���

Page 74: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

69

�245(*'72*,�2(',8(�57:78,2(�

�,73,5,� ),88,� 2*)455,� +,6,+*50� )*� 2*,3342:*-('54� ),� 6,25(� )(88(� +(8878(�

57:78,2*�62433*-,8*�����+,2,55(2*99,5,.�6(25,'54.�),88,�62(3('9,�)*�6245(*'(�,�

:,334�6(34�-48(+48,2(�������+4-62(34�52,��"�"""�(��"�"""��,����(�+,73(�)*�

),''4� 57:78,2(� *'� �()*+*',� �(5(2*',2*,� 34'4� 3412,664'*:*8*� ,� =7(88(�

2*6425,5(� *'��()*+*',� !-,',� ()� *'+87)4'4�� *')24-(� )*� �,'+4'*.� ,+*)43*�

57:78,2(.� 2('(� 648*+*35*+4.� *'5433*+,9*4'(� ),� -(5,88*� 6(3,'5*.� '(+243*�

57:78,2(� *')455,�),� 5,87'*� ;,2-,+*� �(3�� 5433*+*50�),�/('5,-*+*',�� ��78*+<�(5�

,8�.��&&�����

�,2,55(2*99,5,�),88,�62(3('9,�'(88(�72*'(�)*�6245(*'(�+4'�6,334������

�245(*'72*,�2(',8(�/84-(2784C57:78,2(�

�4175,� ,)� ,85(2,9*4'*� )(88(� +,2*+<(� (8(552*+<(� (� 35275572,8*� )(8� /84-(2784�

+4'� +4'3(/7(5(� ,7-('54� )(88,� ;*852,9*4'(� 6245(*+,�� �� +,73,� )*� 7',�

+4'5(-642,'(,� '(;246,5*,� *'5(235*9*,8(� 3*� ,334+*,� 7'� )*;(554� )*�

2*,3342:*-('54� 57:78,2(E� (++4� 6(2+<?� 3*� 433(21,� 6245(*'72*,� 3*,�

/84-(278,2(�+<(�57:78,2(����,�6245(*'72*,�H-*35,I�3*�2*8(1,�*'�+,34�)*�'(;2*5*�

*'5(235*9*,8*�(�6*(84'(;2*5*��

�245(*'72*,�6435C2(',8(�

'� +,34� )*� *';*,--,9*4'*� ()� (-422,/*(� )(88(� 1*(� 72*',2*(� )*3+(')('5*� 4�

),88�,66,2,54�/('*5,8(�4�'(8�+,34� *'�+7*� *�5(3375*�)(88�,66,2,54�724C/('*5,8(�

3*,'4� )*352755*� ),� *';*,--,9*4'(.� '(468,3*,.� *3+<(-*,.� 52,7-,�� �,�

6245(*'72*,� 6435C/84-(278,2(� *'� /('(2(� >� ,334+*,5,� ,� 8(7+4+*572*,.�

(2*524+*572*,� 4� ('52,-:(� ��78*+<� (5� ,8�.� �&&���� ��� +,2,55(2*99,5,� ),88,�

+4-6,23,� )*� 6245(*'(� +4'� ����� D� ��"�"""� �,� (� ),88,� 62(3('9,� )*� 7'�

3()*-('54� ,55*14�� �(2� (3+87)(2(� +<(� 3*� 52,55*� )*� 6245(*'72*,� 6435C2(',8(� >�

75*8(�1,875,2(�7'�+,-6*4'(�-()*,'5(�+*354+('5(3*���((3�(5�,8�.��""����

Page 75: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

70

��� �9 *7& 6"%!��#�$":7 !&"& &"- �,�** �+(%&�"!7(" �

�,�+4'+('5,9*4'(�6245(*+,�72*',2*,.�(362(33,�*'�/B)8.�>�2,662(3('5,5,�),��

0:7 !&"&;�,"�+(%&�"!�4��<��07!"&;�,"�-%*7$�4�

-('52(�*8�+4'5('754�6245(*+4�>�+435*57*54�),���

0-%*7$��,"�7("! 4��<��0�%!��!&( 6"%!��+(%&�"� �,�**��7("!�4�

��

��

��

�����-8BG/B-

*'��

�$�� ��"� ���� $""� %$��

�2(,5*'*',�68,3-,5*+,�A-48B��

������-,�8*(1(��+2(,5*'*',�

�;,3(�*'*9*,8(�'(;246,5*,���

�+2(,5*'*',� 3*(2*+,� (�

������

*(�����,+�)���3�������@*)� (��������������������!���������������������1��(����������������

�����������/�<������������������������������������(����������������������>� ��������������

��������������������������������(������������ �������,�F���69>��?�-��(6��!� �����������

2������@�����?��,,�!��

Page 76: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

71

�,� )(5(2-*',9*4'(� )(88,� +4'+('52,9*4'(� 6245(*+,� 72*',2*,� ;42'*3+(�

7'�*';42-,9*4'(� 3484� 6,29*,8(� 2*/7,2)4� ,88(� 2(,8*� 6(2)*5(� 6245(*+<(� +<(�

,11('/4'4�'(88(����42(E�+*M�,�+,73,�)(88,�;87557,9*4'(�)(8�1487-(�72*',2*4�

)(8� 34//(554� (� ,� +,73,� )(88(� )*;;(2('9(� )(8� 1487-(� 72*',2*4� *')*1*)7,8*�

��*'+4.� �&&&��� � +�)�� ��� )*� 3+2(('*'/� 6(2� 8,� 6245(*'72*,� 3*� ,11,8/4'4�

)(88�*-6*(/4�)*���7�72*',2*E�2,662(3('5,'4�)(*����)(;*'*5*�3(-*=7,'5*5,5*1*�

64*+<?�'4'�2*8(1,'4�,884�35(334�-4)4�5755*�*�5*6*�)*�6245(*'(�(1('57,8-('5(�

(3+2(5(� '(88(� 72*'(� ��88*45� (� �2,7(2.� �""$��� �(� 5(+'*+<(� *-6*(/,5(� 6(2� 8,�

35*-,�3(-*=7,'5*5,5*1,�)(88,�6245(*'72*,�34'4���

,� �(�6241(�+4842*-(52*+<(�-()*,'5(�352*3+(�2(,55*1(�

:� �(� 6241(� 542:*)*-(52*+<(� +4'� ,+*)4� 348;4� 3,8*+*8*+4� (� +4'� ,+*)4�

'*52*+4�

#7(35*� ��� 3*� )(;*'*3+4'4� +4-(� 3(-*=7,'5*5,5*1*� 64*+<>� <,''4� 3+,23,�

+,6,+*50� )*� 2*8(1,2(� 8(� /84:78*'(� (� 8(� 6245(*'(� )*� �('+(� S4'(3� ��,23<,88� (�

R*88*,-3.��&&&E��3:42'(�(5�,8�.��&&&����

�(�6241(�+4842*-(52*+<(�-()*,'5(�352*3+(�2(,55*1(�

�,�352*3+*,�2(,55*1,�3;2755,�*8�1*2,//*4�)*�+4842(�)(8�:87�5(52,:24-4;('484�+<(�

3*�1(2*;*+,�6(2�+4'5,554�+4'�8(�6245(*'(���*'+4.��&&&����*M�,11*('(�/2,9*(�,88,�

+,6,+*50�)(*� /2766*� ,--*'*+*� )(88(�6245(*'(�)*� 8(/,23*� ,)� *')*+,542*� ,+*)4C

:,3(.� ,85(2,')4'(� *8� +4842(�� ��('5*50� )*� 8(/,-(� )*6(')(� ),8� '7-(24� )*�

/2766*�,--*'*+*�8*:(2*�)*�4/'*�6245(*',�(�8(�,8:7-*'(�6433*()4'4�6*@�/2766*�

8*:(2*� 2*36(554� ,)� ,852(� 6245(*'(� =7,8*� /84:78*'(.� (-4/84:*',.� 6245(*'(� )*�

�('+(� S4'(3� (� -7+46245(*'(E� 6(2� =7(35(� 785*-(� 34'4� '(+(33,2*(�

+4'+('52,9*4'*�72*',2*(�)466*(� 2*36(554� ,88(� ,8:7-*'(�6(2�)(5(2-*',2(�7'�

,',84/4�1*2,//*4�)*�+4842(��#7(35,�-(54)*+,�>�75*8*99,5,�+4-(��������(�)*�

:,3(�6(2�)(5(2-*',2(� 8,� +4'+('52,9*4'(�6245(*+,�72*',2*,� ��3:42'(�(5�,8�.�

�&&&E��88*45�(��2,7(2.��""$��()�>�*'�/2,)4�)*�2*8(1,2(�8(�6245(*'(�3484�3(�(33(�

3*� 5241,'4�'(88(�72*'(�,)�7',�+4'+('52,9*4'(�D�"���/B8� ��"�-/B)8�� ��88*45�(�

�2,7(2.��""$����

Page 77: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

72

*�64334'4�1(2*;*+,2(�;,83*�643*5*1*�3(�8(�72*'(�<,''4�6 �,8+,8*'4.�*'�62(3('9,�

)*� 7'� 3()*-('54�,55*14� �6*72*,B(-,572*,�(B4�:,55(2*72*,�.� 3(� 8(�72*'(� 34'4�

+4'5,-*',5(�+4'� 3,8*�=7,5(2',2*�)�,--4'*4�4� 3(� 84� ��7� 1*('(� 8,3+*,54� *'�

+4'5,554�+4'�8(�72*'(�6(2�7'�5(-64�37;;*+*('5(�,�;,2�)*33481(2(�*8�H:7;;(2I�)*�

+*52,54�+<(�>�*'+42642,54�'(8�5,-64'(���88*45�(��2,7(2.��""$����

�'+<(� 3(� 3*� 64334'4�433(21,2(� *'� ('52,-:(� 8(� 36(+*(.� *� ;,83*� 643*5*1*� 34'4�

,'+42�6*@�;2(=7('5(-('5(�433(21,5*�'(8�/,554�+<(�'(8�+,'(���88*45�(��2,7(2.�

�""$����

�,83*�'(/,5*1*�64334'4�+4'3(/7*2(�,88,�62(3('9,�)*�6245(*'(�)*��('+(�S4'(3.�

'(8� +,34� )*� 3+,23,� 62(3('9,� )*� ,8:7-*'(� (B4� '(8� +,34� )*� 72*'(� )*87*5(� 4�

,+*)*;*+,5(���88*45�(��2,7(2.��""$����

�(�6241(�542:*)*-(52*+<(�+4'�,+*)4�348;4�3,8*+*8*+4�(�+4'�,+*)4�'*52*+4�

�,� -*3+(8,9*4'(� )(88�72*',� +4'� +*,3+7'4� )(*� )7(� ,+*)*� 62414+,� 542:*)*50�

6246429*4',8-('5(�,8�+4'5('754�6245(*+4��#7(35(�-(54)*+<(�34'4�*'�/2,)4�

)*�2*8(1,2(�,'+<(�8(�6245(*'(�)*��('+(�S4'(3�(�34'4.�6(25,'54.�6*@�,++72,5(�

)(88(� 352*3+(� 2(,55*1(� ��*'+4.� �&&&��� �<*,2,-('5(.� *8� /2,)4� )*� 542:*)*50.�

)(;*'*54� ),� 7',� 3+,8,� +<(� 1,� ),� ]�� ,� ]� �.� 67M� (33(2(� 1,2*,:*8(� ,� 3(+4'),�

)(88�46(2,542(� (� )(8� 8,:42,542*4�� !5*8*99,')4� 8�,+*)4� 348;4� 3,8*+*8*+4�

�3786<43,8*+K8*+�,+*)�����3*�,//*7'/(�7'�7/7,8(�1487-(�)*�,+*)4�,8��C�P�,8�

+,-6*4'(�)*�72*',�(�3*�433(21,�*8�/2,)4�)*�542:*)*50���,83*�643*5*1*�34'4�35,5*�

433(21,5*� *'� 72*'(� +4'5('('5*� 3435,'9(� '4'� 6245(*+<(.� -(99*� )*� +4'52,354�

*4),5*.� 5*-484� �+4'3(21,'5(�.� 6('*+*88*',.� +(;,843642*'(� (� 378;*3433,9484�� �

;,83*� '(/,5*1*� 34'4� -('4� ;2(=7('5*� +4'� =7(35,� -(54)*+,� 2*36(554� ,88,�

-(54)*+,� +<(� *-6*(/,� 8,� 2(,9*4'(� +4842*-(52*+,E� 7'� 72*',� ,8+,8*',� 67M�

*'1(+(�),2(�7'�2*3785,54�;,83,-('5(�'(/,5*14���3:42'(�(5�,8�.��&&&����

�,� 6245(*'72*,� 2*8(1,5,� -()*,'5(� =7(35*� 5(35� 3(-*=7,'5*5,5*1*.� ),� 3(-62(�

1*('(� *'5(262(5,5,� *'� ,334+*,9*4'(� ,8� 6(34� 36(+*;*+4� ������ 72*',2*4� (� ,8�

3()*-('54E� *'� 6,33,54.� *';,55*.� '(88�(1('*('9,� *'� +7*� 3*� 2*3+4'52,33(� �]� )*�

6245(*'72*,� *'� ,334+*,9*4'(� ,)� 72*'(� *6(235('72*+<(.� '4'� 3*� ),1,� 7'�

Page 78: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

73

3*/'*;*+,54� 6,5484/*+4� ,� =7(354� 2*3+4'524� +<(� 3*� +4'3*)(2,1,� +4'3(/7('5(�

,88�(8(1,5,� +4'+('52,9*4'(� 72*',2*,�� �',84/,-('5(.� 7'� 2*3785,54� 643*5*14�

,884�35*+G�*'�62(3('9,�)*�(-,572*,�4�8(7+4+*572*,�(2,�,334+*,54�,)�(-422,/*,�

4� *';*,--,9*4'(� )(8� 52,554� 72*',2*4�� '� ('52,-:(� 8(� 3*57,9*4'*.�

8�*'5(262(5,9*4'(� '4'� >� +422(55,� *'� =7,'54.� +4'3*)(2,')4� *8� 8*-*5(� )*�

3('3*:*8*50� )(*� 5(35� 3(-*=7,'5*5,5*1*.� 7'� 2*3785,54� 643*5*14� >� 3(-62(� ),�

+4'3*)(2,23*� 6,5484/*+4� �(++(554� *'� +,34�)*� ;,834�643*5*14�� ��88*45� (��2,7(2.�

�""$����

�(/8*�785*-*�5(-6*���2(338(2�(5�,8�.��""���>�)*364'*:*8(�7',�'741,�-(54)*+,�

3(-*=7,'5*5,5*1,���,28K��(',8��,-,/(�����®.� (3G,������7'�5(35�3('3*:*8(�(�

*--7'484/*+4�+<(�*-6*(/,�,'5*+426*���:��36(+*;*+*�6(2�*8�+,'(�(�*8�/,554���,�

-(54)*+,�62(1()(� 8,�)*87*9*4'(�)(8�+,-6*4'(�)*�72*'(�;*'4�,)�455('(2(�7'�

6(34�36(+*;*+4�)*���"�"�����*'�/2,)4�)*�2*8(1,2(�8,�+4'+('52,9*4'(�)*�,8:7-*'(�

'(88(�72*'(�,�6,25*2(�),�"�"��/B8����"�-/B)8��(.�=7*')*�>�-4854�6*@�3('3*:*8(�

)(88(�,852(�-(54)*+<(�3(-*=7,'5*5,5*1(���88*45�(��2,7(2.��""$����

��� �! *"#"�:7 !&"& &"- �,�** �+(%&�"!7(" �

8� -(54)4� H(���� �������I� 6(2� +4'43+(2(� 8,� 2(,8(� (3+2(9*4'(� 6245(*+,�

72*',2*,� 3,2(::(� =7(884� +<(� 62(1()(� 8,� 2,++485,� )(88(� 72*'(� '(88(� ��� 42(.�

=7*')*� 8,� -*372,9*4'(� )(8� 1487-(� (� )(88,� +4'+('52,9*4'(� 6245(*+,� )(8�

34//(554� (362(33,� *'� -*88*/2,--*� )*� 6245(*'(� '(88(� 72*'(BG*84/2,--4� )*�

6(34� 1*14� �-/BG/�E� =7(35,�-(54)*+,.� 5755,1*,.� >� )*� )*;;*+*8(� *-6*(/4� '(88,�

62,5*+,�+8*'*+,�,�+,73,�)(88,�)*;;*+4850�)*�*-6*(/4���88*45�(��2,7(2.��""$����

��*-6*(/4� )(8� 2,664254� 72*',2*4� 6245(*'(�� +2(,5*'*',� �!��B��� 2,662(3('5,�

7',� 1,8*),� ,85(2',5*1,� )*� 6*@� 3(-68*+(� 2(,8*99,9*4'(� ,88,� 2,++485,� 72*',2*,�

'(88(� ��� 42(�� �'+<(� *'� 62(3('9,� )*� ,85(2,5,� 6(2-(,:*8*50� )(*� +,6*88,2*�

/84-(278,2*�4�*'�62(3('9,�)*�),''4�57:78,2(.�8�('5*50�)(88,�6245(*'72*,�'4'�

1,2*,� *'� -4)4� 3*/'*;*+,5*14� ),� 7'� /*42'4� ,88�,8524�� �,� 1,2*,:*8(� >�

2,662(3('5,5,� ),8� 1487-(� 72*',2*4�� �',84/,-('5(� ,88,� 6245(*'72*,.� 8,�

624)79*4'(�)*�+2(,5*'*',�>�+435,'5(�()�>�;*852,5,�),8�/84-(2784�*'�,33('9,�)*�

Page 79: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

74

7',� 3*/'*;*+,5*1,� 3(+2(9*4'(� 4� 2*,3342:*-('54� 57:78,2(E� 6(25,'54.� 8,�

+4'+('52,9*4'(�)*�+2(,5*'*',�'(88(�72*'(�2*;8(55(�8,�+4'+('52,9*4'(�(.�=7*')*.�

*8� 1487-(� 72*',2*4�� �*1*)(')4� 8,� +4'+('52,9*4'(� 6245(*+,� 72*',2*,� �-/B)8��

6(2�8,�+4'+('52,9*4'(�72*',2*,�)(88,�+2(,5*'*',��-/B)8�.�6(25,'54.�3*�,''788,�

8,�1,2*,:*8(�)(5(2-*',5,�),8�1487-(�72*',2*4���88*45�(��2,7(2.��""$���

�� �� 5*,6 �

#7(354�2,664254�3*�67M�+,8+48,2(�37�=7,87'=7(�+,-6*4'(�72*',2*4E�5755,1*,.�

8�*)(,8(�>�2,662(3('5,54�),�7'�+,-6*4'(�)(8�-,55*'4.�)464�+4';*',-('54�

'45572'4� )(8� 34//(554.� ,8� ;*'(� )*� 455('(2(� 7'� +,-6*4'(� +<(� 3*� :,3,� 3788(�

72*'(� 624)455(� *'� 7'� 5(-64� *8� 6*@� 6433*:*8(� 62487'/,54� ��88*45� (� �2,7(2.�

�""$����*1(23*�34'4�/8*�357)*�(;;(557,5*�,)�4//*�,8�;*'(�)*�)(;*'*2(�8,�;*3*484/*+,�

(3+2(9*4'(�6245(*+,�72*',2*,���

(+4')4�84�357)*4�)*��2,7(2�(�+488,:42,542*�8,�'42-,8(�(3+2(9*4'(�6245(*+,�

'(8�+,'(�(2,�1,2*,:*8(�),�"���,�����-/BG/B)*(���2,7(2�(5�,8�.��&%��E�=7(35*�

1,842*�+422*364')(1,'4�,)�7'�1,842(�)*�!��B����"��C"����#7(354�1,842(�>�6*@�

:,334� )*� =7(884� 2*6425,54� ),� ,852*� ��+�,L� (5� ,8�.� �&%��� 3(+4')4� +7*� 8,�

(3+2(9*4'(�6245(*+,�)*� +,'*� 3,'*�)*�(50� +4-62(3,� 52,���-(3*�(��"�,''*�(2,�

+4-62(3,� 52,� ��%� (� ����� -/BG/B)*(�� �()*,'5(� -(54)*+,� )(88�,+*)4�

52*+8424,+(5*+4� 64'+(,7C� 6(2� 8,� -*372,9*4'(� 6245(*+,.� R<*5(� (�

+488,:42,542*� <,''4� 2*8(1,54� 7'�(3+2(9*4'(� 6245(*+,� -,33*-,� )*� ���$�

-/BG/B)*(��R<*5(�(5�,8�.��&%����7��&�+,'*�3,'*�1,2*,:*8*�6(2�3(334�()�(50�>�

2*6425,5,�7',�6245(*'72*,� +4-62(3,� 52,� ��$�(� �����-/BG/B)F� ��*(L('/,�(5�

,8�.� �&%���� '� 8*'(,� /('(2,8(� 3*� ,;;(2-,� +<(.� 75*8*99,')4� 8,� 5(+'*+,� )(8� :87�

:2*88,'5(� �44-,33*(� 4� *8� -(54)4� )(88�,+*)4� 52*+8424,+(5*+4� 64'+(,7C.�

��78*+<� (� �3:42'(.� �&&"�� 7',� +4'+('5,9*4'(� 6245(*+,� 72*',2*,� D� )*� �"�

-/BG/B)*(� 3*� +4'3*)(2,� ,'42-,8(� (� +422*364')(� ,)� 7'� 1,842(� )*� !��B��

+4-62(34� 52,� "��$� (� "�&��� �*'4� ,� =7,8+<(� ,'4� ;,� 3*� +4'3*)(2,1,� '4'�

6,5484/*+4�7'�1,842(�)*�!��B��T��E�),�357)*�6*@�2(+('5*.�>�46*'*4'(�+4-7'(�

+4'3*)(2,2(�;*3*484/*+4�7'�1,842(�)*�!��B��T�"�����((3�(5�,8�.��""����

Page 80: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

75

�8*�357)*�,�2(/2(33*4'(� 8*'(,2(�<,''4�)*-4352,54�+<(.�-485*68*+,')4�!��B��

6(2� �"� �-(54)4� :87� :2*88,'5(� �44-,33*(�� 4� 6(2� �"� �-(54)4� ,+*)4�

52*+8424,+(5*+4� 64'+(,7C�.� 3*� 455*('(� 7'� 1,842(� ,662433*-,5*14�

)(88�(3+2(9*4'(�6245(*+,�72*',2*,�)(88(����42(���2,7(2�(��*��,2548,.��""�����

!��B�� >� 7'� 6,2,-(524� 624/'435*+4� 75*8*99,54� '(88(� '(;246,5*(� ()� 7',�

)*-*'79*4'(� )(884� 35(334� >� +4'3*)(2,54� ;,5542(� 624/'435*+4� 643*5*14��

�755,1*,.�'4'�3(-62(.�,)�7'�+,84�)*�!��B�.�+422*364')(�7'�-*/8*42,-('54�

)(88,�;7'9*4',8*50�/84-(278,2(E�*';,55*.�3(�,334+*,54�,)�7'�6,2,88(84�,7-('54�

)(88,�+2(,5*'*',�3*(2*+,.�67M�*')*+,2(�7'�+,-:*,-('54�)(88,�;7'9*4',8*50�)(8�

/84-(2784�)*�5*64�*22(1(23*:*8(��(3��/84-(27843+8(243*����78*+<�(5�,8�.��&&����

�*1(23*� 34'4� *� ;,5542*� *'� /2,)4� )*� *';87('9,2(� *'� -4)4� 1,2*,:*8-('5(�

3*/'*;*+,5*14�*8�1,842(�)*�!��B���U2,L*(+.��""�����

�� �3(2+*9*4�;*3*+4�

�� �*(5,�

�� (334�

�� �(54)4�)*�2,++485,�

�� �4-('54�)(8�62(8*(14�)(8�+,-6*4'(�

�� ';*,--,9*4'*�

$� �-422,/*(�

%� �,2-,+*�

�3(2+*9*4�;*3*+4�

�(88�74-4� 7'4� 3;4294� ;*3*+4� *'5('34� 67M� +,73,2(� 7'� ,7-('54� 52,'3*542*4�

)(88�(3+2(9*4'(�6245(*+,�72*',2*,E�'(8�+,'(�64+4�,'+42,�3*�3,�,�2*/7,2)4�(� *�

2*3785,5*�),/8*� 357)*�,)�4//*�(;;(557,5*� 34'4�1,2*,:*8*E�6,2(�+<(� 8,�+423,�'4'�

3*,�*'�/2,)4�)*�,7-('5,2(�8,�6245(*'72*,���,2K�(5�,8�.��""��.�-('52(�*8�'7454�

>�35,54�*'�/2,)4�)*�)(5(2-*',2(�7'�8*(1(�*'+2(-('54�)(88,�6245(*'72*,��S48(3�

(5�,8�.��&%����

Page 81: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

76

�*(5,�

�4'�>�35,54�2*8(1,54�,8+7'�(;;(554�)(88�,664254�6245(*+4�378�2,664254�!��B��

'(8�+,'(E�*8�1,842(�'4'�3(-:2,�(33(2(�34//(554�,�+,-:*,-('5*�*'�2(8,9*4'(�

,8�)*/*7'4�4�,88,�34--*'*352,9*4'(�)(8�6,354�,8�34//(554���*��,2548,.��""����

(334��

8(�)*;;(2('9(�)*�3(334�+,73,'4�7'�,7-('54�'(88�(3+2(9*4'(�6245(*+,.�3*,�'(8�

+,'(�+<(�'(8�/,554.�+<(�3*�433(21,�'(*�-,3+<*�3(�*8�+,-6*4'(�1*('(�2,++4854�

6(2�-*'9*4'(� 364'5,'(,E� +*M�'4'� 3*� ,11(2,� 3(� 8(�72*'(� 1('/4'4�62(8(1,5(�

-()*,'5(� +*354+('5(3*E� >� 1(243*-*8(� +<(� *8� -,//*42� +4'5('754� 6245(*+4�

72*',2*4�'(*�-,3+<*� *'�72*'(�2,++485(�6(2�+,)75,�)*6('),�),88,�62(3('9,�)*�

6245(*'(�+<(�42*/*','4�),88(�1*(�72*',2*(�*';(2*42*���*'+4.��&&&����

�(54)*+,�)*�2,++485,�

'4'�3(-:2,�*';87('9,2(�8,�62(+*3*4'(�)*�!��B��

�4-('54�)(8�62(8*(14�)(8�+,-6*4'(�

�8+7'*� �7542*� 3435('/4'4� +<(� 1*� 3*,� 7',� :74',� +422(8,9*4'(� 52,� !��B�� (�

6245(*'72*,� 2*8(1,5,� -()*,'5(� 35*-,� '(88(� ��� 42(� ,� 62(3+*')(2(� ),8�

-4-('54�)*� 2,++485,�)(8� +,-6*4'(� �R<*5(� (5� ,8�.� �&%�����852*� +4'3*/8*,'4.�

+4-7'=7(.� 8,� 2,++485,� )(88(� 72*'(� )(8� -,55*'4� +<(� 2,662(3('5,'4� 7'�

+,-6*4'(�6*@�,-6*4�(�,++72,54���88*45�(��2,7(2.��""$���

';*,--,9*4'*�

�(� *';(9*4'*� 72*',2*(� 34'4� *'� /2,)4� )*� +,73,2(� 7'� ,7-('54� )*� !��B�E� 5,8(�

,7-('54�'4'�>�)*2(55,-('5(�6246429*4',8(�,8�'7-(24�)*�(2*524+*5*B8(7+4+*5*�

2*3+4'5,:*8*�'(88(�72*'(���*'+4.��&&&���

�-422,/*(�

�,� 62(3('9,� )*� (-,572*,� +,73,� 7'� ,7-('54� )*�!��B�� (� 67M� (33(2(� ,'+<(�

+4'3(/7('5(�,)�(22,5,�5(+'*+,�)*�62(8*(14��

Page 82: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

77

�,2-,+*�

�,�5(2,6*,�+4'�/8*+4+425*+4*)*��(�8� ��364'5,'(4��)(5(2-*','4�7'�,7-('54�

)(88,�6245(*'72*,��R,5(23�(5�,8�.��&&$E��*��,2548,.��""����

�(8� +,'(.� 7',� 6245(*'72*,� 2(',8(� 6(23*35('5(� +4'�!��B���� �� >.� *'� /('(2(.�

)4175,� ,� ),''4� /84-(278,2(�� 8� 2*3+4'524� )*� !��B�� �� "��� *'� 52(� 4� 6*@�

+,-6*4'*� 455('75*� ,� )*35,'9,� )*� )7(� 3(55*-,'(� 4� 6*@� )*� )*35,'9,� 8�7'4�

),88�,8524� *')*+,� 8,� 62(3('9,� )*� 6245(*'72*,� 2(',8(� 6(23*35('5(� (� '4'� 67M�

(33(2(�,552*:7*54�,�+,73(�62(2(',8*�4�6435C2(',8*���((3�(5�,8�.��""�����

�(8�+,'(�+4'�*'37;;*+*('9,�2(',8(�+24'*+,�����4�������24'*+��(',8��,*872(��(�

1,842(�*'*9*,8(�)*�!��B��� 1�,7-('5,�*8�2*3+<*4�)*�-42:*8*50�(�-425,8*50��S,+4:�

(5� ,8�.� �""���� �,� 6245(*'72*,� 67M� )(5(2-*',2(� 8,� 624/2(33*4'(� )(88,�

'(;246,5*,�-()*,'5(�)*1(23*�-(++,'*3-*��

��(++(334� )*� 6245(*'(� 4� )*� 3435,'9(� ,)� (33(� 8(/,5(� '(88�7852,;*852,54�

)(5(2-*',�7'�),''4�57:78,2(E�8�(++(334�6245(*+4�3*�,++7-78,�),662*-,�'(8�

87-(� )(8� 57:784� 62433*-,8(� (.� )464� (')4+*543*.� '(88(� +(8878(� (6*5(8*,8*�

57:78,2*� +4'52*:7(')4� ,88�*'37854� 57:784C*'5(235*9*,8(�� �(� 3435,'9(� 8*6*)*+<(�

8(/,5(� ,88(� 6245(*'(� �8*646245(*'(�� 1('/4'4� 8*:(2,5(� )464� (')4+*543*�

6245(*+,� ()� (3(2+*5,'4� 7'� (;;(554� +<(-*45,55*+4� (� 624� *';*,--,542*4�

6(26(57,')4� *8� ),''4� 2(',8(� �S,+4:� (5� ,8�.� �""���� �++4� 6(2+<?� 8�,',8*3*�

72*',2*,� )412(::(� (33(2(� +4-62(3,� '(88(� ,',8*3*� (;;(557,5(� )*� ������ '(8�

+,'(� (� '(8� /,554� ��((3� (5� ,8�.� �""���� �(88�*-6*(/4� )(*� -(54)*�

3(-*=7,'5*5,5*1*.� 3*,� +<(� 3*� 75*8*99*� *8� ��� 572:*)*-(52*+4� +4'� ,+*)4�

348;43,8*+*8*+4� ���� 3*,� +<(� 3*� *-6*(/<*� 84� ��7� +4842*-(52*+4� �+4-7'=7(�

-('4� 36(+*;*+4� (� 3('3*:*8(�� >� '(+(33,2*4� 3(/7*2(� 8(� 3(/7('5*� 8*'((� /7*),�

��((3�(5�,8�.��""�����

,� (�3*�433(21,�7',�2(,9*4'(�;2,'+,-('5(�643*5*1,�����]��>�'(+(33,2*4�

624+()(2(� ,88,� 1,875,9*4'(� )*� !��B�� *--()*,5,-('5(� 4� )464�

7'�785(2*42(� 2*3785,54�643*5*14�455('754�+4'� ��7� 72*',2*4�)464��C��

3(55*-,'(��6(23*35('5(�6245(*'72*,�E��

Page 83: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

78

:� �(8� +,34� )*� 7'� 2*3785,54� )(:48-('5(� 643*5*14� ,884� ��7� �52,++(�

6245(*'(��� >� '(+(33,2*4� 2*6(5(2(� 8,� -()(3*-,� ,',8*3*� )464� �C��

3(55*-,'(�(�624+()(2(�,88,�1,875,9*4'(�)*�!��B��3(�)*�'7414�643*5*14�

,8�5(35�3(-*=7,'5*5,5*14E�

c. '�+,34�)*�2(,9*4'(�'(/,5*1,�,884���7+�3*�67M�(3+87)(2(�8,�62(3('9,�

)*� 6245(*'72*,.� -,� '4'� 3*� 67M� (3+87)(2(� 8,� 62(3('9,� )*�

-*+24,8:7-*'72*,� �=745,� 6245(*+,� '4'� 2*8(1,:*8(� +4'� -(54)*+<(�

3(-*=7,'5*5,5*1(��

�(8� +,34� )*� 6245(*'72*,� 6(23*35('5(.� >� 4664257'4� +4'43+(2'(� 8�42*/*'(�

-()*,'5(� ,',8*3*� =7,8*5,5*1,� )(88,� 6245(*'72*,� +<(� 3*� (;;(557,� -()*,'5(�

;2,9*4',-('54� (8(5524;42(5*+4� ()� >� 1485,� ,88�*)('5*;*+,9*4'(� )(*� 62*'+*6,8*�

���7��� 6245(*+*� (� )(/8*� *')*+*� )*� 3(8(55*1*50� /84-(278,2(� �!-:2(*5� (�

R*()(-,''.��"""E� ,',55,�(5�,8�.��""�E�+,26,�(5�,8�.��""����

'��()*+*',� !-,',� 1('/4'4� /*0� ),� 7'� 64�� )*� 5(-64.� 75*8*99,5(� 5(+'*+<(�

(8(5524;42(5*+<(� +<(� 3*� :,3,'4� 3788,� 3(6,2,9*4'(� )(88(� 6245(*'(� *'� :,3(� ,8�

8424� 6(34� -48(+48,2(� 37� 37:352,5*� =7,8*� /(8� )*� 648*,+2*8,-*)(� �������

%����B�� �������'.��B���B������ @��� 2�������������� �C������ 4� 37�

,/,243*4��4)*7-��4)(+K8�786<,5(C�/,243(��(8��8(+5246<42(3*3���C������

�*M� 35,� ,337-(')4� 7'� *-6425,'5(� 3*/'*;*+,54� 624/'435*+4� (� 5(2,6(75*+4�

,'+<(�*'��()*+*',��(5(2*',2*,��+,26,�(5�,�.��""�����

��� �! *"#"�:7 *"& &"- �,�** �+(%&�"!7(" �

��$�� 1��������������

*� 52,55,� )*� 7',� -(54)*+,� )*� 3(-68*+(� (3(+79*4'(� (.� =7*')*.� ;,+*8-('5(�

2(,8*99,:*8(� '(88,� 62,5*+,� ,-:78,542*,8(�� �*('(� ,88(35*5,� 7',� 6*,352,� )*�

,/,243*4� 3788,� =7,8(� 3*� 2*+,1,'4� 6499(55*� 6435*� ,)� (3,/4'4�� �(8� 6499(554�

+('52,8(� 3*� )(64'/4'4� 64+<*� A8� )*� 72*',� ),� (3,-*',2(�� �(*� 6499(55*�

6(2*;(2*+*� 1('/4'4� 6435*� ,'5*+426*� -4'436(+*;*+*� )(88(� 6245(*'(� +<(� 3*�

*'5(')4'4� 2*8(1,2(�� �,� 6*,352,� 1*('(� 6435,� *'� *'+7:,9*4'(� 6(2� ��� 42(� ,�

Page 84: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

79

5(-6(2,572,� ,-:*('5(E� *';*'(� 3*� (3,-*',� 8,� 6*,352,� 6(2� 2*8(1,2(� (1('57,8*�

8*'((�)*�62(+*6*5,9*4'(�455('75(�6(2�)*;;73*4'(�)(*�2(,/('5*� �+4-68(33*��/C

�+��� �,� 5(+'*+,� >� 3(-68*+(.� -,� 672524664� *� 7�� )*364'*:*8*� 4;;24'4� �+� )*�

)(2*1,9*4'(� 7-,',� +<(� '4'� /,2,'5*3+4'4� 7',� 2(,9*4'(� +24+*,5,� +4'� 8(�

6245(*'(�)(8�+,'(��+,26,�(5�,8�.��""�����

��$�� 4�������2������������

'�:,3(�,88(�+,2,55(2*35*+<(�)(*�+4-64'('5*� �37:352,54.� 5,-64'*.�+4842,'5*��

3*�)*35*'/74'4�*�1,2*�5*6*�)*�(8(5524;42(3*���

• �*/2,9*4'(�*'�;7'9*4'(�)(88,�+,2*+,�(8(552*+,��(8(5524;42(3*�94',8(�37�

,+(5,54�)*�+(887843,�4�)*�,/,243*4��

• �*/2,9*4'(�*'�:,3(�,8�67'54�*34(8(552*+4��*34(8(5524;4+,8*99,9*4'(��

• �*/2,9*4'(�*'�:,3(�,8�6(34�-48(+48,2(���C������648*,+2*8,-*)(��4�

�C�����,/,243*4��

�8(5524;42(3*�94',8(������

*�(;;(557,�37�3766425*� 348*)*�� 8�,+(5,54�4� *8�'*52,54�)*�+(887843,�(� 8�,/,243*4�

34'4� *� 6*@� 75*8*99,5*�� �,� 3(6,2,9*4'(� 37� =7(35*� 3766425*� ,11*('(� *'� 62*-4�

874/4� *'�:,3(� ,88,� +,2*+,� (8(552*+,�)(88(�6245(*'(��#7(35,� 5(+'*+,�62(3('5,�

,8+7'(�)*;;*+4850��

• �,�-*'42(�+4'+('52,9*4'(�6245(*+,�72*',2*,�2*36(554�,�=7(88,�3*(2*+,�

'4'�6(2-(55(� 8�75*8*994�)(88(�-(54)*+<(�75*8*99,5(�6(2� 8�(8(5524;42(3*�

3*(2*+,��;,83*�'(/,5*1*�E�

• �*;;*+4850� '(88,� 8(5572,� )(*� 52,++*,5*� (8(5524;42(5*+*� +<(� 67M� (33(2(�

1*37,8(�������*887-*',9*4'(��4�)('3*54-(52*+,��8(�*--,/*'*�1('/4'4�

*-6425,5(� ,552,1(234� )('3*54-(52*� 4� 3+,''(2� +<(� 52,)7+4'4� 8,�

)('3*50� )(8� +4842(� 4� *� 6*O(8� *'� 6*++<*� ;*'4� ,� ;42-,2(� /2,;*+*�� '�

('52,-:*� *� +,3*.� 6(2M.� 6(2� *)('5*;*+,2(� 8(� :,')(� 6245(*+<(� >�

'(+(33,2*4� +4'43+(2'(� 8,� 643*9*4'(� (� 8,�-42;484/*,E� =7(35,� >� '45,�

Page 85: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

80

6(2� 8(� 6245(*'(� 3*(2*+<(.� -,� '4'� 6(2� =7(88(� 72*',2*(� �6(2,8524�

1,2*,:*8*�,�3(+4'),�)(88,�84+,8*99,9*4'(�)(8�),''4�2(',8(����

�(2�411*,2(�,�=7(35*�*'+4'1('*('5*�(3*354'4���6433*:*8*50��

• �4'+('52,9*4'(�)(8�+,-6*4'(�

• !5*8*994�)*�+4842,'5*�,)�,85,�3('3*:*8*50�

• --7'4;*33,9*4'(�

�4'+('52,9*4'(�)(8�+,-6*4'(�

�()*,'5(�+4'+('52,9*4'(�)(8�+,-6*4'(�>�6433*:*8(�(;;(557,2(�7',�6,2,88(8,�

8(5572,�)(88(�6245(*'(�3*(2*+<(�()�72*',2*(�,8�;*'(�)*�+4';24'5,2(�*8�52,++*,54�

3('3*54-(52*+4� 68,3-,5*+4� ()� 72*',2*4� 455('(')4.� *'� =7(354� -4)4.�

7'�*')*+,9*4'(� 2*/7,2)4� ,8� 6,55(2'� )*� 6245(*'72*,� 62(3('5(�� �755,1*,.�

)72,'5(� 8,� ;,3(� )*� 62(6,2,9*4'(� )(8� +,-6*4'(� 3*� 64334'4� 6(2)(2(� ,8+7'(�

6245(*'(� )(5(2-*',')4.� =7*')*.� 7'�,85(2,9*4'(� )(8� 2(,8(� 52,++*,54�

(8(5524;42(5*+4��+,26,�(5�,8�.��""�����

!5*8*994�)*�+4842,'5*�,)�,85,�3('3*:*8*50�

!5*8*99,')4�+4842,'5*� ,)�(8(1,5,� 3('3*:*8*50�>�6433*:*8(�,',8*99,2(� +,-6*4'*�

72*',2*� '4'� +4'+('52,5*E� ,� 3(+4'),� )(8� 5*64� )*� 37:352,54� (� )*� +4842,'5(�

75*8*99,54� 3*� 64520� 2*+422(2(� ,)� 7',� 8(5572,� 1*37,8(� 4� )('3*54-(52*+,�� �,�

8(5572,� )('3*54-(52*+,� +4'3('5(� 3484� 8,� )*35*'9*4'(� 34--,2*,� )(*� )*1(23*�

������ )*� 6245(*'72*,� 6(2� )7(� -45*1*�� �2*-4� 6(2+<?� '(88,� 35(33,� ,2(,� )*�

-*/2,9*4'(�64334'4�+4(3*35(2(�6245(*'(�)*�)*1(234������+<(�2,662(3('5,'4�

)*1(23(� 3()*� )*� 8(3*4'*�� (+4')4� 6(2+<?� ,8+7'(� 6245(*'(� ;42-,'4� :,')(�

3;7-,5(� (� '4'� '*5*)(.� 8,� +7*� 8(5572,� 3,20� 3455435*-,5,� (� )*;;*+48543,� �,)�

(3(-6*4� 8�� ,8;,� ��-*+24/84:78*',.����7��� 57:78,2(.� 3*� 62(3('5,� +4-(� 7',�

:,'),�3;7-,5,�87'/4�5755,�8�,2(,�,8;,���(�1*('(�,)�(33(2(�3412,66435,�),88,�

,8;,� �C,'5*52*63*',� +<(.� ,8� +4'52,2*4.� ;42-,� 7',� :,'),� '*5*),� (� <,� �����

-,//*42(�� �4'� =7(35,� -(54)*+,� 3,20� 6(25,'54� *-6433*:*8(� *')*1*)7,2(� *�

3*'/48*� ���7��� 6245(*+*�� ,20� 6433*:*8(� 3484� )*35*'/7(2(� 7',� 6245(*'72*,�

/84-(278,2(� 3(8(55*1,.� '4'� 3(8(55*1,� (� 57:78,2(.� -('52(� 3,20� )*;;*+*8(�

Page 86: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

81

)*35*'/7(2(�8,�6245(*'72*,�;*3*484/*+,�(�=7(88,�-*35,���'+<(�8�*'5(262(5,9*4'(�

1*3*1,� )(8� 52,++*,54� 67M� '4'� (33(2(� ,++72,5,� ,� +,73,� )(8� ;,554� +<(.� *'�

�()*+*',� �(5(2*',2*,.� '4'� (3*35(� 7'� 52,++*,54� )*� 2*;(2*-('54�� '��()*+*',�

!-,',�*�2*;(2*-('5*�34'4�35,5*�)(;*'*5*�,552,1(234�8�*--7'4;*33,9*4'(���

--7'4;*33,9*4'(�

�()*,'5(�--7'4;*33,9*4'(�*8�-()(3*-4�+,-6*4'(�1*('(�;,554�-*/2,2(�6*@�

1485(� 37� 7'� 37664254� )*� +(887843,� 4� ,/,243*4�� �464� 3(6,2,9*4'(�

(8(5524;42(5*+,.� 7',� H+423,I� 1*('(� ;*33,5,� (� +4842,5,� ()� 75*8*99,5,� +4-(�

2*;(2*-('54.� -('52(� 8(� ,852(� 1(22,''4� 6435(� ,� +4'5,554� +4'� �+�

-4'436(+*;*+*���8*��+�-*2,'4�;42-,')4�+4-68(33*��/C�+�*'3487:*8*���72,'5(�

8(� ;,3*� 37++(33*1(� )*� 8,1,//*4.� '(8� /(8� 6(2-,22,''4� 3484� =7(35*� +4-68(33*�

+<(.� +4842,5*.� 6(2-,22,''4� +4-(� :,')(�� �(� 6245(*'(� 62(3('5*� 3,2,''4�

*')*1*)7,:*8*�-()*,'5(�+4';24'54�+4'� 8,�H+423,I�)*� 2*;(2*-('54��*� 52,55,�)*�

7',�-(54)*+,�,)�(8(1,5,�3('3*:*8*50�(�36(+*;*+*50E�*8�8*-*5(�>�)(5(2-*',54�),8�

;,554�+<(.�*'�+4--(2+*4.�'4'�3*,'4�)*364'*:*8*��+�36(+*(C36(+*;*+*��+,26,�(5�

,8�.��""����

�C������

�552,1(234�=7(35,�-(54)*+,� 8(�6245(*'(� 1('/4'4� 3(6,2,5(� *'�:,3(� ,8� 8424�

6(34�-48(+48,2(���������*�52,55,�)*�7',�-(54)*+,�,85,-('5(�3('3*:*8(��"��C

"���A/�6245(*',B+,-6*4'(�6(2�8,�+4842,9*4'(�+4'�:87(��44-,33*(�(��C�"�'/�

)*� 6245(*',B+,-6*4'(� 6(2� *8� *81(2� 5,*'�� (� '4'� 2*+<*()(.� 6(2+*M.� 8,�

+4'+('52,9*4'(�)(8�+,-6*4'(���*8(1,�+4'�-,//*42(�,++72,5(99,�6245(*'(�,�

:,334������(�4;;2(�7',�35*-,�)(55,/8*,5,�)(8�������6245(*+4�'(88(�72*'(���

/(8� *-6*(/,5*� 34'4� +435*57*5*� ),� 648*-(2*� )*� ,+2*8,-*)(� (� :*3� ,+2*8,-*)(�

�648*,+2*8-*)(�� 8(/,5*� 52,� 8424� ,� ;42-,2(� 7'� ;*'(� 2(5*+484� 52*)*-('3*4',8(�

,88�*'5(2'4�)(8�=7,8(�-*/2(2,''4�(�3*� 3(6,2(2,''4� 8(�6245(*'(�����6433*:*8(�

455('(2(�/(8�+4'�642*�)*�)*-('3*4'*�)*1(23(�1,2*,')4�8(�+4'+('52,9*4'*�)(*�

-4'4-(2*�� �,� 3+(85,� )(88(� )*-('3*4'*� )(*� 642*� >� *'� 2(8,9*4'(� ,884� 3+464�

62(;*334��3(�3*�*'5(')(�3(6,2,2(�6245(*'(�*'�+,34�)*�6245(*'72*,�/84-(278,2(�

Page 87: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

82

1(22,''4� 73,5*� /(8� +4'� 642*� ,-6*E� '(8� +,34� )*� 6245(*'72*,� 57:78,2(� 8(�

)*-('3*4'*� )(*� 642*� )412,''4� (33(2(� *';(2*42*�� �,� 34879*4'(� 6*@� *')*+,5,� >�

=7(88,�)*� *-6*(/,2(�/(8�,�/2,)*('5(�)*�+4'+('52,9*4'(�'(*�=7,8*.�)72,'5(�8,�

-*/2,9*4'(.�4/'*�-48(+48,�3*�;(2-,�,�8*1(884�)(8�H6424�8*-*5(I+,2,55(2*99,54�

),�7'�)*,-(524�*';(2*42(�,�=7(884�)(88,�-48(+48,�35(33,���/(8�,�/2,)*('5(�)*�

+4'+('52,9*4'(� /,2,'5*3+4'4� 7',� :74',� 3(6,2,9*4'(� (8(5524;42(5*+,� )*�

6245(*'(� +4'� ����� +4-62(34� 52,� �"�"""� (� ��"�"""� �,854'� (.� )*�

+4'3(/7('9,.�7',�1*3*4'(�+4-68(33*1,�)(8�6,55(2'�)*�6245(*'72*,��+,26,�(5�

,8�.��""�����

�(2�(8*-*',2(�)(8�57554�8�*';87('9,�3788,�-*/2,9*4'(�)(88(�+,2*+<(�(8(552*+<(�

62462*(� )(88(� 6245(*'(.� *� +,-6*4'*� 1('/4'4� ,))*9*4',5*� )*�

34)*4)4)(+*8;43;,54� ����� ��� 7'� )(5(2/('5(� ,'*4'*+4� +<(� )(',572,� 8(�

6245(*'(�,62(')48(�(�8(�8(/,�*'�7',�62(+*3,�6246429*4'(��7',�-48(+48,�4/'*�

)7(�2(3*)7*�,-*'4,+*)*+*����4*+<?�4/'*�-48(+48,�)*���;42'*3+(�7',�+,2*+,�

'(/,5*1,.�*8�2,664254�+,2*+,B-,33,�2*3785(20�3*-*8(�6(2�5755(�8(�6245(*'(�+<(�

,12,''4�8(�35(33(�-4),8*50�)*�-*/2,9*4'(�)(5(2-*',5,�3484�,�3(+4'),�)(88,�

-,33,�-48(+48,2(���72,'5(�8(�-*/2,9*4'*.� *�+,-6*4'*�1('/4'4�;,55*�+422(2(�

6,2,88(8,-('5(�,�35,'),2)�+4'5('('5*�6245(*'(�,������'454�+<(�,12,''4�8,�

;7'9*4'(� )*� 2*;(2*-('54� 6(2� 8�*'5(262(5,9*4'(� )(*� 6,55(2'� *'� (3,-(�� �,�

8(5572,�>�1*3*1,�(�3*�:,3,�3788,�1,875,9*4'(�)(88�*'5('3*50�+4842*-(52*+,�)(88,�

:,'),�(3,-*',5,��)*2(55,-('5(�6246429*4',8(�,88,�+4'+('52,9*4'(����

�,�6245(*'72*,�1*('(�+43F�,)�(33(2(�+8,33*;*+,5,� *'�:,3(�,8�������6245(*+4�

��,99*�(5�,8�.��&&$,���

• �*3*484/*+4��),�$"�G�,���348,�62(3('9,�)(88,�:,'),�)(88(�,8:7-*'(E�

• �84-(278,2(� 6724� �),� ��"� G�,��� 62(3('9,� )*� 6245(*'(� )*� 6(34�

-48(+48,2(�-()*4��,8:7-*',�(�52,'3;(22*',��()�(8(1,54��3462,557554�

*--7'4/84:78*'(�)*���"�G�,�E�

• �*354� +4'� 6245(*'(� )*� :,334� ����� ��4L��48(+78,2�R(*/<5�� ��R�.�

7/7,8(�4�376(2*42(�,����G�,��),����G�,�E�

Page 88: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

83

• �*354�+4'�6245(*'(�)*��"C�"�G�,��),��"�G�,���

�,�*'5(262(5,9*4'(�348,-('5(�1*3*1,�)(88��C�����67M�'4'�(33(2(�)(8�57554�

,++72,5,�,�+,73,�)(88,�6433*:*8(�62(3('9,�)*�6245(*'(�,������3412,664'*:*8(�

(� ,� +,73,� )(88�,7-('54� )(88��C�P� )(8� ����� *')4554� ),88,� +4842,9*4'(��

��,+=7*3*9*4'(� )*� *--,/*'*� 52,-*5(� �������� 4� )('3*54-(52*.� 8�75*8*994� )*�

���C���� )*� ,',8*3*� 6(2� (8(5524;42(3*� -4'4)*-('3*4',8(.� 8�*-6435,9*4'(�

+422(55,�)(*�),5*�2(8,5*1*�,88(�:,')(�6245(*+<(�)(/8*���������75*8*99,5*�������

(� +4'+('52,9*4'(� '45*�� (� 8�(8,:42,9*4'(� )(*� ),5*� ,552,1(234� 6,25*+48,2*�

,8/42*5-*.� >� 6433*:*8(� 2*+,1,2(� +4'� -,//*42(� 62(+*3*4'(� *� ����� (� 8(�

+4'+('52,9*4'*� 2(8,5*1*� ,88(� :,')(� 6245(*+<(� 62(3('5*� '(*� +,-6*4'*�

,',8*99,25*�� �*M� +4'3('5(.� +4'� :74',� ,662433*-,9*4'(.� )*� *')*1*)7,2(� (�

=7,'5*;*+,2(�*�62*'+*6,8*�-,2G(2��+,26,�(5�,8�.��""����

�4'435,'5(� 8,� :*463*,� 2(',8(� 2,662(3('5*� *8� -(54)4� 6*@� ,++72,54� 6(2�

*)('5*;*+,2(� 8,� ',572,� (� 8,� 3()(� )(8� ),''4� 2(',8(.� *'� 7'4� 357)*4� +<(� <,�

+4-6,2,54� 8�(8(5524;42(3*�-()*,'5(� 8��C���� (� :*463*,� 2(',8(.� >� (-(234�

+<(� 8��C���� ;42'*3+(� 7'� -(994� '4'� *'1,3*14� +<(� 4;;2(� 7',� 3('3*:*8*50�

3412,664'*:*8(�,*�2*3785,5*�455('75*�-()*,'5(�:*463*,�2(',8(���""P�*'�+,34�)*�

8(3*4'*�/84-(278,2*.�&���P�'(8�+,34�)*�8(3*4'*�57:784�*'5(235*9*,8*��� *'*�(5�,8�.�

�""���� �,� 36(+*;*+*50� �;,83*� 643*5*1*�� >� 2*3785,5,.� ,8� +4'52,2*4.� *';(2*42(� ��"P�

6(2�8(3*4'*�/84-(278,2*.�����P�6(2�8(3*4'*�57:784�*'5(235*9*,8*����

'� 7'4� 357)*4� (;;(557,54� 37� �%� 52,� +,'*� (� /,55*� � ,',55,� (5� ,8�.� �""��.�

+4';24'5,')4� �C�/(� (� *35484/*,� 2(',8(.� >� (-(23,� 7',� :74',�

+422*364')('9,� 52,�-(54)*+,� *'1,3*1,�(�'4'.� 3462,557554�'(8� +,34� *'� +7*� *8�

62(8*(14� :*465*+4� 2(',8(� (2,� 62,5*+,54� '(88�,-:*54� )(88�(3,-(� ,75465*+4E�

-,//*42(� )*3+42),'9,� (2,� 62(3('5(� 52,� �C���� ()� (3,-(� *35484/*+4�

(;;(557,54�37�+,-6*4'(�455('754�-()*,'5(�:*463*,�2(',8(�*'�1*14���755,1*,.�

'4'435,'5(� 8,� :*463*,� 2,662(3('5*� *8� H(���� �������I� 6(2� (1*)('9*,2(� 8,�

',572,� )(88(� 8(3*4'*� (� =7*')*� 6(2� )(;*'*2(� 8,� 624/'43*� )(8� 34//(554.�

8�(8(5524;42(3*�6(2������ 2*3785,�(33(2(�7'�-(994�75*8(�'(8�-4'*542,//*4�)(8�

Page 89: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

84

6,9*('5(� '(;246,5*+4� (� '(88,� 1,875,9*4'(� )(88,� 2*36435,� 5(2,6(75*+,.�

,',84/,-('5(�,�=7,'54�,11*('(�*'��()*+*',�!-,',�� ,',55,�(5�,8�.��""�����

��� �"�(% */7$"!7(" �0��4�

�,662(3('5,�8,�+4'+('52,9*4'(�6245(*+,�'4'�2*8(1,:*8(�,552,1(234�8(�+4-7'*�

-(54)*+<(� 3(-*=7,'5*5,5*1(� (� =7,'5*5,5*1(� *-6*(/,5(� ;*'4� ,)� 4//*E� *'�

�()*+*',�!-,',.�8�(3+2(9*4'(�6245(*+,�;*3*484/*+,�)(88,�64648,9*4'(�3,',�>�

+4'3*35('5(-('5(�6*@�:,334�2*36(554�,8�1,842(�-*'*-4�2*8(1,:*8(�-()*,'5(�

8(� 5(+'*+<(� 52,)*9*4',8*E� 6(25,'54.� *'� :,3(� ,� =7(354� 2*3+4'524.� >� 35,54�

)(;*'*54� 7� '7414� *'5(21,884� )*� 1,842*� )(;*'*54� H-*+246245(*'72*,I� ��*248)*� (�

�,-6,'*'*.� �&&���� �(88�74-4� 8,� -*+24,8:7-*'72*,� 2,662(3('5,�

7'�*6425,'5(����7���62(+4+(�)*�),''4� 2(',8(.� +4'�6,25*+48,2(� 2*;(2*-('54�

,8�6,9*('5(�)*,:(5*+4���,�'45(148(�62(1,8('9,�)(8�)*,:(5(�-(88*54�(�8,�87'/,�

,36(55,5*1,�)*�1*5,�)(*�34//(55*�-,8,5*�'(*�6,(3*�(+4'4-*+,-('5(�31*8766,5*.�

;,''4�)(88,�'(;246,5*,�)*,:(5*+,�8,�+,73,�6*@�+4-7'(�)*�*'37;;*+*('9,�2(',8(�

+24'*+,� ����� ��*248)*�(��,-6,'*'*.��&&����*,�'(8�)*,:(5(�-(88*54� *'378*'4C

)*6(')('5(� ������ +<(� '(8� )*,:(5(� -(88*54� '4'C*'378*'4� )*6(')('5(�

������.� 8�*'+*)('9,� )(88,� -*+24,8:7-*'72*,� ����� ,7-('5,�

6246429*4',8-('5(�,88,�)72,5,�)(88,�6,5484/*,.� 2,//*7'/(')4� *8��"P�('524�

+*2+,� �"� ,''*� ),88�(342)*4� ��*248)*� (� �,-6,'*'*.� �&&���� �*2+,� 8�%"P� )(*�

)*,:(5*+*� -*+2*,8:7-*'72*+*� 31*8766,� 7',� '(;246,5*,� +4'+8,-,5,� +4'�

-,+24,8:7-*'72*,� '(*� �C��� ,''*� 37++(33*1*� ,884� 31*87664� )*���.� +4'524� *8�

3484��P�)(*�)*,:(5*+*�'4'������*248)*�(��,-6,'*'*.��&&�����,�+4-6,23,�)*�

���,7-('5,.�6(25,'54.� *8� 2*3+<*4�)*� 31*8766,2(�7',�'(;246,5*,�+4'+8,-,5,�

)*��"�1485(�3*,�'(88�����+<(�'(8���������(14879*4'(�1(234�8,�'(;246,5*,�>�

1,2*,:*8(�*'�42)*'(�)*�5(-64.�*';87('9,5,�),�7'4�3+,234�+4'524884�/8*+(-*+4�

)(8�6,9*('5(�(�,'+42,�2(1(23*:*8(�-()*,'5(�4664257'(�-*372(�5(2,6(75*+<(.�

-('52(� 8,� '(;246,5*,� +4'+8,-,5,� >� -('4� *';87('9,:*8(� ),88(� -*372(�

62(1('5*1(� �5(2,6*,� *'378*'*+,� 4� )*(5,��� �'+<(� *8� +4'524884� )(88,� 62(33*4'(�

,25(2*43,� ����� (� )(88�,664254� 6245(*+4� +4'� 8,� )*(5,� 34'4� *'� /2,)4� )*�

Page 90: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

85

-4)78,2(�8,�624/2(33*4'(�)(88,�'(;246,5*,����,85(2,9*4'(�*'*9*,8(�,�+,2*+4�)(8�

/84-(2784� 2(',8(� 3,2(::(� 7'� ,7-('54� )(88,� 1(84+*50� )*� ;*852,9*4'(� �����.�

