44
Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/2012 ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ: Μεντεσίδης Νίκος Μποκόρου Αθανασία – Ελένη Πόντζο Αγγελική Τσαβδαρίδου Αναστασία

Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

  • Upload
    lytuyen

  • View
    228

  • Download
    3

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

Ερευνητική εργασία βrsquo τετραμήνου 2012

1552012

ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ

Μεντεσίδης Νίκος

Μποκόρου Αθανασία ndashΕλένη

Πόντζο Αγγελική

Τσαβδαρίδου Αναστασία

- 2 -

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

I Περίληψη εργασίας σελ 3II Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα σελ4-9

III Η γυναίκα στα Ρωμαϊκά χρόνια σελ10-13IV Η γυναίκα στο Βυζάντιο σελ14-16V Η γυναίκα στο Μεσαίωνα σελ17-22

VI Γυναίκα ndash εργασίασελ23-25VII Γυναίκα ndash βία σελ26-27

VIII Ευρωπαϊκή Ένωση και γυναίκα σελ28-29IX Γυναίκα και Χριστιανισμός σελ29-32X Γυναίκα και Βουδισμός σελ33

XI Γυναίκα και Ισλάμ σελ33XII Γυναίκα πουhellip ενέπνευσεσελ34-37

XIII Γυναίκα και κινηματογράφος σελ37-41XIV Τιhellip μας είπαν σελ42XV Βιβλιογραφία σελ43-44

- 3 -

hellipη γυναίκαhellip

laquoΤο αδύναμο φύλοraquo laquoτο ωραίο φύλοraquo laquoευαίσθητηγυναίκαraquo laquoδυναμική γυναίκαraquo laquoεπιβλητική γυναίκαraquolaquoκαλλιεργημένη γυναίκαraquo laquoγυναίκα ndash μητέραraquolaquoεργαζόμενη γυναίκαraquohellip Μια ύπαρξη πολύπλευρη πουυποτιμήθηκε εξυμνήθηκε εξελίχθηκε Επιχειρώντας ένασύντομο ταξίδι στο τι επεφύλασσε ο χρόνος για τη γυναίκα(σελ 4 - 22) παραθέτουμε στοιχεία που αντλήσαμε απrsquo τιςέρευνές μας όσον αφορά στην παρουσία της στονεργασιακό τομέα (σελ 23 - 25) χωρίς να παραλείψουμεφαινόμενα βίας στα οποία υπόκειται διαχρονικά (σελ 26-27) και τις μέριμνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο θέμααυτό (σελ 28 -29) Προβαίνοντας σε μια επίτομηπροσέγγιση της στάσης των τριών βασικότερωνθρησκειών του Χριστιανισμού του Βουδισμού και τουΙσλαμισμού (σελ 29 - 33 ) θα παρουσιάσουμε τηβιογραφία της Λέλας Καραγιάννη (σελ34 -37) Τέλος θαασχοληθούμε με το ρόλο της γυναίκας στονκινηματογράφο (σελ 37-41) και με τα αποτελέσματα τουερωτηματολογίου που καταρτίσαμε (σελ 42)

- 4 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Η θέση της γυναίκας στην αρχαιότητα ποίκιλε ανάλογα με την εποχή τον τόπο καιτην κοινωνική τάξη Οι πληροφορίες που έχουμε προέρχονται από κείμενααρχαίων συγγραφέων νομοθεσίες απεικονίσεις σε έργα τέχνης και αφορούνκυρίως στην Αθήνα της Κλασικής περιόδου Η γνώση μας για άλλες πόλεις ήπεριόδους είναι πολύ πιο αποσπασματική

Οι γυναίκες στην Αθήνα

Η πρώτη κύρια δυσκολία που αντιμετώπιζε ένα νεογέννητο κορίτσι ήταννα του επιτραπεί να ζήσει ∙ η γέννηση ενός θηλυκού μέλους ήταν ανώφελοεπιπρόσθετο έξοδο για τον οίκο Όλα εξαρτιόνταν απrsquo τη βούληση του πατέραΟι γυναίκες στην αρχαία Αθήνα δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα και θεωρούντανlaquoανήλικεςraquo ενώ ο όρος της laquoπολίτιδοςraquo εμφανίστηκε μόνο στο τέλος τηςΚλασικής περιόδου (500 πΧ-323 πΧ)

Εφόσον της επιτρεπόταν να ζήσει και να ανατραφεί η θέση της αθηναίαςκόρης ήταν μέσα στο σπίτι Δεν υπήρχε θεσμοθετημένη εκπαίδευση για τιςγυναίκες και οι όποιες γνώσεις προερχόταν από συγγενείς φίλες και άλλεςγυναίκες του περιβάλλοντός τους

Η διαδικασία της ενηλικίωσης για τη γυναίκα στις αρχαϊκές κοινωνίεςαλλά και στις κοινωνίες της κλασσικής περιόδου έρχεται μέσω τηςεμμηνόρροιας ένδειξη και σύμβολο της ικανότητας για γονιμοποίηση

Οι γάμοι εξυπηρετούσαν πρωτίστως κοινωνικές και θρησκευτικέςανάγκες Κατά τον Αριστοτέλη και τον Ξενοφώντα πρόκειται για μια εμπορικήσυμφωνία Οι κοπέλες παντρεύονταν σε πολύ νεαρή ηλικία άνδρες που είχανεπιλέξει οι πατέρες τους Ο σύζυγος γινόταν κηδεμόνας της νέας και έπαιρνεπροίκα την οποία διαχειριζόταν ο ίδιος Σε περίπτωση διαζυγίου η προίκαεπέστρεφε στον πατέρα ή στον πιο κοντινό συγγενή Ίσως αυτό να μην ίσχυεπαλιότερα καθώς στα ομηρικά έπη αναφέρεται ότι ο γαμπρός ήταν εκείνος πουέδινε δώρα Από νομικής άποψης το σύστημα στην κλασική Αθήνα ήτανδιαμορφωμένο έτσι ώστε η γυναίκα να είναι απαραίτητη μόνο για τηεξασφάλιση της κληρονομιάς Η γυναίκα δια βίου δεν είχε καμιά εξουσία ούτεκαν στην ίδια της την ύπαρξη Ο γάμος της δεν απαιτούσε τη συγκατάθεσή τηςκαι τα μόνα της αποκτήματα ήταν τα ενδύματα και τα κοσμήματά τηςΕπιπλέον το γεγονός ότι η γυναίκα πιθανώς δεν αγαπούσε τον σύζυγο που τηςεπιβαλλόταν δεν εθεωρείτο σημαντικό από τους Αθηναίους Υπό κανονικές

- 5 -

συνθήκες ο γάμος δε θεμελιωνόταν πάνω σε αμοιβαία αισθήματα αγάπης αλλάήταν μια καλή επένδυση για το μέλλον Η αγάπη και ο σεβασμός ήταν κάτι πουαναμενόταν με την πάροδο του χρόνου

Η γυναίκα κατά την κλασική αρχαιότητα εθεωρείτο βιολογικά καιψυχολογικά πλάσμα που δεν είχε την ικανότητα να ελέγξει τον εαυτό της και νααντισταθεί σε εξωτερικά ερεθίσματα ανάμεσα στα οποία περιλαμβάνονται καιτα συναισθήματα (βλ σελ 9)

Οι γυναίκες περνούσαν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους στογυναικωνίτη συνήθως στον πάνω όροφο του σπιτιού γνέθοντας πλέκοντας ήυφαίνοντας στον αργαλειό Αυτές άλλωστε ήταν και οι μόνες εργασίες πουθεωρούνταν ότι άρμοζαν σε γυναίκες αριστοκρατικής καταγωγής Οι μόνεςέξοδοί τους σε δημόσια θέα ήταν σε μεγάλες θρησκευτικές γιορτές σε γαμήλιεςτελετές γιορτές συγγενών και κηδείες Η νοοτροπία της εποχής αποτυπώνεταιμε γλαφυρό τρόπο στον laquoΕπιτάφιοraquo του Περικλή όπου αναφέρεται ότι το ιδανικόγια μια γυναίκα είναι να γίνεται όσο το δυνατόν λιγότερος λόγος γιrsquo αυτήν είτεέπαινος είτε ψόγος

Αντίθετα οι δούλες οι γυναίκες-μέτοικοι αλλά και οι πιο ταπεινήςκαταγωγής Αθηναίες απολάμβαναν μεγαλύτερη ελευθερία καθώς έβγαινανγια εξωτερικές δουλειές όπως ψώνια και μεταφορά νερού μπορούσαν ναδιεξάγουν μικροεμπόριο ή και να εργαστούν ως τροφοί

Υπήρχαν βέβαια και οι εταίρες που ήταν κατά κανόνα δούλες ή μέτοικοικιrsquo έπαιζαν έναν ξεχωριστό ρόλο στην κοινωνική και ερωτική ζωή των ανδρώνΤους κρατούσαν συντροφιά στα συμπόσια τους διασκέδαζαν και συζητούσανμαζί τους διάφορα θέματα ακόμη και φιλοσοφικού περιεχομένου Φαίνεται πωςγενικότερα ήταν πιο καλλιεργημένες από τις Αθηναίες δέσποινες συχνά δεέπαιζαν κάποιο μουσικό όργανο (αυλό ή λύρα) και τραγουδούσαν Κάποιεςμάλιστα όπως η σύζυγος του Περικλή Ασπασία απέκτησαν μεγάλη φήμη στηντότε Αθηναϊκή ζωή γεγονός που υποδηλώνει ότι δε βρίσκονταν στο περιθώριοτης κοινωνίας Παρόλο που η μονογαμία ήταν ο κανόνας στην αρχαία Αθήνα ηπορνεία δεν εθεωρείτο παράνομη ούτε οι σχέσεις με παλλακίδες ή η ύπαρξηνόθων παιδιών συνιστούσαν αποδεικτικά μοιχείας

Οι αντιλήψεις αυτές είχαν βέβαια αντίκτυπο και στην τέχνη της εποχήςΣτην Αρχαϊκή (700πΧ-480μΧ) και την Κλασική περίοδο οι γυναικείες μορφέςστα αγγεία και τα γλυπτά αποδίδονται κατά κανόνα ευπρεπώς ενδεδυμένεςχωρίς ιδιαίτερη έμφαση στα ανατομικά χαρακτηριστικά Εξαίρεση αποτελούν οιαπεικονίσεις εταίρων κυρίως στην αγγειογραφία οι οποίες συχνά εμφανίζονταιγυμνές ενίοτε δε λαμβάνουν μέρος σε τολμηρές ερωτικές σκηνές

- 6 -

Οι γυναίκες στη Σπάρτη

Πάντως η κατάσταση δεν ήταν παντού η ίδια Στην ολιγαρχική Σπάρτηεπικρατούσε η αντίληψη πως για να φέρουν στον κόσμο γερά παιδιά και να τααναθρέψουν σωστά οι ελεύθερες γυναίκες δεν έπρεπε να περνούν τη μέρα τουςυφαίνοντας ndash εργασία που μπορούσαν να κάνουν οι είλωτες ndash αλλά ναασκούνται και να μορφώνονται Όταν μάλιστα γυμνάζονταν (αλλά και κατά τηδιάρκεια αγώνων) οι Σπαρτιάτισσες φορούσαν ελαφρότερη περιβολή που άφηνεακάλυπτους τους μηρούς γεγονός το οποίο οι υπόλοιποι Έλληνες θεωρούσανυπερβολή Οι άνδρες ήταν υποχρεωμένοι από το νόμο να παντρεύονται καθώςόμως τον περισσότερο χρόνο έλειπαν από το σπίτι λόγω της στρατιωτικής ζωήςτους την ανατροφή των παιδιών αναλάμβαναν οι γυναίκες ndash τουλάχιστον μέχριτην ηλικία των επτά ετών οπότε και αναλάμβανε η πολιτεία Οι Σπαρτιάτισσεςείχαν δικαίωμα έγγειας ιδιοκτησίας αλλά και κληρονομιάς τόσο της πατρικήςόσο και της συζυγικής περιουσίας Πολλοί έλληνες συγγραφείς την θεωρούναιτία ανταγωνισμών και διεκδικήσεων μεταξύ των οίκων ενώ παραμένει ενεργήκαι στο προσκήνιο της πολιτικής επηρεάζοντας δημόσιους άρχοντες για τουςοποίους ο Αριστοτέλης χρησιμοποιεί το βαρύ χαρακτηρισμόlaquoγυναικοκρατούμενοιraquo Εκτός αυτού μορφώνονταν και γνωρίζουμε πωςυπήρχαν γυναίκες που ασχολούνταν με την ποίηση όπως η Μεγαλοστράτα καιη Κλειταγόρα ενώ αναφέρονται Σπαρτιάτισσες Πυθαγόρειες Σύμφωνα με τονΑριστοτέλη οι γυναίκες της Σπάρτης διέθεταν σημαντική οικονομική ευρωστίααφού κατείχαν τα 25 περίπου της λακωνικής γης και φαίνεται πως διέθετανδικά τους άλογα ή άρματα που οδηγούσαν σε ορισμένες θρησκευτικές γιορτές

Ωστόσο θα πρέπει να διατηρούμε κατά νου το γεγονός ότι η ελευθερίατων γυναικών της Σπάρτης είχε ένα και μοναδικό στόχο την ευγονική ΟΞενοφών το συνειδητοποίησε αυτό και φυσικά το σχολίασε στα έργα τουΒλέποντας τα πράγματα από τη δική του οπτική γωνία ο Αριστοτέλης θεώρησετις γυναίκες υπεύθυνες για την πτώση της σπαρτιατικής πόλης-κράτους Φυσικάοι Σπαρτιάτισσες με την οικονομική ανεξαρτησία τους τη μόρφωση και τηνκοινωνική τους θέση ήταν εντελώς διαφορετικές από τις Αθηναίες καιχαρακτηρίζονται ως το φυσικό τους αντίθετο Παραδείγματα όπως αυτό τηςΓοργούς και της Αργείας αναγκάζουν τον Ηρόδοτο να αναφέρεται με σεβασμόστις γυναίκες της Σπάρτης κάτι ασυνήθιστο για άρρενα συγγραφέα

Όταν μια ξένη γυναίκα ρώτησε τη Γοργώ θυγατέρα του βασιλιάΚλεομένη του Α΄ και σύζυγο του βασιλιά Λεωνίδα (του σπουδαίου ήρωα τωνΘερμοπυλών) γιατί οι Σπαρτιάτισσες ήταν οι μόνες που εξουσίαζαν τους άντρεςτους εκείνη απάντησε laquoγιατί είμαστε οι μόνες γυναίκες που γεννάμε(πραγματικούς) άντρεςraquo

Ενδεικτικός μιας διαφορετικής πρακτικής είναι ο αποκαλούμενος Νόμος τηςΓόρτυνας ο οποίος ανάγεται στον 5ο αι πΧ Εδώ οι γυναίκες έχουν το δικαίωμανα κατέχουν περιουσία να τη διαχειρίζονται και φυσικά να κληρονομούνΕπίσης ένα συγκεκριμένο ποσοστό της παραγωγικής τους δραστηριότηταςανήκε αποκλειστικά σε εκείνες Σε περίπτωση μάλιστα διαζυγίου η γυναίκα

- 7 -

διατηρούσε το μισό της περιουσίας της Χρειάζεται να τονίσουμε πως στην ίδιαπερίοδο έζησαν τουλάχιστον εννέα επώνυμες ποιήτριες γεγονός πουυποδεικνύει υψηλό επίπεδο μόρφωσης ιδιαίτερα για τις εύπορες γυναίκες

Ελληνιστική περίοδοςΑπό το δεύτερο μισό του 4ου αι πΧ και κυρίως κατά την Ελληνιστική περίοδο

(323ndash146 πΧ) η θέση της γυναίκας βελτιώνεται αισθητά καιαποδεσμεύεται από το συντηρητισμό των κλασικών χρόνωνΣτην τέχνη αυτό αντικατοπτρίζεται στην εμφάνιση γιαπρώτη φορά γυμνών γυναικείων αγαλμάτων (πχ τηςΑφροδίτης) καθώς και στην κατασκευή γυναικείων ειδωλίωνπου διακρίνονται για τη χάρη τους καθώς και για έναν τόνοαισθησιασμού (τα ειδώλια αυτά είναι γνωστά ωςΤαναγραίες) Παρουσιάζουν γυναίκες σε όρθια ή καθιστήστάση και προέρχονται από τα λεγόμενα κοροπλαστικάεργαστήρια της Τανάγρας στην αρχαία Βοιωτία Είναι ως επίτο πλείστον ευγενείς κυρίες πρότυπα ιδανικής ομορφιάς καιμόδας της εποχής τους Η ενδυμασία είναι πολυτελής και

περίτεχνα διπλωμένη ενώ τονίζουν τις ωραίες γραμμές του σώματος Η κεφαλήκαι η κόμη έχει όλα τα αριστοκρατικά χαρακτηριστικά ακόμη και όταν είναικαλυμμένη με το μαντίλι Συνοδεύονται με καλαίσθητα και πολύτιμα αξεσουάρόπως σκουλαρίκια βεντάλιες καπέλα και άλλα Σπάνια συναντούμε θεότητεςόπως την Αφροδίτη Ίσως να ήταν και αφιερώματα στη θεά Αφροδίτη η οποίαεκπροσωπούσε το ιδανικό της θηλυκής ομορφιάς οι Μούσες εκπροσωπούσαντην καλλιτεχνική Μουσική επιστήμη ρητορική ικανότητα γλυπτική ζωγραφικήκαι καλλιγραφία

Όμηρος Ιλιάδα (Γ΄ 171-179) παρουσιάζει την Ελένη να ασκείαυτοκριτική μετανοημένη για την εγκατάλειψη του συζυγικού οίκου και ταδεινά που προκάλεσε σε Αχαιούς και Τρώες Όμως ο τρόπος που την εκθειάζει οποιητής στα λόγια των προεστών λίγο πριν (Γ΄ 155-160) που τη συγκρίνουν με τιςαθάνατες θεές και η αντιμετώπιση από τον ίδιο τον Πρίαμο κρύβει μια αίσθησημεγαλοπρέπειας Παρόλη τη δεινή της θέση η γυναίκα σε αυτό το σημείο τηςαφήγησης περιβάλλεται με ένα κομμάτι της λάμψης του ηρωικού έπουςΔιατηρεί ψήγματα ηρωικού ήθους που προορίζεται μόνο για το ανδρικό φύλοεξαιτίας της θεϊκής ομορφιάς της που παραπέμπει άμεσα στη θεϊκή τηςκαταγωγή και γέννηση ndashόμοια με εκείνη της Αφροδίτης

Η συνάντηση της Ανδρομάχης με τον Έκτορααποδίδει μια διαφορετική εικόνα Είναι ένα μοτίβο αποχαιρετισμού στο οποίο ηΑνδρομάχη εκφράζει όλη την απελπισία της για το μελλοντικό χαμό του άνδρατης δείχνοντας παράλληλα την εξάρτηση της γυναίκας από την αρσενική

- 8 -

παρουσία Δεν έχει πατέρα μήτε αδελφό να στηριχθεί στην περίπτωση που χαθείο Έκτορας Ο Έκτορας συλλογιέται τα ίδια πράγματα και πιο πολύ την ατίμωσητης γυναίκας του αλλά δεν μπορεί να κάνει πίσω γιατί ντρέπεται τιςΤρωαδίτισσες και τους Τρώες Αγαπά τη γυναίκα του αλλά τη στέλνει πίσω στοναργαλειό και τα του οίκου συμβουλεύοντάς τη νrsquo αφήσει τον πόλεμο για τουςάνδρες Εδώ η γυναίκα φαίνεται να έχει μια περιορισμένη θέση σε ένανανδροκρατούμενο κόσμο αλλά δε λείπει το στοιχείο της εκτίμησης στογυναικείο έργο ή τη γυναικεία παρουσία

Ησίοδος Έργα και Ημέραι Η γυναίκα στη δική του εικόνα είναιαγγελιαφόρος της θεϊκής βούλησης και ταυτόχρονα η αιτία των παθών τουανθρώπινου γένους Στολισμένη με θεϊκή ομορφιά και αδιάντροπη ψυχή ηΠανδώρα κατέχει την τέχνη της γοητείας και της εξαπάτησης Σταλμένη ωςδώρο στον οψίνου Επιμηθέα ανοίγει τον πίθο με αποτέλεσμα να διαφύγουν όλατα κακά και να οδηγηθεί η ανθρωπότητα στη φυσική και ηθική της παρακμή Ωςάλλη Λίλιθ ή Εύα η Πανδώρα αντιπροσωπεύει την εικόνα της γυναίκας σε ένακατrsquo εξοχήν πατριαρχικό μύθο Δεν είναι η ίδια που επιθυμεί τα βάσανα για τοανθρώπινο γένος Είναι οι θεοί πίσω της που την καθοδηγούν μέσω τωνιδιοτήτων που της αποδίδουν

Στο βάθος της τούτη η εικόνα κρύβει κάτι πολύ βαθύτερο απότη γυναίκα ως αιτία κακού όπως όλοι οι προγενέστεροι ή μεταγενέστεροικοσμογονικοί μύθοι της εύφορης ημισελήνου Είναι μια αναπαράστασημιας πρώιμης ανθρώπινης ανυπακοής και της επακόλουθης αντίδρασηςτων θεών Συνεπώς η γυναίκα είναι το φόβητρο των θεών μέσα στονκόσμο των ανθρώπων και τούτο μας οδηγεί σε μια διαφορετική αντίληψηγια την εικόνα του παραγκωνισμού της γυναίκας στην αρχαία Ελλάδαεκείνη του φόβου των ανδρών απέναντι στη φυσική ανωτερότητα τηςθηλυκής αρχής

Μίμνερμος η γυναίκα προκαλεί τον πόθο και την ερωτική ικανοποίησηΒέβαια αξιοσημείωτο είναι ότι τοποθετεί τις ερωτικές απολαύσεις σε ίση μοίρακαι για τις γυναίκες και για τους άνδρες Εδώ ίσως βρίσκεται και η πρωτοτυπίατου καθώς η γυναίκα στην αρχαϊκή κοινωνία δεν είναι αναγκαίο ναικανοποιείται ερωτικά παρά μόνο να τεκνοποιεί υγιείς απογόνους και κατάπροτίμηση αρσενικούς

Σημωνίδης Ίαμβος κατά γυναικών σε όλη την πολυσύνθετη εικόνακοινωνικής κριτικής είναι φανερή η ησιόδεια επίδραση αφού ο Σημωνίδηςεξαρχής θεωρεί τη γυναίκα χωριστή δημιουργία από τον άνδρα Μέσα στηδηκτικότητά του ο ποιητής εγκωμιάζει εκείνη που μοιάζει με μέλισσα Είναικαλή σύζυγος τέλεια νοικοκυρά φιλόστοργη μητέρα Εξαιτίας της ευημερεί οοίκος και αυξάνεται η περιουσία

- 9 -

ΠΛΑΤΩΝΑΣ - ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

Οι απόψεις των δύο φιλοσόφων για τη γυναίκα είναι σημείοδιαφοροποίησής τους Η θέση που ο Πλάτωνας δίνει σrsquo αυτήν μέσα στηνΠολιτεία του είναι ισάξια με αυτήν του άντρα Πίστευε ότι οι γυναίκεςμπορούν να κυβερνήσουν εξίσου καλά με τους άντρες επειδή ησωφροσύνη η λογική η ανδρεία η αρετή δεν είναι θέμα φύλου αλλάψυχής εκπαίδευσης και μόρφωσης Τόνιζε ότι μία πολιτεία που δεν δίνειπαιδεία στις γυναίκες της laquoμοιάζει με τον άνθρωπο που δεν εξασκεί και δεγυμνάζει παρά μονάχα το δεξί του χέριraquo (Ο Κόσμος της Σοφίας J Gaarder)Αντίθετα ο Αριστοτέλης θεωρεί τη γυναίκα υποδεέστερη του άντρα καθώςπιστεύει ότι σε σχέση μrsquo αυτόν κάτι της λείπει ότι είναι ένας laquoατελήςάντραςraquo και ότι στη γυναικεία ψυχή είναι laquoπαρούσα η λειτουργία τηςσκέψης αλλά αδρανήςraquo Στα laquoΗθικά Νικομάχειαraquo μάλιστα πρότεινε ότιεξαιτίας της ηθικής της αδυναμίας έπρεπε να παντρεύεται σε νεαρή ηλικίακαι να κλείνεται στο σπίτι Κατά τη διαδικασία της αναπαραγωγής επειδήη γυναίκα έχει έναν παθητικό ρόλο (δέχεται) και ο άντρας έναν ενεργητικό(δίνει) το παιδί κληρονομεί μόνο τις ιδιότητες του άντρα (κάτι που όπωςγνωρίζουμε σήμερα δεν ισχύει)

Η εικόνα και θεώρηση του Αριστοτέλη για τις γυναίκες υιοθετήθηκε στονΜεσαίωνα όπου η γυναίκα υποβαθμίστηκε θεωρήθηκε πηγή του κακού και τουπονηρού και περιορίστηκε στον αναπαραγωγικό της ρόλο μόνο (βλ σελ 17-22)

- 10 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΑ ΡΩΜΑΙΚΑΧΡΟΝΙΑ

Η θέση της γυναίκας την εποχή τηςΡωμαϊκής Αυτοκρατορίας ήταν ένα κοινωνικόπρόβλημα γιατί ουσιαστικά ήταν o εξευτελισμόςτης ανθρώπινης προσωπικότητας Η γυναίκααντιμετωπίζεται με μισογυνισμό Ο Κάτων γιαπαράδειγμα λέει ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο φαύλο από τη γυναίκα Ακόμη πολύεύκολα η γυναίκα υποβιβάστηκε σε σκεύος ηδονής και αντιμετωπίστηκε ωςκακόβουλη και ανόητη

ΟΙ ΔΟΥΛΕΣΔούλοι δεν ήταν μόνο άνδρες αλλά και γυναίκες Και ο αριθμός τους ήταν

αρκετά μεγάλος Υπέφεραν κι αυτές την απάνθρωπη και σκληρή συμπεριφοράτων κυρίων τους Τις πουλούσαν τις αγόραζαν τις έβαζαν σε εξοντωτικέςεργασίες τις βασάνιζαν όταν έπεφταν σε λάθη Όσες διέθεταν φυσική ομορφιάβρίσκονταν σε χειρότερη μοίρα από τις άλλες γιατί τις χρησιμοποιούσαν γιαικανοποίηση των κτηνωδών ορέξεών τους Ούτε πατέρας ούτε μητέρα ούτεαδέλφια μπορούσαν να αντιδράσουν Η επιθυμία του κυρίου τους όσο αισχρή κιαν ήταν αποτελούσε νόμο που η παράβασή του είχε συνέπειες

ΟΙ ΠΑΛΛΑΚΙΔΕΣΤο concubinatus ήταν μια ακόμη εναλλακτική λύση στο γάμο Η

παλλακίδα ήταν μια γυναίκα που διατηρούσε τακτικές σεξουαλικές σχέσεις μεέναν παντρεμένο άντρα Συχνά ο άντρας και η παλλακίδα του ζούσαν μαζίαλλά χωρίς τα αντίστοιχα έγγραφα επικύρωσης Τα παιδιά που προέκυπταν απότέτοιου είδους σχέσεις δεν ήταν νόμιμα υποδεικνύοντας ότι η σχέση δεν ήταννόμιμη επίσης Πρόκειται για μια αποδεκτή εναλλακτική λύση εκτός και αν οpaterfamilias έδινε τη γυναίκα ως παλλακίδα επειδή δεν μπορούσε να διαθέσειπροίκα γι αυτήν κάτι που ήταν ιδιαίτερα υποτιμητικό για lsquoκείνον Παρ rsquoόλο πουδεν ήταν ένας αληθινός γάμος ήταν μια ένωση τύπου γάμου που εφαρμοζότανκυρίως από δούλους Και εδώ ο καθοριστικός παράγοντας ήταν η συμβίωσηΑυτή η κατάσταση δεν ήταν μόνιμη αλλά υπήρχε μόνο μέχρι και οι δύοσύντροφοι να κερδίσουν την ελευθερία τους

ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣΚαι ενώ αυτά συνέβαιναν στις σκλάβες οι ελεύθερες γυναίκες δεν ήταν

ελεύθερες με τη σημερινή έννοια Ο πατέρας είχε απόλυτη εξουσία Εξουσίαζωής και θανάτου πάνω στη σύζυγο στους γιούς στις κόρες Υπήρχαν βέβαια

- 11 -

και οι σπάνιες εξαιρέσεις όπου γυναίκες δυναμικέςκαι έξυπνες έπαιρναν ουσιαστικά στα χέρια τους τηδιοίκηση της οικογένειας (βλ σελ 13) Κατά κανόναόμως η γυναίκα σύζυγος ήταν το σκεύος ηδονής Ηκόρη δεν είχε δικαίωμα να διαλέξει το σύζυγό τηςούτε να διαφωνήσει με την απόφαση του πατέραόταν επρόκειτο να την παντρέψει

Ένα κορίτσι θεωρούταν έτοιμο για γάμο στηνηλικία των 14ων Ο πατέρας της επέλεγε το σύζυγό τηςκαι κανόνιζε τις απαιτούμενες συμφωνίεςσυμπεριλαμβανομένης και της προίκας με τηνοικογένεια του γαμπρού Οι οικονομικές συνθήκες και

οι οικογενειακές σχέσεις ήταν πιο σημαντικές απrsquo την αγάπη Ο γάμος της δενάλλαζε τα πράγματα Μεταπηδούσε από τη μια τυραννική εξουσία στην άλληΟποιαδήποτε περιουσία κατείχε η γυναίκα μετά το γάμο της περνούσε κάτωαπό τον έλεγχο του καινούργιου της συζύγου Προς το τέλος της Δημοκρατίαςκαι κατά τη διάρκεια της ιστορίας της Αυτοκρατορίας ένα καινούργιο είδοςγάμου έγινε δημοφιλές στο οποίο η γυναίκα είχε την απόλυτη δικαιοδοσία τηςπεριουσίας της Ένα τέτοιο σύστημα καθιστούσε το διαζύγιο μια πιο βιώσιμηεπιλογή για τις γυναίκες

Η ανατροφή των παιδιών και η διαχείριση του νοικοκυριού ήταν οι πιοσημαντικές δουλειές της γυναίκας Στις φτωχές οικογένειες ήταν υποχρεωμένηνα κάνει τις δουλειές του σπιτιού μόνη της αλλά στις μεσαίες και ανώτερεςτάξεις διέθετε υπηρέτες και σκλάβους που τη βοηθούσαν Η αποχή της γυναίκαςαπό την εργασία περιορίζει το σεβασμό από τη μεριά του άντρα μια και αυτήδεν παράγει Δικαίωμα του συζύγου είναι ακόμη και ο ξυλοδαρμός Αν εκείνητον απατήσει τιμωρείται με θάνατο ή με αφαίρεση της μισής της περιουσίαςΚληρονομικά δικαιώματα η γυναίκα δε διαθέτει Αξιόλογη είναι εκείνη ηγυναίκα που είναι υπάκουη στον άντρα της

Για ανάμειξη της γυναίκας στην πολιτική δεν μπορεί να γίνει λόγος διότιδε διαθέτει πολιτικά δικαιώματα Επίσης δεν μπορεί να έχει οικονομικέςσυναλλαγές Εξάλλου αν και βίωναν οι γυναίκες την θλιβερή τους κατάστασηδεν μπορούσαν να προσφύγουν ούτε σε δικαστήρια ούτε σε διεθνείςοργανισμούς

Τη νομική θέση της γυναίκας χαρακτήριζε η πλήρης υποταγή στηνεξουσία πρώτα του πατέρα ή του αδελφού και αργότερα του συζύγου ο οποίοςασκούσε πατριαρχική εξουσία (patria potestas) πάνω στη σύζυγο Στα μάτια τουνόμου οι γυναίκες ήταν πλάσματα ασθενή (imbeciles) Αυτό τους έδινε σεορισμένες περιπτώσεις τη δυνατότητα να επικαλούνται ως ελαφρυντικό τηνάγνοια του νόμου αλλά τους στερούσε την νομική ικανότητα να υπογράφουνσυμβόλαια ή διαθήκες ή να καταθέτουν ως μάρτυρες σε δικαστήρια Δενμπορούσαν επίσης να ασκήσουν δημόσιο λειτούργημα Η νομική θέση μιαςγυναίκας στη Ρώμη δεν ήταν καλύτερη από εκείνη της γυναίκας στην Αθήνααλλά υπήρχε μια τεράστια διαφορά ∙ μια Ρωμαία σύζυγος είχε το ρόλο τηςοικοδέσποινας όταν ο σύζυγός της είχε φίλους επισκέπτες ενώ ασκούσε μεγάληεπιρροή στη λήψη των οικογενειακών αποφάσεων Βαθμιαία βελτίωσε επίσης

- 12 -

την νομική θέση της απέκτησε περισσότερη ελευθερία μεγαλύτερη δύναμη Στηρωμαϊκή ιστορία είναι πλήθος τα ονόματα γυναικών που διακρίθηκαν για τονισχυρό χαρακτήρα την ευφυΐα και την ανάμιξη τους σε πολιτικές ραδιουργίες

γυναίκες μέσα στη ρωμαϊκή μυθολογία και βιοηθική

Αρπαγή των Σαβίνων Γυναικών

Η Αρπαγή των Σαβίνων Γυναικών ήταν ένα επεισόδιο της πρώιμηςρωμαϊκής ιστορίας ίσως και καθαρά μυθολογικό

Μετά την ίδρυσή της η Ρώμη βρέθηκε στη δεινή θέση να είναι γεμάτη μεναπό δυνατούς και γενναίους άνδρες αλλά ελάχιστες γυναίκες που θαδιασφάλιζαν την επιβίωσή της Ο βασιλιάς της Ρωμύλος έψαξε μάταια να βρεισυζύγους για τους άνδρες του από γειτονικές φυλές Η άρνηση των πατέρωντους να επιτρέψουν γάμους με άνδρες άλλης φυλής οδήγησε τους Ρωμαίουςστην απελπισμένη απόφαση να της κλέψουν

Έκρυψαν το πρόβλημά τους και οργάνωσαν λαμπρές γιορτές και αγώνεςγια να τιμήσουν τον Ποσειδώνα

Όταν άρχισαν οι αγώνες και όλοι ήταν απασχολημένοι δόθηκε το σήμαΟι Ρωμαίοι άνδρες όρμησαν εκεί που κάθονταν οι νεαρές παρθένες οιπερισσότερες από τη φυλή των Σαβίνων τις σήκωσαν και σκόρπισαν προς όλεςτις κατευθύνσεις με προορισμό τα σπίτια τους

Οι Σαβίνοι άργησαν να αντιδράσουν ωστόσο τελικά συγκέντρωσανστρατό και με τους αδικημένους πατέρες επικεφαλής κινήθηκαν απειλητικάκατά της Ρώμης Οι Ρωμαίοι βγήκαν από την πόλη με την ίδιααποφασιστικότητα Αφού αντάλλαξαν κάθε λογής προσβολές όρμησαν ο έναςστρατός ενάντια στον άλλο

Ελάχιστα όμως προτού συναντηθούν οι κοπέλες χύθηκαν ανάμεσά τουςΥποστήριξαν πως η μάχη έπρεπε να λάβει τέλος καθώς πλέον θα χυνότανσυγγενικό αίμα Τους ζήτησαν είτε να σταματήσουν είτε να στρέψουν σε εκείνεςπρώτα την οργή τους εφόσον δεν θα άντεχαν στο τέλος της ημέρας να είναι είτεχήρες είτε ορφανές Και οι δύο πλευρές σταμάτησαν συγκινημένες από τα λόγιααυτά Η μάχη έλαβε τέλος και έγινε ειρήνη ανάμεσά τους

- 13 -

Λουκρητία

Η Λουκρητία είναι ένα μυθικό πρόσωπο της ιστορίας της Αρχαίας ΡώμηςΣύμφωνα με την παράδοση ο βιασμός και ο συνακόλουθος θάνατός της(αυτοκτονία ως μέσο αποκατάστασης της τιμής) ξεκίνησε μια σειρά απόγεγονότα (επανάσταση ενάντια στο βιαστή και γιό του βασιλιά) που οδήγησανστην πτώση της μοναρχίας και την εγκαθίδρυση του δημοκρατικούπολιτεύματος

Ιουλία Δόμνα

Η Ιουλία Δόμνα (170-217) ήταν μέλος της περίφημης Ρωμαϊκήςαυτοκρατορικής δυναστείας των Σεβήρων Αυτοκράτειρα και σύζυγος τουΣεπτίμιου Σεβήρου μητέρα των επίσης αυτοκρατόρων τέκνων της Γέτα καιΚαρακάλλα η Ιουλία Δόμνα υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές γυναίκες στηνπολιτική ιστορία της Ρώμης με τεράστια επιρροή στον αυτοκρατορικό θρόνο

Στα τέλη της δεκαετίας του 180 η Ιουλία Δόμνα παντρεύτηκε τονμελλοντικό αυτοκράτορα Σεπτίμιο Σεβήρο

Ο γάμος τους ήταν ευτυχισμένος και ο Σεβήρος θαύμαζε τη γυναίκα τουκαι τις πολιτικές απόψεις της δεδομένης της εκπαίδευσης και του ενδιαφέροντοςπου αυτή είχε για τη φιλοσοφία

Όταν δολοφονήθηκε ο γιός της και αυτοκράτορας Καρακάλλας η Ιουλίαπροτίμησε να αυτοκτονήσει και θεοποιήθηκε μετά θάνατον

Στην Ιουλία Δόμνα οφείλουμε σήμερα την δυνατότητά μας ναδιαβάζουμε για τον Απολλώνιο Τυανέα καθώς είναι η ίδια που έπεισε τονΦιλόστρατο να γράψει το περίφημο έργο του laquoΗ Ζωή του Απολλώνειουraquo πουσώζεται μέχρι σήμερα Η Ιουλία Δόμνα έκοψε το νήμα της ζωής της πριν οΦιλόστρατος τελειώσει το οχτάτομο έργο του

- 14 -

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΖΩΗ

ΓΑΜΟΣ

Η γυναίκα στο Βυζάντιο

Η γυναίκα της βυζαντινής περιόδου ζούσε τομεγαλύτερο διάστημα της ζωής της στο σπίτι ΣτοlaquoΣτρατηγικόνraquo του Κεκαυμένου διαβάζουμε Ταςθυγατέρας σου ως καταδίκους έχε εγκεκλεισμένας καιαπροόπτους Οι έξοδοι πάντα με συνοδεία για την

εκκλησία τα πανηγύρια και το λουτρό καθώς και οι επισκέψεις σε συγγενικάπρόσωπα ήταν οι μόνες κοινωνικά αποδεκτές δραστηριότητες της γυναίκας έξωαπό το σπίτι Επίσης δεν ήταν ευπρεπές να κάθεται στο ίδιο τραπέζι με τουςάνδρες παρά μόνο αν ήταν πολύ στενά συγγενικά της πρόσωπα όπως γιαπαράδειγμα ο πατέρας ο σύζυγος και οι αδελφοί Συχνά έτρωγε σε χωριστήαίθουσα όπως σε χωριστά δωμάτια από τους άντρες περνούσε την ημέρα τηςΑπό πολύ μικρή μάθαινε τα του οίκου ενώ οι γραμματικές γνώσεις τηςπεριορίζονταν συνήθως σε γραφή και ανάγνωση

Η συμμετοχή των γυναικών στα κοινά χαρακτηρίζεταιστο Βυζάντιο από μια μοναδική καινοτομία αν και ηανάληψη δημοσίων αξιωμάτων ήταν απαγορευμένη στονγυναικείο πληθυσμό κανείς νόμος δεν απαγόρευε τηνανάληψη του ύψιστου πολιτειακού αξιώματος απόγυναίκα Ο νομοθέτης δεν είχε προβλέψει νααπαγορεύσει αυτό που τελικά συνέβη ∙ γυναίκες

βασίλευσαν ως άνδρες ηγεμόνες και για λόγους νομιμότητας έγιναν σεβαστέςαπό τους συγχρόνους τους Βυζαντινούς Κατά τη μέση βυζαντινή εποχή οιΊσαυροι και οι Μακεδόνες αυτοκράτορες ndash υπό διαφορετική οπτική καιορμώμενοι από διαφορετικούς λόγους ο καθένας- προστάτευσαν τη γυναίκα ωςσύζυγο και τουλάχιστον οι πρώτοι αντιμετώπισαν τη μητέρα ως ισότιμη με τονπατέρα απέναντι στα παιδιά τους

H κόρη μπορούσε να παντρευτεί από τα 12-13 χρόνια τηςΔιαφορετικά θα πήγαινε σε μοναστήρι Για το γάμο τηςφρόντιζαν οι γονείς Συχνά μάλιστα βοηθούσαν στηνεπιλογή του συζύγου οι προξενήτρες που είχαν ωςαμοιβή ποσοστά από την προίκα Η θέση της συζύγουήταν άσχημη Τα κύρια προσόντα μιας νύφης ήταν η

ομορφιά (αν και συνίστατο να λαμβάνονται υπόψην και τα ψυχικά χαρίσματα)το γένος (δεν επιτρεπόταν γάμος μεταξύ διαφορετικών τάξεων) και η προίκα

ΝΟΜΙΚΗΘΕΣΗ

- 15 -

ΔΙΑΖΥΓΙΟ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ

(δώρο στο σύζυγο από την οικογένεια της νύφης για να αντεπεξέλθουνοικονομικά)

Η παράβαση της συζυγικής πίστης και η επίμεμπτησυμπεριφορά των συζύγων είχε συχνά ως αποτέλεσμα τηναίτηση διαζυγίου το οποίο ήταν δύο ειδών το laquoκατάπρόφασιν άμεμπτονraquo εξαιτίας δηλαδή σοβαρής αφορμήςπου προερχόταν από κάποιον από τους συζύγους και τοlaquoκατά συναίνεσινraquo με αμοιβαία δηλαδή συγκατάθεση

Οι χριστιανικές αρχές που καθόριζαν τις λειτουργίες τηςβυζαντινής κοινωνίας εξασφάλιζαν μία αξιοπρεπή ζωήστην παντρεμένη γυναίκα Ανεξάρτητα από τηνκοινωνική τάξη όπου ανήκε ήταν οικοδέσποινα και κυράΗ απόκτηση παιδιών την εξύψωνε Η βυζαντινή μητέραθεωρούταν η κεφαλή της οικογένειας και η προστάτιδα

των παιδιών της ειδικά αν ήταν χήρα και τα παιδιά της ήταν πολύ νέα ακόμα Ηκαθημερινότητα μιας μέσης γυναίκας ήταν δύσκολη και μάλλον μονότονηΚαθώς είχε την ευθύνη της εύρυθμης λειτουργίας του σπιτιού όταν δεν είχεδούλες στην υπηρεσίας της αναλωνόταν στην προσπάθεια να ανταποκριθείστις αυξημένες ανάγκες ενός προβιομηχανικού νοικοκυριού Ήταν η πρώτη πουξυπνούσε και η τελευταία που κοιμόταν στην οικογένειά της Οι γονείς είχανυποχρέωση να δίνουν προίκα στις κόρες τους κι αυτό ήταν ένας λόγος για τονοποίο οι φτωχοί εύχονταν να γεννούν αγόρια Εκτός αυτού για τους γονείςσήμαινε ότι το οικογενειακό τους όνομα δε θα διαιωνιζόταν και ότι απαιτούτανεμεγάλη φροντίδα στη διαπαιδαγώγηση και την προστασία του

Στον επαγγελματικό τομέα ο ρόλος της γυναίκας ήτανμικρός Οι γυναίκες των φτωχότερων κοινωνικώνστρωμάτων δούλευαν στα χωράφια και στα εργαστήριατης οικογένειάς τους Μετά τον 11ο αιώνα οι γυναίκεςασχολήθηκαν και με το εμπόριο τροφίμων Είχαναρτοποιεία ή πουλούσαν φρούτα και λαχανικά Μερικέςγυναίκες ήταν μαμές και καλλιγράφοι Πλουσιότερες

αναφέρονται ως ιδιοκτήτριες πλοίων Η κυριότερη απασχόληση των γυναικώνήταν η εργασία στο σπίτι Ιδιαίτερα το γνέσιμο και η ύφανση ήταν βασικέςασχολίες για όλες σχεδόν τις γυναίκες από το πιο φτωχό σπίτι ως τα πλούσιαμοναστήρια και το ίδιο το παλάτι Τα κορίτσια των περισσότερων οικογενειώνμάθαιναν συνήθως ανάγνωση γραφή αριθμητική ιερή ιστορία και ωδική Μόνοοι κόρες αριστοκρατικών και πλούσιων οικογενειών μπορούσαν να αποκτήσουνμεγαλύτερη μόρφωση αν το ενέκριναν οι γονείς τους Λίγες γυναίκεςμορφωμένες ήταν ιατροί που θεράπευαν το γυναικείο πληθυσμόεπιστολογράφοι ή υμνογράφοι Άλλες οι λεγόμενες κοινές ζούσαν στα μιμαρείακαι στα καπηλειά

- 16 -

ΕΠΩΝΥΜΕΣ

Κάποιες γυναίκες αναλογικά ελάχιστες αποκτούσαν και ευρύτερημόρφωση Η ζωή μιας σπουδαίας γυναίκας του βυζαντίου της Άννας τηςΚομνηνής της Πορφυρογέννητης πριγκίπισσας - ιστορικού είναι ενδεικτικήαυτού του πάθους για εξουσία και μόρφωση Ο συγκινητικός της θάνατοςεπιστεγάζει μια ζωή γεμάτη ένταση και σφοδρές αντιφάσεις Ηπορφυρογέννητη Άννα ήταν μια γυναίκα επαναστάτρια για την εποχή της Γιανα πετύχει τους σκοπούς της δε χρησιμοποίησε γυναικεία όπλα (γοητείαπονηριά) αλλά καθαρά αντρικά μέσα(δύναμη τόλμη επιμονή) Ίσως και ναήταν η πρώτη φεμινίστρια στα χρονικά της ανθρωπότητας αλλά η απόπειρά τηςήταν καταδικασμένη να αποτύχει μέσα στην αυστηρά ανδροκρατούμενηκοινωνία του Βυζαντίου Παρόλο που από τη γέννησή της αναγορεύτηκεσυναυτοκράτειρα λόγο κακών συγκυριών δεν άσκησε ποτέ το αξίωμα Προς τοτέλος λοιπόν της ζωής της έγινε μοναχή και αποφάσισε να εξιστορήσει το βίοτου πατέρα της στο έργο laquoΑλεξιάδαraquo Διάφορες αυτοκράτειρες κυβέρνησαν ωςαντιβασιλείς των ανήλικων παιδιών τους Η αυτοκράτειρα Ειρήνη προς τοτέλος του 8ου αιώνα η αγία Θεοδώρα στο γιο της Μιχαήλ 3ο κατά τον 9ο αιώνακαι η Ζωή Καρβουνόψινα η τέταρτη σύζυγος και χήρα του αυτοκράτοραΛέοντα 6ου κατά τον 10ο αιώνα Η Άννα Δαλέσσενα ήταν μητέρα τουαυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού του 1ου και γιαγιά της Άννας Κομνηνής πουέπαιξε έναν κρίσιμο ρόλο στην άνοδο του Αλέξιου στην εξουσία και ο Αλέξιοςένα αποφασιστικό και ικανό άτομο το οποίο συνέχισε να στηρίζεται στηνπολιτική και διοικητική πείρα της για να κυβερνήσει την τεράστια αυτοκρατορία

Πολλές γυναίκες αριστοκρατικής καταγωγής επιδίδονταν επίσης σε έργαευποιίας όπως η ίδρυση γηροκομείων οι δωρεές για την ανέγερση ναών και ηεθελοντική εργασία στα νοσοκομεία της εποχής όπως οι ξεχωριστέςπροσωπικότητες γυναικών που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη τουβυζαντινού κράτους σαν αυτή της αυτοκράτειρας Ελένης και Θεοδώρας Τέλοςμια από τις πιο γνωστές βυζαντινές επιχειρήσεις άνηκε σε κάποια Δανελία - μιαεξαιρετικά πλούσια χήρα και ευεργέτιδα του μελλοντικού αυτοκράτοραΒασίλειου του 1ου Αξιοσημείωτη είναι και η ποιήτρια Κασσιανή Άλλεςγυναίκες ήταν ιδιοκτήτες μικρών καταστημάτων με είδη καθημερινής χρήσης

- 17 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΜΕΣΑΙΩΝΑ

Τα όπλα των γυναικών Από τον 12ο αιώνα η ιδανική γυναίκα θα πρέπει ναείναι λεπτή με λεπτή μέση μακριά πόδια στήθος μικρό (απαγορεύονται ταμεγάλα στήθη οι γυναίκες που έχουν υπερβολικό στήθος θαέπρεπε να το καλύπτουν με επίδεσμο) Η σιλουέτα αυτήεξελίσσεται στη συνέχεια στο κυρτό σχήμα S το κεφάλι ελαφράγερμένο προς τα εμπρός το στήθος ανεπαίσθητο η κοιλιά και οιγοφοί προς τα εμπρός

Ο γάμος Το πρότυπο του χριστιανικού γάμου βασίζοντανστην απόλυτη μονογαμία Θεωρητικά πρόκειται για ένα γάμομε την συγκατάθεση και των δύο ατόμων και χωρίς δυνατότητα διαζυγίουΩστόσο η θεωρία ήταν συχνά διαφορετική από την πραγματικότητα Έτσι είναιοικογένειες (γονείς) που ενώνουν τα παιδιά και αυτό στην ηλικία των δώδεκαετών για τις γυναίκες και στους άνδρες των δεκατεσσάρων Νεαρά ζευγάριαπαντρεύονται χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων με τον κίνδυνο τηςαποκλήρωσης Τόσο στα κατώτερα όσο και στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα ηγονική επιλογή υπαγορεύει τα δεσμά του γάμου Ακόμα ο γάμος δεν ήτανπρακτικά τόσο αδιάλυτος ∙ είναι συχνό στους άνδρες των κύκλων ευγενείας ναέχουν παλλακίδες και να αποκτούν νόθα παιδιά Αν η σύζυγος δεν είναι σε θέσηνα γεννήσει έναν κληρονόμο αυτά τα παιδιά μερικές φορές μπορούσαν ναγίνουν κληρονόμοι του πατέρα τους Η εν λόγω γυναίκα στείρα ή που δεγεννούσε παρά κορίτσια μπορεί επίσης να διαχωριστεί από το σύζυγό της οοποίος θέλει να εξασφαλίσει απογόνους Καθημερινή μέριμνα ήταν ηεξασφάλιση του επιούσιου εφόσον το μεσαιωνικό οικογενειακό εισόδημα ήτανμετά βίας επαρκές Ανύπαντρες μητέρες και χήρες επιδίδονταν στην κλοπή τηζητιανιά και την πορνεία (η οποία και δε θεωρούταν παράνομη αλλά ανήθικη)

Συζυγικές σχέσεις Το 14ο αιώνα αναφέρονταν στην Αγγλία 4 κατηγορίεςπροσώπων οι προδότες οι εθνικοί οι σκλάβοι και οι γυναίκες που κάθε άνδραςείχε το δικαίωμα να δείρει ατιμώρητα αφού αυτοί δεν κατείχαν νόμιμαδικαιώματα για να τους κάνουν αγωγή Το δικαίωμα επιβολής σωφρονιστικήςτιμωρίας από μέρους του συζύγου απέβλεπε στη διατήρηση της σχέσηςκυριαρχίας του άνδρα Ο Trevelyan γράφει για την Αγγλία του 15ου αιώνα Ηδύναμη της κυριαρχίας βρισκόταν στα χέρια του άνδρα και σπάνια η κοινήγνώμη επέρριπτε την ενοχή σε όποιον τη διεκδικούσε με τη γροθιά ή τη βέργα Η

- 18 -

θέση της γυναίκας στο Μεσαίωνα σύμφωνα με τον Hans Fehr ο οποίος γράφειγια τις σχέσεις ανάμεσα στα δυο φύλα κατά τον εξής τρόπο Η γυναίκα δεν ήτανανεξάρτητη Σacute όλη τη ζωή της βρισκόταν κάτω από την εποπτεία του άνδρα Ηπαλιά αντίληψη βίας η εξουσιάζουσα θέση του άνδρα δεν εξαφανίστηκε ποτέολοκληρωτικά Συχνά επαναλαμβάνεται ότι το γυναικείο φύλο πρέπει ναθεωρείται σαν αντικείμενο που υπόκειται στη βία Οι διάφορες διατάξεις και οισυνήθειες που επικρατούσαν το Μεσαίωνα δείχνουν καθαρά ότι οι σχέσειςανάμεσα στα δυο φύλα δεν ήταν μόνο σχέσεις βίας αλλά προ πάντων σχέσειςεξουσίας Η επιβολή της τιμωρίας για ορισμένα σφάλματα της συζύγου δεν ήτανδικαίωμα αλλά καθήκον του άνδρα Αν ο σύζυγος δεν τιμωρούσε με ξύλο τηγυναίκα του τότε έπεφτε ο ίδιος σε σφάλμα Με ολοφάνερα διατυπωμένεςαπειλές και με βία που είχε νομικά κωδικοποιηθεί αναγκάζονταν οι γυναίκες σευποταγή

Επαγγελματική ζωή των γυναικών Οι γυναίκες κατά τον Μεσαίωνασυμμετέχουν ενεργά στην οικονομική ζωή Στην πόλη που εργάζονται κυρίωςστο εμπόριο στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας και των τροφίμων Επιπλέονστο μικρό εμπόριο τροφίμων οι γυναίκες υπερτερούν αριθμητικά των ανδρώνΕπίσης οι βιομηχανίες που εμφανίζονται ως επέκταση των εγχώριωνδραστηριοτήτων τους είναι περισσότερο ή λιγότερο δεσμευμένες ψησίματοςζυθοποιίας (στην Αγγλία οι γυναίκες έχουν το μονοπώλιο στην μπύρα και τηγαλακτοκομική βιομηχανία) Στην ύπαιθρο θα βοηθήσουν επίσης τουςσυζύγους τους ιδίως βοηθώντας στην συγκομιδή και την κοπή των ζωοτροφώνΣχεδιάστριες εσωρούχων και καλτσών μοδίστρες ιδιοκτήτριες μικρώνεστιατορίων πλύστρες είναι επαγγέλματα που οι γυναίκες έχουν καταλάβει τιςΜεσαίωνα αλλά απαραιτήτως δεν θεωρούνται ίσες με τους άνδρες Πράγματι οιμισθοί των γυναικών είναι πολύ χαμηλότερες από εκείνες των ανδρών ∙ ηεργασία στο σπίτι την οποία καμία επαγγελματική οργάνωση δενπροασπιζόταν παραπέμπει σε ιδιαίτερα χαμηλούς μισθούς τόσο σε αστικές όσοκαι αγροτικές περιοχές