-,�8�(8(-('54�6,54/('(5*+4�)(5(2-*','5(�>�7',�)*8,5,9*4'(�)(88(�,25(2*48(�

,;;(2('5*�,8�/84-(2784�8,�+7*�+,73,�>�,'+42,�'4'�'45,��!'�,36(554�+2*5*+4�'(8�

)(5(2-*',2(� ��� 3,2(::(� 8�*6(25('3*4'(� /84-(278,2(� *'� /2,)4� )*�

)(5(2-*',2(� ,85(2,9*4'*� 35275572,8*� 645('9*,8-('5(� 624/2(33*1(� ��*248)*� (�

�,-6,'*'*.� �&&���� �2,� 8(� ,85(2,9*4'*.� 8(� 6*@� 62(+4+*� *'5(2(33,'4�

624:,:*8-('5(� 8,� +4-64'('5(� -7+4648*3,++,2*)*+,� (� 6245(*+,� )(88,�

-(-:2,',� :,3,8(� /84-(278,2(�� '� 6,25*+48,2(.� 7',� 2*)455,� ()� ,85(2,5,�

:*43*'5(3*� )*� 6245(4/8*+,'*� (1('57,8-('5(� ,334+*,5,� ,)� ,:'42-(�

/8*+43*8,9*4'(�)(88(�6245(*'(�35275572,8*.� +4-6425,� 8,�6(2)*5,�)*�6,25(�)(88(�

+,2*+<(� (8(552*+<(� '(/,5*1(� )(*� 642*E� '(� +4'3(/7(� 7'� /2,)7,8(� (� 3(8(55*14�

,7-('54� )(88,� 6(2-(,:*8*50� ,88(� -48(+48(� ,'*4'*+<(.� =7,8*� 8�,8:7-*',�� 8�

376(2,-('54� )(8� 5,334� )*� (3+2(9*4'(� 72*',2*,� )*� ,8:7-*',� ���/����

2D������ )���� ���� 4� 5����B� ��/���� 2�������� !���� )*� ��� -/B)*(�

+422*364')(�,88,�+4-6,23,�)*�-*+24,8:7-*'72*,.�+4-62(3,�52,�8�,8:7-*'72*,�

;*3*484/*+,�(�8,�-,+24,8:7-*'72*,����C�""�-/B)*(����(8�5(-64�8(�,85(2,9*4'*�

,� +,2*+4� )(88,� -(-:2,',� :,3,8(� )(8� /84-(2784� )*1('5,'4� 6*@� /2,1*� (�

+4-6425,'4� 7',�-,//*42(� (3+2(9*4'(� 6245(*+,�-('4� 3(8(55*1,� ,� +,73,� )*�

,7-('54�)(*�642*E�'(�)(2*1,�7'�+,84�)(88,�376(2;*+*(�545,8(�)*�;*852,9*4'(��(�

+4'3(/7('5(�)*-*'79*4'(�)*������(�,7-('54�)*�6(2-(,:*8*50�+4'�6,33,//*4�

,'+<(� )*� -,+24-48(+48(� '(752(�� �,� �,� ,7-('5,� 624/2(33*1,-('5(�

,//2,1,')4� 8�*6(25('3*4'(� /84-(278,2(� (.� =7*')*.� 624-741(')4� 8,�

624/2(33*4'(� )(8� ),''4� 2(',8(� ;*'4� ,88,� '(;246,5*,� +4'+8,-,5,� ��*248)*� (�

�,-6,'*'*.��&&�����

'� 7'4� 357)*4� +<(� <,� +4*'14854� 7'�,-6*,� 64648,9*4'(� 7-,',� ��/(L,88� (5�

,8�.� �&&$�� >� 35,5,� 1,875,5,� 8�75*8*50� )(88,� -*+24,8:7-*'72*,� +4-(� 1,842(�

62()*55*14� )*� -425,8*50� 6(2� )*3572:*� +,2)*41,3+48,2*� *'� 6,9*('5*� ,;;(55*� ),�

*6(25('3*4'(� ,334+*,5,� 4� -('4� ,� ���E� *'� /('(2,8(.'(88,� 64648,9*4'(�

(3,-*',5,�*8�2*3+4'524�)*����'(*�6,9*('5*�*6(25(3*�2*)7+(�8�,36(55,5*1,�)*�1*5,�

Page 91: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

86

,662433*-,5*1,-('5(� )(8� �"� J� �"P�� 8� 2*3+4'524� )*� -,+246245(*'72*,�

�6245(*'72*,��>�,334+*,5,�,�2*3+<*4�)*�+4-6,23,�('524���,''*�)*�+4-68*+,'9(�

+,2)*41,3+48,2*�'(88�74-4�*6(25(34���/(L,88�(5�,8�.��&&$����

�,�62(3('9,�)*���.�'(8�74-4.�>�6(25,'54�7'�1,842(�62()*55*14�)*�31*87664�)*�

'(;246,5*,� +4'+8,-,5,� +<(� 3*� -,'*;(35,� *'� 6*@� )(8� �"P� )(*� 6,9*('5*� +4'�

����(�*'�+*2+,�*8���P�)(*�6,9*('5*�+4'������'(8�+4234�)*��C�"�,''*�),88,�

+4-6,23,� )*� ��� ��*:(25*� (5� ,8�.� �&%�E� �,GG(2� (5� ,8�.� �&&&��� 8� 2*3+<*4� )*�

31*8766,2(�+4-68*+,'9(�+,2)*41,3+48,2*.� *'�+,34�3*,�62(3('5(���.�,7-('5,�

)*��C%�1485(�'(*�6,9*('5*�,;;(55*�),�����(�)*��C��1485(�*'�=7(88*�+4'������

��,GG(2.��&&&����

�(8�+4234�)(88,�'(;246,5*,.� 8,�;,3(�+,2,55(2*99,5,�),������"C�""�A/B-*'��>�

,'+42,� 2(1(23*:*8(� 3(� 3*� ,557,'4� 8(� ,)(/7,5(� -*372(� 5(2,6(75*+<(� ,55(� ,�

2,88('5,2'(� 3(� '4'� ,)� ,22(35,2'(� 8,� 624/2(33*4'(� ��*:(25*� (5� ,8�.� �&%�E�

�,GG(2.��&&&����

8� 2*3+4'524�)*���.�'(88�74-4.�>�,334+*,54.�4852(�+<(�,�),''4�/84-(278,2(.�

,'+<(�,�6,5484/*(�3*35(-*+<(��+4-(.�,)�(3(-6*4.�35,5*�*';*,--,542*��*'�+7*�

3*� 1(2*;*+,� *8� 6,33,//*4� )*� 6245(*'(� ,552,1(234� 8�(')45(8*4� (� 37++(33*14�

2*3+4'524�'(88(� 72*'(�� �,�-*+24,8:7-*'72*,�67M�(33(2(�-*372,5,�-()*,'5(�

)*1(23(�-(54)*+<(�=7,8*��-*372,9*4'(�)(88�(3+2(9*4'(�)*�,8:7-*'(�'(88(����

42(.� *'� 7'� 7'*+4� +,-6*4'(.� 4�-()*,'5(�-*372,9*4'(� )(8� 2,664254� !��B�E�

=7(35�785*-4� 3(-:2,� (33(2(� 6*@� ,++72,54.� '(88�74-4.� )(88,� 348,�

,8:7-*'72*,.� '4'435,'5(� *8� 5,334� )*� (3+2(9*4'(� )(88,� +2(,5*'*',� 3*,�

*';87('9,54� ),8� 3(334� �-*'42(� '(8� 3(334� ;(--*'*8(�� (� ),88�(50� �)*-*'7*3+(�

,88�,7-('5,2(� )(88�(50�� ��,GG(2.� �&&&��� �(8� /,554.� 8,� -*372,9*4'(�

3(-*=7,'5*5,5*1,� )*� -*+24,8:7-*'72*,� (� !��B�� 3*� 3412,664'/4'4� (.� '(8�

+,'(.� 64*+<?� 8�(3+2(9*4'(� )*� +2(,5*'*',� '4'� >� *';87('9,5,� ),8� 3(334� )(8�

34//(554.� !��B�� >� 6*@� ,++72,54� )(88,� 348,� 35*-,� )(88,� -*+24,8:7-*'72*,�

�R<*55(-42(�(5�,8�.��""�����

Page 92: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

87

�,�-*+24,8:7-*'72*,.�2*36(554�,88,�6245(*'72*,�-()*,'5(���7�72*',2*4�4�,88��

!��B��>�+,2,55(2*99,5,�),�7',�-,//*42(�3('3*:*8*50�'(8�2*8(1,2(�,8:7-*'(�*'�

:,33,�+4'+('52,9*4'(�'(88(�72*'(�(�),�7',�-,//*42(�36(+*;*+*50�,�+,73,�)*�

7',�-*'42�*';87('9,�),�6,25(�)*�;,5542*�=7,8*��(3(2+*9*4�;*3*+4.�*';*,--,9*4'(�

)(88(�1*(�72*',2*(.�(-,572*,���

'� 7'4� 357)*4� 37� �"%� +,'*� �R<*55(-42(� (5� ,8�.� �""��� >� 35,5,� 1,875,5,� 8,�

-*+24,8:7-*'72*,�-()*,'5(����3(-*=7,'5*5,5*14����������(�-()*,'5(����

=7,'5*5,5*14� ������ #��� �(� 72*'(� 34'4� 35,5(� 2,++485(� -()*,'5(� 1,2*(�

-(54)*+<(�()�4/'*�+,-6*4'(�72*',2*4�>�35,54�6425,54�,)�7'�6(34�36(+*;*+4�

)*� ��"�"� -()*,'5(� ,//*7'5,� )*� ,+=7,� )*35*88,5,�� �,� -(54)*+,�

3(-*=7,'5*5,5*1,�3;2755,�7',�2(,9*4'(�+4842-(52*+,���(2�=7,'54�2*/7,2),�8,�

-*372,9*4'(� =7,'5*5,5*1,� �����#�.� 3*� 52,55,� )*� 7',� -(54)*+,�

*--7'4572:*)*-(52*+,� *'� +7*� *8� 2*3785,54� 3*� 455*('(� *'� 3(/7*54� ,)�

,//875*',9*4'(�+,73,5,�),88,�2(,9*4'(�52,�,'5*+426*�648*+84',8*�,'5*C,8:7-*',�

+,'*',� (� ,8:7-*',� )(8� +,-6*4'(�� �,� +4'+('52,9*4'(� )*� ,8:7-*',� '(8�

+,-6*4'(�1*('(�8(55,�+4-(�*'+2(-('54�)*�,3342:,'9,��

'�=7(354�357)*4��������(������#�����-/B)8�(2,'4�+4'3*)(2,5*�643*5*1*����(2�

!��B��*8������� �;*33,54�(2,��""C�""�-/B/�� 8�������6(2�!��B��(2,�� "���(��

"�����(/8*�,'*-,8*�+4'�'(468,3*,�(2,�62(3('5(���E�+*M�67M�2,662(3('5,2(�7'�

,*754�)*,/'435*+4�'(8�+,34�)*�'(468,3*(�+<(.�5*6*+,-('5(.�'4'�)(5(2-*','4�

,85(2,9*4'*� ,88(� +4-7'*� *'),/*'*� (-,54:*4+<*-*+<(� (3(/7*5(� )*� ������

�R<*55(-42(�(5�,8�.��""����'�:,3(�,8�������)(;*'*54�*'�=7(35,�*'),/*'(��6,2*�

,� !��B��""� J!��B��""�� !��B�� '4'� <,� ;42'*54� 7',� :74',� 3('3*:*8*50�

'(88�*')*1*)7,2(� 6,5484/*(� 3*35(-*+<(� 4++785(� '(*� +,'*� +<(� '4'�

62(3('5,1,'4� 6245(*'72*,� -()*,'5(� *-6*(/4� )*� ��7� 72*',2*E� ������ (�

����#�(2,'4�)45,5(�)*�-*/8*42(�3('3*:*8*50�(�36(+*;*+*50���

�(88�74-4�*8�2,'/(�)*�2*;(2*-('54�6(2�8,����>.�+4'�7',�)*72(3*�'42-,8(.�)*�

�"C�""� A/B-*'� ��2(338(2� (5� ,8�.� �""��.� 3(+4')4� ,852*� �7542*� �"C�""� -/B��

�,L*+G*� (5� ,8�.� �&%&�.� �"C�""� -/B�� ��:*)� (5� ,8�.� �""��� 4� )*� �"C�""� -/B��

Page 93: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

88

��4';,'5*.� �""��� 4� �"C�""�-/B)*(� ��(� S4'/� (5� ,8�.� �""$E� ,2,;*)*3.� �""$���

�('(2,8-('5(.� 3*� +4'3*)(2,'4�-*+24,8:7-*'72*+*� *� 34//(55*� +4'�(3+2(9*4'(�

,8:7-*'*+,�6,2*�,��"C�""�A/B-*'���4/('3('.��&&�����

�,� ��� 67M� (33(2(� 1,875,5,.� '(88�74-4.� -()*,'5(� 8,� 5(+'*+,�

3(-*=7,'5*5,5*1,�+<(�*-6*(/,�84���7�72*',2*4���:*)�(5�,8�.��""�����

�(88�(33(2(� 7-,'4� ,;;(554� ),� ��� 8,� ��� )(1(� (33(2(� -4'*542,5,�

+4'/*7'5,-('5(�,88,�-*372,9*4'(�)(88,��,�(�,88,�1,875,9*4'(�6(2*4)*+,�)(88,�

+2(,5*'*',� 3*(2*+,.� 411*,-('5(� *'� ,334+*,9*4'(� ,8� -4'*542,//*4� )(88,�

/8*+(-*,�)(8�6,9*('5(��(-4/84:*',�/8*+43*8,5,����(*�6,9*('5*�+4'���.�36(334�

>� 62(3('5(� *6(25('3*4'(� ,25(2*43,� +<(� )(1(� (33(2(� +4'52488,5,� -()*,'5(�

5(2,6*,�,'5**6(25('3*1,�+4'�����*'*:*542*�+<(�62(3(21,'4�8,�������84-(278,2�

�*852,5*4'��,5(����4/('3('.��&&�����

�,� ��� 5241,� ,'+<(� *-6*(/4� 6(2� 8,� 1,875,9*4'(� 624/'435*+,� )*� )*1(23(�

6,5484/*(�3*35(-*+<(�=7,8*��

• '37;;*+*('9,�2(36*2,542*,�,+75,�

• *')24-(�)(88,�)*3;7'9*4'(�-785*�42/,'*+,�

• �2,1*�-,8,55*(�3*35(-*+<(�

• �,8,55*(�'(468,35*+<(��

• �,5484/*(�+,2)*41,3+48,2*�

��� 75*8*99,5,� +4-(� ���7��� 624/'435*+4� '(88�74-4� ,;;(554� ),� '7-(243(�

6,5484/*(E� '(8� +,34� )*� '(468,3*,� 648-4',2(� *8� 2*3+4'524� )*� ��� <,� 7',�

624/'43*�'(/,5*1,.�2,662(3('5,�7'�-(994�6(2� *8�-4'*542,//*4�)(8�6,9*('5(�

,;;(554� ),� *6(25('3*4'(� 3*35(-*+,.� 2,662(3('5,� 7'� ���7��� 624/'435*+4�

'(/,5*14� )*� 2*3+<*4� )*� +4-68*+,'9(� +,2)*41,3+48,2*.� ,)� (3(-6*4� '(*�

+,2)*46,5*+*�� ��� ,334+*,5,� ,� =7,)2*� *';*,--,542*� ,+75*� +<(� +,73,'4�

7'�,7-('5(5,�6(2-(,:*8*50� 1,3+48,2(�(� 3*�433(21,.�62(+4+(-('5(.� *'� +,34�

)*�3(63*���7-('5,�2,6*),-('5(�'(8�+4234�)*�*'5(21('5*�+<*272/*+*�(�8�('5*50�>�

)*2(55,-('5(� 6246429*4',8(� ,88�*'37854� 5*3375,8(.� -,� ,'+<(� *'� +,34� )*�

*3+<(-*,� 4� 52,7-,�� �,662(3('5,� 7'� 1,8*)4� (� 62(+4+(� *')*+(� )*� *'37854�

Page 94: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

89

42/,'*+4�()�>�=7*')*�7'�(8(-('54�75*8(�,)�*')*1*)7,2(�*�6,9*('5*�,�2*3+<*4�*'�

1,2*(�+4')*9*4'*�6,5484/*+<(���:*)�(5�,8�.��""����

�8� )*� 80� )(*� 6,9*('5*� ,;;(55*� ),� ��� (� '(;246,5*,.� *'� 7'4� 357)*4�

(6*)(-*484/*+4� >� (-(23,� 7',� +(25,� 6(2+('57,8(� )*� 34//(55*�

,66,2('5(-('5(� 3,'*� +<(� 62(3('5,1,'4� -,+24,8:7-*'72*,E� +*M� ,337-(�

/2,')(� *-6425,'9,� ,8� ;*'(� )*� 2*8(1,2(� *� 6,9*('5*� ,� 2*3+<*4� )*� 31*87664� )*�

'(;246,5*,� (� ,8� ;*'(� )*� 2,88('5,2(� 8,� 624/2(33*4'(� )(8� ),''4� 2(',8(�

,552,1(234� 5(2,6*(� '(;24C6245(55*1(� ��(� S4'/� (5� ,8�.� �""$��� �,� 62(3('9,� )*�

-,+24,8:7-*'72*,�3*�,334+*,�,)�7'�2*3+<*4�(8(1,54�)*�31*8766,2(�,85(2,9*4'*�

+,2)*41,3+48,2*�-425,8*E�'(*�34//(55*�+4'����.�*8�2*3+<*4�-425,8(�)*�)*3572:*�

+,2)*41,3+48,2*�,7-('5,�)*�+*2+,���1485(�'(*�6,9*('5*�+4'�-,+24,8:7-*'72*,.�

+4'524� 7'� 2*3+<*4� )*� ��&� 1485(� '(*� 6,9*('5*� +<(� 62(3('5,1,'4� 3484�

-*+24,8:7-*'72*,�� 8� +,84� '(88�(32(9*4'(� 72*',2*,� )*� ,8:7-*',� '(8� /*24� )*� ��

-(3*�),88�*'*9*4�)(88,� 5(2,6*,�3*�,334+*,�,)�7',�-*/8*42(�624/'43*�(.�=7*')*.�

,)� 7'� -*'42(� 2*3+<*4� )*� )*3572:*� +,2)*41,3+48,2*� ��(� S4'/� (5� ,8�.� �""$���

�',84/,-('5(.�,'+<(� 8,�-*+24,8:7-*'72*,� ��"C�""�-/B)*(��64'(�,�2*3+<*4�

)*� '(;246,5*,� 624/2(33*1,� (� 2*3+<*4� +,2)*41,3+48,2(E� *� 34//(55*�

-*+24,8:7-*'72*+*�62(3('5,'4�7'�2*3+<*4�6,2*�,����C����1485(�)*�+4-6,23,�)*�

)*3572:*�+,2)*41,3+48,2*�(�*';,254�-*4+,2)*+4���(�S4'/�(5�,8�.��""$���

'� )(;*'*5*1,.� 3*,� 8,� -,+24,8:7-*'72*,.� +<(� 8,� -*+24,8:7-*'72*,.�

2,662(3('5,'4�,85(2,9*4'*�+<(�3*�,334+*,'4�,)�(8(1,54�2*3+<*4�)*�31*8766,2(�

8(� -()(3*-(� +4-68*+,9*4'*� �)*3572:*� +,2)*4C1,3+48,2*� (� '(;246,5*,��� �(884�

36(+*;*+4.� 6(2M.� 8,� -,+24,8:7-*'72*,� 2*;8(55(� 8,� 62(3('9,� )*� 7'� ),''4�

/84-(278,2(.�-('52(�8,�-*+24,8:7-*'72*,�3*�,++4-6,/',�,88�(3*35('9,�)*�7'�

6*@� /('(2,8*99,54� ),''4� (')45(8*,8(E� 6(25,'54.� 8,� -,+24,8:7-*'72*,�

2,662(3('5,�7'�1,842(�62()*55*14�)*�'(;246,5*,.�-('52(�8,�-*+24,8:7-*'72*,�

2,662(3('5,� 7'� ;,5542(� )*� 2*3+<*4� ,334+*,54� ,� )*3572:*� +,2)*41,3+48,2*� ��(�

S4'/�(5�,8�.��""$��,'+<(�3(�57554�+*M�6452(::(�(33(2(�2(8,5*14�,88,�1,2*,:*8(�

5(-64.�411(24.� 8,�-,+24,8:7-*'72*,�62(37664'(�/*0� 8,�62(3('9,�)*�;*:243*�

Page 95: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

90

57:784*'5(235*9*,8(� (.� =7*')*.� *'� 5(-6*� 6*@� 2,6*)*� 3;4+*,� *'� 7'� 624/2(33*14�

)(5(2*42,-('54�)(88,�;7'9*4',8*50�2(',8(���(�S4'/�(5�,8�.��""$����

�(2� =7,'54� 2*/7,2),� 8�*-6*(/4� )(8� ��� 3(-*=7,'5*5,5*14� 2,6*)4�-()*,'5(�

��7� 6(2� 8,� ��.� '(8� +,'(� >� 35,54� 75*8*99,54� =7(884� ;42-78,54� 6(2� 8�74-4�

��2(338(2�(5�,8�.��""��.�-,�'4'�<,�),54�2*3785,5*�34))*3;,+('5*��

'�7'4�357)*4�+<(�2*/7,2),� 8,�62(1,8('9,�)(88,����'(8�+,'(��S('3('�(5�,8�.�

�""��.�34'4�35,5(�357)*,5(���64648,9*4'*���

• !',�64648,9*4'(�)*�+,'*�3,'*��'��%���

• !',� 64648,9*4'(� )*� +,'*� 6425,5*� *'� 1*3*5,� 6(2� +4'52488*� 4� )*3572:*� )*�

1,2*,�',572,��'����&��

�,� -*+24,8:7-*'72*,� ����.� 2*8(1,5,� -()*,'5(� -(54)*+,� ���� (� )(;*'*5,�

+4-(� 8,�62(3('9,�)*� ,8:7-*'(�'(88(�72*'(�+4-62(3,� 52,���"�(��"�"�-/B)��

(2,�62(3('5(�*'���B%��34//(55*���&P��'(88,�64648,9*4'(�3,',���(88,�3(+4'),�

64648,9*4'(�*'�(3,-(�37�����+,'*�'(/,5*1*�,884���7�72*',2*4.���B�������P��

(2,'4�-*+24,8:7-*'72*+*�� '4852(.� �&B%"� ���P�� )(*� 34//(55*� +4'� ,8:7-*',�

72*',2*,�T���-/B)��(2,'4�643*5*1*�,8�5(35�72*',2*4�-()*,'5(���7��S('3('�(5�

,8�.��""�����,�62(1,8('9,�)(88,����>�35,5,�,'+<(�*'),/,5,�*'�7',�+484'*,�)*�

+,'*� �4;5� �4,5()�R<(,5('� �(22*(23�� �R��� 62()*36435*� /('(5*+,-('5(� ,�

31*8766,2(�/84-(27846,5*,� ��,)('�(5� 8�.��""�����4�357)*4��84'/*57)*',8(��<,�

*'+8734���64648,9*4'*��

• �41(�+,'*�)*�2,99,��R��

• �554�+,'*��R��*'+24+*,5*�+4'�:(,/8(�

�,� ��� >� 35,5,� -*372,5,� -()*,'5(� -(54)*+,� ���E� ��B�$� �$�P��

62(3('5,1,'4� ��� *'� 7'4� 4� 6*@� +,-6*4'*�� '� 5755*� *� 34//(55*� 8,�

+4'+('52,9*4'(� )*� ,8:7-*',� '(88�72*',� ,7-('5,1,� 6246429*4',8-('5(�

,88�(50�� �2(� 37� 52()*+*� +,'*� +4'� ��� ���P�� <,''4� 31*8766,54.� '(8� 5(-64.�

-,+24,8:7-*'72*,� �D� �"�-/B)����!��B��D�"���>� 35,54� 2*8(1,54� *'� �B��� +,'*�

���P��+4'���.�-,�3484��B��62(3('5,1,'4�-,+24,8:7-*'72*,��'�=7(35*�)7(�

34//(55*.� -*+24,8:7-*'72*,� (� -,+24,8:7-*'72*,� 34'4� +4-6,23*�

Page 96: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

91

3*-785,'(,-('5(E� '(88�,8524� 34//(554.� 8,� ��� 62(+()(1,� )*� 7'� ,''4� 8,�

+4-6,23,�)*�-,+24,8:7-*'72*,��#7(354�357)*4�-4352,�+4-(�8,�62(1,8('9,�

)*���� 3*,� (8(1,5,� *'� 2,99(� /('(5*+,-('5(�62()*36435(� ,�'(;246,5*,� (� 8424�

*'+24+*�3(�3*�+4';24'5,'4�*�2*3785,5*�455('75*�),�64648,9*4'*�3,'(�4�,;;(55(�),�

,852(�1,2*(�6,5484/*(���,)('�(5�,8�.��""�����

�',84/,-('5(�,�=7,'54�3*�433(21,�*'��()*+*',�!-,',.�,'+<(�'(8�+,'(.� 8,�

���>�,334+*,5,�,�)*1(23(�6,5484/*(�4�3*57,9*4'*�6,5484/*+<(���2(338(2�(5�,8�.�

�""��� =7,8*�� *6(25('3*4'(.� '(468,3*,.� )*3572:*� +,2)*41,3+48,2*.� 34//(55*�

,;;(55*� ),� 1,2*(� (� /2,1*� 6,5484/*(� )*� )*1(23,� ',572,.� *';(9*4'*� 3*35(-*+<(��

�(88�74-4� 8�(3(2+*9*4� ;*3*+4� 67M� +,73,2(� 7'� 8*(1(� (� 52,'3*542*4� ,7-('54�

)(88�(3+2(9*4'(�6245(*+,�72*',2*,���;,5542*�*-68*+,5*.�'(88�74-4.�*'+87)4'4�7'�

+,84� )(8� ;87334� 3,'/7*/'4� ,� 8*1(884� 2(',8(� (� 7'� ,7-('5,5,� ,55*1*50� )(88,�

2('*',�68,3-,5*+,���(8� +,'(� ��,2K� (5� ,8�.� �""��.� 75*8*99,')4�7',�-(54)*+,�

����3(-*=7,'5*5,5*1,�(�7',�-(54)*+,�=7,'5*5,5*1,��������®J�����������(�

-4'*542,')4� 6*@� +,-6*4'*� 62*-,.� )72,'5(.� 37:*54� )464� (� ,)� 7',� +(25,�

)*35,'9,�),88�(3(2+*9*4�;*3*+4��+423,�37����������'(337'�34//(554�-4352,1,�

��� 6435� (3(2+*9*4�� �(*� 34//(55*� +<(� 62(3('5,1,'4���.� (33,� (2,� 62(3('5(�

,'+<(�62*-,�)(88�(3(2+*9*4� (�'4'�(2,� 34//(55,� ,)� ,7-('54� *'� 3(/7*54� ,884�

3;4294���

�(8�+,'(.�*8�;87334�2(',8(�2*-,'(�*'1,2*,54�)72,'5(�8,�+423,.�-,�)*-*'7*3+(�

)72,'5(�*8�'7454��S48(3�(5�,8�.��&%�����(25,'54.�*8�'7454�3*�2(')(�2(364'3,:*8(�

)(88,� +4-6,23,� )*� 7'�,7-('5,5,� (3+2(9*4'(� 6245(*+,� +<(� >� ,'+42� 6*@�

624'7'+*,5,� '(*� +,'*� 368('(+54-*99,5*� �S48(3� (5� ,8�.� �&%���� �4*+<?� *� +,'*�

345546435*� ,� +423,� 37� �������� -4352,'4� 7'� 6*@� 8*(1(� ,7-('54�

)(88�(-,54+2*54� (� 7',�-*'42(� +4'+('52,9*4'(� )*� +,5(+48,-*'(� 2*36(554� ,*�

+,'*� 345546435*� ,)� ,55*1*50� *1(23,� =7,8(� *8� '7454.� 3*� 37664'(� +<(� *8� '7454�

2,662(3('5*� 7'4� 3;4294� ;*3*+4�-,//*42(.� 5(35*-4'*,54� ,'+<(� ),88�,7-('54�

)(*�8*1(88*�)*�8,55,54��S48(3�(5�,8�.��&%�����

Page 97: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

92

��= �(%&�"!7(" ���," /�&��$�**"&%�

�4-(�3462,�2*6425,54.�8,�'(;246,5*,�2,662(3('5,�8,�6*@�/2,1(�+4-68*+,9*4'(�

)(8� ��� '(88�74-4�� *� 52,55,� )*� 624/2(33*1(� ,85(2,9*4'*� /84-(278,2*�

2*3+4'52,5(�,'+<(�'(8�+,'(�(�'(8�/,554�*'�+7*.�5755,1*,.�36(334�8,�'(;246,5*,�>�

7'� 2*3+4'524� 6435C-425(-� (� )(;*'*5,� *'� :,3(� 8(3*4'*� *35484/*+<(� ��7^,',.�

�&&��. �*+243+46*+,-('5(.�8,�'(;246,5*,�)*,:(5*+,.�>�+,2,55(2*99,5,�),��

• 36(33*-('54�)(88,�-(-:2,',�:,3,8(�)(*�/84-(278*�(�)(*�57:78*�

• '+2(-('54�)(88,�-,52*+(�*,8*',�-(3,'/*,8(�

• '+2(-('54�'(88,�62(3('9,�)*�)(643*5*�37:(6*5(8*,8*�

• �*:243*� (� 3+8(243*� /84-(278,2*.� ;*'4� ,88�4++873*4'(� )(88(� ,25(2*48(�

*7O5,/84-(278,2*�

�4+4.�,)�4//*.�3*�+4'43+(�2*/7,2)4�,/8*�,36(55*�+8*'*+*�+<(�,++4-6,/','4�8,�

/84-(27846,5*,� )*,:(5*+,� '(8� +,'(�� 8� 2('(� 2,662(3('5,� 7'� 42/,'4�

6,25*+48,2-('5(� 3('3*:*8(� ,88�*6(25('3*4'(� +<(� 36(334� ,++4-6,/',� 8,�

6,5484/*,�)*,:(5*+,��527:8(�(5�,8�.��&&%��(�+<(�3*�2*;8(55(�,'+<(�,�+,2*+4�)(8�

/84-(2784� 2(',8(E� '(88,�'(;246,5*,�)*,:(5*+,� *8� 3*35(-,�)*� ,7542(/48,9*4'(�

)(88,� 62(33*4'(� ,� 8*1(884� )(88�,25(2*48,� ,;;(2('5(� ,8� /84-(2784� 1*('(�-('4.�

(33,�3*�)*8,5,.�8,�62(33*4'(�'(8�)*352(554�/84-(278,2(�,7-('5,�(.�'(8�5(-64.�

3*�31*8766,�'(+243*�(�*,8*'43*�)(*�+,6*88,2*�/84-(278,2*�(�6245(*'72*,��527:8(�

(5� ,8�.� �&&%E� �4//*� (5� ,8�.� �"""��� �(� ,85(2,9*4'*� *35484/*+<(� 3*� +4'+8,-,'4�

'(88,� /84-(27843+8(243*� +<(� 3*� (1*)('9*,� +4'� *36(33*-('54� (� 4:8*5(2,9*4'(�

)(*�+,6*88,2*�/84-(278,2*���7^,',.��&&����(88(�;,3*�62(+4+*�8,�����,7-('5,�

3(+4'),2*,-('5(�,)�7'�,7-('54�)(8�;87334�(�)(88,�62(33*4'(�*'52,+,6*88,2(�

/84-(278,2(���(�+,73(�+<(�3*�2*5('/4'4�2(364'3,:*8*�)(88�,7-('54�)(88,�����

*'+87)4'4���

• �7-('54� )(88�(36,'3*4'(� )(*� ;87*)*� (O52,+(8878,2*� +,73,54�

),88�*6(2/8*+(-*,�

• 6(2524;*,�2(',8(�

• �7-('54�)*�3(+2(9*4'(�)*�42-4'(�34-,5452464��� ��(�)*�/87+,/4'(�

• �85(2,9*4'(�)(/8*�42-4'*�1,34,55*1*�

Page 98: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

93

�4'� *8� 624/2()*2(� )(88,� '(;246,5*,� 8,� ���� )*-*'7*3+(� (� +*M� ,11*('(�

,88�,1,'9,2(� )(88(� 8(3*4'*� 35275572,8*� /84-(278,2*E� 8,� -*+24,8:7-*'72*,�

+4-6,2(� *'� ,334+*,9*4'(� ,8� +,84� )(88,� ���� ��7^,',.� �&&��� ,� +,73,� )(88,�

6(2)*5,�)(88(�+,2*+<(�'(/,5*1(�+<(�'42-,8-('5(�3*�5241,'4�3788,�-(-:2,',�

/84-(278,2(� *')455,� ),� 7'�,85(2,5,� :*43*'5(3*� )(*� 6245(4/8*+,'*� ().�

(1('57,8-('5(.� ),� /8*+43*8,9*4'(� )(88(� 6245(*'(� 35275572,8*� ��*248)*� (�

�,-6,'*'*.��&&�����

6(25('3*4'(�(�'(;246,5*,�)*,:(5*+,�34'4�36(334�,334+*,5(.�*'�2(,850.�,'+42,�

4//*�'4'�>� +<*,24� 3(� 8�*6(25('3*4'(� 3*,� 8,� +,73,�)(88,�-,8,55*,� 2(',8(�4� 3(�

7',� -,8,55*,� 2(',8(� 62((3*35('5(.� -,/,2*� 37:+8*'*+,.� 3*,� ,88,� :,3(� )(88,�

+4-6,23,� )(88�*6(25('3*4'(� '(8� 6,9*('5(� )*,:(5*+4�� �)� 4/'*� -4)4.� 3*�

*'35,72,� 7'� +*2+484� 1*9*434� 52,� *6(25('3*4'(� (� '(;246,5*,� *'� /2,)4� )*�

6(//*42,2(� 8,�624/'43*�)(88,�6,5484/*,� *'*9*,8(� ��*248)*� (��,-6,'*'*.� �&&�E�

527:8(� (5� ,8�.� �&&%��� �(88�74-4.� +*2+,� *8� �"C�"P� )(*� 34//(55*� +4'� ����

31*8766,�8,�'(;246,5*,�+4'�+4-6,23,�)*�*'37;;*+*('9,�2(',8(�*'�)7(�5(29*�)(/8*�

35(33*���7^,',.��&&����

!'�,)(/7,54� +4'524884� /8*+(-*+4� 2*)7+(� 8,�-*+24,8:7-*'72*,�)(8� �&P�(� 8,�

-,+24,8:7-*'72*,�)(8���P�'(88�74-4�)*,:(5*+4���*248)*�(��,-6,'*'*.��&&�E�

�7^,',.��&&����';,55*.�8,�1(84+*50�+4'�+7*�3*�31*8766,�8,�3+8(243*�/84-(278,2(�

>�352(55,-('5(�*'�)*6(')('9,�)(8�+4'524884�/8*+(-*+4�+<(.�3(�,)(/7,54.�67M�

)(5(2-*',2(� 7'� +,84� 3*/'*;*+,5*14� '(88�*'+*)('9,� )(88(� 1,3+7846,5*(.� *'�

6,25*+48,2(� ,� +,2*+4� )(8� )*352(554� 2(',8(� (1('57,8-('5(� *'� ,334+*,9*4'(� ,�

5(2,6*(�,'5**6(25('3*1(���*248)*�(��,-6,'*'*.��&&�E��7^,',.��&&�����

�6433*:*8*�-(++,'*3-*�+4*'1485*�'(88�*6(25('3*4'(�(.�=7*')*.�'(88�,85(2,9*4'(�

/84-(278,2(.� '(8� +,'(.� *'+87)4'4�� 7'� ,85(2,54�-(5,:48*3-4� )(*� 8*6*)*� +<(�

+4-6425,�7',�2*)455,�H+4-68*,'+(I�1,3+48,2(�(�7'4�35,54�)*�*6(2;*852,9*4'(�

/84-(278,2(� 4� 7',� -*+24,'/*46,5*,� )(88,� -(-:2,',� :,3,8(� /84-(278,2(�

�527:8(�(5�,8�.��&&%����

�,�'(;246,5*,�)*,:(5*+,�'(88�74-4.�3*�+4'+8,-,�+4'��

Page 99: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

94

• �*)455,�1(84+*50�)*�;*852,9*4'(�/84-(278,2(�������

• �(23*35('5(�6245(*'72*,��D�"�"��/B)*(�4��""�-/B)*(��

• 6(25('3*4'(�,25(2*43,�

�,� 6245(*'72*,� +<(� '(� +4'3(/7(� +,73,� ),''*� 624/2(33*1,-('5(� 3(-62(�

-('4�2(1(23*:*8*�,�+,73,�)(8�),''4�*')4554�,�+,2*+4�)(88(�+(8878(�-(3,'/*,8*�

/84-(278,2*� (� )(88(� +(8878(� )(8� 57:784� 62433*-,8(E� 8� ),''4� /84-(278,2(� >�

+4'3(/7('5(�,)�,++7-784�)*�8*646245(*'(�(�624)455*�+<(�)(2*1,'4�),88,�8424�

433*),9*4'(E� +4'3(/7('5(-('5(� ,7-('5,� 8,� 624)79*4'(� )*� -,52*+(� *8� +<(�

+,73,�,55*1,9*4'(�-4'4+*5,2*,�(�624)79*4'(�)*�42-4'(�34-,5452464� �� ��

+<(�35*-48,�8,�3+8(243*����8*1(884�57:78,2(�*8�3412,++,2*+4�)(88(�+(8878(�35*-48,�

7',�2*36435,�624�*';*,--,542*,�+<(�3;4+*,�*'�;*:243*��R(<'(2�(5�,8�.��""%����

'�7'4�357)*4�37��"�+,'*�,;;(55*�),�����527:8(�(5�,8�.��&&%��>�35,5,�1,875,5,�

8,� 62(1,8('9,� (� 8,� /2,1*50� )*� *6(25('3*4'(� (� 6245(*'72*,� +<(� 34'4� 35,5(�

+422(8,5(� ,)� (50.� 3(334.� )72,5,� )(88,� 6,5484/*,� (� +4'524884� /8*+(-*+4� )(8�

34//(554��

'�:,3(�,)�!��B��-,//*42(�)*��.� 8,�6245(*'72*,�>�35,5,�2*8(1,5,�'(8��"P�)(*�

34//(55*���(88�74-4�+4'���.�8�(3+2(9*4'(�72*',2*,�)*�,8:7-*'(�>�,7-('5,5,�

62*'+*6,8-('5(� ),� )7(� ;,5542*�� *'� -*372,� -*'42(� ),� 7'4� 3+,234� +4524884�

/8*+(-*+4�(.�*'�-*372,�-,//*42(.�),88�*6(25('3*4'(��527:8(�(5�,8�.��&&%���

�,884� 357)*4� 3788,� 64648,9*4'(� +,'*',.� >� (-(23,� 7',� +422(8,9*4'(�

35,5*35*+,-('5(� 3*/'*;*+,5*1,� 52,� *6(25('3*4'(� (� 6245(*'72*,.� -('52(� *8�

+4'524884�/8*+(-*+4.�8�(50.�*8�3(334�(�8,�)72,5,�)(88,�6,5484/*,�'4'�3(-:2,'4�

*'� /2,)4� )*� *';87('9,2(� 7'� ,7-('54� )*� !��B��� ��.� 6(2M� 4664257'4�

345548*'(,2(� +4-(� *8� /2,)4� )*� +4'524884� /8*+(-*+4� )(8� 34//(554� 3*,� 35,54�

/*7)*+,54� *'� -4)4� ,2:*52,2*4E� +*M� 6452(::(� /*735*;*+,2(� 8,� -,'+,5,�

+422(8,9*4'(� 52,� +4'524884� )(88,� 6,5484/*,� (� 6245(*'72*,�� ';*'(.� *8� ��P� )(*�

+,'*� (2,� *6(25(34E� *8� ),54� >� ,',84/4� ,88,� 62(1,8('9,� +<(� 3*� 433(21,��

'(88�74-4�+4'������"C%"P���527:8(�(5�,8�.��&&%���,�����(�8,����.�-,�'4'�

Page 100: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

95

8,� ��.� 3*� 62(3('5,1,'4� 6*@� (8(1,5(� '(*� 34//(55*� ),� 6*@� 5(-64� ,;;(55*�

),88�(')4+2*'46,5*,���

��� �(%&�"!7(" ���"+�( ,(�!%�%(&"�"#$%�0%�

"+�(�%(&"#%*"#$%3�1�4��

��*6(2,)2('4+425*+*3-4� 4� *6(2+425*348*3-4� � ��� >� 7',� )*3(')4+2*'*,�

+,2,55(2*99,5,� ),� '7-(243*� 3(/'*� +8*'*+*� (� +4-68*+,9*4'*� 1,2*,:*8-('5(�

,334+*,5*�(�+,73,5*�),/8*�(;;(55*�-785*�42/,'*+*� *')455*�),8�+425*3484���*+<483.�

�&&$����(�+4-68*+,9*4'*�,)�(334�,334+*,5(�*'+87)4'4��6*(84'(;2*5(.�*'378*'4C

2(3*35('9,.� )*,:(5(� -(88*54.� *6(25('3*4'(� 3*35(-*+,.� 6,'+2(,5*5(.�

*'37;;*+*('9,�+,2)*,+,�+4'/(35*9*,.�-*46,5*(.�/84-(27846,5*(.� *6(28*6*)(-*,.�

524-:4(-:48*3-4�648-4',2(.�3(/'*�'(72484/*+*�'(8�+,34�*'�+7*�3*,�62(3('5(�

7'�-,+24,)('4-,.� +2*3*� ,))*34'*,',� *,524/(',� ��*+<483.� �&$$E� �25(/,� (5�

,8�.��&&����

�245(*'72*,� ()� *6(25('3*4'(� 36(334� 34'4� ,334+*,5(� (� 352(55,-('5(�

)*6(')('5*� 8�7',� ),88�,852,�� *� >� /*0� 2*6425,54� +4-(� 8�*6(25('3*4'(� ,;;8*//,�

+*2+,� 8�%"P� )(*� 34//(55*� +4'� �� '4'� 52,5,54� 4� '4'� ,)(/7,5,-('5(�

+4'52488,54�(� +*M� 3*�433(21,� 3*,�'(8� +,'(�+<(�'(88�74-4E� *'�=7(35�785*-4� *'�

7',� :74',� 6(2+('57,8(� )*� 34//(55*� 8�*6(25('3*4'(� 6(23*35(� ,'+<(� )464�

+422(9*4'(� )(88�*6(2+425*348(-*,� (� +*2+,� '(88,� -(50� )(*� 34//(55*� 3*�

31*8766,'4�,85(2,9*4'*�+,2)*41,3+48,2*��'�7'4�357)*4���25(/,�(5�,8�.��&&���37�

+,'*� +4'� �.� 8�*6(25('3*4'(� (2,�-,//*42-('5(� 62(3('5(� '(*� 34//(55*� '4'�

52,55,5*�(�8,�6(2+('57,8(�)*�*6(25(3*�>�2*3785,5,�(33(2(�,',84/,�,88�74-4���

�(2� =7,'54� 2*/7,2),� 8,� 6245(*'72*,� (� +4'3*)(2,')4� +4-(� 6,5484/*+4� 7'�

1,842(�)*�!��B��D��� ��25(/,�(5�,8�.��&&��.� *� +,'*�+4'��� �(�=7(88*� +4'��� �

,1(1,'4� !��B�� 3*/'*;*+,5*1,-('5(� 6*@� ,854� 2*36(554� ,� =7(88*� +4'� �� � :('�

+4'52488,54�� '� ��B��� ���P�� 34//(55*� +4'��� �'4'� 52,55,54�!��B�� (2,� D� ���

!��B��'4'�(2,�+422(8,54�*'�-4)4�3*/'*;*+,5*14�,�3(334�()�(50���(*�+,'*�+4'�

��:('�+4'52488,54�8,�6(2+('57,8(�)*�6245(*'72*+*�(2,�6*@�:,33,����P���

Page 101: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

96

'�=7(354�357)*4.�8,�62(33*4'(�,25(2*43,�(2,�6*@�(8(1,5,�(�+422(8,5,�*'�-4)4�

3*/'*;*+,5*14� ,88,� 6245(*'72*,.� 37//(2(')4� 7'�,9*4'(� 3*-*8(� ),� 6,25(� )(8�

+425*3484� ,� 8*1(884� 1,3+48,2(� 3*35(-*+4� (� /84-(278,2(�� � /8*+4+425*+4*)*�

)(5(2-*','4� 7'� ,7-('54� )(8� ;87334� ,� 8*1(884� /84-(278,2(� +,73,')4� 7',�

)*8,5,9*4'(� '(8� )*352(554� ,25(2*48,2(� 2(',8(� (� ,7-('5,')4� 8,� 1(84+*50� )*�

;*852,9*4'(� /84-(278,2(E� 8�*6(25('3*4'(� /84-(278,2(� +4-6425,� 7'�

*'+2(-('54�'(88,�;*852,9*4'(�)*�,8:7-*'(�+<(.�'(8� 5(-64.�3*�,++7-78,'4�(.�

*'� ,334+*,9*4'(� ,� ;('4-('*� *3+<(-*+*.� (3*5,'4� *'� /84-(27843+8(243*�� ��

=7(354� 67'54.� ,8� /84-(2784� ),''(//*,54� 3*� ,334+*,� 7'� 624/2(33*14�

6(//*42,-('54�)(88,�6245(*'72*,��3*,�*'�3('34�=7,'5*5,5*14�+<(.�'(8�5(-64.�

=7,8*5,5*14���

�(�/84-(27846,5*(� *'�+4234�)*� �� *'+87)4'4�/84-(2784'(;2*5(�(�,85(2,9*4'*�

/84-(278,2*�1,2*(�+<(�64334'4�(3*5,2(�*'�/84-(2784�3+8(243*���*+<483.��&$$���

�(� /84-(2784'(;2*5*.� *'� /('(2(.� 42*/*','4� ),� *';(9*4'*� +24'*+<(� (� ),�

)(643*54� 4� ),� )*;(554� )*� ���������� )*� *--7'4+4-68(33*�� �,�

34--*'*352,9*4'(� )*� /8*+4+425*+4*)*� *';87('9,� 8,� 3487:*8*50� )(/8*�

*--7'4+4-68(33*E� ,� +,73,� )(88�*--7'4)(62(33*4'(� ),� (33*� *')455,�

,7-('5,� 84� 31*87664� *'�(++(334�)(/8*� ,'5*/('*� ,� ;24'5(�)*�7'� 2*5,2)4�'(88,�

2*-49*4'(�)(/8*�*--7'4+4-68(33*�),�6,25(�)(8�3*35(-,�2(5*+484�(')45(8*,8(�

����� ��*+<483.� �&&$��� �8� )*� 80� )(88(� /84-(2784'(;2*5*.� 36(334.� '(*� +,'*� +4'�

�.� 3*� 2*8(1,� 8,�62(3('9,�)*�6245(*'72*,�� ��*'+*)('9,�)(88,�6245(*'72*,.� 3788,�

:,3(�)*�!��B��D���*'�+,'*�+4'� ��*'�,33('9,�)*�*';(9*4'*�72*',2*(.�43+*88,�52,�*8�

�$P���25(/,�(5�,8�.��&&���(�*8�$�P���25(/,�(5�,8�.��&&�����

'� 7'4� 357)*4� 37� ��� +,'*� +4'� �� ��5(/,� (5� ,8�.� �&&��.� ��B��� ��""P��

62(3('5,1,'4� *6(25('3*4'(� )*,3548*+,� ����� D� �""� -- /�� (� $B��� ��%P��

62(3('5,1,'4�,'+<(�*6(25('3*4'(�3*3548*+,�����D���"�-- /����2,�/8*�35(33*�

34//(55*.�*8�$�P�62(3('5,1,�!��B��D�����

'�7'4�357)*4�37����+,'*�+4'��� �� 728(K�(��,)('.��&&%�.�>�35,5,�1,875,5,�8,�

6245(*'72*,�-()*,'5(� ,',8*3*� )(88�!��B�� (� )(88�(3+2(9*4'(� 6245(*+,�72*',2*,�

Page 102: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

97

'(88(� ��� 42(� �!���5���� .����� 2D�������!��B�� D� �� (2,� +4'3*)(2,54�

6,5484/*+4E�!��B��T�"���;*3*484/*+4�(�+4-62(34�52,�"���(���)7::*4���+,'*�+4'�

(3+2(9*4'(�6245(*+,�72*',2*,�;*3*484/*+,�(2,'4�=7(88*�+4'�!���T��"�-/BG/B)F���

(55(�34//(55*�37�3()*+*����P��62(C5(2,6*,�62(3('5,1,�!��B��D��.�-('52(�*'�

�B�����&P��!��B��(2,�"��C"�$���(25,'54.�'(8�����P�)(*�34//(55*�!��B��(2,�D�

"��� (� 348,-('5(� '(8� �$��P� (2,� T� "���� �464� 8,� 5(2,6*,� +4'� -*545,'(.� *'�

�"B��������P��!��B��(2,�'42-,8(�(�'(*���34//(55*�+<(�62(3('5,1,'4�!��B��

)7::*4.� 8,� 6245(*'72*,� 3*� (2,� '42-,8*99,5,� +4'� 8,� 5(2,6*,E� 5755,1*,.� '4'� >�

(-(23,� 7',� )*;;(2('9,� 3*/'*;*+,5*1,� 52,� !��B�� (� !��� 62(C� (� 6435C5(2,6*,�

� 728(K� (� �,)('.� �&&%��� �,� =7(354� 357)*4� (-(2/(� ,'+42,� 7',� 1485,�

7'�,9*4'(�),�6,25(�)(8�+425*3484�3788,� ;7'9*4',8*50�/84-(278,2(�2(',8(�+<(.�

'4'�*'�5755*�*�+,3*.�3*�2*3481(�,88,�'42-,8*99,9*4'(�)(*�8*1(88*�3*(2*+*�)*�+425*3484���

'� 7'4� 357)*4� )*� �()*+*',� !-,',� �U4<� (5� ,8�.� �"""�� >� 35,5,� 1,875,5,�

8�(3+2(9*4'(� 72*',2*,� )*� ,8:7-*',� �!���� 62(C(� 6435C5(2,6*,� �2*-49*4'(�

+<*272/*+,� )*� '(468,3*,� *64;*3,2*,� 4� 372(',8*+,��� #7(354� 357)*4� )(;*'*3+(� *8�

8*-*5(�;*3*484/*+4�376(2*42(�6(2�!���7/7,8(�,�&���A/B-*'.�8,����+4-(�!���

+4-62(3,�52,��"�(��""�A/B-*'�(�8,�6245(*'72*,��4�-,+24,8:7-*'72*,��+4-(�

!���D��""�A/B-*'�� '���B��� �%���P��!���(2,�,7-('5,5,E� 52,�=7(35*.�$B���

(2,'4� -*+24,8:7-*'72*+*�� '� =7(354� 357)*4.� *'� 5755*� *� 34//(55*� !��� 3*�

'42-,8*99,1,� )464� 2*-49*4'(� +<*272/*+,� )(88,� '(468,3*,�� �88,�

'42-,8*99,9*4'(� )*� !��.� 5755,1*,.� '4'� +422*364')(1,� 7'�,',84/,�

'42-,8*99,9*4'(� )*� �,� (� /8*+(-*,� 6435C62,')*,8(� �6*@� (8(1,5(� '(*�

-*+24,8:7-*'72*+*� (� '(*� -,+24,8:7-*'72*+*�E� +*M� 37//(2*3+(� +<(.�

'(88�(9*46,54/('(3*� )(88,� 6245(*'72*,� *')455,� ),*� /8*+4+425*+4*)*.� '4'� 34'4�

3484� 8�*6(25('3*4'(�4� 8�*'378*'4C2(3*35('9,�,)�,1(2(�7'�27484�� '�,//*7'5,�,�

+*M.� 8,� :*463*,� 2(',8(� (3(/7*5,� *'� ,8+7'*� 34//(55*.� '4'� -4352,1,� 8(�

+,2,55(2*35*+<(�5*6*+<(�)*�7',�'(;246,5*,�)*,:(5*+,�4�),�*6(25('3*4'(��U4<�(5�

,8�.� �"""�� *� 37664'(� +<(� 8�*6(28*6(-*,.� )*� 348*54� ,334+*,5,� ,)� �.� � 6433,�

/*4+,2(�7'�27484E�3,2(::(24�/8*�,+*)*�/2,33*�8*:(2*�������;2((�;,55K�,+*)��+<(�3*�

8(/,'4� ,88(� ,8:7-*'(� 68,3-,5*+<(� *')7+(')4� 7'� ,7-('54� '(88,� 8424�

Page 103: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

98

(3+2(9*4'(�2(',8(E�*'4852(.�7'�,7-('54�)*�����)(5(2-*'(2(::(�8�,55*1,9*4'(�

)(88,� �245(*'+<*',3*� �� '(88(� +(8878(� (')45(8*,8*� 1,3+48,2*� 2(',8*� +<(� >�

*-68*+,5,�'(884�31*87664�)(8�),''4�2(',8(�3*,�'(*�)*,:(5*+*�+<(�'4'��

Page 104: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

99

� ����������������

��� ��*�6"%!��,�"�#%))�&&"�

�,�+,3*35*+,�>�35,5,�2,++485,�62(334�*8��*6,25*-('54��8*'*+4��(5(2*',2*4�)(88,�

�,+4850�)*��()*+*',��(5(2*',2*,�)*��99,'4��-*8*,J!'*1(23*50�)*��484/',�'(8�

6(2*4)4� � �""�C�""$�� ��*'),/*'(� >� 35,5,� 31485,� 37� 7'� )7(� 64648,9*4'*�

6,5484/*+<(� +<(� *'+87)4'4� �"� +,'*� ,;;(55*� ),� )*,:(5(� -(88*54� ����� (� ���

34//(55*� +4'� *6(2,)2('4+425*+*3-4� �4� *6(2+425*348*3-4�� ���� �('57'4� +,'*�

3,'*�2,662(3('5,1,'4�*8�/27664�)*�+4'524884���

�(2�=7,'54� 2*/7,2),� *8���.� 34'4� 35,5*� *'+873*� *� 34//(55*� +<(�62(3('5,1,'4.�

,++,'54� ,*� 3(/'*� +8*'*+*� �648*72*,.� 648*)*63*,.� 648*;,/*,.� )*-,/2,-('54�.�

*6(2/8*+(-*,�,�)*/*7'4�(�/8*+4372*,�()�,7-('54�)(88(�;275543,-*'(�3*(2*+<(��

�2,� =7(35*.� ��� 34//(55*� (2,'4� /*0� 345546435*� ,� 5(2,6*,� ),� 7'� 6(2*4)4� '4'�

376(2*42(�,)�7'�-(3(���

�(*�+,'*�+4'� ��*8�3436(554�)*,/'435*+4�>�35,54�;4'),54�*'�:,3(�,8�2*3+4'524�

,',-'(35*+4� )(*� 3*'54-*� +8*'*+*.� *'� :,3(� ,88,� 1*3*5,� +8*'*+,� ()� ,88(� *'),/*'*�

(-,54:*4+<*-*+<(� ()� 72*',2*(� ()� <,� 5241,54� +4';(2-,� -()*,'5(� *8�

2*3+4'524� )*� ,8-('4� 7',� 643*5*1*50� ,*� ��� (')4+2*'*� 36(+*;*+*� �5(35� )*�

35*-48,9*4'(� +4'� ��� .� 5(35� )*� 34662(33*4'(� +4'� )(3,-(5,34'(� ,� :,33(�

)43*�J������()�(1('57,8(� 5(35�)*� 34662(33*4'(�+4'�)(3,-(5,34'(�,)�,85(�

)43*� J� ����� (� *'�:,3(�,*� 2*8*(1*�455('75*�-()*,'5(�(3(+79*4'(�)*� *'),/*'*�

+488,5(2,8*� )*� )*,/'435*+,� 6(2� *--,/*'(.� +4'� 6,25*+48,2(� � 2*;(2*-('54�

,88�(3,-(�(+4/2,;*+4�,))4-*',8(���

4'4� 35,5*� (3+873*� 5755*� *� 34//(55*� +<(� 62(3('5,1,'4� *';(9*4'(� )(88(� 1*(�

72*',2*(� *'� :,3(� ,88�,',8*3*� )(8� 3()*-('54� 72*',2*4� ()� (1('57,8(� (3,-(�

:,55(2*484/*+4� (� 34//(55*� +<(� 62(3('5,1,'4� 8*1(88*� 3*(2*+*� )*� +2(,5*'*',� 4)�

72(,�,8�)*�3462,�)(*�8*-*5*�)(88,�'42-,��

Page 105: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

100

'� 4/'*� 34//(554� ,66,25('('5(� ,884� 357)*4� (.� =7*')*.� ,'+<(� '(/8*� ,'*-,8*�

,66,25('('5*� ,8� /27664� )*� +4'524884.� >� 35,54� (3(/7*54� 7'� (3,-(�

(-4+24-4+*54-(52*+4� ()� 7'� 624;*84� :*4+<*-*+4.� '4'+<?� 8�(3,-(� 72*',2*4�

+4-62('3*14� )*� (3,-(� +<*-*+4C;*3*+4� (� )(8� 3()*-('54� 72*',2*4� (�

1,875,9*4'(� )(88,� 6245(*'72*,�-()*,'5(�-*372,9*4'(� )(8� 2,664254� 72*',2*4�

6245(*'(� 545,8*B+2(,5*'*',� �!��B��� (� )(8� 2,664254� 72*',2*4�

-*+24,8:7-*',B+2(,5*'*',��!��B�����

�,� 64648,9*4'(� 3,',� >� 35,5,� 75*8*99,5,� ,'+<(� 6(2� )(;*'*2(� 8�*'5(21,884� )*�

2*;(2*-('54�6(2�!��B��()�!��B����

����� ����3�����������&&������������

'� +*,3+7'� 34//(554� >� 35,54� (3(/7*54� *8� 62(8*(14� )(88(� 72*'(� -()*,'5(�

+*354+('5(3*� (+4,33*35*5,�� 8� 34//(554� >� 35,54� 64354� *'� )(+7:*54� 8,5(2,8(�

)(3524� 4� )4234C1('52,8(� 62(1*,� 52*+454-*,� (� )*3*';(9*4'(�-()*,'5(� ,8+448�

*(������+� �����������'(�����������������������������������

�������

Page 106: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

101

(5*8*+4�)(88�,2(,�)(675,5,�,88,�2,++485,��8�62(8*(14�>�35,54�(3(/7*54�-()*,'5(�

3*2*'/<(�),���-8�+4'�,/<*�),��������

�*,3+7'� +,-6*4'(� >� 35,54� ,',8*99,54� ('524� �"� -*'75*� ),8� 62(8*(14� 6(2�

8�(3,-(�+<*-*+4C;*3*+4�(�)(8�3()*-('54�72*',2*4���

�*,3+7'�+,-6*4'(�>�35,54�+('52*;7/,54�,���""�/*2*�6(2���-*'75*�(�37))*1*34�

*'���,8*=745(E�7',�>�35,5,�+4'3(21,5,�,��_�� *'�,55(3,�)(88,�)(5(2-*',9*4'(�

)(8�2,664254�72*',2*4�6245(*'(�545,8*B+2(,5*'*',��!��B���(;;(557,5,�('524����

42(.� -('52(� 8�,852,� ,8*=745,� >� 35,5,� 354++,5,� ,� J� �"_�� 6(2� 8(� 37++(33*1(�

,',8*3*���

��� ��������

����� 2����������%�������������������������

#7(35(� ,',8*3*� 72*',2*(� 34'4� 35,5(� (3(/7*5(� 62(334� *8� �,:42,542*4� �8*'*+4�

�(5(2*',2*4�3(/7(')4�7'�62454+4884�35,'),2)���

�464�8,�1,875,9*4'(�1*3*1,�)(8�+,-6*4'(�6(2�)(;*'*2'(�+4842(�(�52,36,2('9,.�

3*� 1,875,� *8� 6(34� 36(+*;*+4� ������ -()*,'5(� 2*;2,554-(524�� �464�

+('52*;7/,9*4'(� )(8� +,-6*4'(� 1*('(� *-6*(/,54� *8� 372',5,'5(� 6(2� *8� ���

+4842*-(52*+4� 37� 352*3+(� 2(,55*1(� ��4-:72�"�(35® - �4+<(�� 6(2� 8�,',8*3*�

3(-*=7,'5*5,5*1,�)(88,�6245(*'72*,��!',�/4++*,�)*�72*',�1*('(�;,55,�,3342:*2(�

),88,�+,25,�),�;*8524�;*33,5,�3788,�352*3+*,�2(,55*1,�+<(�+4'5*('(�7'�*')*+,542(�

*'�/2,)4�)*�8(/,2(�*�/2766*�,-*'*+*�)(88(�6245(*'(�+<(�3*�52,)7+(�*'�1*2,//*4�)*�

+4842(���464�7'�-*'754�3*�(3(/7(�8,�8(5572,��8�*'5('3*50�+4842*-(52*+,�1*('(�

+4-6,2,54�,)�7'4� 35,'),2)�)*� 2*;(2*-('54�+<(� *'+87)(�7',� 3+,8,�)*� 1,842*�

+4-62(3*� 52,� "� (� �]� (� +422*364')('5*.� 2*36(55*1,-('5(.� ,� +4'+('52,9*4'*�

6245(*+<(�72*',2*(�6,2*�,�".��".��"".��""�-/B)8���

(/7(�64*�8�,',8*3*�)(8�3()*-('54�72*',2*4�3*,�378�3()*-('54�5,8�=7,8(�+<(�37�

3()*-('54�+4842,54�+4'�+4842,'5(�,6643*54��()*�5,*'().��K,3(5�3�2�8�����8�

Page 107: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

102

-*+243+46*4� 3*� 1,875,� 8�(1('57,8(� 62(3('9,� )*� +(8878(.� +*8*')2*.� +2*35,88*.�

:,55(2*�(++���

����� '������������������������6��������

�(�6245(*'(�545,8*�(�8,�+2(,5*'*',�34'4�35,5(�-*372,5(�*')*1*)7,8-('5(�3788(�

72*'(�)*�5755*�*�34//(55*�),88�,',8*99,542(�,754-,5*+4������!��!��""�(�64*�

>�35,54�+,8+48,54�*8�2,664254���

�,�+2(,5*'*',�>�35,5,�)(5(2-*',5,�-()*,'5(�-(54)4�+*'(5*+4C+4842*-(52*+4�

3(+4')4� A���G�� 8� 2(,/('5(� +4'5*('(� 34)*4� *)2433*)4� ()� ,+*)4� 6*+2*+4�� �,�

-(54)*+,� +4'3*35(� '(88,� 2(,9*4'(.� *'� ,-:*('5(� ,8+,8*'4� *')4554�

),88�*)2433*)4� )*� 8*5*4.� )(88,� +2(,5*'*',� +4'� 8�,+*)4� 6*+2*+4E� 3*� ;42-,� 7'�

+4-68(334� /*,884C,2,'+*4�� �,� +4'+('52,9*4'(� )*� =7(354� +4-68(334.� 8(55,�

+4-(� *'+2(-('54� )*� ,3342:,'9,.� >� 2(8,5*1,� ,8� +4'5('754� )*� +2(,5*'*',� )(8�

+,-6*4'(���

�(2� 8,� )(5(2-*',9*4'(� )(88(� 6245(*'(� 72*',2*(� 3*� >� 75*8*99,54� *8� -(54)4�

+4842*-(52*+4� ,8� �4334� )*� �*24/,88484�� 8� 2(,/('5(� +4-62(')(� �4334� )*�

�*24/,88484.� 4)*4� �48*:),54.� �+*)4� 7++*'*+4.� 4)*4� �('94,54.� 4)*4�

�33,8,54� (��(5,'484�� 8� -(54)4� 3*� :,3,� 3788,� +4-:*',9*4'(� )(8� �4334� )*�

�*24/,88484� +4'� *8��48*:),54� ,� ;42-,2(� 7'� +4-68(334� )*� +4842(� 24334� +<(�

,3342:(� ,)� 7',� 87'/<(99,� )�4'),� )*� �$"� '-�� �72,'5(� 8,� 2(,9*4'(.� *'�

62(3('9,� )*� 6245(*'(.� 3*� ;42-,� 7'� +4-68(334� )*� +4842(� :87� 642642,� +<(�

,3342:(� ,)� 7',� 87'/<(99,� )�4'),� )*� �""� '-�� ��,3342:,'9,� )*� =7(354�

+4-68(334� >�)*2(55,-('5(� 6246429*4',8(� ,88,� +4'+('52,9*4'(�6245(*+,� )(8�

+,-6*4'(���

8�62*-4����>�8*'(,2(.�'(88(�72*'(.�,�+4'+('52,9*4'*�+4-62(3(�52,���"�(��""�

-/B)8.�-('52(� *8� 3(+4')4� ;*'4� ,)�7',� +4'+('52,9*4'(�6245(*+,�6,2*� ,� �""�

-/B)8E� 5755,1*,.� *-6435,')4� '(88�,',8*99,542(� ,754-,5*+4� 7'� ;,5542(� )*�

62()*87*9*4'(� 4� )*� +4'+('52,9*4'(� )(8� +,-6*4'(.� >� 6433*:*8(� ,-68*,2(� *8�

���(��)*�8*'(,2*50���

Page 108: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

103

� 2(,/('5*� 75*8*99,5*� 34'4� ,6643*5*� 6(2� 8�,',8*99,542(� �8K-673� �!� (.� ,)�

*'1487+24� *'5(/24� (� +4'3(21,5*� ,� �C%� _�� 2*3785,'4� 35,:*8*� ;*'4� ,88,� ),5,� )*�

3+,)('9,�� �*+(1(23,.� 7',� 1485,� ,6(25*� (� 6435*� '(88�,',8*99,542(.� 3*�

+4'3(21,'4�;*'4�,��"�/*42'*���

8� 8*-*5(� 376(2*42(� ;*3*484/*+4� 6(2� !��B�� 35,:*8*54� ),8� '43524� 8,:42,542*4� >�

6,2*�,�"�����

����� 0�����.�������

�(2� 8,�-*+24,8:7-*'72*,� ��*+24,8:7-*',������!�� >� 35,5,� 75*8*99,5,�7',�

,',8*3*� *--7'4572:*)*-(52*+,� ,� 67'54� ;*',8(� (;;(557,5,� ),88�,',8*99,542(�

,754-,5*+4� �8K-673� �!� �""�� *� 52,55,� )*� 7',� -(54)*+,� 75*8*99,5,� *'�

�()*+*',�!-,',�(�1,8*),5,�'(8�+,'(���('5*8*'*�(5�,8�.��""����

�2(,/('5*�34'4��,'5*+426*�,'5*C,8:7-*',�7-,',�),�+,62,E��,-64'(��2*3��6 �

$���.� �48*(5*8('/8*+48(� �"""� ������ (� +4'3(21,'5*�� � 2(,/('5*� ,)� *'1487+24�

*'5(/24�(�+4'3(21,5*�,��C%_��34'4�35,:*8*�;*'4�,88,�),5,�)*�3+,)('9,.�-('52(�

7',�1485,�,6(25*�(�6435*�'(884�3527-('54�3*�+4'3(21,'4�;*'4�,��"�/*42'*���

8� 62*'+*6*4� )(88,�-(54)*+,� 3*� :,3,� 3788,� 2(,9*4'(� )(88�,8:7-*',� +4'5('75,�

'(8� +,-6*4'(� )*� 72*',� +4'� 8,� 34879*4'(� ���� (� 8�,'5*3*(24.� +<(� +,73,�

8�*'5(2,9*4'(� 52,� ,8:7-*',� 7-,',� ()� ,'5*+426*� ,'5*C,8:7-*',� ,� ;42-,2(�

,//2(/,5*�*'3487:*8*��#7(35*�,//2(/,5*.�+486*5*�),�7'�;,3+*4�87-*'434.�)(1*,'4�

8,�87+(�*'�:,3(�,88,�8424�/2,')(99,.�;42-,�(�+4'+('52,9*4'(��8�)(+2(-('54�

)(88�*'5('3*50� )(88,� 87+(� (-(33,� �*'+2(-('54� )*� ,3342:,'9,�� >� *8� 2*3785,54�

)(88�('5*50� )(/8*� *--7'4+4-68(33*� ;42-,5*3*�� �(25,'54.� 8�*'+2(-('54� )*�

,3342:,'9,.� 2*8(1,54� ;454-(52*+,-('5(.� >�)*2(55,-('5(�6246429*4',8(� ,88,�

+4'+('52,9*4'(�)*�,8:7-*',�'(8�+,-6*4'(���

8� -(54)4� >� 8*'(,2(� 6(2� +4'+('52,9*4'*� +4-62(3(� '(88�*'5(21,884� "��C�"�

-/B)8���+,-6*4'*�+<(�<,''4�+4'+('52,9*4'(�6245(*+,�-,//*42(�,��"�-/B)8�

34'4�35,5*�,754-,5*+,-('5(�)*87*5*�),88�,',8*99,542(.�*'�-4)4�),�+4'3('5*2(�

Page 109: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

104

-*372,9*4'*� +4-62(3(� '(88�*'5(21,884� )(8� ���� (� ,'+42,� ;742*� ���(�?� *8�

2*3785,54�1*('(�),54�+4'�7'�-(33,//*4�)*�(2242(��

�(8� +,34� )*� (8(1,5(� +4'+('52,9*4'*� )*� +2(,5*'*',� 8�,8:7-*',� 72*',2*,� 67M�

(33(2(�3412,35*-,5,E� *8�+4'52,2*4�3*�67M�,11(2,2(�,�+,73,�)(88,�62(3('9,�)*�

,::4'),'5(�/87+43*4�'(88(�72*'(���

�,�-(54)*+,�>�35,5,�1,8*),5,�'(8�+,'(� ��('5*8*'*�(5�,8�.��""���3;2755,')4� 8,�

6,29*,8(� +2433C2(,55*1*50� 52,� ,'5*+426*� ,'5*C,8:7-*',� 7-,',� ()� ,8:7-*',�

+,'*',�>�35,54�+,8*:2,54�8�,',8*99,542(�,754-,5*+4������!��!��""�73,')4�

+4'+('52,9*4'*�'45(�)*�,8:7-*',�+,'*',���

��,',8*99,542(� ,754-,5*+4� >� 624/2,--,54� +4'� 7',� 8*'(,2*50� )(8� 5(35� 6(2�

+4'+('52,9*4'*�+4-62(3(�52,�"���(��"�-/B)8E�+,-6*4'*�+4'�+4'+('52,9*4'*�

376(2*42*�4)�*';(2*42*�,8����(��)*�8*'(,2*50�1('/4'4.�2*36(55*1,-('5(.�)*87*5*�4�

+4'+('52,5*��"�1485(��(�)*�'7414�*8�+,-6*4'(�2*+,)(�,8�)*�;742*�)(8����(��)*�

8*'(,2*50� 84� 3527-('54� ;42'*3+(� *8� 2*3785,54� ,++,'54� ,)� 7'� -(33,//*4� )*�

(2242(��

8�8*-*5(�376(2*42(�6(2�!��B��;*33,54�),8�'43524�8,:42,542*4�>�6,2*�,�"�"����

����� 0����3����������,�����������������,���

�,� �,� >� 35,5,� -*372,5,� -()*,'5(� -(54)*+<(� *')*2(55(� 37� 5755*� *� 34//(55*�

,66,25('('5*�,*�/2766*�6,5484/*+*���

�(�-*372,9*4'*� 34'4� 35,5(� 2*8(1,5(� *'� ,-:*('5(� 52,'=7*884.� )464� 7'� +(254�

6(2*4)4�)*�,),55,-('54�)(8�34//(554�,88�,-:*('5(�+*2+435,'5(�(�1,2*,:*8(�,�

3(+4'),�)(8�5(-6(2,-('54�)(884�35(334��,8-('4���-*'75*���*�>�+(2+,54�)*�

(1*5,2(�4/'*�-41*-('54�;7421*,'5(�6(2�8,�)(5(2-*',9*4'(���(88,�545,8*50�)(*�

+,3*� *8� 62462*(5,2*4� (2,� 62(3('5(� ,8� ;*'(� )*� +4';425,2(� ,8�-(/8*4� *8� 62462*4�

+,'(� (� =7*')*� )*� 2*)722(� *8� 6*@� 6433*:*8(� /8*� (;;(55*� *6(25('3*1*� *')455*� ),884�

��������

Page 110: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

105

8�34//(554�>�35,54�64354�*'�)(+7:*54�8,5(2,8(�4)�(1('57,8-('5(�35(2',8(�'(8�

+,34�*'�+7*�-,8�5488(2,33(�*8�643*9*4',-('54�8,5(2,8(���

4'4� 35,5(� 75*8*99,5(� 8,� -(54)*+,�

43+*884-(52*+,� ���C%%��(O5.��48*'��42642,5*4'.�

S,6,'��(� 8,�-()4)*+,�7852,34'484/*+,��4668(2�

��*'*)46��C�""��`.� ,)(+4.�S,6,'����,�3+(85,�

)(88,�-(54)*+,�>� 35,5,� *';87('9,5,�),88,� 5,/8*,�

)(8� +,'(�� 8,� -(54)*+,� �4668(2� >� 35,5,�

*-6*(/,5,� '(*� 34//(55*� )*� 6(34� T� �"� G/��

��*6(25('3*4'(� >� 35,5,�)(;*'*5,� *'�:,3(� ,88,� �,�

3*3548*+,�����"�-- /���

���35,54�,668*+,54�7'�-,'*+4554�)*�,85(99,�6,2*�

,8��"P�)(88,�+*2+4';(2('9,�)(88�,254���

4'4�35,5(�(3(/7*5(�-*372,9*4'*�3(2*,8*��,8-('4�&��(.�)464�,1(2�(8*-*',54�*8�

1,842(�-,33*-4�(�-*'*-4.�>�35,5,�(3(/7*5,�8,�-()*,�)(*�1,842*��,�3*3548*+,.�

*(������+� ���������3����������������������������������.��

���������������������������

*(������+� ������

���3��������������������

������������.���������

��������%��������

Page 111: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

106

)*,3548*+,�(�-()*,�6(2�8�43+*884-(52*,�(��,�3*3548*+,�6(2�8,�-(54)*+,��4668(2���

Page 112: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

107

� �������

�755*� *� ),5*� 455('75*� 34'4� 35,5*� 345546435*� ,)� 7'�*'),/*'(� 35,5*35*+,�

)(3+2*55*1,�6(2�),5*�'4'�6,2,-(52*+*� +<(�<,�62(1*354� 8,� 8424�+4-6,2,9*4'(�

-()*,'5(����!�)*�0���'H���B�����35,54�*'4852(�+,8+48,54�*8�+4(;;*+*('5(�

)*�+422(8,9*4'(�H�I�)*������������

4'4� 35,5*� )(;*'*5*� 35,5*35*+,-('5(� 3*/'*;*+,5*1*� *� 1,842*� +4'� 6� T� "�"�� �(�

,85,-('5(�3*/'*;*+,5*1*�=7(88*�+4'�6�T�"�"�����

� $+"%!��

������� �� ������

�����

0>)4�

��8�

0 !!"4�

�� �4O(2� �� ��� ��

�� �,3542(��()(3+4� �� ��� %�

�� �(5*++*4� �� �&� ��

�� (55(2�28,')(3(� �� �%� ��

�� �(5*++*4� ��� ��� ���

�� �48)(2��(52*(1(2� �� ��� ��

$� �(5*++*4� �� &� �"�

%� 6*59�','4��()(3+4� �� %� �"�

&� �(5*++*4� �� �$� ��

�"� �(5*++*4� �� $� ���

��� �(5*++*4� �� ��� ��

��� �(5*++*4� �� �&� ��

��� �,3542(��()(3+4� �� ��� ��

��� �,3542(��()(3+4� �� ��� ��

��� �(5*++*4� �� �$� �"�

��� �,:2,)42��(52*(1(2� �� ��� ��

�$� �(5*++*4� �� �"� %�

�%� �(5*++*4� �� ��� ��

�&� �(5*++*4� �� ����"� ��

�"� �(5*++*4� �� ��� ��

��� �,3542(��()(3+4� �� �"� ��

4�/������+���(����������������1� ��������!� *+�������>�*�+�

����33��>�0+�������>�0 +�������!�

Page 113: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

108

4'4� 35,5*� +4';24'5,5*� *�),5*� 52,� 8,� 64648,9*4'(�6,5484/*+,� �+4-62(')('5(�

3*,�*�34//(55*�+4'����+<(�=7(88*�+4'� ���(�64648,9*4'(�3,',�(.�*'4852(.�34'4�

35,5*� +4';24'5,5*� *� ),5*� )(*� 3*'/48*� /2766*� 6,5484/*+*� 52,� 8424� (� +4'� 8,�

64648,9*4'(�)*�+4'524884���

�(8� /27664�)*� +4'524884� �'�� ���� (2,'4� +4-62(3*��"� ;(--*'(�(����-,3+<*E�

8�(50�(2,�+4-62(3,�52,���,''4�(����,''*��-()*,�W�3)���.��W��.&E�-()*,',������

8�/27664�)(*�+,'*�,;;(55*�),�����'���"��<,�*'+8734���-,3+<*�(����;(--*'(�)*�

(50�+4-62(3,�52,���(����,''*��-()*,�W�3)���".$�W��.�E�-()*,',������

���������

���� �� ������

�����

0>�4�

��8�

0 !!"4�

�� �(5*++*4� �� �� ���

�� �*'3+<(2�-()*4� �� $� ���

�� (55(2�'/8(3(� �� ��� ��

�� �,2:4'(��4K� �� �� ���

�� (55(2�'/8(3(� �� �"� $�

�� �(5*++*4� �� �"� ���

$� *:(2*,'� 73GK� �� �%� &�

%� �(5*++*4� �� �� &�

&� �(5*++*4� �� ��� ���

�"� �,2:4'(��4K� �� �� ���

��� (55(2�'/8(3(� �� �"� &�

��� �(5*++*4� �� �%� ���

��� �(5*++*4� �� &� %�

��� (55(2�'/8(3(� �� ��� ���

��� (55(2�'/8(3(� �� ��� &�

��� �(5*++*4� �� ��� ���

�$� �(5*++*4� �� ��� �"�

�%� (55(2�'/8(3(� �� �%� ���

�&� �42G3<*2(��(22*(2� �� �� ���

�"� ,-4*()4� �� ��� &�

4�/������+���(�����������������%0� ���,!� *+�������>�*�+�

����33��>�0+�������>�0 +�������!�

Page 114: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

109

�(8�/27664�)(*�+,'*�+4'� ���'�����(2,'4�62(3('5*�$�;(--*'(�(�$�-,3+<*�)*�

(50�+4-62(3,�52,���(��$�,''*��-()*,�W�3)���".��W��E�-()*,',�&.�����

�755*� *� 34//(55*�+4'� ��(2,'4�,;;(55*�),��� ��-*+24,)('4-,� *64;*3,2*4��� '�

7'� 7'*+4� 34//(554� (2,� 35,5,� 2*8(1,5,� 8,� 62(3('9,� )*� 7'� -,+24,)('4-,�

*64;*3,2*4�-()*,'5(��4-4/2,;*,��33*,8(��4-675(2*99,5,��������

'� 5755*� *� 34//(55*� *'+873*� '(884� 357)*4� 34'4� 35,5*� (3(/7*5*� 8�(3,-(� +<*-*+4C

;*3*+4�(�)(8�3()*-('54�72*',2*4�(�8(�)(5(2-*',9*4'*�)*�!��B��()�!��B���

8�����)(88(�72*'(�'(88,�64648,9*4'(�3,',�1,2*,1,�),��"���,��"�"��-()*,�W�

3)���"���W���E�-()*,',���"���E�+4'3*)(2,')4�'42-,8(�7'�1,842(�)*������

�"�".��B�������%P��62(3('5,1,'4�����T��"�"���2,�=7(35*�34//(55*�+4'�72*'(�

*6435('72*+<(.� *8�����(2,�+4-62(34�52,��"���(��"��E� *8�34//(554�+4'�-*'42�

����62(3('5,1,�,'+<(�7'�1,842(�)*�!��B��/����������".���(�7'�!��B��6,2*�,�

���������

1��� �� ������

�����

0>)4�

��8�

0 !!"4�

�� �454'�)(��478(,2� �� %� %�

�� (/7/*4�5,8*,'4� �� ��� �"�

�� �(5*++*4� �� �"� ��

�� �(5*++*4� �� &��"� &�

�� (/7/*4�5,8*,'4� �� ��� �"�

�� �,3542(��()(3+4� �� �"� &�

$� �42G3<*2(��(22*(2� �� �� ��

%� �(5*++*4� �� ��� &�

&� �(5*++*4� ��� �� ���

�"� �2,++4�!'/<(2(3(� ��� ��� ���

��� *:(2*,'� 73GK� �� �%� ���

��� �(5*++*4� �� ��� &�

��� �,334554�','4� �� $��"� �$�

��� �(5*++*4� �� �%� ���

4�/������+���(��������������������& � �����!� *+�������>�*�+�

����33��>�0+�������>�0 +���������

Page 115: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

110

"."$��8*(1(-('5(�,7-('5,54�E�'(/8*�,852*�+,'*�3,'*�+4'�����T��"�".�-,�6*@�

(8(1,54� )*� �"��.� !��B�� ()� !��B�� (2,'4� '(88,� '42-,�� �(8� /27664� )(*�

)*,:(5*+*� *8����� 1,2*,1,�),��""��,��"��� �-()*,�W� 3)���"���W���E�-()*,',��

�"����� � 34//(55*� +4'����� T� �"�"�(2,'4��B�"� ��"P��� �2,�=7(35*.� *8� ���� (2,�

+4-62(34�52,��""��(��"�%���(8�34//(554�+4'�����6,2*�,��""��!��B��(�!��B��

(2,'4�('52,-:*�'(88,�'42-,��2*36(55*1,-('5(�".��(�"."��.�(2,�'42-45(34�(�

62(3('5,1,� +4-(� 7'*+,� ,85(2,9*4'(� 7'� ,7-('54� *-6425,'5(� )(88,� ���

������ !B��E� 7'� 34//(554� +4'� ���� 6,2*� ,� �"�%� 62(3('5,1,� ,7-('54� 3*,� )*�

!��B��+<(�)*�!��B���2*36(55*1,-('5(�".$�(�".���.�*'�7'�34//(554�+4'�����6,2*�

,� �"��� !��B�� ()� !��B�� (2,'4� ;425(-('5(� ,85(2,5*� ��.�� (� �.$�

2*36(55*1,-('5(�.�-('52(�'(*�2*-,'('5*�!��B��(2,�T�".��(�!��B��T�"."����

�(*� +,'*� +4'� �� *8� ���� 1,2*,1,� ),� �""�� ,� �"�%� �-()*,� W� 3)�� �"��� W� %E�

-()*,',���""&����2,� *';(2*42(�,��"�"�*'���B�����""P����2,�=7(35*.� *8�1,842(�

6*@�(8(1,54�)*�!��B��(2,�6,2*�,�$.��(�*8�1,842(�6*@�(8(1,54�)*�!��B��(2,�6,2*�,�

���.�+*M�'(884�35(334�34//(554.�+<(.�52,�5755*.�(2,�=7(884�+4'�����6*@�(8(1,54�

��"�%���

*(������+�0�����?��,�����������������������(�������������

.������������ .�!��������������(����� �+����>�%0+�%�/���

0����>� +� ����(!�

Page 116: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

111

�(/7(� (8('+4� )(*� 1,2*� ���� )(*� +,'*� +4'� �� (� *� 1,842*� )*� !��B�� ()� !���.�

2*36(55*1,-('5(��

�"�%��$.�C�.��E��"�"���.�C�.���E��""����.�C�.��E��""����.�C".$��E��""%��".�C

".""��E� �""�� �".�C"."��E� �"��� �".�C".��E� �"�%� ��.$C�.��E� �"�"� �".�C".""$�E�

�"�"��".$C".��E��""���".�C"."%�E��""���".�C"."��E��""����.�C�.���E��"�����.�C

�.�����

�(2� =7,'54� 2*/7,2),� 8�(3+2(9*4'(� -()*,� 72*',2*,� )*� ,8:7-*'(.� *8� 1,842(�

*(������+�0�����?��,�����������������������(�������������

.������������������� .���!������������%0���& �

*(������+�0�����?��,�����������������������(�������������

��������3���������������/����� ������/������!��������(�����

�����(�� %0���& !��

Page 117: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

112

-()*4�'(88(�52(�64648,9*4'*�(2,��.$&�±��.�%E��"."��± ��.��E���."��± &%.�$�

2*36(55*1,-('5(� '(*� +,'*� 3,'*.� )*,:(5*+*� ()� *6(2+425*348(-*+*�� �,� )*;;(2('9,�

'(88�(3+2(9*4'(� 72*',2*,� )*� ,8:7-*',� (-(23,� 52,� *� 3,'*� (� *� )*,:(5*+*� >�

,85,-('5(�3*/'*;*+,5*1,��6�a�".""%�.�+43F�672(�+4';24'5,')4�*�3,'*�(�*�34//(55*�

+4'� ���6�a�"."������

!��B�.� +<(� 2,662(3('5,�7'�1,842(�6*@�,++72,54�)(88,�-*+24,8:7-*'72*,� 5,8�

=7,8(� '(8� +,'(.� (2,� +4-62(34� 52,� ".""� (� ".��� �-()*,�±� 3)�� "."��± "."$E�

-()*,',��".""��'(8�/27664�)*�+4'524884E�52,�".""�(��.$���-()*,�±�3)��".���±

*(������+�0�����?��,�����������������������(�������������5+�6 ���������

������3���

����� �?���@��?���

��� �?���@��?���

1�� �?���@��?���

4�/������+�5+�6 ������I������������������3�����������

Page 118: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

113

�.��E�-()*,',��"."%��'(*�)*,:(5*+*E�52,�".""�(��.����-()*,�± 3)���.�$± �.$"E�

-()*,',��".����'(*�34//(55*�+4'� ����

�(2�=7,'54�2*/7,2),�!��B�.�'(8�/27664�)*�+4'524884�(2,�+4-62(34�52,�".��(�

".�� �-()*,� ± 3)�� ".�$� W� ".��E� -()*,',�� ".��E� '(*� )*,:(5*+*� !��B�� (2,�

+4-62(34�52,�".��(��.���-()*,�W3)��".&��W��.��E�-()*,',��".��E�'(*�+,'*�+4'�

��(2,�+4-62(34�52,�".��(�$.���-()*,�W�3)���.&"�W��.��E�-()*,',���.������

�(*�+,'*�+4'���.�!��B��(2,�,8�)*�3462,�)(8����(��)*�2*;(2*-('54��D�"."���*'�

��B�"� ���P�� 34//(55*�� �2,� =7(35*.� �� ���P� 3788,� 64648,9*4'(� 545,8(��

62(3('5,1,'4�3484� 8�!��B��6,5484/*+4.�,� ;24'5(�)*�7'�1,842(�)*�!��B��'(88,�

'42-,� ��� ".���� � 2(35,'5*� �� 34//(55*� ��"� P� 3788,� 64648,9*4'(� 545,8(��

*(�����-+�0�����?��E�����������������������(�������������5+.6 ���������������3����

����� �?���@��?���

��� �?���@��?���

1�� �?���@��?���

4�/�����-+� �������3���������I������5+.6 ���������������3���

Page 119: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

114

62(3('5,1,'4� 7'� ,7-('54� 3*,� )*� !��B�� +<(� )*� !��B��� #7,5524� 52,� =7(35*�

785*-*�(2,'4�/*0�345546435*�,�5(2,6*,�*'378*'*+,���

�(*�34//(55*�+4'� �.�!��B��()�!��B��(2,'4�('52,-:*�,7-('5,5*�,8�)*�3462,�

)(*�8*-*5*�)(88,�'42-,�*'��"B����$�P��-('52(�*'��B������P��3484�8�!��B��(2,�

,8�)*�3462,�)(*�8*-*5*�;*3*484/*+*���

�(2� =7,'54� 2*/7,2),� 8,� 62(33*4'(� ,25(2*43,.� >� 35,5,� +4'3*)(2,5,� 3484� 8,�

62(33*4'(� ,25(2*43,� 3*3548*+,� ����� *3548*+� �25(2*,8� �2(3372(�� +<(.� '(*�

)*,:(5*+*.�(2,�+4-62(3,�52,�%%�(��"��-- /��-()*,�W�3)������W����-- /��

+4'�1,842(�����"�-- /� *'�$B�"����P����(*�34//(55*�+4'� ��(2,�+4-62(3,�

52,�����(��""�-- /��-()*,�W�3)����$�W����-- /��+4'�&B������P��*6(25(3*���

*(�����#+�.�����3��������((�������(����������(�� %0?�& !�����������������

����������������5+�6 ������5+�6 ���5+.6 ��%0+���/��������>�& +��������������

5� +������������������/����6�������>�5. +�����������������������

Page 120: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

115

�,*� 2*3785,5*� >� (-(23,� 7',� -,'+,'9,� )*� +422(8,9*4'(� 35,5*35*+,-('5(�

3*/'*;*+,5*1,� 52,� 62(33*4'(� ,25(2*43,� (� 6245(*'72*,�� �(*� )*,:(5*+*� !��B�� ()�

!��B��(2,'4�('52,-:*�,7-('5,5*� *'��� *6(25(3*�(� *'���'42-45(3*.�-('52(� *8�

3484�,7-('54�)*�!��B��(2,�62(3('5(� *'��� *6(25(3*�(���'42-45(3*���(*� +,'*�

+4'� �� 8�,7-('54�+4'5(-642,'(4�)*�!��B��()�!��B��>�35,54� 2*8(1,54� *'���

*6(25(3*�(�*'���'42-45(3*.�-('52(�*8�3484�,7-('54�)*�!��B��*'�7'4�*6(25(34�(�

*'�7'4�'4'�*6(25(34���

�,�=7(35,�*'),/*'(�(-(2/(�7',�)*;;(2('9,�35,5*35*+,-('5(�3*/'*;*+,5*1,�52,�

(3+2(9*4'(�6245(*+,�)(/8*�,'*-,8*�3,'*�(�=7(88*�6,5484/*+*���,�6245(*'72*,�'4'�

>� 2*3785,5,� 3*/'*;*+,5*1,-('5(� +422(8,5,� ,88,� 62(33*4'(� ,25(2*43,� 3*3548*+,�

3(::('(� 3*� 3*,� (1*)('9*,5,� 7',� +422(8,9*4'(� 643*5*1,� !C�8:�

�-*+24,8:7-*'72*,�72*',2*,��(�62(33*4'(�+4'�3*/'*;*+,5*1*50�6a"."����a"�������

*(�����,+�0�����?��,�����������������������(������������������������������ .�!����

��������%0���& �

Page 121: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

116

�88�(3,-(� :*4+<*-*+4.� *8� +48(35(2484� 545,8(� 3*(2*+4� '(*� +,'*� +4'� ��� (2,�

+4-62(34�52,�����(�&"���-()*,�W�3)���"��W��$"E�-()*,',�������52,���%�(�

�����-()*,�W�3)���%��W����E�-()*,',���%��'(*�+,'*�+4'� ����

�4'3*)(2,')4�+<(� *8����(�� ;*3*484/*+4�)*� 2*;(2*-('54�'(8�'43524� 8,:42,542*4�

6(2� *8� +48(35(2484�3*(2*+4�>�+4-62(34� 52,���"�(���"�-/B)8.�&B�"� ���P��)(*�

)*,:(5*+*� 62(3('5,1,� 7',� +4'+('52,9*4'(� -,//*42(� ,8� ���(�� 376(2*42(� )*�

2*;(2*-('54�� �(*� +,'*� +4'� �� *8� +48(35(2484� >� 35,54� -*372,54� *'� ��B���

34//(55*E�(2,�,7-('5,54�*'��B������P����4-6,2,')4�!��B��(�+48(35(2484�37�

��� 34//(55*� 6,5484/*+*� �'�� �"� ��� (� '�� ��� ��� >� (-(23,� 7',� +422(8,9*4'(�

*(������+��������3�������������������������5+.6 ������((�������(�� ���

��!��

Colesterolo sierico (mg/dl)

DM 404 W 170 HC 383 ± 123

4�/�����#+�����������������������I��������������������3��������(����

Page 122: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

117

,85,-('5(�3*/'*;*+,5*1,��6�a�"."""�����'+<(�),88,�+4-6,2,9*4'(�52,�!��B��(�

+48(35(2484� ()� ,8:7-*',� 72*',2*,� �!C�8:�� (� +48(35(2484� >� (-(23,� 7',�

+422(8,9*4'(�3*/'*;*+,5*1,��6�T�"."�����

�(2� =7,'54� 2*/7,2),� 8�(50� (� +4'3*)(2,')4� 3484� *� )7(� /2766*� 6,5484/*+*.��

+4'52,2*,-('5(� ,� =7,'54� ,;;(2-,54� ),� 62(+()('5*� 357)*.� '4'� >� 2*3785,5,�

+422(8,5,� *'�-4)4�3*/'*;*+,5*14�'?�,88,�6245(*'72*,��!��5E�!��B�E�!��B��.�'?�

,88,�62(33*4'(�,25(2*43,��6�D�"."������

�()*,'5(�+422(8,9*4'(�52,�6(34�36(+*;*+4�72*',2*4� ������(�6,2,-(52*�3*(2*+*�

()� 72*',2*.� >� (-(23,� 7',� +422(8,9*4'(� 35,5*35*+,-('5(� 3*/'*;*+,5*1,� �6� T�

"."��� +4'� *� 3(/7('5*� 6,2,-(52*� 3*(2*+*� �1,875,5*� *'� ��� 34//(55*� 6,5484/*+*���

+2(,5*'*',� 3*(2*+,.� 72(,.� /8*+(-*,� �'���� 34//(55*�� *'� -4)4� )*2(55,-('5(�

6246429*4',8(.�-('52(�*'�-4)4�*'1(23,-('5(�6246429*4',8(�+4'�����(�����

�8� +4'52,2*4.� *8� ���� '4'� >� 3*/'*;*+,5*1,-('5(� +422(8,54� '?� ,88�!��B�� '>�

,88�!��B�.� -('52(� 84� >.� 411*,-('5(.� +4'� 8�(3+2(9*4'(� 72*',2*,� )(88,�

*(������+ ������3��������������������������5+�6 ������((�������(�� ����!�

Page 123: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

118

+2(,5*'*',�� ��*6(25('3*4'(� '4'� >� +422(8,5,� *'� -4)4� 3*/'*;*+,5*14� ,8� ����

72*',2*4���

� �

*(������+� ������3��������������������������� .�!������������������� ��.!������((���

�����(�� ����!�

*(������+� ������3��������������������������� .�!����94������((�������(��

����!�

Page 124: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

119

�,� ;43;,5,3*� ,8+,8*',� ����� 3(27-� ,8G,8*'� 6<436<,5,3(�� (2,� ,8� )*� 3462,� )(8�

8*-*5(�376(2*42(�)*�2*;(2*-('54��D��%"�!B���*'��&B�"��&�P��)(*�)*,:(5*+*�(�'(8�

�""P� )(*� 34//(55*� +4'� ��� � 1,842*� -()*� W� 3)� '(88(� )7(� 64648,9*4'*�

6,5484/*+*�(2,'4�$���W��&��(��%�"�W��$�&�2*36(55*1,-('5(�'(*�+,'*�+4'����

(� ��� �,88,� +4-6,2,9*4'(� )*� =7(354� 6,2,-(524� 3*(2*+4.� >� (-(23,� 7',�

+422(8,9*4'(�35,5*35*+,-('5(�3*/'*;*+,5*1,�+4'�!��B�.�!��B�.�!C�8:�()�����()�

*'1(23,-('5(�6246429*4',8(�+4'�*8�����72*',2*4���

������3*(2*+,�(2,�+4-62(3,�52,��$�(�����!B���-()*,�W�3)������W���&��'(*�+,'*�

+4'����(�52,����(��"%$�!B���-()*,�W�3)����&�W���"��'(*�+,'*�+4'� ����2,�

,7-('5,5,�4852(�*8�8*-*5(�376(2*42(�)*�2*;(2*-('54��D����!B���*'���B�"��%"P��

34//(55*�+4'����(�*'���B����&�P��+,'*�+4'� ������(-(23,�7',�+422(8,9*4'(�

)*2(55,-('5(�6246429*4',8(�+4'����(� *'1(23,-('5(�6246429*4',8(�,8�����

72*',2*4���

*,� 8,� /8*+(-*,� �1,875,5,� *'� 5755*� *� 34//(55*� 6,5484/*+*�� '����� +<(� 8(�

;275543,-*'(� �-*372,5(� 37� ��� 34//(55*� ,;;(55*� ),����.� *'�=7(35,� *'),/*'(.�

'4'� 34'4� 2*3785,5(� 3*/'*;*+,5*1,-('5(� +422(8,5(� ,88,� 6245(*'72*,� (� ,88,�

62(33*4'(�,25(2*43,���

8�8*1(884�)*�52*/8*+(2*)*�3*(2*+*�>�35,54�-*372,54�3484�*'����34//(55*�6,5484/*+*�(�

),88,�8424�+4-6,2,9*4'(�>�(-(23,�7',�+422(8,9*4'(�3*/'*;*+,5*1,�+4'�!C�5�(�

!��B�.�-,�'4'�+4'�!��B�����

�,� +2(,5*'*',� 3*(2*+,� >� 2*3785,5,� (33(2(� 3*/'*;*+,5*1,-('5(� +422(8,5,.� 4852(�

+<(�,8�����72*',2*4.�,88,�:*8*27:*',�545,8(�3*(2*+,�-('52(�'4'�>�+422(8,5,� *'�

-4)4�3*/'*;*+,5*14�'?�,88,�6245(*'72*,��!��B�.�!��B�.�!C�5�(�!C�8:�.�'?�,88,�

62(33*4'(�(�,88�(50�)(8�34//(554���

Page 125: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

120

� ������������

��4:*(55*14�62*'+*6,8(�)*�=7(354�357)*4�(2,�=7(884�)*�1,875,2(�8,�62(3('9,�(�

8�('5*50� )(88,� 6245(*'72*,� *'� +,'*� ,;;(55*� ),� �*,:(5(� �(88*54� ����� (�

6(2+425*348*3-4� � ���� � 2*3785,5*� 455('75*� 6(2-(554'4� )*� +4';(2-,2(�

8�(3*35('9,�)*�7',�-,//*42�(3+2(9*4'(�6245(*+,�72*',2*,�'(*�+,'*�,;;(55*�),88(�

)*3(')4+2*'*(� 62(3(� *'� (3,-(� 2*36(554� ,*� +,'*� 3,'*�� ';,55*� >� (-(23,� 7',�

)*;;(2('9,� ,85,-('5(� 3*/'*;*+,5*1,� +4-6,2,')4� 8,� 6245(*'72*,� 52,� 3,'*� (�

)*,:(5*+*��6a".""%��(�52,�3,'*�(�*6(2+425*348(-*+*��6a"."������(88�,-:*54�)(*�

/2766*� 6,5484/*+*.� 8,� 6(2+('57,8(� )*� 6245(*'72*+*� >� 2*3785,5,� (33(2(� 6,2*� ,8�

��P� '(*� +,'*� +4'� ��� (� 6,2*� ,88�%�P� '(*� +,'*� +4'� ��� �2,� *� )*,:(5*+*�

6245(*'72*+*.� *8� �"P� 62(3('5,1,� 7'�,852(2,9*4'(� 3*,� )(8� 2,664254� 72*',2*4�

6245(*'(� 545,8*B+2(,5*'*',� �!��B��� +<(� )(8� 2,664254� 72*',2*4�

,8:7-*',B+2(,5*'*',� �!��B��.� -('52(� '(8� ��P� 8�!��B�� (2,� ,7-('5,54� ,�

;24'5(�)*�7'�!��B��'(8����(��)*�2*;(2*-('54���(88,�64648,9*4'(�)(*�+,'*�+4'�

�.� 8,� 6(2+('57,8(� )*� 6245(*'72*+*� (2,� 6*@� (8(1,5,� �%�P�� (.� 52,� =7(35*.� '(8�

$�P��3*,�!��B��+<(�!��B��(2,'4�,8�)*�3462,�)(8�2*;(2*-('54�;*3*484/*+4�(�'(8�

��P� 3484� !��B�� (2,� 6,5484/*+4�� #7(354� ),54� 6(2-(55(� )*� +4';(2-,2(�

8�(3*35('9,�)*�34//(55*�,88�*'5(2'4�)(88(�)*3(')4+2*'*(�4//(554�)(884�357)*4�)*�

34//(55*� '(*� =7,8*� (3*35(� 7',� 6245(*'72*,� 6,5484/*+,.� +4-62(3,�

'(88�*'5(21,884� )(;*'*54.� *'� �()*+*',� !-,',.� +4-(� -*+24,8:7-*'72*,� '4'�

31(8,:*8(�),88(�-(54)*+<(�3(-*=7,'5*5,5*1(�(�=7,'5*5,5*1(�;*'4�,)�4//*�6*@�

+4-7'(-('5(� *-6*(/,5(�� ��*'524)79*4'(� )(8� 57554� '741,� )(8� 6,2,-(524�

-*+24,8:7-*'72*,�*'��()*+*',��(5(2*',2*,�(�*�64+<*�357)*�)*364'*:*8*�,)�4//*.�

'4'�+4'3('54'4�)*�+4'43+(2'(�*8�3*/'*;*+,54�+8*'*+4���755,1*,.�62(')(')4�,)�

(3(-6*4� 8,� �()*+*',� !-,',� *'� +7*� 2*1(35(� 7'� *-6425,'5(� 27484� +4-(�

-,2G(2� 62(+4+(� )*� ),''4� 2(',8(� (� +4'3*)(2,')4� 8,� 3(-62(� -,//*42(�

,55('9*4'(�2*1485,�,88,�6245(*'72*,�+4-(�*')*+(�624/'435*+4�,'+<(�'(*�'4352*�

Page 126: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

121

,'*-,8*.�3*�67M�3766422(�+<(.�,'+<(�'(8�+,'(.�6433,�2,662(3('5,2(�8�(342)*4�

)*� 7'� ),''4� 2(',8(� ,'+42,� +4'5('754� (� 6*@� 6433*:*8(� )*� *'5(21('54�

5(2,6(75*+4� ,554� ,)� *-6()*2'(� 8,� 624/2(33*4'(.� ,',84/,-('5(� ,� =7,'54�

,11*('(�'(88�74-4���

�,�=7(354�357)*4.�+4'52,2*,-('5(�,�=7,'54�,;;(2-,54�),88,�-,//*42�6,25(�

)(88(� 62(+()('5*� *'),/*'*.� 8,� 6245(*'72*,� '4'� >� 2*3785,5,� (33(2(�

3*/'*;*+,5*1,-('5(�+422(8,5,�,88�*6(25('3*4'(�3*35(-*+,����.�6(2M.�*-6425,'5(�

345548*'(,2(� +4-(� '(*� 8,142*� 624)455*� *'� �()*+*',� �(5(2*',2*,.� *� 8*-*5*�

376(2*42*� ;*3*484/*+*� *-6435*� 3*,� 6(2� 8,� 62(33*4'(� ,25(2*43,� ��,�� +<(� 6(2� 8,�

6245(*'72*,�3*,'4.�;*'4�,)�4//*.�6*7554354�)*1(23*�52,�/8*��7542*�'4'�(33(')4�

35,5*�;*33,5*�)(*� 8*-*5*�:('�)(;*'*5*�()�(33(')4�/8*�,2/4-('5*�,'+42,�'4'�)(8�

57554�'45*�(�34//(55*�,�+4'5*'7,�(14879*4'(�� '4852(.� 8,�-*+24,8:7-*'72*,�>�

7'� 6,2,-(524� ,334875,-('5(� '7414� '(88,� '4352,� -()*+*',� (� '(*� 8,142*�

624)455*� ;*'4� ,)�4//*� *� 34//(55*� 3*� +4'3*)(2,1,'4� 6245(*'72*+*� 3484� *'�:,3(�

,88�!��B����

��� 42-,*� +<*,24� +<(� *8� ��� (� 8� �.� 3*,� '(88�74-4� +<(� '(8� +,'(.� 3*,'4��

('52,-:*� 2(364'3,:*8*� )*� 7'�,'4-,8,� (3+2(9*4'(� 6245(*+,� 72*',2*,�

,552,1(234� )*1(23*� -(++,'*3-*� 6*@� 4� -('4� )*2(55,-('5(� +,73,5*�

),88�*6(2/8*+(-*,�(�),88�*6(2+425*348(-*,.�2*36(55*1,-('5(���

�,*� 2*3785,5*�455('75*�),�=7(354�357)*4�3*�67M�3766422(� 8�*'5(21('54�)*�,852*�

;,5542*�*'�/2,)4�)*�+,73,2(�7',�6245(*'72*,�6,5484/*+,�,552,1(234�7'�,85(2,5,�

;*852,9*4'(�/84-(278,2(���

�,� 62(33*4'(� ,25(2*43,� >� 35,5,� -*372,5,� *'� 5755*� *� 34//(55*� 6,5484/*+*�

-()*,'5(� -(54)*+,� *')*2(55,�� ��� 35,54� 75*8*99,54� 84� 3527-('54��

43+*884-(52*+4� 4� )4668(2� ,� 3(+4'),� )(88,� 5,/8*,� )(88�,'*-,8(.� 62()*8*/(')4�

8�7852,34'484/*,�)4668(2�'(*�+,'*�)*�6(34�*';(2*42(�,*��"�G/�����35,5,�62(3,�*'�

+4'3*)(2,9*4'(� 3484� 8,� �,� 3*3548*+,� ),5,� 8,� 8*-*5,9*4'(� )(884� 3527-('54�

)4668(2� '(8� ;42'*2(� ,'+<(� *8� 1,842(� )(88,� �,� )*,3548*+,�� ��4664257'4�

345548*'(,2(� +<(� ),� � 7'4� 357)*4� (6*)(-*84/*+4� 3788,� �,� *'� 7'�,-6*,�

Page 127: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

122

64648,9*4'(�+,'*',���4)(K�(��*+<(88.��&���.�3*�,;;(2-,�+4-(�8,��,�3*3548*+,�

3*,�*8�6,2,-(524�62(3342*4�6*@�;,+*8-('5(�*';87('9,:*8(�),*�;,5542*�*'�/2,)4�)*�

,85(2,2(� 8,� 62(33*4'(� ,25(2*43,� 3*35(-*+,� (� =7*')*� *'� /2,)4� ;42'*2(�

7'�,++72,5,� *';42-,9*4'(�2*/7,2)4�,88,�62(33*4'(�,25(2*43,�)(8�34//(554�*'�

(3,-(���

�,�62(33*4'(.�),�=7(354�357)*4.�*';87('9,�3484�*'�-*'*-,�6,25(.��8,�+4-6,23,�

)(88,�6245(*'72*,�'(*�+,'*�+4'����(� ��+<(.�624:,:*8-('5(�>�*';87('9,5,�),�

,852*�6,2,-(52*�,85(2,5*�*'�+4234�)(88(�(')4+2*'46,5*(�(3,-*',5(���

�(2� =7,'54� 2*/7,2),� 8,� ;43;,5,3*� ,8+,8*',� ���� 4� ��U�� 4� ����� ,8G,*'(�

6<436<,5,3(�.� ),� =7(35,� *'),/*'(� >� (-(23,� 7'�� 411*,� +422(8,9*4'(�

*'1(23,-('5(� 6246429*4',8(� ,8� 6(34� 36(+*;*+4� ���� 72*',2*4� (� 7',�

+422(8,9*4'(� 643*5*1,� (� 35,5*35*+,-('5(� 3*/'*;*+,5*1,� +4'� ���� (� +4'� 8,�

6245(*'72*,��!��B�.�!��B�.�!C�8:���������2,662(3('5,�7'�+4-68(334�-(5,884C

('9*-,5*+4�(�+4-62(')(�)*1(23(�*34;42-(�(�)*1(23*�*34('9*-*���(*�+,'*�3,'*.�

8�,55*1*50� -,//*42(� )*� ���� >� 62(3('5(� ,� 8*1(884� )(*� 1*88*� *'5(35*',8*� (.� *'�

=7,'5*50�)(+2(3+('5(.�'(8�2('(.�'(8�5(33754�433(4.�'(8�;(/,54�(�'(8�648-4'(�

��*8'(�(��4O(K.��&%�����(*�34//(55*�3,'*�8�,55*1*50�3*(2*+,�545,8(�)(88,�����>�

)4175,.� 62*'+*6,8-('5(� ,88,� ����� ����� (6,5*+,�� (.� *'� -*372,� -*'42(.� ,88,�

+4-64'('5(�433(,�����.�,'+<(�3(� *8� 8424�2,664254�>�1,2*,:*8(� *'�2(8,9*4'(�

,88�(50� )(8� 34//(554�� �,� ����� >� 7'�*34;42-,� )(88,� ���� *8� +7*� ,7-('54� >�

+422(8,54� ,)� 7'� ,7-('54� )(*� 8*1(88*� (')4/('*� )*� /8*+4+425*+4*)*.� +4-(�

,11*('(�'(88� ��4�,� 5(2,6*(� +425*34'*+<(���755,1*,.�67M�(33(2(�62(3('5(� *'�

-*'*-(�=7,'5*50�'(8�+,'(�3,'4�(�)*1(23(�6,5484/*(�+24'*+<(�4�52,55,-('5*�

;,2-,+484/*+*� 1,2*� 64334'4� )(5(2-*',2'(� 7'� ,7-('54�� '� 7'4� 357)*4�

�S('3('�(��4783('.��&&��� 8,������>�35,5,�2*8(1,5,� *'��%B�&�+,'*�+4'� �.� *'�

$B&� +,'*� +4'� ��� (� *'� ��B��� +,'*� ,;;(55*� ),� 1,2*(� 6,5484/*(�� �(8� '43524�

357)*4.� 8,� 6(2+('57,8(� )*� 34//(55*� +<(� 62(3('5,1,'4� 7'�,85(2,9*4'(� )(88,�

��� >� ,',84/,� �&�P� ��� (� �""P� ���� �4'� ,::*,-4� (3(/7*54� *'),/*'*�

(8(5524;42(5*+<(� 6(2� 2*+4'43+(2(� 8�*34;42-,� )(88,� ��.� 5755,1*,.� 8,�

+422(8,9*4'(� 3*/'*;*+,5*1,� +4'� 8,� 6245(*'72*,� 67M� ;,2(� 3766422(� 7'� 27484�

Page 128: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

123

)(88,� ��� '(88,� (3+2(9*4'(� 6,5484/*+,� 6245(*+,�� �(88�74-4� 8�(6,546,5*,.� ,�

62(3+*')(2(� ),88�(9*46,54/('(3*.� )(5(2-*',� 7'� ,7-('54� )*� 6,2,-(52*� +<(�

2,662(3('5,'4�7'� *')*+(� )(88(� 2(3*35('9(� 1,3+48,2*� ,� 8*1(884� 2(',8(� (� *8� +7*�

,7-('54�>�,334+*,54�,88,�/2,1*50�(�,)�7'�-,//*42�2*3+<*4�)*�624/2(33*4'(�)*�

'(;246,5*,�� �(� ,85(2,9*4'*� 2(',8*� *'� +4234� )*� (6,546,5*,.� '(88�74-4.� 34'4�

36(334� ,3*'54-,5*+<(.� ,8-('4� ;*'4� ,)� 7'4� 35,)*4� 6*7554354� ,1,'9,54� )(8�

)*3572:4� (� 34'4� 2,662(3('5,5(� ),� 1,34+4352*9*4'(� +425*+,8(� 2(',8(� (� � ),�

,7-('54� )(88(� 2(3*35('9(� ,� 8*1(884� ,25(2*434� 2(',8(� 31(8,:*8*� -()*,'5(�

7852,34'484/*,� )4668(2�� �'+<(� '(8� +,'(� 34'4� 3(/',8,5(� 8(� -()(3*-(�

,85(2,9*4'*�(�3*�37664'(�+<(�8,�+,73,�)*�*6(25('3*4'(�2(',8(�(1('57,8-('5(�

,334+*,5,� ,)� *6(25('3*4'(� 3*35(-*+,� 3*35(-*+,� 2*3*(),� '(88,� -,'+,5,�

,55*1,9*4'(� (6,5*+,� )*� 7',� 3435,'9,� 3(+2(5,� ),8� 2('(� ,)� ,9*4'(�

1,34)*8,5,52*+(��'�7'�2(+('5(�357)*4���41(88,3�(5�,8�.��""$��>�35,5,�357)*,54�

*8�;87334�2(',8(�*'�+4234�)*�(6,546,5*,�()�>�35,5,�;,55,�7',�+422(8,9*4'(�+4'�*�

6,2,-(52*� 3*(2*+*�� (+4')4� =7(354� 357)*4.� 8�(6,546,5*,� 3*� ,334+*,� ,)� 7'�

,7-('54�)(88(� 2(3*35('9(� 1,3+48,2*� 2(',8*���,�=7(354� 357)*4� 8�*6(25('3*4'(�

2(',8(� '4'� 3*� ,334+*,� ,)� *6(25('3*4'(� 3*35(-*+,� ()� >� +422(8,5,� *'� -4)4�

3*/'*;*+,5*14�,)���U��(�'4'�,)����E�,'+<(�'(88�74-4�/8*� *')*+*�,334+*,5*�,)�

*6(25('3*4'(� 2(',8(� 34'4� +422(8,5*� ,)� ,8+7-*� 6,2,-(52*� (-,54:*4+<*-*+*.�

-,�'4'�,)�����4����� ��*6(25('3*4'(� 3*35(-*+,�,334+*,5,� ,)�(6,546,5*,�>�

2*6425,5,���4)(K�(��*+<(88.��&&��.�-('52(�3(+4')4�,852*�'4���41(88,3�(5�,8�.�

�""$��� � �(88,� '4352,� *'),/*'(� '4'� >� 35,5,� 1,875,5,� 8,� 1,3+48,2*99,9*4'(�

2(',8(�-()*,'5(�7852,34'484/*,�)4668(2�(�'4'�34'4�35,5(�(3(/7*5(�*'),/*'*�

(8(5524;42(5*+<(� 6(2� *')*1*)7,2(� 8�*34;42-,� )(88,� ��.� -,� 3*� 6452(::(�

3766422(.� ),5,� 8�(8(1,5,� +422(8,9*4'(� +4'� 8,� 6245(*'72*,.� +<(� (33,� 6433,�

+,73,2(�7'�,85(2,9*4'(�2(',8(�1,3+48,2(�*'�/2,)4�)*�,7-('5,2(�8�(3+2(9*4'(�

6245(*+,�72*',2*,� ,',84/,-('5(� ,�=7,'54� 3462,� 2*6425,54�'(88�74-4�(�'(8�

+,'(�),�,852*��7542*���

*,� *8� ��� +<(� 8� �� 3*� ,334+*,'4� ,)� *6(28*6(-*,�� ';,55*.� 3*,� 7'4� 35,54� )*�

*'378*'46('*,� +<(� 7'4� 35,54� )*� *6(2+425*348(-*,� 3*� +,2,55(2*99,'4� +4'�

Page 129: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

124

7'�,7-('54� )(88,� 8*648*3*� +<(� 3*� 52,)7+(� *'�

*6(252*/8*+(2*)(-*,B*6(2+48(35(248(-*,�� �(88�74-4.� 8�*6(252*/8*+(2*)(-*,� 3*�

-,'*;(35,� +4'� 7',� +4')*9*4'(� )(;*'*5,� ������ �'4',8+<48*+� ;,55K� 8*1(2�

)*3(,3(�� +,2,55(2*99,5,� ),� 7'� ,:'42-(� )(643*54� 8*6*)*+4� ,� +,2*+4� )(/8*�

(6,54+*5*�+4'�4�3('9,�+4'+4-*5,'5(�*';*,--,9*4'(�4�;*:243*B+*2243*�(6,5*+,�

()� ,334+*,5,� ,)� *'378*'42(3*35('9,�� �,� 62(1,8('9,� )*� =7(35,� *';*852,9*4'(�

8*6*)*+,.� '(88�74-4� *6(28*6(-*+4� +<(� 62(3('5,� *6(252*/8*+(2*)(-*,� (B4�

*6(2+48(35(248(-*,� >� +*2+,� )(8� �"P� ()� ,7-('5,� ,8� $"P� '(8� +,34� )*�

*6(252*/8*+(2*)(-*,�� ��(33(2(� 7-,'4� 67M� 2*-,'(2(� ,3*'54-,5*+4� 6(2� 7'�

5(-64� 6*7554354� 87'/4� (� 62(3('5,2(� 3484� 7'� -4)(2,54� ,7-('54� )(/8*�

('9*-*�(6,5*+*�,88�(3,-(�(-,54:*4+<*-*+4�'(88(�;,3*�*'*9*,8*�)(88,���������'�

7'4� 357)*4� 37� +,'*� 62()*36435*� ,88�*6(28*6(-*,� 62*-,2*,� �`('478*3� (5� ,8�.�

�""%�� )41(� 34'4� 35,5*� 1,875,5*� 3*,� 34//(55*� +4'� *6(252*/8*+(2*)(-*,� 6*@� 4�

-('4� /2,1(� +<(� 34//(55*� '4'� *6(28*6(-*+*.� 8�*6(252*/8*+(2*)(-*,�-,2+,5,� 3*�

,334+*,1,� ,)� 7'� ,7-('54� )(/8*� ('9*-*� (6,5*+*.�-,� 3462,557554� )(88,� �����

��*';*852,9*4'(� 8*6*)*+,� (6,5*+,� 67M� +,73,2(� +48(35,3*� (.� =7*')*� +,73,2(� 7'�

,7-('54�)*�����(.� *'�-*372,�-*'42(.�)*����.�-('52(� 8�,7-('54�)*�('9*-*�

+<(� 3*� 84+,8*99,'4� '(/8*� (6,54+*5*� 67M� +4'3(/7*2(� *'� 3(/7*54� ,� ),''4�

+(8878,2(�6(2�,85(2,5,�6(2-(,:*8*50�)(88,�-(-:2,',���

��*6(28*6(-*,.� *'4852(.� >� 6*7554354� +4-7'(� '(8� +4234� )*� ���� �+24'*+� 2(',8�

;,*872(�� (.� 52,� 8(� +,73(.� 3*� 2*+4'43+(� 7'� 27484� 62()4-*','5(�

,88�*6(26,2,5*24*)*3-4� 3(+4'),2*4� +<(� +,73,� 7'�,85(2,54� -(5,:48*3-4�

8*6*)*+4� (� +4'3(/7('5(� *6(28*(-*,� +<(� 64'(� *8� 34//(554� ,� 2*3+<*4� )*�

+4-68*+,'9(�+,2)*41,3+48,2*�-425,8*���G-,8�(5�,8�.��&&"����';,55*.�'(88�74-4.�

6(2� 2*)722(� 8(� +4-68*+,'9(� +,2)*41,3+48,2*� *')455(� ),88�*6(28*6(-*,� 3*�

75*8*99,'4�5(2,6*(�,�:,3(�)*�35,5*'(�+<(�+,73,'4.�'(8�5(-64.�7',�2*)79*4'(�

)(88,� 6245(*'72*,� (� 7'� 2,88('5,-('54� )(88,� 624/2(33*4'(� )(88,� 6,5484/*,�

2(',8(���/,2L,8����(��728(K�����.��""�����

�(25,'54.� +4'+87)(')4.� 3*� 6452(::(� 3766422(� ),*� 2*3785,5*� 455('75*� ),�

=7(354� 357)*4� (� ),88�(8(1,5,� (� 3*/'*;*+,5*1,� +422(8,9*4'(� 52,� ���� (�

Page 130: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

125

+48(35(2484� +4'� 8,� 6245(*'72*,� +<(� *8� ��� (� *8� �� 6433,'4� *')722(�

7'�(6,546,5*,� +,2,55(2*99,5,� ),� *';*852,9*4'(� 8*6*)*+,� 2(364'3,:*8(� )*�

,85(2,9*4'*� 1,3+48,2*� 2(',8*� *'� /2,)4� )*� -4)*;*+,2(� 8�7'*50� )*� ;*852,9*4'(�

/84-(278,2(.� -,� 3*� 67M� ,'+<(� 3766422(� +<(� 8�*6(28*6(-*,� 3(+4'),2*,� ,)�

*6(26,2,5*24*)*3-4� 3(+4'),2*4�6433,� *')722(�7'�,7-('54�)(88,������ �����

433(,�E� 5755,1*,.�'(*�'4352*� 34//(55*�'4'�(2,'4�62(3('5*� 2*3+4'52*� ,88�(3,-(�

:*4+<*-*+4� 37//(35*1*� )*� *6(26,2,5*24*)*3-4� 3(+4'),2*4.� 6(25,'54� ,66,2(�

6*@�1(243*-*8(�8,�62*-,�*645(3*���,*�2*3785,5*�455('75*�3*�67M�+4'+87)(2(�+<(�

3,2(::(� '(+(33,2*4� -4'*542,2(� ,'+<(� 8,� 1,3+48,2*99,9*4'(� 2(',8(� '(*�

34//(55*� +4'� �� (� +4'� ��� (� +<(� 3,2(::(� 4664257'4� 7'4� 357)*4�

84'/*57)*',8(� ,8� ;*'(� )*� -4'*542,2(� 8�,'),),-('54� )(88,� � 6245(*'72*,� *'�

2(8,9*4'(�,88�,)49*4'(�)*��,)(/7,5(�-*372(�5(2,6(75*+<(�����

Page 131: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

126

� ������������

�/",� ����?� �7!� A�?� �7)"$%&%� >�?� ��(� !� ��?� 9"!��!&� B�C��� 0����4� J�

H�2()*+5*1(�1,87(�4;�-*+24,8:7-*'72*,�*'�-()*+,8��!�6,5*('53I�� ����E������

�&%�C�&%%��

��"�(!%� ��B�?� � / &%� ����� 0����4� J� H K6(25('3*4'� *'� 2(',8� )*3(,3(��

�*,/'43*3�,')��2(,5-('5I��� ����4����������������.����E�������C�"��

�) (D *� �?� �7(*�2� ���� 0����4� J� H�<(� 248(� 4;� 5,5*'3� *'� +<24'*+� G*)'(K�

)*3(,3(I������A��0�������E�������&C%����

�)�D **���?�E"F#&( !,�B�?��G7!)$ !���?�� )�(/�()���� 0����4�J�H!3(;78'(33�

4;� -*+24,8:7-*'72*,� *'� 62()*+5*'/� +,2)*41,3+78,2� -425,8*5K� *'� 52(,5()�

<K6(25('3*1(�-('�L*5<�,')�L*5<475�)*,:(5(3�-(88*573I������A�� ������E�=���

���C��&��

�F$ *� ��?� > #"$� ����?� �%*"$ (� ���?� � ##(2� ����� 0����4� J� H�O+(33�

6,2,5<K24*)� <42-4'(� ,)1(23(8K� ,;;(+53� 8*6*)� -(5,:48*3-� *'� +<24'*+� 2(',8�

;,*872(I��U*)'(K�'5�E�����%��C%�%��

�"(%*,"���?�� $+ !"!"����0����4�J�H�,�-*+24,8:7-*'72*,��:,3*� 5(42*+<(�()�

,36(55*�,668*+,5*1*I��)�����.��(��0���E�=�����"C�����

�*�G !,(%��?���*,$ !�����?��'"�!-%*,�����?��"!&6���1��0��==4�J�H�)1,'+(3�

*'� +,'*'(� )*,:(5(3� -(88*573� 2(3(,2+<�� �5*46,5<484/K� ,')� 2(37853� 4;� *38(5�

52,'368,'5,5*4'I��A������;���0����������E�������"�"C�"����

� FF�(���B��0����4�J�H�(5('+5*4'�4;��*+24,8:7-*'72*,���(+(*1(2�46(2,5*'/�

+<,2,+5(2*35*+� +721(� ,',8K3*3� ;,1423� ,8:7-*'(C54C+2(,5*'*'(� 2,5*4� 41(2�

,8:7-*'�+4'+('52,5*4'��%�/���� ���E������"$C������

Page 132: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

127

� (&)�#� B�E�?� E"**"#� ����?� �%*6"!� ��B�� 0����4� J� H K6(25('3*4'� ,')� 2(',8�

)*3(,3(I��;��� ������������������������.����E���������C������

� 66"���.���&("!"���?�"66 �9�?��((")%���?���*&( $����?��.�$"�%����0���� 4�J�

H�<,2,+5(2*9,5*4'� 4;� 6245(*'72*,� *'� 62*-,2K� /84-(2784'(6<2*5*)(3�� �C

�����6,55(2'3��+8*'*+,8�3*/'*;*+,'+(�,')�624/'435*+�1,87(�4;� 84L�-48(+78,2�

L(*/<5��H57:78,2I��6245(*'3I������A��J���B�%��E������$C����

��'�(�!,� ����?� >�$++ "!�,� �B�� 0����4� J� H�*,/'43*3� 4;� +,'*'(�

<K6(2,)2('4+425*+*3-I��;��� ���� ����� ���� ������ ����� .����E� ���� &%�C

�""���

��'(�!,� ����?� >�$++ "!�!� �B�� 0����4� J� H�87+4+425*+4*)� 5<(2,6K��

6<,2-,+484/K.� *')*+,5*4'3.�,')�+4-68*+,5*4'3I��;��� �������������������

�����.����E������%$C�����

��(&%2���1�?���*,$ !�����?���*#%!��E�?��7/*"!�����?��",���1�?���*,$ !�

����� 0����4� J� H�'(CK(,2� ;4884LC76� (1,87,5*4'� 4;� -,/'(5*+� 2(34','+(�

*-,/*'/� 4;� 5<(� :2,*'� *'� )4/3� L*5<� 6*57*5,2K� )(6(')('5�

<K6(2,)2('4+425*+*3-I��A������;���0����������E���=�����%C��$���

��(&%2� ��1�?� ��*,$ !� ����?� ��*#%!� �E�?� �7�#/�()� ����?� > ##� ��1�?� �",�

��1�?��7/*"!� ����� 0����4� J� H�,/'(5*+� 2(34','+(� *-,/*'/� 4;� 5<(� :2,*'� *'�

)4/3� L*5<� 2(+('5(8K� )*,/'43()� :75� 7'52,*'()� 6*57*5,2K� )(6(')('5�

<K6(2,)2('4+425*+*3-I��A������;���0����������E���������C�����

�"�D�!) �E�B�?��(72#���?�1�!,("F#�1�B��0��=�4�J�H!2*',2K�6245(*'�8433�*'�5<(�

)4/�� '(6<2484/*+,8� 357)K� 4;� �&� )4/3�L*5<475� 3*/'3� 4;� 2(',8� )*3(,3(I��)����

;������E��������C�$���

�%,�2� ���� ?� �"�'�**� ���� 0����4� J� H�6*)(-*484/*+,8� 357)K� 4;� :844)�

62(3372(�*'�)4-(35*+�)4/3I��A�������������.����E��������C�����

Page 133: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

128

�%,�2������� $+*"!)���E��0����4�J�H�4-6,2*3*4'�4;�<,(-422<(484/*+,8�

6,2,-(5(23� ,')�:844)� 62(3372(� *'� 1,2*473� :2(()3� 4;� )4/I�� A�� ������ �����

.����E������C���

�%,�2� ���?� �"�'�**� ���?� �%-��� >��3?� �7( ! F7(*� ��?� � ()� �� 0����4� J�

H�4-6,2*3*4'�4;�)*2(+5�,')�*')*2(+5��43+*884-(52*+��-(,372(-('5�4;�,25(2*,8�

:844)�62(3372(�*'�+4'3+*473�)4/3I��)���;������E������$C����

�%,�2����?�H%7!)�����?�� (&( $���1�?��" $%!,���B�?��"�'�**�����0����4�J�

H�� +4-6,2*3*4'� 4;� )*2(+5� ,')� *')*2(+5� �43+*884-(52*+�� -(,372(-('53� 4;�

,25(2*,8� :844)� 62(3372(� *'� ,',(35<(5*3()� )4/3.� 73*'/� 5,*8� ,')� 8*-:� +7;;3I��

)����;������E��������C��&��

�%!5 !&"� ��� 0����4� J� H�6624++*4� +8*'*+4� ,88,� 6245(*'72*,I�� �� � 1;� ��

�*8,'4E�������C�$��

�%-��� >���?� �"&&$ !� ����?� �( /&(��� ��B�?� �)7"((�� ��� 0��=�4� J� H�33('5*,8�

<K6(25('3*4'�*'�,�)4/I��A������;���0����������E������%�C%���

�( ,,%�F� B���?� �'7(�'� ����?� %/�(&#%!� ����?� E &#%!� ����B�� 0����4� J�

H�2*8435,'(� 52(,5-('5� *'� )4/3� L*5<� 6*57*5,2KC)(6(')('5�

<K6(2,)2('4+425*+*3-K�������;���A�E�=����""C�"$��

�(")'&� B���� �� ��!&"!%� ��� 0����4� J� H')*2(+5� �25(2*,8� �844)� �2(3372(�

�(,372(-('5� *'��4'3(),5()� 2*3<�R48;<47')3�� �(;(2('+(��,87(3� ;42� 5<(�

�2(()I��A�����������&�����������E��=�����C�����

�(%D!��?��&F"!#���?�� )*�2��?�� ((���?��%D)"**���?�� -",#%!���?��)!�(���?�

�**"%&&� B�?� 1�!"F� �?� � / &%���?� �"&&$ !���?� �%*6"!���?� %##� ��?� �!2,�(� ��?�

�&�+"�!� �� 0����4� J� H�7*)(8*'(3� ;42� 5<(� )('5*;*+,5*4'.� �1,87,5*4'.� ,')�

�,',/(-('5� 4;� K35(-*+� K6(25('3*4'� *'� �4/3� ,')� �,53I�� �����

�4'3('373�5,5(-('5�J�A��;���1������0���E��������C��%��

Page 134: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

129

�(%D!� ����?� �(%D!� ����?� 1�!,"� �� 0����4� J� H�4(3� 3K35(-*+� <K6(25('3*4'�

),-,/(�5<(�+,'*'(�G*)'(Kb��A��;���1������0���E�����������

�(%D!� ����?� 1�!"F� ���� 0���=4� J� H�*,/'43*3� ,')� 52(,5-('5� 4;� 3K35(-*+�

<K6(25('3*4'I��;��� ������������������������.����E���3���%�C��&���

�' +$ !� ����?� >�**2� ����?� �(�'�(� B�?� �(%�F$ !� ��B�?� ��")�(� �� 0����4� J�

H�)2(',8� '(+243*3� *'� ,� )4/� 2(+(*1*'/� 52*8435,'(� ;42� 5<(� 52(,5-('5� 4;�

<K6(2,)2('4+425*+*3-I��S��-,88��'*-���2,+5�E������"$J��"��

� !�#�����?��(%!������0����4�J�H�73<*'/�3�3K')24-(�,')�<K6(25('3*4'I��

2��������������0��/���� ������������E������&&C�����

��� B%!)� ����?�� !#�-%%(&� ��?� � FF�(� ��B���� 0����4� J� H�,+24,8:7-*'72*,�

,')� -*+24,8:7-*'72*,�� )4� :45<� 62()*+5� 2(',8� ,')� +,2)*41,3+78,2� (1('53�

L*5<�3*-*8,2�352('/<5bI��A����������E������$�C�%"��

���!�E���?�� &- &���� 0��=�4�J�H�(5(2-*','53�4;�5<(�/84-(278,2�;*852,5*4'�

4;�6245(*'3K������A��.�B����E����������C��$"��

��* �F�B���?��&%), *�����0��=�4�J�H�8K+43K8,5()�<,(-4/84:*'�-(,372(-('5�

*'�)4/3�,')�+,53��*-68*+,5*4'�;42�*53�75*8*5K�*'�)*,:(5*+�-4'*542*'/I�� ����;���

A�E������"%C�����

��!�1�(&%)���?��( F$ !�B�����?��#F����?�>%%"#&( �1���?�7!/�(F����0����4�

J�H�(37853�4;�'4'C3(8(+5*1(�,)2('4+425*+48K3*3�:K�4.6�C����*'���&�)4/3�L*5<�

6*57*5,2KC)(6(')('5�<K6(2,)2('4+425*+*3-I���(5���(+�E��������C�$��

�"�� (&%* ������0����4�J�H�6624++*4�+8*'*+4�(�1,875,9*4'(�)*�8,:42,542*4�)(88,�

-,8,55*,� 2(',8(I�� 1��2�(��� ��A�?� *������� 2� �+� 4����� �� ������������

��������+����������������������(�����()�.��(8;*'4.��4-,����""J������

Page 135: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

130

�"�'*�>�B�� 0����4� J� H�4'/C5(2-�+4-68*+,5*4'3�4;�)*,:(5(3�-(88*573.�6,25� ��

/,3524*'5(35*',8�,')�*';(+5*473��;��� �������������������������.����E�����

$��C$����

�7�#/�()�����?���*,$ !�����?���*#%!��E�?���(&%2���1�?��7/*"!�����?��",�

��1�� 0����4� J� H�,/'(5*+� 2(34','+(� *-,/*'/� ;42� )*,/'43*3� 4;� 6*57*5,2K�

-,+2457-423�*'�)4/3I��A������;���0����������E��������$C�����

�7F�#� B�� 0����4� J� H K6(25('3*4'�� �� 2(1*(L� 4;� 5<(� -(+<,'*3-3.�

-,'*;(35,5*4'3�,')�-,',/(-('5I��A�������������.����E�������&C��&��

� #&D%%,�B���?��*D%%,�����?�17(*�2�>�B��0����4�J�H�2*8435,'(�52(,5-('5�4;�

,�)4/�L*5<�;7'+5*4',8�,)2('4+425*+,8�'(468,3*,I�� A�������������.����E�����

���C�����

�,D (,#���B��0����4�J�H�4'*542,//*4�)(88,�62(33*4'(�3,'/7*/',�+4'�-(54)*�

'4'�*'1,3*1*�(�52,55,-('54�)(88�*6(25('3*4'(I���������;�������E�����C&��

�")�!$ !!� B�� ��?� �")�!$ !!� �H�?� "G!/�(F� ��?� 9 !� ��� � (� ��?� +5� B�?�

�(%�#�'� ���� 0��=�4� J� H�24/(35(24'(� +4'52488()� /24L5<� <42-4'(�

41(2624)7+5*4'� ,')� ',572,88K� 4++72*'/� +,'*'(� )*,:(5(3� ,')� ,+24-(/,8KI��

����2���������� �����!>��������$C�$���

�"#�!/ (&'������0��=�4�J�H�K6(����*,:(5(3��(88*573����+<24'*+�,754*--7'(�

)*3(,3(I�����2�(���A�0���E���������"C���%��

�**"%&&�����?���*#%!��E�?� ��*,$ !�����?��� *� ����� 0����4� J� H�8K+43K8,5()�

<,(-4/84:*'� +4'+('52,5*4'3� *'� 5<(� :844)� 4;� <(,85<K� )4/3� ,')� )4/3�L*5<�

',572,88K� )(1(846*'/� )*,:(5(3� -(88*573.� 6,'+2(,5*+� �C+(88� '(468,3*,.�

<K6(2,)2('4+425*+*3-.�,')�,'(-*,I��A������;���0����������>������$��C$�$��

�**"%&�B�?��( 7�(������0����4�J�H�245(*'72*,I��'������-,'7,8�4;��,'*'(�,')�

�(8*'(�'(6<2484/K�,')�72484/K���5<�()*5*4'���&C$%��

Page 136: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

131

�**"%&&� ����?� ��*#%!� �E�?� ��*,$ !� ����?� �� *� ����� 0����4� J� H�8K+43*8,5()�

<(-4/84:*'� +4'+('52,5*4'3� *'� 5<(� :844)� 4;� <(,85<K� )4/3� ,')� )4/3� L*5<�

',572,88K� )(1(846*'/� )*,:(5(3� -(88*573.� 6,'+2(,5*+� �C+(88� '(468,3*,.�

<K6(2,)2('4+425*+*3-.� ,')� ,'(-*,I�� A�� ���� ;��� 0���� ������E� ����� $��J

$�$��

� $")*"���() $"!"���?��% ("���?��$+ *;����0����4�J�H�,�)(5(2-*',9*4'(�)(88(�

;275543,-*'(�'(8�+,'(��1,842*�)*�2*;(2*-('54�()�433(21,9*4'*�*'�34//(55*�+4'�

)*,:(5(�-(88*54I��;�������E�����$C$"��

��*,$ !� �� ��*#%!� 0����4� J� H�,'*'(� K6(2,)2('4+425*+*3-� ��73<*'/�3�

K')24-(I��� '� �(8)-,'� ����.� �(834'� ��R��� �,'*'(� ,')� �(8*'(�

�')4+2*'484/K�,')��(624)7+5*4'I���5<�()*5*4'.�()�,7')(23�����C��$���

��*,$ !� �� ��*#%!� 0����4� J� H�,'*'(��*,:(5(3��(88*573I�� '� �(8)-,'� ����.�

�(834'� ��R��� �,'*'(� ,')� �(8*'(� �')4+2*'484/K� ,')� �(624)7+5*4'I�� �5<�

()*5*4'.�()�,7')(23���%�C��%��

��*,$ !�����?���*#%!��E�?���*,$ !������0����4�J�H!3(�4;� 84L�,')�<*/<C

)43(� )(O,-(5<,34'(� 5(35� ;42� )*35*'/7*3<*'/� 6*57*5,2K� )(6(')('5� ;24-�

,)2(',8�57-42�<K6(2,)2('4+425*+*3-�*'�)4/3I��A������;���0����������E������

$$�C$$���

�"!�%�����0����4�J�H�334+*,5*4'�4;�3K35(-*+�<K6(25('3*4'�L*5<�2(',8�*'N72K�

*'�)4/3�L*5<�*')7+()�2(',8�;,*872(I��A��;���1������0���E��=���%&C�&����

�"!�%�����0����4�C�H�245(*'72*,I�� 1��$�/����� ���?�*����%�)�+��������(����

5����(�����������������(����!���.��*8,'4�����C��$��

�( � ##"���?�� 66"���?��"�&( ���?�� $")*"���() $"!"����0����4�J�H�(2,6*,�+4'�

52*8435,'4�*'����+,'*�,;;(55*�),�*6(2,)2('4+425*+*3-4I��;�������E�����&C����

Page 137: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

132

�( � ##"� ��?� �"�&( ���?� �% ("� ��?��#&����?��"7!&"���?� � $")*"� ��() $"!"� ���

0����4�J�H�2(()�)*352*:75*4'�4;�+,'*'(�)*,:(5(3�-(88*573�*'�5,8KI��;���)����

������E��=����&C�����

� "!#���B�?� �(%,��F"� >���?� B �%/#� ���?� �2#%!� ��?� �%#&�(� ���� 0����4� J�

H�4-6,2*3*4'� 4;� �*2(+5� ,')� ')*2(+5� �844)� �2(3372(� �(,372(-('53� *'�

�'(35<(5*9()��4/3IE� ����A��;���)���E�������%C��"��

� (2� ���?� �%'!� ����?� >�(*� ����?� B�!#�!� E���� 0����4� J� H�<(� (;;(+53� 4;�

(O(2+*3(�4'�72*',2K�,8:7-*'�(O+2(5*4'�*'�)4/3I��A��;���1������0���E��=����C

����

��!&"*"!"� ��?� �%!,"� ��?�� #&(%("**"� ��?� �"7!&"� ��?� � *6%* ("� ��?� � !,"!"� ��?�

� !�"!"� ��?� � $")*"� ��() $"!"� �� 0����4� J� H�,8*),5*4'� 4;� ,� <7-,'�

*--7'4572:*)*-(52*+� ,33,K� 54� -(,372(� +,'*'(� ,8:7-*'� *'� 72*'(� ,')�

+(2(:2436*',8�;87*)K��A��;���%�(���1�����E���3��$&C�%���

��(#'D"!���B��0����4�J�H�,-*8*,2�+,'*'(�)*,:(5(3�-(88*573I��A������;���0����

������>����3��$&C�%"��

�"*#%!� ����?� E"&'(%D� ��B�?� E'��*�(� ����?� D�,&� ����� 0����4� J��

�<(4+<24-4+K54-,�*'��"�)4/3I��A�;���1������0���E�=����%C�����

�%2C'%**%&� ��?� ��)(%#� ��?� � ,%(I� B���� 0����4� J� H�4')7*5(� )*,/'435*=7(� (5�

5<?2,6(75*=7(�)7�)*,:>5(�37+2?�+<(9�8(�+<*('I��9������;��E�������C�%��

�%2C'%**%&� ��?� �J�'�(� 7&� ��?� >J(% �F� ��?� ��6�$+&�� B���?� �%!!�&� B����

0����4� J� H'1(35*/,5*4'� 4;� 5<(� 248(� 4;� ,8)435(24'(� *'� <K6(25('3*4'�

,334+*,5()�L*5<�364'5,'(473�6*57*5,2KC)(6(')('5�<K6(2,)2('4+425*+*3-�*'�

)4/3I��A�������������.����K������%&C�&���

Page 138: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

133

�( 7�(� ����?� �"� � (&%* � ����� 0����4� J� H�,8,55*,� /84-(278,2(I�� 1�� 2�(���

��A�?�*�������2� �+�4���������������������������+������������������

����(�����()�.��(8;*'4.��4-,������C��$���

�( 7�(�����?�'%$ #�����?��"�F�(���E��0��=�4�J�H�35*-,5*4'�4;�=7,'5*5,5*1(�

6245(*'72*,� *'� 5<(� )4/.� 73*'/� 5<(� 72*'(� 6245(*'C54C+2(,5*'*'(� 2,5*4� ;24-� ,�

2,')4-.�14*)()�3,-68(K������A��;���)���E���������C���&��

�(��%������ 0����4�J�H�*,/43*3�4;�)*,:(5(3�-(88*573� *'� +,53�,')�)4/3I��;���

������������������������.����E�����%��C%����

�(%%&�(#� ����?� ��**"�(� ����?� '�"#�!� ��>�?� �"2 / 2 #'"� �� 0����4� J�

H!852,34'4/2,6<*+� +<,2,+5(2*35*+3� 4;� 5<(� ,)2(',8� /8,')3� *'� )4/� L*5<�

6*57*5,2KC)(6(')('5� <K6(2,)2('4+425*+*3-�� +4-6,2*3*4'� L*5<� '42-,8�

)4/3I��A��;���1������0���E�������"C�����

�D"!� ���?� ��* &&� >���?� �((�*� ���?� 1%%,� ����� 0���=4� J� H K6(25('3*1(�

2(5*'46,5<K� ,334+*,5()� L*5<� <K645<K24*)*3-.� <K6(2+<48(35(248,(-*,� ,')�

2(',8�;,*872(�*'�,�)4/I��A�����������&�����������E������""C�"&��

1 /�($ !�����?�> !)���E�?��%() !�B���?��(%D!������0����4�J�H�1,87,5*4'�

4;�43+*884-(52*+�,')��4668(2�7852,34'*+�-(5<4)3�4;�*')*2(+5�:844)�62(3372(�

(35*-,5*4'�*'�+4'3+*473�)4/3I�� ����A��;���)���E��������C��$��

1 "!�#����?���!' *��E�B��0��=�4�J�H�754,'5*:4)*(3�54�6,'+2(,5*+�*38(5�+(883�

*'�+,'*'(�)*,:(5(3�-(88*573I��;���1��������1�����������E�=����&C�����

1�!"F�����0����4�C�HK35(-*+�<K6(25('3*4'�,')�*53�-,',/(-('5IE�;��� ���

��������������������.����E���������C��$���

1�##����?�> ##���1�?�E (,����� 0����4�J�H�2(()�)*352*:75*4'�4;�)4/3�L*5<�

)*,:(5(3�-(88*573�54�)4/3�L*5<�)*,:(5(3�-(88*573�,)-*55()�54�,�5(25*,2K�+,2(�

;,+*8*5KI��A������;���0����������E����������C���$��

Page 139: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

134

1"**"�(���?���#�'������0����4�J�H�,2/(C:4)*(3��(-4)(O�-*5(�*';(35,5*4'�*'���

)4/3I��A������;���0����������E���������C��$��

1%�!")����0����4�J�H�,5<46<K3*484/K�4;�+,'*'(�)*,:(5(3I��;��� ���������

���������������.����E��������C��&��

1%�!")����0����4�J�H�,5<46<K3*484/K�4;�+,'*'(�)*,:(5(3I��;��� ���������

���������������.����E���3����C��&��

1%�!")���?�� D�������0����4�J�H��=7,8*5,5*1(�,33,K�;42�:(5,�+(88�,'5*:4)*(3��

�2(8*-*',2K� 2(37853� *'� )4/3� L*5<� )*,:(5(3� -(88*573I�� ;��� 1��������

1�����������E�������&�C�"���

1%�( 75� ��?� �7#�'� ��� 0����4�J� H!852,34'4/2,6<*+� +<,2,+5(2*35*+3� 4;� :45<�

,)2(',8� /8,')3� *'� ��� )4/3� L*5<� ;7'+5*4',8� ,)2('4+425*+,8� 57-423�� A�� ����

����&�����������>������&�C�&&��

17(*�2� >�B�?� �&7()�##� >�?� � 7-"!� ��?� >7"+�(#� �� 0���=4� J� H�<(� 73(� 4;�

�2*8435,'(� ;42� 5<(� 52(,5-('5� 4;� <K6(2,)2('4+425*+*3-� *'� )4/3K�� A�� ;���

1������0���>�������"��

17(*�2� >�B�?� 9 ,�!� ����� 0���=4� J� H�1,87,5*4'� 4;� 72*'(� 6245(*'� +4'5('5� *'�

)4/3� L*5<� 6*57*5,2KC)(6(')('5� <K6(2,)2('4+425*+*3-I�� A�� ���� ;��� 0����

������E��������&C�$���

�'*�� ����� 0����4� J� H�*57*5,2K� +425*+45246<� -,+2457-423�� )*,/'43*3� ,')�

52(,5-('5I��;��� ������������������������.����E������%$C�&$��

B �%/� ��?� �%*6"!���B�?��#/%(!������?��� &%!� B���?� ��F�' (%�!#7F���?��**�!�

���.�>"(F�����?��D !#%!������0����4�J�H�334+*,5*4'�:(5L(('�*'*5*,8�3K3548*+�

:844)�62(3372(� ,')� 2*3G� 4;� )(1(846*'/� ,� 72(-*+� +2*3*3� 42� 4;� )K*'/� *'� )4/3�

L*5<�+24'*+�2(',8�;,*872(I��A������;���0����������E���������C��&��

Page 140: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

135

B �%/� ��?� �%*6"!� ��B�?� �#/%(!�� ����?� �� &%!� B���?� >"(F� ����?� �**�!� ���?�

�D !#%!� ����� 0����4� J� H�1,87,5*4'� 4;� 5<(� ,334+*,5*4'� :(5L(('� *'*5*,8�

6245(*'72*,� ,')�-42:*)*5K� 2,5(� 42� )(,5<� *'� )4/3�L*5<� ',572,88K� 4++722*'/�

+<24'*+�2(',8�;,*872(I��A������;���0����������E�������&�C�""��

B �%/2� ���?� �D"!)#� B��?� �(&�) � �?� �%##�*"!� �?� ��*,$ !� ����� 0����4� J�

H�*4+<(-*+,8� :,3*3� ;42� 5<(� <K6(2+4,/78,:8(� 35,5(� 3(('� *'� �73<*'�3�

3K')24-(E�)*3+733*4'��""�C$I�����������(�E���&���""�C�""���

B�!#�!� ����?� �%7*#�!� B���� 0����4� J� H�2(8*-*',2K� (O6(2*('+(� L*5<� 5<(�

)*,/'435*+�1,87(�4;�5<(�+,'*'(�+425*+435(24*)�*')7+()�,8G,8*'(�6<436<,5,3(�

*34('9K-(� *'� <K6(2+425*+*3-� ,')� )*,:(5(3� -(88*573I�� ('52,8:8�

�(5(2*',2-()���E��������C��%���

B�!#�!�E���?��( 7�(�����?��!,(�D#�B�?��"$+#%!����0����4�J�H�2(1,8('+(�4;�

-*+24,8:7-*'72*,�*'�)4/3I��,:352,+5���A��;���1������0���E������""���

B%*�#�B���?�� !,�(#���?�9�*&'7"6�!�B�?���!�1�(&%)�B���?�9 !��"GF����0��=�4�J�

H�245(*'72*,� *'� *'5,+5� ,')� 368('(+54-*9()� )4/3� ,;5(2� 27''*'/� ,')�

3L*--*'/I��1���A��������0���E�������C�����

> **�&���B�?��%D)"**������0����4�J�H K6(25('3*1(�35,5(3�*'�5<(�)4/��,:352�.�*'�

�24+(()*'/3���"5<��-(2*+,'��488(/(�4;��(5(2*',2K�'5(2',8��()*+*'(�������

�427-���$&��

> **�&���B�?��%D)"**�����?�> ##���1��0����4�J�H�4-6,2*3*4'�4;�:844)�62(3372(�

-(,372(-('53� 4:5,*'()� *'� )4/3� :K� 73(� 4;� *')*2(+5� 43+*884-(52K� *'� ,�

1(5(2*',2K�+8*'*+�1(2373�,5�<4-(I��A������;���0����������E���������C�����

> +* !���B�?���&�(#%!�����?�>�$++ "!�$��B��0����4�J�H�;;(+53�4;�)*3(,3(�

4'�5<(�2(37853�4;�)*,/'435*+�5(353�;42�73(�*'�)(5(+5*'/�<K6(2,)2('4+425*+*3-�

*'�)4/3I��A������;���0����������E���������C�����

Page 141: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

136

> D $%&%���?�> !�F%�B�B�?�1�7#!�(�����?���*,$ !������0����4�J�H�(8,5*4'�

4;� ;27+543,-*'(� 54� 3(27-� 6245(*'� ,8:7-*'.� ,')� /87+43(� +4'+('52,5*4'� *'�

<(,85<K�,')�)*,:(5*+�)4/3I������A��;���)���E�����%��C%����

>�$++ "!�!� �B�?� ��&�(#%!� ����� 0����4� J� H�*2+78,5*'/� +4'+('52,5*4'� 4;�

)(O,-(5<,34'(�*'�<(,85<K�)4/3.�)4/3�L*5<�<K6(2,)2('4+425*+*3-�,')�)4/3�

L*5<�'4',)2(',8� *88'(33�)72*'/�)(O,-(5,34'(�37662(33*4'�5(35*'/I������A��

;���)���E������$��C�$�&��

>"$$�*�����?�E (,����?�1�!&'%(!�����?�1�##�����0����4�J�H�,-*8*,2�*'378*'C

)(6(')('5�)*,:(5(3�-(88*573�*'�,-4K()�)4/3I��A�����������&�����������E�

�=�����C��%��

>"!&6�(�����?���&�(#%!������0����4�J�H�*545,'(��4.6�C�����52(,5-('5�4;��""�

)4/3�L*5<�6*57*5,2KC)(6(')('5�<K6(2,)2('4+425*+*3-I��A��;���1������0���E�

����%�C�&"��

>"!&6�(�����?���&�(#%!������0����4�J�H�*,/'43*3�,')�-,',/(-('5�4;�+,'*'(�

+425*348C3(+2(5*'/�,)2(',8�57-423I��;��� ������������������������.����E�

�����&&C�"$��

>"++�($ !� ����?� ��*,$ !� ����?� �2/, *� ����?� ��*#%!� �E�� 0����4� J�

H�*57*5,2K� 57-42� 3*9(.� '(72484/*+� 3*/'3.� ,')� 2(8,5*4'� 54� (')4+2*'(� 5(35�

2(37853� *'� )4/3� L*5<� 6*57*5,2KC)(6(')('5� <K6(2,)2('4+425*+*3-�� ��� +,3(3�

��&%"C�&&"���A������;���0����������E������$��C$�$��

>"(F����?�B�!#�!�1����0����4�J�H�4O*+�(;;(+5�4;�4.6�C����*'�5<(�'42-,8�)4/I��

A������;���0����������E���3�$��C$�%��

>%/ 2 #'"�����?���&�(#%!�����?��( -�#��>�?���##�(���?��"�'%*#������0����4�

J� H K6(25('3*4'� *'� +,53�L*5<� +<24'*+� 2(',8� ;,*872(� 42� <K6(25<K24*)*3-I�� A��

;���1������0���E�����%C�����

Page 142: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

137

>%'�B���?�>"$�B�H�?��'7!)�H���?�� (F�B�H�?��'%!)�H�>�?�1%!)���>�?�>"$�����?�

���� >���� 0����4� J� H'+2(,3()� 72*',2K� ,8:7-*'� (O+2(5*4'� *'� �73<*'/�3�

3K')24-(�� 2(-*33*4'� ,;5(2� +422(+5*4'� 4;� <K6(2+425*348,(-*,I�� ����

2���������E�������&C�����

>( $�(�B�E�?��%&&"!)' $�B�?�%/"!�&&����?���!6���?��2*-�#&�(���?���##%7F2�

�����0��=�4�J�H'<(2*5().�(,28K�4'3(5.�*'378*'C2(=7*2*'/�)*,:(5(3�-(88*573�4;��

U((3<4')�)4/3I��%�/���E�������%C�����

>( D"��� ��� �� 0����4� J� H�245(*'72*,I�� '� �55*'/(2� �S�.� �(8)-,'� ����� J�

�2,55,54�)*�+8*'*+,�-()*+,�1(5(2*',2*,��-,8,55*(�)(8�+,'(�(�)(8�/,554�� �()�.�

�(8;*'4.��4-,���""C�"���

� !&6� ����?� �'*�� ����?� ��*#%!� �E�?� � (*&%!�E�E�� ��*,$ !� ����?� �%&'(%+�

����B(�?� �%&&%$#� ����� 0��==4� J� H�2,'336<('4*),8� <K646<K3(+54-K� *'� 5<(�

+8*'*+,88K�'42-,8�)4/I������A��;���)���E���������C������

� &"$�(� >���?� � ' 55�2� ����� 0��=�4� J� H�(75246<*8� ,)<(2('+(� ,')�

-41(-('5�*'�64428K�,')�L(88C+4'52488()�)*,:(5*+�)4/3I������A�;���)���E�����

��&%C��""��

���#� ����?� �(%D!� ����?� �**"%&� B�?� �( 7�(� ����?� 9 ,�!� ����� 0����4� J�

H�33(3-('5�,')�-,',/(-('5�4;�6245(*'72*,�*'�)4/3�,')�+,53���""�������

�427-��4'3('3473�5,5(-('5��-,88��'*-,8�I��A��;���1������0���E������$$C

�%���

�� '2� B���� 0����4� J� H�,572,8� <*3542K� 4;� �C+(883� )K3;7'+5*4'� *'� ����I��

%�/���� ���E�����&&�C�"�"��

�"!)� ��9�?� �%D�!#&"!�� ��B�?� �7**�2� ���?� > !�F%� B�B�� 0����4� J� H�*,:(5(3�

�(88*573� *'� )4/3�� �� 2(1*(L�4;� *'*5*,8� (1,87,5*4'.� *--()*,5(� ,')� 84'/C5(2-�

-,',/(-('5�,')�475+4-(I��A������;���0����������E���������C��"��

Page 143: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

138

�"&&$ !� ����� 0����4� J� H6(25('3*4'(I�� '� �55*'/(2� �S�.� �(8)-,'� ����E�

�2,55,54�)*�+8*'*+,�-()*+,�1(5(2*',2*,��-,8,55*(�)(8�+,'(�(�)(8�/,554�� �()�.�

�(8;*'4.��4-,���$&C�%���

�"&&$ !�����?�%/�(&#%!�B���?��%-���>���� 0��==4�J�H64'5,'(473�3K35(-*+�

<K6(25('3*4'�*'�)4/3��;*1(�+,3(3���&%�C�&%����A������;���0����������E������

�%�C�&���

�7*"�'� B���?� �#/%(!�� ����� 0����4� J� H'5(262(5,5*4'� 4;� 72*'(� 6245(*'C

+2(,5*'*'(� 2,5*43� *'� )4/3� L*5<� /84-(278,2� ,')� '4'/84-(278,2� )*342)(23I��

����� ����2�����.�����;��E������&C$���

�7*"�'� B���?� �#/%(!�� ����?� �%*6"!� ��B�� 0����4� J� H�*,/'43*3� ,')� 84'/C5(2-�

-,',/(-('5� 4;� 6245(*'C843*'/� /84-(2784'(6<246,5<K� J� �� �CK(,2� +,3(C

:,3()�,6624,+<I��;��� ������������������������.����E�������"�C������

� $+ * $� �B�?� 2((�*� B���?� E"*#%!� ����� 0��==4� J� H�2,'36<('4*),8�

-*+24372/(2K� ;42� �73<*'�3� )*3(,3(�� �� 2(6425� 4;� ���� +,3(3I�� ����� 1������

0���E�������%$C�&���

� ($%(���?�E"**�/�()���?��*"�F$ !�����0��=�4�J�H�6*9445*484/*+�6,55(2'3�

4;�)*,:(5(3�-(88*573�*'�)4/3K������A��;���)���E��������C�$"��

� (#' **� �?� E"**" $#� >���� 0����4� J� H�8(+5246<42(5*+� ,',8K3*3� 4;� �('+(�

S4'(3�6245(*'72*,I��2������������>�������"$C������

� &&'��7D#���?�%&"�(#��?�> !�F%�B�B�?�9�($�7*�!����0��=�4�J�H�*,:(5(3�

-(88*573� *'� )4/3�� �(8,5*4'3<*6� 4;� 4:(3*5K� 54� /87+43(� 548(2,'+(� ,')� *'378*'�

2(364'3(I���-��S���(5���(3�E�����&%C�"���

��� D�����?� >! ++���E�?� 1�D�&&� B���� 0��=�4� J� H�;;(+5� 4;� +488(+54'� 5*-(�

,')�(O(2+*3(�2(352*+5*4'�4'�5<(�62()*+5*4'�4;�72*'(�6245(*'�(O+2(5*4'.�73*'/�

72*'(�6245(*'B+2(,5*'*'(�2,5*4�*'�)4/3I������A��;���)���E���������C���&��

Page 144: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

139

���7"(�� ����?� ��'7*$ !� �?� ",)D 2� ����?� �%**�(%� ��� � 0����4� J�

H�(5('+5*4'� 4;� 4++785� 72*',2K� 52,+5� *';(+5*4'3� *'� )4/3� L*5<� �*,:(5(3�

�(88*573I��A�����������&�����������E��=�����C�����

��"G������0����4�J�H K646<K3(+54-K�,3�,�52(,5-('5�;42�+,'*'(�,')�;(8*'(�

�73<*'�3� 3K')24-(I�� ;��� ���� ����� ���� ������ ����� .����E� ���� �"��C

�"����

��"G� ����?� 9%%('%7&� ��?� 9 !� ,�!� �!)'� ���� 1 6�D"!F�*� 1���?� �#F�� ��?�

"G!/�(F� ��� 0���=4� J� H�(37853� 4;� 52,'336<('4*),8� <K646<K3(+54-K� *'� ���

)4/3�L*5<�6*57*5,2KC)(6(')('5�<K6(2,)2('4+425*+*3-I��;������(�E��������C

�����

��*/2� B���� 0��=�4� J� H�8*'*+,8� �(1*(L� ��� �')4+2*'(� <K6(25('3*4'I�� S�� �8*'��

�')4+2*'48���(5,:�E������&$C$"���

��7(#� >���?� �"**�(� ��E�?� �* &�(� ���� 0����4� J� H�4-6,2*3*4'� 4;� 5<(�

*')*2(+5� 43+*884-(52*+� ,')� )*2(+5� ,25(2*,8� -(5<4)3� ;42� :844)� 62(3372(�

-(,372(-('5� *'� ,'(35<(5*9()� )4/3I�� A�� ���� ����� &����� ������E����� �$�C

�$���

��7(#� >���?��"**�(���E�?� �* &�(����� 0����4� J� H�25(2*,8� �844)� �2(3372(�

�(,372(-('5� *'� ,� �4678,5*4'� 4;� (,85<K� �(2*,52*+� �4/3I�� A�� ���� �����

&�����������E������&$C�""��

��7(#� >���?��"**�(���E�?� �* &�(����?� �* 6�� >�� 0����4� J� H�25(2*,8� �844)�

�2(3372(��(,372(-('5� *'�,��4678,5*4'�4;� (,85<K��(2*,52*+��4/3I�� A������

�����&�����������E������&$C�""��

�"*!������?��%<�2������0��=�4�J�H�8G,8*'(�6<436<,5,3(�,')�*53�*34('9K-(3�

*'�5<(�5*337(3�,')�3(2,�4;�'42-,8�)4/3I��;���)���� ������E�������&C�����

Page 145: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

140

�"#'"! ���?�E & ! /�� �?� � &#7%F � ��?� �'"/ & � >�?� �7G""� >�?� � �, � 1�?�

E F %� H�� 0����4� H�*72',8� �,2*,5*4'3� 4;� �844)� �2(3372(� *'� �4/3I�� A�� ;���

0�������E��������C��$��

�%)�!#�!�����.�H�*+24,8:7-*'72*,�*'�62()*+5*4'�,')�62(1('5*4'�4;�)*,:(5*+�

'(6<246,5<K� *'� *'378*'C)(6(')('5� )*,:(5(3� -(88*573� 6,5*('53K�� A�� %�/��

����E������$C��&��

�7*!"<� B���?�"G!/�(F���?�1�!,("!F#�1�B�� 0����4� J� H�1,87,5*4'�4;�-4)*;*()�

L,5(2C)(62*1,5*4'� 5(35� ;42�)*,/'43*3�4;�648K72*+�)*342)(23� *'�)4/3I�� A������

;���0����������E���������$C���"��

�7L ! �>���0����4C�H�4'/C5(2-�+4-68*+,5*4'3�4;�)*,:(5(3�-(88*573.�6,25���

2(5*'46,5<K.� '(6<246,5<K.� '(7246,5<KI��;��� ������������� �����������

.�����E�����$��C$�"��

� - *�#"� �?� "66%� ��?� � !!"+"�("���?� +7 !%���?� � !,"!�**"� ��?� �7��"� ��?�

��(& �� ���?� ��!!%���� 0����4� J� H6(25('3*4'(�(� )*,:(5(I������� 1����0����

1��E���3����C��&��

��")�(� �?� 17(*�2� >�� 0����4� J� H�L('5KC;472C<472� +425*348� 1,87(3� *'� )4/3�

L*5<�<K6(2,)2('4+425*+*3-�4'�52*8435,'(I��A�������������.����E������$���

��")�(� �?� $#�2� ��?� �.�%!!%(� B�?� 17(*�2� >�B�?� �%%!�2� ���� 0����4� J�

H�2*8435,'(� 52(,5-('5� 4;� $%� )4/3� L*5<� 6*57*5,2KC)(6(')('5�

<K6(2,)2('4+425*+*3-I���(5���(+��E����3�$&&C%"���

�"�'%*#��� 0����4�J�H�4'+722('5� *88'(33�,')�+4-68*+,5*4'3�,334+*,5()�L*5<�

+,'*'(�<K6(2,)2('4+425*+*3-I��.��/���;���0����E�������C�$���

�"�'%*#���0������J�H�4-68*+,5*4'3�,')�+4'+722('5�)*3(,3(�,334+*,5()�L*5<�

+,'*'(�<K6(2,)2('4+425*+*3-I��;��� ������������������������.����E�����

�"&C��"��

Page 146: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

141

�"�/ 7�(���E�?��")�!$ !!�B���?�9 !�E"!F*���B�� 0����4�J�H57)K�4;� 84'/C

5(2-� 3721*1,8� ,;5(2� 52,'336<('4*),8� <K646<K3(+54-K� *'� +8*'*+,88K� '42-,8�

)4/3I������A��;���)���E������&�C�"���

�"�/ 7�(���E�?��- !#������0��==4�J�H�2,'336<('4*),8�<K646<K3(+54-K�*'�

5<(�)4/����'(L�5(+<'*=7(I��;������(��E������&�C�"���

�%-�** #��?�����%+�)7"���?��#+ , �H��0����4�J�H'+2(,3()�2(',8�1,3+78,2�

2(3*35,'+(�*'�)4/3�L*5<�<(6,5*+�)*3(,3(I��;���A�E�MMM���C����

�7)�!&� ����?� E (!�(� 1��?� �7!!� B��?� 2*�(� ��1�� 0����4� J� H�24:,:*8*5K�

5<(42K�*'�5<(�)*,/'43*3�4;��73<*'/�3�3K')24-(I��S�� ����2����������0��/��E�

�������C��$��

�(&�) � �?� ��*,$ !� ���?� �%D)"**� ��?� ��*#%!� �?� ��*,$ !� ��� 0����4� J�

H�1,87,5*4'� 4;� ,25(2*,8� :844)� 62(3372(� ����� ,')� 72*'(� 6245(*'� +2(,5*'*'(�

2,5*4� �!�B��� *'� )4/3� L*5<� +,'*'(� +73<*'�3� 3K')24-(� ����I�� �,:352,+5��� A��

;���1������0���E�=�������

�(&�) � �?� ��*,$ !� ����?� ��*#%!� �E�?� ��*,$ !���� ��� 0����4� J� H�8,3-,�

,8)435(24'(�+4'+('52,5*4'3� *'�)4/3�:(;42(�,')�,;5(2�4�6�C����5<(2,6K�;42�

6*57*5,2KC)(6(')('5�<K6(2,)2('4+425*+*3-I���,:352,+5���A��;���1������0���E�

�����%���

�(&�) ����?���*,$ !�����?���*#%!��E�?�E"**"&#�����?��%D)"**������0����4�J�

HK35(-*+�,25(2*,8�:844)�62(3372(�,')�72*'(�6245(*'B+2(,5*'*'(�2,5*4�*'�)4/3�

L*5<�<K6(2,)2('4+425*+*3-K��A������;���0�����������>�������$��C�$�&��

�(&�) ����?���*,$ !�����?���*#%!��E�?�E"**"&#���?��%D)"**� ����� 0����4�J�

HK35(-*+�,25(2*,8�:844)�62(3372(�,')�72*'(�6245(*'B+2(,5*'*'(�2,5*4�*'�)4/3�

L*5<�<K6(2,)2('4+425*+*3-I��A������;���0����������E�������$��C�$�&��

Page 147: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

142

�#/%(!������?��&�-�!#�B���?��7*"�'�B���?��*("�'���>�?��"(,�>���?�>%�'*�(�����?�

�D !#%!� ����� 0����4� J� H�,875,9*4'(� +8*'*+,� )(88�,',8*3*� )(88(� 72*'(I�� '�

�3:42'(�����.��*'+4��������(;2484/*,�(�72484/*,�)(8�+,'(�(�)(8�/,554��!�����

���C�"���

� *$�(�B���?����7**%�'���>��0����4�J�H�2()*+5*4'�,')�62(1('5*4'�4;����C

�&&�I��%�/���E�����&��C&�$��

� &&�(#%!�B���?���!,("%*��9���0����4�J�H�,+5(2*,8�72*',2K�52,+5�*';(+5*4'3�*'�

)*,:(5(3I��1����%��� ������������E�����$��C$�"��

� &&�(#%!� B���?� 7#*�2� ����?� �' (2� B���� 0��=�4� C� H�(72484/*+�

-,'*;(35,5*4'3�4;�+(2(:241,3+78,2�,5<(243+8(243*3�,334+*,5()�L*5<�62*-,2K�

<K645<K24*)*3-�*'�,�)4/I��A������;����0�����������E��=����&&C�"���

� 7*#�!�����?��**�!����?�B �!F�����?��'"!)���9�?���-�("!�����?�1 $$%!,�

�� 0��=�4� J� H�25(2*,8� <K6(25('3*4'� *'� 5L4� +,'*'(� 3*:8*'/3�� 4+78,2� ,')�

3K35(-*+�-,'*;(35,5*4'3��A�����������&������������E������%$C�&���

��"F�#�1�?��%(("#�����?�1�##�����0����4�J�H�(2-,5484/*+�)*342)(23�*'�)4/3�

L*5<�)*,:(5(3�-(88*573�����+,3(3���&%�C�"""�I��A������;���0����������E������

�"�C�"%��

��&�(#%!������0��=�4�J�H K6(2,)2('4+425*+*3-I��;��� �������������������

�����.����E�����$��C$�&��

�*%&!"F�����?��(��%������ 0����4� J� H�*,/'43*3� 4;� )*,:(5(3�-(88*573� *'� )4/3�

,')�+,53I��;��� ������������������������.����E��������C��&��

�%))"���?���() $ #�%���?��%() (�**"���?��7## ,%("����0����4�J�H�(/48,9*4'(�

)(88,� 62(33*4'(� ,25(2*43,� ()� *6(25('3*4'(� '(8� +,'(� (� '(8� /,554�� ;*3*484/*,.�

;*3*46,5484/*,.�+8*'*+,�(�5(2,6*,��;�������E������C����

Page 148: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

143

�%*6"!���B�?��#/%(!������?� B �%/� ��?� %##� ��� 0����4� J� H'37;;*+*('9,� 2(',8(�

+24'*+,I�� '� �55*'/(2� �S�.� �(8)-,'� ����E� �2,55,54� )*� +8*'*+,� -()*+,�

1(5(2*',2*,��-,8,55*(�)(8�+,'(�(�)(8�/,554���()�.��(8;*'4.��4-,������C���"��

�%&&#�����?��(� !)��B���?�1 (,%$)�1��?���' !��1����0���=4�J�H�2*8435,'(.�

,'�42,88K�,+5*1(�*'<*:*542�4;�35(24*):*43K'5<(3*3I��������E�������$C��$��

�(�##*�(�����?�9 ,�!�����?�B�!#�!�E���?��"$+#%!����0����4�J��2(1,8('+(�4;�

-*+24,8:7-*'72*,� *'� )4/3� (1,87,5()� ,5� ,� 2(;(22,8� 1(5(2*',2K� <436*5,8I��

�,:352,+5���A��;���1������0���E���3��""��

�(�##*�(�����?�9 ,�!�����?�B�!#�!�E���?��"$+#%!����0����4�J�H�(5(+5*4'�4;�

+,'*'(� -*+24,8:7-*'72*,� 73*'/� 3(-*=7,'5*5,5*1(� 5(35� 352*63� )(3*/'()� ;42�

73(�L*5<�<7-,'�72*'(I��;��� ����.�����E�������C�"��

� -�!� ����� 0��==4� J� H�48(� 4;� *'378*'� 2(3*35,'+(� *'� <7-,'� )*3(,3(I��

%�/���E�������&�C�&%%��

�$"** (,� ���?� %##� B���?� �,,2� B���� 0����4� J� H�,2*,'+(� 4;� *')*2(+5� :844)�

62(3372(� -(,372(-('53� ,')� 62(1,8('+(� 4;� <K6(25('3*4'� *'� +8*'*+,88K�

'42-,8�)4/3I������A��;���)���E��������C�����

�7#�'� ����� 0����4� J� H K6(2,)2('4+425*+*3-I�� '� �55*'/(2� �S�.� � �(8)-,'�

����.� ()3�� �(O5:44G� 4;� �(5(2*',2K� '5(2',8��()*+*'(.� �5<� ()�� �<*8,)(86<*,.�

����R��,7')(23����&�C������

�7#�'�����?� ��*,$ !������ 0����4� J� H�,'*'(�<K6(2,)2('4+425*+*3-�)7(�54�

,)2('4+425*+,8� '(468,3*,�� �2(52(,5-('5� (1,87,5*4'� 4;� ��� )4/3K�� A�� ;���

1������0���������C�"��

"G!/�(F���?���*#' D������0��==4�J�H�'�,85(2',5*1(�62454+48�;42�5<(�-()*+,8�

-,',/(-('5� 4;� +,'*'(� 6*57*5,2KC)(6(')('5� <K6(2,)2('4+425*+*3-I�� ;���

)���E�������%�C�%%��

Page 149: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

144

"!,"����0���� 4�J�H�,1424�(�-(5,:48*3-4�+,2)*,+*I��'��*')*���.��,''*�����

�*3*484/*,�7-,',����()�.�!���.��42*'4��%��C%�����

"!,"� ��� 0����/4� J� H�4'524884� '(21434� )(8� 3*35(-,� +,2)*,+4I�� '� �*')*���.�

�,''*������*3*484/*,�7-,',����()�.�!���.��42*'4��%��C%%����

%##������0����4�J�H�*3*46,5484/*,�(�52,55,-('54�)(88�*6(25('3*4'(�3*35(-*+,�

,33+*,5,� ,)� ,85(2,9*4'*� )(88,� ;7'9*4',8*50� 2(',8(I�� '� �3:42'(� ����.� �*'+4�

����E��(;2484/*,�(�72484/*,�)(8�+,'(�(�)(8�/,554��!���.��42*'4���&&C�"$��

7�F#&7'*� ����?� ��&&� ����?� �7#�'� ����� 0����4� J� H�(37853� 4;� +8*'*+,8�

(O,-*',5*4'3.�8,:42,542K�5(353.�,')�7852,34'4/2,6<K�*'�)4/3�L*5<�6*57*5,2KC

)(6(')('5�<K6(2,)2('4+425*+*3-�52(,5()�L*5<�52*8435,'(I������A��;���)���E�

�����"�C�����

� ( 5","#������0����4�J�H�245(*'72*,��',572,8�+4723(.�624/'435*+�*-68*+,5*4'3�

,')�5<(2,6(75*+�+4'3*)(2,5*4'3I��0������0���E��=���&�C$����

� D"�F"����?�1�"!�$ !!���?���()�(����0��=�4�J�H�4-6,2*3*4'�4;�-(5<4)3�

;42�)(5(2-*',5*4'�4;�-*+24,8:7-*'72*,�*'�)*,:(5*+�6,5*('53K��%�/��0���E����

���C�����

�� (+ � ��?� � -�(6 !"� ��?� �"� � /"%� 9�?� ��((%� ��?� �%66 � ��� 0����/4� J�

H�,875,9*4'(�=7,8*5,5*1,�)(88,�6245(*'72*,��=7,8(�-(54)4bI�������E������C

�%��

�� (+ ���?�� -�(6 !"���?���((%����0���� 4�J�H�,�6245(*'72*,��;*3*46,5484/*,�()�

,6624++*4� ,88,� 1,875,9*4'(� =7,8*5,5*1,�� �8:42*� *'� 1(5(2*',2*,� (� 2(,850� *'�

-()*+*',�7-,',I��7--,E������C�%��

��*$ !� ��B�?� �%*� B���?� 7&&�$ !� ���?� "G!/�(F� ��� 0����4� J� H�24/(35*'�

52(,5-('5� *'� 5<(� )4/�� �;;(+53� 4'� *'378*'C8*G(� /24L5<� ;,+542� � ,')� /87+43(�

<4-(435,3*3��2����A��2���������E���������C�����

Page 150: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

145

�'�**�!/�()� ��?� �* 7#� ���?� �7#'� ����� 0����4� J� H�;;(+5� 4;� 84'/C5(2-�

,),65,5*4'� 4'� *')*2(+5� -(,372(-('53� 4;� 3K3548*+� :844)� 62(3372(� *'�

+4'3+*473�7'52,*'()�:(,/8(3I��;���)���E�������%C�����

�$"&'� ��E�>�?� ��'(%+�� ����?� � $$ (�%� ����� 0����4� J� H�*3572:*�

+,2)*41,3+48,2*� '(88(� -,8,55*(� 3*35(-*+<(I�� '� �*88(K� ����.� �44)L*'� S�U���

�,2)*484/*,�)(8�+,'(�(�)(8�/,554���,334'.��*8,'4���"�C�����

�%D�(#�B��?� �$�*������ 0����4�J�H�8*'*+,8� *-68*+,5*4'3�4;�<K6(25('3*4'� *'�

5<(�)*,:(5*+�6,5*('5I�����A�&B������E�������C�����

�&�+"�!� ���� �� +%+%(&� ����� 0����4� J� H�8*'*+,8� +4-6,2*3*4'� 4;� 5<2((�

-(5<4)3�54�-(,372(�:844)�62(3372(�*'�'4'3(),5()�)4/3I��A������;���0����

������E����������C���%��

�&�+"�!���3?� +%+%(&�����?�1�!"F����?�E�!'%*6���?�'%$ #������0����4�J�

H�4-6,2,5*1(��*,/'435*+��(35��<,2,+5(2*35*+3�4;��3+*884-(52*+�,')��4668(2�

!852,34'4/2,6<*+� �(5<4)3� *'� 5<(� �(5(+5*4'� 4;� K3548*+� K6(25('3*4'� *'�

�4/3I��A�;��1�����0��E�������C$���

�&"�F*��B���?�-�,&�!�1�E�?���' **�E���?��$"&'�E��0��=�4�J�H�)<(2('+(�4;�

'(75246<*83� ;24-� )4/3�L*5<� )*,:(5(3�-(88*573I������ A�� ;��� )���E����� ���C

�����

�&(7/*�� ����?� ��*,$ !� ����?� ��*#%!� �E�?� > ##� ��1�� 0���=4� J� HK35(-*+�

<K6(25('3*4'�,')�6245(*'72*,� *'�)4/3�L*5<�)*,:(5(3�-(88*573I�� A�� ����;���

0����������E������%��C%����

(� ,D�**�����?���-�(�����?�� - )����?��%+�$ !�E����0����4�J�H*)(�(;;(+53�

4;� 84'/C5(2-� 52(,5-('5� L*5<� +425*+435(24*)3� ,')� +425*+45246<*'I�� 9����E�

��������C������

Page 151: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

146

7�F� ����� 0����4� C� � H�(5,:48*+� +4'3*)(2,5*4'3� *'� <K6(25('3*4'I�� ���� A��

&B�������E�������3C���3��

�$/(�"&� ��?� E"�,�$ !!� ��� 0����4� J� H�(5(2-*',5*4'� 4;� 72*',2K� 6245(*'�

;2,+5*4'3�� �� +-6,2*3*4'� L*5<� )*;;(2('5� (8(+5246<42(5*+� -(5<4)3� ,')�

=7,'5*5,5*1(8K�)(5(2-*'()�6245(*'�+4'+('52,5*4'3I�� ���� ��������E������

���C�$���

9 ,�!�����?� B�!#�!�E���?� �%!)'%5�(���?� �"$+#%!���� 0����4� J� �4'/*57)*',8�

357)K� 4;�-*+24,8:7-*'72*,� *'� 4;5C�4,5()�R<(,5('� �(22*(2I�� �,:352,+5��� A��

;���1������0���E�����""��

9 *&%!�!� ��1�?� �("F##%!� ����� 0����4� J� H�<(� (;;(+5� 4;� +7;;� L*)5<� 4'�

,++72,+K�4;�*')*2(+5�-(,372(-('5�4;�:844)�62(3372(�*'�)4/3I��)���;����E�

�����%C�����

9 !��"�D���1�?��(��%�����?�� *$ !������ 0����4�J�H�4-6,2*3*4'�4;�2(37853�

4;� ,)2('4+25*+45246*+� <42-4'(� 35*-78,5*4'� ,')� 84LC)43(� )(O,-(5<,34'(�

37662(33*4'�5(353�L*5<�'(+2463K�;*')*'/3�*'�)4/3��%��+,3(3���&%�C�&&��I��A��

����;���0����������E���������C�����

9"/�(&"�����?�B ((�&��B�?�� ' $7,���?�1"**����?��()2(%+%7*%#���?�>��!�1��

0��=�4� J� H�*+24,8:7-*'72*,� ,3� ,� 62()*+542� 4;� +8*'*+,8� '(6<246,5<K� *'�

*'378*'C)(6(')('5�)*,:(5(3�-(88*573I��9����E������"C������

9"!��!&�����?��"�'�**����?��� '2�����0����4�J�H�4'C*'1,3*1(�-(,372(-('5�

4;� ,25(2*,8� :844)� 62(3372(� *'� )4/3�� ,� 645('5*,8� *')*+,542� ;42� 5<(�

*)('5*;*+,5*4'�4;�352(33I��)���;����E������&�C�"���

E ,,�**������0����4�J�H�*2(+5��844)��2(3372(��4'*542*'/IE� ����4�����������

�����.����E��������C��%��

Page 152: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

147

E &�(#�����?��, $#�����?���%&&C�%!�("�55�B���?����"�%* �����?��!2,�(���E�?�

E'"&�����?� � #+ ("!"���� 0����4� J� H�;;(+53� 4;� /87+4+425*+4*)� 5<(2,6K� 4'�

72*'(� 6245(*'C54C+2(,5*'*'(� 2,5*43� ,')� 2(',8� -426<484/K� *'� )4/3I�� A�� ;���

1������0���E������$�C�$$��

E�'!�(���?�1 (&$ !!�>�?�1"(#�'/�()�(�B��0���=4�J�H��334+*,5*4'3�:(5L(('�

6245(*'72*,.� 3K35(-*+� <K6(25('3*4'� ,')� /84-(278,2� ;*852,5*4'� 2,5(� *'� )4/3�

L*5<�2(',8�,')�'4'C2(',8�)*3(,3(3I��;���)���E���������C��$��

E�"#�(� ����?� �+ !)*�(� E���?� �("//*�� ��1�� 0����4� J� H�844)� 62(3372(�

-(,372(-('5�*'�5<(�)4/I��A������;���0����������E���������C��%��

E�*/%7(!����?��%!&)%$�(2�������?� >�!!�,2����� 0����4� J� H�<(�',572,8�

<*3542K�4;�52(,5()��73<*'/�3�3K')24-(I������A�����(�E��=���C����

E'"&��B�9�?��*"-�(�����?��"$ !!�>�?�B%'!#%!����0��=�4�J�H!3(�4;�6245(*'C

54C+2(,5*'*'(�2,5*4�*'�,�3*'/8(�72*'(�36(+*-('�;42�=7,'5*5,5*1(�(35*-,5*4'�4;�

+,'*'(�6245(*'72*,I��A������;���0����������E��=���%%�C%%���

E'"&&�$%(��B���?��"**�9���?�B�!#�!�E���?� ,��F"���9�?�� ++"!�����0����4�J�

H�1,87,5*4'� 4;� 5<(� ,334+*,5*4'� :(5L(('� -*+24,8:7-*'72*,� ,')� 5<(� 72*'(�

,8:7-*'(C+2(,5*'*'(� 2,5*4�,')�3K35(-*+�)*3(,3(� *'�)4/3I�� A������;���0����

������E������&�%C&����

M�!%7*"#� ����?� �7�'%,%*#F2� B���?� ��-"!#F2� ����� 0���=4� J� H(27-� 8*1(2�

('9K-(� ,+5*1*5*(3� *'� <(,85<K� �*'*,572(� +<',79(23� L*5<� ,')� L*5<475�

<K6(252*/8K+(2*)(-*,I��A������;���0����������E��������C�$���

! && � �?� �/ &�� ��?� �%() (�**"� ��?� �7##"�'� ��?� (,7��"� ��?� 9"&&%!�� 9�?�

&�**"� ��� 0����4� J� H�,875,9*4'(� =7,8*5,5*1,� )(88,� 6245(*'72*,� -()*,'5(�

(8(5524;42(3*� 6(2� 6(3*�-48(+48,2*� 37� /(8� )*� ,/,243*4� ��C����� ,*� ;*'*� )(88,�

84+,8*99,9*4'(�)(8�),''4�2(',8(I�����1�;����*,2)*'*��,O43E������"�C�"���

Page 153: ˘ ˇˇ ˆ˘amsdottorato.unibo.it/1138/1/Tesi_Mazzi_Antonella.pdf · 2011-05-16 · ˘ ˇˇ ˆ˘ ... 2˘ ˜ 4 &

148

"!"� ��?� �%!5 !&"� ��?� &�**"� ��� 0����4� J� H�422(8,9*4'(� 52,� 6245(*'72*,�

=7,8*5,5*1,�()�*3546,5484/*,�2(',8(��27484�)*,/'435*+4�)(88(�6245(*'(�,�:,334�

(�,)�,854�6(34�-48(+48,2(�'(88,�)(;*'*9*4'(�)(8�),''4�57:784�*'5(235*9*,8(�(�

/84-(278,2(I����� 1;� ���*8,'4E������"$��