Γυναίκες και κοινωνικά δικαιώματα Οι γυναίκες του απλού λαού και οιαστές απολάμβαναν σχετικά περισσότερη ελευθερία ∙ ενήλικες ήδη από ταδώδεκά τους χρόνια είχαν το δικαίωμα να διαχειριστούν τα αγαθά τους ναπαντρευτούν να εργαστούν ακόμα και να ψηφίσουν Για τις αριστοκράτισσεςτα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά Μέσα σrsquo ένα σύμπαν βίαιο επιθετικόανδροκρατούμενο στα πλαίσια του κάστρου αυτή δεν είναι υπολογίσιμη Ημοίρα της μοιάζει με τη γαιοκτησία τη μόνη εγγύηση της εξουσίας Έτσιαποτέλεσε lsquorsquoσυνάλλαγμαrsquorsquo μεταξύ των λόρδων οι οποίοι ήθελαν να αυξήσουντα αγαθά τους και να εξασφαλίσουν την διαιώνιση του γένους τους ΣτηΣαξονία κατά τον Michelet ο ειρηνοδίκης είχε το δικαίωμα να χτυπάει κάθεγυναίκα που θα φερόταν ανάρμοστα ή αθέμιτα ακόμη έκαναν χρήση τουδικαιώματος αυτού για να ταπεινώσουν τις τίμιες γυναίκες και τις συζύγουςεμπόρων οι οποίες ξεχώριζαν για την υπερηφάνεια και την αυτοπεποίθησήτους

- 19 -

Γυναίκες και Εκκλησία Υπάρχουν βεβαίως τα γνωστά μισογυνικάστερεότυπα που παρουσιάζουν τη γυναίκα ως προσωποποίηση της αμαρτίας Ηεξιλέωση της θέσης της γυναίκας στην Εκκλησία γίνεται με τη γέννηση τουΘεανθρώπου από μια γυναίκα την Παναγία Η γυναίκα ως Εκκλησία και οάνδρας ως ο Χριστός Η γυναίκα συμβολίζει την αγία Εκκλησία και ο άνδρας τοΧριστό Όπως η Εκκλησία υποτάσσεται στον Χριστό έτσι και η γυναίκα οφείλει

να ακούει τον άνδρα και να μην τον περιφρονεί Βεβαίωςαυτό δεν είναι καθόλου υποβιβαστικό για τη γυναίκαδιότι ο άνδρας ΧΡΩΣΤΑΕΙ να την αγαπάει όπως ακριβώςο Χριστός αγαπάει την Εκκλησία Κι ας μην ξεχνάμε ότι οΧριστός θυσιάστηκε για την Εκκλησία Ο άνδρας είναι ηlaquoκεφαλήraquo της γυναίκας του Το να είναι κάποιος κεφαλήδεν δηλώνει εξουσία ή αξία στη Χριστιανική Εκκλησία

Είναι θέμα ευθύνης πολύ μεγάλης μάλιστα Σε ένα σπίτι υπάρχουν πράγματαπου πρέπει να φροντιστούν από έναν για να διατηρηθεί η ειρήνη στηνοικογένεια Ο Θεός επιλέγει τον άνδρα ως κεφαλή τής οικογένειας επειδή οΧριστός στον οποίον υποτάσσεται στην Εκκλησία ως Θεανδρικό πρόσωπο ήρθεστη γη

Υπάρχουν και τα ιστορικά στοιχεία που παρέχουν μια πολύ πιοισορροπημένη εικόνα Καταρχάς η μεσαιωνική Εκκλησία δεν διστάζει νααναθέσει σε γυναίκες θέσεις ευθύνης με πολιτική και οικονομική ισχύ Οιηγούμενες των μονών ασκούν εξουσία και διαχειρίζονται πολλές φορέςτεράστιες περιουσίες Και όσον αφορά την εκτίμηση της Εκκλησίας προς τιςγυναικείες ικανότητες ας δούμε ακόμη ένα παράδειγμα που παραθέτει η Περνού(όππ σελ 93) όταν ο μοναχός Ροβέρτος του Αρμπρισέλ μια από τιςμεγαλύτερες προσωπικότητες του δυτικού μοναστικού κινήματος αποφασίζεινα οργανώσει το αβαείο του Φοντεβρώ ιδρύει δύο κοινόβια (ένα ανδρών και έναγυναικών) Ο άνθρωπος αυτός αληθινός φεμινιστής θα αναθέσει τη διοίκησητου αβαείου σε μια ηγουμένη την μόλις 22 ετών Πετρονίλλα του Σεμιγέ (1115)Ανάμεσα στις σημαντικές γυναικείες μορφές της Καθολικής Εκκλησίας τουΜεσαίωνα δεν λείπουν και οι δυναμικές προσωπικότητες που δεν θα διστάσουννα αναμετρηθούν με την κοσμική εξουσία υπερασπίζοντας τα πιστεύω τουςΓενικά η θέση της γυναίκας στο πλαίσιο της καθολικής Εκκλησίας είναιακριβώς αυτή που κατέχει η γυναίκα στην κοινωνία τη συγκεκριμένη ιστορικήπερίοδο (Pernoud όππ σελ 94-95) Έτσι η επιδείνωση παρατηρείταιταυτόχρονα στην κοινωνία και στην Εκκλησία το 1298 ο πάπας Βονιφάτιος Η΄επιβάλλει στις μοναχές αυστηρότερους περιορισμούς απrsquo ότι στους άνδρεςμοναχούς ή μέλη θρησκευτικών ταγμάτων αποκλείοντάς τις από κάθε επαφήμε τον έξω κόσμο Η απώλεια της ldquoαυτονομίαςrdquo θα ολοκληρωθεί στηΓαλλία όταν η διοίκηση της Εκκλησίας θα περάσει στα χέρια της κοσμικήςεξουσίας με το Κονκορδάτο της Μπολόνιας (1516) ο πάπας εκχωρεί στον βασιλιάτης Γαλλίας την εξουσία να διορίζει επισκόπους και ηγουμένους

Οιhellip μάγισσες Καλά όλα αυτά αλλά στον Μεσαίωνα δεν έκαιγαν μάγισσες Ηαπάντηση είναι laquoόχι και τόσο ή μάλλον σχεδόν καθόλουraquo Το πραγματικό κυνήγιμαγισσών ανάγεται στα χρόνια της Αναγέννησης κι αργότερα η διαβόητη δίκητων Μαγισσών του Σάλεμ έγινε το 1698 κι όχι βέβαια κατά τα χρόνια του

- 20 -

Μεσαίωνα Στη Γαλλία η τελευταία δίκη για μαγεία καταγράφεται στοΜπορντώ το 1718 Οι άνθρωποι της εποχής αντιμετώπιζαν τη μαγείαπερισσότερο ως εκδήλωση ψυχικής ασθένειας αντίληψη που μοιάζειαρκετά σύγχρονη

Γυναίκες και μόρφωση Στα μεσαιωνική Ευρώπη Εκκλησία και γράμματα είναισυνήθως αλληλένδετα Όπως είναι λογικό οι γυναίκες δεν λείπουν από τοντομέα αυτό Η πρώτη εγκυκλοπαίδεια της μεσαιωνικής Δύσης συγγράφηκε απόγυναίκα πρόκειται για τον ldquoHortus deliciarumldquo της Αλσατής ηγουμένης Ερράδης

του Λάντσμπεργκ (12ος αι) Μερικές φορές οι πνευματικές και καλλιτεχνικέςδραστηριότητες των γυναικών της Εκκλησίας εκπλήσσουν στο αββαείο τουΓκάντερσάιμ στη Σαξονία βρέθηκαν χειρόγραφα του 10ου αιώνα που

περιείχαν κωμωδίες σε στίχους με ομοιοκαταληξία σε μίμηση των κωμωδιώντου Τερέντιου Εδώ μπορούμε να παρατηρήσουμε πως η καλλιέργειαενθαρρυνόταν περισσότερο στα γυναικεία παρά στα αντρικά μοναστήρια Όταντο 14ο αιώνα ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο του Παρισίου ήταν αποκλεισμένες απrsquoτη μόρφωση της οποίας το μονοπώλιο κρατούσαν οι κληρικοί Αποκλεισμένοιήταν γυναίκες και θρησκευτικά τάγματα (Ordres mineurs Ordres mendiants) OΘωμάς Ακινάτης απελάθη σε διάστημα 2 ετών

Γυναίκες και εξουσία rdquoΟι γυναίκες δεν ήταν υπόδουλες και υποταγμένεςστο πλαίσιο ενός κόσμου ο οποίος εμφανίζεται να κυριαρχείται από τις αντρικέςαρετές ιπποτών ή ασκητικών μοναχών Η εξουσία δεν απέκλειε τις γυναίκες απότην κορυφή της κοινωνίας Η υπόμνηση μερικών ονομάτων αρκεί για να αποδείξειτο αντίθετο Η Αλιενόρ της Ακυιτανίας η Λευκή της Καστίλλης κι άλλες λιγότερογνωστές διοίκησαν επικράτειες και κυβέρνησαν υπηκόουςrdquo Πράγματι δεν είναιλίγα τα παραδείγματα γυναικών που ασκούν τη βασιλική εξουσία όταν οσύζυγός τους απουσιάζει ή ασθενεί ή αυτών στις οποίες έχει νομίμως ανατεθεί ηαντιβασιλεία μέχρι την ενηλικίωση του γιου τους Άλλες πάλι είναιαρκούντως δυναμικές ώστε να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους και χωρίς νασυμβαίνει κάτι από τα παραπάνω

Συγκεκριμένα οι δύο αντισυμβατικές γαλλίδες η Αλιενόρ της

Ακυιτανίας και η Λευκή της Καστίλλης Η πρώτη υπήρξεκληρονόμος του ισχυρού δουκάτου της Ακυιτανίας Το 1152 ηΑλιενόρ παίρνει την πρωτοβουλία και χωρίζει τον Λουδοβίκο(καθόσον νομικά δεν υφίστατο διαζύγιο τυπικά επρόκειτο γιαακύρωση του γάμου λόγωhellip μακρινής συγγένειας μεταξύ τωνσυζύγων αν και στην πραγματικότητα ευθύνεται η ασυμφωνίαχαρακτήρων και φημολογούμενη εξωσυζυγική σχέση) Έξι μόλιςεβδομάδες μετά την ακύρωση του πρώτου της γάμουπαντρεύεται στο Πουατιέ τον Ερρίκο δούκα της Νορμανδίας και κόμη του Ανζούκαι του Μαιν ο οποίος θα γίνει δύο χρόνια αργότερα βασιλιάς της Αγγλίας (ωςΕρρίκος Β΄) Μέχρι τον θάνατό της (1204) θα παραmicroείνει δραστήριααναλαμβάνοντας διπλωματικές πρωτοβουλίες και επιχειρώντας να

AlieacutenordAquitainereinedHenry IIdAngleterre

- 21 -

καθορίσει σύμφωνα με τις απόψεις της τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ Γαλλίαςκαι Αγγλίας

Παρομοίως η εγγονή της η Λευκή της Καστίλλης παντρεύεται σεηλικία 12 ετών τον διάδοχο του γαλλικού θρόνου (τον μετέπειταΛουδοβίκο Η΄) Μ μετά τον θάνατο του συζύγου της (1226) θακυβερνήσει το βασίλειο έως την ενηλικίωση του γιου της(Λουδοβίκου Θ΄)∙ Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας της θαδιαπραγματευθεί (με επιτυχία) τους όρους της Συνθήκης τουΜω (1229) με την οποία τερματίζεται η σύγκρουση μεταξύΓαλλίας και κομητείας της Τουλούζης Έχοντας εμπιστοσύνηστις πολιτικές ικανότητες της microητέρας του ο Λουδοβίκος Θ΄ της

αναθέτει την αντιβασιλεία κατά την αναχώρησή του για την Ζ΄ Σταυροφορία(1248)

Στον μακρινό βορρά η βασίλισσα Μαργαρίτα κατόρθωσε να ενώσει σεένα βασίλειο του οποίου ηγήθηκε τη Σουηδία τη Δανίακαι τη Νορβηγία (1397)

Στην Ιταλία η Ματθίλδη της Τοσκάνης (1046-1115)υπήρξε η ισχυρότερη πολιτική προσωπικότητα στην Ιταλίατου καιρού της σε δική της πρωτοβουλία οφείλεται ηldquoσυmicroφιλίωσηrdquo microεταξύ του πάπα Γρηγορίου Ζ΄ και τουαυτοκράτορα Ερρίκου Δ΄ microε την ταπείνωση του δεύτερουστην Κανόσσα (1077)

Το 1314 ο Philippe le Bel περιορίζει τη δυνατότητα της διαδοχής τουθρόνου από γυναίκα Το 1593 μια επανάσταση στο Κοινοβούλιο του Παρισίουαπαγορεύει στη γυναίκα κάθε κρατική λειτουργία Από τις αρχές του 14ου αιώναη γυναίκα δε στέφεται πια είναι μονάχα σύζυγος του βασιλιά

Γυναίκες και πολιτικά δικαιώματα Όπως γνωρίζουμε στα χρόνια τηςελληνικής και ρωμαϊκής Αρχαιότητας η γυναίκα στερείται πλήρως πολιτικώνδικαιωμάτων Στους Νεότερους Χρόνους πρέπει να φτάσουμε στον 20ό αιώναγια να δοθεί στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου Στο Μεσαίωνα βλέπουμε τιςγυναίκες να ψηφίζουν στις συνελεύσεις πόλεων και χωριών που καλύπτουν έναευρύ τμήμα της δυτικής Ευρώπης Βεβαίως στην εποχή αυτή δεν ψηφίζουν ταάτομα αλλά οι οικογένειες οι οποίες πράγματι εκπροσωπούνται συνήθως απότον άντρα Όταν όμως αυτός αδυνατεί να συμμετάσχει στη διαδικασία (απουσίαή ασθένεια) ή έχει πεθάνει τότε η οικογένεια εκπροσωπείται από τη γυναίκα

Blanche deCastille

MATILDE DECANOSACONDESA DETOSCANA

- 22 -

ldquoSi les femmes neacutetaient pas bonnes et leursconseils inutiles Dieu ne les aurait jamaisconsacreacutees comme laide de lhomme mais plutocirctcomme la cause du mal

Charte dAardenburg

ldquoAν οι γυναίκες δεν ήτανε καλές και οισυμβουλές τους ήταν άχρηστες ο Θεός δε θα τιςείχε αφιερώσει ποτέ ως βοήθεια στον άνδρααλλά μάλλον ως πηγή κακούhellip

- 23 -

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σε πολλές χώρες οι γυναίκες αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό τουεργατικού δυναμικού Παρrsquo όλα αυτά ένας πολύ σημαντικός αριθμόςεργαζομένων γυναικών απασχολείται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας συχνά μεμικρή ασφάλεια εργασίας χαμηλούς μισθούς και δυσμενείς συνθήκες Αυτό δενπεριορίζεται στο βιομηχανοποιημένο κόσμο καθώς για πολλές γυναίκες στιςαναπτυσσόμενες χώρες η εμπειρία της εργασίας είναι δυσάρεστη με τηνκακομεταχείριση και τη σεξουαλική παρενόχληση να αποτελούν συνηθισμέναφαινόμενα που συχνά τρέφονται από πολιτιστικές και θρησκευτικέςπεποιθήσεις Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός γυναικών αποκτούν διοικητικέςθέσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνδέονται μεσυμπεριφορές αποκλεισμού ή υποβάθμισης των γυναικών από άνδρεςσυναδέλφους που απειλούνται από αυτές

Οι πολλαπλοί κοινωνικοί ρόλοι που αναλαμβάνουν θέτουν τις γυναίκεςσε μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλα μέλη της κοινότητας στο να νοσήσουν Οιγυναίκες αναλαμβάνουν το βάρος της ευθύνης που συνδέεται με το να είναιμητέρες σύζυγοι και φροντιστές των άλλων χωρίς να λαμβάνουν οικονομικήαποζημίωση για αυτή τη δουλειά

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ

Μικρότερη συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίαςΣυγκέντρωσή τους σε ορισμένους επαγγελματικούς κλάδουςΑπουσία ή υποεκπροσώπησή τους σε άλλουςΧάσμα των αμοιβών ανδρών και γυναικώνΜεγάλα ποσοστά ανεργίας των γυναικώνΜεγάλη παρουσία τους στο χώρο των ελαστικών μορφών εργασίαςΜη κάλυψή τους από συλλογικές συμβάσεις εργασίαςΈλλειψη ευκαιριών απασχόλησηςΑδυναμία εναρμόνισης επαγγελματικής ζωήςΠεριορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική εξέλιξηΜειωμένη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων καιπαρουσία τους σε θέσεις ευθύνης

Στην Ελλάδα ένα ποσοστό 65 των γυναικών απασχολείται στουςκλάδους της γεωργίας το λιανικό εμπόριο την εκπαίδευση την υγεία καιπρόνοια τη δημόσια διοίκηση τα ξενοδοχεία και εστιατόρια Συγκριτικά μεάλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτεροποσοστό γυναικών που απασχολείται στον αγροτικό τομέα ενώ είναι έντονη ηπροτίμησή τους για το δημόσιο τομέα

Όσον αφορά στον επαγγελματικό διαχωρισμό μεταξύ ανδρών καιγυναικών είναι υπαρκτός τόσο ως οριζόντιος(δηλαδή το ποσοστό παρουσίας σε

- 24 -

συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους) αλλά και ως κάθετος( δηλαδή οιδιαφοροποιήσεις στην ιεραρχία στο εσωτερικό του κάθε κλάδου)Μια από τιςαιτίες που συντηρούν αυτό το φαινόμενο είναι και η έλλειψη οργανωμένηςσυλλογικής δράσης

laquoΗ γυναίκα είναι παντού και πάντοτε γυναίκα Πολλές φορές και κάτιπερισσότερο λιγότερο όμως ποτέraquo

Πολύβιος Δημητρακόπουλος(συγγραφέας)

Η 8η Μαρτίου (γιορτή της μητέρας) laquoσημάδεψεraquo το γυναικείο φύλο μετά τημεγάλη απεργία που έκαναν οι εργάτριες στον τομέα τηςκλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1857 ζητώνταςκαλύτερες συνθήκες εργασίας

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η γυναίκα έχει κάνει δυναμική είσοδο στοχώρο της αγοράς εργασίας Η σύγχρονη γυναίκα είναι πλέον οικονομικάανεξάρτητη δυναμική και χειραφετημένη Ωστόσο εξακολουθεί να μην έχει τιςίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες μα τον άνδρα Τόσο στο δημόσιο όσο και στονιδιωτικό τομέα οι υψηλές θέσεις(διευθυντών προέδρων) αποτελούν αυστηρόάβατο για τις γυναίκες Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στα κέντρα λήψηςαποφάσεων Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο των Πολιτικών Ποινικώνκαι Διοικητικών Δικαστηρίων που όσο πιο υψηλόβαθμα είναι τόσο λιγότερεςείναι οι γυναίκες που τα επανδρώνουν Επίσης στον Άρειο Πάγο δεν υπηρετείκαμία γυναίκα Αντιθέτως συσσώρευση γυναικών παρατηρείται σταειρηνοδικεία και στα διοικητικά πρωτοδικεία

Η κατάσταση της σύγχρονης εργαζόμενης ελληνίδας δεν είναι ευνοϊκήγια τη ζωή της Πολλές γυναίκες ενώ πληρούν τα αντικειμενικά κριτήρια για τηνπρόσληψη σε μια θέση ωστόσο προτιμάται ένας άνδρας και με λιγότερα ίσωςπροσόντα αφού φιλοσοφία της σημερινής εποχής είναι η αύξηση του κέρδους μεόσο το δυνατόν λιγότερο κόστος Για τον λόγο αυτό η γυναίκα είναι εμπόδιοαφού ως έγκυος και αργότερα ως μητέρα απαιτεί πολλές άδειες επιδόματα καιευνοϊκή μεταχείριση Όμως οι εργοδότες δεν προσλαμβάνουν και μια γυναίκαπου δεν έχει παιδιά φοβούμενοι ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσει Έτσι οιγυναίκες αποκλείονται από πολλές θέσεις με αποτέλεσμα να καλπάζει ηγυναικεία ανεργία Αλλά ακόμα κι αν είναι αποτελεσματικές καιανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη δουλειά τους δεν μπορούν να ανελιχθούνστην εργασία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ενώ οι άνδρες μπορούνταυτόχρονα να είναι και καλοί πατέρες και καλοί στο χώρο εργασίας τους Έτσιακόμα και σήμερα δεν υπάρχει ουσιαστική βοήθεια στην ελληνίδα μητέρα διότιόταν έχει μικρά παιδιά δεν μπορεί να λείπει από το σπίτι αν δεν εξασφαλίσειποιος θα τα προσέχει

Στην Ελλάδα το χάσμα στις αμοιβές ξεπερνά το 20 μεταξύ γυναικώνκαι ανδρών Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας το

- 25 -

Νοέμβριο του 2011 μία στις τέσσερις γυναίκες(25) ήταν στην ανεργία ότανέναν χρόνο πριν το ποσοστό ήταν 17

Όσον αφορά την οικιακή εργασία δηλαδή την παροχή προσωπικώνυπηρεσιών προσελκύει σήμερα εργαζόμενες γυναίκες μετανάστριες ΣτηνΕλλάδα οι οικιακές βοηθοί προέρχονται κυρίως από τις Φιλιππίνες τηνΠολωνία την Ουκρανία τη Ρωσία ενώ η πλειοψηφία των Αλβανών μεταναστώνεργάζεται σε ελληνικά νοικοκυριά

Τα τελευταία χρόνια η θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίαςσυζητείται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικάμε τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών

Επιπλέον σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται καλύτερα σε τομείς οιοποίοι ήταν παραδοσιακά laquoκλειστοίraquo γιrsquo αυτές όπως ο Δικαστικός κλάδος τοΔιπλωματικό σώμα και στις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της ΔημόσιαςΔιοίκησης Επίσης έχουν ανοίξει για τις γυναίκες νέες επιλογές σταδιοδρομίαςσε κλάδους όπως η Αστυνομία ο Στρατός το Εμπορικό Ναυτικό

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 2: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 2 -

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

I Περίληψη εργασίας σελ 3II Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα σελ4-9

III Η γυναίκα στα Ρωμαϊκά χρόνια σελ10-13IV Η γυναίκα στο Βυζάντιο σελ14-16V Η γυναίκα στο Μεσαίωνα σελ17-22

VI Γυναίκα ndash εργασίασελ23-25VII Γυναίκα ndash βία σελ26-27

VIII Ευρωπαϊκή Ένωση και γυναίκα σελ28-29IX Γυναίκα και Χριστιανισμός σελ29-32X Γυναίκα και Βουδισμός σελ33

XI Γυναίκα και Ισλάμ σελ33XII Γυναίκα πουhellip ενέπνευσεσελ34-37

XIII Γυναίκα και κινηματογράφος σελ37-41XIV Τιhellip μας είπαν σελ42XV Βιβλιογραφία σελ43-44

- 3 -

hellipη γυναίκαhellip

laquoΤο αδύναμο φύλοraquo laquoτο ωραίο φύλοraquo laquoευαίσθητηγυναίκαraquo laquoδυναμική γυναίκαraquo laquoεπιβλητική γυναίκαraquolaquoκαλλιεργημένη γυναίκαraquo laquoγυναίκα ndash μητέραraquolaquoεργαζόμενη γυναίκαraquohellip Μια ύπαρξη πολύπλευρη πουυποτιμήθηκε εξυμνήθηκε εξελίχθηκε Επιχειρώντας ένασύντομο ταξίδι στο τι επεφύλασσε ο χρόνος για τη γυναίκα(σελ 4 - 22) παραθέτουμε στοιχεία που αντλήσαμε απrsquo τιςέρευνές μας όσον αφορά στην παρουσία της στονεργασιακό τομέα (σελ 23 - 25) χωρίς να παραλείψουμεφαινόμενα βίας στα οποία υπόκειται διαχρονικά (σελ 26-27) και τις μέριμνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο θέμααυτό (σελ 28 -29) Προβαίνοντας σε μια επίτομηπροσέγγιση της στάσης των τριών βασικότερωνθρησκειών του Χριστιανισμού του Βουδισμού και τουΙσλαμισμού (σελ 29 - 33 ) θα παρουσιάσουμε τηβιογραφία της Λέλας Καραγιάννη (σελ34 -37) Τέλος θαασχοληθούμε με το ρόλο της γυναίκας στονκινηματογράφο (σελ 37-41) και με τα αποτελέσματα τουερωτηματολογίου που καταρτίσαμε (σελ 42)

- 4 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Η θέση της γυναίκας στην αρχαιότητα ποίκιλε ανάλογα με την εποχή τον τόπο καιτην κοινωνική τάξη Οι πληροφορίες που έχουμε προέρχονται από κείμενααρχαίων συγγραφέων νομοθεσίες απεικονίσεις σε έργα τέχνης και αφορούνκυρίως στην Αθήνα της Κλασικής περιόδου Η γνώση μας για άλλες πόλεις ήπεριόδους είναι πολύ πιο αποσπασματική

Οι γυναίκες στην Αθήνα

Η πρώτη κύρια δυσκολία που αντιμετώπιζε ένα νεογέννητο κορίτσι ήταννα του επιτραπεί να ζήσει ∙ η γέννηση ενός θηλυκού μέλους ήταν ανώφελοεπιπρόσθετο έξοδο για τον οίκο Όλα εξαρτιόνταν απrsquo τη βούληση του πατέραΟι γυναίκες στην αρχαία Αθήνα δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα και θεωρούντανlaquoανήλικεςraquo ενώ ο όρος της laquoπολίτιδοςraquo εμφανίστηκε μόνο στο τέλος τηςΚλασικής περιόδου (500 πΧ-323 πΧ)

Εφόσον της επιτρεπόταν να ζήσει και να ανατραφεί η θέση της αθηναίαςκόρης ήταν μέσα στο σπίτι Δεν υπήρχε θεσμοθετημένη εκπαίδευση για τιςγυναίκες και οι όποιες γνώσεις προερχόταν από συγγενείς φίλες και άλλεςγυναίκες του περιβάλλοντός τους

Η διαδικασία της ενηλικίωσης για τη γυναίκα στις αρχαϊκές κοινωνίεςαλλά και στις κοινωνίες της κλασσικής περιόδου έρχεται μέσω τηςεμμηνόρροιας ένδειξη και σύμβολο της ικανότητας για γονιμοποίηση

Οι γάμοι εξυπηρετούσαν πρωτίστως κοινωνικές και θρησκευτικέςανάγκες Κατά τον Αριστοτέλη και τον Ξενοφώντα πρόκειται για μια εμπορικήσυμφωνία Οι κοπέλες παντρεύονταν σε πολύ νεαρή ηλικία άνδρες που είχανεπιλέξει οι πατέρες τους Ο σύζυγος γινόταν κηδεμόνας της νέας και έπαιρνεπροίκα την οποία διαχειριζόταν ο ίδιος Σε περίπτωση διαζυγίου η προίκαεπέστρεφε στον πατέρα ή στον πιο κοντινό συγγενή Ίσως αυτό να μην ίσχυεπαλιότερα καθώς στα ομηρικά έπη αναφέρεται ότι ο γαμπρός ήταν εκείνος πουέδινε δώρα Από νομικής άποψης το σύστημα στην κλασική Αθήνα ήτανδιαμορφωμένο έτσι ώστε η γυναίκα να είναι απαραίτητη μόνο για τηεξασφάλιση της κληρονομιάς Η γυναίκα δια βίου δεν είχε καμιά εξουσία ούτεκαν στην ίδια της την ύπαρξη Ο γάμος της δεν απαιτούσε τη συγκατάθεσή τηςκαι τα μόνα της αποκτήματα ήταν τα ενδύματα και τα κοσμήματά τηςΕπιπλέον το γεγονός ότι η γυναίκα πιθανώς δεν αγαπούσε τον σύζυγο που τηςεπιβαλλόταν δεν εθεωρείτο σημαντικό από τους Αθηναίους Υπό κανονικές

- 5 -

συνθήκες ο γάμος δε θεμελιωνόταν πάνω σε αμοιβαία αισθήματα αγάπης αλλάήταν μια καλή επένδυση για το μέλλον Η αγάπη και ο σεβασμός ήταν κάτι πουαναμενόταν με την πάροδο του χρόνου

Η γυναίκα κατά την κλασική αρχαιότητα εθεωρείτο βιολογικά καιψυχολογικά πλάσμα που δεν είχε την ικανότητα να ελέγξει τον εαυτό της και νααντισταθεί σε εξωτερικά ερεθίσματα ανάμεσα στα οποία περιλαμβάνονται καιτα συναισθήματα (βλ σελ 9)

Οι γυναίκες περνούσαν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους στογυναικωνίτη συνήθως στον πάνω όροφο του σπιτιού γνέθοντας πλέκοντας ήυφαίνοντας στον αργαλειό Αυτές άλλωστε ήταν και οι μόνες εργασίες πουθεωρούνταν ότι άρμοζαν σε γυναίκες αριστοκρατικής καταγωγής Οι μόνεςέξοδοί τους σε δημόσια θέα ήταν σε μεγάλες θρησκευτικές γιορτές σε γαμήλιεςτελετές γιορτές συγγενών και κηδείες Η νοοτροπία της εποχής αποτυπώνεταιμε γλαφυρό τρόπο στον laquoΕπιτάφιοraquo του Περικλή όπου αναφέρεται ότι το ιδανικόγια μια γυναίκα είναι να γίνεται όσο το δυνατόν λιγότερος λόγος γιrsquo αυτήν είτεέπαινος είτε ψόγος

Αντίθετα οι δούλες οι γυναίκες-μέτοικοι αλλά και οι πιο ταπεινήςκαταγωγής Αθηναίες απολάμβαναν μεγαλύτερη ελευθερία καθώς έβγαινανγια εξωτερικές δουλειές όπως ψώνια και μεταφορά νερού μπορούσαν ναδιεξάγουν μικροεμπόριο ή και να εργαστούν ως τροφοί

Υπήρχαν βέβαια και οι εταίρες που ήταν κατά κανόνα δούλες ή μέτοικοικιrsquo έπαιζαν έναν ξεχωριστό ρόλο στην κοινωνική και ερωτική ζωή των ανδρώνΤους κρατούσαν συντροφιά στα συμπόσια τους διασκέδαζαν και συζητούσανμαζί τους διάφορα θέματα ακόμη και φιλοσοφικού περιεχομένου Φαίνεται πωςγενικότερα ήταν πιο καλλιεργημένες από τις Αθηναίες δέσποινες συχνά δεέπαιζαν κάποιο μουσικό όργανο (αυλό ή λύρα) και τραγουδούσαν Κάποιεςμάλιστα όπως η σύζυγος του Περικλή Ασπασία απέκτησαν μεγάλη φήμη στηντότε Αθηναϊκή ζωή γεγονός που υποδηλώνει ότι δε βρίσκονταν στο περιθώριοτης κοινωνίας Παρόλο που η μονογαμία ήταν ο κανόνας στην αρχαία Αθήνα ηπορνεία δεν εθεωρείτο παράνομη ούτε οι σχέσεις με παλλακίδες ή η ύπαρξηνόθων παιδιών συνιστούσαν αποδεικτικά μοιχείας

Οι αντιλήψεις αυτές είχαν βέβαια αντίκτυπο και στην τέχνη της εποχήςΣτην Αρχαϊκή (700πΧ-480μΧ) και την Κλασική περίοδο οι γυναικείες μορφέςστα αγγεία και τα γλυπτά αποδίδονται κατά κανόνα ευπρεπώς ενδεδυμένεςχωρίς ιδιαίτερη έμφαση στα ανατομικά χαρακτηριστικά Εξαίρεση αποτελούν οιαπεικονίσεις εταίρων κυρίως στην αγγειογραφία οι οποίες συχνά εμφανίζονταιγυμνές ενίοτε δε λαμβάνουν μέρος σε τολμηρές ερωτικές σκηνές

- 6 -

Οι γυναίκες στη Σπάρτη

Πάντως η κατάσταση δεν ήταν παντού η ίδια Στην ολιγαρχική Σπάρτηεπικρατούσε η αντίληψη πως για να φέρουν στον κόσμο γερά παιδιά και να τααναθρέψουν σωστά οι ελεύθερες γυναίκες δεν έπρεπε να περνούν τη μέρα τουςυφαίνοντας ndash εργασία που μπορούσαν να κάνουν οι είλωτες ndash αλλά ναασκούνται και να μορφώνονται Όταν μάλιστα γυμνάζονταν (αλλά και κατά τηδιάρκεια αγώνων) οι Σπαρτιάτισσες φορούσαν ελαφρότερη περιβολή που άφηνεακάλυπτους τους μηρούς γεγονός το οποίο οι υπόλοιποι Έλληνες θεωρούσανυπερβολή Οι άνδρες ήταν υποχρεωμένοι από το νόμο να παντρεύονται καθώςόμως τον περισσότερο χρόνο έλειπαν από το σπίτι λόγω της στρατιωτικής ζωήςτους την ανατροφή των παιδιών αναλάμβαναν οι γυναίκες ndash τουλάχιστον μέχριτην ηλικία των επτά ετών οπότε και αναλάμβανε η πολιτεία Οι Σπαρτιάτισσεςείχαν δικαίωμα έγγειας ιδιοκτησίας αλλά και κληρονομιάς τόσο της πατρικήςόσο και της συζυγικής περιουσίας Πολλοί έλληνες συγγραφείς την θεωρούναιτία ανταγωνισμών και διεκδικήσεων μεταξύ των οίκων ενώ παραμένει ενεργήκαι στο προσκήνιο της πολιτικής επηρεάζοντας δημόσιους άρχοντες για τουςοποίους ο Αριστοτέλης χρησιμοποιεί το βαρύ χαρακτηρισμόlaquoγυναικοκρατούμενοιraquo Εκτός αυτού μορφώνονταν και γνωρίζουμε πωςυπήρχαν γυναίκες που ασχολούνταν με την ποίηση όπως η Μεγαλοστράτα καιη Κλειταγόρα ενώ αναφέρονται Σπαρτιάτισσες Πυθαγόρειες Σύμφωνα με τονΑριστοτέλη οι γυναίκες της Σπάρτης διέθεταν σημαντική οικονομική ευρωστίααφού κατείχαν τα 25 περίπου της λακωνικής γης και φαίνεται πως διέθετανδικά τους άλογα ή άρματα που οδηγούσαν σε ορισμένες θρησκευτικές γιορτές

Ωστόσο θα πρέπει να διατηρούμε κατά νου το γεγονός ότι η ελευθερίατων γυναικών της Σπάρτης είχε ένα και μοναδικό στόχο την ευγονική ΟΞενοφών το συνειδητοποίησε αυτό και φυσικά το σχολίασε στα έργα τουΒλέποντας τα πράγματα από τη δική του οπτική γωνία ο Αριστοτέλης θεώρησετις γυναίκες υπεύθυνες για την πτώση της σπαρτιατικής πόλης-κράτους Φυσικάοι Σπαρτιάτισσες με την οικονομική ανεξαρτησία τους τη μόρφωση και τηνκοινωνική τους θέση ήταν εντελώς διαφορετικές από τις Αθηναίες καιχαρακτηρίζονται ως το φυσικό τους αντίθετο Παραδείγματα όπως αυτό τηςΓοργούς και της Αργείας αναγκάζουν τον Ηρόδοτο να αναφέρεται με σεβασμόστις γυναίκες της Σπάρτης κάτι ασυνήθιστο για άρρενα συγγραφέα

Όταν μια ξένη γυναίκα ρώτησε τη Γοργώ θυγατέρα του βασιλιάΚλεομένη του Α΄ και σύζυγο του βασιλιά Λεωνίδα (του σπουδαίου ήρωα τωνΘερμοπυλών) γιατί οι Σπαρτιάτισσες ήταν οι μόνες που εξουσίαζαν τους άντρεςτους εκείνη απάντησε laquoγιατί είμαστε οι μόνες γυναίκες που γεννάμε(πραγματικούς) άντρεςraquo

Ενδεικτικός μιας διαφορετικής πρακτικής είναι ο αποκαλούμενος Νόμος τηςΓόρτυνας ο οποίος ανάγεται στον 5ο αι πΧ Εδώ οι γυναίκες έχουν το δικαίωμανα κατέχουν περιουσία να τη διαχειρίζονται και φυσικά να κληρονομούνΕπίσης ένα συγκεκριμένο ποσοστό της παραγωγικής τους δραστηριότηταςανήκε αποκλειστικά σε εκείνες Σε περίπτωση μάλιστα διαζυγίου η γυναίκα

- 7 -

διατηρούσε το μισό της περιουσίας της Χρειάζεται να τονίσουμε πως στην ίδιαπερίοδο έζησαν τουλάχιστον εννέα επώνυμες ποιήτριες γεγονός πουυποδεικνύει υψηλό επίπεδο μόρφωσης ιδιαίτερα για τις εύπορες γυναίκες

Ελληνιστική περίοδοςΑπό το δεύτερο μισό του 4ου αι πΧ και κυρίως κατά την Ελληνιστική περίοδο

(323ndash146 πΧ) η θέση της γυναίκας βελτιώνεται αισθητά καιαποδεσμεύεται από το συντηρητισμό των κλασικών χρόνωνΣτην τέχνη αυτό αντικατοπτρίζεται στην εμφάνιση γιαπρώτη φορά γυμνών γυναικείων αγαλμάτων (πχ τηςΑφροδίτης) καθώς και στην κατασκευή γυναικείων ειδωλίωνπου διακρίνονται για τη χάρη τους καθώς και για έναν τόνοαισθησιασμού (τα ειδώλια αυτά είναι γνωστά ωςΤαναγραίες) Παρουσιάζουν γυναίκες σε όρθια ή καθιστήστάση και προέρχονται από τα λεγόμενα κοροπλαστικάεργαστήρια της Τανάγρας στην αρχαία Βοιωτία Είναι ως επίτο πλείστον ευγενείς κυρίες πρότυπα ιδανικής ομορφιάς καιμόδας της εποχής τους Η ενδυμασία είναι πολυτελής και

περίτεχνα διπλωμένη ενώ τονίζουν τις ωραίες γραμμές του σώματος Η κεφαλήκαι η κόμη έχει όλα τα αριστοκρατικά χαρακτηριστικά ακόμη και όταν είναικαλυμμένη με το μαντίλι Συνοδεύονται με καλαίσθητα και πολύτιμα αξεσουάρόπως σκουλαρίκια βεντάλιες καπέλα και άλλα Σπάνια συναντούμε θεότητεςόπως την Αφροδίτη Ίσως να ήταν και αφιερώματα στη θεά Αφροδίτη η οποίαεκπροσωπούσε το ιδανικό της θηλυκής ομορφιάς οι Μούσες εκπροσωπούσαντην καλλιτεχνική Μουσική επιστήμη ρητορική ικανότητα γλυπτική ζωγραφικήκαι καλλιγραφία

Όμηρος Ιλιάδα (Γ΄ 171-179) παρουσιάζει την Ελένη να ασκείαυτοκριτική μετανοημένη για την εγκατάλειψη του συζυγικού οίκου και ταδεινά που προκάλεσε σε Αχαιούς και Τρώες Όμως ο τρόπος που την εκθειάζει οποιητής στα λόγια των προεστών λίγο πριν (Γ΄ 155-160) που τη συγκρίνουν με τιςαθάνατες θεές και η αντιμετώπιση από τον ίδιο τον Πρίαμο κρύβει μια αίσθησημεγαλοπρέπειας Παρόλη τη δεινή της θέση η γυναίκα σε αυτό το σημείο τηςαφήγησης περιβάλλεται με ένα κομμάτι της λάμψης του ηρωικού έπουςΔιατηρεί ψήγματα ηρωικού ήθους που προορίζεται μόνο για το ανδρικό φύλοεξαιτίας της θεϊκής ομορφιάς της που παραπέμπει άμεσα στη θεϊκή τηςκαταγωγή και γέννηση ndashόμοια με εκείνη της Αφροδίτης

Η συνάντηση της Ανδρομάχης με τον Έκτορααποδίδει μια διαφορετική εικόνα Είναι ένα μοτίβο αποχαιρετισμού στο οποίο ηΑνδρομάχη εκφράζει όλη την απελπισία της για το μελλοντικό χαμό του άνδρατης δείχνοντας παράλληλα την εξάρτηση της γυναίκας από την αρσενική

- 8 -

παρουσία Δεν έχει πατέρα μήτε αδελφό να στηριχθεί στην περίπτωση που χαθείο Έκτορας Ο Έκτορας συλλογιέται τα ίδια πράγματα και πιο πολύ την ατίμωσητης γυναίκας του αλλά δεν μπορεί να κάνει πίσω γιατί ντρέπεται τιςΤρωαδίτισσες και τους Τρώες Αγαπά τη γυναίκα του αλλά τη στέλνει πίσω στοναργαλειό και τα του οίκου συμβουλεύοντάς τη νrsquo αφήσει τον πόλεμο για τουςάνδρες Εδώ η γυναίκα φαίνεται να έχει μια περιορισμένη θέση σε ένανανδροκρατούμενο κόσμο αλλά δε λείπει το στοιχείο της εκτίμησης στογυναικείο έργο ή τη γυναικεία παρουσία

Ησίοδος Έργα και Ημέραι Η γυναίκα στη δική του εικόνα είναιαγγελιαφόρος της θεϊκής βούλησης και ταυτόχρονα η αιτία των παθών τουανθρώπινου γένους Στολισμένη με θεϊκή ομορφιά και αδιάντροπη ψυχή ηΠανδώρα κατέχει την τέχνη της γοητείας και της εξαπάτησης Σταλμένη ωςδώρο στον οψίνου Επιμηθέα ανοίγει τον πίθο με αποτέλεσμα να διαφύγουν όλατα κακά και να οδηγηθεί η ανθρωπότητα στη φυσική και ηθική της παρακμή Ωςάλλη Λίλιθ ή Εύα η Πανδώρα αντιπροσωπεύει την εικόνα της γυναίκας σε ένακατrsquo εξοχήν πατριαρχικό μύθο Δεν είναι η ίδια που επιθυμεί τα βάσανα για τοανθρώπινο γένος Είναι οι θεοί πίσω της που την καθοδηγούν μέσω τωνιδιοτήτων που της αποδίδουν

Στο βάθος της τούτη η εικόνα κρύβει κάτι πολύ βαθύτερο απότη γυναίκα ως αιτία κακού όπως όλοι οι προγενέστεροι ή μεταγενέστεροικοσμογονικοί μύθοι της εύφορης ημισελήνου Είναι μια αναπαράστασημιας πρώιμης ανθρώπινης ανυπακοής και της επακόλουθης αντίδρασηςτων θεών Συνεπώς η γυναίκα είναι το φόβητρο των θεών μέσα στονκόσμο των ανθρώπων και τούτο μας οδηγεί σε μια διαφορετική αντίληψηγια την εικόνα του παραγκωνισμού της γυναίκας στην αρχαία Ελλάδαεκείνη του φόβου των ανδρών απέναντι στη φυσική ανωτερότητα τηςθηλυκής αρχής

Μίμνερμος η γυναίκα προκαλεί τον πόθο και την ερωτική ικανοποίησηΒέβαια αξιοσημείωτο είναι ότι τοποθετεί τις ερωτικές απολαύσεις σε ίση μοίρακαι για τις γυναίκες και για τους άνδρες Εδώ ίσως βρίσκεται και η πρωτοτυπίατου καθώς η γυναίκα στην αρχαϊκή κοινωνία δεν είναι αναγκαίο ναικανοποιείται ερωτικά παρά μόνο να τεκνοποιεί υγιείς απογόνους και κατάπροτίμηση αρσενικούς

Σημωνίδης Ίαμβος κατά γυναικών σε όλη την πολυσύνθετη εικόνακοινωνικής κριτικής είναι φανερή η ησιόδεια επίδραση αφού ο Σημωνίδηςεξαρχής θεωρεί τη γυναίκα χωριστή δημιουργία από τον άνδρα Μέσα στηδηκτικότητά του ο ποιητής εγκωμιάζει εκείνη που μοιάζει με μέλισσα Είναικαλή σύζυγος τέλεια νοικοκυρά φιλόστοργη μητέρα Εξαιτίας της ευημερεί οοίκος και αυξάνεται η περιουσία

- 9 -

ΠΛΑΤΩΝΑΣ - ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

Οι απόψεις των δύο φιλοσόφων για τη γυναίκα είναι σημείοδιαφοροποίησής τους Η θέση που ο Πλάτωνας δίνει σrsquo αυτήν μέσα στηνΠολιτεία του είναι ισάξια με αυτήν του άντρα Πίστευε ότι οι γυναίκεςμπορούν να κυβερνήσουν εξίσου καλά με τους άντρες επειδή ησωφροσύνη η λογική η ανδρεία η αρετή δεν είναι θέμα φύλου αλλάψυχής εκπαίδευσης και μόρφωσης Τόνιζε ότι μία πολιτεία που δεν δίνειπαιδεία στις γυναίκες της laquoμοιάζει με τον άνθρωπο που δεν εξασκεί και δεγυμνάζει παρά μονάχα το δεξί του χέριraquo (Ο Κόσμος της Σοφίας J Gaarder)Αντίθετα ο Αριστοτέλης θεωρεί τη γυναίκα υποδεέστερη του άντρα καθώςπιστεύει ότι σε σχέση μrsquo αυτόν κάτι της λείπει ότι είναι ένας laquoατελήςάντραςraquo και ότι στη γυναικεία ψυχή είναι laquoπαρούσα η λειτουργία τηςσκέψης αλλά αδρανήςraquo Στα laquoΗθικά Νικομάχειαraquo μάλιστα πρότεινε ότιεξαιτίας της ηθικής της αδυναμίας έπρεπε να παντρεύεται σε νεαρή ηλικίακαι να κλείνεται στο σπίτι Κατά τη διαδικασία της αναπαραγωγής επειδήη γυναίκα έχει έναν παθητικό ρόλο (δέχεται) και ο άντρας έναν ενεργητικό(δίνει) το παιδί κληρονομεί μόνο τις ιδιότητες του άντρα (κάτι που όπωςγνωρίζουμε σήμερα δεν ισχύει)

Η εικόνα και θεώρηση του Αριστοτέλη για τις γυναίκες υιοθετήθηκε στονΜεσαίωνα όπου η γυναίκα υποβαθμίστηκε θεωρήθηκε πηγή του κακού και τουπονηρού και περιορίστηκε στον αναπαραγωγικό της ρόλο μόνο (βλ σελ 17-22)

- 10 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΑ ΡΩΜΑΙΚΑΧΡΟΝΙΑ

Η θέση της γυναίκας την εποχή τηςΡωμαϊκής Αυτοκρατορίας ήταν ένα κοινωνικόπρόβλημα γιατί ουσιαστικά ήταν o εξευτελισμόςτης ανθρώπινης προσωπικότητας Η γυναίκααντιμετωπίζεται με μισογυνισμό Ο Κάτων γιαπαράδειγμα λέει ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο φαύλο από τη γυναίκα Ακόμη πολύεύκολα η γυναίκα υποβιβάστηκε σε σκεύος ηδονής και αντιμετωπίστηκε ωςκακόβουλη και ανόητη

ΟΙ ΔΟΥΛΕΣΔούλοι δεν ήταν μόνο άνδρες αλλά και γυναίκες Και ο αριθμός τους ήταν

αρκετά μεγάλος Υπέφεραν κι αυτές την απάνθρωπη και σκληρή συμπεριφοράτων κυρίων τους Τις πουλούσαν τις αγόραζαν τις έβαζαν σε εξοντωτικέςεργασίες τις βασάνιζαν όταν έπεφταν σε λάθη Όσες διέθεταν φυσική ομορφιάβρίσκονταν σε χειρότερη μοίρα από τις άλλες γιατί τις χρησιμοποιούσαν γιαικανοποίηση των κτηνωδών ορέξεών τους Ούτε πατέρας ούτε μητέρα ούτεαδέλφια μπορούσαν να αντιδράσουν Η επιθυμία του κυρίου τους όσο αισχρή κιαν ήταν αποτελούσε νόμο που η παράβασή του είχε συνέπειες

ΟΙ ΠΑΛΛΑΚΙΔΕΣΤο concubinatus ήταν μια ακόμη εναλλακτική λύση στο γάμο Η

παλλακίδα ήταν μια γυναίκα που διατηρούσε τακτικές σεξουαλικές σχέσεις μεέναν παντρεμένο άντρα Συχνά ο άντρας και η παλλακίδα του ζούσαν μαζίαλλά χωρίς τα αντίστοιχα έγγραφα επικύρωσης Τα παιδιά που προέκυπταν απότέτοιου είδους σχέσεις δεν ήταν νόμιμα υποδεικνύοντας ότι η σχέση δεν ήταννόμιμη επίσης Πρόκειται για μια αποδεκτή εναλλακτική λύση εκτός και αν οpaterfamilias έδινε τη γυναίκα ως παλλακίδα επειδή δεν μπορούσε να διαθέσειπροίκα γι αυτήν κάτι που ήταν ιδιαίτερα υποτιμητικό για lsquoκείνον Παρ rsquoόλο πουδεν ήταν ένας αληθινός γάμος ήταν μια ένωση τύπου γάμου που εφαρμοζότανκυρίως από δούλους Και εδώ ο καθοριστικός παράγοντας ήταν η συμβίωσηΑυτή η κατάσταση δεν ήταν μόνιμη αλλά υπήρχε μόνο μέχρι και οι δύοσύντροφοι να κερδίσουν την ελευθερία τους

ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣΚαι ενώ αυτά συνέβαιναν στις σκλάβες οι ελεύθερες γυναίκες δεν ήταν

ελεύθερες με τη σημερινή έννοια Ο πατέρας είχε απόλυτη εξουσία Εξουσίαζωής και θανάτου πάνω στη σύζυγο στους γιούς στις κόρες Υπήρχαν βέβαια

- 11 -

και οι σπάνιες εξαιρέσεις όπου γυναίκες δυναμικέςκαι έξυπνες έπαιρναν ουσιαστικά στα χέρια τους τηδιοίκηση της οικογένειας (βλ σελ 13) Κατά κανόναόμως η γυναίκα σύζυγος ήταν το σκεύος ηδονής Ηκόρη δεν είχε δικαίωμα να διαλέξει το σύζυγό τηςούτε να διαφωνήσει με την απόφαση του πατέραόταν επρόκειτο να την παντρέψει

Ένα κορίτσι θεωρούταν έτοιμο για γάμο στηνηλικία των 14ων Ο πατέρας της επέλεγε το σύζυγό τηςκαι κανόνιζε τις απαιτούμενες συμφωνίεςσυμπεριλαμβανομένης και της προίκας με τηνοικογένεια του γαμπρού Οι οικονομικές συνθήκες και

οι οικογενειακές σχέσεις ήταν πιο σημαντικές απrsquo την αγάπη Ο γάμος της δενάλλαζε τα πράγματα Μεταπηδούσε από τη μια τυραννική εξουσία στην άλληΟποιαδήποτε περιουσία κατείχε η γυναίκα μετά το γάμο της περνούσε κάτωαπό τον έλεγχο του καινούργιου της συζύγου Προς το τέλος της Δημοκρατίαςκαι κατά τη διάρκεια της ιστορίας της Αυτοκρατορίας ένα καινούργιο είδοςγάμου έγινε δημοφιλές στο οποίο η γυναίκα είχε την απόλυτη δικαιοδοσία τηςπεριουσίας της Ένα τέτοιο σύστημα καθιστούσε το διαζύγιο μια πιο βιώσιμηεπιλογή για τις γυναίκες

Η ανατροφή των παιδιών και η διαχείριση του νοικοκυριού ήταν οι πιοσημαντικές δουλειές της γυναίκας Στις φτωχές οικογένειες ήταν υποχρεωμένηνα κάνει τις δουλειές του σπιτιού μόνη της αλλά στις μεσαίες και ανώτερεςτάξεις διέθετε υπηρέτες και σκλάβους που τη βοηθούσαν Η αποχή της γυναίκαςαπό την εργασία περιορίζει το σεβασμό από τη μεριά του άντρα μια και αυτήδεν παράγει Δικαίωμα του συζύγου είναι ακόμη και ο ξυλοδαρμός Αν εκείνητον απατήσει τιμωρείται με θάνατο ή με αφαίρεση της μισής της περιουσίαςΚληρονομικά δικαιώματα η γυναίκα δε διαθέτει Αξιόλογη είναι εκείνη ηγυναίκα που είναι υπάκουη στον άντρα της

Για ανάμειξη της γυναίκας στην πολιτική δεν μπορεί να γίνει λόγος διότιδε διαθέτει πολιτικά δικαιώματα Επίσης δεν μπορεί να έχει οικονομικέςσυναλλαγές Εξάλλου αν και βίωναν οι γυναίκες την θλιβερή τους κατάστασηδεν μπορούσαν να προσφύγουν ούτε σε δικαστήρια ούτε σε διεθνείςοργανισμούς

Τη νομική θέση της γυναίκας χαρακτήριζε η πλήρης υποταγή στηνεξουσία πρώτα του πατέρα ή του αδελφού και αργότερα του συζύγου ο οποίοςασκούσε πατριαρχική εξουσία (patria potestas) πάνω στη σύζυγο Στα μάτια τουνόμου οι γυναίκες ήταν πλάσματα ασθενή (imbeciles) Αυτό τους έδινε σεορισμένες περιπτώσεις τη δυνατότητα να επικαλούνται ως ελαφρυντικό τηνάγνοια του νόμου αλλά τους στερούσε την νομική ικανότητα να υπογράφουνσυμβόλαια ή διαθήκες ή να καταθέτουν ως μάρτυρες σε δικαστήρια Δενμπορούσαν επίσης να ασκήσουν δημόσιο λειτούργημα Η νομική θέση μιαςγυναίκας στη Ρώμη δεν ήταν καλύτερη από εκείνη της γυναίκας στην Αθήνααλλά υπήρχε μια τεράστια διαφορά ∙ μια Ρωμαία σύζυγος είχε το ρόλο τηςοικοδέσποινας όταν ο σύζυγός της είχε φίλους επισκέπτες ενώ ασκούσε μεγάληεπιρροή στη λήψη των οικογενειακών αποφάσεων Βαθμιαία βελτίωσε επίσης

- 12 -

την νομική θέση της απέκτησε περισσότερη ελευθερία μεγαλύτερη δύναμη Στηρωμαϊκή ιστορία είναι πλήθος τα ονόματα γυναικών που διακρίθηκαν για τονισχυρό χαρακτήρα την ευφυΐα και την ανάμιξη τους σε πολιτικές ραδιουργίες

γυναίκες μέσα στη ρωμαϊκή μυθολογία και βιοηθική

Αρπαγή των Σαβίνων Γυναικών

Η Αρπαγή των Σαβίνων Γυναικών ήταν ένα επεισόδιο της πρώιμηςρωμαϊκής ιστορίας ίσως και καθαρά μυθολογικό

Μετά την ίδρυσή της η Ρώμη βρέθηκε στη δεινή θέση να είναι γεμάτη μεναπό δυνατούς και γενναίους άνδρες αλλά ελάχιστες γυναίκες που θαδιασφάλιζαν την επιβίωσή της Ο βασιλιάς της Ρωμύλος έψαξε μάταια να βρεισυζύγους για τους άνδρες του από γειτονικές φυλές Η άρνηση των πατέρωντους να επιτρέψουν γάμους με άνδρες άλλης φυλής οδήγησε τους Ρωμαίουςστην απελπισμένη απόφαση να της κλέψουν

Έκρυψαν το πρόβλημά τους και οργάνωσαν λαμπρές γιορτές και αγώνεςγια να τιμήσουν τον Ποσειδώνα

Όταν άρχισαν οι αγώνες και όλοι ήταν απασχολημένοι δόθηκε το σήμαΟι Ρωμαίοι άνδρες όρμησαν εκεί που κάθονταν οι νεαρές παρθένες οιπερισσότερες από τη φυλή των Σαβίνων τις σήκωσαν και σκόρπισαν προς όλεςτις κατευθύνσεις με προορισμό τα σπίτια τους

Οι Σαβίνοι άργησαν να αντιδράσουν ωστόσο τελικά συγκέντρωσανστρατό και με τους αδικημένους πατέρες επικεφαλής κινήθηκαν απειλητικάκατά της Ρώμης Οι Ρωμαίοι βγήκαν από την πόλη με την ίδιααποφασιστικότητα Αφού αντάλλαξαν κάθε λογής προσβολές όρμησαν ο έναςστρατός ενάντια στον άλλο

Ελάχιστα όμως προτού συναντηθούν οι κοπέλες χύθηκαν ανάμεσά τουςΥποστήριξαν πως η μάχη έπρεπε να λάβει τέλος καθώς πλέον θα χυνότανσυγγενικό αίμα Τους ζήτησαν είτε να σταματήσουν είτε να στρέψουν σε εκείνεςπρώτα την οργή τους εφόσον δεν θα άντεχαν στο τέλος της ημέρας να είναι είτεχήρες είτε ορφανές Και οι δύο πλευρές σταμάτησαν συγκινημένες από τα λόγιααυτά Η μάχη έλαβε τέλος και έγινε ειρήνη ανάμεσά τους

- 13 -

Λουκρητία

Η Λουκρητία είναι ένα μυθικό πρόσωπο της ιστορίας της Αρχαίας ΡώμηςΣύμφωνα με την παράδοση ο βιασμός και ο συνακόλουθος θάνατός της(αυτοκτονία ως μέσο αποκατάστασης της τιμής) ξεκίνησε μια σειρά απόγεγονότα (επανάσταση ενάντια στο βιαστή και γιό του βασιλιά) που οδήγησανστην πτώση της μοναρχίας και την εγκαθίδρυση του δημοκρατικούπολιτεύματος

Ιουλία Δόμνα

Η Ιουλία Δόμνα (170-217) ήταν μέλος της περίφημης Ρωμαϊκήςαυτοκρατορικής δυναστείας των Σεβήρων Αυτοκράτειρα και σύζυγος τουΣεπτίμιου Σεβήρου μητέρα των επίσης αυτοκρατόρων τέκνων της Γέτα καιΚαρακάλλα η Ιουλία Δόμνα υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές γυναίκες στηνπολιτική ιστορία της Ρώμης με τεράστια επιρροή στον αυτοκρατορικό θρόνο

Στα τέλη της δεκαετίας του 180 η Ιουλία Δόμνα παντρεύτηκε τονμελλοντικό αυτοκράτορα Σεπτίμιο Σεβήρο

Ο γάμος τους ήταν ευτυχισμένος και ο Σεβήρος θαύμαζε τη γυναίκα τουκαι τις πολιτικές απόψεις της δεδομένης της εκπαίδευσης και του ενδιαφέροντοςπου αυτή είχε για τη φιλοσοφία

Όταν δολοφονήθηκε ο γιός της και αυτοκράτορας Καρακάλλας η Ιουλίαπροτίμησε να αυτοκτονήσει και θεοποιήθηκε μετά θάνατον

Στην Ιουλία Δόμνα οφείλουμε σήμερα την δυνατότητά μας ναδιαβάζουμε για τον Απολλώνιο Τυανέα καθώς είναι η ίδια που έπεισε τονΦιλόστρατο να γράψει το περίφημο έργο του laquoΗ Ζωή του Απολλώνειουraquo πουσώζεται μέχρι σήμερα Η Ιουλία Δόμνα έκοψε το νήμα της ζωής της πριν οΦιλόστρατος τελειώσει το οχτάτομο έργο του

- 14 -

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΖΩΗ

ΓΑΜΟΣ

Η γυναίκα στο Βυζάντιο

Η γυναίκα της βυζαντινής περιόδου ζούσε τομεγαλύτερο διάστημα της ζωής της στο σπίτι ΣτοlaquoΣτρατηγικόνraquo του Κεκαυμένου διαβάζουμε Ταςθυγατέρας σου ως καταδίκους έχε εγκεκλεισμένας καιαπροόπτους Οι έξοδοι πάντα με συνοδεία για την

εκκλησία τα πανηγύρια και το λουτρό καθώς και οι επισκέψεις σε συγγενικάπρόσωπα ήταν οι μόνες κοινωνικά αποδεκτές δραστηριότητες της γυναίκας έξωαπό το σπίτι Επίσης δεν ήταν ευπρεπές να κάθεται στο ίδιο τραπέζι με τουςάνδρες παρά μόνο αν ήταν πολύ στενά συγγενικά της πρόσωπα όπως γιαπαράδειγμα ο πατέρας ο σύζυγος και οι αδελφοί Συχνά έτρωγε σε χωριστήαίθουσα όπως σε χωριστά δωμάτια από τους άντρες περνούσε την ημέρα τηςΑπό πολύ μικρή μάθαινε τα του οίκου ενώ οι γραμματικές γνώσεις τηςπεριορίζονταν συνήθως σε γραφή και ανάγνωση

Η συμμετοχή των γυναικών στα κοινά χαρακτηρίζεταιστο Βυζάντιο από μια μοναδική καινοτομία αν και ηανάληψη δημοσίων αξιωμάτων ήταν απαγορευμένη στονγυναικείο πληθυσμό κανείς νόμος δεν απαγόρευε τηνανάληψη του ύψιστου πολιτειακού αξιώματος απόγυναίκα Ο νομοθέτης δεν είχε προβλέψει νααπαγορεύσει αυτό που τελικά συνέβη ∙ γυναίκες

βασίλευσαν ως άνδρες ηγεμόνες και για λόγους νομιμότητας έγιναν σεβαστέςαπό τους συγχρόνους τους Βυζαντινούς Κατά τη μέση βυζαντινή εποχή οιΊσαυροι και οι Μακεδόνες αυτοκράτορες ndash υπό διαφορετική οπτική καιορμώμενοι από διαφορετικούς λόγους ο καθένας- προστάτευσαν τη γυναίκα ωςσύζυγο και τουλάχιστον οι πρώτοι αντιμετώπισαν τη μητέρα ως ισότιμη με τονπατέρα απέναντι στα παιδιά τους

H κόρη μπορούσε να παντρευτεί από τα 12-13 χρόνια τηςΔιαφορετικά θα πήγαινε σε μοναστήρι Για το γάμο τηςφρόντιζαν οι γονείς Συχνά μάλιστα βοηθούσαν στηνεπιλογή του συζύγου οι προξενήτρες που είχαν ωςαμοιβή ποσοστά από την προίκα Η θέση της συζύγουήταν άσχημη Τα κύρια προσόντα μιας νύφης ήταν η

ομορφιά (αν και συνίστατο να λαμβάνονται υπόψην και τα ψυχικά χαρίσματα)το γένος (δεν επιτρεπόταν γάμος μεταξύ διαφορετικών τάξεων) και η προίκα

ΝΟΜΙΚΗΘΕΣΗ

- 15 -

ΔΙΑΖΥΓΙΟ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ

(δώρο στο σύζυγο από την οικογένεια της νύφης για να αντεπεξέλθουνοικονομικά)

Η παράβαση της συζυγικής πίστης και η επίμεμπτησυμπεριφορά των συζύγων είχε συχνά ως αποτέλεσμα τηναίτηση διαζυγίου το οποίο ήταν δύο ειδών το laquoκατάπρόφασιν άμεμπτονraquo εξαιτίας δηλαδή σοβαρής αφορμήςπου προερχόταν από κάποιον από τους συζύγους και τοlaquoκατά συναίνεσινraquo με αμοιβαία δηλαδή συγκατάθεση

Οι χριστιανικές αρχές που καθόριζαν τις λειτουργίες τηςβυζαντινής κοινωνίας εξασφάλιζαν μία αξιοπρεπή ζωήστην παντρεμένη γυναίκα Ανεξάρτητα από τηνκοινωνική τάξη όπου ανήκε ήταν οικοδέσποινα και κυράΗ απόκτηση παιδιών την εξύψωνε Η βυζαντινή μητέραθεωρούταν η κεφαλή της οικογένειας και η προστάτιδα

των παιδιών της ειδικά αν ήταν χήρα και τα παιδιά της ήταν πολύ νέα ακόμα Ηκαθημερινότητα μιας μέσης γυναίκας ήταν δύσκολη και μάλλον μονότονηΚαθώς είχε την ευθύνη της εύρυθμης λειτουργίας του σπιτιού όταν δεν είχεδούλες στην υπηρεσίας της αναλωνόταν στην προσπάθεια να ανταποκριθείστις αυξημένες ανάγκες ενός προβιομηχανικού νοικοκυριού Ήταν η πρώτη πουξυπνούσε και η τελευταία που κοιμόταν στην οικογένειά της Οι γονείς είχανυποχρέωση να δίνουν προίκα στις κόρες τους κι αυτό ήταν ένας λόγος για τονοποίο οι φτωχοί εύχονταν να γεννούν αγόρια Εκτός αυτού για τους γονείςσήμαινε ότι το οικογενειακό τους όνομα δε θα διαιωνιζόταν και ότι απαιτούτανεμεγάλη φροντίδα στη διαπαιδαγώγηση και την προστασία του

Στον επαγγελματικό τομέα ο ρόλος της γυναίκας ήτανμικρός Οι γυναίκες των φτωχότερων κοινωνικώνστρωμάτων δούλευαν στα χωράφια και στα εργαστήριατης οικογένειάς τους Μετά τον 11ο αιώνα οι γυναίκεςασχολήθηκαν και με το εμπόριο τροφίμων Είχαναρτοποιεία ή πουλούσαν φρούτα και λαχανικά Μερικέςγυναίκες ήταν μαμές και καλλιγράφοι Πλουσιότερες

αναφέρονται ως ιδιοκτήτριες πλοίων Η κυριότερη απασχόληση των γυναικώνήταν η εργασία στο σπίτι Ιδιαίτερα το γνέσιμο και η ύφανση ήταν βασικέςασχολίες για όλες σχεδόν τις γυναίκες από το πιο φτωχό σπίτι ως τα πλούσιαμοναστήρια και το ίδιο το παλάτι Τα κορίτσια των περισσότερων οικογενειώνμάθαιναν συνήθως ανάγνωση γραφή αριθμητική ιερή ιστορία και ωδική Μόνοοι κόρες αριστοκρατικών και πλούσιων οικογενειών μπορούσαν να αποκτήσουνμεγαλύτερη μόρφωση αν το ενέκριναν οι γονείς τους Λίγες γυναίκεςμορφωμένες ήταν ιατροί που θεράπευαν το γυναικείο πληθυσμόεπιστολογράφοι ή υμνογράφοι Άλλες οι λεγόμενες κοινές ζούσαν στα μιμαρείακαι στα καπηλειά

- 16 -

ΕΠΩΝΥΜΕΣ

Κάποιες γυναίκες αναλογικά ελάχιστες αποκτούσαν και ευρύτερημόρφωση Η ζωή μιας σπουδαίας γυναίκας του βυζαντίου της Άννας τηςΚομνηνής της Πορφυρογέννητης πριγκίπισσας - ιστορικού είναι ενδεικτικήαυτού του πάθους για εξουσία και μόρφωση Ο συγκινητικός της θάνατοςεπιστεγάζει μια ζωή γεμάτη ένταση και σφοδρές αντιφάσεις Ηπορφυρογέννητη Άννα ήταν μια γυναίκα επαναστάτρια για την εποχή της Γιανα πετύχει τους σκοπούς της δε χρησιμοποίησε γυναικεία όπλα (γοητείαπονηριά) αλλά καθαρά αντρικά μέσα(δύναμη τόλμη επιμονή) Ίσως και ναήταν η πρώτη φεμινίστρια στα χρονικά της ανθρωπότητας αλλά η απόπειρά τηςήταν καταδικασμένη να αποτύχει μέσα στην αυστηρά ανδροκρατούμενηκοινωνία του Βυζαντίου Παρόλο που από τη γέννησή της αναγορεύτηκεσυναυτοκράτειρα λόγο κακών συγκυριών δεν άσκησε ποτέ το αξίωμα Προς τοτέλος λοιπόν της ζωής της έγινε μοναχή και αποφάσισε να εξιστορήσει το βίοτου πατέρα της στο έργο laquoΑλεξιάδαraquo Διάφορες αυτοκράτειρες κυβέρνησαν ωςαντιβασιλείς των ανήλικων παιδιών τους Η αυτοκράτειρα Ειρήνη προς τοτέλος του 8ου αιώνα η αγία Θεοδώρα στο γιο της Μιχαήλ 3ο κατά τον 9ο αιώνακαι η Ζωή Καρβουνόψινα η τέταρτη σύζυγος και χήρα του αυτοκράτοραΛέοντα 6ου κατά τον 10ο αιώνα Η Άννα Δαλέσσενα ήταν μητέρα τουαυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού του 1ου και γιαγιά της Άννας Κομνηνής πουέπαιξε έναν κρίσιμο ρόλο στην άνοδο του Αλέξιου στην εξουσία και ο Αλέξιοςένα αποφασιστικό και ικανό άτομο το οποίο συνέχισε να στηρίζεται στηνπολιτική και διοικητική πείρα της για να κυβερνήσει την τεράστια αυτοκρατορία

Πολλές γυναίκες αριστοκρατικής καταγωγής επιδίδονταν επίσης σε έργαευποιίας όπως η ίδρυση γηροκομείων οι δωρεές για την ανέγερση ναών και ηεθελοντική εργασία στα νοσοκομεία της εποχής όπως οι ξεχωριστέςπροσωπικότητες γυναικών που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη τουβυζαντινού κράτους σαν αυτή της αυτοκράτειρας Ελένης και Θεοδώρας Τέλοςμια από τις πιο γνωστές βυζαντινές επιχειρήσεις άνηκε σε κάποια Δανελία - μιαεξαιρετικά πλούσια χήρα και ευεργέτιδα του μελλοντικού αυτοκράτοραΒασίλειου του 1ου Αξιοσημείωτη είναι και η ποιήτρια Κασσιανή Άλλεςγυναίκες ήταν ιδιοκτήτες μικρών καταστημάτων με είδη καθημερινής χρήσης

- 17 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΜΕΣΑΙΩΝΑ

Τα όπλα των γυναικών Από τον 12ο αιώνα η ιδανική γυναίκα θα πρέπει ναείναι λεπτή με λεπτή μέση μακριά πόδια στήθος μικρό (απαγορεύονται ταμεγάλα στήθη οι γυναίκες που έχουν υπερβολικό στήθος θαέπρεπε να το καλύπτουν με επίδεσμο) Η σιλουέτα αυτήεξελίσσεται στη συνέχεια στο κυρτό σχήμα S το κεφάλι ελαφράγερμένο προς τα εμπρός το στήθος ανεπαίσθητο η κοιλιά και οιγοφοί προς τα εμπρός

Ο γάμος Το πρότυπο του χριστιανικού γάμου βασίζοντανστην απόλυτη μονογαμία Θεωρητικά πρόκειται για ένα γάμομε την συγκατάθεση και των δύο ατόμων και χωρίς δυνατότητα διαζυγίουΩστόσο η θεωρία ήταν συχνά διαφορετική από την πραγματικότητα Έτσι είναιοικογένειες (γονείς) που ενώνουν τα παιδιά και αυτό στην ηλικία των δώδεκαετών για τις γυναίκες και στους άνδρες των δεκατεσσάρων Νεαρά ζευγάριαπαντρεύονται χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων με τον κίνδυνο τηςαποκλήρωσης Τόσο στα κατώτερα όσο και στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα ηγονική επιλογή υπαγορεύει τα δεσμά του γάμου Ακόμα ο γάμος δεν ήτανπρακτικά τόσο αδιάλυτος ∙ είναι συχνό στους άνδρες των κύκλων ευγενείας ναέχουν παλλακίδες και να αποκτούν νόθα παιδιά Αν η σύζυγος δεν είναι σε θέσηνα γεννήσει έναν κληρονόμο αυτά τα παιδιά μερικές φορές μπορούσαν ναγίνουν κληρονόμοι του πατέρα τους Η εν λόγω γυναίκα στείρα ή που δεγεννούσε παρά κορίτσια μπορεί επίσης να διαχωριστεί από το σύζυγό της οοποίος θέλει να εξασφαλίσει απογόνους Καθημερινή μέριμνα ήταν ηεξασφάλιση του επιούσιου εφόσον το μεσαιωνικό οικογενειακό εισόδημα ήτανμετά βίας επαρκές Ανύπαντρες μητέρες και χήρες επιδίδονταν στην κλοπή τηζητιανιά και την πορνεία (η οποία και δε θεωρούταν παράνομη αλλά ανήθικη)

Συζυγικές σχέσεις Το 14ο αιώνα αναφέρονταν στην Αγγλία 4 κατηγορίεςπροσώπων οι προδότες οι εθνικοί οι σκλάβοι και οι γυναίκες που κάθε άνδραςείχε το δικαίωμα να δείρει ατιμώρητα αφού αυτοί δεν κατείχαν νόμιμαδικαιώματα για να τους κάνουν αγωγή Το δικαίωμα επιβολής σωφρονιστικήςτιμωρίας από μέρους του συζύγου απέβλεπε στη διατήρηση της σχέσηςκυριαρχίας του άνδρα Ο Trevelyan γράφει για την Αγγλία του 15ου αιώνα Ηδύναμη της κυριαρχίας βρισκόταν στα χέρια του άνδρα και σπάνια η κοινήγνώμη επέρριπτε την ενοχή σε όποιον τη διεκδικούσε με τη γροθιά ή τη βέργα Η

- 18 -

θέση της γυναίκας στο Μεσαίωνα σύμφωνα με τον Hans Fehr ο οποίος γράφειγια τις σχέσεις ανάμεσα στα δυο φύλα κατά τον εξής τρόπο Η γυναίκα δεν ήτανανεξάρτητη Σacute όλη τη ζωή της βρισκόταν κάτω από την εποπτεία του άνδρα Ηπαλιά αντίληψη βίας η εξουσιάζουσα θέση του άνδρα δεν εξαφανίστηκε ποτέολοκληρωτικά Συχνά επαναλαμβάνεται ότι το γυναικείο φύλο πρέπει ναθεωρείται σαν αντικείμενο που υπόκειται στη βία Οι διάφορες διατάξεις και οισυνήθειες που επικρατούσαν το Μεσαίωνα δείχνουν καθαρά ότι οι σχέσειςανάμεσα στα δυο φύλα δεν ήταν μόνο σχέσεις βίας αλλά προ πάντων σχέσειςεξουσίας Η επιβολή της τιμωρίας για ορισμένα σφάλματα της συζύγου δεν ήτανδικαίωμα αλλά καθήκον του άνδρα Αν ο σύζυγος δεν τιμωρούσε με ξύλο τηγυναίκα του τότε έπεφτε ο ίδιος σε σφάλμα Με ολοφάνερα διατυπωμένεςαπειλές και με βία που είχε νομικά κωδικοποιηθεί αναγκάζονταν οι γυναίκες σευποταγή

Επαγγελματική ζωή των γυναικών Οι γυναίκες κατά τον Μεσαίωνασυμμετέχουν ενεργά στην οικονομική ζωή Στην πόλη που εργάζονται κυρίωςστο εμπόριο στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας και των τροφίμων Επιπλέονστο μικρό εμπόριο τροφίμων οι γυναίκες υπερτερούν αριθμητικά των ανδρώνΕπίσης οι βιομηχανίες που εμφανίζονται ως επέκταση των εγχώριωνδραστηριοτήτων τους είναι περισσότερο ή λιγότερο δεσμευμένες ψησίματοςζυθοποιίας (στην Αγγλία οι γυναίκες έχουν το μονοπώλιο στην μπύρα και τηγαλακτοκομική βιομηχανία) Στην ύπαιθρο θα βοηθήσουν επίσης τουςσυζύγους τους ιδίως βοηθώντας στην συγκομιδή και την κοπή των ζωοτροφώνΣχεδιάστριες εσωρούχων και καλτσών μοδίστρες ιδιοκτήτριες μικρώνεστιατορίων πλύστρες είναι επαγγέλματα που οι γυναίκες έχουν καταλάβει τιςΜεσαίωνα αλλά απαραιτήτως δεν θεωρούνται ίσες με τους άνδρες Πράγματι οιμισθοί των γυναικών είναι πολύ χαμηλότερες από εκείνες των ανδρών ∙ ηεργασία στο σπίτι την οποία καμία επαγγελματική οργάνωση δενπροασπιζόταν παραπέμπει σε ιδιαίτερα χαμηλούς μισθούς τόσο σε αστικές όσοκαι αγροτικές περιοχές

Γυναίκες και κοινωνικά δικαιώματα Οι γυναίκες του απλού λαού και οιαστές απολάμβαναν σχετικά περισσότερη ελευθερία ∙ ενήλικες ήδη από ταδώδεκά τους χρόνια είχαν το δικαίωμα να διαχειριστούν τα αγαθά τους ναπαντρευτούν να εργαστούν ακόμα και να ψηφίσουν Για τις αριστοκράτισσεςτα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά Μέσα σrsquo ένα σύμπαν βίαιο επιθετικόανδροκρατούμενο στα πλαίσια του κάστρου αυτή δεν είναι υπολογίσιμη Ημοίρα της μοιάζει με τη γαιοκτησία τη μόνη εγγύηση της εξουσίας Έτσιαποτέλεσε lsquorsquoσυνάλλαγμαrsquorsquo μεταξύ των λόρδων οι οποίοι ήθελαν να αυξήσουντα αγαθά τους και να εξασφαλίσουν την διαιώνιση του γένους τους ΣτηΣαξονία κατά τον Michelet ο ειρηνοδίκης είχε το δικαίωμα να χτυπάει κάθεγυναίκα που θα φερόταν ανάρμοστα ή αθέμιτα ακόμη έκαναν χρήση τουδικαιώματος αυτού για να ταπεινώσουν τις τίμιες γυναίκες και τις συζύγουςεμπόρων οι οποίες ξεχώριζαν για την υπερηφάνεια και την αυτοπεποίθησήτους

- 19 -

Γυναίκες και Εκκλησία Υπάρχουν βεβαίως τα γνωστά μισογυνικάστερεότυπα που παρουσιάζουν τη γυναίκα ως προσωποποίηση της αμαρτίας Ηεξιλέωση της θέσης της γυναίκας στην Εκκλησία γίνεται με τη γέννηση τουΘεανθρώπου από μια γυναίκα την Παναγία Η γυναίκα ως Εκκλησία και οάνδρας ως ο Χριστός Η γυναίκα συμβολίζει την αγία Εκκλησία και ο άνδρας τοΧριστό Όπως η Εκκλησία υποτάσσεται στον Χριστό έτσι και η γυναίκα οφείλει

να ακούει τον άνδρα και να μην τον περιφρονεί Βεβαίωςαυτό δεν είναι καθόλου υποβιβαστικό για τη γυναίκαδιότι ο άνδρας ΧΡΩΣΤΑΕΙ να την αγαπάει όπως ακριβώςο Χριστός αγαπάει την Εκκλησία Κι ας μην ξεχνάμε ότι οΧριστός θυσιάστηκε για την Εκκλησία Ο άνδρας είναι ηlaquoκεφαλήraquo της γυναίκας του Το να είναι κάποιος κεφαλήδεν δηλώνει εξουσία ή αξία στη Χριστιανική Εκκλησία

Είναι θέμα ευθύνης πολύ μεγάλης μάλιστα Σε ένα σπίτι υπάρχουν πράγματαπου πρέπει να φροντιστούν από έναν για να διατηρηθεί η ειρήνη στηνοικογένεια Ο Θεός επιλέγει τον άνδρα ως κεφαλή τής οικογένειας επειδή οΧριστός στον οποίον υποτάσσεται στην Εκκλησία ως Θεανδρικό πρόσωπο ήρθεστη γη

Υπάρχουν και τα ιστορικά στοιχεία που παρέχουν μια πολύ πιοισορροπημένη εικόνα Καταρχάς η μεσαιωνική Εκκλησία δεν διστάζει νααναθέσει σε γυναίκες θέσεις ευθύνης με πολιτική και οικονομική ισχύ Οιηγούμενες των μονών ασκούν εξουσία και διαχειρίζονται πολλές φορέςτεράστιες περιουσίες Και όσον αφορά την εκτίμηση της Εκκλησίας προς τιςγυναικείες ικανότητες ας δούμε ακόμη ένα παράδειγμα που παραθέτει η Περνού(όππ σελ 93) όταν ο μοναχός Ροβέρτος του Αρμπρισέλ μια από τιςμεγαλύτερες προσωπικότητες του δυτικού μοναστικού κινήματος αποφασίζεινα οργανώσει το αβαείο του Φοντεβρώ ιδρύει δύο κοινόβια (ένα ανδρών και έναγυναικών) Ο άνθρωπος αυτός αληθινός φεμινιστής θα αναθέσει τη διοίκησητου αβαείου σε μια ηγουμένη την μόλις 22 ετών Πετρονίλλα του Σεμιγέ (1115)Ανάμεσα στις σημαντικές γυναικείες μορφές της Καθολικής Εκκλησίας τουΜεσαίωνα δεν λείπουν και οι δυναμικές προσωπικότητες που δεν θα διστάσουννα αναμετρηθούν με την κοσμική εξουσία υπερασπίζοντας τα πιστεύω τουςΓενικά η θέση της γυναίκας στο πλαίσιο της καθολικής Εκκλησίας είναιακριβώς αυτή που κατέχει η γυναίκα στην κοινωνία τη συγκεκριμένη ιστορικήπερίοδο (Pernoud όππ σελ 94-95) Έτσι η επιδείνωση παρατηρείταιταυτόχρονα στην κοινωνία και στην Εκκλησία το 1298 ο πάπας Βονιφάτιος Η΄επιβάλλει στις μοναχές αυστηρότερους περιορισμούς απrsquo ότι στους άνδρεςμοναχούς ή μέλη θρησκευτικών ταγμάτων αποκλείοντάς τις από κάθε επαφήμε τον έξω κόσμο Η απώλεια της ldquoαυτονομίαςrdquo θα ολοκληρωθεί στηΓαλλία όταν η διοίκηση της Εκκλησίας θα περάσει στα χέρια της κοσμικήςεξουσίας με το Κονκορδάτο της Μπολόνιας (1516) ο πάπας εκχωρεί στον βασιλιάτης Γαλλίας την εξουσία να διορίζει επισκόπους και ηγουμένους

Οιhellip μάγισσες Καλά όλα αυτά αλλά στον Μεσαίωνα δεν έκαιγαν μάγισσες Ηαπάντηση είναι laquoόχι και τόσο ή μάλλον σχεδόν καθόλουraquo Το πραγματικό κυνήγιμαγισσών ανάγεται στα χρόνια της Αναγέννησης κι αργότερα η διαβόητη δίκητων Μαγισσών του Σάλεμ έγινε το 1698 κι όχι βέβαια κατά τα χρόνια του

- 20 -

Μεσαίωνα Στη Γαλλία η τελευταία δίκη για μαγεία καταγράφεται στοΜπορντώ το 1718 Οι άνθρωποι της εποχής αντιμετώπιζαν τη μαγείαπερισσότερο ως εκδήλωση ψυχικής ασθένειας αντίληψη που μοιάζειαρκετά σύγχρονη

Γυναίκες και μόρφωση Στα μεσαιωνική Ευρώπη Εκκλησία και γράμματα είναισυνήθως αλληλένδετα Όπως είναι λογικό οι γυναίκες δεν λείπουν από τοντομέα αυτό Η πρώτη εγκυκλοπαίδεια της μεσαιωνικής Δύσης συγγράφηκε απόγυναίκα πρόκειται για τον ldquoHortus deliciarumldquo της Αλσατής ηγουμένης Ερράδης

του Λάντσμπεργκ (12ος αι) Μερικές φορές οι πνευματικές και καλλιτεχνικέςδραστηριότητες των γυναικών της Εκκλησίας εκπλήσσουν στο αββαείο τουΓκάντερσάιμ στη Σαξονία βρέθηκαν χειρόγραφα του 10ου αιώνα που

περιείχαν κωμωδίες σε στίχους με ομοιοκαταληξία σε μίμηση των κωμωδιώντου Τερέντιου Εδώ μπορούμε να παρατηρήσουμε πως η καλλιέργειαενθαρρυνόταν περισσότερο στα γυναικεία παρά στα αντρικά μοναστήρια Όταντο 14ο αιώνα ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο του Παρισίου ήταν αποκλεισμένες απrsquoτη μόρφωση της οποίας το μονοπώλιο κρατούσαν οι κληρικοί Αποκλεισμένοιήταν γυναίκες και θρησκευτικά τάγματα (Ordres mineurs Ordres mendiants) OΘωμάς Ακινάτης απελάθη σε διάστημα 2 ετών

Γυναίκες και εξουσία rdquoΟι γυναίκες δεν ήταν υπόδουλες και υποταγμένεςστο πλαίσιο ενός κόσμου ο οποίος εμφανίζεται να κυριαρχείται από τις αντρικέςαρετές ιπποτών ή ασκητικών μοναχών Η εξουσία δεν απέκλειε τις γυναίκες απότην κορυφή της κοινωνίας Η υπόμνηση μερικών ονομάτων αρκεί για να αποδείξειτο αντίθετο Η Αλιενόρ της Ακυιτανίας η Λευκή της Καστίλλης κι άλλες λιγότερογνωστές διοίκησαν επικράτειες και κυβέρνησαν υπηκόουςrdquo Πράγματι δεν είναιλίγα τα παραδείγματα γυναικών που ασκούν τη βασιλική εξουσία όταν οσύζυγός τους απουσιάζει ή ασθενεί ή αυτών στις οποίες έχει νομίμως ανατεθεί ηαντιβασιλεία μέχρι την ενηλικίωση του γιου τους Άλλες πάλι είναιαρκούντως δυναμικές ώστε να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους και χωρίς νασυμβαίνει κάτι από τα παραπάνω

Συγκεκριμένα οι δύο αντισυμβατικές γαλλίδες η Αλιενόρ της

Ακυιτανίας και η Λευκή της Καστίλλης Η πρώτη υπήρξεκληρονόμος του ισχυρού δουκάτου της Ακυιτανίας Το 1152 ηΑλιενόρ παίρνει την πρωτοβουλία και χωρίζει τον Λουδοβίκο(καθόσον νομικά δεν υφίστατο διαζύγιο τυπικά επρόκειτο γιαακύρωση του γάμου λόγωhellip μακρινής συγγένειας μεταξύ τωνσυζύγων αν και στην πραγματικότητα ευθύνεται η ασυμφωνίαχαρακτήρων και φημολογούμενη εξωσυζυγική σχέση) Έξι μόλιςεβδομάδες μετά την ακύρωση του πρώτου της γάμουπαντρεύεται στο Πουατιέ τον Ερρίκο δούκα της Νορμανδίας και κόμη του Ανζούκαι του Μαιν ο οποίος θα γίνει δύο χρόνια αργότερα βασιλιάς της Αγγλίας (ωςΕρρίκος Β΄) Μέχρι τον θάνατό της (1204) θα παραmicroείνει δραστήριααναλαμβάνοντας διπλωματικές πρωτοβουλίες και επιχειρώντας να

AlieacutenordAquitainereinedHenry IIdAngleterre

- 21 -

καθορίσει σύμφωνα με τις απόψεις της τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ Γαλλίαςκαι Αγγλίας

Παρομοίως η εγγονή της η Λευκή της Καστίλλης παντρεύεται σεηλικία 12 ετών τον διάδοχο του γαλλικού θρόνου (τον μετέπειταΛουδοβίκο Η΄) Μ μετά τον θάνατο του συζύγου της (1226) θακυβερνήσει το βασίλειο έως την ενηλικίωση του γιου της(Λουδοβίκου Θ΄)∙ Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας της θαδιαπραγματευθεί (με επιτυχία) τους όρους της Συνθήκης τουΜω (1229) με την οποία τερματίζεται η σύγκρουση μεταξύΓαλλίας και κομητείας της Τουλούζης Έχοντας εμπιστοσύνηστις πολιτικές ικανότητες της microητέρας του ο Λουδοβίκος Θ΄ της

αναθέτει την αντιβασιλεία κατά την αναχώρησή του για την Ζ΄ Σταυροφορία(1248)

Στον μακρινό βορρά η βασίλισσα Μαργαρίτα κατόρθωσε να ενώσει σεένα βασίλειο του οποίου ηγήθηκε τη Σουηδία τη Δανίακαι τη Νορβηγία (1397)

Στην Ιταλία η Ματθίλδη της Τοσκάνης (1046-1115)υπήρξε η ισχυρότερη πολιτική προσωπικότητα στην Ιταλίατου καιρού της σε δική της πρωτοβουλία οφείλεται ηldquoσυmicroφιλίωσηrdquo microεταξύ του πάπα Γρηγορίου Ζ΄ και τουαυτοκράτορα Ερρίκου Δ΄ microε την ταπείνωση του δεύτερουστην Κανόσσα (1077)

Το 1314 ο Philippe le Bel περιορίζει τη δυνατότητα της διαδοχής τουθρόνου από γυναίκα Το 1593 μια επανάσταση στο Κοινοβούλιο του Παρισίουαπαγορεύει στη γυναίκα κάθε κρατική λειτουργία Από τις αρχές του 14ου αιώναη γυναίκα δε στέφεται πια είναι μονάχα σύζυγος του βασιλιά

Γυναίκες και πολιτικά δικαιώματα Όπως γνωρίζουμε στα χρόνια τηςελληνικής και ρωμαϊκής Αρχαιότητας η γυναίκα στερείται πλήρως πολιτικώνδικαιωμάτων Στους Νεότερους Χρόνους πρέπει να φτάσουμε στον 20ό αιώναγια να δοθεί στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου Στο Μεσαίωνα βλέπουμε τιςγυναίκες να ψηφίζουν στις συνελεύσεις πόλεων και χωριών που καλύπτουν έναευρύ τμήμα της δυτικής Ευρώπης Βεβαίως στην εποχή αυτή δεν ψηφίζουν ταάτομα αλλά οι οικογένειες οι οποίες πράγματι εκπροσωπούνται συνήθως απότον άντρα Όταν όμως αυτός αδυνατεί να συμμετάσχει στη διαδικασία (απουσίαή ασθένεια) ή έχει πεθάνει τότε η οικογένεια εκπροσωπείται από τη γυναίκα

Blanche deCastille

MATILDE DECANOSACONDESA DETOSCANA

- 22 -

ldquoSi les femmes neacutetaient pas bonnes et leursconseils inutiles Dieu ne les aurait jamaisconsacreacutees comme laide de lhomme mais plutocirctcomme la cause du mal

Charte dAardenburg

ldquoAν οι γυναίκες δεν ήτανε καλές και οισυμβουλές τους ήταν άχρηστες ο Θεός δε θα τιςείχε αφιερώσει ποτέ ως βοήθεια στον άνδρααλλά μάλλον ως πηγή κακούhellip

- 23 -

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σε πολλές χώρες οι γυναίκες αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό τουεργατικού δυναμικού Παρrsquo όλα αυτά ένας πολύ σημαντικός αριθμόςεργαζομένων γυναικών απασχολείται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας συχνά μεμικρή ασφάλεια εργασίας χαμηλούς μισθούς και δυσμενείς συνθήκες Αυτό δενπεριορίζεται στο βιομηχανοποιημένο κόσμο καθώς για πολλές γυναίκες στιςαναπτυσσόμενες χώρες η εμπειρία της εργασίας είναι δυσάρεστη με τηνκακομεταχείριση και τη σεξουαλική παρενόχληση να αποτελούν συνηθισμέναφαινόμενα που συχνά τρέφονται από πολιτιστικές και θρησκευτικέςπεποιθήσεις Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός γυναικών αποκτούν διοικητικέςθέσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνδέονται μεσυμπεριφορές αποκλεισμού ή υποβάθμισης των γυναικών από άνδρεςσυναδέλφους που απειλούνται από αυτές

Οι πολλαπλοί κοινωνικοί ρόλοι που αναλαμβάνουν θέτουν τις γυναίκεςσε μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλα μέλη της κοινότητας στο να νοσήσουν Οιγυναίκες αναλαμβάνουν το βάρος της ευθύνης που συνδέεται με το να είναιμητέρες σύζυγοι και φροντιστές των άλλων χωρίς να λαμβάνουν οικονομικήαποζημίωση για αυτή τη δουλειά

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ

Μικρότερη συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίαςΣυγκέντρωσή τους σε ορισμένους επαγγελματικούς κλάδουςΑπουσία ή υποεκπροσώπησή τους σε άλλουςΧάσμα των αμοιβών ανδρών και γυναικώνΜεγάλα ποσοστά ανεργίας των γυναικώνΜεγάλη παρουσία τους στο χώρο των ελαστικών μορφών εργασίαςΜη κάλυψή τους από συλλογικές συμβάσεις εργασίαςΈλλειψη ευκαιριών απασχόλησηςΑδυναμία εναρμόνισης επαγγελματικής ζωήςΠεριορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική εξέλιξηΜειωμένη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων καιπαρουσία τους σε θέσεις ευθύνης

Στην Ελλάδα ένα ποσοστό 65 των γυναικών απασχολείται στουςκλάδους της γεωργίας το λιανικό εμπόριο την εκπαίδευση την υγεία καιπρόνοια τη δημόσια διοίκηση τα ξενοδοχεία και εστιατόρια Συγκριτικά μεάλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτεροποσοστό γυναικών που απασχολείται στον αγροτικό τομέα ενώ είναι έντονη ηπροτίμησή τους για το δημόσιο τομέα

Όσον αφορά στον επαγγελματικό διαχωρισμό μεταξύ ανδρών καιγυναικών είναι υπαρκτός τόσο ως οριζόντιος(δηλαδή το ποσοστό παρουσίας σε

- 24 -

συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους) αλλά και ως κάθετος( δηλαδή οιδιαφοροποιήσεις στην ιεραρχία στο εσωτερικό του κάθε κλάδου)Μια από τιςαιτίες που συντηρούν αυτό το φαινόμενο είναι και η έλλειψη οργανωμένηςσυλλογικής δράσης

laquoΗ γυναίκα είναι παντού και πάντοτε γυναίκα Πολλές φορές και κάτιπερισσότερο λιγότερο όμως ποτέraquo

Πολύβιος Δημητρακόπουλος(συγγραφέας)

Η 8η Μαρτίου (γιορτή της μητέρας) laquoσημάδεψεraquo το γυναικείο φύλο μετά τημεγάλη απεργία που έκαναν οι εργάτριες στον τομέα τηςκλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1857 ζητώνταςκαλύτερες συνθήκες εργασίας

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η γυναίκα έχει κάνει δυναμική είσοδο στοχώρο της αγοράς εργασίας Η σύγχρονη γυναίκα είναι πλέον οικονομικάανεξάρτητη δυναμική και χειραφετημένη Ωστόσο εξακολουθεί να μην έχει τιςίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες μα τον άνδρα Τόσο στο δημόσιο όσο και στονιδιωτικό τομέα οι υψηλές θέσεις(διευθυντών προέδρων) αποτελούν αυστηρόάβατο για τις γυναίκες Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στα κέντρα λήψηςαποφάσεων Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο των Πολιτικών Ποινικώνκαι Διοικητικών Δικαστηρίων που όσο πιο υψηλόβαθμα είναι τόσο λιγότερεςείναι οι γυναίκες που τα επανδρώνουν Επίσης στον Άρειο Πάγο δεν υπηρετείκαμία γυναίκα Αντιθέτως συσσώρευση γυναικών παρατηρείται σταειρηνοδικεία και στα διοικητικά πρωτοδικεία

Η κατάσταση της σύγχρονης εργαζόμενης ελληνίδας δεν είναι ευνοϊκήγια τη ζωή της Πολλές γυναίκες ενώ πληρούν τα αντικειμενικά κριτήρια για τηνπρόσληψη σε μια θέση ωστόσο προτιμάται ένας άνδρας και με λιγότερα ίσωςπροσόντα αφού φιλοσοφία της σημερινής εποχής είναι η αύξηση του κέρδους μεόσο το δυνατόν λιγότερο κόστος Για τον λόγο αυτό η γυναίκα είναι εμπόδιοαφού ως έγκυος και αργότερα ως μητέρα απαιτεί πολλές άδειες επιδόματα καιευνοϊκή μεταχείριση Όμως οι εργοδότες δεν προσλαμβάνουν και μια γυναίκαπου δεν έχει παιδιά φοβούμενοι ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσει Έτσι οιγυναίκες αποκλείονται από πολλές θέσεις με αποτέλεσμα να καλπάζει ηγυναικεία ανεργία Αλλά ακόμα κι αν είναι αποτελεσματικές καιανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη δουλειά τους δεν μπορούν να ανελιχθούνστην εργασία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ενώ οι άνδρες μπορούνταυτόχρονα να είναι και καλοί πατέρες και καλοί στο χώρο εργασίας τους Έτσιακόμα και σήμερα δεν υπάρχει ουσιαστική βοήθεια στην ελληνίδα μητέρα διότιόταν έχει μικρά παιδιά δεν μπορεί να λείπει από το σπίτι αν δεν εξασφαλίσειποιος θα τα προσέχει

Στην Ελλάδα το χάσμα στις αμοιβές ξεπερνά το 20 μεταξύ γυναικώνκαι ανδρών Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας το

- 25 -

Νοέμβριο του 2011 μία στις τέσσερις γυναίκες(25) ήταν στην ανεργία ότανέναν χρόνο πριν το ποσοστό ήταν 17

Όσον αφορά την οικιακή εργασία δηλαδή την παροχή προσωπικώνυπηρεσιών προσελκύει σήμερα εργαζόμενες γυναίκες μετανάστριες ΣτηνΕλλάδα οι οικιακές βοηθοί προέρχονται κυρίως από τις Φιλιππίνες τηνΠολωνία την Ουκρανία τη Ρωσία ενώ η πλειοψηφία των Αλβανών μεταναστώνεργάζεται σε ελληνικά νοικοκυριά

Τα τελευταία χρόνια η θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίαςσυζητείται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικάμε τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών

Επιπλέον σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται καλύτερα σε τομείς οιοποίοι ήταν παραδοσιακά laquoκλειστοίraquo γιrsquo αυτές όπως ο Δικαστικός κλάδος τοΔιπλωματικό σώμα και στις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της ΔημόσιαςΔιοίκησης Επίσης έχουν ανοίξει για τις γυναίκες νέες επιλογές σταδιοδρομίαςσε κλάδους όπως η Αστυνομία ο Στρατός το Εμπορικό Ναυτικό

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 3: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 3 -

hellipη γυναίκαhellip

laquoΤο αδύναμο φύλοraquo laquoτο ωραίο φύλοraquo laquoευαίσθητηγυναίκαraquo laquoδυναμική γυναίκαraquo laquoεπιβλητική γυναίκαraquolaquoκαλλιεργημένη γυναίκαraquo laquoγυναίκα ndash μητέραraquolaquoεργαζόμενη γυναίκαraquohellip Μια ύπαρξη πολύπλευρη πουυποτιμήθηκε εξυμνήθηκε εξελίχθηκε Επιχειρώντας ένασύντομο ταξίδι στο τι επεφύλασσε ο χρόνος για τη γυναίκα(σελ 4 - 22) παραθέτουμε στοιχεία που αντλήσαμε απrsquo τιςέρευνές μας όσον αφορά στην παρουσία της στονεργασιακό τομέα (σελ 23 - 25) χωρίς να παραλείψουμεφαινόμενα βίας στα οποία υπόκειται διαχρονικά (σελ 26-27) και τις μέριμνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο θέμααυτό (σελ 28 -29) Προβαίνοντας σε μια επίτομηπροσέγγιση της στάσης των τριών βασικότερωνθρησκειών του Χριστιανισμού του Βουδισμού και τουΙσλαμισμού (σελ 29 - 33 ) θα παρουσιάσουμε τηβιογραφία της Λέλας Καραγιάννη (σελ34 -37) Τέλος θαασχοληθούμε με το ρόλο της γυναίκας στονκινηματογράφο (σελ 37-41) και με τα αποτελέσματα τουερωτηματολογίου που καταρτίσαμε (σελ 42)

- 4 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Η θέση της γυναίκας στην αρχαιότητα ποίκιλε ανάλογα με την εποχή τον τόπο καιτην κοινωνική τάξη Οι πληροφορίες που έχουμε προέρχονται από κείμενααρχαίων συγγραφέων νομοθεσίες απεικονίσεις σε έργα τέχνης και αφορούνκυρίως στην Αθήνα της Κλασικής περιόδου Η γνώση μας για άλλες πόλεις ήπεριόδους είναι πολύ πιο αποσπασματική

Οι γυναίκες στην Αθήνα

Η πρώτη κύρια δυσκολία που αντιμετώπιζε ένα νεογέννητο κορίτσι ήταννα του επιτραπεί να ζήσει ∙ η γέννηση ενός θηλυκού μέλους ήταν ανώφελοεπιπρόσθετο έξοδο για τον οίκο Όλα εξαρτιόνταν απrsquo τη βούληση του πατέραΟι γυναίκες στην αρχαία Αθήνα δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα και θεωρούντανlaquoανήλικεςraquo ενώ ο όρος της laquoπολίτιδοςraquo εμφανίστηκε μόνο στο τέλος τηςΚλασικής περιόδου (500 πΧ-323 πΧ)

Εφόσον της επιτρεπόταν να ζήσει και να ανατραφεί η θέση της αθηναίαςκόρης ήταν μέσα στο σπίτι Δεν υπήρχε θεσμοθετημένη εκπαίδευση για τιςγυναίκες και οι όποιες γνώσεις προερχόταν από συγγενείς φίλες και άλλεςγυναίκες του περιβάλλοντός τους

Η διαδικασία της ενηλικίωσης για τη γυναίκα στις αρχαϊκές κοινωνίεςαλλά και στις κοινωνίες της κλασσικής περιόδου έρχεται μέσω τηςεμμηνόρροιας ένδειξη και σύμβολο της ικανότητας για γονιμοποίηση

Οι γάμοι εξυπηρετούσαν πρωτίστως κοινωνικές και θρησκευτικέςανάγκες Κατά τον Αριστοτέλη και τον Ξενοφώντα πρόκειται για μια εμπορικήσυμφωνία Οι κοπέλες παντρεύονταν σε πολύ νεαρή ηλικία άνδρες που είχανεπιλέξει οι πατέρες τους Ο σύζυγος γινόταν κηδεμόνας της νέας και έπαιρνεπροίκα την οποία διαχειριζόταν ο ίδιος Σε περίπτωση διαζυγίου η προίκαεπέστρεφε στον πατέρα ή στον πιο κοντινό συγγενή Ίσως αυτό να μην ίσχυεπαλιότερα καθώς στα ομηρικά έπη αναφέρεται ότι ο γαμπρός ήταν εκείνος πουέδινε δώρα Από νομικής άποψης το σύστημα στην κλασική Αθήνα ήτανδιαμορφωμένο έτσι ώστε η γυναίκα να είναι απαραίτητη μόνο για τηεξασφάλιση της κληρονομιάς Η γυναίκα δια βίου δεν είχε καμιά εξουσία ούτεκαν στην ίδια της την ύπαρξη Ο γάμος της δεν απαιτούσε τη συγκατάθεσή τηςκαι τα μόνα της αποκτήματα ήταν τα ενδύματα και τα κοσμήματά τηςΕπιπλέον το γεγονός ότι η γυναίκα πιθανώς δεν αγαπούσε τον σύζυγο που τηςεπιβαλλόταν δεν εθεωρείτο σημαντικό από τους Αθηναίους Υπό κανονικές

- 5 -

συνθήκες ο γάμος δε θεμελιωνόταν πάνω σε αμοιβαία αισθήματα αγάπης αλλάήταν μια καλή επένδυση για το μέλλον Η αγάπη και ο σεβασμός ήταν κάτι πουαναμενόταν με την πάροδο του χρόνου

Η γυναίκα κατά την κλασική αρχαιότητα εθεωρείτο βιολογικά καιψυχολογικά πλάσμα που δεν είχε την ικανότητα να ελέγξει τον εαυτό της και νααντισταθεί σε εξωτερικά ερεθίσματα ανάμεσα στα οποία περιλαμβάνονται καιτα συναισθήματα (βλ σελ 9)

Οι γυναίκες περνούσαν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους στογυναικωνίτη συνήθως στον πάνω όροφο του σπιτιού γνέθοντας πλέκοντας ήυφαίνοντας στον αργαλειό Αυτές άλλωστε ήταν και οι μόνες εργασίες πουθεωρούνταν ότι άρμοζαν σε γυναίκες αριστοκρατικής καταγωγής Οι μόνεςέξοδοί τους σε δημόσια θέα ήταν σε μεγάλες θρησκευτικές γιορτές σε γαμήλιεςτελετές γιορτές συγγενών και κηδείες Η νοοτροπία της εποχής αποτυπώνεταιμε γλαφυρό τρόπο στον laquoΕπιτάφιοraquo του Περικλή όπου αναφέρεται ότι το ιδανικόγια μια γυναίκα είναι να γίνεται όσο το δυνατόν λιγότερος λόγος γιrsquo αυτήν είτεέπαινος είτε ψόγος

Αντίθετα οι δούλες οι γυναίκες-μέτοικοι αλλά και οι πιο ταπεινήςκαταγωγής Αθηναίες απολάμβαναν μεγαλύτερη ελευθερία καθώς έβγαινανγια εξωτερικές δουλειές όπως ψώνια και μεταφορά νερού μπορούσαν ναδιεξάγουν μικροεμπόριο ή και να εργαστούν ως τροφοί

Υπήρχαν βέβαια και οι εταίρες που ήταν κατά κανόνα δούλες ή μέτοικοικιrsquo έπαιζαν έναν ξεχωριστό ρόλο στην κοινωνική και ερωτική ζωή των ανδρώνΤους κρατούσαν συντροφιά στα συμπόσια τους διασκέδαζαν και συζητούσανμαζί τους διάφορα θέματα ακόμη και φιλοσοφικού περιεχομένου Φαίνεται πωςγενικότερα ήταν πιο καλλιεργημένες από τις Αθηναίες δέσποινες συχνά δεέπαιζαν κάποιο μουσικό όργανο (αυλό ή λύρα) και τραγουδούσαν Κάποιεςμάλιστα όπως η σύζυγος του Περικλή Ασπασία απέκτησαν μεγάλη φήμη στηντότε Αθηναϊκή ζωή γεγονός που υποδηλώνει ότι δε βρίσκονταν στο περιθώριοτης κοινωνίας Παρόλο που η μονογαμία ήταν ο κανόνας στην αρχαία Αθήνα ηπορνεία δεν εθεωρείτο παράνομη ούτε οι σχέσεις με παλλακίδες ή η ύπαρξηνόθων παιδιών συνιστούσαν αποδεικτικά μοιχείας

Οι αντιλήψεις αυτές είχαν βέβαια αντίκτυπο και στην τέχνη της εποχήςΣτην Αρχαϊκή (700πΧ-480μΧ) και την Κλασική περίοδο οι γυναικείες μορφέςστα αγγεία και τα γλυπτά αποδίδονται κατά κανόνα ευπρεπώς ενδεδυμένεςχωρίς ιδιαίτερη έμφαση στα ανατομικά χαρακτηριστικά Εξαίρεση αποτελούν οιαπεικονίσεις εταίρων κυρίως στην αγγειογραφία οι οποίες συχνά εμφανίζονταιγυμνές ενίοτε δε λαμβάνουν μέρος σε τολμηρές ερωτικές σκηνές

- 6 -

Οι γυναίκες στη Σπάρτη

Πάντως η κατάσταση δεν ήταν παντού η ίδια Στην ολιγαρχική Σπάρτηεπικρατούσε η αντίληψη πως για να φέρουν στον κόσμο γερά παιδιά και να τααναθρέψουν σωστά οι ελεύθερες γυναίκες δεν έπρεπε να περνούν τη μέρα τουςυφαίνοντας ndash εργασία που μπορούσαν να κάνουν οι είλωτες ndash αλλά ναασκούνται και να μορφώνονται Όταν μάλιστα γυμνάζονταν (αλλά και κατά τηδιάρκεια αγώνων) οι Σπαρτιάτισσες φορούσαν ελαφρότερη περιβολή που άφηνεακάλυπτους τους μηρούς γεγονός το οποίο οι υπόλοιποι Έλληνες θεωρούσανυπερβολή Οι άνδρες ήταν υποχρεωμένοι από το νόμο να παντρεύονται καθώςόμως τον περισσότερο χρόνο έλειπαν από το σπίτι λόγω της στρατιωτικής ζωήςτους την ανατροφή των παιδιών αναλάμβαναν οι γυναίκες ndash τουλάχιστον μέχριτην ηλικία των επτά ετών οπότε και αναλάμβανε η πολιτεία Οι Σπαρτιάτισσεςείχαν δικαίωμα έγγειας ιδιοκτησίας αλλά και κληρονομιάς τόσο της πατρικήςόσο και της συζυγικής περιουσίας Πολλοί έλληνες συγγραφείς την θεωρούναιτία ανταγωνισμών και διεκδικήσεων μεταξύ των οίκων ενώ παραμένει ενεργήκαι στο προσκήνιο της πολιτικής επηρεάζοντας δημόσιους άρχοντες για τουςοποίους ο Αριστοτέλης χρησιμοποιεί το βαρύ χαρακτηρισμόlaquoγυναικοκρατούμενοιraquo Εκτός αυτού μορφώνονταν και γνωρίζουμε πωςυπήρχαν γυναίκες που ασχολούνταν με την ποίηση όπως η Μεγαλοστράτα καιη Κλειταγόρα ενώ αναφέρονται Σπαρτιάτισσες Πυθαγόρειες Σύμφωνα με τονΑριστοτέλη οι γυναίκες της Σπάρτης διέθεταν σημαντική οικονομική ευρωστίααφού κατείχαν τα 25 περίπου της λακωνικής γης και φαίνεται πως διέθετανδικά τους άλογα ή άρματα που οδηγούσαν σε ορισμένες θρησκευτικές γιορτές

Ωστόσο θα πρέπει να διατηρούμε κατά νου το γεγονός ότι η ελευθερίατων γυναικών της Σπάρτης είχε ένα και μοναδικό στόχο την ευγονική ΟΞενοφών το συνειδητοποίησε αυτό και φυσικά το σχολίασε στα έργα τουΒλέποντας τα πράγματα από τη δική του οπτική γωνία ο Αριστοτέλης θεώρησετις γυναίκες υπεύθυνες για την πτώση της σπαρτιατικής πόλης-κράτους Φυσικάοι Σπαρτιάτισσες με την οικονομική ανεξαρτησία τους τη μόρφωση και τηνκοινωνική τους θέση ήταν εντελώς διαφορετικές από τις Αθηναίες καιχαρακτηρίζονται ως το φυσικό τους αντίθετο Παραδείγματα όπως αυτό τηςΓοργούς και της Αργείας αναγκάζουν τον Ηρόδοτο να αναφέρεται με σεβασμόστις γυναίκες της Σπάρτης κάτι ασυνήθιστο για άρρενα συγγραφέα

Όταν μια ξένη γυναίκα ρώτησε τη Γοργώ θυγατέρα του βασιλιάΚλεομένη του Α΄ και σύζυγο του βασιλιά Λεωνίδα (του σπουδαίου ήρωα τωνΘερμοπυλών) γιατί οι Σπαρτιάτισσες ήταν οι μόνες που εξουσίαζαν τους άντρεςτους εκείνη απάντησε laquoγιατί είμαστε οι μόνες γυναίκες που γεννάμε(πραγματικούς) άντρεςraquo

Ενδεικτικός μιας διαφορετικής πρακτικής είναι ο αποκαλούμενος Νόμος τηςΓόρτυνας ο οποίος ανάγεται στον 5ο αι πΧ Εδώ οι γυναίκες έχουν το δικαίωμανα κατέχουν περιουσία να τη διαχειρίζονται και φυσικά να κληρονομούνΕπίσης ένα συγκεκριμένο ποσοστό της παραγωγικής τους δραστηριότηταςανήκε αποκλειστικά σε εκείνες Σε περίπτωση μάλιστα διαζυγίου η γυναίκα

- 7 -

διατηρούσε το μισό της περιουσίας της Χρειάζεται να τονίσουμε πως στην ίδιαπερίοδο έζησαν τουλάχιστον εννέα επώνυμες ποιήτριες γεγονός πουυποδεικνύει υψηλό επίπεδο μόρφωσης ιδιαίτερα για τις εύπορες γυναίκες

Ελληνιστική περίοδοςΑπό το δεύτερο μισό του 4ου αι πΧ και κυρίως κατά την Ελληνιστική περίοδο

(323ndash146 πΧ) η θέση της γυναίκας βελτιώνεται αισθητά καιαποδεσμεύεται από το συντηρητισμό των κλασικών χρόνωνΣτην τέχνη αυτό αντικατοπτρίζεται στην εμφάνιση γιαπρώτη φορά γυμνών γυναικείων αγαλμάτων (πχ τηςΑφροδίτης) καθώς και στην κατασκευή γυναικείων ειδωλίωνπου διακρίνονται για τη χάρη τους καθώς και για έναν τόνοαισθησιασμού (τα ειδώλια αυτά είναι γνωστά ωςΤαναγραίες) Παρουσιάζουν γυναίκες σε όρθια ή καθιστήστάση και προέρχονται από τα λεγόμενα κοροπλαστικάεργαστήρια της Τανάγρας στην αρχαία Βοιωτία Είναι ως επίτο πλείστον ευγενείς κυρίες πρότυπα ιδανικής ομορφιάς καιμόδας της εποχής τους Η ενδυμασία είναι πολυτελής και

περίτεχνα διπλωμένη ενώ τονίζουν τις ωραίες γραμμές του σώματος Η κεφαλήκαι η κόμη έχει όλα τα αριστοκρατικά χαρακτηριστικά ακόμη και όταν είναικαλυμμένη με το μαντίλι Συνοδεύονται με καλαίσθητα και πολύτιμα αξεσουάρόπως σκουλαρίκια βεντάλιες καπέλα και άλλα Σπάνια συναντούμε θεότητεςόπως την Αφροδίτη Ίσως να ήταν και αφιερώματα στη θεά Αφροδίτη η οποίαεκπροσωπούσε το ιδανικό της θηλυκής ομορφιάς οι Μούσες εκπροσωπούσαντην καλλιτεχνική Μουσική επιστήμη ρητορική ικανότητα γλυπτική ζωγραφικήκαι καλλιγραφία

Όμηρος Ιλιάδα (Γ΄ 171-179) παρουσιάζει την Ελένη να ασκείαυτοκριτική μετανοημένη για την εγκατάλειψη του συζυγικού οίκου και ταδεινά που προκάλεσε σε Αχαιούς και Τρώες Όμως ο τρόπος που την εκθειάζει οποιητής στα λόγια των προεστών λίγο πριν (Γ΄ 155-160) που τη συγκρίνουν με τιςαθάνατες θεές και η αντιμετώπιση από τον ίδιο τον Πρίαμο κρύβει μια αίσθησημεγαλοπρέπειας Παρόλη τη δεινή της θέση η γυναίκα σε αυτό το σημείο τηςαφήγησης περιβάλλεται με ένα κομμάτι της λάμψης του ηρωικού έπουςΔιατηρεί ψήγματα ηρωικού ήθους που προορίζεται μόνο για το ανδρικό φύλοεξαιτίας της θεϊκής ομορφιάς της που παραπέμπει άμεσα στη θεϊκή τηςκαταγωγή και γέννηση ndashόμοια με εκείνη της Αφροδίτης

Η συνάντηση της Ανδρομάχης με τον Έκτορααποδίδει μια διαφορετική εικόνα Είναι ένα μοτίβο αποχαιρετισμού στο οποίο ηΑνδρομάχη εκφράζει όλη την απελπισία της για το μελλοντικό χαμό του άνδρατης δείχνοντας παράλληλα την εξάρτηση της γυναίκας από την αρσενική

- 8 -

παρουσία Δεν έχει πατέρα μήτε αδελφό να στηριχθεί στην περίπτωση που χαθείο Έκτορας Ο Έκτορας συλλογιέται τα ίδια πράγματα και πιο πολύ την ατίμωσητης γυναίκας του αλλά δεν μπορεί να κάνει πίσω γιατί ντρέπεται τιςΤρωαδίτισσες και τους Τρώες Αγαπά τη γυναίκα του αλλά τη στέλνει πίσω στοναργαλειό και τα του οίκου συμβουλεύοντάς τη νrsquo αφήσει τον πόλεμο για τουςάνδρες Εδώ η γυναίκα φαίνεται να έχει μια περιορισμένη θέση σε ένανανδροκρατούμενο κόσμο αλλά δε λείπει το στοιχείο της εκτίμησης στογυναικείο έργο ή τη γυναικεία παρουσία

Ησίοδος Έργα και Ημέραι Η γυναίκα στη δική του εικόνα είναιαγγελιαφόρος της θεϊκής βούλησης και ταυτόχρονα η αιτία των παθών τουανθρώπινου γένους Στολισμένη με θεϊκή ομορφιά και αδιάντροπη ψυχή ηΠανδώρα κατέχει την τέχνη της γοητείας και της εξαπάτησης Σταλμένη ωςδώρο στον οψίνου Επιμηθέα ανοίγει τον πίθο με αποτέλεσμα να διαφύγουν όλατα κακά και να οδηγηθεί η ανθρωπότητα στη φυσική και ηθική της παρακμή Ωςάλλη Λίλιθ ή Εύα η Πανδώρα αντιπροσωπεύει την εικόνα της γυναίκας σε ένακατrsquo εξοχήν πατριαρχικό μύθο Δεν είναι η ίδια που επιθυμεί τα βάσανα για τοανθρώπινο γένος Είναι οι θεοί πίσω της που την καθοδηγούν μέσω τωνιδιοτήτων που της αποδίδουν

Στο βάθος της τούτη η εικόνα κρύβει κάτι πολύ βαθύτερο απότη γυναίκα ως αιτία κακού όπως όλοι οι προγενέστεροι ή μεταγενέστεροικοσμογονικοί μύθοι της εύφορης ημισελήνου Είναι μια αναπαράστασημιας πρώιμης ανθρώπινης ανυπακοής και της επακόλουθης αντίδρασηςτων θεών Συνεπώς η γυναίκα είναι το φόβητρο των θεών μέσα στονκόσμο των ανθρώπων και τούτο μας οδηγεί σε μια διαφορετική αντίληψηγια την εικόνα του παραγκωνισμού της γυναίκας στην αρχαία Ελλάδαεκείνη του φόβου των ανδρών απέναντι στη φυσική ανωτερότητα τηςθηλυκής αρχής

Μίμνερμος η γυναίκα προκαλεί τον πόθο και την ερωτική ικανοποίησηΒέβαια αξιοσημείωτο είναι ότι τοποθετεί τις ερωτικές απολαύσεις σε ίση μοίρακαι για τις γυναίκες και για τους άνδρες Εδώ ίσως βρίσκεται και η πρωτοτυπίατου καθώς η γυναίκα στην αρχαϊκή κοινωνία δεν είναι αναγκαίο ναικανοποιείται ερωτικά παρά μόνο να τεκνοποιεί υγιείς απογόνους και κατάπροτίμηση αρσενικούς

Σημωνίδης Ίαμβος κατά γυναικών σε όλη την πολυσύνθετη εικόνακοινωνικής κριτικής είναι φανερή η ησιόδεια επίδραση αφού ο Σημωνίδηςεξαρχής θεωρεί τη γυναίκα χωριστή δημιουργία από τον άνδρα Μέσα στηδηκτικότητά του ο ποιητής εγκωμιάζει εκείνη που μοιάζει με μέλισσα Είναικαλή σύζυγος τέλεια νοικοκυρά φιλόστοργη μητέρα Εξαιτίας της ευημερεί οοίκος και αυξάνεται η περιουσία

- 9 -

ΠΛΑΤΩΝΑΣ - ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

Οι απόψεις των δύο φιλοσόφων για τη γυναίκα είναι σημείοδιαφοροποίησής τους Η θέση που ο Πλάτωνας δίνει σrsquo αυτήν μέσα στηνΠολιτεία του είναι ισάξια με αυτήν του άντρα Πίστευε ότι οι γυναίκεςμπορούν να κυβερνήσουν εξίσου καλά με τους άντρες επειδή ησωφροσύνη η λογική η ανδρεία η αρετή δεν είναι θέμα φύλου αλλάψυχής εκπαίδευσης και μόρφωσης Τόνιζε ότι μία πολιτεία που δεν δίνειπαιδεία στις γυναίκες της laquoμοιάζει με τον άνθρωπο που δεν εξασκεί και δεγυμνάζει παρά μονάχα το δεξί του χέριraquo (Ο Κόσμος της Σοφίας J Gaarder)Αντίθετα ο Αριστοτέλης θεωρεί τη γυναίκα υποδεέστερη του άντρα καθώςπιστεύει ότι σε σχέση μrsquo αυτόν κάτι της λείπει ότι είναι ένας laquoατελήςάντραςraquo και ότι στη γυναικεία ψυχή είναι laquoπαρούσα η λειτουργία τηςσκέψης αλλά αδρανήςraquo Στα laquoΗθικά Νικομάχειαraquo μάλιστα πρότεινε ότιεξαιτίας της ηθικής της αδυναμίας έπρεπε να παντρεύεται σε νεαρή ηλικίακαι να κλείνεται στο σπίτι Κατά τη διαδικασία της αναπαραγωγής επειδήη γυναίκα έχει έναν παθητικό ρόλο (δέχεται) και ο άντρας έναν ενεργητικό(δίνει) το παιδί κληρονομεί μόνο τις ιδιότητες του άντρα (κάτι που όπωςγνωρίζουμε σήμερα δεν ισχύει)

Η εικόνα και θεώρηση του Αριστοτέλη για τις γυναίκες υιοθετήθηκε στονΜεσαίωνα όπου η γυναίκα υποβαθμίστηκε θεωρήθηκε πηγή του κακού και τουπονηρού και περιορίστηκε στον αναπαραγωγικό της ρόλο μόνο (βλ σελ 17-22)

- 10 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΑ ΡΩΜΑΙΚΑΧΡΟΝΙΑ

Η θέση της γυναίκας την εποχή τηςΡωμαϊκής Αυτοκρατορίας ήταν ένα κοινωνικόπρόβλημα γιατί ουσιαστικά ήταν o εξευτελισμόςτης ανθρώπινης προσωπικότητας Η γυναίκααντιμετωπίζεται με μισογυνισμό Ο Κάτων γιαπαράδειγμα λέει ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο φαύλο από τη γυναίκα Ακόμη πολύεύκολα η γυναίκα υποβιβάστηκε σε σκεύος ηδονής και αντιμετωπίστηκε ωςκακόβουλη και ανόητη

ΟΙ ΔΟΥΛΕΣΔούλοι δεν ήταν μόνο άνδρες αλλά και γυναίκες Και ο αριθμός τους ήταν

αρκετά μεγάλος Υπέφεραν κι αυτές την απάνθρωπη και σκληρή συμπεριφοράτων κυρίων τους Τις πουλούσαν τις αγόραζαν τις έβαζαν σε εξοντωτικέςεργασίες τις βασάνιζαν όταν έπεφταν σε λάθη Όσες διέθεταν φυσική ομορφιάβρίσκονταν σε χειρότερη μοίρα από τις άλλες γιατί τις χρησιμοποιούσαν γιαικανοποίηση των κτηνωδών ορέξεών τους Ούτε πατέρας ούτε μητέρα ούτεαδέλφια μπορούσαν να αντιδράσουν Η επιθυμία του κυρίου τους όσο αισχρή κιαν ήταν αποτελούσε νόμο που η παράβασή του είχε συνέπειες

ΟΙ ΠΑΛΛΑΚΙΔΕΣΤο concubinatus ήταν μια ακόμη εναλλακτική λύση στο γάμο Η

παλλακίδα ήταν μια γυναίκα που διατηρούσε τακτικές σεξουαλικές σχέσεις μεέναν παντρεμένο άντρα Συχνά ο άντρας και η παλλακίδα του ζούσαν μαζίαλλά χωρίς τα αντίστοιχα έγγραφα επικύρωσης Τα παιδιά που προέκυπταν απότέτοιου είδους σχέσεις δεν ήταν νόμιμα υποδεικνύοντας ότι η σχέση δεν ήταννόμιμη επίσης Πρόκειται για μια αποδεκτή εναλλακτική λύση εκτός και αν οpaterfamilias έδινε τη γυναίκα ως παλλακίδα επειδή δεν μπορούσε να διαθέσειπροίκα γι αυτήν κάτι που ήταν ιδιαίτερα υποτιμητικό για lsquoκείνον Παρ rsquoόλο πουδεν ήταν ένας αληθινός γάμος ήταν μια ένωση τύπου γάμου που εφαρμοζότανκυρίως από δούλους Και εδώ ο καθοριστικός παράγοντας ήταν η συμβίωσηΑυτή η κατάσταση δεν ήταν μόνιμη αλλά υπήρχε μόνο μέχρι και οι δύοσύντροφοι να κερδίσουν την ελευθερία τους

ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣΚαι ενώ αυτά συνέβαιναν στις σκλάβες οι ελεύθερες γυναίκες δεν ήταν

ελεύθερες με τη σημερινή έννοια Ο πατέρας είχε απόλυτη εξουσία Εξουσίαζωής και θανάτου πάνω στη σύζυγο στους γιούς στις κόρες Υπήρχαν βέβαια

- 11 -

και οι σπάνιες εξαιρέσεις όπου γυναίκες δυναμικέςκαι έξυπνες έπαιρναν ουσιαστικά στα χέρια τους τηδιοίκηση της οικογένειας (βλ σελ 13) Κατά κανόναόμως η γυναίκα σύζυγος ήταν το σκεύος ηδονής Ηκόρη δεν είχε δικαίωμα να διαλέξει το σύζυγό τηςούτε να διαφωνήσει με την απόφαση του πατέραόταν επρόκειτο να την παντρέψει

Ένα κορίτσι θεωρούταν έτοιμο για γάμο στηνηλικία των 14ων Ο πατέρας της επέλεγε το σύζυγό τηςκαι κανόνιζε τις απαιτούμενες συμφωνίεςσυμπεριλαμβανομένης και της προίκας με τηνοικογένεια του γαμπρού Οι οικονομικές συνθήκες και

οι οικογενειακές σχέσεις ήταν πιο σημαντικές απrsquo την αγάπη Ο γάμος της δενάλλαζε τα πράγματα Μεταπηδούσε από τη μια τυραννική εξουσία στην άλληΟποιαδήποτε περιουσία κατείχε η γυναίκα μετά το γάμο της περνούσε κάτωαπό τον έλεγχο του καινούργιου της συζύγου Προς το τέλος της Δημοκρατίαςκαι κατά τη διάρκεια της ιστορίας της Αυτοκρατορίας ένα καινούργιο είδοςγάμου έγινε δημοφιλές στο οποίο η γυναίκα είχε την απόλυτη δικαιοδοσία τηςπεριουσίας της Ένα τέτοιο σύστημα καθιστούσε το διαζύγιο μια πιο βιώσιμηεπιλογή για τις γυναίκες

Η ανατροφή των παιδιών και η διαχείριση του νοικοκυριού ήταν οι πιοσημαντικές δουλειές της γυναίκας Στις φτωχές οικογένειες ήταν υποχρεωμένηνα κάνει τις δουλειές του σπιτιού μόνη της αλλά στις μεσαίες και ανώτερεςτάξεις διέθετε υπηρέτες και σκλάβους που τη βοηθούσαν Η αποχή της γυναίκαςαπό την εργασία περιορίζει το σεβασμό από τη μεριά του άντρα μια και αυτήδεν παράγει Δικαίωμα του συζύγου είναι ακόμη και ο ξυλοδαρμός Αν εκείνητον απατήσει τιμωρείται με θάνατο ή με αφαίρεση της μισής της περιουσίαςΚληρονομικά δικαιώματα η γυναίκα δε διαθέτει Αξιόλογη είναι εκείνη ηγυναίκα που είναι υπάκουη στον άντρα της

Για ανάμειξη της γυναίκας στην πολιτική δεν μπορεί να γίνει λόγος διότιδε διαθέτει πολιτικά δικαιώματα Επίσης δεν μπορεί να έχει οικονομικέςσυναλλαγές Εξάλλου αν και βίωναν οι γυναίκες την θλιβερή τους κατάστασηδεν μπορούσαν να προσφύγουν ούτε σε δικαστήρια ούτε σε διεθνείςοργανισμούς

Τη νομική θέση της γυναίκας χαρακτήριζε η πλήρης υποταγή στηνεξουσία πρώτα του πατέρα ή του αδελφού και αργότερα του συζύγου ο οποίοςασκούσε πατριαρχική εξουσία (patria potestas) πάνω στη σύζυγο Στα μάτια τουνόμου οι γυναίκες ήταν πλάσματα ασθενή (imbeciles) Αυτό τους έδινε σεορισμένες περιπτώσεις τη δυνατότητα να επικαλούνται ως ελαφρυντικό τηνάγνοια του νόμου αλλά τους στερούσε την νομική ικανότητα να υπογράφουνσυμβόλαια ή διαθήκες ή να καταθέτουν ως μάρτυρες σε δικαστήρια Δενμπορούσαν επίσης να ασκήσουν δημόσιο λειτούργημα Η νομική θέση μιαςγυναίκας στη Ρώμη δεν ήταν καλύτερη από εκείνη της γυναίκας στην Αθήνααλλά υπήρχε μια τεράστια διαφορά ∙ μια Ρωμαία σύζυγος είχε το ρόλο τηςοικοδέσποινας όταν ο σύζυγός της είχε φίλους επισκέπτες ενώ ασκούσε μεγάληεπιρροή στη λήψη των οικογενειακών αποφάσεων Βαθμιαία βελτίωσε επίσης

- 12 -

την νομική θέση της απέκτησε περισσότερη ελευθερία μεγαλύτερη δύναμη Στηρωμαϊκή ιστορία είναι πλήθος τα ονόματα γυναικών που διακρίθηκαν για τονισχυρό χαρακτήρα την ευφυΐα και την ανάμιξη τους σε πολιτικές ραδιουργίες

γυναίκες μέσα στη ρωμαϊκή μυθολογία και βιοηθική

Αρπαγή των Σαβίνων Γυναικών

Η Αρπαγή των Σαβίνων Γυναικών ήταν ένα επεισόδιο της πρώιμηςρωμαϊκής ιστορίας ίσως και καθαρά μυθολογικό

Μετά την ίδρυσή της η Ρώμη βρέθηκε στη δεινή θέση να είναι γεμάτη μεναπό δυνατούς και γενναίους άνδρες αλλά ελάχιστες γυναίκες που θαδιασφάλιζαν την επιβίωσή της Ο βασιλιάς της Ρωμύλος έψαξε μάταια να βρεισυζύγους για τους άνδρες του από γειτονικές φυλές Η άρνηση των πατέρωντους να επιτρέψουν γάμους με άνδρες άλλης φυλής οδήγησε τους Ρωμαίουςστην απελπισμένη απόφαση να της κλέψουν

Έκρυψαν το πρόβλημά τους και οργάνωσαν λαμπρές γιορτές και αγώνεςγια να τιμήσουν τον Ποσειδώνα

Όταν άρχισαν οι αγώνες και όλοι ήταν απασχολημένοι δόθηκε το σήμαΟι Ρωμαίοι άνδρες όρμησαν εκεί που κάθονταν οι νεαρές παρθένες οιπερισσότερες από τη φυλή των Σαβίνων τις σήκωσαν και σκόρπισαν προς όλεςτις κατευθύνσεις με προορισμό τα σπίτια τους

Οι Σαβίνοι άργησαν να αντιδράσουν ωστόσο τελικά συγκέντρωσανστρατό και με τους αδικημένους πατέρες επικεφαλής κινήθηκαν απειλητικάκατά της Ρώμης Οι Ρωμαίοι βγήκαν από την πόλη με την ίδιααποφασιστικότητα Αφού αντάλλαξαν κάθε λογής προσβολές όρμησαν ο έναςστρατός ενάντια στον άλλο

Ελάχιστα όμως προτού συναντηθούν οι κοπέλες χύθηκαν ανάμεσά τουςΥποστήριξαν πως η μάχη έπρεπε να λάβει τέλος καθώς πλέον θα χυνότανσυγγενικό αίμα Τους ζήτησαν είτε να σταματήσουν είτε να στρέψουν σε εκείνεςπρώτα την οργή τους εφόσον δεν θα άντεχαν στο τέλος της ημέρας να είναι είτεχήρες είτε ορφανές Και οι δύο πλευρές σταμάτησαν συγκινημένες από τα λόγιααυτά Η μάχη έλαβε τέλος και έγινε ειρήνη ανάμεσά τους

- 13 -

Λουκρητία

Η Λουκρητία είναι ένα μυθικό πρόσωπο της ιστορίας της Αρχαίας ΡώμηςΣύμφωνα με την παράδοση ο βιασμός και ο συνακόλουθος θάνατός της(αυτοκτονία ως μέσο αποκατάστασης της τιμής) ξεκίνησε μια σειρά απόγεγονότα (επανάσταση ενάντια στο βιαστή και γιό του βασιλιά) που οδήγησανστην πτώση της μοναρχίας και την εγκαθίδρυση του δημοκρατικούπολιτεύματος

Ιουλία Δόμνα

Η Ιουλία Δόμνα (170-217) ήταν μέλος της περίφημης Ρωμαϊκήςαυτοκρατορικής δυναστείας των Σεβήρων Αυτοκράτειρα και σύζυγος τουΣεπτίμιου Σεβήρου μητέρα των επίσης αυτοκρατόρων τέκνων της Γέτα καιΚαρακάλλα η Ιουλία Δόμνα υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές γυναίκες στηνπολιτική ιστορία της Ρώμης με τεράστια επιρροή στον αυτοκρατορικό θρόνο

Στα τέλη της δεκαετίας του 180 η Ιουλία Δόμνα παντρεύτηκε τονμελλοντικό αυτοκράτορα Σεπτίμιο Σεβήρο

Ο γάμος τους ήταν ευτυχισμένος και ο Σεβήρος θαύμαζε τη γυναίκα τουκαι τις πολιτικές απόψεις της δεδομένης της εκπαίδευσης και του ενδιαφέροντοςπου αυτή είχε για τη φιλοσοφία

Όταν δολοφονήθηκε ο γιός της και αυτοκράτορας Καρακάλλας η Ιουλίαπροτίμησε να αυτοκτονήσει και θεοποιήθηκε μετά θάνατον

Στην Ιουλία Δόμνα οφείλουμε σήμερα την δυνατότητά μας ναδιαβάζουμε για τον Απολλώνιο Τυανέα καθώς είναι η ίδια που έπεισε τονΦιλόστρατο να γράψει το περίφημο έργο του laquoΗ Ζωή του Απολλώνειουraquo πουσώζεται μέχρι σήμερα Η Ιουλία Δόμνα έκοψε το νήμα της ζωής της πριν οΦιλόστρατος τελειώσει το οχτάτομο έργο του

- 14 -

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΖΩΗ

ΓΑΜΟΣ

Η γυναίκα στο Βυζάντιο

Η γυναίκα της βυζαντινής περιόδου ζούσε τομεγαλύτερο διάστημα της ζωής της στο σπίτι ΣτοlaquoΣτρατηγικόνraquo του Κεκαυμένου διαβάζουμε Ταςθυγατέρας σου ως καταδίκους έχε εγκεκλεισμένας καιαπροόπτους Οι έξοδοι πάντα με συνοδεία για την

εκκλησία τα πανηγύρια και το λουτρό καθώς και οι επισκέψεις σε συγγενικάπρόσωπα ήταν οι μόνες κοινωνικά αποδεκτές δραστηριότητες της γυναίκας έξωαπό το σπίτι Επίσης δεν ήταν ευπρεπές να κάθεται στο ίδιο τραπέζι με τουςάνδρες παρά μόνο αν ήταν πολύ στενά συγγενικά της πρόσωπα όπως γιαπαράδειγμα ο πατέρας ο σύζυγος και οι αδελφοί Συχνά έτρωγε σε χωριστήαίθουσα όπως σε χωριστά δωμάτια από τους άντρες περνούσε την ημέρα τηςΑπό πολύ μικρή μάθαινε τα του οίκου ενώ οι γραμματικές γνώσεις τηςπεριορίζονταν συνήθως σε γραφή και ανάγνωση

Η συμμετοχή των γυναικών στα κοινά χαρακτηρίζεταιστο Βυζάντιο από μια μοναδική καινοτομία αν και ηανάληψη δημοσίων αξιωμάτων ήταν απαγορευμένη στονγυναικείο πληθυσμό κανείς νόμος δεν απαγόρευε τηνανάληψη του ύψιστου πολιτειακού αξιώματος απόγυναίκα Ο νομοθέτης δεν είχε προβλέψει νααπαγορεύσει αυτό που τελικά συνέβη ∙ γυναίκες

βασίλευσαν ως άνδρες ηγεμόνες και για λόγους νομιμότητας έγιναν σεβαστέςαπό τους συγχρόνους τους Βυζαντινούς Κατά τη μέση βυζαντινή εποχή οιΊσαυροι και οι Μακεδόνες αυτοκράτορες ndash υπό διαφορετική οπτική καιορμώμενοι από διαφορετικούς λόγους ο καθένας- προστάτευσαν τη γυναίκα ωςσύζυγο και τουλάχιστον οι πρώτοι αντιμετώπισαν τη μητέρα ως ισότιμη με τονπατέρα απέναντι στα παιδιά τους

H κόρη μπορούσε να παντρευτεί από τα 12-13 χρόνια τηςΔιαφορετικά θα πήγαινε σε μοναστήρι Για το γάμο τηςφρόντιζαν οι γονείς Συχνά μάλιστα βοηθούσαν στηνεπιλογή του συζύγου οι προξενήτρες που είχαν ωςαμοιβή ποσοστά από την προίκα Η θέση της συζύγουήταν άσχημη Τα κύρια προσόντα μιας νύφης ήταν η

ομορφιά (αν και συνίστατο να λαμβάνονται υπόψην και τα ψυχικά χαρίσματα)το γένος (δεν επιτρεπόταν γάμος μεταξύ διαφορετικών τάξεων) και η προίκα

ΝΟΜΙΚΗΘΕΣΗ

- 15 -

ΔΙΑΖΥΓΙΟ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ

(δώρο στο σύζυγο από την οικογένεια της νύφης για να αντεπεξέλθουνοικονομικά)

Η παράβαση της συζυγικής πίστης και η επίμεμπτησυμπεριφορά των συζύγων είχε συχνά ως αποτέλεσμα τηναίτηση διαζυγίου το οποίο ήταν δύο ειδών το laquoκατάπρόφασιν άμεμπτονraquo εξαιτίας δηλαδή σοβαρής αφορμήςπου προερχόταν από κάποιον από τους συζύγους και τοlaquoκατά συναίνεσινraquo με αμοιβαία δηλαδή συγκατάθεση

Οι χριστιανικές αρχές που καθόριζαν τις λειτουργίες τηςβυζαντινής κοινωνίας εξασφάλιζαν μία αξιοπρεπή ζωήστην παντρεμένη γυναίκα Ανεξάρτητα από τηνκοινωνική τάξη όπου ανήκε ήταν οικοδέσποινα και κυράΗ απόκτηση παιδιών την εξύψωνε Η βυζαντινή μητέραθεωρούταν η κεφαλή της οικογένειας και η προστάτιδα

των παιδιών της ειδικά αν ήταν χήρα και τα παιδιά της ήταν πολύ νέα ακόμα Ηκαθημερινότητα μιας μέσης γυναίκας ήταν δύσκολη και μάλλον μονότονηΚαθώς είχε την ευθύνη της εύρυθμης λειτουργίας του σπιτιού όταν δεν είχεδούλες στην υπηρεσίας της αναλωνόταν στην προσπάθεια να ανταποκριθείστις αυξημένες ανάγκες ενός προβιομηχανικού νοικοκυριού Ήταν η πρώτη πουξυπνούσε και η τελευταία που κοιμόταν στην οικογένειά της Οι γονείς είχανυποχρέωση να δίνουν προίκα στις κόρες τους κι αυτό ήταν ένας λόγος για τονοποίο οι φτωχοί εύχονταν να γεννούν αγόρια Εκτός αυτού για τους γονείςσήμαινε ότι το οικογενειακό τους όνομα δε θα διαιωνιζόταν και ότι απαιτούτανεμεγάλη φροντίδα στη διαπαιδαγώγηση και την προστασία του

Στον επαγγελματικό τομέα ο ρόλος της γυναίκας ήτανμικρός Οι γυναίκες των φτωχότερων κοινωνικώνστρωμάτων δούλευαν στα χωράφια και στα εργαστήριατης οικογένειάς τους Μετά τον 11ο αιώνα οι γυναίκεςασχολήθηκαν και με το εμπόριο τροφίμων Είχαναρτοποιεία ή πουλούσαν φρούτα και λαχανικά Μερικέςγυναίκες ήταν μαμές και καλλιγράφοι Πλουσιότερες

αναφέρονται ως ιδιοκτήτριες πλοίων Η κυριότερη απασχόληση των γυναικώνήταν η εργασία στο σπίτι Ιδιαίτερα το γνέσιμο και η ύφανση ήταν βασικέςασχολίες για όλες σχεδόν τις γυναίκες από το πιο φτωχό σπίτι ως τα πλούσιαμοναστήρια και το ίδιο το παλάτι Τα κορίτσια των περισσότερων οικογενειώνμάθαιναν συνήθως ανάγνωση γραφή αριθμητική ιερή ιστορία και ωδική Μόνοοι κόρες αριστοκρατικών και πλούσιων οικογενειών μπορούσαν να αποκτήσουνμεγαλύτερη μόρφωση αν το ενέκριναν οι γονείς τους Λίγες γυναίκεςμορφωμένες ήταν ιατροί που θεράπευαν το γυναικείο πληθυσμόεπιστολογράφοι ή υμνογράφοι Άλλες οι λεγόμενες κοινές ζούσαν στα μιμαρείακαι στα καπηλειά

- 16 -

ΕΠΩΝΥΜΕΣ

Κάποιες γυναίκες αναλογικά ελάχιστες αποκτούσαν και ευρύτερημόρφωση Η ζωή μιας σπουδαίας γυναίκας του βυζαντίου της Άννας τηςΚομνηνής της Πορφυρογέννητης πριγκίπισσας - ιστορικού είναι ενδεικτικήαυτού του πάθους για εξουσία και μόρφωση Ο συγκινητικός της θάνατοςεπιστεγάζει μια ζωή γεμάτη ένταση και σφοδρές αντιφάσεις Ηπορφυρογέννητη Άννα ήταν μια γυναίκα επαναστάτρια για την εποχή της Γιανα πετύχει τους σκοπούς της δε χρησιμοποίησε γυναικεία όπλα (γοητείαπονηριά) αλλά καθαρά αντρικά μέσα(δύναμη τόλμη επιμονή) Ίσως και ναήταν η πρώτη φεμινίστρια στα χρονικά της ανθρωπότητας αλλά η απόπειρά τηςήταν καταδικασμένη να αποτύχει μέσα στην αυστηρά ανδροκρατούμενηκοινωνία του Βυζαντίου Παρόλο που από τη γέννησή της αναγορεύτηκεσυναυτοκράτειρα λόγο κακών συγκυριών δεν άσκησε ποτέ το αξίωμα Προς τοτέλος λοιπόν της ζωής της έγινε μοναχή και αποφάσισε να εξιστορήσει το βίοτου πατέρα της στο έργο laquoΑλεξιάδαraquo Διάφορες αυτοκράτειρες κυβέρνησαν ωςαντιβασιλείς των ανήλικων παιδιών τους Η αυτοκράτειρα Ειρήνη προς τοτέλος του 8ου αιώνα η αγία Θεοδώρα στο γιο της Μιχαήλ 3ο κατά τον 9ο αιώνακαι η Ζωή Καρβουνόψινα η τέταρτη σύζυγος και χήρα του αυτοκράτοραΛέοντα 6ου κατά τον 10ο αιώνα Η Άννα Δαλέσσενα ήταν μητέρα τουαυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού του 1ου και γιαγιά της Άννας Κομνηνής πουέπαιξε έναν κρίσιμο ρόλο στην άνοδο του Αλέξιου στην εξουσία και ο Αλέξιοςένα αποφασιστικό και ικανό άτομο το οποίο συνέχισε να στηρίζεται στηνπολιτική και διοικητική πείρα της για να κυβερνήσει την τεράστια αυτοκρατορία

Πολλές γυναίκες αριστοκρατικής καταγωγής επιδίδονταν επίσης σε έργαευποιίας όπως η ίδρυση γηροκομείων οι δωρεές για την ανέγερση ναών και ηεθελοντική εργασία στα νοσοκομεία της εποχής όπως οι ξεχωριστέςπροσωπικότητες γυναικών που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη τουβυζαντινού κράτους σαν αυτή της αυτοκράτειρας Ελένης και Θεοδώρας Τέλοςμια από τις πιο γνωστές βυζαντινές επιχειρήσεις άνηκε σε κάποια Δανελία - μιαεξαιρετικά πλούσια χήρα και ευεργέτιδα του μελλοντικού αυτοκράτοραΒασίλειου του 1ου Αξιοσημείωτη είναι και η ποιήτρια Κασσιανή Άλλεςγυναίκες ήταν ιδιοκτήτες μικρών καταστημάτων με είδη καθημερινής χρήσης

- 17 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΜΕΣΑΙΩΝΑ

Τα όπλα των γυναικών Από τον 12ο αιώνα η ιδανική γυναίκα θα πρέπει ναείναι λεπτή με λεπτή μέση μακριά πόδια στήθος μικρό (απαγορεύονται ταμεγάλα στήθη οι γυναίκες που έχουν υπερβολικό στήθος θαέπρεπε να το καλύπτουν με επίδεσμο) Η σιλουέτα αυτήεξελίσσεται στη συνέχεια στο κυρτό σχήμα S το κεφάλι ελαφράγερμένο προς τα εμπρός το στήθος ανεπαίσθητο η κοιλιά και οιγοφοί προς τα εμπρός

Ο γάμος Το πρότυπο του χριστιανικού γάμου βασίζοντανστην απόλυτη μονογαμία Θεωρητικά πρόκειται για ένα γάμομε την συγκατάθεση και των δύο ατόμων και χωρίς δυνατότητα διαζυγίουΩστόσο η θεωρία ήταν συχνά διαφορετική από την πραγματικότητα Έτσι είναιοικογένειες (γονείς) που ενώνουν τα παιδιά και αυτό στην ηλικία των δώδεκαετών για τις γυναίκες και στους άνδρες των δεκατεσσάρων Νεαρά ζευγάριαπαντρεύονται χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων με τον κίνδυνο τηςαποκλήρωσης Τόσο στα κατώτερα όσο και στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα ηγονική επιλογή υπαγορεύει τα δεσμά του γάμου Ακόμα ο γάμος δεν ήτανπρακτικά τόσο αδιάλυτος ∙ είναι συχνό στους άνδρες των κύκλων ευγενείας ναέχουν παλλακίδες και να αποκτούν νόθα παιδιά Αν η σύζυγος δεν είναι σε θέσηνα γεννήσει έναν κληρονόμο αυτά τα παιδιά μερικές φορές μπορούσαν ναγίνουν κληρονόμοι του πατέρα τους Η εν λόγω γυναίκα στείρα ή που δεγεννούσε παρά κορίτσια μπορεί επίσης να διαχωριστεί από το σύζυγό της οοποίος θέλει να εξασφαλίσει απογόνους Καθημερινή μέριμνα ήταν ηεξασφάλιση του επιούσιου εφόσον το μεσαιωνικό οικογενειακό εισόδημα ήτανμετά βίας επαρκές Ανύπαντρες μητέρες και χήρες επιδίδονταν στην κλοπή τηζητιανιά και την πορνεία (η οποία και δε θεωρούταν παράνομη αλλά ανήθικη)

Συζυγικές σχέσεις Το 14ο αιώνα αναφέρονταν στην Αγγλία 4 κατηγορίεςπροσώπων οι προδότες οι εθνικοί οι σκλάβοι και οι γυναίκες που κάθε άνδραςείχε το δικαίωμα να δείρει ατιμώρητα αφού αυτοί δεν κατείχαν νόμιμαδικαιώματα για να τους κάνουν αγωγή Το δικαίωμα επιβολής σωφρονιστικήςτιμωρίας από μέρους του συζύγου απέβλεπε στη διατήρηση της σχέσηςκυριαρχίας του άνδρα Ο Trevelyan γράφει για την Αγγλία του 15ου αιώνα Ηδύναμη της κυριαρχίας βρισκόταν στα χέρια του άνδρα και σπάνια η κοινήγνώμη επέρριπτε την ενοχή σε όποιον τη διεκδικούσε με τη γροθιά ή τη βέργα Η

- 18 -

θέση της γυναίκας στο Μεσαίωνα σύμφωνα με τον Hans Fehr ο οποίος γράφειγια τις σχέσεις ανάμεσα στα δυο φύλα κατά τον εξής τρόπο Η γυναίκα δεν ήτανανεξάρτητη Σacute όλη τη ζωή της βρισκόταν κάτω από την εποπτεία του άνδρα Ηπαλιά αντίληψη βίας η εξουσιάζουσα θέση του άνδρα δεν εξαφανίστηκε ποτέολοκληρωτικά Συχνά επαναλαμβάνεται ότι το γυναικείο φύλο πρέπει ναθεωρείται σαν αντικείμενο που υπόκειται στη βία Οι διάφορες διατάξεις και οισυνήθειες που επικρατούσαν το Μεσαίωνα δείχνουν καθαρά ότι οι σχέσειςανάμεσα στα δυο φύλα δεν ήταν μόνο σχέσεις βίας αλλά προ πάντων σχέσειςεξουσίας Η επιβολή της τιμωρίας για ορισμένα σφάλματα της συζύγου δεν ήτανδικαίωμα αλλά καθήκον του άνδρα Αν ο σύζυγος δεν τιμωρούσε με ξύλο τηγυναίκα του τότε έπεφτε ο ίδιος σε σφάλμα Με ολοφάνερα διατυπωμένεςαπειλές και με βία που είχε νομικά κωδικοποιηθεί αναγκάζονταν οι γυναίκες σευποταγή

Επαγγελματική ζωή των γυναικών Οι γυναίκες κατά τον Μεσαίωνασυμμετέχουν ενεργά στην οικονομική ζωή Στην πόλη που εργάζονται κυρίωςστο εμπόριο στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας και των τροφίμων Επιπλέονστο μικρό εμπόριο τροφίμων οι γυναίκες υπερτερούν αριθμητικά των ανδρώνΕπίσης οι βιομηχανίες που εμφανίζονται ως επέκταση των εγχώριωνδραστηριοτήτων τους είναι περισσότερο ή λιγότερο δεσμευμένες ψησίματοςζυθοποιίας (στην Αγγλία οι γυναίκες έχουν το μονοπώλιο στην μπύρα και τηγαλακτοκομική βιομηχανία) Στην ύπαιθρο θα βοηθήσουν επίσης τουςσυζύγους τους ιδίως βοηθώντας στην συγκομιδή και την κοπή των ζωοτροφώνΣχεδιάστριες εσωρούχων και καλτσών μοδίστρες ιδιοκτήτριες μικρώνεστιατορίων πλύστρες είναι επαγγέλματα που οι γυναίκες έχουν καταλάβει τιςΜεσαίωνα αλλά απαραιτήτως δεν θεωρούνται ίσες με τους άνδρες Πράγματι οιμισθοί των γυναικών είναι πολύ χαμηλότερες από εκείνες των ανδρών ∙ ηεργασία στο σπίτι την οποία καμία επαγγελματική οργάνωση δενπροασπιζόταν παραπέμπει σε ιδιαίτερα χαμηλούς μισθούς τόσο σε αστικές όσοκαι αγροτικές περιοχές

Γυναίκες και κοινωνικά δικαιώματα Οι γυναίκες του απλού λαού και οιαστές απολάμβαναν σχετικά περισσότερη ελευθερία ∙ ενήλικες ήδη από ταδώδεκά τους χρόνια είχαν το δικαίωμα να διαχειριστούν τα αγαθά τους ναπαντρευτούν να εργαστούν ακόμα και να ψηφίσουν Για τις αριστοκράτισσεςτα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά Μέσα σrsquo ένα σύμπαν βίαιο επιθετικόανδροκρατούμενο στα πλαίσια του κάστρου αυτή δεν είναι υπολογίσιμη Ημοίρα της μοιάζει με τη γαιοκτησία τη μόνη εγγύηση της εξουσίας Έτσιαποτέλεσε lsquorsquoσυνάλλαγμαrsquorsquo μεταξύ των λόρδων οι οποίοι ήθελαν να αυξήσουντα αγαθά τους και να εξασφαλίσουν την διαιώνιση του γένους τους ΣτηΣαξονία κατά τον Michelet ο ειρηνοδίκης είχε το δικαίωμα να χτυπάει κάθεγυναίκα που θα φερόταν ανάρμοστα ή αθέμιτα ακόμη έκαναν χρήση τουδικαιώματος αυτού για να ταπεινώσουν τις τίμιες γυναίκες και τις συζύγουςεμπόρων οι οποίες ξεχώριζαν για την υπερηφάνεια και την αυτοπεποίθησήτους

- 19 -

Γυναίκες και Εκκλησία Υπάρχουν βεβαίως τα γνωστά μισογυνικάστερεότυπα που παρουσιάζουν τη γυναίκα ως προσωποποίηση της αμαρτίας Ηεξιλέωση της θέσης της γυναίκας στην Εκκλησία γίνεται με τη γέννηση τουΘεανθρώπου από μια γυναίκα την Παναγία Η γυναίκα ως Εκκλησία και οάνδρας ως ο Χριστός Η γυναίκα συμβολίζει την αγία Εκκλησία και ο άνδρας τοΧριστό Όπως η Εκκλησία υποτάσσεται στον Χριστό έτσι και η γυναίκα οφείλει

να ακούει τον άνδρα και να μην τον περιφρονεί Βεβαίωςαυτό δεν είναι καθόλου υποβιβαστικό για τη γυναίκαδιότι ο άνδρας ΧΡΩΣΤΑΕΙ να την αγαπάει όπως ακριβώςο Χριστός αγαπάει την Εκκλησία Κι ας μην ξεχνάμε ότι οΧριστός θυσιάστηκε για την Εκκλησία Ο άνδρας είναι ηlaquoκεφαλήraquo της γυναίκας του Το να είναι κάποιος κεφαλήδεν δηλώνει εξουσία ή αξία στη Χριστιανική Εκκλησία

Είναι θέμα ευθύνης πολύ μεγάλης μάλιστα Σε ένα σπίτι υπάρχουν πράγματαπου πρέπει να φροντιστούν από έναν για να διατηρηθεί η ειρήνη στηνοικογένεια Ο Θεός επιλέγει τον άνδρα ως κεφαλή τής οικογένειας επειδή οΧριστός στον οποίον υποτάσσεται στην Εκκλησία ως Θεανδρικό πρόσωπο ήρθεστη γη

Υπάρχουν και τα ιστορικά στοιχεία που παρέχουν μια πολύ πιοισορροπημένη εικόνα Καταρχάς η μεσαιωνική Εκκλησία δεν διστάζει νααναθέσει σε γυναίκες θέσεις ευθύνης με πολιτική και οικονομική ισχύ Οιηγούμενες των μονών ασκούν εξουσία και διαχειρίζονται πολλές φορέςτεράστιες περιουσίες Και όσον αφορά την εκτίμηση της Εκκλησίας προς τιςγυναικείες ικανότητες ας δούμε ακόμη ένα παράδειγμα που παραθέτει η Περνού(όππ σελ 93) όταν ο μοναχός Ροβέρτος του Αρμπρισέλ μια από τιςμεγαλύτερες προσωπικότητες του δυτικού μοναστικού κινήματος αποφασίζεινα οργανώσει το αβαείο του Φοντεβρώ ιδρύει δύο κοινόβια (ένα ανδρών και έναγυναικών) Ο άνθρωπος αυτός αληθινός φεμινιστής θα αναθέσει τη διοίκησητου αβαείου σε μια ηγουμένη την μόλις 22 ετών Πετρονίλλα του Σεμιγέ (1115)Ανάμεσα στις σημαντικές γυναικείες μορφές της Καθολικής Εκκλησίας τουΜεσαίωνα δεν λείπουν και οι δυναμικές προσωπικότητες που δεν θα διστάσουννα αναμετρηθούν με την κοσμική εξουσία υπερασπίζοντας τα πιστεύω τουςΓενικά η θέση της γυναίκας στο πλαίσιο της καθολικής Εκκλησίας είναιακριβώς αυτή που κατέχει η γυναίκα στην κοινωνία τη συγκεκριμένη ιστορικήπερίοδο (Pernoud όππ σελ 94-95) Έτσι η επιδείνωση παρατηρείταιταυτόχρονα στην κοινωνία και στην Εκκλησία το 1298 ο πάπας Βονιφάτιος Η΄επιβάλλει στις μοναχές αυστηρότερους περιορισμούς απrsquo ότι στους άνδρεςμοναχούς ή μέλη θρησκευτικών ταγμάτων αποκλείοντάς τις από κάθε επαφήμε τον έξω κόσμο Η απώλεια της ldquoαυτονομίαςrdquo θα ολοκληρωθεί στηΓαλλία όταν η διοίκηση της Εκκλησίας θα περάσει στα χέρια της κοσμικήςεξουσίας με το Κονκορδάτο της Μπολόνιας (1516) ο πάπας εκχωρεί στον βασιλιάτης Γαλλίας την εξουσία να διορίζει επισκόπους και ηγουμένους

Οιhellip μάγισσες Καλά όλα αυτά αλλά στον Μεσαίωνα δεν έκαιγαν μάγισσες Ηαπάντηση είναι laquoόχι και τόσο ή μάλλον σχεδόν καθόλουraquo Το πραγματικό κυνήγιμαγισσών ανάγεται στα χρόνια της Αναγέννησης κι αργότερα η διαβόητη δίκητων Μαγισσών του Σάλεμ έγινε το 1698 κι όχι βέβαια κατά τα χρόνια του

- 20 -

Μεσαίωνα Στη Γαλλία η τελευταία δίκη για μαγεία καταγράφεται στοΜπορντώ το 1718 Οι άνθρωποι της εποχής αντιμετώπιζαν τη μαγείαπερισσότερο ως εκδήλωση ψυχικής ασθένειας αντίληψη που μοιάζειαρκετά σύγχρονη

Γυναίκες και μόρφωση Στα μεσαιωνική Ευρώπη Εκκλησία και γράμματα είναισυνήθως αλληλένδετα Όπως είναι λογικό οι γυναίκες δεν λείπουν από τοντομέα αυτό Η πρώτη εγκυκλοπαίδεια της μεσαιωνικής Δύσης συγγράφηκε απόγυναίκα πρόκειται για τον ldquoHortus deliciarumldquo της Αλσατής ηγουμένης Ερράδης

του Λάντσμπεργκ (12ος αι) Μερικές φορές οι πνευματικές και καλλιτεχνικέςδραστηριότητες των γυναικών της Εκκλησίας εκπλήσσουν στο αββαείο τουΓκάντερσάιμ στη Σαξονία βρέθηκαν χειρόγραφα του 10ου αιώνα που

περιείχαν κωμωδίες σε στίχους με ομοιοκαταληξία σε μίμηση των κωμωδιώντου Τερέντιου Εδώ μπορούμε να παρατηρήσουμε πως η καλλιέργειαενθαρρυνόταν περισσότερο στα γυναικεία παρά στα αντρικά μοναστήρια Όταντο 14ο αιώνα ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο του Παρισίου ήταν αποκλεισμένες απrsquoτη μόρφωση της οποίας το μονοπώλιο κρατούσαν οι κληρικοί Αποκλεισμένοιήταν γυναίκες και θρησκευτικά τάγματα (Ordres mineurs Ordres mendiants) OΘωμάς Ακινάτης απελάθη σε διάστημα 2 ετών

Γυναίκες και εξουσία rdquoΟι γυναίκες δεν ήταν υπόδουλες και υποταγμένεςστο πλαίσιο ενός κόσμου ο οποίος εμφανίζεται να κυριαρχείται από τις αντρικέςαρετές ιπποτών ή ασκητικών μοναχών Η εξουσία δεν απέκλειε τις γυναίκες απότην κορυφή της κοινωνίας Η υπόμνηση μερικών ονομάτων αρκεί για να αποδείξειτο αντίθετο Η Αλιενόρ της Ακυιτανίας η Λευκή της Καστίλλης κι άλλες λιγότερογνωστές διοίκησαν επικράτειες και κυβέρνησαν υπηκόουςrdquo Πράγματι δεν είναιλίγα τα παραδείγματα γυναικών που ασκούν τη βασιλική εξουσία όταν οσύζυγός τους απουσιάζει ή ασθενεί ή αυτών στις οποίες έχει νομίμως ανατεθεί ηαντιβασιλεία μέχρι την ενηλικίωση του γιου τους Άλλες πάλι είναιαρκούντως δυναμικές ώστε να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους και χωρίς νασυμβαίνει κάτι από τα παραπάνω

Συγκεκριμένα οι δύο αντισυμβατικές γαλλίδες η Αλιενόρ της

Ακυιτανίας και η Λευκή της Καστίλλης Η πρώτη υπήρξεκληρονόμος του ισχυρού δουκάτου της Ακυιτανίας Το 1152 ηΑλιενόρ παίρνει την πρωτοβουλία και χωρίζει τον Λουδοβίκο(καθόσον νομικά δεν υφίστατο διαζύγιο τυπικά επρόκειτο γιαακύρωση του γάμου λόγωhellip μακρινής συγγένειας μεταξύ τωνσυζύγων αν και στην πραγματικότητα ευθύνεται η ασυμφωνίαχαρακτήρων και φημολογούμενη εξωσυζυγική σχέση) Έξι μόλιςεβδομάδες μετά την ακύρωση του πρώτου της γάμουπαντρεύεται στο Πουατιέ τον Ερρίκο δούκα της Νορμανδίας και κόμη του Ανζούκαι του Μαιν ο οποίος θα γίνει δύο χρόνια αργότερα βασιλιάς της Αγγλίας (ωςΕρρίκος Β΄) Μέχρι τον θάνατό της (1204) θα παραmicroείνει δραστήριααναλαμβάνοντας διπλωματικές πρωτοβουλίες και επιχειρώντας να

AlieacutenordAquitainereinedHenry IIdAngleterre

- 21 -

καθορίσει σύμφωνα με τις απόψεις της τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ Γαλλίαςκαι Αγγλίας

Παρομοίως η εγγονή της η Λευκή της Καστίλλης παντρεύεται σεηλικία 12 ετών τον διάδοχο του γαλλικού θρόνου (τον μετέπειταΛουδοβίκο Η΄) Μ μετά τον θάνατο του συζύγου της (1226) θακυβερνήσει το βασίλειο έως την ενηλικίωση του γιου της(Λουδοβίκου Θ΄)∙ Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας της θαδιαπραγματευθεί (με επιτυχία) τους όρους της Συνθήκης τουΜω (1229) με την οποία τερματίζεται η σύγκρουση μεταξύΓαλλίας και κομητείας της Τουλούζης Έχοντας εμπιστοσύνηστις πολιτικές ικανότητες της microητέρας του ο Λουδοβίκος Θ΄ της

αναθέτει την αντιβασιλεία κατά την αναχώρησή του για την Ζ΄ Σταυροφορία(1248)

Στον μακρινό βορρά η βασίλισσα Μαργαρίτα κατόρθωσε να ενώσει σεένα βασίλειο του οποίου ηγήθηκε τη Σουηδία τη Δανίακαι τη Νορβηγία (1397)

Στην Ιταλία η Ματθίλδη της Τοσκάνης (1046-1115)υπήρξε η ισχυρότερη πολιτική προσωπικότητα στην Ιταλίατου καιρού της σε δική της πρωτοβουλία οφείλεται ηldquoσυmicroφιλίωσηrdquo microεταξύ του πάπα Γρηγορίου Ζ΄ και τουαυτοκράτορα Ερρίκου Δ΄ microε την ταπείνωση του δεύτερουστην Κανόσσα (1077)

Το 1314 ο Philippe le Bel περιορίζει τη δυνατότητα της διαδοχής τουθρόνου από γυναίκα Το 1593 μια επανάσταση στο Κοινοβούλιο του Παρισίουαπαγορεύει στη γυναίκα κάθε κρατική λειτουργία Από τις αρχές του 14ου αιώναη γυναίκα δε στέφεται πια είναι μονάχα σύζυγος του βασιλιά

Γυναίκες και πολιτικά δικαιώματα Όπως γνωρίζουμε στα χρόνια τηςελληνικής και ρωμαϊκής Αρχαιότητας η γυναίκα στερείται πλήρως πολιτικώνδικαιωμάτων Στους Νεότερους Χρόνους πρέπει να φτάσουμε στον 20ό αιώναγια να δοθεί στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου Στο Μεσαίωνα βλέπουμε τιςγυναίκες να ψηφίζουν στις συνελεύσεις πόλεων και χωριών που καλύπτουν έναευρύ τμήμα της δυτικής Ευρώπης Βεβαίως στην εποχή αυτή δεν ψηφίζουν ταάτομα αλλά οι οικογένειες οι οποίες πράγματι εκπροσωπούνται συνήθως απότον άντρα Όταν όμως αυτός αδυνατεί να συμμετάσχει στη διαδικασία (απουσίαή ασθένεια) ή έχει πεθάνει τότε η οικογένεια εκπροσωπείται από τη γυναίκα

Blanche deCastille

MATILDE DECANOSACONDESA DETOSCANA

- 22 -

ldquoSi les femmes neacutetaient pas bonnes et leursconseils inutiles Dieu ne les aurait jamaisconsacreacutees comme laide de lhomme mais plutocirctcomme la cause du mal

Charte dAardenburg

ldquoAν οι γυναίκες δεν ήτανε καλές και οισυμβουλές τους ήταν άχρηστες ο Θεός δε θα τιςείχε αφιερώσει ποτέ ως βοήθεια στον άνδρααλλά μάλλον ως πηγή κακούhellip

- 23 -

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σε πολλές χώρες οι γυναίκες αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό τουεργατικού δυναμικού Παρrsquo όλα αυτά ένας πολύ σημαντικός αριθμόςεργαζομένων γυναικών απασχολείται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας συχνά μεμικρή ασφάλεια εργασίας χαμηλούς μισθούς και δυσμενείς συνθήκες Αυτό δενπεριορίζεται στο βιομηχανοποιημένο κόσμο καθώς για πολλές γυναίκες στιςαναπτυσσόμενες χώρες η εμπειρία της εργασίας είναι δυσάρεστη με τηνκακομεταχείριση και τη σεξουαλική παρενόχληση να αποτελούν συνηθισμέναφαινόμενα που συχνά τρέφονται από πολιτιστικές και θρησκευτικέςπεποιθήσεις Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός γυναικών αποκτούν διοικητικέςθέσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνδέονται μεσυμπεριφορές αποκλεισμού ή υποβάθμισης των γυναικών από άνδρεςσυναδέλφους που απειλούνται από αυτές

Οι πολλαπλοί κοινωνικοί ρόλοι που αναλαμβάνουν θέτουν τις γυναίκεςσε μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλα μέλη της κοινότητας στο να νοσήσουν Οιγυναίκες αναλαμβάνουν το βάρος της ευθύνης που συνδέεται με το να είναιμητέρες σύζυγοι και φροντιστές των άλλων χωρίς να λαμβάνουν οικονομικήαποζημίωση για αυτή τη δουλειά

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ

Μικρότερη συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίαςΣυγκέντρωσή τους σε ορισμένους επαγγελματικούς κλάδουςΑπουσία ή υποεκπροσώπησή τους σε άλλουςΧάσμα των αμοιβών ανδρών και γυναικώνΜεγάλα ποσοστά ανεργίας των γυναικώνΜεγάλη παρουσία τους στο χώρο των ελαστικών μορφών εργασίαςΜη κάλυψή τους από συλλογικές συμβάσεις εργασίαςΈλλειψη ευκαιριών απασχόλησηςΑδυναμία εναρμόνισης επαγγελματικής ζωήςΠεριορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική εξέλιξηΜειωμένη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων καιπαρουσία τους σε θέσεις ευθύνης

Στην Ελλάδα ένα ποσοστό 65 των γυναικών απασχολείται στουςκλάδους της γεωργίας το λιανικό εμπόριο την εκπαίδευση την υγεία καιπρόνοια τη δημόσια διοίκηση τα ξενοδοχεία και εστιατόρια Συγκριτικά μεάλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτεροποσοστό γυναικών που απασχολείται στον αγροτικό τομέα ενώ είναι έντονη ηπροτίμησή τους για το δημόσιο τομέα

Όσον αφορά στον επαγγελματικό διαχωρισμό μεταξύ ανδρών καιγυναικών είναι υπαρκτός τόσο ως οριζόντιος(δηλαδή το ποσοστό παρουσίας σε

- 24 -

συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους) αλλά και ως κάθετος( δηλαδή οιδιαφοροποιήσεις στην ιεραρχία στο εσωτερικό του κάθε κλάδου)Μια από τιςαιτίες που συντηρούν αυτό το φαινόμενο είναι και η έλλειψη οργανωμένηςσυλλογικής δράσης

laquoΗ γυναίκα είναι παντού και πάντοτε γυναίκα Πολλές φορές και κάτιπερισσότερο λιγότερο όμως ποτέraquo

Πολύβιος Δημητρακόπουλος(συγγραφέας)

Η 8η Μαρτίου (γιορτή της μητέρας) laquoσημάδεψεraquo το γυναικείο φύλο μετά τημεγάλη απεργία που έκαναν οι εργάτριες στον τομέα τηςκλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1857 ζητώνταςκαλύτερες συνθήκες εργασίας

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η γυναίκα έχει κάνει δυναμική είσοδο στοχώρο της αγοράς εργασίας Η σύγχρονη γυναίκα είναι πλέον οικονομικάανεξάρτητη δυναμική και χειραφετημένη Ωστόσο εξακολουθεί να μην έχει τιςίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες μα τον άνδρα Τόσο στο δημόσιο όσο και στονιδιωτικό τομέα οι υψηλές θέσεις(διευθυντών προέδρων) αποτελούν αυστηρόάβατο για τις γυναίκες Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στα κέντρα λήψηςαποφάσεων Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο των Πολιτικών Ποινικώνκαι Διοικητικών Δικαστηρίων που όσο πιο υψηλόβαθμα είναι τόσο λιγότερεςείναι οι γυναίκες που τα επανδρώνουν Επίσης στον Άρειο Πάγο δεν υπηρετείκαμία γυναίκα Αντιθέτως συσσώρευση γυναικών παρατηρείται σταειρηνοδικεία και στα διοικητικά πρωτοδικεία

Η κατάσταση της σύγχρονης εργαζόμενης ελληνίδας δεν είναι ευνοϊκήγια τη ζωή της Πολλές γυναίκες ενώ πληρούν τα αντικειμενικά κριτήρια για τηνπρόσληψη σε μια θέση ωστόσο προτιμάται ένας άνδρας και με λιγότερα ίσωςπροσόντα αφού φιλοσοφία της σημερινής εποχής είναι η αύξηση του κέρδους μεόσο το δυνατόν λιγότερο κόστος Για τον λόγο αυτό η γυναίκα είναι εμπόδιοαφού ως έγκυος και αργότερα ως μητέρα απαιτεί πολλές άδειες επιδόματα καιευνοϊκή μεταχείριση Όμως οι εργοδότες δεν προσλαμβάνουν και μια γυναίκαπου δεν έχει παιδιά φοβούμενοι ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσει Έτσι οιγυναίκες αποκλείονται από πολλές θέσεις με αποτέλεσμα να καλπάζει ηγυναικεία ανεργία Αλλά ακόμα κι αν είναι αποτελεσματικές καιανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη δουλειά τους δεν μπορούν να ανελιχθούνστην εργασία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ενώ οι άνδρες μπορούνταυτόχρονα να είναι και καλοί πατέρες και καλοί στο χώρο εργασίας τους Έτσιακόμα και σήμερα δεν υπάρχει ουσιαστική βοήθεια στην ελληνίδα μητέρα διότιόταν έχει μικρά παιδιά δεν μπορεί να λείπει από το σπίτι αν δεν εξασφαλίσειποιος θα τα προσέχει

Στην Ελλάδα το χάσμα στις αμοιβές ξεπερνά το 20 μεταξύ γυναικώνκαι ανδρών Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας το

- 25 -

Νοέμβριο του 2011 μία στις τέσσερις γυναίκες(25) ήταν στην ανεργία ότανέναν χρόνο πριν το ποσοστό ήταν 17

Όσον αφορά την οικιακή εργασία δηλαδή την παροχή προσωπικώνυπηρεσιών προσελκύει σήμερα εργαζόμενες γυναίκες μετανάστριες ΣτηνΕλλάδα οι οικιακές βοηθοί προέρχονται κυρίως από τις Φιλιππίνες τηνΠολωνία την Ουκρανία τη Ρωσία ενώ η πλειοψηφία των Αλβανών μεταναστώνεργάζεται σε ελληνικά νοικοκυριά

Τα τελευταία χρόνια η θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίαςσυζητείται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικάμε τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών

Επιπλέον σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται καλύτερα σε τομείς οιοποίοι ήταν παραδοσιακά laquoκλειστοίraquo γιrsquo αυτές όπως ο Δικαστικός κλάδος τοΔιπλωματικό σώμα και στις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της ΔημόσιαςΔιοίκησης Επίσης έχουν ανοίξει για τις γυναίκες νέες επιλογές σταδιοδρομίαςσε κλάδους όπως η Αστυνομία ο Στρατός το Εμπορικό Ναυτικό

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 4: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 4 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Η θέση της γυναίκας στην αρχαιότητα ποίκιλε ανάλογα με την εποχή τον τόπο καιτην κοινωνική τάξη Οι πληροφορίες που έχουμε προέρχονται από κείμενααρχαίων συγγραφέων νομοθεσίες απεικονίσεις σε έργα τέχνης και αφορούνκυρίως στην Αθήνα της Κλασικής περιόδου Η γνώση μας για άλλες πόλεις ήπεριόδους είναι πολύ πιο αποσπασματική

Οι γυναίκες στην Αθήνα

Η πρώτη κύρια δυσκολία που αντιμετώπιζε ένα νεογέννητο κορίτσι ήταννα του επιτραπεί να ζήσει ∙ η γέννηση ενός θηλυκού μέλους ήταν ανώφελοεπιπρόσθετο έξοδο για τον οίκο Όλα εξαρτιόνταν απrsquo τη βούληση του πατέραΟι γυναίκες στην αρχαία Αθήνα δεν είχαν πολιτικά δικαιώματα και θεωρούντανlaquoανήλικεςraquo ενώ ο όρος της laquoπολίτιδοςraquo εμφανίστηκε μόνο στο τέλος τηςΚλασικής περιόδου (500 πΧ-323 πΧ)

Εφόσον της επιτρεπόταν να ζήσει και να ανατραφεί η θέση της αθηναίαςκόρης ήταν μέσα στο σπίτι Δεν υπήρχε θεσμοθετημένη εκπαίδευση για τιςγυναίκες και οι όποιες γνώσεις προερχόταν από συγγενείς φίλες και άλλεςγυναίκες του περιβάλλοντός τους

Η διαδικασία της ενηλικίωσης για τη γυναίκα στις αρχαϊκές κοινωνίεςαλλά και στις κοινωνίες της κλασσικής περιόδου έρχεται μέσω τηςεμμηνόρροιας ένδειξη και σύμβολο της ικανότητας για γονιμοποίηση

Οι γάμοι εξυπηρετούσαν πρωτίστως κοινωνικές και θρησκευτικέςανάγκες Κατά τον Αριστοτέλη και τον Ξενοφώντα πρόκειται για μια εμπορικήσυμφωνία Οι κοπέλες παντρεύονταν σε πολύ νεαρή ηλικία άνδρες που είχανεπιλέξει οι πατέρες τους Ο σύζυγος γινόταν κηδεμόνας της νέας και έπαιρνεπροίκα την οποία διαχειριζόταν ο ίδιος Σε περίπτωση διαζυγίου η προίκαεπέστρεφε στον πατέρα ή στον πιο κοντινό συγγενή Ίσως αυτό να μην ίσχυεπαλιότερα καθώς στα ομηρικά έπη αναφέρεται ότι ο γαμπρός ήταν εκείνος πουέδινε δώρα Από νομικής άποψης το σύστημα στην κλασική Αθήνα ήτανδιαμορφωμένο έτσι ώστε η γυναίκα να είναι απαραίτητη μόνο για τηεξασφάλιση της κληρονομιάς Η γυναίκα δια βίου δεν είχε καμιά εξουσία ούτεκαν στην ίδια της την ύπαρξη Ο γάμος της δεν απαιτούσε τη συγκατάθεσή τηςκαι τα μόνα της αποκτήματα ήταν τα ενδύματα και τα κοσμήματά τηςΕπιπλέον το γεγονός ότι η γυναίκα πιθανώς δεν αγαπούσε τον σύζυγο που τηςεπιβαλλόταν δεν εθεωρείτο σημαντικό από τους Αθηναίους Υπό κανονικές

- 5 -

συνθήκες ο γάμος δε θεμελιωνόταν πάνω σε αμοιβαία αισθήματα αγάπης αλλάήταν μια καλή επένδυση για το μέλλον Η αγάπη και ο σεβασμός ήταν κάτι πουαναμενόταν με την πάροδο του χρόνου

Η γυναίκα κατά την κλασική αρχαιότητα εθεωρείτο βιολογικά καιψυχολογικά πλάσμα που δεν είχε την ικανότητα να ελέγξει τον εαυτό της και νααντισταθεί σε εξωτερικά ερεθίσματα ανάμεσα στα οποία περιλαμβάνονται καιτα συναισθήματα (βλ σελ 9)

Οι γυναίκες περνούσαν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους στογυναικωνίτη συνήθως στον πάνω όροφο του σπιτιού γνέθοντας πλέκοντας ήυφαίνοντας στον αργαλειό Αυτές άλλωστε ήταν και οι μόνες εργασίες πουθεωρούνταν ότι άρμοζαν σε γυναίκες αριστοκρατικής καταγωγής Οι μόνεςέξοδοί τους σε δημόσια θέα ήταν σε μεγάλες θρησκευτικές γιορτές σε γαμήλιεςτελετές γιορτές συγγενών και κηδείες Η νοοτροπία της εποχής αποτυπώνεταιμε γλαφυρό τρόπο στον laquoΕπιτάφιοraquo του Περικλή όπου αναφέρεται ότι το ιδανικόγια μια γυναίκα είναι να γίνεται όσο το δυνατόν λιγότερος λόγος γιrsquo αυτήν είτεέπαινος είτε ψόγος

Αντίθετα οι δούλες οι γυναίκες-μέτοικοι αλλά και οι πιο ταπεινήςκαταγωγής Αθηναίες απολάμβαναν μεγαλύτερη ελευθερία καθώς έβγαινανγια εξωτερικές δουλειές όπως ψώνια και μεταφορά νερού μπορούσαν ναδιεξάγουν μικροεμπόριο ή και να εργαστούν ως τροφοί

Υπήρχαν βέβαια και οι εταίρες που ήταν κατά κανόνα δούλες ή μέτοικοικιrsquo έπαιζαν έναν ξεχωριστό ρόλο στην κοινωνική και ερωτική ζωή των ανδρώνΤους κρατούσαν συντροφιά στα συμπόσια τους διασκέδαζαν και συζητούσανμαζί τους διάφορα θέματα ακόμη και φιλοσοφικού περιεχομένου Φαίνεται πωςγενικότερα ήταν πιο καλλιεργημένες από τις Αθηναίες δέσποινες συχνά δεέπαιζαν κάποιο μουσικό όργανο (αυλό ή λύρα) και τραγουδούσαν Κάποιεςμάλιστα όπως η σύζυγος του Περικλή Ασπασία απέκτησαν μεγάλη φήμη στηντότε Αθηναϊκή ζωή γεγονός που υποδηλώνει ότι δε βρίσκονταν στο περιθώριοτης κοινωνίας Παρόλο που η μονογαμία ήταν ο κανόνας στην αρχαία Αθήνα ηπορνεία δεν εθεωρείτο παράνομη ούτε οι σχέσεις με παλλακίδες ή η ύπαρξηνόθων παιδιών συνιστούσαν αποδεικτικά μοιχείας

Οι αντιλήψεις αυτές είχαν βέβαια αντίκτυπο και στην τέχνη της εποχήςΣτην Αρχαϊκή (700πΧ-480μΧ) και την Κλασική περίοδο οι γυναικείες μορφέςστα αγγεία και τα γλυπτά αποδίδονται κατά κανόνα ευπρεπώς ενδεδυμένεςχωρίς ιδιαίτερη έμφαση στα ανατομικά χαρακτηριστικά Εξαίρεση αποτελούν οιαπεικονίσεις εταίρων κυρίως στην αγγειογραφία οι οποίες συχνά εμφανίζονταιγυμνές ενίοτε δε λαμβάνουν μέρος σε τολμηρές ερωτικές σκηνές

- 6 -

Οι γυναίκες στη Σπάρτη

Πάντως η κατάσταση δεν ήταν παντού η ίδια Στην ολιγαρχική Σπάρτηεπικρατούσε η αντίληψη πως για να φέρουν στον κόσμο γερά παιδιά και να τααναθρέψουν σωστά οι ελεύθερες γυναίκες δεν έπρεπε να περνούν τη μέρα τουςυφαίνοντας ndash εργασία που μπορούσαν να κάνουν οι είλωτες ndash αλλά ναασκούνται και να μορφώνονται Όταν μάλιστα γυμνάζονταν (αλλά και κατά τηδιάρκεια αγώνων) οι Σπαρτιάτισσες φορούσαν ελαφρότερη περιβολή που άφηνεακάλυπτους τους μηρούς γεγονός το οποίο οι υπόλοιποι Έλληνες θεωρούσανυπερβολή Οι άνδρες ήταν υποχρεωμένοι από το νόμο να παντρεύονται καθώςόμως τον περισσότερο χρόνο έλειπαν από το σπίτι λόγω της στρατιωτικής ζωήςτους την ανατροφή των παιδιών αναλάμβαναν οι γυναίκες ndash τουλάχιστον μέχριτην ηλικία των επτά ετών οπότε και αναλάμβανε η πολιτεία Οι Σπαρτιάτισσεςείχαν δικαίωμα έγγειας ιδιοκτησίας αλλά και κληρονομιάς τόσο της πατρικήςόσο και της συζυγικής περιουσίας Πολλοί έλληνες συγγραφείς την θεωρούναιτία ανταγωνισμών και διεκδικήσεων μεταξύ των οίκων ενώ παραμένει ενεργήκαι στο προσκήνιο της πολιτικής επηρεάζοντας δημόσιους άρχοντες για τουςοποίους ο Αριστοτέλης χρησιμοποιεί το βαρύ χαρακτηρισμόlaquoγυναικοκρατούμενοιraquo Εκτός αυτού μορφώνονταν και γνωρίζουμε πωςυπήρχαν γυναίκες που ασχολούνταν με την ποίηση όπως η Μεγαλοστράτα καιη Κλειταγόρα ενώ αναφέρονται Σπαρτιάτισσες Πυθαγόρειες Σύμφωνα με τονΑριστοτέλη οι γυναίκες της Σπάρτης διέθεταν σημαντική οικονομική ευρωστίααφού κατείχαν τα 25 περίπου της λακωνικής γης και φαίνεται πως διέθετανδικά τους άλογα ή άρματα που οδηγούσαν σε ορισμένες θρησκευτικές γιορτές

Ωστόσο θα πρέπει να διατηρούμε κατά νου το γεγονός ότι η ελευθερίατων γυναικών της Σπάρτης είχε ένα και μοναδικό στόχο την ευγονική ΟΞενοφών το συνειδητοποίησε αυτό και φυσικά το σχολίασε στα έργα τουΒλέποντας τα πράγματα από τη δική του οπτική γωνία ο Αριστοτέλης θεώρησετις γυναίκες υπεύθυνες για την πτώση της σπαρτιατικής πόλης-κράτους Φυσικάοι Σπαρτιάτισσες με την οικονομική ανεξαρτησία τους τη μόρφωση και τηνκοινωνική τους θέση ήταν εντελώς διαφορετικές από τις Αθηναίες καιχαρακτηρίζονται ως το φυσικό τους αντίθετο Παραδείγματα όπως αυτό τηςΓοργούς και της Αργείας αναγκάζουν τον Ηρόδοτο να αναφέρεται με σεβασμόστις γυναίκες της Σπάρτης κάτι ασυνήθιστο για άρρενα συγγραφέα

Όταν μια ξένη γυναίκα ρώτησε τη Γοργώ θυγατέρα του βασιλιάΚλεομένη του Α΄ και σύζυγο του βασιλιά Λεωνίδα (του σπουδαίου ήρωα τωνΘερμοπυλών) γιατί οι Σπαρτιάτισσες ήταν οι μόνες που εξουσίαζαν τους άντρεςτους εκείνη απάντησε laquoγιατί είμαστε οι μόνες γυναίκες που γεννάμε(πραγματικούς) άντρεςraquo

Ενδεικτικός μιας διαφορετικής πρακτικής είναι ο αποκαλούμενος Νόμος τηςΓόρτυνας ο οποίος ανάγεται στον 5ο αι πΧ Εδώ οι γυναίκες έχουν το δικαίωμανα κατέχουν περιουσία να τη διαχειρίζονται και φυσικά να κληρονομούνΕπίσης ένα συγκεκριμένο ποσοστό της παραγωγικής τους δραστηριότηταςανήκε αποκλειστικά σε εκείνες Σε περίπτωση μάλιστα διαζυγίου η γυναίκα

- 7 -

διατηρούσε το μισό της περιουσίας της Χρειάζεται να τονίσουμε πως στην ίδιαπερίοδο έζησαν τουλάχιστον εννέα επώνυμες ποιήτριες γεγονός πουυποδεικνύει υψηλό επίπεδο μόρφωσης ιδιαίτερα για τις εύπορες γυναίκες

Ελληνιστική περίοδοςΑπό το δεύτερο μισό του 4ου αι πΧ και κυρίως κατά την Ελληνιστική περίοδο

(323ndash146 πΧ) η θέση της γυναίκας βελτιώνεται αισθητά καιαποδεσμεύεται από το συντηρητισμό των κλασικών χρόνωνΣτην τέχνη αυτό αντικατοπτρίζεται στην εμφάνιση γιαπρώτη φορά γυμνών γυναικείων αγαλμάτων (πχ τηςΑφροδίτης) καθώς και στην κατασκευή γυναικείων ειδωλίωνπου διακρίνονται για τη χάρη τους καθώς και για έναν τόνοαισθησιασμού (τα ειδώλια αυτά είναι γνωστά ωςΤαναγραίες) Παρουσιάζουν γυναίκες σε όρθια ή καθιστήστάση και προέρχονται από τα λεγόμενα κοροπλαστικάεργαστήρια της Τανάγρας στην αρχαία Βοιωτία Είναι ως επίτο πλείστον ευγενείς κυρίες πρότυπα ιδανικής ομορφιάς καιμόδας της εποχής τους Η ενδυμασία είναι πολυτελής και

περίτεχνα διπλωμένη ενώ τονίζουν τις ωραίες γραμμές του σώματος Η κεφαλήκαι η κόμη έχει όλα τα αριστοκρατικά χαρακτηριστικά ακόμη και όταν είναικαλυμμένη με το μαντίλι Συνοδεύονται με καλαίσθητα και πολύτιμα αξεσουάρόπως σκουλαρίκια βεντάλιες καπέλα και άλλα Σπάνια συναντούμε θεότητεςόπως την Αφροδίτη Ίσως να ήταν και αφιερώματα στη θεά Αφροδίτη η οποίαεκπροσωπούσε το ιδανικό της θηλυκής ομορφιάς οι Μούσες εκπροσωπούσαντην καλλιτεχνική Μουσική επιστήμη ρητορική ικανότητα γλυπτική ζωγραφικήκαι καλλιγραφία

Όμηρος Ιλιάδα (Γ΄ 171-179) παρουσιάζει την Ελένη να ασκείαυτοκριτική μετανοημένη για την εγκατάλειψη του συζυγικού οίκου και ταδεινά που προκάλεσε σε Αχαιούς και Τρώες Όμως ο τρόπος που την εκθειάζει οποιητής στα λόγια των προεστών λίγο πριν (Γ΄ 155-160) που τη συγκρίνουν με τιςαθάνατες θεές και η αντιμετώπιση από τον ίδιο τον Πρίαμο κρύβει μια αίσθησημεγαλοπρέπειας Παρόλη τη δεινή της θέση η γυναίκα σε αυτό το σημείο τηςαφήγησης περιβάλλεται με ένα κομμάτι της λάμψης του ηρωικού έπουςΔιατηρεί ψήγματα ηρωικού ήθους που προορίζεται μόνο για το ανδρικό φύλοεξαιτίας της θεϊκής ομορφιάς της που παραπέμπει άμεσα στη θεϊκή τηςκαταγωγή και γέννηση ndashόμοια με εκείνη της Αφροδίτης

Η συνάντηση της Ανδρομάχης με τον Έκτορααποδίδει μια διαφορετική εικόνα Είναι ένα μοτίβο αποχαιρετισμού στο οποίο ηΑνδρομάχη εκφράζει όλη την απελπισία της για το μελλοντικό χαμό του άνδρατης δείχνοντας παράλληλα την εξάρτηση της γυναίκας από την αρσενική

- 8 -

παρουσία Δεν έχει πατέρα μήτε αδελφό να στηριχθεί στην περίπτωση που χαθείο Έκτορας Ο Έκτορας συλλογιέται τα ίδια πράγματα και πιο πολύ την ατίμωσητης γυναίκας του αλλά δεν μπορεί να κάνει πίσω γιατί ντρέπεται τιςΤρωαδίτισσες και τους Τρώες Αγαπά τη γυναίκα του αλλά τη στέλνει πίσω στοναργαλειό και τα του οίκου συμβουλεύοντάς τη νrsquo αφήσει τον πόλεμο για τουςάνδρες Εδώ η γυναίκα φαίνεται να έχει μια περιορισμένη θέση σε ένανανδροκρατούμενο κόσμο αλλά δε λείπει το στοιχείο της εκτίμησης στογυναικείο έργο ή τη γυναικεία παρουσία

Ησίοδος Έργα και Ημέραι Η γυναίκα στη δική του εικόνα είναιαγγελιαφόρος της θεϊκής βούλησης και ταυτόχρονα η αιτία των παθών τουανθρώπινου γένους Στολισμένη με θεϊκή ομορφιά και αδιάντροπη ψυχή ηΠανδώρα κατέχει την τέχνη της γοητείας και της εξαπάτησης Σταλμένη ωςδώρο στον οψίνου Επιμηθέα ανοίγει τον πίθο με αποτέλεσμα να διαφύγουν όλατα κακά και να οδηγηθεί η ανθρωπότητα στη φυσική και ηθική της παρακμή Ωςάλλη Λίλιθ ή Εύα η Πανδώρα αντιπροσωπεύει την εικόνα της γυναίκας σε ένακατrsquo εξοχήν πατριαρχικό μύθο Δεν είναι η ίδια που επιθυμεί τα βάσανα για τοανθρώπινο γένος Είναι οι θεοί πίσω της που την καθοδηγούν μέσω τωνιδιοτήτων που της αποδίδουν

Στο βάθος της τούτη η εικόνα κρύβει κάτι πολύ βαθύτερο απότη γυναίκα ως αιτία κακού όπως όλοι οι προγενέστεροι ή μεταγενέστεροικοσμογονικοί μύθοι της εύφορης ημισελήνου Είναι μια αναπαράστασημιας πρώιμης ανθρώπινης ανυπακοής και της επακόλουθης αντίδρασηςτων θεών Συνεπώς η γυναίκα είναι το φόβητρο των θεών μέσα στονκόσμο των ανθρώπων και τούτο μας οδηγεί σε μια διαφορετική αντίληψηγια την εικόνα του παραγκωνισμού της γυναίκας στην αρχαία Ελλάδαεκείνη του φόβου των ανδρών απέναντι στη φυσική ανωτερότητα τηςθηλυκής αρχής

Μίμνερμος η γυναίκα προκαλεί τον πόθο και την ερωτική ικανοποίησηΒέβαια αξιοσημείωτο είναι ότι τοποθετεί τις ερωτικές απολαύσεις σε ίση μοίρακαι για τις γυναίκες και για τους άνδρες Εδώ ίσως βρίσκεται και η πρωτοτυπίατου καθώς η γυναίκα στην αρχαϊκή κοινωνία δεν είναι αναγκαίο ναικανοποιείται ερωτικά παρά μόνο να τεκνοποιεί υγιείς απογόνους και κατάπροτίμηση αρσενικούς

Σημωνίδης Ίαμβος κατά γυναικών σε όλη την πολυσύνθετη εικόνακοινωνικής κριτικής είναι φανερή η ησιόδεια επίδραση αφού ο Σημωνίδηςεξαρχής θεωρεί τη γυναίκα χωριστή δημιουργία από τον άνδρα Μέσα στηδηκτικότητά του ο ποιητής εγκωμιάζει εκείνη που μοιάζει με μέλισσα Είναικαλή σύζυγος τέλεια νοικοκυρά φιλόστοργη μητέρα Εξαιτίας της ευημερεί οοίκος και αυξάνεται η περιουσία

- 9 -

ΠΛΑΤΩΝΑΣ - ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

Οι απόψεις των δύο φιλοσόφων για τη γυναίκα είναι σημείοδιαφοροποίησής τους Η θέση που ο Πλάτωνας δίνει σrsquo αυτήν μέσα στηνΠολιτεία του είναι ισάξια με αυτήν του άντρα Πίστευε ότι οι γυναίκεςμπορούν να κυβερνήσουν εξίσου καλά με τους άντρες επειδή ησωφροσύνη η λογική η ανδρεία η αρετή δεν είναι θέμα φύλου αλλάψυχής εκπαίδευσης και μόρφωσης Τόνιζε ότι μία πολιτεία που δεν δίνειπαιδεία στις γυναίκες της laquoμοιάζει με τον άνθρωπο που δεν εξασκεί και δεγυμνάζει παρά μονάχα το δεξί του χέριraquo (Ο Κόσμος της Σοφίας J Gaarder)Αντίθετα ο Αριστοτέλης θεωρεί τη γυναίκα υποδεέστερη του άντρα καθώςπιστεύει ότι σε σχέση μrsquo αυτόν κάτι της λείπει ότι είναι ένας laquoατελήςάντραςraquo και ότι στη γυναικεία ψυχή είναι laquoπαρούσα η λειτουργία τηςσκέψης αλλά αδρανήςraquo Στα laquoΗθικά Νικομάχειαraquo μάλιστα πρότεινε ότιεξαιτίας της ηθικής της αδυναμίας έπρεπε να παντρεύεται σε νεαρή ηλικίακαι να κλείνεται στο σπίτι Κατά τη διαδικασία της αναπαραγωγής επειδήη γυναίκα έχει έναν παθητικό ρόλο (δέχεται) και ο άντρας έναν ενεργητικό(δίνει) το παιδί κληρονομεί μόνο τις ιδιότητες του άντρα (κάτι που όπωςγνωρίζουμε σήμερα δεν ισχύει)

Η εικόνα και θεώρηση του Αριστοτέλη για τις γυναίκες υιοθετήθηκε στονΜεσαίωνα όπου η γυναίκα υποβαθμίστηκε θεωρήθηκε πηγή του κακού και τουπονηρού και περιορίστηκε στον αναπαραγωγικό της ρόλο μόνο (βλ σελ 17-22)

- 10 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΑ ΡΩΜΑΙΚΑΧΡΟΝΙΑ

Η θέση της γυναίκας την εποχή τηςΡωμαϊκής Αυτοκρατορίας ήταν ένα κοινωνικόπρόβλημα γιατί ουσιαστικά ήταν o εξευτελισμόςτης ανθρώπινης προσωπικότητας Η γυναίκααντιμετωπίζεται με μισογυνισμό Ο Κάτων γιαπαράδειγμα λέει ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο φαύλο από τη γυναίκα Ακόμη πολύεύκολα η γυναίκα υποβιβάστηκε σε σκεύος ηδονής και αντιμετωπίστηκε ωςκακόβουλη και ανόητη

ΟΙ ΔΟΥΛΕΣΔούλοι δεν ήταν μόνο άνδρες αλλά και γυναίκες Και ο αριθμός τους ήταν

αρκετά μεγάλος Υπέφεραν κι αυτές την απάνθρωπη και σκληρή συμπεριφοράτων κυρίων τους Τις πουλούσαν τις αγόραζαν τις έβαζαν σε εξοντωτικέςεργασίες τις βασάνιζαν όταν έπεφταν σε λάθη Όσες διέθεταν φυσική ομορφιάβρίσκονταν σε χειρότερη μοίρα από τις άλλες γιατί τις χρησιμοποιούσαν γιαικανοποίηση των κτηνωδών ορέξεών τους Ούτε πατέρας ούτε μητέρα ούτεαδέλφια μπορούσαν να αντιδράσουν Η επιθυμία του κυρίου τους όσο αισχρή κιαν ήταν αποτελούσε νόμο που η παράβασή του είχε συνέπειες

ΟΙ ΠΑΛΛΑΚΙΔΕΣΤο concubinatus ήταν μια ακόμη εναλλακτική λύση στο γάμο Η

παλλακίδα ήταν μια γυναίκα που διατηρούσε τακτικές σεξουαλικές σχέσεις μεέναν παντρεμένο άντρα Συχνά ο άντρας και η παλλακίδα του ζούσαν μαζίαλλά χωρίς τα αντίστοιχα έγγραφα επικύρωσης Τα παιδιά που προέκυπταν απότέτοιου είδους σχέσεις δεν ήταν νόμιμα υποδεικνύοντας ότι η σχέση δεν ήταννόμιμη επίσης Πρόκειται για μια αποδεκτή εναλλακτική λύση εκτός και αν οpaterfamilias έδινε τη γυναίκα ως παλλακίδα επειδή δεν μπορούσε να διαθέσειπροίκα γι αυτήν κάτι που ήταν ιδιαίτερα υποτιμητικό για lsquoκείνον Παρ rsquoόλο πουδεν ήταν ένας αληθινός γάμος ήταν μια ένωση τύπου γάμου που εφαρμοζότανκυρίως από δούλους Και εδώ ο καθοριστικός παράγοντας ήταν η συμβίωσηΑυτή η κατάσταση δεν ήταν μόνιμη αλλά υπήρχε μόνο μέχρι και οι δύοσύντροφοι να κερδίσουν την ελευθερία τους

ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣΚαι ενώ αυτά συνέβαιναν στις σκλάβες οι ελεύθερες γυναίκες δεν ήταν

ελεύθερες με τη σημερινή έννοια Ο πατέρας είχε απόλυτη εξουσία Εξουσίαζωής και θανάτου πάνω στη σύζυγο στους γιούς στις κόρες Υπήρχαν βέβαια

- 11 -

και οι σπάνιες εξαιρέσεις όπου γυναίκες δυναμικέςκαι έξυπνες έπαιρναν ουσιαστικά στα χέρια τους τηδιοίκηση της οικογένειας (βλ σελ 13) Κατά κανόναόμως η γυναίκα σύζυγος ήταν το σκεύος ηδονής Ηκόρη δεν είχε δικαίωμα να διαλέξει το σύζυγό τηςούτε να διαφωνήσει με την απόφαση του πατέραόταν επρόκειτο να την παντρέψει

Ένα κορίτσι θεωρούταν έτοιμο για γάμο στηνηλικία των 14ων Ο πατέρας της επέλεγε το σύζυγό τηςκαι κανόνιζε τις απαιτούμενες συμφωνίεςσυμπεριλαμβανομένης και της προίκας με τηνοικογένεια του γαμπρού Οι οικονομικές συνθήκες και

οι οικογενειακές σχέσεις ήταν πιο σημαντικές απrsquo την αγάπη Ο γάμος της δενάλλαζε τα πράγματα Μεταπηδούσε από τη μια τυραννική εξουσία στην άλληΟποιαδήποτε περιουσία κατείχε η γυναίκα μετά το γάμο της περνούσε κάτωαπό τον έλεγχο του καινούργιου της συζύγου Προς το τέλος της Δημοκρατίαςκαι κατά τη διάρκεια της ιστορίας της Αυτοκρατορίας ένα καινούργιο είδοςγάμου έγινε δημοφιλές στο οποίο η γυναίκα είχε την απόλυτη δικαιοδοσία τηςπεριουσίας της Ένα τέτοιο σύστημα καθιστούσε το διαζύγιο μια πιο βιώσιμηεπιλογή για τις γυναίκες

Η ανατροφή των παιδιών και η διαχείριση του νοικοκυριού ήταν οι πιοσημαντικές δουλειές της γυναίκας Στις φτωχές οικογένειες ήταν υποχρεωμένηνα κάνει τις δουλειές του σπιτιού μόνη της αλλά στις μεσαίες και ανώτερεςτάξεις διέθετε υπηρέτες και σκλάβους που τη βοηθούσαν Η αποχή της γυναίκαςαπό την εργασία περιορίζει το σεβασμό από τη μεριά του άντρα μια και αυτήδεν παράγει Δικαίωμα του συζύγου είναι ακόμη και ο ξυλοδαρμός Αν εκείνητον απατήσει τιμωρείται με θάνατο ή με αφαίρεση της μισής της περιουσίαςΚληρονομικά δικαιώματα η γυναίκα δε διαθέτει Αξιόλογη είναι εκείνη ηγυναίκα που είναι υπάκουη στον άντρα της

Για ανάμειξη της γυναίκας στην πολιτική δεν μπορεί να γίνει λόγος διότιδε διαθέτει πολιτικά δικαιώματα Επίσης δεν μπορεί να έχει οικονομικέςσυναλλαγές Εξάλλου αν και βίωναν οι γυναίκες την θλιβερή τους κατάστασηδεν μπορούσαν να προσφύγουν ούτε σε δικαστήρια ούτε σε διεθνείςοργανισμούς

Τη νομική θέση της γυναίκας χαρακτήριζε η πλήρης υποταγή στηνεξουσία πρώτα του πατέρα ή του αδελφού και αργότερα του συζύγου ο οποίοςασκούσε πατριαρχική εξουσία (patria potestas) πάνω στη σύζυγο Στα μάτια τουνόμου οι γυναίκες ήταν πλάσματα ασθενή (imbeciles) Αυτό τους έδινε σεορισμένες περιπτώσεις τη δυνατότητα να επικαλούνται ως ελαφρυντικό τηνάγνοια του νόμου αλλά τους στερούσε την νομική ικανότητα να υπογράφουνσυμβόλαια ή διαθήκες ή να καταθέτουν ως μάρτυρες σε δικαστήρια Δενμπορούσαν επίσης να ασκήσουν δημόσιο λειτούργημα Η νομική θέση μιαςγυναίκας στη Ρώμη δεν ήταν καλύτερη από εκείνη της γυναίκας στην Αθήνααλλά υπήρχε μια τεράστια διαφορά ∙ μια Ρωμαία σύζυγος είχε το ρόλο τηςοικοδέσποινας όταν ο σύζυγός της είχε φίλους επισκέπτες ενώ ασκούσε μεγάληεπιρροή στη λήψη των οικογενειακών αποφάσεων Βαθμιαία βελτίωσε επίσης

- 12 -

την νομική θέση της απέκτησε περισσότερη ελευθερία μεγαλύτερη δύναμη Στηρωμαϊκή ιστορία είναι πλήθος τα ονόματα γυναικών που διακρίθηκαν για τονισχυρό χαρακτήρα την ευφυΐα και την ανάμιξη τους σε πολιτικές ραδιουργίες

γυναίκες μέσα στη ρωμαϊκή μυθολογία και βιοηθική

Αρπαγή των Σαβίνων Γυναικών

Η Αρπαγή των Σαβίνων Γυναικών ήταν ένα επεισόδιο της πρώιμηςρωμαϊκής ιστορίας ίσως και καθαρά μυθολογικό

Μετά την ίδρυσή της η Ρώμη βρέθηκε στη δεινή θέση να είναι γεμάτη μεναπό δυνατούς και γενναίους άνδρες αλλά ελάχιστες γυναίκες που θαδιασφάλιζαν την επιβίωσή της Ο βασιλιάς της Ρωμύλος έψαξε μάταια να βρεισυζύγους για τους άνδρες του από γειτονικές φυλές Η άρνηση των πατέρωντους να επιτρέψουν γάμους με άνδρες άλλης φυλής οδήγησε τους Ρωμαίουςστην απελπισμένη απόφαση να της κλέψουν

Έκρυψαν το πρόβλημά τους και οργάνωσαν λαμπρές γιορτές και αγώνεςγια να τιμήσουν τον Ποσειδώνα

Όταν άρχισαν οι αγώνες και όλοι ήταν απασχολημένοι δόθηκε το σήμαΟι Ρωμαίοι άνδρες όρμησαν εκεί που κάθονταν οι νεαρές παρθένες οιπερισσότερες από τη φυλή των Σαβίνων τις σήκωσαν και σκόρπισαν προς όλεςτις κατευθύνσεις με προορισμό τα σπίτια τους

Οι Σαβίνοι άργησαν να αντιδράσουν ωστόσο τελικά συγκέντρωσανστρατό και με τους αδικημένους πατέρες επικεφαλής κινήθηκαν απειλητικάκατά της Ρώμης Οι Ρωμαίοι βγήκαν από την πόλη με την ίδιααποφασιστικότητα Αφού αντάλλαξαν κάθε λογής προσβολές όρμησαν ο έναςστρατός ενάντια στον άλλο

Ελάχιστα όμως προτού συναντηθούν οι κοπέλες χύθηκαν ανάμεσά τουςΥποστήριξαν πως η μάχη έπρεπε να λάβει τέλος καθώς πλέον θα χυνότανσυγγενικό αίμα Τους ζήτησαν είτε να σταματήσουν είτε να στρέψουν σε εκείνεςπρώτα την οργή τους εφόσον δεν θα άντεχαν στο τέλος της ημέρας να είναι είτεχήρες είτε ορφανές Και οι δύο πλευρές σταμάτησαν συγκινημένες από τα λόγιααυτά Η μάχη έλαβε τέλος και έγινε ειρήνη ανάμεσά τους

- 13 -

Λουκρητία

Η Λουκρητία είναι ένα μυθικό πρόσωπο της ιστορίας της Αρχαίας ΡώμηςΣύμφωνα με την παράδοση ο βιασμός και ο συνακόλουθος θάνατός της(αυτοκτονία ως μέσο αποκατάστασης της τιμής) ξεκίνησε μια σειρά απόγεγονότα (επανάσταση ενάντια στο βιαστή και γιό του βασιλιά) που οδήγησανστην πτώση της μοναρχίας και την εγκαθίδρυση του δημοκρατικούπολιτεύματος

Ιουλία Δόμνα

Η Ιουλία Δόμνα (170-217) ήταν μέλος της περίφημης Ρωμαϊκήςαυτοκρατορικής δυναστείας των Σεβήρων Αυτοκράτειρα και σύζυγος τουΣεπτίμιου Σεβήρου μητέρα των επίσης αυτοκρατόρων τέκνων της Γέτα καιΚαρακάλλα η Ιουλία Δόμνα υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές γυναίκες στηνπολιτική ιστορία της Ρώμης με τεράστια επιρροή στον αυτοκρατορικό θρόνο

Στα τέλη της δεκαετίας του 180 η Ιουλία Δόμνα παντρεύτηκε τονμελλοντικό αυτοκράτορα Σεπτίμιο Σεβήρο

Ο γάμος τους ήταν ευτυχισμένος και ο Σεβήρος θαύμαζε τη γυναίκα τουκαι τις πολιτικές απόψεις της δεδομένης της εκπαίδευσης και του ενδιαφέροντοςπου αυτή είχε για τη φιλοσοφία

Όταν δολοφονήθηκε ο γιός της και αυτοκράτορας Καρακάλλας η Ιουλίαπροτίμησε να αυτοκτονήσει και θεοποιήθηκε μετά θάνατον

Στην Ιουλία Δόμνα οφείλουμε σήμερα την δυνατότητά μας ναδιαβάζουμε για τον Απολλώνιο Τυανέα καθώς είναι η ίδια που έπεισε τονΦιλόστρατο να γράψει το περίφημο έργο του laquoΗ Ζωή του Απολλώνειουraquo πουσώζεται μέχρι σήμερα Η Ιουλία Δόμνα έκοψε το νήμα της ζωής της πριν οΦιλόστρατος τελειώσει το οχτάτομο έργο του

- 14 -

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΖΩΗ

ΓΑΜΟΣ

Η γυναίκα στο Βυζάντιο

Η γυναίκα της βυζαντινής περιόδου ζούσε τομεγαλύτερο διάστημα της ζωής της στο σπίτι ΣτοlaquoΣτρατηγικόνraquo του Κεκαυμένου διαβάζουμε Ταςθυγατέρας σου ως καταδίκους έχε εγκεκλεισμένας καιαπροόπτους Οι έξοδοι πάντα με συνοδεία για την

εκκλησία τα πανηγύρια και το λουτρό καθώς και οι επισκέψεις σε συγγενικάπρόσωπα ήταν οι μόνες κοινωνικά αποδεκτές δραστηριότητες της γυναίκας έξωαπό το σπίτι Επίσης δεν ήταν ευπρεπές να κάθεται στο ίδιο τραπέζι με τουςάνδρες παρά μόνο αν ήταν πολύ στενά συγγενικά της πρόσωπα όπως γιαπαράδειγμα ο πατέρας ο σύζυγος και οι αδελφοί Συχνά έτρωγε σε χωριστήαίθουσα όπως σε χωριστά δωμάτια από τους άντρες περνούσε την ημέρα τηςΑπό πολύ μικρή μάθαινε τα του οίκου ενώ οι γραμματικές γνώσεις τηςπεριορίζονταν συνήθως σε γραφή και ανάγνωση

Η συμμετοχή των γυναικών στα κοινά χαρακτηρίζεταιστο Βυζάντιο από μια μοναδική καινοτομία αν και ηανάληψη δημοσίων αξιωμάτων ήταν απαγορευμένη στονγυναικείο πληθυσμό κανείς νόμος δεν απαγόρευε τηνανάληψη του ύψιστου πολιτειακού αξιώματος απόγυναίκα Ο νομοθέτης δεν είχε προβλέψει νααπαγορεύσει αυτό που τελικά συνέβη ∙ γυναίκες

βασίλευσαν ως άνδρες ηγεμόνες και για λόγους νομιμότητας έγιναν σεβαστέςαπό τους συγχρόνους τους Βυζαντινούς Κατά τη μέση βυζαντινή εποχή οιΊσαυροι και οι Μακεδόνες αυτοκράτορες ndash υπό διαφορετική οπτική καιορμώμενοι από διαφορετικούς λόγους ο καθένας- προστάτευσαν τη γυναίκα ωςσύζυγο και τουλάχιστον οι πρώτοι αντιμετώπισαν τη μητέρα ως ισότιμη με τονπατέρα απέναντι στα παιδιά τους

H κόρη μπορούσε να παντρευτεί από τα 12-13 χρόνια τηςΔιαφορετικά θα πήγαινε σε μοναστήρι Για το γάμο τηςφρόντιζαν οι γονείς Συχνά μάλιστα βοηθούσαν στηνεπιλογή του συζύγου οι προξενήτρες που είχαν ωςαμοιβή ποσοστά από την προίκα Η θέση της συζύγουήταν άσχημη Τα κύρια προσόντα μιας νύφης ήταν η

ομορφιά (αν και συνίστατο να λαμβάνονται υπόψην και τα ψυχικά χαρίσματα)το γένος (δεν επιτρεπόταν γάμος μεταξύ διαφορετικών τάξεων) και η προίκα

ΝΟΜΙΚΗΘΕΣΗ

- 15 -

ΔΙΑΖΥΓΙΟ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ

(δώρο στο σύζυγο από την οικογένεια της νύφης για να αντεπεξέλθουνοικονομικά)

Η παράβαση της συζυγικής πίστης και η επίμεμπτησυμπεριφορά των συζύγων είχε συχνά ως αποτέλεσμα τηναίτηση διαζυγίου το οποίο ήταν δύο ειδών το laquoκατάπρόφασιν άμεμπτονraquo εξαιτίας δηλαδή σοβαρής αφορμήςπου προερχόταν από κάποιον από τους συζύγους και τοlaquoκατά συναίνεσινraquo με αμοιβαία δηλαδή συγκατάθεση

Οι χριστιανικές αρχές που καθόριζαν τις λειτουργίες τηςβυζαντινής κοινωνίας εξασφάλιζαν μία αξιοπρεπή ζωήστην παντρεμένη γυναίκα Ανεξάρτητα από τηνκοινωνική τάξη όπου ανήκε ήταν οικοδέσποινα και κυράΗ απόκτηση παιδιών την εξύψωνε Η βυζαντινή μητέραθεωρούταν η κεφαλή της οικογένειας και η προστάτιδα

των παιδιών της ειδικά αν ήταν χήρα και τα παιδιά της ήταν πολύ νέα ακόμα Ηκαθημερινότητα μιας μέσης γυναίκας ήταν δύσκολη και μάλλον μονότονηΚαθώς είχε την ευθύνη της εύρυθμης λειτουργίας του σπιτιού όταν δεν είχεδούλες στην υπηρεσίας της αναλωνόταν στην προσπάθεια να ανταποκριθείστις αυξημένες ανάγκες ενός προβιομηχανικού νοικοκυριού Ήταν η πρώτη πουξυπνούσε και η τελευταία που κοιμόταν στην οικογένειά της Οι γονείς είχανυποχρέωση να δίνουν προίκα στις κόρες τους κι αυτό ήταν ένας λόγος για τονοποίο οι φτωχοί εύχονταν να γεννούν αγόρια Εκτός αυτού για τους γονείςσήμαινε ότι το οικογενειακό τους όνομα δε θα διαιωνιζόταν και ότι απαιτούτανεμεγάλη φροντίδα στη διαπαιδαγώγηση και την προστασία του

Στον επαγγελματικό τομέα ο ρόλος της γυναίκας ήτανμικρός Οι γυναίκες των φτωχότερων κοινωνικώνστρωμάτων δούλευαν στα χωράφια και στα εργαστήριατης οικογένειάς τους Μετά τον 11ο αιώνα οι γυναίκεςασχολήθηκαν και με το εμπόριο τροφίμων Είχαναρτοποιεία ή πουλούσαν φρούτα και λαχανικά Μερικέςγυναίκες ήταν μαμές και καλλιγράφοι Πλουσιότερες

αναφέρονται ως ιδιοκτήτριες πλοίων Η κυριότερη απασχόληση των γυναικώνήταν η εργασία στο σπίτι Ιδιαίτερα το γνέσιμο και η ύφανση ήταν βασικέςασχολίες για όλες σχεδόν τις γυναίκες από το πιο φτωχό σπίτι ως τα πλούσιαμοναστήρια και το ίδιο το παλάτι Τα κορίτσια των περισσότερων οικογενειώνμάθαιναν συνήθως ανάγνωση γραφή αριθμητική ιερή ιστορία και ωδική Μόνοοι κόρες αριστοκρατικών και πλούσιων οικογενειών μπορούσαν να αποκτήσουνμεγαλύτερη μόρφωση αν το ενέκριναν οι γονείς τους Λίγες γυναίκεςμορφωμένες ήταν ιατροί που θεράπευαν το γυναικείο πληθυσμόεπιστολογράφοι ή υμνογράφοι Άλλες οι λεγόμενες κοινές ζούσαν στα μιμαρείακαι στα καπηλειά

- 16 -

ΕΠΩΝΥΜΕΣ

Κάποιες γυναίκες αναλογικά ελάχιστες αποκτούσαν και ευρύτερημόρφωση Η ζωή μιας σπουδαίας γυναίκας του βυζαντίου της Άννας τηςΚομνηνής της Πορφυρογέννητης πριγκίπισσας - ιστορικού είναι ενδεικτικήαυτού του πάθους για εξουσία και μόρφωση Ο συγκινητικός της θάνατοςεπιστεγάζει μια ζωή γεμάτη ένταση και σφοδρές αντιφάσεις Ηπορφυρογέννητη Άννα ήταν μια γυναίκα επαναστάτρια για την εποχή της Γιανα πετύχει τους σκοπούς της δε χρησιμοποίησε γυναικεία όπλα (γοητείαπονηριά) αλλά καθαρά αντρικά μέσα(δύναμη τόλμη επιμονή) Ίσως και ναήταν η πρώτη φεμινίστρια στα χρονικά της ανθρωπότητας αλλά η απόπειρά τηςήταν καταδικασμένη να αποτύχει μέσα στην αυστηρά ανδροκρατούμενηκοινωνία του Βυζαντίου Παρόλο που από τη γέννησή της αναγορεύτηκεσυναυτοκράτειρα λόγο κακών συγκυριών δεν άσκησε ποτέ το αξίωμα Προς τοτέλος λοιπόν της ζωής της έγινε μοναχή και αποφάσισε να εξιστορήσει το βίοτου πατέρα της στο έργο laquoΑλεξιάδαraquo Διάφορες αυτοκράτειρες κυβέρνησαν ωςαντιβασιλείς των ανήλικων παιδιών τους Η αυτοκράτειρα Ειρήνη προς τοτέλος του 8ου αιώνα η αγία Θεοδώρα στο γιο της Μιχαήλ 3ο κατά τον 9ο αιώνακαι η Ζωή Καρβουνόψινα η τέταρτη σύζυγος και χήρα του αυτοκράτοραΛέοντα 6ου κατά τον 10ο αιώνα Η Άννα Δαλέσσενα ήταν μητέρα τουαυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού του 1ου και γιαγιά της Άννας Κομνηνής πουέπαιξε έναν κρίσιμο ρόλο στην άνοδο του Αλέξιου στην εξουσία και ο Αλέξιοςένα αποφασιστικό και ικανό άτομο το οποίο συνέχισε να στηρίζεται στηνπολιτική και διοικητική πείρα της για να κυβερνήσει την τεράστια αυτοκρατορία

Πολλές γυναίκες αριστοκρατικής καταγωγής επιδίδονταν επίσης σε έργαευποιίας όπως η ίδρυση γηροκομείων οι δωρεές για την ανέγερση ναών και ηεθελοντική εργασία στα νοσοκομεία της εποχής όπως οι ξεχωριστέςπροσωπικότητες γυναικών που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη τουβυζαντινού κράτους σαν αυτή της αυτοκράτειρας Ελένης και Θεοδώρας Τέλοςμια από τις πιο γνωστές βυζαντινές επιχειρήσεις άνηκε σε κάποια Δανελία - μιαεξαιρετικά πλούσια χήρα και ευεργέτιδα του μελλοντικού αυτοκράτοραΒασίλειου του 1ου Αξιοσημείωτη είναι και η ποιήτρια Κασσιανή Άλλεςγυναίκες ήταν ιδιοκτήτες μικρών καταστημάτων με είδη καθημερινής χρήσης

- 17 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΜΕΣΑΙΩΝΑ

Τα όπλα των γυναικών Από τον 12ο αιώνα η ιδανική γυναίκα θα πρέπει ναείναι λεπτή με λεπτή μέση μακριά πόδια στήθος μικρό (απαγορεύονται ταμεγάλα στήθη οι γυναίκες που έχουν υπερβολικό στήθος θαέπρεπε να το καλύπτουν με επίδεσμο) Η σιλουέτα αυτήεξελίσσεται στη συνέχεια στο κυρτό σχήμα S το κεφάλι ελαφράγερμένο προς τα εμπρός το στήθος ανεπαίσθητο η κοιλιά και οιγοφοί προς τα εμπρός

Ο γάμος Το πρότυπο του χριστιανικού γάμου βασίζοντανστην απόλυτη μονογαμία Θεωρητικά πρόκειται για ένα γάμομε την συγκατάθεση και των δύο ατόμων και χωρίς δυνατότητα διαζυγίουΩστόσο η θεωρία ήταν συχνά διαφορετική από την πραγματικότητα Έτσι είναιοικογένειες (γονείς) που ενώνουν τα παιδιά και αυτό στην ηλικία των δώδεκαετών για τις γυναίκες και στους άνδρες των δεκατεσσάρων Νεαρά ζευγάριαπαντρεύονται χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων με τον κίνδυνο τηςαποκλήρωσης Τόσο στα κατώτερα όσο και στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα ηγονική επιλογή υπαγορεύει τα δεσμά του γάμου Ακόμα ο γάμος δεν ήτανπρακτικά τόσο αδιάλυτος ∙ είναι συχνό στους άνδρες των κύκλων ευγενείας ναέχουν παλλακίδες και να αποκτούν νόθα παιδιά Αν η σύζυγος δεν είναι σε θέσηνα γεννήσει έναν κληρονόμο αυτά τα παιδιά μερικές φορές μπορούσαν ναγίνουν κληρονόμοι του πατέρα τους Η εν λόγω γυναίκα στείρα ή που δεγεννούσε παρά κορίτσια μπορεί επίσης να διαχωριστεί από το σύζυγό της οοποίος θέλει να εξασφαλίσει απογόνους Καθημερινή μέριμνα ήταν ηεξασφάλιση του επιούσιου εφόσον το μεσαιωνικό οικογενειακό εισόδημα ήτανμετά βίας επαρκές Ανύπαντρες μητέρες και χήρες επιδίδονταν στην κλοπή τηζητιανιά και την πορνεία (η οποία και δε θεωρούταν παράνομη αλλά ανήθικη)

Συζυγικές σχέσεις Το 14ο αιώνα αναφέρονταν στην Αγγλία 4 κατηγορίεςπροσώπων οι προδότες οι εθνικοί οι σκλάβοι και οι γυναίκες που κάθε άνδραςείχε το δικαίωμα να δείρει ατιμώρητα αφού αυτοί δεν κατείχαν νόμιμαδικαιώματα για να τους κάνουν αγωγή Το δικαίωμα επιβολής σωφρονιστικήςτιμωρίας από μέρους του συζύγου απέβλεπε στη διατήρηση της σχέσηςκυριαρχίας του άνδρα Ο Trevelyan γράφει για την Αγγλία του 15ου αιώνα Ηδύναμη της κυριαρχίας βρισκόταν στα χέρια του άνδρα και σπάνια η κοινήγνώμη επέρριπτε την ενοχή σε όποιον τη διεκδικούσε με τη γροθιά ή τη βέργα Η

- 18 -

θέση της γυναίκας στο Μεσαίωνα σύμφωνα με τον Hans Fehr ο οποίος γράφειγια τις σχέσεις ανάμεσα στα δυο φύλα κατά τον εξής τρόπο Η γυναίκα δεν ήτανανεξάρτητη Σacute όλη τη ζωή της βρισκόταν κάτω από την εποπτεία του άνδρα Ηπαλιά αντίληψη βίας η εξουσιάζουσα θέση του άνδρα δεν εξαφανίστηκε ποτέολοκληρωτικά Συχνά επαναλαμβάνεται ότι το γυναικείο φύλο πρέπει ναθεωρείται σαν αντικείμενο που υπόκειται στη βία Οι διάφορες διατάξεις και οισυνήθειες που επικρατούσαν το Μεσαίωνα δείχνουν καθαρά ότι οι σχέσειςανάμεσα στα δυο φύλα δεν ήταν μόνο σχέσεις βίας αλλά προ πάντων σχέσειςεξουσίας Η επιβολή της τιμωρίας για ορισμένα σφάλματα της συζύγου δεν ήτανδικαίωμα αλλά καθήκον του άνδρα Αν ο σύζυγος δεν τιμωρούσε με ξύλο τηγυναίκα του τότε έπεφτε ο ίδιος σε σφάλμα Με ολοφάνερα διατυπωμένεςαπειλές και με βία που είχε νομικά κωδικοποιηθεί αναγκάζονταν οι γυναίκες σευποταγή

Επαγγελματική ζωή των γυναικών Οι γυναίκες κατά τον Μεσαίωνασυμμετέχουν ενεργά στην οικονομική ζωή Στην πόλη που εργάζονται κυρίωςστο εμπόριο στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας και των τροφίμων Επιπλέονστο μικρό εμπόριο τροφίμων οι γυναίκες υπερτερούν αριθμητικά των ανδρώνΕπίσης οι βιομηχανίες που εμφανίζονται ως επέκταση των εγχώριωνδραστηριοτήτων τους είναι περισσότερο ή λιγότερο δεσμευμένες ψησίματοςζυθοποιίας (στην Αγγλία οι γυναίκες έχουν το μονοπώλιο στην μπύρα και τηγαλακτοκομική βιομηχανία) Στην ύπαιθρο θα βοηθήσουν επίσης τουςσυζύγους τους ιδίως βοηθώντας στην συγκομιδή και την κοπή των ζωοτροφώνΣχεδιάστριες εσωρούχων και καλτσών μοδίστρες ιδιοκτήτριες μικρώνεστιατορίων πλύστρες είναι επαγγέλματα που οι γυναίκες έχουν καταλάβει τιςΜεσαίωνα αλλά απαραιτήτως δεν θεωρούνται ίσες με τους άνδρες Πράγματι οιμισθοί των γυναικών είναι πολύ χαμηλότερες από εκείνες των ανδρών ∙ ηεργασία στο σπίτι την οποία καμία επαγγελματική οργάνωση δενπροασπιζόταν παραπέμπει σε ιδιαίτερα χαμηλούς μισθούς τόσο σε αστικές όσοκαι αγροτικές περιοχές

Γυναίκες και κοινωνικά δικαιώματα Οι γυναίκες του απλού λαού και οιαστές απολάμβαναν σχετικά περισσότερη ελευθερία ∙ ενήλικες ήδη από ταδώδεκά τους χρόνια είχαν το δικαίωμα να διαχειριστούν τα αγαθά τους ναπαντρευτούν να εργαστούν ακόμα και να ψηφίσουν Για τις αριστοκράτισσεςτα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά Μέσα σrsquo ένα σύμπαν βίαιο επιθετικόανδροκρατούμενο στα πλαίσια του κάστρου αυτή δεν είναι υπολογίσιμη Ημοίρα της μοιάζει με τη γαιοκτησία τη μόνη εγγύηση της εξουσίας Έτσιαποτέλεσε lsquorsquoσυνάλλαγμαrsquorsquo μεταξύ των λόρδων οι οποίοι ήθελαν να αυξήσουντα αγαθά τους και να εξασφαλίσουν την διαιώνιση του γένους τους ΣτηΣαξονία κατά τον Michelet ο ειρηνοδίκης είχε το δικαίωμα να χτυπάει κάθεγυναίκα που θα φερόταν ανάρμοστα ή αθέμιτα ακόμη έκαναν χρήση τουδικαιώματος αυτού για να ταπεινώσουν τις τίμιες γυναίκες και τις συζύγουςεμπόρων οι οποίες ξεχώριζαν για την υπερηφάνεια και την αυτοπεποίθησήτους

- 19 -

Γυναίκες και Εκκλησία Υπάρχουν βεβαίως τα γνωστά μισογυνικάστερεότυπα που παρουσιάζουν τη γυναίκα ως προσωποποίηση της αμαρτίας Ηεξιλέωση της θέσης της γυναίκας στην Εκκλησία γίνεται με τη γέννηση τουΘεανθρώπου από μια γυναίκα την Παναγία Η γυναίκα ως Εκκλησία και οάνδρας ως ο Χριστός Η γυναίκα συμβολίζει την αγία Εκκλησία και ο άνδρας τοΧριστό Όπως η Εκκλησία υποτάσσεται στον Χριστό έτσι και η γυναίκα οφείλει

να ακούει τον άνδρα και να μην τον περιφρονεί Βεβαίωςαυτό δεν είναι καθόλου υποβιβαστικό για τη γυναίκαδιότι ο άνδρας ΧΡΩΣΤΑΕΙ να την αγαπάει όπως ακριβώςο Χριστός αγαπάει την Εκκλησία Κι ας μην ξεχνάμε ότι οΧριστός θυσιάστηκε για την Εκκλησία Ο άνδρας είναι ηlaquoκεφαλήraquo της γυναίκας του Το να είναι κάποιος κεφαλήδεν δηλώνει εξουσία ή αξία στη Χριστιανική Εκκλησία

Είναι θέμα ευθύνης πολύ μεγάλης μάλιστα Σε ένα σπίτι υπάρχουν πράγματαπου πρέπει να φροντιστούν από έναν για να διατηρηθεί η ειρήνη στηνοικογένεια Ο Θεός επιλέγει τον άνδρα ως κεφαλή τής οικογένειας επειδή οΧριστός στον οποίον υποτάσσεται στην Εκκλησία ως Θεανδρικό πρόσωπο ήρθεστη γη

Υπάρχουν και τα ιστορικά στοιχεία που παρέχουν μια πολύ πιοισορροπημένη εικόνα Καταρχάς η μεσαιωνική Εκκλησία δεν διστάζει νααναθέσει σε γυναίκες θέσεις ευθύνης με πολιτική και οικονομική ισχύ Οιηγούμενες των μονών ασκούν εξουσία και διαχειρίζονται πολλές φορέςτεράστιες περιουσίες Και όσον αφορά την εκτίμηση της Εκκλησίας προς τιςγυναικείες ικανότητες ας δούμε ακόμη ένα παράδειγμα που παραθέτει η Περνού(όππ σελ 93) όταν ο μοναχός Ροβέρτος του Αρμπρισέλ μια από τιςμεγαλύτερες προσωπικότητες του δυτικού μοναστικού κινήματος αποφασίζεινα οργανώσει το αβαείο του Φοντεβρώ ιδρύει δύο κοινόβια (ένα ανδρών και έναγυναικών) Ο άνθρωπος αυτός αληθινός φεμινιστής θα αναθέσει τη διοίκησητου αβαείου σε μια ηγουμένη την μόλις 22 ετών Πετρονίλλα του Σεμιγέ (1115)Ανάμεσα στις σημαντικές γυναικείες μορφές της Καθολικής Εκκλησίας τουΜεσαίωνα δεν λείπουν και οι δυναμικές προσωπικότητες που δεν θα διστάσουννα αναμετρηθούν με την κοσμική εξουσία υπερασπίζοντας τα πιστεύω τουςΓενικά η θέση της γυναίκας στο πλαίσιο της καθολικής Εκκλησίας είναιακριβώς αυτή που κατέχει η γυναίκα στην κοινωνία τη συγκεκριμένη ιστορικήπερίοδο (Pernoud όππ σελ 94-95) Έτσι η επιδείνωση παρατηρείταιταυτόχρονα στην κοινωνία και στην Εκκλησία το 1298 ο πάπας Βονιφάτιος Η΄επιβάλλει στις μοναχές αυστηρότερους περιορισμούς απrsquo ότι στους άνδρεςμοναχούς ή μέλη θρησκευτικών ταγμάτων αποκλείοντάς τις από κάθε επαφήμε τον έξω κόσμο Η απώλεια της ldquoαυτονομίαςrdquo θα ολοκληρωθεί στηΓαλλία όταν η διοίκηση της Εκκλησίας θα περάσει στα χέρια της κοσμικήςεξουσίας με το Κονκορδάτο της Μπολόνιας (1516) ο πάπας εκχωρεί στον βασιλιάτης Γαλλίας την εξουσία να διορίζει επισκόπους και ηγουμένους

Οιhellip μάγισσες Καλά όλα αυτά αλλά στον Μεσαίωνα δεν έκαιγαν μάγισσες Ηαπάντηση είναι laquoόχι και τόσο ή μάλλον σχεδόν καθόλουraquo Το πραγματικό κυνήγιμαγισσών ανάγεται στα χρόνια της Αναγέννησης κι αργότερα η διαβόητη δίκητων Μαγισσών του Σάλεμ έγινε το 1698 κι όχι βέβαια κατά τα χρόνια του

- 20 -

Μεσαίωνα Στη Γαλλία η τελευταία δίκη για μαγεία καταγράφεται στοΜπορντώ το 1718 Οι άνθρωποι της εποχής αντιμετώπιζαν τη μαγείαπερισσότερο ως εκδήλωση ψυχικής ασθένειας αντίληψη που μοιάζειαρκετά σύγχρονη

Γυναίκες και μόρφωση Στα μεσαιωνική Ευρώπη Εκκλησία και γράμματα είναισυνήθως αλληλένδετα Όπως είναι λογικό οι γυναίκες δεν λείπουν από τοντομέα αυτό Η πρώτη εγκυκλοπαίδεια της μεσαιωνικής Δύσης συγγράφηκε απόγυναίκα πρόκειται για τον ldquoHortus deliciarumldquo της Αλσατής ηγουμένης Ερράδης

του Λάντσμπεργκ (12ος αι) Μερικές φορές οι πνευματικές και καλλιτεχνικέςδραστηριότητες των γυναικών της Εκκλησίας εκπλήσσουν στο αββαείο τουΓκάντερσάιμ στη Σαξονία βρέθηκαν χειρόγραφα του 10ου αιώνα που

περιείχαν κωμωδίες σε στίχους με ομοιοκαταληξία σε μίμηση των κωμωδιώντου Τερέντιου Εδώ μπορούμε να παρατηρήσουμε πως η καλλιέργειαενθαρρυνόταν περισσότερο στα γυναικεία παρά στα αντρικά μοναστήρια Όταντο 14ο αιώνα ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο του Παρισίου ήταν αποκλεισμένες απrsquoτη μόρφωση της οποίας το μονοπώλιο κρατούσαν οι κληρικοί Αποκλεισμένοιήταν γυναίκες και θρησκευτικά τάγματα (Ordres mineurs Ordres mendiants) OΘωμάς Ακινάτης απελάθη σε διάστημα 2 ετών

Γυναίκες και εξουσία rdquoΟι γυναίκες δεν ήταν υπόδουλες και υποταγμένεςστο πλαίσιο ενός κόσμου ο οποίος εμφανίζεται να κυριαρχείται από τις αντρικέςαρετές ιπποτών ή ασκητικών μοναχών Η εξουσία δεν απέκλειε τις γυναίκες απότην κορυφή της κοινωνίας Η υπόμνηση μερικών ονομάτων αρκεί για να αποδείξειτο αντίθετο Η Αλιενόρ της Ακυιτανίας η Λευκή της Καστίλλης κι άλλες λιγότερογνωστές διοίκησαν επικράτειες και κυβέρνησαν υπηκόουςrdquo Πράγματι δεν είναιλίγα τα παραδείγματα γυναικών που ασκούν τη βασιλική εξουσία όταν οσύζυγός τους απουσιάζει ή ασθενεί ή αυτών στις οποίες έχει νομίμως ανατεθεί ηαντιβασιλεία μέχρι την ενηλικίωση του γιου τους Άλλες πάλι είναιαρκούντως δυναμικές ώστε να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους και χωρίς νασυμβαίνει κάτι από τα παραπάνω

Συγκεκριμένα οι δύο αντισυμβατικές γαλλίδες η Αλιενόρ της

Ακυιτανίας και η Λευκή της Καστίλλης Η πρώτη υπήρξεκληρονόμος του ισχυρού δουκάτου της Ακυιτανίας Το 1152 ηΑλιενόρ παίρνει την πρωτοβουλία και χωρίζει τον Λουδοβίκο(καθόσον νομικά δεν υφίστατο διαζύγιο τυπικά επρόκειτο γιαακύρωση του γάμου λόγωhellip μακρινής συγγένειας μεταξύ τωνσυζύγων αν και στην πραγματικότητα ευθύνεται η ασυμφωνίαχαρακτήρων και φημολογούμενη εξωσυζυγική σχέση) Έξι μόλιςεβδομάδες μετά την ακύρωση του πρώτου της γάμουπαντρεύεται στο Πουατιέ τον Ερρίκο δούκα της Νορμανδίας και κόμη του Ανζούκαι του Μαιν ο οποίος θα γίνει δύο χρόνια αργότερα βασιλιάς της Αγγλίας (ωςΕρρίκος Β΄) Μέχρι τον θάνατό της (1204) θα παραmicroείνει δραστήριααναλαμβάνοντας διπλωματικές πρωτοβουλίες και επιχειρώντας να

AlieacutenordAquitainereinedHenry IIdAngleterre

- 21 -

καθορίσει σύμφωνα με τις απόψεις της τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ Γαλλίαςκαι Αγγλίας

Παρομοίως η εγγονή της η Λευκή της Καστίλλης παντρεύεται σεηλικία 12 ετών τον διάδοχο του γαλλικού θρόνου (τον μετέπειταΛουδοβίκο Η΄) Μ μετά τον θάνατο του συζύγου της (1226) θακυβερνήσει το βασίλειο έως την ενηλικίωση του γιου της(Λουδοβίκου Θ΄)∙ Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας της θαδιαπραγματευθεί (με επιτυχία) τους όρους της Συνθήκης τουΜω (1229) με την οποία τερματίζεται η σύγκρουση μεταξύΓαλλίας και κομητείας της Τουλούζης Έχοντας εμπιστοσύνηστις πολιτικές ικανότητες της microητέρας του ο Λουδοβίκος Θ΄ της

αναθέτει την αντιβασιλεία κατά την αναχώρησή του για την Ζ΄ Σταυροφορία(1248)

Στον μακρινό βορρά η βασίλισσα Μαργαρίτα κατόρθωσε να ενώσει σεένα βασίλειο του οποίου ηγήθηκε τη Σουηδία τη Δανίακαι τη Νορβηγία (1397)

Στην Ιταλία η Ματθίλδη της Τοσκάνης (1046-1115)υπήρξε η ισχυρότερη πολιτική προσωπικότητα στην Ιταλίατου καιρού της σε δική της πρωτοβουλία οφείλεται ηldquoσυmicroφιλίωσηrdquo microεταξύ του πάπα Γρηγορίου Ζ΄ και τουαυτοκράτορα Ερρίκου Δ΄ microε την ταπείνωση του δεύτερουστην Κανόσσα (1077)

Το 1314 ο Philippe le Bel περιορίζει τη δυνατότητα της διαδοχής τουθρόνου από γυναίκα Το 1593 μια επανάσταση στο Κοινοβούλιο του Παρισίουαπαγορεύει στη γυναίκα κάθε κρατική λειτουργία Από τις αρχές του 14ου αιώναη γυναίκα δε στέφεται πια είναι μονάχα σύζυγος του βασιλιά

Γυναίκες και πολιτικά δικαιώματα Όπως γνωρίζουμε στα χρόνια τηςελληνικής και ρωμαϊκής Αρχαιότητας η γυναίκα στερείται πλήρως πολιτικώνδικαιωμάτων Στους Νεότερους Χρόνους πρέπει να φτάσουμε στον 20ό αιώναγια να δοθεί στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου Στο Μεσαίωνα βλέπουμε τιςγυναίκες να ψηφίζουν στις συνελεύσεις πόλεων και χωριών που καλύπτουν έναευρύ τμήμα της δυτικής Ευρώπης Βεβαίως στην εποχή αυτή δεν ψηφίζουν ταάτομα αλλά οι οικογένειες οι οποίες πράγματι εκπροσωπούνται συνήθως απότον άντρα Όταν όμως αυτός αδυνατεί να συμμετάσχει στη διαδικασία (απουσίαή ασθένεια) ή έχει πεθάνει τότε η οικογένεια εκπροσωπείται από τη γυναίκα

Blanche deCastille

MATILDE DECANOSACONDESA DETOSCANA

- 22 -

ldquoSi les femmes neacutetaient pas bonnes et leursconseils inutiles Dieu ne les aurait jamaisconsacreacutees comme laide de lhomme mais plutocirctcomme la cause du mal

Charte dAardenburg

ldquoAν οι γυναίκες δεν ήτανε καλές και οισυμβουλές τους ήταν άχρηστες ο Θεός δε θα τιςείχε αφιερώσει ποτέ ως βοήθεια στον άνδρααλλά μάλλον ως πηγή κακούhellip

- 23 -

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σε πολλές χώρες οι γυναίκες αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό τουεργατικού δυναμικού Παρrsquo όλα αυτά ένας πολύ σημαντικός αριθμόςεργαζομένων γυναικών απασχολείται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας συχνά μεμικρή ασφάλεια εργασίας χαμηλούς μισθούς και δυσμενείς συνθήκες Αυτό δενπεριορίζεται στο βιομηχανοποιημένο κόσμο καθώς για πολλές γυναίκες στιςαναπτυσσόμενες χώρες η εμπειρία της εργασίας είναι δυσάρεστη με τηνκακομεταχείριση και τη σεξουαλική παρενόχληση να αποτελούν συνηθισμέναφαινόμενα που συχνά τρέφονται από πολιτιστικές και θρησκευτικέςπεποιθήσεις Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός γυναικών αποκτούν διοικητικέςθέσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνδέονται μεσυμπεριφορές αποκλεισμού ή υποβάθμισης των γυναικών από άνδρεςσυναδέλφους που απειλούνται από αυτές

Οι πολλαπλοί κοινωνικοί ρόλοι που αναλαμβάνουν θέτουν τις γυναίκεςσε μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλα μέλη της κοινότητας στο να νοσήσουν Οιγυναίκες αναλαμβάνουν το βάρος της ευθύνης που συνδέεται με το να είναιμητέρες σύζυγοι και φροντιστές των άλλων χωρίς να λαμβάνουν οικονομικήαποζημίωση για αυτή τη δουλειά

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ

Μικρότερη συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίαςΣυγκέντρωσή τους σε ορισμένους επαγγελματικούς κλάδουςΑπουσία ή υποεκπροσώπησή τους σε άλλουςΧάσμα των αμοιβών ανδρών και γυναικώνΜεγάλα ποσοστά ανεργίας των γυναικώνΜεγάλη παρουσία τους στο χώρο των ελαστικών μορφών εργασίαςΜη κάλυψή τους από συλλογικές συμβάσεις εργασίαςΈλλειψη ευκαιριών απασχόλησηςΑδυναμία εναρμόνισης επαγγελματικής ζωήςΠεριορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική εξέλιξηΜειωμένη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων καιπαρουσία τους σε θέσεις ευθύνης

Στην Ελλάδα ένα ποσοστό 65 των γυναικών απασχολείται στουςκλάδους της γεωργίας το λιανικό εμπόριο την εκπαίδευση την υγεία καιπρόνοια τη δημόσια διοίκηση τα ξενοδοχεία και εστιατόρια Συγκριτικά μεάλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτεροποσοστό γυναικών που απασχολείται στον αγροτικό τομέα ενώ είναι έντονη ηπροτίμησή τους για το δημόσιο τομέα

Όσον αφορά στον επαγγελματικό διαχωρισμό μεταξύ ανδρών καιγυναικών είναι υπαρκτός τόσο ως οριζόντιος(δηλαδή το ποσοστό παρουσίας σε

- 24 -

συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους) αλλά και ως κάθετος( δηλαδή οιδιαφοροποιήσεις στην ιεραρχία στο εσωτερικό του κάθε κλάδου)Μια από τιςαιτίες που συντηρούν αυτό το φαινόμενο είναι και η έλλειψη οργανωμένηςσυλλογικής δράσης

laquoΗ γυναίκα είναι παντού και πάντοτε γυναίκα Πολλές φορές και κάτιπερισσότερο λιγότερο όμως ποτέraquo

Πολύβιος Δημητρακόπουλος(συγγραφέας)

Η 8η Μαρτίου (γιορτή της μητέρας) laquoσημάδεψεraquo το γυναικείο φύλο μετά τημεγάλη απεργία που έκαναν οι εργάτριες στον τομέα τηςκλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1857 ζητώνταςκαλύτερες συνθήκες εργασίας

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η γυναίκα έχει κάνει δυναμική είσοδο στοχώρο της αγοράς εργασίας Η σύγχρονη γυναίκα είναι πλέον οικονομικάανεξάρτητη δυναμική και χειραφετημένη Ωστόσο εξακολουθεί να μην έχει τιςίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες μα τον άνδρα Τόσο στο δημόσιο όσο και στονιδιωτικό τομέα οι υψηλές θέσεις(διευθυντών προέδρων) αποτελούν αυστηρόάβατο για τις γυναίκες Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στα κέντρα λήψηςαποφάσεων Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο των Πολιτικών Ποινικώνκαι Διοικητικών Δικαστηρίων που όσο πιο υψηλόβαθμα είναι τόσο λιγότερεςείναι οι γυναίκες που τα επανδρώνουν Επίσης στον Άρειο Πάγο δεν υπηρετείκαμία γυναίκα Αντιθέτως συσσώρευση γυναικών παρατηρείται σταειρηνοδικεία και στα διοικητικά πρωτοδικεία

Η κατάσταση της σύγχρονης εργαζόμενης ελληνίδας δεν είναι ευνοϊκήγια τη ζωή της Πολλές γυναίκες ενώ πληρούν τα αντικειμενικά κριτήρια για τηνπρόσληψη σε μια θέση ωστόσο προτιμάται ένας άνδρας και με λιγότερα ίσωςπροσόντα αφού φιλοσοφία της σημερινής εποχής είναι η αύξηση του κέρδους μεόσο το δυνατόν λιγότερο κόστος Για τον λόγο αυτό η γυναίκα είναι εμπόδιοαφού ως έγκυος και αργότερα ως μητέρα απαιτεί πολλές άδειες επιδόματα καιευνοϊκή μεταχείριση Όμως οι εργοδότες δεν προσλαμβάνουν και μια γυναίκαπου δεν έχει παιδιά φοβούμενοι ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσει Έτσι οιγυναίκες αποκλείονται από πολλές θέσεις με αποτέλεσμα να καλπάζει ηγυναικεία ανεργία Αλλά ακόμα κι αν είναι αποτελεσματικές καιανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη δουλειά τους δεν μπορούν να ανελιχθούνστην εργασία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ενώ οι άνδρες μπορούνταυτόχρονα να είναι και καλοί πατέρες και καλοί στο χώρο εργασίας τους Έτσιακόμα και σήμερα δεν υπάρχει ουσιαστική βοήθεια στην ελληνίδα μητέρα διότιόταν έχει μικρά παιδιά δεν μπορεί να λείπει από το σπίτι αν δεν εξασφαλίσειποιος θα τα προσέχει

Στην Ελλάδα το χάσμα στις αμοιβές ξεπερνά το 20 μεταξύ γυναικώνκαι ανδρών Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας το

- 25 -

Νοέμβριο του 2011 μία στις τέσσερις γυναίκες(25) ήταν στην ανεργία ότανέναν χρόνο πριν το ποσοστό ήταν 17

Όσον αφορά την οικιακή εργασία δηλαδή την παροχή προσωπικώνυπηρεσιών προσελκύει σήμερα εργαζόμενες γυναίκες μετανάστριες ΣτηνΕλλάδα οι οικιακές βοηθοί προέρχονται κυρίως από τις Φιλιππίνες τηνΠολωνία την Ουκρανία τη Ρωσία ενώ η πλειοψηφία των Αλβανών μεταναστώνεργάζεται σε ελληνικά νοικοκυριά

Τα τελευταία χρόνια η θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίαςσυζητείται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικάμε τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών

Επιπλέον σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται καλύτερα σε τομείς οιοποίοι ήταν παραδοσιακά laquoκλειστοίraquo γιrsquo αυτές όπως ο Δικαστικός κλάδος τοΔιπλωματικό σώμα και στις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της ΔημόσιαςΔιοίκησης Επίσης έχουν ανοίξει για τις γυναίκες νέες επιλογές σταδιοδρομίαςσε κλάδους όπως η Αστυνομία ο Στρατός το Εμπορικό Ναυτικό

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 5: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 5 -

συνθήκες ο γάμος δε θεμελιωνόταν πάνω σε αμοιβαία αισθήματα αγάπης αλλάήταν μια καλή επένδυση για το μέλλον Η αγάπη και ο σεβασμός ήταν κάτι πουαναμενόταν με την πάροδο του χρόνου

Η γυναίκα κατά την κλασική αρχαιότητα εθεωρείτο βιολογικά καιψυχολογικά πλάσμα που δεν είχε την ικανότητα να ελέγξει τον εαυτό της και νααντισταθεί σε εξωτερικά ερεθίσματα ανάμεσα στα οποία περιλαμβάνονται καιτα συναισθήματα (βλ σελ 9)

Οι γυναίκες περνούσαν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τους στογυναικωνίτη συνήθως στον πάνω όροφο του σπιτιού γνέθοντας πλέκοντας ήυφαίνοντας στον αργαλειό Αυτές άλλωστε ήταν και οι μόνες εργασίες πουθεωρούνταν ότι άρμοζαν σε γυναίκες αριστοκρατικής καταγωγής Οι μόνεςέξοδοί τους σε δημόσια θέα ήταν σε μεγάλες θρησκευτικές γιορτές σε γαμήλιεςτελετές γιορτές συγγενών και κηδείες Η νοοτροπία της εποχής αποτυπώνεταιμε γλαφυρό τρόπο στον laquoΕπιτάφιοraquo του Περικλή όπου αναφέρεται ότι το ιδανικόγια μια γυναίκα είναι να γίνεται όσο το δυνατόν λιγότερος λόγος γιrsquo αυτήν είτεέπαινος είτε ψόγος

Αντίθετα οι δούλες οι γυναίκες-μέτοικοι αλλά και οι πιο ταπεινήςκαταγωγής Αθηναίες απολάμβαναν μεγαλύτερη ελευθερία καθώς έβγαινανγια εξωτερικές δουλειές όπως ψώνια και μεταφορά νερού μπορούσαν ναδιεξάγουν μικροεμπόριο ή και να εργαστούν ως τροφοί

Υπήρχαν βέβαια και οι εταίρες που ήταν κατά κανόνα δούλες ή μέτοικοικιrsquo έπαιζαν έναν ξεχωριστό ρόλο στην κοινωνική και ερωτική ζωή των ανδρώνΤους κρατούσαν συντροφιά στα συμπόσια τους διασκέδαζαν και συζητούσανμαζί τους διάφορα θέματα ακόμη και φιλοσοφικού περιεχομένου Φαίνεται πωςγενικότερα ήταν πιο καλλιεργημένες από τις Αθηναίες δέσποινες συχνά δεέπαιζαν κάποιο μουσικό όργανο (αυλό ή λύρα) και τραγουδούσαν Κάποιεςμάλιστα όπως η σύζυγος του Περικλή Ασπασία απέκτησαν μεγάλη φήμη στηντότε Αθηναϊκή ζωή γεγονός που υποδηλώνει ότι δε βρίσκονταν στο περιθώριοτης κοινωνίας Παρόλο που η μονογαμία ήταν ο κανόνας στην αρχαία Αθήνα ηπορνεία δεν εθεωρείτο παράνομη ούτε οι σχέσεις με παλλακίδες ή η ύπαρξηνόθων παιδιών συνιστούσαν αποδεικτικά μοιχείας

Οι αντιλήψεις αυτές είχαν βέβαια αντίκτυπο και στην τέχνη της εποχήςΣτην Αρχαϊκή (700πΧ-480μΧ) και την Κλασική περίοδο οι γυναικείες μορφέςστα αγγεία και τα γλυπτά αποδίδονται κατά κανόνα ευπρεπώς ενδεδυμένεςχωρίς ιδιαίτερη έμφαση στα ανατομικά χαρακτηριστικά Εξαίρεση αποτελούν οιαπεικονίσεις εταίρων κυρίως στην αγγειογραφία οι οποίες συχνά εμφανίζονταιγυμνές ενίοτε δε λαμβάνουν μέρος σε τολμηρές ερωτικές σκηνές

- 6 -

Οι γυναίκες στη Σπάρτη

Πάντως η κατάσταση δεν ήταν παντού η ίδια Στην ολιγαρχική Σπάρτηεπικρατούσε η αντίληψη πως για να φέρουν στον κόσμο γερά παιδιά και να τααναθρέψουν σωστά οι ελεύθερες γυναίκες δεν έπρεπε να περνούν τη μέρα τουςυφαίνοντας ndash εργασία που μπορούσαν να κάνουν οι είλωτες ndash αλλά ναασκούνται και να μορφώνονται Όταν μάλιστα γυμνάζονταν (αλλά και κατά τηδιάρκεια αγώνων) οι Σπαρτιάτισσες φορούσαν ελαφρότερη περιβολή που άφηνεακάλυπτους τους μηρούς γεγονός το οποίο οι υπόλοιποι Έλληνες θεωρούσανυπερβολή Οι άνδρες ήταν υποχρεωμένοι από το νόμο να παντρεύονται καθώςόμως τον περισσότερο χρόνο έλειπαν από το σπίτι λόγω της στρατιωτικής ζωήςτους την ανατροφή των παιδιών αναλάμβαναν οι γυναίκες ndash τουλάχιστον μέχριτην ηλικία των επτά ετών οπότε και αναλάμβανε η πολιτεία Οι Σπαρτιάτισσεςείχαν δικαίωμα έγγειας ιδιοκτησίας αλλά και κληρονομιάς τόσο της πατρικήςόσο και της συζυγικής περιουσίας Πολλοί έλληνες συγγραφείς την θεωρούναιτία ανταγωνισμών και διεκδικήσεων μεταξύ των οίκων ενώ παραμένει ενεργήκαι στο προσκήνιο της πολιτικής επηρεάζοντας δημόσιους άρχοντες για τουςοποίους ο Αριστοτέλης χρησιμοποιεί το βαρύ χαρακτηρισμόlaquoγυναικοκρατούμενοιraquo Εκτός αυτού μορφώνονταν και γνωρίζουμε πωςυπήρχαν γυναίκες που ασχολούνταν με την ποίηση όπως η Μεγαλοστράτα καιη Κλειταγόρα ενώ αναφέρονται Σπαρτιάτισσες Πυθαγόρειες Σύμφωνα με τονΑριστοτέλη οι γυναίκες της Σπάρτης διέθεταν σημαντική οικονομική ευρωστίααφού κατείχαν τα 25 περίπου της λακωνικής γης και φαίνεται πως διέθετανδικά τους άλογα ή άρματα που οδηγούσαν σε ορισμένες θρησκευτικές γιορτές

Ωστόσο θα πρέπει να διατηρούμε κατά νου το γεγονός ότι η ελευθερίατων γυναικών της Σπάρτης είχε ένα και μοναδικό στόχο την ευγονική ΟΞενοφών το συνειδητοποίησε αυτό και φυσικά το σχολίασε στα έργα τουΒλέποντας τα πράγματα από τη δική του οπτική γωνία ο Αριστοτέλης θεώρησετις γυναίκες υπεύθυνες για την πτώση της σπαρτιατικής πόλης-κράτους Φυσικάοι Σπαρτιάτισσες με την οικονομική ανεξαρτησία τους τη μόρφωση και τηνκοινωνική τους θέση ήταν εντελώς διαφορετικές από τις Αθηναίες καιχαρακτηρίζονται ως το φυσικό τους αντίθετο Παραδείγματα όπως αυτό τηςΓοργούς και της Αργείας αναγκάζουν τον Ηρόδοτο να αναφέρεται με σεβασμόστις γυναίκες της Σπάρτης κάτι ασυνήθιστο για άρρενα συγγραφέα

Όταν μια ξένη γυναίκα ρώτησε τη Γοργώ θυγατέρα του βασιλιάΚλεομένη του Α΄ και σύζυγο του βασιλιά Λεωνίδα (του σπουδαίου ήρωα τωνΘερμοπυλών) γιατί οι Σπαρτιάτισσες ήταν οι μόνες που εξουσίαζαν τους άντρεςτους εκείνη απάντησε laquoγιατί είμαστε οι μόνες γυναίκες που γεννάμε(πραγματικούς) άντρεςraquo

Ενδεικτικός μιας διαφορετικής πρακτικής είναι ο αποκαλούμενος Νόμος τηςΓόρτυνας ο οποίος ανάγεται στον 5ο αι πΧ Εδώ οι γυναίκες έχουν το δικαίωμανα κατέχουν περιουσία να τη διαχειρίζονται και φυσικά να κληρονομούνΕπίσης ένα συγκεκριμένο ποσοστό της παραγωγικής τους δραστηριότηταςανήκε αποκλειστικά σε εκείνες Σε περίπτωση μάλιστα διαζυγίου η γυναίκα

- 7 -

διατηρούσε το μισό της περιουσίας της Χρειάζεται να τονίσουμε πως στην ίδιαπερίοδο έζησαν τουλάχιστον εννέα επώνυμες ποιήτριες γεγονός πουυποδεικνύει υψηλό επίπεδο μόρφωσης ιδιαίτερα για τις εύπορες γυναίκες

Ελληνιστική περίοδοςΑπό το δεύτερο μισό του 4ου αι πΧ και κυρίως κατά την Ελληνιστική περίοδο

(323ndash146 πΧ) η θέση της γυναίκας βελτιώνεται αισθητά καιαποδεσμεύεται από το συντηρητισμό των κλασικών χρόνωνΣτην τέχνη αυτό αντικατοπτρίζεται στην εμφάνιση γιαπρώτη φορά γυμνών γυναικείων αγαλμάτων (πχ τηςΑφροδίτης) καθώς και στην κατασκευή γυναικείων ειδωλίωνπου διακρίνονται για τη χάρη τους καθώς και για έναν τόνοαισθησιασμού (τα ειδώλια αυτά είναι γνωστά ωςΤαναγραίες) Παρουσιάζουν γυναίκες σε όρθια ή καθιστήστάση και προέρχονται από τα λεγόμενα κοροπλαστικάεργαστήρια της Τανάγρας στην αρχαία Βοιωτία Είναι ως επίτο πλείστον ευγενείς κυρίες πρότυπα ιδανικής ομορφιάς καιμόδας της εποχής τους Η ενδυμασία είναι πολυτελής και

περίτεχνα διπλωμένη ενώ τονίζουν τις ωραίες γραμμές του σώματος Η κεφαλήκαι η κόμη έχει όλα τα αριστοκρατικά χαρακτηριστικά ακόμη και όταν είναικαλυμμένη με το μαντίλι Συνοδεύονται με καλαίσθητα και πολύτιμα αξεσουάρόπως σκουλαρίκια βεντάλιες καπέλα και άλλα Σπάνια συναντούμε θεότητεςόπως την Αφροδίτη Ίσως να ήταν και αφιερώματα στη θεά Αφροδίτη η οποίαεκπροσωπούσε το ιδανικό της θηλυκής ομορφιάς οι Μούσες εκπροσωπούσαντην καλλιτεχνική Μουσική επιστήμη ρητορική ικανότητα γλυπτική ζωγραφικήκαι καλλιγραφία

Όμηρος Ιλιάδα (Γ΄ 171-179) παρουσιάζει την Ελένη να ασκείαυτοκριτική μετανοημένη για την εγκατάλειψη του συζυγικού οίκου και ταδεινά που προκάλεσε σε Αχαιούς και Τρώες Όμως ο τρόπος που την εκθειάζει οποιητής στα λόγια των προεστών λίγο πριν (Γ΄ 155-160) που τη συγκρίνουν με τιςαθάνατες θεές και η αντιμετώπιση από τον ίδιο τον Πρίαμο κρύβει μια αίσθησημεγαλοπρέπειας Παρόλη τη δεινή της θέση η γυναίκα σε αυτό το σημείο τηςαφήγησης περιβάλλεται με ένα κομμάτι της λάμψης του ηρωικού έπουςΔιατηρεί ψήγματα ηρωικού ήθους που προορίζεται μόνο για το ανδρικό φύλοεξαιτίας της θεϊκής ομορφιάς της που παραπέμπει άμεσα στη θεϊκή τηςκαταγωγή και γέννηση ndashόμοια με εκείνη της Αφροδίτης

Η συνάντηση της Ανδρομάχης με τον Έκτορααποδίδει μια διαφορετική εικόνα Είναι ένα μοτίβο αποχαιρετισμού στο οποίο ηΑνδρομάχη εκφράζει όλη την απελπισία της για το μελλοντικό χαμό του άνδρατης δείχνοντας παράλληλα την εξάρτηση της γυναίκας από την αρσενική

- 8 -

παρουσία Δεν έχει πατέρα μήτε αδελφό να στηριχθεί στην περίπτωση που χαθείο Έκτορας Ο Έκτορας συλλογιέται τα ίδια πράγματα και πιο πολύ την ατίμωσητης γυναίκας του αλλά δεν μπορεί να κάνει πίσω γιατί ντρέπεται τιςΤρωαδίτισσες και τους Τρώες Αγαπά τη γυναίκα του αλλά τη στέλνει πίσω στοναργαλειό και τα του οίκου συμβουλεύοντάς τη νrsquo αφήσει τον πόλεμο για τουςάνδρες Εδώ η γυναίκα φαίνεται να έχει μια περιορισμένη θέση σε ένανανδροκρατούμενο κόσμο αλλά δε λείπει το στοιχείο της εκτίμησης στογυναικείο έργο ή τη γυναικεία παρουσία

Ησίοδος Έργα και Ημέραι Η γυναίκα στη δική του εικόνα είναιαγγελιαφόρος της θεϊκής βούλησης και ταυτόχρονα η αιτία των παθών τουανθρώπινου γένους Στολισμένη με θεϊκή ομορφιά και αδιάντροπη ψυχή ηΠανδώρα κατέχει την τέχνη της γοητείας και της εξαπάτησης Σταλμένη ωςδώρο στον οψίνου Επιμηθέα ανοίγει τον πίθο με αποτέλεσμα να διαφύγουν όλατα κακά και να οδηγηθεί η ανθρωπότητα στη φυσική και ηθική της παρακμή Ωςάλλη Λίλιθ ή Εύα η Πανδώρα αντιπροσωπεύει την εικόνα της γυναίκας σε ένακατrsquo εξοχήν πατριαρχικό μύθο Δεν είναι η ίδια που επιθυμεί τα βάσανα για τοανθρώπινο γένος Είναι οι θεοί πίσω της που την καθοδηγούν μέσω τωνιδιοτήτων που της αποδίδουν

Στο βάθος της τούτη η εικόνα κρύβει κάτι πολύ βαθύτερο απότη γυναίκα ως αιτία κακού όπως όλοι οι προγενέστεροι ή μεταγενέστεροικοσμογονικοί μύθοι της εύφορης ημισελήνου Είναι μια αναπαράστασημιας πρώιμης ανθρώπινης ανυπακοής και της επακόλουθης αντίδρασηςτων θεών Συνεπώς η γυναίκα είναι το φόβητρο των θεών μέσα στονκόσμο των ανθρώπων και τούτο μας οδηγεί σε μια διαφορετική αντίληψηγια την εικόνα του παραγκωνισμού της γυναίκας στην αρχαία Ελλάδαεκείνη του φόβου των ανδρών απέναντι στη φυσική ανωτερότητα τηςθηλυκής αρχής

Μίμνερμος η γυναίκα προκαλεί τον πόθο και την ερωτική ικανοποίησηΒέβαια αξιοσημείωτο είναι ότι τοποθετεί τις ερωτικές απολαύσεις σε ίση μοίρακαι για τις γυναίκες και για τους άνδρες Εδώ ίσως βρίσκεται και η πρωτοτυπίατου καθώς η γυναίκα στην αρχαϊκή κοινωνία δεν είναι αναγκαίο ναικανοποιείται ερωτικά παρά μόνο να τεκνοποιεί υγιείς απογόνους και κατάπροτίμηση αρσενικούς

Σημωνίδης Ίαμβος κατά γυναικών σε όλη την πολυσύνθετη εικόνακοινωνικής κριτικής είναι φανερή η ησιόδεια επίδραση αφού ο Σημωνίδηςεξαρχής θεωρεί τη γυναίκα χωριστή δημιουργία από τον άνδρα Μέσα στηδηκτικότητά του ο ποιητής εγκωμιάζει εκείνη που μοιάζει με μέλισσα Είναικαλή σύζυγος τέλεια νοικοκυρά φιλόστοργη μητέρα Εξαιτίας της ευημερεί οοίκος και αυξάνεται η περιουσία

- 9 -

ΠΛΑΤΩΝΑΣ - ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

Οι απόψεις των δύο φιλοσόφων για τη γυναίκα είναι σημείοδιαφοροποίησής τους Η θέση που ο Πλάτωνας δίνει σrsquo αυτήν μέσα στηνΠολιτεία του είναι ισάξια με αυτήν του άντρα Πίστευε ότι οι γυναίκεςμπορούν να κυβερνήσουν εξίσου καλά με τους άντρες επειδή ησωφροσύνη η λογική η ανδρεία η αρετή δεν είναι θέμα φύλου αλλάψυχής εκπαίδευσης και μόρφωσης Τόνιζε ότι μία πολιτεία που δεν δίνειπαιδεία στις γυναίκες της laquoμοιάζει με τον άνθρωπο που δεν εξασκεί και δεγυμνάζει παρά μονάχα το δεξί του χέριraquo (Ο Κόσμος της Σοφίας J Gaarder)Αντίθετα ο Αριστοτέλης θεωρεί τη γυναίκα υποδεέστερη του άντρα καθώςπιστεύει ότι σε σχέση μrsquo αυτόν κάτι της λείπει ότι είναι ένας laquoατελήςάντραςraquo και ότι στη γυναικεία ψυχή είναι laquoπαρούσα η λειτουργία τηςσκέψης αλλά αδρανήςraquo Στα laquoΗθικά Νικομάχειαraquo μάλιστα πρότεινε ότιεξαιτίας της ηθικής της αδυναμίας έπρεπε να παντρεύεται σε νεαρή ηλικίακαι να κλείνεται στο σπίτι Κατά τη διαδικασία της αναπαραγωγής επειδήη γυναίκα έχει έναν παθητικό ρόλο (δέχεται) και ο άντρας έναν ενεργητικό(δίνει) το παιδί κληρονομεί μόνο τις ιδιότητες του άντρα (κάτι που όπωςγνωρίζουμε σήμερα δεν ισχύει)

Η εικόνα και θεώρηση του Αριστοτέλη για τις γυναίκες υιοθετήθηκε στονΜεσαίωνα όπου η γυναίκα υποβαθμίστηκε θεωρήθηκε πηγή του κακού και τουπονηρού και περιορίστηκε στον αναπαραγωγικό της ρόλο μόνο (βλ σελ 17-22)

- 10 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΑ ΡΩΜΑΙΚΑΧΡΟΝΙΑ

Η θέση της γυναίκας την εποχή τηςΡωμαϊκής Αυτοκρατορίας ήταν ένα κοινωνικόπρόβλημα γιατί ουσιαστικά ήταν o εξευτελισμόςτης ανθρώπινης προσωπικότητας Η γυναίκααντιμετωπίζεται με μισογυνισμό Ο Κάτων γιαπαράδειγμα λέει ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο φαύλο από τη γυναίκα Ακόμη πολύεύκολα η γυναίκα υποβιβάστηκε σε σκεύος ηδονής και αντιμετωπίστηκε ωςκακόβουλη και ανόητη

ΟΙ ΔΟΥΛΕΣΔούλοι δεν ήταν μόνο άνδρες αλλά και γυναίκες Και ο αριθμός τους ήταν

αρκετά μεγάλος Υπέφεραν κι αυτές την απάνθρωπη και σκληρή συμπεριφοράτων κυρίων τους Τις πουλούσαν τις αγόραζαν τις έβαζαν σε εξοντωτικέςεργασίες τις βασάνιζαν όταν έπεφταν σε λάθη Όσες διέθεταν φυσική ομορφιάβρίσκονταν σε χειρότερη μοίρα από τις άλλες γιατί τις χρησιμοποιούσαν γιαικανοποίηση των κτηνωδών ορέξεών τους Ούτε πατέρας ούτε μητέρα ούτεαδέλφια μπορούσαν να αντιδράσουν Η επιθυμία του κυρίου τους όσο αισχρή κιαν ήταν αποτελούσε νόμο που η παράβασή του είχε συνέπειες

ΟΙ ΠΑΛΛΑΚΙΔΕΣΤο concubinatus ήταν μια ακόμη εναλλακτική λύση στο γάμο Η

παλλακίδα ήταν μια γυναίκα που διατηρούσε τακτικές σεξουαλικές σχέσεις μεέναν παντρεμένο άντρα Συχνά ο άντρας και η παλλακίδα του ζούσαν μαζίαλλά χωρίς τα αντίστοιχα έγγραφα επικύρωσης Τα παιδιά που προέκυπταν απότέτοιου είδους σχέσεις δεν ήταν νόμιμα υποδεικνύοντας ότι η σχέση δεν ήταννόμιμη επίσης Πρόκειται για μια αποδεκτή εναλλακτική λύση εκτός και αν οpaterfamilias έδινε τη γυναίκα ως παλλακίδα επειδή δεν μπορούσε να διαθέσειπροίκα γι αυτήν κάτι που ήταν ιδιαίτερα υποτιμητικό για lsquoκείνον Παρ rsquoόλο πουδεν ήταν ένας αληθινός γάμος ήταν μια ένωση τύπου γάμου που εφαρμοζότανκυρίως από δούλους Και εδώ ο καθοριστικός παράγοντας ήταν η συμβίωσηΑυτή η κατάσταση δεν ήταν μόνιμη αλλά υπήρχε μόνο μέχρι και οι δύοσύντροφοι να κερδίσουν την ελευθερία τους

ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣΚαι ενώ αυτά συνέβαιναν στις σκλάβες οι ελεύθερες γυναίκες δεν ήταν

ελεύθερες με τη σημερινή έννοια Ο πατέρας είχε απόλυτη εξουσία Εξουσίαζωής και θανάτου πάνω στη σύζυγο στους γιούς στις κόρες Υπήρχαν βέβαια

- 11 -

και οι σπάνιες εξαιρέσεις όπου γυναίκες δυναμικέςκαι έξυπνες έπαιρναν ουσιαστικά στα χέρια τους τηδιοίκηση της οικογένειας (βλ σελ 13) Κατά κανόναόμως η γυναίκα σύζυγος ήταν το σκεύος ηδονής Ηκόρη δεν είχε δικαίωμα να διαλέξει το σύζυγό τηςούτε να διαφωνήσει με την απόφαση του πατέραόταν επρόκειτο να την παντρέψει

Ένα κορίτσι θεωρούταν έτοιμο για γάμο στηνηλικία των 14ων Ο πατέρας της επέλεγε το σύζυγό τηςκαι κανόνιζε τις απαιτούμενες συμφωνίεςσυμπεριλαμβανομένης και της προίκας με τηνοικογένεια του γαμπρού Οι οικονομικές συνθήκες και

οι οικογενειακές σχέσεις ήταν πιο σημαντικές απrsquo την αγάπη Ο γάμος της δενάλλαζε τα πράγματα Μεταπηδούσε από τη μια τυραννική εξουσία στην άλληΟποιαδήποτε περιουσία κατείχε η γυναίκα μετά το γάμο της περνούσε κάτωαπό τον έλεγχο του καινούργιου της συζύγου Προς το τέλος της Δημοκρατίαςκαι κατά τη διάρκεια της ιστορίας της Αυτοκρατορίας ένα καινούργιο είδοςγάμου έγινε δημοφιλές στο οποίο η γυναίκα είχε την απόλυτη δικαιοδοσία τηςπεριουσίας της Ένα τέτοιο σύστημα καθιστούσε το διαζύγιο μια πιο βιώσιμηεπιλογή για τις γυναίκες

Η ανατροφή των παιδιών και η διαχείριση του νοικοκυριού ήταν οι πιοσημαντικές δουλειές της γυναίκας Στις φτωχές οικογένειες ήταν υποχρεωμένηνα κάνει τις δουλειές του σπιτιού μόνη της αλλά στις μεσαίες και ανώτερεςτάξεις διέθετε υπηρέτες και σκλάβους που τη βοηθούσαν Η αποχή της γυναίκαςαπό την εργασία περιορίζει το σεβασμό από τη μεριά του άντρα μια και αυτήδεν παράγει Δικαίωμα του συζύγου είναι ακόμη και ο ξυλοδαρμός Αν εκείνητον απατήσει τιμωρείται με θάνατο ή με αφαίρεση της μισής της περιουσίαςΚληρονομικά δικαιώματα η γυναίκα δε διαθέτει Αξιόλογη είναι εκείνη ηγυναίκα που είναι υπάκουη στον άντρα της

Για ανάμειξη της γυναίκας στην πολιτική δεν μπορεί να γίνει λόγος διότιδε διαθέτει πολιτικά δικαιώματα Επίσης δεν μπορεί να έχει οικονομικέςσυναλλαγές Εξάλλου αν και βίωναν οι γυναίκες την θλιβερή τους κατάστασηδεν μπορούσαν να προσφύγουν ούτε σε δικαστήρια ούτε σε διεθνείςοργανισμούς

Τη νομική θέση της γυναίκας χαρακτήριζε η πλήρης υποταγή στηνεξουσία πρώτα του πατέρα ή του αδελφού και αργότερα του συζύγου ο οποίοςασκούσε πατριαρχική εξουσία (patria potestas) πάνω στη σύζυγο Στα μάτια τουνόμου οι γυναίκες ήταν πλάσματα ασθενή (imbeciles) Αυτό τους έδινε σεορισμένες περιπτώσεις τη δυνατότητα να επικαλούνται ως ελαφρυντικό τηνάγνοια του νόμου αλλά τους στερούσε την νομική ικανότητα να υπογράφουνσυμβόλαια ή διαθήκες ή να καταθέτουν ως μάρτυρες σε δικαστήρια Δενμπορούσαν επίσης να ασκήσουν δημόσιο λειτούργημα Η νομική θέση μιαςγυναίκας στη Ρώμη δεν ήταν καλύτερη από εκείνη της γυναίκας στην Αθήνααλλά υπήρχε μια τεράστια διαφορά ∙ μια Ρωμαία σύζυγος είχε το ρόλο τηςοικοδέσποινας όταν ο σύζυγός της είχε φίλους επισκέπτες ενώ ασκούσε μεγάληεπιρροή στη λήψη των οικογενειακών αποφάσεων Βαθμιαία βελτίωσε επίσης

- 12 -

την νομική θέση της απέκτησε περισσότερη ελευθερία μεγαλύτερη δύναμη Στηρωμαϊκή ιστορία είναι πλήθος τα ονόματα γυναικών που διακρίθηκαν για τονισχυρό χαρακτήρα την ευφυΐα και την ανάμιξη τους σε πολιτικές ραδιουργίες

γυναίκες μέσα στη ρωμαϊκή μυθολογία και βιοηθική

Αρπαγή των Σαβίνων Γυναικών

Η Αρπαγή των Σαβίνων Γυναικών ήταν ένα επεισόδιο της πρώιμηςρωμαϊκής ιστορίας ίσως και καθαρά μυθολογικό

Μετά την ίδρυσή της η Ρώμη βρέθηκε στη δεινή θέση να είναι γεμάτη μεναπό δυνατούς και γενναίους άνδρες αλλά ελάχιστες γυναίκες που θαδιασφάλιζαν την επιβίωσή της Ο βασιλιάς της Ρωμύλος έψαξε μάταια να βρεισυζύγους για τους άνδρες του από γειτονικές φυλές Η άρνηση των πατέρωντους να επιτρέψουν γάμους με άνδρες άλλης φυλής οδήγησε τους Ρωμαίουςστην απελπισμένη απόφαση να της κλέψουν

Έκρυψαν το πρόβλημά τους και οργάνωσαν λαμπρές γιορτές και αγώνεςγια να τιμήσουν τον Ποσειδώνα

Όταν άρχισαν οι αγώνες και όλοι ήταν απασχολημένοι δόθηκε το σήμαΟι Ρωμαίοι άνδρες όρμησαν εκεί που κάθονταν οι νεαρές παρθένες οιπερισσότερες από τη φυλή των Σαβίνων τις σήκωσαν και σκόρπισαν προς όλεςτις κατευθύνσεις με προορισμό τα σπίτια τους

Οι Σαβίνοι άργησαν να αντιδράσουν ωστόσο τελικά συγκέντρωσανστρατό και με τους αδικημένους πατέρες επικεφαλής κινήθηκαν απειλητικάκατά της Ρώμης Οι Ρωμαίοι βγήκαν από την πόλη με την ίδιααποφασιστικότητα Αφού αντάλλαξαν κάθε λογής προσβολές όρμησαν ο έναςστρατός ενάντια στον άλλο

Ελάχιστα όμως προτού συναντηθούν οι κοπέλες χύθηκαν ανάμεσά τουςΥποστήριξαν πως η μάχη έπρεπε να λάβει τέλος καθώς πλέον θα χυνότανσυγγενικό αίμα Τους ζήτησαν είτε να σταματήσουν είτε να στρέψουν σε εκείνεςπρώτα την οργή τους εφόσον δεν θα άντεχαν στο τέλος της ημέρας να είναι είτεχήρες είτε ορφανές Και οι δύο πλευρές σταμάτησαν συγκινημένες από τα λόγιααυτά Η μάχη έλαβε τέλος και έγινε ειρήνη ανάμεσά τους

- 13 -

Λουκρητία

Η Λουκρητία είναι ένα μυθικό πρόσωπο της ιστορίας της Αρχαίας ΡώμηςΣύμφωνα με την παράδοση ο βιασμός και ο συνακόλουθος θάνατός της(αυτοκτονία ως μέσο αποκατάστασης της τιμής) ξεκίνησε μια σειρά απόγεγονότα (επανάσταση ενάντια στο βιαστή και γιό του βασιλιά) που οδήγησανστην πτώση της μοναρχίας και την εγκαθίδρυση του δημοκρατικούπολιτεύματος

Ιουλία Δόμνα

Η Ιουλία Δόμνα (170-217) ήταν μέλος της περίφημης Ρωμαϊκήςαυτοκρατορικής δυναστείας των Σεβήρων Αυτοκράτειρα και σύζυγος τουΣεπτίμιου Σεβήρου μητέρα των επίσης αυτοκρατόρων τέκνων της Γέτα καιΚαρακάλλα η Ιουλία Δόμνα υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές γυναίκες στηνπολιτική ιστορία της Ρώμης με τεράστια επιρροή στον αυτοκρατορικό θρόνο

Στα τέλη της δεκαετίας του 180 η Ιουλία Δόμνα παντρεύτηκε τονμελλοντικό αυτοκράτορα Σεπτίμιο Σεβήρο

Ο γάμος τους ήταν ευτυχισμένος και ο Σεβήρος θαύμαζε τη γυναίκα τουκαι τις πολιτικές απόψεις της δεδομένης της εκπαίδευσης και του ενδιαφέροντοςπου αυτή είχε για τη φιλοσοφία

Όταν δολοφονήθηκε ο γιός της και αυτοκράτορας Καρακάλλας η Ιουλίαπροτίμησε να αυτοκτονήσει και θεοποιήθηκε μετά θάνατον

Στην Ιουλία Δόμνα οφείλουμε σήμερα την δυνατότητά μας ναδιαβάζουμε για τον Απολλώνιο Τυανέα καθώς είναι η ίδια που έπεισε τονΦιλόστρατο να γράψει το περίφημο έργο του laquoΗ Ζωή του Απολλώνειουraquo πουσώζεται μέχρι σήμερα Η Ιουλία Δόμνα έκοψε το νήμα της ζωής της πριν οΦιλόστρατος τελειώσει το οχτάτομο έργο του

- 14 -

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΖΩΗ

ΓΑΜΟΣ

Η γυναίκα στο Βυζάντιο

Η γυναίκα της βυζαντινής περιόδου ζούσε τομεγαλύτερο διάστημα της ζωής της στο σπίτι ΣτοlaquoΣτρατηγικόνraquo του Κεκαυμένου διαβάζουμε Ταςθυγατέρας σου ως καταδίκους έχε εγκεκλεισμένας καιαπροόπτους Οι έξοδοι πάντα με συνοδεία για την

εκκλησία τα πανηγύρια και το λουτρό καθώς και οι επισκέψεις σε συγγενικάπρόσωπα ήταν οι μόνες κοινωνικά αποδεκτές δραστηριότητες της γυναίκας έξωαπό το σπίτι Επίσης δεν ήταν ευπρεπές να κάθεται στο ίδιο τραπέζι με τουςάνδρες παρά μόνο αν ήταν πολύ στενά συγγενικά της πρόσωπα όπως γιαπαράδειγμα ο πατέρας ο σύζυγος και οι αδελφοί Συχνά έτρωγε σε χωριστήαίθουσα όπως σε χωριστά δωμάτια από τους άντρες περνούσε την ημέρα τηςΑπό πολύ μικρή μάθαινε τα του οίκου ενώ οι γραμματικές γνώσεις τηςπεριορίζονταν συνήθως σε γραφή και ανάγνωση

Η συμμετοχή των γυναικών στα κοινά χαρακτηρίζεταιστο Βυζάντιο από μια μοναδική καινοτομία αν και ηανάληψη δημοσίων αξιωμάτων ήταν απαγορευμένη στονγυναικείο πληθυσμό κανείς νόμος δεν απαγόρευε τηνανάληψη του ύψιστου πολιτειακού αξιώματος απόγυναίκα Ο νομοθέτης δεν είχε προβλέψει νααπαγορεύσει αυτό που τελικά συνέβη ∙ γυναίκες

βασίλευσαν ως άνδρες ηγεμόνες και για λόγους νομιμότητας έγιναν σεβαστέςαπό τους συγχρόνους τους Βυζαντινούς Κατά τη μέση βυζαντινή εποχή οιΊσαυροι και οι Μακεδόνες αυτοκράτορες ndash υπό διαφορετική οπτική καιορμώμενοι από διαφορετικούς λόγους ο καθένας- προστάτευσαν τη γυναίκα ωςσύζυγο και τουλάχιστον οι πρώτοι αντιμετώπισαν τη μητέρα ως ισότιμη με τονπατέρα απέναντι στα παιδιά τους

H κόρη μπορούσε να παντρευτεί από τα 12-13 χρόνια τηςΔιαφορετικά θα πήγαινε σε μοναστήρι Για το γάμο τηςφρόντιζαν οι γονείς Συχνά μάλιστα βοηθούσαν στηνεπιλογή του συζύγου οι προξενήτρες που είχαν ωςαμοιβή ποσοστά από την προίκα Η θέση της συζύγουήταν άσχημη Τα κύρια προσόντα μιας νύφης ήταν η

ομορφιά (αν και συνίστατο να λαμβάνονται υπόψην και τα ψυχικά χαρίσματα)το γένος (δεν επιτρεπόταν γάμος μεταξύ διαφορετικών τάξεων) και η προίκα

ΝΟΜΙΚΗΘΕΣΗ

- 15 -

ΔΙΑΖΥΓΙΟ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ

(δώρο στο σύζυγο από την οικογένεια της νύφης για να αντεπεξέλθουνοικονομικά)

Η παράβαση της συζυγικής πίστης και η επίμεμπτησυμπεριφορά των συζύγων είχε συχνά ως αποτέλεσμα τηναίτηση διαζυγίου το οποίο ήταν δύο ειδών το laquoκατάπρόφασιν άμεμπτονraquo εξαιτίας δηλαδή σοβαρής αφορμήςπου προερχόταν από κάποιον από τους συζύγους και τοlaquoκατά συναίνεσινraquo με αμοιβαία δηλαδή συγκατάθεση

Οι χριστιανικές αρχές που καθόριζαν τις λειτουργίες τηςβυζαντινής κοινωνίας εξασφάλιζαν μία αξιοπρεπή ζωήστην παντρεμένη γυναίκα Ανεξάρτητα από τηνκοινωνική τάξη όπου ανήκε ήταν οικοδέσποινα και κυράΗ απόκτηση παιδιών την εξύψωνε Η βυζαντινή μητέραθεωρούταν η κεφαλή της οικογένειας και η προστάτιδα

των παιδιών της ειδικά αν ήταν χήρα και τα παιδιά της ήταν πολύ νέα ακόμα Ηκαθημερινότητα μιας μέσης γυναίκας ήταν δύσκολη και μάλλον μονότονηΚαθώς είχε την ευθύνη της εύρυθμης λειτουργίας του σπιτιού όταν δεν είχεδούλες στην υπηρεσίας της αναλωνόταν στην προσπάθεια να ανταποκριθείστις αυξημένες ανάγκες ενός προβιομηχανικού νοικοκυριού Ήταν η πρώτη πουξυπνούσε και η τελευταία που κοιμόταν στην οικογένειά της Οι γονείς είχανυποχρέωση να δίνουν προίκα στις κόρες τους κι αυτό ήταν ένας λόγος για τονοποίο οι φτωχοί εύχονταν να γεννούν αγόρια Εκτός αυτού για τους γονείςσήμαινε ότι το οικογενειακό τους όνομα δε θα διαιωνιζόταν και ότι απαιτούτανεμεγάλη φροντίδα στη διαπαιδαγώγηση και την προστασία του

Στον επαγγελματικό τομέα ο ρόλος της γυναίκας ήτανμικρός Οι γυναίκες των φτωχότερων κοινωνικώνστρωμάτων δούλευαν στα χωράφια και στα εργαστήριατης οικογένειάς τους Μετά τον 11ο αιώνα οι γυναίκεςασχολήθηκαν και με το εμπόριο τροφίμων Είχαναρτοποιεία ή πουλούσαν φρούτα και λαχανικά Μερικέςγυναίκες ήταν μαμές και καλλιγράφοι Πλουσιότερες

αναφέρονται ως ιδιοκτήτριες πλοίων Η κυριότερη απασχόληση των γυναικώνήταν η εργασία στο σπίτι Ιδιαίτερα το γνέσιμο και η ύφανση ήταν βασικέςασχολίες για όλες σχεδόν τις γυναίκες από το πιο φτωχό σπίτι ως τα πλούσιαμοναστήρια και το ίδιο το παλάτι Τα κορίτσια των περισσότερων οικογενειώνμάθαιναν συνήθως ανάγνωση γραφή αριθμητική ιερή ιστορία και ωδική Μόνοοι κόρες αριστοκρατικών και πλούσιων οικογενειών μπορούσαν να αποκτήσουνμεγαλύτερη μόρφωση αν το ενέκριναν οι γονείς τους Λίγες γυναίκεςμορφωμένες ήταν ιατροί που θεράπευαν το γυναικείο πληθυσμόεπιστολογράφοι ή υμνογράφοι Άλλες οι λεγόμενες κοινές ζούσαν στα μιμαρείακαι στα καπηλειά

- 16 -

ΕΠΩΝΥΜΕΣ

Κάποιες γυναίκες αναλογικά ελάχιστες αποκτούσαν και ευρύτερημόρφωση Η ζωή μιας σπουδαίας γυναίκας του βυζαντίου της Άννας τηςΚομνηνής της Πορφυρογέννητης πριγκίπισσας - ιστορικού είναι ενδεικτικήαυτού του πάθους για εξουσία και μόρφωση Ο συγκινητικός της θάνατοςεπιστεγάζει μια ζωή γεμάτη ένταση και σφοδρές αντιφάσεις Ηπορφυρογέννητη Άννα ήταν μια γυναίκα επαναστάτρια για την εποχή της Γιανα πετύχει τους σκοπούς της δε χρησιμοποίησε γυναικεία όπλα (γοητείαπονηριά) αλλά καθαρά αντρικά μέσα(δύναμη τόλμη επιμονή) Ίσως και ναήταν η πρώτη φεμινίστρια στα χρονικά της ανθρωπότητας αλλά η απόπειρά τηςήταν καταδικασμένη να αποτύχει μέσα στην αυστηρά ανδροκρατούμενηκοινωνία του Βυζαντίου Παρόλο που από τη γέννησή της αναγορεύτηκεσυναυτοκράτειρα λόγο κακών συγκυριών δεν άσκησε ποτέ το αξίωμα Προς τοτέλος λοιπόν της ζωής της έγινε μοναχή και αποφάσισε να εξιστορήσει το βίοτου πατέρα της στο έργο laquoΑλεξιάδαraquo Διάφορες αυτοκράτειρες κυβέρνησαν ωςαντιβασιλείς των ανήλικων παιδιών τους Η αυτοκράτειρα Ειρήνη προς τοτέλος του 8ου αιώνα η αγία Θεοδώρα στο γιο της Μιχαήλ 3ο κατά τον 9ο αιώνακαι η Ζωή Καρβουνόψινα η τέταρτη σύζυγος και χήρα του αυτοκράτοραΛέοντα 6ου κατά τον 10ο αιώνα Η Άννα Δαλέσσενα ήταν μητέρα τουαυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού του 1ου και γιαγιά της Άννας Κομνηνής πουέπαιξε έναν κρίσιμο ρόλο στην άνοδο του Αλέξιου στην εξουσία και ο Αλέξιοςένα αποφασιστικό και ικανό άτομο το οποίο συνέχισε να στηρίζεται στηνπολιτική και διοικητική πείρα της για να κυβερνήσει την τεράστια αυτοκρατορία

Πολλές γυναίκες αριστοκρατικής καταγωγής επιδίδονταν επίσης σε έργαευποιίας όπως η ίδρυση γηροκομείων οι δωρεές για την ανέγερση ναών και ηεθελοντική εργασία στα νοσοκομεία της εποχής όπως οι ξεχωριστέςπροσωπικότητες γυναικών που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη τουβυζαντινού κράτους σαν αυτή της αυτοκράτειρας Ελένης και Θεοδώρας Τέλοςμια από τις πιο γνωστές βυζαντινές επιχειρήσεις άνηκε σε κάποια Δανελία - μιαεξαιρετικά πλούσια χήρα και ευεργέτιδα του μελλοντικού αυτοκράτοραΒασίλειου του 1ου Αξιοσημείωτη είναι και η ποιήτρια Κασσιανή Άλλεςγυναίκες ήταν ιδιοκτήτες μικρών καταστημάτων με είδη καθημερινής χρήσης

- 17 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΜΕΣΑΙΩΝΑ

Τα όπλα των γυναικών Από τον 12ο αιώνα η ιδανική γυναίκα θα πρέπει ναείναι λεπτή με λεπτή μέση μακριά πόδια στήθος μικρό (απαγορεύονται ταμεγάλα στήθη οι γυναίκες που έχουν υπερβολικό στήθος θαέπρεπε να το καλύπτουν με επίδεσμο) Η σιλουέτα αυτήεξελίσσεται στη συνέχεια στο κυρτό σχήμα S το κεφάλι ελαφράγερμένο προς τα εμπρός το στήθος ανεπαίσθητο η κοιλιά και οιγοφοί προς τα εμπρός

Ο γάμος Το πρότυπο του χριστιανικού γάμου βασίζοντανστην απόλυτη μονογαμία Θεωρητικά πρόκειται για ένα γάμομε την συγκατάθεση και των δύο ατόμων και χωρίς δυνατότητα διαζυγίουΩστόσο η θεωρία ήταν συχνά διαφορετική από την πραγματικότητα Έτσι είναιοικογένειες (γονείς) που ενώνουν τα παιδιά και αυτό στην ηλικία των δώδεκαετών για τις γυναίκες και στους άνδρες των δεκατεσσάρων Νεαρά ζευγάριαπαντρεύονται χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων με τον κίνδυνο τηςαποκλήρωσης Τόσο στα κατώτερα όσο και στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα ηγονική επιλογή υπαγορεύει τα δεσμά του γάμου Ακόμα ο γάμος δεν ήτανπρακτικά τόσο αδιάλυτος ∙ είναι συχνό στους άνδρες των κύκλων ευγενείας ναέχουν παλλακίδες και να αποκτούν νόθα παιδιά Αν η σύζυγος δεν είναι σε θέσηνα γεννήσει έναν κληρονόμο αυτά τα παιδιά μερικές φορές μπορούσαν ναγίνουν κληρονόμοι του πατέρα τους Η εν λόγω γυναίκα στείρα ή που δεγεννούσε παρά κορίτσια μπορεί επίσης να διαχωριστεί από το σύζυγό της οοποίος θέλει να εξασφαλίσει απογόνους Καθημερινή μέριμνα ήταν ηεξασφάλιση του επιούσιου εφόσον το μεσαιωνικό οικογενειακό εισόδημα ήτανμετά βίας επαρκές Ανύπαντρες μητέρες και χήρες επιδίδονταν στην κλοπή τηζητιανιά και την πορνεία (η οποία και δε θεωρούταν παράνομη αλλά ανήθικη)

Συζυγικές σχέσεις Το 14ο αιώνα αναφέρονταν στην Αγγλία 4 κατηγορίεςπροσώπων οι προδότες οι εθνικοί οι σκλάβοι και οι γυναίκες που κάθε άνδραςείχε το δικαίωμα να δείρει ατιμώρητα αφού αυτοί δεν κατείχαν νόμιμαδικαιώματα για να τους κάνουν αγωγή Το δικαίωμα επιβολής σωφρονιστικήςτιμωρίας από μέρους του συζύγου απέβλεπε στη διατήρηση της σχέσηςκυριαρχίας του άνδρα Ο Trevelyan γράφει για την Αγγλία του 15ου αιώνα Ηδύναμη της κυριαρχίας βρισκόταν στα χέρια του άνδρα και σπάνια η κοινήγνώμη επέρριπτε την ενοχή σε όποιον τη διεκδικούσε με τη γροθιά ή τη βέργα Η

- 18 -

θέση της γυναίκας στο Μεσαίωνα σύμφωνα με τον Hans Fehr ο οποίος γράφειγια τις σχέσεις ανάμεσα στα δυο φύλα κατά τον εξής τρόπο Η γυναίκα δεν ήτανανεξάρτητη Σacute όλη τη ζωή της βρισκόταν κάτω από την εποπτεία του άνδρα Ηπαλιά αντίληψη βίας η εξουσιάζουσα θέση του άνδρα δεν εξαφανίστηκε ποτέολοκληρωτικά Συχνά επαναλαμβάνεται ότι το γυναικείο φύλο πρέπει ναθεωρείται σαν αντικείμενο που υπόκειται στη βία Οι διάφορες διατάξεις και οισυνήθειες που επικρατούσαν το Μεσαίωνα δείχνουν καθαρά ότι οι σχέσειςανάμεσα στα δυο φύλα δεν ήταν μόνο σχέσεις βίας αλλά προ πάντων σχέσειςεξουσίας Η επιβολή της τιμωρίας για ορισμένα σφάλματα της συζύγου δεν ήτανδικαίωμα αλλά καθήκον του άνδρα Αν ο σύζυγος δεν τιμωρούσε με ξύλο τηγυναίκα του τότε έπεφτε ο ίδιος σε σφάλμα Με ολοφάνερα διατυπωμένεςαπειλές και με βία που είχε νομικά κωδικοποιηθεί αναγκάζονταν οι γυναίκες σευποταγή

Επαγγελματική ζωή των γυναικών Οι γυναίκες κατά τον Μεσαίωνασυμμετέχουν ενεργά στην οικονομική ζωή Στην πόλη που εργάζονται κυρίωςστο εμπόριο στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας και των τροφίμων Επιπλέονστο μικρό εμπόριο τροφίμων οι γυναίκες υπερτερούν αριθμητικά των ανδρώνΕπίσης οι βιομηχανίες που εμφανίζονται ως επέκταση των εγχώριωνδραστηριοτήτων τους είναι περισσότερο ή λιγότερο δεσμευμένες ψησίματοςζυθοποιίας (στην Αγγλία οι γυναίκες έχουν το μονοπώλιο στην μπύρα και τηγαλακτοκομική βιομηχανία) Στην ύπαιθρο θα βοηθήσουν επίσης τουςσυζύγους τους ιδίως βοηθώντας στην συγκομιδή και την κοπή των ζωοτροφώνΣχεδιάστριες εσωρούχων και καλτσών μοδίστρες ιδιοκτήτριες μικρώνεστιατορίων πλύστρες είναι επαγγέλματα που οι γυναίκες έχουν καταλάβει τιςΜεσαίωνα αλλά απαραιτήτως δεν θεωρούνται ίσες με τους άνδρες Πράγματι οιμισθοί των γυναικών είναι πολύ χαμηλότερες από εκείνες των ανδρών ∙ ηεργασία στο σπίτι την οποία καμία επαγγελματική οργάνωση δενπροασπιζόταν παραπέμπει σε ιδιαίτερα χαμηλούς μισθούς τόσο σε αστικές όσοκαι αγροτικές περιοχές

Γυναίκες και κοινωνικά δικαιώματα Οι γυναίκες του απλού λαού και οιαστές απολάμβαναν σχετικά περισσότερη ελευθερία ∙ ενήλικες ήδη από ταδώδεκά τους χρόνια είχαν το δικαίωμα να διαχειριστούν τα αγαθά τους ναπαντρευτούν να εργαστούν ακόμα και να ψηφίσουν Για τις αριστοκράτισσεςτα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά Μέσα σrsquo ένα σύμπαν βίαιο επιθετικόανδροκρατούμενο στα πλαίσια του κάστρου αυτή δεν είναι υπολογίσιμη Ημοίρα της μοιάζει με τη γαιοκτησία τη μόνη εγγύηση της εξουσίας Έτσιαποτέλεσε lsquorsquoσυνάλλαγμαrsquorsquo μεταξύ των λόρδων οι οποίοι ήθελαν να αυξήσουντα αγαθά τους και να εξασφαλίσουν την διαιώνιση του γένους τους ΣτηΣαξονία κατά τον Michelet ο ειρηνοδίκης είχε το δικαίωμα να χτυπάει κάθεγυναίκα που θα φερόταν ανάρμοστα ή αθέμιτα ακόμη έκαναν χρήση τουδικαιώματος αυτού για να ταπεινώσουν τις τίμιες γυναίκες και τις συζύγουςεμπόρων οι οποίες ξεχώριζαν για την υπερηφάνεια και την αυτοπεποίθησήτους

- 19 -

Γυναίκες και Εκκλησία Υπάρχουν βεβαίως τα γνωστά μισογυνικάστερεότυπα που παρουσιάζουν τη γυναίκα ως προσωποποίηση της αμαρτίας Ηεξιλέωση της θέσης της γυναίκας στην Εκκλησία γίνεται με τη γέννηση τουΘεανθρώπου από μια γυναίκα την Παναγία Η γυναίκα ως Εκκλησία και οάνδρας ως ο Χριστός Η γυναίκα συμβολίζει την αγία Εκκλησία και ο άνδρας τοΧριστό Όπως η Εκκλησία υποτάσσεται στον Χριστό έτσι και η γυναίκα οφείλει

να ακούει τον άνδρα και να μην τον περιφρονεί Βεβαίωςαυτό δεν είναι καθόλου υποβιβαστικό για τη γυναίκαδιότι ο άνδρας ΧΡΩΣΤΑΕΙ να την αγαπάει όπως ακριβώςο Χριστός αγαπάει την Εκκλησία Κι ας μην ξεχνάμε ότι οΧριστός θυσιάστηκε για την Εκκλησία Ο άνδρας είναι ηlaquoκεφαλήraquo της γυναίκας του Το να είναι κάποιος κεφαλήδεν δηλώνει εξουσία ή αξία στη Χριστιανική Εκκλησία

Είναι θέμα ευθύνης πολύ μεγάλης μάλιστα Σε ένα σπίτι υπάρχουν πράγματαπου πρέπει να φροντιστούν από έναν για να διατηρηθεί η ειρήνη στηνοικογένεια Ο Θεός επιλέγει τον άνδρα ως κεφαλή τής οικογένειας επειδή οΧριστός στον οποίον υποτάσσεται στην Εκκλησία ως Θεανδρικό πρόσωπο ήρθεστη γη

Υπάρχουν και τα ιστορικά στοιχεία που παρέχουν μια πολύ πιοισορροπημένη εικόνα Καταρχάς η μεσαιωνική Εκκλησία δεν διστάζει νααναθέσει σε γυναίκες θέσεις ευθύνης με πολιτική και οικονομική ισχύ Οιηγούμενες των μονών ασκούν εξουσία και διαχειρίζονται πολλές φορέςτεράστιες περιουσίες Και όσον αφορά την εκτίμηση της Εκκλησίας προς τιςγυναικείες ικανότητες ας δούμε ακόμη ένα παράδειγμα που παραθέτει η Περνού(όππ σελ 93) όταν ο μοναχός Ροβέρτος του Αρμπρισέλ μια από τιςμεγαλύτερες προσωπικότητες του δυτικού μοναστικού κινήματος αποφασίζεινα οργανώσει το αβαείο του Φοντεβρώ ιδρύει δύο κοινόβια (ένα ανδρών και έναγυναικών) Ο άνθρωπος αυτός αληθινός φεμινιστής θα αναθέσει τη διοίκησητου αβαείου σε μια ηγουμένη την μόλις 22 ετών Πετρονίλλα του Σεμιγέ (1115)Ανάμεσα στις σημαντικές γυναικείες μορφές της Καθολικής Εκκλησίας τουΜεσαίωνα δεν λείπουν και οι δυναμικές προσωπικότητες που δεν θα διστάσουννα αναμετρηθούν με την κοσμική εξουσία υπερασπίζοντας τα πιστεύω τουςΓενικά η θέση της γυναίκας στο πλαίσιο της καθολικής Εκκλησίας είναιακριβώς αυτή που κατέχει η γυναίκα στην κοινωνία τη συγκεκριμένη ιστορικήπερίοδο (Pernoud όππ σελ 94-95) Έτσι η επιδείνωση παρατηρείταιταυτόχρονα στην κοινωνία και στην Εκκλησία το 1298 ο πάπας Βονιφάτιος Η΄επιβάλλει στις μοναχές αυστηρότερους περιορισμούς απrsquo ότι στους άνδρεςμοναχούς ή μέλη θρησκευτικών ταγμάτων αποκλείοντάς τις από κάθε επαφήμε τον έξω κόσμο Η απώλεια της ldquoαυτονομίαςrdquo θα ολοκληρωθεί στηΓαλλία όταν η διοίκηση της Εκκλησίας θα περάσει στα χέρια της κοσμικήςεξουσίας με το Κονκορδάτο της Μπολόνιας (1516) ο πάπας εκχωρεί στον βασιλιάτης Γαλλίας την εξουσία να διορίζει επισκόπους και ηγουμένους

Οιhellip μάγισσες Καλά όλα αυτά αλλά στον Μεσαίωνα δεν έκαιγαν μάγισσες Ηαπάντηση είναι laquoόχι και τόσο ή μάλλον σχεδόν καθόλουraquo Το πραγματικό κυνήγιμαγισσών ανάγεται στα χρόνια της Αναγέννησης κι αργότερα η διαβόητη δίκητων Μαγισσών του Σάλεμ έγινε το 1698 κι όχι βέβαια κατά τα χρόνια του

- 20 -

Μεσαίωνα Στη Γαλλία η τελευταία δίκη για μαγεία καταγράφεται στοΜπορντώ το 1718 Οι άνθρωποι της εποχής αντιμετώπιζαν τη μαγείαπερισσότερο ως εκδήλωση ψυχικής ασθένειας αντίληψη που μοιάζειαρκετά σύγχρονη

Γυναίκες και μόρφωση Στα μεσαιωνική Ευρώπη Εκκλησία και γράμματα είναισυνήθως αλληλένδετα Όπως είναι λογικό οι γυναίκες δεν λείπουν από τοντομέα αυτό Η πρώτη εγκυκλοπαίδεια της μεσαιωνικής Δύσης συγγράφηκε απόγυναίκα πρόκειται για τον ldquoHortus deliciarumldquo της Αλσατής ηγουμένης Ερράδης

του Λάντσμπεργκ (12ος αι) Μερικές φορές οι πνευματικές και καλλιτεχνικέςδραστηριότητες των γυναικών της Εκκλησίας εκπλήσσουν στο αββαείο τουΓκάντερσάιμ στη Σαξονία βρέθηκαν χειρόγραφα του 10ου αιώνα που

περιείχαν κωμωδίες σε στίχους με ομοιοκαταληξία σε μίμηση των κωμωδιώντου Τερέντιου Εδώ μπορούμε να παρατηρήσουμε πως η καλλιέργειαενθαρρυνόταν περισσότερο στα γυναικεία παρά στα αντρικά μοναστήρια Όταντο 14ο αιώνα ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο του Παρισίου ήταν αποκλεισμένες απrsquoτη μόρφωση της οποίας το μονοπώλιο κρατούσαν οι κληρικοί Αποκλεισμένοιήταν γυναίκες και θρησκευτικά τάγματα (Ordres mineurs Ordres mendiants) OΘωμάς Ακινάτης απελάθη σε διάστημα 2 ετών

Γυναίκες και εξουσία rdquoΟι γυναίκες δεν ήταν υπόδουλες και υποταγμένεςστο πλαίσιο ενός κόσμου ο οποίος εμφανίζεται να κυριαρχείται από τις αντρικέςαρετές ιπποτών ή ασκητικών μοναχών Η εξουσία δεν απέκλειε τις γυναίκες απότην κορυφή της κοινωνίας Η υπόμνηση μερικών ονομάτων αρκεί για να αποδείξειτο αντίθετο Η Αλιενόρ της Ακυιτανίας η Λευκή της Καστίλλης κι άλλες λιγότερογνωστές διοίκησαν επικράτειες και κυβέρνησαν υπηκόουςrdquo Πράγματι δεν είναιλίγα τα παραδείγματα γυναικών που ασκούν τη βασιλική εξουσία όταν οσύζυγός τους απουσιάζει ή ασθενεί ή αυτών στις οποίες έχει νομίμως ανατεθεί ηαντιβασιλεία μέχρι την ενηλικίωση του γιου τους Άλλες πάλι είναιαρκούντως δυναμικές ώστε να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους και χωρίς νασυμβαίνει κάτι από τα παραπάνω

Συγκεκριμένα οι δύο αντισυμβατικές γαλλίδες η Αλιενόρ της

Ακυιτανίας και η Λευκή της Καστίλλης Η πρώτη υπήρξεκληρονόμος του ισχυρού δουκάτου της Ακυιτανίας Το 1152 ηΑλιενόρ παίρνει την πρωτοβουλία και χωρίζει τον Λουδοβίκο(καθόσον νομικά δεν υφίστατο διαζύγιο τυπικά επρόκειτο γιαακύρωση του γάμου λόγωhellip μακρινής συγγένειας μεταξύ τωνσυζύγων αν και στην πραγματικότητα ευθύνεται η ασυμφωνίαχαρακτήρων και φημολογούμενη εξωσυζυγική σχέση) Έξι μόλιςεβδομάδες μετά την ακύρωση του πρώτου της γάμουπαντρεύεται στο Πουατιέ τον Ερρίκο δούκα της Νορμανδίας και κόμη του Ανζούκαι του Μαιν ο οποίος θα γίνει δύο χρόνια αργότερα βασιλιάς της Αγγλίας (ωςΕρρίκος Β΄) Μέχρι τον θάνατό της (1204) θα παραmicroείνει δραστήριααναλαμβάνοντας διπλωματικές πρωτοβουλίες και επιχειρώντας να

AlieacutenordAquitainereinedHenry IIdAngleterre

- 21 -

καθορίσει σύμφωνα με τις απόψεις της τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ Γαλλίαςκαι Αγγλίας

Παρομοίως η εγγονή της η Λευκή της Καστίλλης παντρεύεται σεηλικία 12 ετών τον διάδοχο του γαλλικού θρόνου (τον μετέπειταΛουδοβίκο Η΄) Μ μετά τον θάνατο του συζύγου της (1226) θακυβερνήσει το βασίλειο έως την ενηλικίωση του γιου της(Λουδοβίκου Θ΄)∙ Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας της θαδιαπραγματευθεί (με επιτυχία) τους όρους της Συνθήκης τουΜω (1229) με την οποία τερματίζεται η σύγκρουση μεταξύΓαλλίας και κομητείας της Τουλούζης Έχοντας εμπιστοσύνηστις πολιτικές ικανότητες της microητέρας του ο Λουδοβίκος Θ΄ της

αναθέτει την αντιβασιλεία κατά την αναχώρησή του για την Ζ΄ Σταυροφορία(1248)

Στον μακρινό βορρά η βασίλισσα Μαργαρίτα κατόρθωσε να ενώσει σεένα βασίλειο του οποίου ηγήθηκε τη Σουηδία τη Δανίακαι τη Νορβηγία (1397)

Στην Ιταλία η Ματθίλδη της Τοσκάνης (1046-1115)υπήρξε η ισχυρότερη πολιτική προσωπικότητα στην Ιταλίατου καιρού της σε δική της πρωτοβουλία οφείλεται ηldquoσυmicroφιλίωσηrdquo microεταξύ του πάπα Γρηγορίου Ζ΄ και τουαυτοκράτορα Ερρίκου Δ΄ microε την ταπείνωση του δεύτερουστην Κανόσσα (1077)

Το 1314 ο Philippe le Bel περιορίζει τη δυνατότητα της διαδοχής τουθρόνου από γυναίκα Το 1593 μια επανάσταση στο Κοινοβούλιο του Παρισίουαπαγορεύει στη γυναίκα κάθε κρατική λειτουργία Από τις αρχές του 14ου αιώναη γυναίκα δε στέφεται πια είναι μονάχα σύζυγος του βασιλιά

Γυναίκες και πολιτικά δικαιώματα Όπως γνωρίζουμε στα χρόνια τηςελληνικής και ρωμαϊκής Αρχαιότητας η γυναίκα στερείται πλήρως πολιτικώνδικαιωμάτων Στους Νεότερους Χρόνους πρέπει να φτάσουμε στον 20ό αιώναγια να δοθεί στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου Στο Μεσαίωνα βλέπουμε τιςγυναίκες να ψηφίζουν στις συνελεύσεις πόλεων και χωριών που καλύπτουν έναευρύ τμήμα της δυτικής Ευρώπης Βεβαίως στην εποχή αυτή δεν ψηφίζουν ταάτομα αλλά οι οικογένειες οι οποίες πράγματι εκπροσωπούνται συνήθως απότον άντρα Όταν όμως αυτός αδυνατεί να συμμετάσχει στη διαδικασία (απουσίαή ασθένεια) ή έχει πεθάνει τότε η οικογένεια εκπροσωπείται από τη γυναίκα

Blanche deCastille

MATILDE DECANOSACONDESA DETOSCANA

- 22 -

ldquoSi les femmes neacutetaient pas bonnes et leursconseils inutiles Dieu ne les aurait jamaisconsacreacutees comme laide de lhomme mais plutocirctcomme la cause du mal

Charte dAardenburg

ldquoAν οι γυναίκες δεν ήτανε καλές και οισυμβουλές τους ήταν άχρηστες ο Θεός δε θα τιςείχε αφιερώσει ποτέ ως βοήθεια στον άνδρααλλά μάλλον ως πηγή κακούhellip

- 23 -

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σε πολλές χώρες οι γυναίκες αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό τουεργατικού δυναμικού Παρrsquo όλα αυτά ένας πολύ σημαντικός αριθμόςεργαζομένων γυναικών απασχολείται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας συχνά μεμικρή ασφάλεια εργασίας χαμηλούς μισθούς και δυσμενείς συνθήκες Αυτό δενπεριορίζεται στο βιομηχανοποιημένο κόσμο καθώς για πολλές γυναίκες στιςαναπτυσσόμενες χώρες η εμπειρία της εργασίας είναι δυσάρεστη με τηνκακομεταχείριση και τη σεξουαλική παρενόχληση να αποτελούν συνηθισμέναφαινόμενα που συχνά τρέφονται από πολιτιστικές και θρησκευτικέςπεποιθήσεις Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός γυναικών αποκτούν διοικητικέςθέσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνδέονται μεσυμπεριφορές αποκλεισμού ή υποβάθμισης των γυναικών από άνδρεςσυναδέλφους που απειλούνται από αυτές

Οι πολλαπλοί κοινωνικοί ρόλοι που αναλαμβάνουν θέτουν τις γυναίκεςσε μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλα μέλη της κοινότητας στο να νοσήσουν Οιγυναίκες αναλαμβάνουν το βάρος της ευθύνης που συνδέεται με το να είναιμητέρες σύζυγοι και φροντιστές των άλλων χωρίς να λαμβάνουν οικονομικήαποζημίωση για αυτή τη δουλειά

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ

Μικρότερη συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίαςΣυγκέντρωσή τους σε ορισμένους επαγγελματικούς κλάδουςΑπουσία ή υποεκπροσώπησή τους σε άλλουςΧάσμα των αμοιβών ανδρών και γυναικώνΜεγάλα ποσοστά ανεργίας των γυναικώνΜεγάλη παρουσία τους στο χώρο των ελαστικών μορφών εργασίαςΜη κάλυψή τους από συλλογικές συμβάσεις εργασίαςΈλλειψη ευκαιριών απασχόλησηςΑδυναμία εναρμόνισης επαγγελματικής ζωήςΠεριορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική εξέλιξηΜειωμένη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων καιπαρουσία τους σε θέσεις ευθύνης

Στην Ελλάδα ένα ποσοστό 65 των γυναικών απασχολείται στουςκλάδους της γεωργίας το λιανικό εμπόριο την εκπαίδευση την υγεία καιπρόνοια τη δημόσια διοίκηση τα ξενοδοχεία και εστιατόρια Συγκριτικά μεάλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτεροποσοστό γυναικών που απασχολείται στον αγροτικό τομέα ενώ είναι έντονη ηπροτίμησή τους για το δημόσιο τομέα

Όσον αφορά στον επαγγελματικό διαχωρισμό μεταξύ ανδρών καιγυναικών είναι υπαρκτός τόσο ως οριζόντιος(δηλαδή το ποσοστό παρουσίας σε

- 24 -

συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους) αλλά και ως κάθετος( δηλαδή οιδιαφοροποιήσεις στην ιεραρχία στο εσωτερικό του κάθε κλάδου)Μια από τιςαιτίες που συντηρούν αυτό το φαινόμενο είναι και η έλλειψη οργανωμένηςσυλλογικής δράσης

laquoΗ γυναίκα είναι παντού και πάντοτε γυναίκα Πολλές φορές και κάτιπερισσότερο λιγότερο όμως ποτέraquo

Πολύβιος Δημητρακόπουλος(συγγραφέας)

Η 8η Μαρτίου (γιορτή της μητέρας) laquoσημάδεψεraquo το γυναικείο φύλο μετά τημεγάλη απεργία που έκαναν οι εργάτριες στον τομέα τηςκλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1857 ζητώνταςκαλύτερες συνθήκες εργασίας

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η γυναίκα έχει κάνει δυναμική είσοδο στοχώρο της αγοράς εργασίας Η σύγχρονη γυναίκα είναι πλέον οικονομικάανεξάρτητη δυναμική και χειραφετημένη Ωστόσο εξακολουθεί να μην έχει τιςίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες μα τον άνδρα Τόσο στο δημόσιο όσο και στονιδιωτικό τομέα οι υψηλές θέσεις(διευθυντών προέδρων) αποτελούν αυστηρόάβατο για τις γυναίκες Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στα κέντρα λήψηςαποφάσεων Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο των Πολιτικών Ποινικώνκαι Διοικητικών Δικαστηρίων που όσο πιο υψηλόβαθμα είναι τόσο λιγότερεςείναι οι γυναίκες που τα επανδρώνουν Επίσης στον Άρειο Πάγο δεν υπηρετείκαμία γυναίκα Αντιθέτως συσσώρευση γυναικών παρατηρείται σταειρηνοδικεία και στα διοικητικά πρωτοδικεία

Η κατάσταση της σύγχρονης εργαζόμενης ελληνίδας δεν είναι ευνοϊκήγια τη ζωή της Πολλές γυναίκες ενώ πληρούν τα αντικειμενικά κριτήρια για τηνπρόσληψη σε μια θέση ωστόσο προτιμάται ένας άνδρας και με λιγότερα ίσωςπροσόντα αφού φιλοσοφία της σημερινής εποχής είναι η αύξηση του κέρδους μεόσο το δυνατόν λιγότερο κόστος Για τον λόγο αυτό η γυναίκα είναι εμπόδιοαφού ως έγκυος και αργότερα ως μητέρα απαιτεί πολλές άδειες επιδόματα καιευνοϊκή μεταχείριση Όμως οι εργοδότες δεν προσλαμβάνουν και μια γυναίκαπου δεν έχει παιδιά φοβούμενοι ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσει Έτσι οιγυναίκες αποκλείονται από πολλές θέσεις με αποτέλεσμα να καλπάζει ηγυναικεία ανεργία Αλλά ακόμα κι αν είναι αποτελεσματικές καιανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη δουλειά τους δεν μπορούν να ανελιχθούνστην εργασία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ενώ οι άνδρες μπορούνταυτόχρονα να είναι και καλοί πατέρες και καλοί στο χώρο εργασίας τους Έτσιακόμα και σήμερα δεν υπάρχει ουσιαστική βοήθεια στην ελληνίδα μητέρα διότιόταν έχει μικρά παιδιά δεν μπορεί να λείπει από το σπίτι αν δεν εξασφαλίσειποιος θα τα προσέχει

Στην Ελλάδα το χάσμα στις αμοιβές ξεπερνά το 20 μεταξύ γυναικώνκαι ανδρών Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας το

- 25 -

Νοέμβριο του 2011 μία στις τέσσερις γυναίκες(25) ήταν στην ανεργία ότανέναν χρόνο πριν το ποσοστό ήταν 17

Όσον αφορά την οικιακή εργασία δηλαδή την παροχή προσωπικώνυπηρεσιών προσελκύει σήμερα εργαζόμενες γυναίκες μετανάστριες ΣτηνΕλλάδα οι οικιακές βοηθοί προέρχονται κυρίως από τις Φιλιππίνες τηνΠολωνία την Ουκρανία τη Ρωσία ενώ η πλειοψηφία των Αλβανών μεταναστώνεργάζεται σε ελληνικά νοικοκυριά

Τα τελευταία χρόνια η θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίαςσυζητείται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικάμε τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών

Επιπλέον σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται καλύτερα σε τομείς οιοποίοι ήταν παραδοσιακά laquoκλειστοίraquo γιrsquo αυτές όπως ο Δικαστικός κλάδος τοΔιπλωματικό σώμα και στις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της ΔημόσιαςΔιοίκησης Επίσης έχουν ανοίξει για τις γυναίκες νέες επιλογές σταδιοδρομίαςσε κλάδους όπως η Αστυνομία ο Στρατός το Εμπορικό Ναυτικό

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 6: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 6 -

Οι γυναίκες στη Σπάρτη

Πάντως η κατάσταση δεν ήταν παντού η ίδια Στην ολιγαρχική Σπάρτηεπικρατούσε η αντίληψη πως για να φέρουν στον κόσμο γερά παιδιά και να τααναθρέψουν σωστά οι ελεύθερες γυναίκες δεν έπρεπε να περνούν τη μέρα τουςυφαίνοντας ndash εργασία που μπορούσαν να κάνουν οι είλωτες ndash αλλά ναασκούνται και να μορφώνονται Όταν μάλιστα γυμνάζονταν (αλλά και κατά τηδιάρκεια αγώνων) οι Σπαρτιάτισσες φορούσαν ελαφρότερη περιβολή που άφηνεακάλυπτους τους μηρούς γεγονός το οποίο οι υπόλοιποι Έλληνες θεωρούσανυπερβολή Οι άνδρες ήταν υποχρεωμένοι από το νόμο να παντρεύονται καθώςόμως τον περισσότερο χρόνο έλειπαν από το σπίτι λόγω της στρατιωτικής ζωήςτους την ανατροφή των παιδιών αναλάμβαναν οι γυναίκες ndash τουλάχιστον μέχριτην ηλικία των επτά ετών οπότε και αναλάμβανε η πολιτεία Οι Σπαρτιάτισσεςείχαν δικαίωμα έγγειας ιδιοκτησίας αλλά και κληρονομιάς τόσο της πατρικήςόσο και της συζυγικής περιουσίας Πολλοί έλληνες συγγραφείς την θεωρούναιτία ανταγωνισμών και διεκδικήσεων μεταξύ των οίκων ενώ παραμένει ενεργήκαι στο προσκήνιο της πολιτικής επηρεάζοντας δημόσιους άρχοντες για τουςοποίους ο Αριστοτέλης χρησιμοποιεί το βαρύ χαρακτηρισμόlaquoγυναικοκρατούμενοιraquo Εκτός αυτού μορφώνονταν και γνωρίζουμε πωςυπήρχαν γυναίκες που ασχολούνταν με την ποίηση όπως η Μεγαλοστράτα καιη Κλειταγόρα ενώ αναφέρονται Σπαρτιάτισσες Πυθαγόρειες Σύμφωνα με τονΑριστοτέλη οι γυναίκες της Σπάρτης διέθεταν σημαντική οικονομική ευρωστίααφού κατείχαν τα 25 περίπου της λακωνικής γης και φαίνεται πως διέθετανδικά τους άλογα ή άρματα που οδηγούσαν σε ορισμένες θρησκευτικές γιορτές

Ωστόσο θα πρέπει να διατηρούμε κατά νου το γεγονός ότι η ελευθερίατων γυναικών της Σπάρτης είχε ένα και μοναδικό στόχο την ευγονική ΟΞενοφών το συνειδητοποίησε αυτό και φυσικά το σχολίασε στα έργα τουΒλέποντας τα πράγματα από τη δική του οπτική γωνία ο Αριστοτέλης θεώρησετις γυναίκες υπεύθυνες για την πτώση της σπαρτιατικής πόλης-κράτους Φυσικάοι Σπαρτιάτισσες με την οικονομική ανεξαρτησία τους τη μόρφωση και τηνκοινωνική τους θέση ήταν εντελώς διαφορετικές από τις Αθηναίες καιχαρακτηρίζονται ως το φυσικό τους αντίθετο Παραδείγματα όπως αυτό τηςΓοργούς και της Αργείας αναγκάζουν τον Ηρόδοτο να αναφέρεται με σεβασμόστις γυναίκες της Σπάρτης κάτι ασυνήθιστο για άρρενα συγγραφέα

Όταν μια ξένη γυναίκα ρώτησε τη Γοργώ θυγατέρα του βασιλιάΚλεομένη του Α΄ και σύζυγο του βασιλιά Λεωνίδα (του σπουδαίου ήρωα τωνΘερμοπυλών) γιατί οι Σπαρτιάτισσες ήταν οι μόνες που εξουσίαζαν τους άντρεςτους εκείνη απάντησε laquoγιατί είμαστε οι μόνες γυναίκες που γεννάμε(πραγματικούς) άντρεςraquo

Ενδεικτικός μιας διαφορετικής πρακτικής είναι ο αποκαλούμενος Νόμος τηςΓόρτυνας ο οποίος ανάγεται στον 5ο αι πΧ Εδώ οι γυναίκες έχουν το δικαίωμανα κατέχουν περιουσία να τη διαχειρίζονται και φυσικά να κληρονομούνΕπίσης ένα συγκεκριμένο ποσοστό της παραγωγικής τους δραστηριότηταςανήκε αποκλειστικά σε εκείνες Σε περίπτωση μάλιστα διαζυγίου η γυναίκα

- 7 -

διατηρούσε το μισό της περιουσίας της Χρειάζεται να τονίσουμε πως στην ίδιαπερίοδο έζησαν τουλάχιστον εννέα επώνυμες ποιήτριες γεγονός πουυποδεικνύει υψηλό επίπεδο μόρφωσης ιδιαίτερα για τις εύπορες γυναίκες

Ελληνιστική περίοδοςΑπό το δεύτερο μισό του 4ου αι πΧ και κυρίως κατά την Ελληνιστική περίοδο

(323ndash146 πΧ) η θέση της γυναίκας βελτιώνεται αισθητά καιαποδεσμεύεται από το συντηρητισμό των κλασικών χρόνωνΣτην τέχνη αυτό αντικατοπτρίζεται στην εμφάνιση γιαπρώτη φορά γυμνών γυναικείων αγαλμάτων (πχ τηςΑφροδίτης) καθώς και στην κατασκευή γυναικείων ειδωλίωνπου διακρίνονται για τη χάρη τους καθώς και για έναν τόνοαισθησιασμού (τα ειδώλια αυτά είναι γνωστά ωςΤαναγραίες) Παρουσιάζουν γυναίκες σε όρθια ή καθιστήστάση και προέρχονται από τα λεγόμενα κοροπλαστικάεργαστήρια της Τανάγρας στην αρχαία Βοιωτία Είναι ως επίτο πλείστον ευγενείς κυρίες πρότυπα ιδανικής ομορφιάς καιμόδας της εποχής τους Η ενδυμασία είναι πολυτελής και

περίτεχνα διπλωμένη ενώ τονίζουν τις ωραίες γραμμές του σώματος Η κεφαλήκαι η κόμη έχει όλα τα αριστοκρατικά χαρακτηριστικά ακόμη και όταν είναικαλυμμένη με το μαντίλι Συνοδεύονται με καλαίσθητα και πολύτιμα αξεσουάρόπως σκουλαρίκια βεντάλιες καπέλα και άλλα Σπάνια συναντούμε θεότητεςόπως την Αφροδίτη Ίσως να ήταν και αφιερώματα στη θεά Αφροδίτη η οποίαεκπροσωπούσε το ιδανικό της θηλυκής ομορφιάς οι Μούσες εκπροσωπούσαντην καλλιτεχνική Μουσική επιστήμη ρητορική ικανότητα γλυπτική ζωγραφικήκαι καλλιγραφία

Όμηρος Ιλιάδα (Γ΄ 171-179) παρουσιάζει την Ελένη να ασκείαυτοκριτική μετανοημένη για την εγκατάλειψη του συζυγικού οίκου και ταδεινά που προκάλεσε σε Αχαιούς και Τρώες Όμως ο τρόπος που την εκθειάζει οποιητής στα λόγια των προεστών λίγο πριν (Γ΄ 155-160) που τη συγκρίνουν με τιςαθάνατες θεές και η αντιμετώπιση από τον ίδιο τον Πρίαμο κρύβει μια αίσθησημεγαλοπρέπειας Παρόλη τη δεινή της θέση η γυναίκα σε αυτό το σημείο τηςαφήγησης περιβάλλεται με ένα κομμάτι της λάμψης του ηρωικού έπουςΔιατηρεί ψήγματα ηρωικού ήθους που προορίζεται μόνο για το ανδρικό φύλοεξαιτίας της θεϊκής ομορφιάς της που παραπέμπει άμεσα στη θεϊκή τηςκαταγωγή και γέννηση ndashόμοια με εκείνη της Αφροδίτης

Η συνάντηση της Ανδρομάχης με τον Έκτορααποδίδει μια διαφορετική εικόνα Είναι ένα μοτίβο αποχαιρετισμού στο οποίο ηΑνδρομάχη εκφράζει όλη την απελπισία της για το μελλοντικό χαμό του άνδρατης δείχνοντας παράλληλα την εξάρτηση της γυναίκας από την αρσενική

- 8 -

παρουσία Δεν έχει πατέρα μήτε αδελφό να στηριχθεί στην περίπτωση που χαθείο Έκτορας Ο Έκτορας συλλογιέται τα ίδια πράγματα και πιο πολύ την ατίμωσητης γυναίκας του αλλά δεν μπορεί να κάνει πίσω γιατί ντρέπεται τιςΤρωαδίτισσες και τους Τρώες Αγαπά τη γυναίκα του αλλά τη στέλνει πίσω στοναργαλειό και τα του οίκου συμβουλεύοντάς τη νrsquo αφήσει τον πόλεμο για τουςάνδρες Εδώ η γυναίκα φαίνεται να έχει μια περιορισμένη θέση σε ένανανδροκρατούμενο κόσμο αλλά δε λείπει το στοιχείο της εκτίμησης στογυναικείο έργο ή τη γυναικεία παρουσία

Ησίοδος Έργα και Ημέραι Η γυναίκα στη δική του εικόνα είναιαγγελιαφόρος της θεϊκής βούλησης και ταυτόχρονα η αιτία των παθών τουανθρώπινου γένους Στολισμένη με θεϊκή ομορφιά και αδιάντροπη ψυχή ηΠανδώρα κατέχει την τέχνη της γοητείας και της εξαπάτησης Σταλμένη ωςδώρο στον οψίνου Επιμηθέα ανοίγει τον πίθο με αποτέλεσμα να διαφύγουν όλατα κακά και να οδηγηθεί η ανθρωπότητα στη φυσική και ηθική της παρακμή Ωςάλλη Λίλιθ ή Εύα η Πανδώρα αντιπροσωπεύει την εικόνα της γυναίκας σε ένακατrsquo εξοχήν πατριαρχικό μύθο Δεν είναι η ίδια που επιθυμεί τα βάσανα για τοανθρώπινο γένος Είναι οι θεοί πίσω της που την καθοδηγούν μέσω τωνιδιοτήτων που της αποδίδουν

Στο βάθος της τούτη η εικόνα κρύβει κάτι πολύ βαθύτερο απότη γυναίκα ως αιτία κακού όπως όλοι οι προγενέστεροι ή μεταγενέστεροικοσμογονικοί μύθοι της εύφορης ημισελήνου Είναι μια αναπαράστασημιας πρώιμης ανθρώπινης ανυπακοής και της επακόλουθης αντίδρασηςτων θεών Συνεπώς η γυναίκα είναι το φόβητρο των θεών μέσα στονκόσμο των ανθρώπων και τούτο μας οδηγεί σε μια διαφορετική αντίληψηγια την εικόνα του παραγκωνισμού της γυναίκας στην αρχαία Ελλάδαεκείνη του φόβου των ανδρών απέναντι στη φυσική ανωτερότητα τηςθηλυκής αρχής

Μίμνερμος η γυναίκα προκαλεί τον πόθο και την ερωτική ικανοποίησηΒέβαια αξιοσημείωτο είναι ότι τοποθετεί τις ερωτικές απολαύσεις σε ίση μοίρακαι για τις γυναίκες και για τους άνδρες Εδώ ίσως βρίσκεται και η πρωτοτυπίατου καθώς η γυναίκα στην αρχαϊκή κοινωνία δεν είναι αναγκαίο ναικανοποιείται ερωτικά παρά μόνο να τεκνοποιεί υγιείς απογόνους και κατάπροτίμηση αρσενικούς

Σημωνίδης Ίαμβος κατά γυναικών σε όλη την πολυσύνθετη εικόνακοινωνικής κριτικής είναι φανερή η ησιόδεια επίδραση αφού ο Σημωνίδηςεξαρχής θεωρεί τη γυναίκα χωριστή δημιουργία από τον άνδρα Μέσα στηδηκτικότητά του ο ποιητής εγκωμιάζει εκείνη που μοιάζει με μέλισσα Είναικαλή σύζυγος τέλεια νοικοκυρά φιλόστοργη μητέρα Εξαιτίας της ευημερεί οοίκος και αυξάνεται η περιουσία

- 9 -

ΠΛΑΤΩΝΑΣ - ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

Οι απόψεις των δύο φιλοσόφων για τη γυναίκα είναι σημείοδιαφοροποίησής τους Η θέση που ο Πλάτωνας δίνει σrsquo αυτήν μέσα στηνΠολιτεία του είναι ισάξια με αυτήν του άντρα Πίστευε ότι οι γυναίκεςμπορούν να κυβερνήσουν εξίσου καλά με τους άντρες επειδή ησωφροσύνη η λογική η ανδρεία η αρετή δεν είναι θέμα φύλου αλλάψυχής εκπαίδευσης και μόρφωσης Τόνιζε ότι μία πολιτεία που δεν δίνειπαιδεία στις γυναίκες της laquoμοιάζει με τον άνθρωπο που δεν εξασκεί και δεγυμνάζει παρά μονάχα το δεξί του χέριraquo (Ο Κόσμος της Σοφίας J Gaarder)Αντίθετα ο Αριστοτέλης θεωρεί τη γυναίκα υποδεέστερη του άντρα καθώςπιστεύει ότι σε σχέση μrsquo αυτόν κάτι της λείπει ότι είναι ένας laquoατελήςάντραςraquo και ότι στη γυναικεία ψυχή είναι laquoπαρούσα η λειτουργία τηςσκέψης αλλά αδρανήςraquo Στα laquoΗθικά Νικομάχειαraquo μάλιστα πρότεινε ότιεξαιτίας της ηθικής της αδυναμίας έπρεπε να παντρεύεται σε νεαρή ηλικίακαι να κλείνεται στο σπίτι Κατά τη διαδικασία της αναπαραγωγής επειδήη γυναίκα έχει έναν παθητικό ρόλο (δέχεται) και ο άντρας έναν ενεργητικό(δίνει) το παιδί κληρονομεί μόνο τις ιδιότητες του άντρα (κάτι που όπωςγνωρίζουμε σήμερα δεν ισχύει)

Η εικόνα και θεώρηση του Αριστοτέλη για τις γυναίκες υιοθετήθηκε στονΜεσαίωνα όπου η γυναίκα υποβαθμίστηκε θεωρήθηκε πηγή του κακού και τουπονηρού και περιορίστηκε στον αναπαραγωγικό της ρόλο μόνο (βλ σελ 17-22)

- 10 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΑ ΡΩΜΑΙΚΑΧΡΟΝΙΑ

Η θέση της γυναίκας την εποχή τηςΡωμαϊκής Αυτοκρατορίας ήταν ένα κοινωνικόπρόβλημα γιατί ουσιαστικά ήταν o εξευτελισμόςτης ανθρώπινης προσωπικότητας Η γυναίκααντιμετωπίζεται με μισογυνισμό Ο Κάτων γιαπαράδειγμα λέει ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο φαύλο από τη γυναίκα Ακόμη πολύεύκολα η γυναίκα υποβιβάστηκε σε σκεύος ηδονής και αντιμετωπίστηκε ωςκακόβουλη και ανόητη

ΟΙ ΔΟΥΛΕΣΔούλοι δεν ήταν μόνο άνδρες αλλά και γυναίκες Και ο αριθμός τους ήταν

αρκετά μεγάλος Υπέφεραν κι αυτές την απάνθρωπη και σκληρή συμπεριφοράτων κυρίων τους Τις πουλούσαν τις αγόραζαν τις έβαζαν σε εξοντωτικέςεργασίες τις βασάνιζαν όταν έπεφταν σε λάθη Όσες διέθεταν φυσική ομορφιάβρίσκονταν σε χειρότερη μοίρα από τις άλλες γιατί τις χρησιμοποιούσαν γιαικανοποίηση των κτηνωδών ορέξεών τους Ούτε πατέρας ούτε μητέρα ούτεαδέλφια μπορούσαν να αντιδράσουν Η επιθυμία του κυρίου τους όσο αισχρή κιαν ήταν αποτελούσε νόμο που η παράβασή του είχε συνέπειες

ΟΙ ΠΑΛΛΑΚΙΔΕΣΤο concubinatus ήταν μια ακόμη εναλλακτική λύση στο γάμο Η

παλλακίδα ήταν μια γυναίκα που διατηρούσε τακτικές σεξουαλικές σχέσεις μεέναν παντρεμένο άντρα Συχνά ο άντρας και η παλλακίδα του ζούσαν μαζίαλλά χωρίς τα αντίστοιχα έγγραφα επικύρωσης Τα παιδιά που προέκυπταν απότέτοιου είδους σχέσεις δεν ήταν νόμιμα υποδεικνύοντας ότι η σχέση δεν ήταννόμιμη επίσης Πρόκειται για μια αποδεκτή εναλλακτική λύση εκτός και αν οpaterfamilias έδινε τη γυναίκα ως παλλακίδα επειδή δεν μπορούσε να διαθέσειπροίκα γι αυτήν κάτι που ήταν ιδιαίτερα υποτιμητικό για lsquoκείνον Παρ rsquoόλο πουδεν ήταν ένας αληθινός γάμος ήταν μια ένωση τύπου γάμου που εφαρμοζότανκυρίως από δούλους Και εδώ ο καθοριστικός παράγοντας ήταν η συμβίωσηΑυτή η κατάσταση δεν ήταν μόνιμη αλλά υπήρχε μόνο μέχρι και οι δύοσύντροφοι να κερδίσουν την ελευθερία τους

ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣΚαι ενώ αυτά συνέβαιναν στις σκλάβες οι ελεύθερες γυναίκες δεν ήταν

ελεύθερες με τη σημερινή έννοια Ο πατέρας είχε απόλυτη εξουσία Εξουσίαζωής και θανάτου πάνω στη σύζυγο στους γιούς στις κόρες Υπήρχαν βέβαια

- 11 -

και οι σπάνιες εξαιρέσεις όπου γυναίκες δυναμικέςκαι έξυπνες έπαιρναν ουσιαστικά στα χέρια τους τηδιοίκηση της οικογένειας (βλ σελ 13) Κατά κανόναόμως η γυναίκα σύζυγος ήταν το σκεύος ηδονής Ηκόρη δεν είχε δικαίωμα να διαλέξει το σύζυγό τηςούτε να διαφωνήσει με την απόφαση του πατέραόταν επρόκειτο να την παντρέψει

Ένα κορίτσι θεωρούταν έτοιμο για γάμο στηνηλικία των 14ων Ο πατέρας της επέλεγε το σύζυγό τηςκαι κανόνιζε τις απαιτούμενες συμφωνίεςσυμπεριλαμβανομένης και της προίκας με τηνοικογένεια του γαμπρού Οι οικονομικές συνθήκες και

οι οικογενειακές σχέσεις ήταν πιο σημαντικές απrsquo την αγάπη Ο γάμος της δενάλλαζε τα πράγματα Μεταπηδούσε από τη μια τυραννική εξουσία στην άλληΟποιαδήποτε περιουσία κατείχε η γυναίκα μετά το γάμο της περνούσε κάτωαπό τον έλεγχο του καινούργιου της συζύγου Προς το τέλος της Δημοκρατίαςκαι κατά τη διάρκεια της ιστορίας της Αυτοκρατορίας ένα καινούργιο είδοςγάμου έγινε δημοφιλές στο οποίο η γυναίκα είχε την απόλυτη δικαιοδοσία τηςπεριουσίας της Ένα τέτοιο σύστημα καθιστούσε το διαζύγιο μια πιο βιώσιμηεπιλογή για τις γυναίκες

Η ανατροφή των παιδιών και η διαχείριση του νοικοκυριού ήταν οι πιοσημαντικές δουλειές της γυναίκας Στις φτωχές οικογένειες ήταν υποχρεωμένηνα κάνει τις δουλειές του σπιτιού μόνη της αλλά στις μεσαίες και ανώτερεςτάξεις διέθετε υπηρέτες και σκλάβους που τη βοηθούσαν Η αποχή της γυναίκαςαπό την εργασία περιορίζει το σεβασμό από τη μεριά του άντρα μια και αυτήδεν παράγει Δικαίωμα του συζύγου είναι ακόμη και ο ξυλοδαρμός Αν εκείνητον απατήσει τιμωρείται με θάνατο ή με αφαίρεση της μισής της περιουσίαςΚληρονομικά δικαιώματα η γυναίκα δε διαθέτει Αξιόλογη είναι εκείνη ηγυναίκα που είναι υπάκουη στον άντρα της

Για ανάμειξη της γυναίκας στην πολιτική δεν μπορεί να γίνει λόγος διότιδε διαθέτει πολιτικά δικαιώματα Επίσης δεν μπορεί να έχει οικονομικέςσυναλλαγές Εξάλλου αν και βίωναν οι γυναίκες την θλιβερή τους κατάστασηδεν μπορούσαν να προσφύγουν ούτε σε δικαστήρια ούτε σε διεθνείςοργανισμούς

Τη νομική θέση της γυναίκας χαρακτήριζε η πλήρης υποταγή στηνεξουσία πρώτα του πατέρα ή του αδελφού και αργότερα του συζύγου ο οποίοςασκούσε πατριαρχική εξουσία (patria potestas) πάνω στη σύζυγο Στα μάτια τουνόμου οι γυναίκες ήταν πλάσματα ασθενή (imbeciles) Αυτό τους έδινε σεορισμένες περιπτώσεις τη δυνατότητα να επικαλούνται ως ελαφρυντικό τηνάγνοια του νόμου αλλά τους στερούσε την νομική ικανότητα να υπογράφουνσυμβόλαια ή διαθήκες ή να καταθέτουν ως μάρτυρες σε δικαστήρια Δενμπορούσαν επίσης να ασκήσουν δημόσιο λειτούργημα Η νομική θέση μιαςγυναίκας στη Ρώμη δεν ήταν καλύτερη από εκείνη της γυναίκας στην Αθήνααλλά υπήρχε μια τεράστια διαφορά ∙ μια Ρωμαία σύζυγος είχε το ρόλο τηςοικοδέσποινας όταν ο σύζυγός της είχε φίλους επισκέπτες ενώ ασκούσε μεγάληεπιρροή στη λήψη των οικογενειακών αποφάσεων Βαθμιαία βελτίωσε επίσης

- 12 -

την νομική θέση της απέκτησε περισσότερη ελευθερία μεγαλύτερη δύναμη Στηρωμαϊκή ιστορία είναι πλήθος τα ονόματα γυναικών που διακρίθηκαν για τονισχυρό χαρακτήρα την ευφυΐα και την ανάμιξη τους σε πολιτικές ραδιουργίες

γυναίκες μέσα στη ρωμαϊκή μυθολογία και βιοηθική

Αρπαγή των Σαβίνων Γυναικών

Η Αρπαγή των Σαβίνων Γυναικών ήταν ένα επεισόδιο της πρώιμηςρωμαϊκής ιστορίας ίσως και καθαρά μυθολογικό

Μετά την ίδρυσή της η Ρώμη βρέθηκε στη δεινή θέση να είναι γεμάτη μεναπό δυνατούς και γενναίους άνδρες αλλά ελάχιστες γυναίκες που θαδιασφάλιζαν την επιβίωσή της Ο βασιλιάς της Ρωμύλος έψαξε μάταια να βρεισυζύγους για τους άνδρες του από γειτονικές φυλές Η άρνηση των πατέρωντους να επιτρέψουν γάμους με άνδρες άλλης φυλής οδήγησε τους Ρωμαίουςστην απελπισμένη απόφαση να της κλέψουν

Έκρυψαν το πρόβλημά τους και οργάνωσαν λαμπρές γιορτές και αγώνεςγια να τιμήσουν τον Ποσειδώνα

Όταν άρχισαν οι αγώνες και όλοι ήταν απασχολημένοι δόθηκε το σήμαΟι Ρωμαίοι άνδρες όρμησαν εκεί που κάθονταν οι νεαρές παρθένες οιπερισσότερες από τη φυλή των Σαβίνων τις σήκωσαν και σκόρπισαν προς όλεςτις κατευθύνσεις με προορισμό τα σπίτια τους

Οι Σαβίνοι άργησαν να αντιδράσουν ωστόσο τελικά συγκέντρωσανστρατό και με τους αδικημένους πατέρες επικεφαλής κινήθηκαν απειλητικάκατά της Ρώμης Οι Ρωμαίοι βγήκαν από την πόλη με την ίδιααποφασιστικότητα Αφού αντάλλαξαν κάθε λογής προσβολές όρμησαν ο έναςστρατός ενάντια στον άλλο

Ελάχιστα όμως προτού συναντηθούν οι κοπέλες χύθηκαν ανάμεσά τουςΥποστήριξαν πως η μάχη έπρεπε να λάβει τέλος καθώς πλέον θα χυνότανσυγγενικό αίμα Τους ζήτησαν είτε να σταματήσουν είτε να στρέψουν σε εκείνεςπρώτα την οργή τους εφόσον δεν θα άντεχαν στο τέλος της ημέρας να είναι είτεχήρες είτε ορφανές Και οι δύο πλευρές σταμάτησαν συγκινημένες από τα λόγιααυτά Η μάχη έλαβε τέλος και έγινε ειρήνη ανάμεσά τους

- 13 -

Λουκρητία

Η Λουκρητία είναι ένα μυθικό πρόσωπο της ιστορίας της Αρχαίας ΡώμηςΣύμφωνα με την παράδοση ο βιασμός και ο συνακόλουθος θάνατός της(αυτοκτονία ως μέσο αποκατάστασης της τιμής) ξεκίνησε μια σειρά απόγεγονότα (επανάσταση ενάντια στο βιαστή και γιό του βασιλιά) που οδήγησανστην πτώση της μοναρχίας και την εγκαθίδρυση του δημοκρατικούπολιτεύματος

Ιουλία Δόμνα

Η Ιουλία Δόμνα (170-217) ήταν μέλος της περίφημης Ρωμαϊκήςαυτοκρατορικής δυναστείας των Σεβήρων Αυτοκράτειρα και σύζυγος τουΣεπτίμιου Σεβήρου μητέρα των επίσης αυτοκρατόρων τέκνων της Γέτα καιΚαρακάλλα η Ιουλία Δόμνα υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές γυναίκες στηνπολιτική ιστορία της Ρώμης με τεράστια επιρροή στον αυτοκρατορικό θρόνο

Στα τέλη της δεκαετίας του 180 η Ιουλία Δόμνα παντρεύτηκε τονμελλοντικό αυτοκράτορα Σεπτίμιο Σεβήρο

Ο γάμος τους ήταν ευτυχισμένος και ο Σεβήρος θαύμαζε τη γυναίκα τουκαι τις πολιτικές απόψεις της δεδομένης της εκπαίδευσης και του ενδιαφέροντοςπου αυτή είχε για τη φιλοσοφία

Όταν δολοφονήθηκε ο γιός της και αυτοκράτορας Καρακάλλας η Ιουλίαπροτίμησε να αυτοκτονήσει και θεοποιήθηκε μετά θάνατον

Στην Ιουλία Δόμνα οφείλουμε σήμερα την δυνατότητά μας ναδιαβάζουμε για τον Απολλώνιο Τυανέα καθώς είναι η ίδια που έπεισε τονΦιλόστρατο να γράψει το περίφημο έργο του laquoΗ Ζωή του Απολλώνειουraquo πουσώζεται μέχρι σήμερα Η Ιουλία Δόμνα έκοψε το νήμα της ζωής της πριν οΦιλόστρατος τελειώσει το οχτάτομο έργο του

- 14 -

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΖΩΗ

ΓΑΜΟΣ

Η γυναίκα στο Βυζάντιο

Η γυναίκα της βυζαντινής περιόδου ζούσε τομεγαλύτερο διάστημα της ζωής της στο σπίτι ΣτοlaquoΣτρατηγικόνraquo του Κεκαυμένου διαβάζουμε Ταςθυγατέρας σου ως καταδίκους έχε εγκεκλεισμένας καιαπροόπτους Οι έξοδοι πάντα με συνοδεία για την

εκκλησία τα πανηγύρια και το λουτρό καθώς και οι επισκέψεις σε συγγενικάπρόσωπα ήταν οι μόνες κοινωνικά αποδεκτές δραστηριότητες της γυναίκας έξωαπό το σπίτι Επίσης δεν ήταν ευπρεπές να κάθεται στο ίδιο τραπέζι με τουςάνδρες παρά μόνο αν ήταν πολύ στενά συγγενικά της πρόσωπα όπως γιαπαράδειγμα ο πατέρας ο σύζυγος και οι αδελφοί Συχνά έτρωγε σε χωριστήαίθουσα όπως σε χωριστά δωμάτια από τους άντρες περνούσε την ημέρα τηςΑπό πολύ μικρή μάθαινε τα του οίκου ενώ οι γραμματικές γνώσεις τηςπεριορίζονταν συνήθως σε γραφή και ανάγνωση

Η συμμετοχή των γυναικών στα κοινά χαρακτηρίζεταιστο Βυζάντιο από μια μοναδική καινοτομία αν και ηανάληψη δημοσίων αξιωμάτων ήταν απαγορευμένη στονγυναικείο πληθυσμό κανείς νόμος δεν απαγόρευε τηνανάληψη του ύψιστου πολιτειακού αξιώματος απόγυναίκα Ο νομοθέτης δεν είχε προβλέψει νααπαγορεύσει αυτό που τελικά συνέβη ∙ γυναίκες

βασίλευσαν ως άνδρες ηγεμόνες και για λόγους νομιμότητας έγιναν σεβαστέςαπό τους συγχρόνους τους Βυζαντινούς Κατά τη μέση βυζαντινή εποχή οιΊσαυροι και οι Μακεδόνες αυτοκράτορες ndash υπό διαφορετική οπτική καιορμώμενοι από διαφορετικούς λόγους ο καθένας- προστάτευσαν τη γυναίκα ωςσύζυγο και τουλάχιστον οι πρώτοι αντιμετώπισαν τη μητέρα ως ισότιμη με τονπατέρα απέναντι στα παιδιά τους

H κόρη μπορούσε να παντρευτεί από τα 12-13 χρόνια τηςΔιαφορετικά θα πήγαινε σε μοναστήρι Για το γάμο τηςφρόντιζαν οι γονείς Συχνά μάλιστα βοηθούσαν στηνεπιλογή του συζύγου οι προξενήτρες που είχαν ωςαμοιβή ποσοστά από την προίκα Η θέση της συζύγουήταν άσχημη Τα κύρια προσόντα μιας νύφης ήταν η

ομορφιά (αν και συνίστατο να λαμβάνονται υπόψην και τα ψυχικά χαρίσματα)το γένος (δεν επιτρεπόταν γάμος μεταξύ διαφορετικών τάξεων) και η προίκα

ΝΟΜΙΚΗΘΕΣΗ

- 15 -

ΔΙΑΖΥΓΙΟ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ

(δώρο στο σύζυγο από την οικογένεια της νύφης για να αντεπεξέλθουνοικονομικά)

Η παράβαση της συζυγικής πίστης και η επίμεμπτησυμπεριφορά των συζύγων είχε συχνά ως αποτέλεσμα τηναίτηση διαζυγίου το οποίο ήταν δύο ειδών το laquoκατάπρόφασιν άμεμπτονraquo εξαιτίας δηλαδή σοβαρής αφορμήςπου προερχόταν από κάποιον από τους συζύγους και τοlaquoκατά συναίνεσινraquo με αμοιβαία δηλαδή συγκατάθεση

Οι χριστιανικές αρχές που καθόριζαν τις λειτουργίες τηςβυζαντινής κοινωνίας εξασφάλιζαν μία αξιοπρεπή ζωήστην παντρεμένη γυναίκα Ανεξάρτητα από τηνκοινωνική τάξη όπου ανήκε ήταν οικοδέσποινα και κυράΗ απόκτηση παιδιών την εξύψωνε Η βυζαντινή μητέραθεωρούταν η κεφαλή της οικογένειας και η προστάτιδα

των παιδιών της ειδικά αν ήταν χήρα και τα παιδιά της ήταν πολύ νέα ακόμα Ηκαθημερινότητα μιας μέσης γυναίκας ήταν δύσκολη και μάλλον μονότονηΚαθώς είχε την ευθύνη της εύρυθμης λειτουργίας του σπιτιού όταν δεν είχεδούλες στην υπηρεσίας της αναλωνόταν στην προσπάθεια να ανταποκριθείστις αυξημένες ανάγκες ενός προβιομηχανικού νοικοκυριού Ήταν η πρώτη πουξυπνούσε και η τελευταία που κοιμόταν στην οικογένειά της Οι γονείς είχανυποχρέωση να δίνουν προίκα στις κόρες τους κι αυτό ήταν ένας λόγος για τονοποίο οι φτωχοί εύχονταν να γεννούν αγόρια Εκτός αυτού για τους γονείςσήμαινε ότι το οικογενειακό τους όνομα δε θα διαιωνιζόταν και ότι απαιτούτανεμεγάλη φροντίδα στη διαπαιδαγώγηση και την προστασία του

Στον επαγγελματικό τομέα ο ρόλος της γυναίκας ήτανμικρός Οι γυναίκες των φτωχότερων κοινωνικώνστρωμάτων δούλευαν στα χωράφια και στα εργαστήριατης οικογένειάς τους Μετά τον 11ο αιώνα οι γυναίκεςασχολήθηκαν και με το εμπόριο τροφίμων Είχαναρτοποιεία ή πουλούσαν φρούτα και λαχανικά Μερικέςγυναίκες ήταν μαμές και καλλιγράφοι Πλουσιότερες

αναφέρονται ως ιδιοκτήτριες πλοίων Η κυριότερη απασχόληση των γυναικώνήταν η εργασία στο σπίτι Ιδιαίτερα το γνέσιμο και η ύφανση ήταν βασικέςασχολίες για όλες σχεδόν τις γυναίκες από το πιο φτωχό σπίτι ως τα πλούσιαμοναστήρια και το ίδιο το παλάτι Τα κορίτσια των περισσότερων οικογενειώνμάθαιναν συνήθως ανάγνωση γραφή αριθμητική ιερή ιστορία και ωδική Μόνοοι κόρες αριστοκρατικών και πλούσιων οικογενειών μπορούσαν να αποκτήσουνμεγαλύτερη μόρφωση αν το ενέκριναν οι γονείς τους Λίγες γυναίκεςμορφωμένες ήταν ιατροί που θεράπευαν το γυναικείο πληθυσμόεπιστολογράφοι ή υμνογράφοι Άλλες οι λεγόμενες κοινές ζούσαν στα μιμαρείακαι στα καπηλειά

- 16 -

ΕΠΩΝΥΜΕΣ

Κάποιες γυναίκες αναλογικά ελάχιστες αποκτούσαν και ευρύτερημόρφωση Η ζωή μιας σπουδαίας γυναίκας του βυζαντίου της Άννας τηςΚομνηνής της Πορφυρογέννητης πριγκίπισσας - ιστορικού είναι ενδεικτικήαυτού του πάθους για εξουσία και μόρφωση Ο συγκινητικός της θάνατοςεπιστεγάζει μια ζωή γεμάτη ένταση και σφοδρές αντιφάσεις Ηπορφυρογέννητη Άννα ήταν μια γυναίκα επαναστάτρια για την εποχή της Γιανα πετύχει τους σκοπούς της δε χρησιμοποίησε γυναικεία όπλα (γοητείαπονηριά) αλλά καθαρά αντρικά μέσα(δύναμη τόλμη επιμονή) Ίσως και ναήταν η πρώτη φεμινίστρια στα χρονικά της ανθρωπότητας αλλά η απόπειρά τηςήταν καταδικασμένη να αποτύχει μέσα στην αυστηρά ανδροκρατούμενηκοινωνία του Βυζαντίου Παρόλο που από τη γέννησή της αναγορεύτηκεσυναυτοκράτειρα λόγο κακών συγκυριών δεν άσκησε ποτέ το αξίωμα Προς τοτέλος λοιπόν της ζωής της έγινε μοναχή και αποφάσισε να εξιστορήσει το βίοτου πατέρα της στο έργο laquoΑλεξιάδαraquo Διάφορες αυτοκράτειρες κυβέρνησαν ωςαντιβασιλείς των ανήλικων παιδιών τους Η αυτοκράτειρα Ειρήνη προς τοτέλος του 8ου αιώνα η αγία Θεοδώρα στο γιο της Μιχαήλ 3ο κατά τον 9ο αιώνακαι η Ζωή Καρβουνόψινα η τέταρτη σύζυγος και χήρα του αυτοκράτοραΛέοντα 6ου κατά τον 10ο αιώνα Η Άννα Δαλέσσενα ήταν μητέρα τουαυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού του 1ου και γιαγιά της Άννας Κομνηνής πουέπαιξε έναν κρίσιμο ρόλο στην άνοδο του Αλέξιου στην εξουσία και ο Αλέξιοςένα αποφασιστικό και ικανό άτομο το οποίο συνέχισε να στηρίζεται στηνπολιτική και διοικητική πείρα της για να κυβερνήσει την τεράστια αυτοκρατορία

Πολλές γυναίκες αριστοκρατικής καταγωγής επιδίδονταν επίσης σε έργαευποιίας όπως η ίδρυση γηροκομείων οι δωρεές για την ανέγερση ναών και ηεθελοντική εργασία στα νοσοκομεία της εποχής όπως οι ξεχωριστέςπροσωπικότητες γυναικών που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη τουβυζαντινού κράτους σαν αυτή της αυτοκράτειρας Ελένης και Θεοδώρας Τέλοςμια από τις πιο γνωστές βυζαντινές επιχειρήσεις άνηκε σε κάποια Δανελία - μιαεξαιρετικά πλούσια χήρα και ευεργέτιδα του μελλοντικού αυτοκράτοραΒασίλειου του 1ου Αξιοσημείωτη είναι και η ποιήτρια Κασσιανή Άλλεςγυναίκες ήταν ιδιοκτήτες μικρών καταστημάτων με είδη καθημερινής χρήσης

- 17 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΜΕΣΑΙΩΝΑ

Τα όπλα των γυναικών Από τον 12ο αιώνα η ιδανική γυναίκα θα πρέπει ναείναι λεπτή με λεπτή μέση μακριά πόδια στήθος μικρό (απαγορεύονται ταμεγάλα στήθη οι γυναίκες που έχουν υπερβολικό στήθος θαέπρεπε να το καλύπτουν με επίδεσμο) Η σιλουέτα αυτήεξελίσσεται στη συνέχεια στο κυρτό σχήμα S το κεφάλι ελαφράγερμένο προς τα εμπρός το στήθος ανεπαίσθητο η κοιλιά και οιγοφοί προς τα εμπρός

Ο γάμος Το πρότυπο του χριστιανικού γάμου βασίζοντανστην απόλυτη μονογαμία Θεωρητικά πρόκειται για ένα γάμομε την συγκατάθεση και των δύο ατόμων και χωρίς δυνατότητα διαζυγίουΩστόσο η θεωρία ήταν συχνά διαφορετική από την πραγματικότητα Έτσι είναιοικογένειες (γονείς) που ενώνουν τα παιδιά και αυτό στην ηλικία των δώδεκαετών για τις γυναίκες και στους άνδρες των δεκατεσσάρων Νεαρά ζευγάριαπαντρεύονται χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων με τον κίνδυνο τηςαποκλήρωσης Τόσο στα κατώτερα όσο και στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα ηγονική επιλογή υπαγορεύει τα δεσμά του γάμου Ακόμα ο γάμος δεν ήτανπρακτικά τόσο αδιάλυτος ∙ είναι συχνό στους άνδρες των κύκλων ευγενείας ναέχουν παλλακίδες και να αποκτούν νόθα παιδιά Αν η σύζυγος δεν είναι σε θέσηνα γεννήσει έναν κληρονόμο αυτά τα παιδιά μερικές φορές μπορούσαν ναγίνουν κληρονόμοι του πατέρα τους Η εν λόγω γυναίκα στείρα ή που δεγεννούσε παρά κορίτσια μπορεί επίσης να διαχωριστεί από το σύζυγό της οοποίος θέλει να εξασφαλίσει απογόνους Καθημερινή μέριμνα ήταν ηεξασφάλιση του επιούσιου εφόσον το μεσαιωνικό οικογενειακό εισόδημα ήτανμετά βίας επαρκές Ανύπαντρες μητέρες και χήρες επιδίδονταν στην κλοπή τηζητιανιά και την πορνεία (η οποία και δε θεωρούταν παράνομη αλλά ανήθικη)

Συζυγικές σχέσεις Το 14ο αιώνα αναφέρονταν στην Αγγλία 4 κατηγορίεςπροσώπων οι προδότες οι εθνικοί οι σκλάβοι και οι γυναίκες που κάθε άνδραςείχε το δικαίωμα να δείρει ατιμώρητα αφού αυτοί δεν κατείχαν νόμιμαδικαιώματα για να τους κάνουν αγωγή Το δικαίωμα επιβολής σωφρονιστικήςτιμωρίας από μέρους του συζύγου απέβλεπε στη διατήρηση της σχέσηςκυριαρχίας του άνδρα Ο Trevelyan γράφει για την Αγγλία του 15ου αιώνα Ηδύναμη της κυριαρχίας βρισκόταν στα χέρια του άνδρα και σπάνια η κοινήγνώμη επέρριπτε την ενοχή σε όποιον τη διεκδικούσε με τη γροθιά ή τη βέργα Η

- 18 -

θέση της γυναίκας στο Μεσαίωνα σύμφωνα με τον Hans Fehr ο οποίος γράφειγια τις σχέσεις ανάμεσα στα δυο φύλα κατά τον εξής τρόπο Η γυναίκα δεν ήτανανεξάρτητη Σacute όλη τη ζωή της βρισκόταν κάτω από την εποπτεία του άνδρα Ηπαλιά αντίληψη βίας η εξουσιάζουσα θέση του άνδρα δεν εξαφανίστηκε ποτέολοκληρωτικά Συχνά επαναλαμβάνεται ότι το γυναικείο φύλο πρέπει ναθεωρείται σαν αντικείμενο που υπόκειται στη βία Οι διάφορες διατάξεις και οισυνήθειες που επικρατούσαν το Μεσαίωνα δείχνουν καθαρά ότι οι σχέσειςανάμεσα στα δυο φύλα δεν ήταν μόνο σχέσεις βίας αλλά προ πάντων σχέσειςεξουσίας Η επιβολή της τιμωρίας για ορισμένα σφάλματα της συζύγου δεν ήτανδικαίωμα αλλά καθήκον του άνδρα Αν ο σύζυγος δεν τιμωρούσε με ξύλο τηγυναίκα του τότε έπεφτε ο ίδιος σε σφάλμα Με ολοφάνερα διατυπωμένεςαπειλές και με βία που είχε νομικά κωδικοποιηθεί αναγκάζονταν οι γυναίκες σευποταγή

Επαγγελματική ζωή των γυναικών Οι γυναίκες κατά τον Μεσαίωνασυμμετέχουν ενεργά στην οικονομική ζωή Στην πόλη που εργάζονται κυρίωςστο εμπόριο στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας και των τροφίμων Επιπλέονστο μικρό εμπόριο τροφίμων οι γυναίκες υπερτερούν αριθμητικά των ανδρώνΕπίσης οι βιομηχανίες που εμφανίζονται ως επέκταση των εγχώριωνδραστηριοτήτων τους είναι περισσότερο ή λιγότερο δεσμευμένες ψησίματοςζυθοποιίας (στην Αγγλία οι γυναίκες έχουν το μονοπώλιο στην μπύρα και τηγαλακτοκομική βιομηχανία) Στην ύπαιθρο θα βοηθήσουν επίσης τουςσυζύγους τους ιδίως βοηθώντας στην συγκομιδή και την κοπή των ζωοτροφώνΣχεδιάστριες εσωρούχων και καλτσών μοδίστρες ιδιοκτήτριες μικρώνεστιατορίων πλύστρες είναι επαγγέλματα που οι γυναίκες έχουν καταλάβει τιςΜεσαίωνα αλλά απαραιτήτως δεν θεωρούνται ίσες με τους άνδρες Πράγματι οιμισθοί των γυναικών είναι πολύ χαμηλότερες από εκείνες των ανδρών ∙ ηεργασία στο σπίτι την οποία καμία επαγγελματική οργάνωση δενπροασπιζόταν παραπέμπει σε ιδιαίτερα χαμηλούς μισθούς τόσο σε αστικές όσοκαι αγροτικές περιοχές

Γυναίκες και κοινωνικά δικαιώματα Οι γυναίκες του απλού λαού και οιαστές απολάμβαναν σχετικά περισσότερη ελευθερία ∙ ενήλικες ήδη από ταδώδεκά τους χρόνια είχαν το δικαίωμα να διαχειριστούν τα αγαθά τους ναπαντρευτούν να εργαστούν ακόμα και να ψηφίσουν Για τις αριστοκράτισσεςτα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά Μέσα σrsquo ένα σύμπαν βίαιο επιθετικόανδροκρατούμενο στα πλαίσια του κάστρου αυτή δεν είναι υπολογίσιμη Ημοίρα της μοιάζει με τη γαιοκτησία τη μόνη εγγύηση της εξουσίας Έτσιαποτέλεσε lsquorsquoσυνάλλαγμαrsquorsquo μεταξύ των λόρδων οι οποίοι ήθελαν να αυξήσουντα αγαθά τους και να εξασφαλίσουν την διαιώνιση του γένους τους ΣτηΣαξονία κατά τον Michelet ο ειρηνοδίκης είχε το δικαίωμα να χτυπάει κάθεγυναίκα που θα φερόταν ανάρμοστα ή αθέμιτα ακόμη έκαναν χρήση τουδικαιώματος αυτού για να ταπεινώσουν τις τίμιες γυναίκες και τις συζύγουςεμπόρων οι οποίες ξεχώριζαν για την υπερηφάνεια και την αυτοπεποίθησήτους

- 19 -

Γυναίκες και Εκκλησία Υπάρχουν βεβαίως τα γνωστά μισογυνικάστερεότυπα που παρουσιάζουν τη γυναίκα ως προσωποποίηση της αμαρτίας Ηεξιλέωση της θέσης της γυναίκας στην Εκκλησία γίνεται με τη γέννηση τουΘεανθρώπου από μια γυναίκα την Παναγία Η γυναίκα ως Εκκλησία και οάνδρας ως ο Χριστός Η γυναίκα συμβολίζει την αγία Εκκλησία και ο άνδρας τοΧριστό Όπως η Εκκλησία υποτάσσεται στον Χριστό έτσι και η γυναίκα οφείλει

να ακούει τον άνδρα και να μην τον περιφρονεί Βεβαίωςαυτό δεν είναι καθόλου υποβιβαστικό για τη γυναίκαδιότι ο άνδρας ΧΡΩΣΤΑΕΙ να την αγαπάει όπως ακριβώςο Χριστός αγαπάει την Εκκλησία Κι ας μην ξεχνάμε ότι οΧριστός θυσιάστηκε για την Εκκλησία Ο άνδρας είναι ηlaquoκεφαλήraquo της γυναίκας του Το να είναι κάποιος κεφαλήδεν δηλώνει εξουσία ή αξία στη Χριστιανική Εκκλησία

Είναι θέμα ευθύνης πολύ μεγάλης μάλιστα Σε ένα σπίτι υπάρχουν πράγματαπου πρέπει να φροντιστούν από έναν για να διατηρηθεί η ειρήνη στηνοικογένεια Ο Θεός επιλέγει τον άνδρα ως κεφαλή τής οικογένειας επειδή οΧριστός στον οποίον υποτάσσεται στην Εκκλησία ως Θεανδρικό πρόσωπο ήρθεστη γη

Υπάρχουν και τα ιστορικά στοιχεία που παρέχουν μια πολύ πιοισορροπημένη εικόνα Καταρχάς η μεσαιωνική Εκκλησία δεν διστάζει νααναθέσει σε γυναίκες θέσεις ευθύνης με πολιτική και οικονομική ισχύ Οιηγούμενες των μονών ασκούν εξουσία και διαχειρίζονται πολλές φορέςτεράστιες περιουσίες Και όσον αφορά την εκτίμηση της Εκκλησίας προς τιςγυναικείες ικανότητες ας δούμε ακόμη ένα παράδειγμα που παραθέτει η Περνού(όππ σελ 93) όταν ο μοναχός Ροβέρτος του Αρμπρισέλ μια από τιςμεγαλύτερες προσωπικότητες του δυτικού μοναστικού κινήματος αποφασίζεινα οργανώσει το αβαείο του Φοντεβρώ ιδρύει δύο κοινόβια (ένα ανδρών και έναγυναικών) Ο άνθρωπος αυτός αληθινός φεμινιστής θα αναθέσει τη διοίκησητου αβαείου σε μια ηγουμένη την μόλις 22 ετών Πετρονίλλα του Σεμιγέ (1115)Ανάμεσα στις σημαντικές γυναικείες μορφές της Καθολικής Εκκλησίας τουΜεσαίωνα δεν λείπουν και οι δυναμικές προσωπικότητες που δεν θα διστάσουννα αναμετρηθούν με την κοσμική εξουσία υπερασπίζοντας τα πιστεύω τουςΓενικά η θέση της γυναίκας στο πλαίσιο της καθολικής Εκκλησίας είναιακριβώς αυτή που κατέχει η γυναίκα στην κοινωνία τη συγκεκριμένη ιστορικήπερίοδο (Pernoud όππ σελ 94-95) Έτσι η επιδείνωση παρατηρείταιταυτόχρονα στην κοινωνία και στην Εκκλησία το 1298 ο πάπας Βονιφάτιος Η΄επιβάλλει στις μοναχές αυστηρότερους περιορισμούς απrsquo ότι στους άνδρεςμοναχούς ή μέλη θρησκευτικών ταγμάτων αποκλείοντάς τις από κάθε επαφήμε τον έξω κόσμο Η απώλεια της ldquoαυτονομίαςrdquo θα ολοκληρωθεί στηΓαλλία όταν η διοίκηση της Εκκλησίας θα περάσει στα χέρια της κοσμικήςεξουσίας με το Κονκορδάτο της Μπολόνιας (1516) ο πάπας εκχωρεί στον βασιλιάτης Γαλλίας την εξουσία να διορίζει επισκόπους και ηγουμένους

Οιhellip μάγισσες Καλά όλα αυτά αλλά στον Μεσαίωνα δεν έκαιγαν μάγισσες Ηαπάντηση είναι laquoόχι και τόσο ή μάλλον σχεδόν καθόλουraquo Το πραγματικό κυνήγιμαγισσών ανάγεται στα χρόνια της Αναγέννησης κι αργότερα η διαβόητη δίκητων Μαγισσών του Σάλεμ έγινε το 1698 κι όχι βέβαια κατά τα χρόνια του

- 20 -

Μεσαίωνα Στη Γαλλία η τελευταία δίκη για μαγεία καταγράφεται στοΜπορντώ το 1718 Οι άνθρωποι της εποχής αντιμετώπιζαν τη μαγείαπερισσότερο ως εκδήλωση ψυχικής ασθένειας αντίληψη που μοιάζειαρκετά σύγχρονη

Γυναίκες και μόρφωση Στα μεσαιωνική Ευρώπη Εκκλησία και γράμματα είναισυνήθως αλληλένδετα Όπως είναι λογικό οι γυναίκες δεν λείπουν από τοντομέα αυτό Η πρώτη εγκυκλοπαίδεια της μεσαιωνικής Δύσης συγγράφηκε απόγυναίκα πρόκειται για τον ldquoHortus deliciarumldquo της Αλσατής ηγουμένης Ερράδης

του Λάντσμπεργκ (12ος αι) Μερικές φορές οι πνευματικές και καλλιτεχνικέςδραστηριότητες των γυναικών της Εκκλησίας εκπλήσσουν στο αββαείο τουΓκάντερσάιμ στη Σαξονία βρέθηκαν χειρόγραφα του 10ου αιώνα που

περιείχαν κωμωδίες σε στίχους με ομοιοκαταληξία σε μίμηση των κωμωδιώντου Τερέντιου Εδώ μπορούμε να παρατηρήσουμε πως η καλλιέργειαενθαρρυνόταν περισσότερο στα γυναικεία παρά στα αντρικά μοναστήρια Όταντο 14ο αιώνα ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο του Παρισίου ήταν αποκλεισμένες απrsquoτη μόρφωση της οποίας το μονοπώλιο κρατούσαν οι κληρικοί Αποκλεισμένοιήταν γυναίκες και θρησκευτικά τάγματα (Ordres mineurs Ordres mendiants) OΘωμάς Ακινάτης απελάθη σε διάστημα 2 ετών

Γυναίκες και εξουσία rdquoΟι γυναίκες δεν ήταν υπόδουλες και υποταγμένεςστο πλαίσιο ενός κόσμου ο οποίος εμφανίζεται να κυριαρχείται από τις αντρικέςαρετές ιπποτών ή ασκητικών μοναχών Η εξουσία δεν απέκλειε τις γυναίκες απότην κορυφή της κοινωνίας Η υπόμνηση μερικών ονομάτων αρκεί για να αποδείξειτο αντίθετο Η Αλιενόρ της Ακυιτανίας η Λευκή της Καστίλλης κι άλλες λιγότερογνωστές διοίκησαν επικράτειες και κυβέρνησαν υπηκόουςrdquo Πράγματι δεν είναιλίγα τα παραδείγματα γυναικών που ασκούν τη βασιλική εξουσία όταν οσύζυγός τους απουσιάζει ή ασθενεί ή αυτών στις οποίες έχει νομίμως ανατεθεί ηαντιβασιλεία μέχρι την ενηλικίωση του γιου τους Άλλες πάλι είναιαρκούντως δυναμικές ώστε να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους και χωρίς νασυμβαίνει κάτι από τα παραπάνω

Συγκεκριμένα οι δύο αντισυμβατικές γαλλίδες η Αλιενόρ της

Ακυιτανίας και η Λευκή της Καστίλλης Η πρώτη υπήρξεκληρονόμος του ισχυρού δουκάτου της Ακυιτανίας Το 1152 ηΑλιενόρ παίρνει την πρωτοβουλία και χωρίζει τον Λουδοβίκο(καθόσον νομικά δεν υφίστατο διαζύγιο τυπικά επρόκειτο γιαακύρωση του γάμου λόγωhellip μακρινής συγγένειας μεταξύ τωνσυζύγων αν και στην πραγματικότητα ευθύνεται η ασυμφωνίαχαρακτήρων και φημολογούμενη εξωσυζυγική σχέση) Έξι μόλιςεβδομάδες μετά την ακύρωση του πρώτου της γάμουπαντρεύεται στο Πουατιέ τον Ερρίκο δούκα της Νορμανδίας και κόμη του Ανζούκαι του Μαιν ο οποίος θα γίνει δύο χρόνια αργότερα βασιλιάς της Αγγλίας (ωςΕρρίκος Β΄) Μέχρι τον θάνατό της (1204) θα παραmicroείνει δραστήριααναλαμβάνοντας διπλωματικές πρωτοβουλίες και επιχειρώντας να

AlieacutenordAquitainereinedHenry IIdAngleterre

- 21 -

καθορίσει σύμφωνα με τις απόψεις της τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ Γαλλίαςκαι Αγγλίας

Παρομοίως η εγγονή της η Λευκή της Καστίλλης παντρεύεται σεηλικία 12 ετών τον διάδοχο του γαλλικού θρόνου (τον μετέπειταΛουδοβίκο Η΄) Μ μετά τον θάνατο του συζύγου της (1226) θακυβερνήσει το βασίλειο έως την ενηλικίωση του γιου της(Λουδοβίκου Θ΄)∙ Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας της θαδιαπραγματευθεί (με επιτυχία) τους όρους της Συνθήκης τουΜω (1229) με την οποία τερματίζεται η σύγκρουση μεταξύΓαλλίας και κομητείας της Τουλούζης Έχοντας εμπιστοσύνηστις πολιτικές ικανότητες της microητέρας του ο Λουδοβίκος Θ΄ της

αναθέτει την αντιβασιλεία κατά την αναχώρησή του για την Ζ΄ Σταυροφορία(1248)

Στον μακρινό βορρά η βασίλισσα Μαργαρίτα κατόρθωσε να ενώσει σεένα βασίλειο του οποίου ηγήθηκε τη Σουηδία τη Δανίακαι τη Νορβηγία (1397)

Στην Ιταλία η Ματθίλδη της Τοσκάνης (1046-1115)υπήρξε η ισχυρότερη πολιτική προσωπικότητα στην Ιταλίατου καιρού της σε δική της πρωτοβουλία οφείλεται ηldquoσυmicroφιλίωσηrdquo microεταξύ του πάπα Γρηγορίου Ζ΄ και τουαυτοκράτορα Ερρίκου Δ΄ microε την ταπείνωση του δεύτερουστην Κανόσσα (1077)

Το 1314 ο Philippe le Bel περιορίζει τη δυνατότητα της διαδοχής τουθρόνου από γυναίκα Το 1593 μια επανάσταση στο Κοινοβούλιο του Παρισίουαπαγορεύει στη γυναίκα κάθε κρατική λειτουργία Από τις αρχές του 14ου αιώναη γυναίκα δε στέφεται πια είναι μονάχα σύζυγος του βασιλιά

Γυναίκες και πολιτικά δικαιώματα Όπως γνωρίζουμε στα χρόνια τηςελληνικής και ρωμαϊκής Αρχαιότητας η γυναίκα στερείται πλήρως πολιτικώνδικαιωμάτων Στους Νεότερους Χρόνους πρέπει να φτάσουμε στον 20ό αιώναγια να δοθεί στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου Στο Μεσαίωνα βλέπουμε τιςγυναίκες να ψηφίζουν στις συνελεύσεις πόλεων και χωριών που καλύπτουν έναευρύ τμήμα της δυτικής Ευρώπης Βεβαίως στην εποχή αυτή δεν ψηφίζουν ταάτομα αλλά οι οικογένειες οι οποίες πράγματι εκπροσωπούνται συνήθως απότον άντρα Όταν όμως αυτός αδυνατεί να συμμετάσχει στη διαδικασία (απουσίαή ασθένεια) ή έχει πεθάνει τότε η οικογένεια εκπροσωπείται από τη γυναίκα

Blanche deCastille

MATILDE DECANOSACONDESA DETOSCANA

- 22 -

ldquoSi les femmes neacutetaient pas bonnes et leursconseils inutiles Dieu ne les aurait jamaisconsacreacutees comme laide de lhomme mais plutocirctcomme la cause du mal

Charte dAardenburg

ldquoAν οι γυναίκες δεν ήτανε καλές και οισυμβουλές τους ήταν άχρηστες ο Θεός δε θα τιςείχε αφιερώσει ποτέ ως βοήθεια στον άνδρααλλά μάλλον ως πηγή κακούhellip

- 23 -

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σε πολλές χώρες οι γυναίκες αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό τουεργατικού δυναμικού Παρrsquo όλα αυτά ένας πολύ σημαντικός αριθμόςεργαζομένων γυναικών απασχολείται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας συχνά μεμικρή ασφάλεια εργασίας χαμηλούς μισθούς και δυσμενείς συνθήκες Αυτό δενπεριορίζεται στο βιομηχανοποιημένο κόσμο καθώς για πολλές γυναίκες στιςαναπτυσσόμενες χώρες η εμπειρία της εργασίας είναι δυσάρεστη με τηνκακομεταχείριση και τη σεξουαλική παρενόχληση να αποτελούν συνηθισμέναφαινόμενα που συχνά τρέφονται από πολιτιστικές και θρησκευτικέςπεποιθήσεις Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός γυναικών αποκτούν διοικητικέςθέσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνδέονται μεσυμπεριφορές αποκλεισμού ή υποβάθμισης των γυναικών από άνδρεςσυναδέλφους που απειλούνται από αυτές

Οι πολλαπλοί κοινωνικοί ρόλοι που αναλαμβάνουν θέτουν τις γυναίκεςσε μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλα μέλη της κοινότητας στο να νοσήσουν Οιγυναίκες αναλαμβάνουν το βάρος της ευθύνης που συνδέεται με το να είναιμητέρες σύζυγοι και φροντιστές των άλλων χωρίς να λαμβάνουν οικονομικήαποζημίωση για αυτή τη δουλειά

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ

Μικρότερη συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίαςΣυγκέντρωσή τους σε ορισμένους επαγγελματικούς κλάδουςΑπουσία ή υποεκπροσώπησή τους σε άλλουςΧάσμα των αμοιβών ανδρών και γυναικώνΜεγάλα ποσοστά ανεργίας των γυναικώνΜεγάλη παρουσία τους στο χώρο των ελαστικών μορφών εργασίαςΜη κάλυψή τους από συλλογικές συμβάσεις εργασίαςΈλλειψη ευκαιριών απασχόλησηςΑδυναμία εναρμόνισης επαγγελματικής ζωήςΠεριορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική εξέλιξηΜειωμένη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων καιπαρουσία τους σε θέσεις ευθύνης

Στην Ελλάδα ένα ποσοστό 65 των γυναικών απασχολείται στουςκλάδους της γεωργίας το λιανικό εμπόριο την εκπαίδευση την υγεία καιπρόνοια τη δημόσια διοίκηση τα ξενοδοχεία και εστιατόρια Συγκριτικά μεάλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτεροποσοστό γυναικών που απασχολείται στον αγροτικό τομέα ενώ είναι έντονη ηπροτίμησή τους για το δημόσιο τομέα

Όσον αφορά στον επαγγελματικό διαχωρισμό μεταξύ ανδρών καιγυναικών είναι υπαρκτός τόσο ως οριζόντιος(δηλαδή το ποσοστό παρουσίας σε

- 24 -

συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους) αλλά και ως κάθετος( δηλαδή οιδιαφοροποιήσεις στην ιεραρχία στο εσωτερικό του κάθε κλάδου)Μια από τιςαιτίες που συντηρούν αυτό το φαινόμενο είναι και η έλλειψη οργανωμένηςσυλλογικής δράσης

laquoΗ γυναίκα είναι παντού και πάντοτε γυναίκα Πολλές φορές και κάτιπερισσότερο λιγότερο όμως ποτέraquo

Πολύβιος Δημητρακόπουλος(συγγραφέας)

Η 8η Μαρτίου (γιορτή της μητέρας) laquoσημάδεψεraquo το γυναικείο φύλο μετά τημεγάλη απεργία που έκαναν οι εργάτριες στον τομέα τηςκλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1857 ζητώνταςκαλύτερες συνθήκες εργασίας

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η γυναίκα έχει κάνει δυναμική είσοδο στοχώρο της αγοράς εργασίας Η σύγχρονη γυναίκα είναι πλέον οικονομικάανεξάρτητη δυναμική και χειραφετημένη Ωστόσο εξακολουθεί να μην έχει τιςίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες μα τον άνδρα Τόσο στο δημόσιο όσο και στονιδιωτικό τομέα οι υψηλές θέσεις(διευθυντών προέδρων) αποτελούν αυστηρόάβατο για τις γυναίκες Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στα κέντρα λήψηςαποφάσεων Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο των Πολιτικών Ποινικώνκαι Διοικητικών Δικαστηρίων που όσο πιο υψηλόβαθμα είναι τόσο λιγότερεςείναι οι γυναίκες που τα επανδρώνουν Επίσης στον Άρειο Πάγο δεν υπηρετείκαμία γυναίκα Αντιθέτως συσσώρευση γυναικών παρατηρείται σταειρηνοδικεία και στα διοικητικά πρωτοδικεία

Η κατάσταση της σύγχρονης εργαζόμενης ελληνίδας δεν είναι ευνοϊκήγια τη ζωή της Πολλές γυναίκες ενώ πληρούν τα αντικειμενικά κριτήρια για τηνπρόσληψη σε μια θέση ωστόσο προτιμάται ένας άνδρας και με λιγότερα ίσωςπροσόντα αφού φιλοσοφία της σημερινής εποχής είναι η αύξηση του κέρδους μεόσο το δυνατόν λιγότερο κόστος Για τον λόγο αυτό η γυναίκα είναι εμπόδιοαφού ως έγκυος και αργότερα ως μητέρα απαιτεί πολλές άδειες επιδόματα καιευνοϊκή μεταχείριση Όμως οι εργοδότες δεν προσλαμβάνουν και μια γυναίκαπου δεν έχει παιδιά φοβούμενοι ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσει Έτσι οιγυναίκες αποκλείονται από πολλές θέσεις με αποτέλεσμα να καλπάζει ηγυναικεία ανεργία Αλλά ακόμα κι αν είναι αποτελεσματικές καιανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη δουλειά τους δεν μπορούν να ανελιχθούνστην εργασία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ενώ οι άνδρες μπορούνταυτόχρονα να είναι και καλοί πατέρες και καλοί στο χώρο εργασίας τους Έτσιακόμα και σήμερα δεν υπάρχει ουσιαστική βοήθεια στην ελληνίδα μητέρα διότιόταν έχει μικρά παιδιά δεν μπορεί να λείπει από το σπίτι αν δεν εξασφαλίσειποιος θα τα προσέχει

Στην Ελλάδα το χάσμα στις αμοιβές ξεπερνά το 20 μεταξύ γυναικώνκαι ανδρών Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας το

- 25 -

Νοέμβριο του 2011 μία στις τέσσερις γυναίκες(25) ήταν στην ανεργία ότανέναν χρόνο πριν το ποσοστό ήταν 17

Όσον αφορά την οικιακή εργασία δηλαδή την παροχή προσωπικώνυπηρεσιών προσελκύει σήμερα εργαζόμενες γυναίκες μετανάστριες ΣτηνΕλλάδα οι οικιακές βοηθοί προέρχονται κυρίως από τις Φιλιππίνες τηνΠολωνία την Ουκρανία τη Ρωσία ενώ η πλειοψηφία των Αλβανών μεταναστώνεργάζεται σε ελληνικά νοικοκυριά

Τα τελευταία χρόνια η θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίαςσυζητείται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικάμε τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών

Επιπλέον σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται καλύτερα σε τομείς οιοποίοι ήταν παραδοσιακά laquoκλειστοίraquo γιrsquo αυτές όπως ο Δικαστικός κλάδος τοΔιπλωματικό σώμα και στις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της ΔημόσιαςΔιοίκησης Επίσης έχουν ανοίξει για τις γυναίκες νέες επιλογές σταδιοδρομίαςσε κλάδους όπως η Αστυνομία ο Στρατός το Εμπορικό Ναυτικό

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 7: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 7 -

διατηρούσε το μισό της περιουσίας της Χρειάζεται να τονίσουμε πως στην ίδιαπερίοδο έζησαν τουλάχιστον εννέα επώνυμες ποιήτριες γεγονός πουυποδεικνύει υψηλό επίπεδο μόρφωσης ιδιαίτερα για τις εύπορες γυναίκες

Ελληνιστική περίοδοςΑπό το δεύτερο μισό του 4ου αι πΧ και κυρίως κατά την Ελληνιστική περίοδο

(323ndash146 πΧ) η θέση της γυναίκας βελτιώνεται αισθητά καιαποδεσμεύεται από το συντηρητισμό των κλασικών χρόνωνΣτην τέχνη αυτό αντικατοπτρίζεται στην εμφάνιση γιαπρώτη φορά γυμνών γυναικείων αγαλμάτων (πχ τηςΑφροδίτης) καθώς και στην κατασκευή γυναικείων ειδωλίωνπου διακρίνονται για τη χάρη τους καθώς και για έναν τόνοαισθησιασμού (τα ειδώλια αυτά είναι γνωστά ωςΤαναγραίες) Παρουσιάζουν γυναίκες σε όρθια ή καθιστήστάση και προέρχονται από τα λεγόμενα κοροπλαστικάεργαστήρια της Τανάγρας στην αρχαία Βοιωτία Είναι ως επίτο πλείστον ευγενείς κυρίες πρότυπα ιδανικής ομορφιάς καιμόδας της εποχής τους Η ενδυμασία είναι πολυτελής και

περίτεχνα διπλωμένη ενώ τονίζουν τις ωραίες γραμμές του σώματος Η κεφαλήκαι η κόμη έχει όλα τα αριστοκρατικά χαρακτηριστικά ακόμη και όταν είναικαλυμμένη με το μαντίλι Συνοδεύονται με καλαίσθητα και πολύτιμα αξεσουάρόπως σκουλαρίκια βεντάλιες καπέλα και άλλα Σπάνια συναντούμε θεότητεςόπως την Αφροδίτη Ίσως να ήταν και αφιερώματα στη θεά Αφροδίτη η οποίαεκπροσωπούσε το ιδανικό της θηλυκής ομορφιάς οι Μούσες εκπροσωπούσαντην καλλιτεχνική Μουσική επιστήμη ρητορική ικανότητα γλυπτική ζωγραφικήκαι καλλιγραφία

Όμηρος Ιλιάδα (Γ΄ 171-179) παρουσιάζει την Ελένη να ασκείαυτοκριτική μετανοημένη για την εγκατάλειψη του συζυγικού οίκου και ταδεινά που προκάλεσε σε Αχαιούς και Τρώες Όμως ο τρόπος που την εκθειάζει οποιητής στα λόγια των προεστών λίγο πριν (Γ΄ 155-160) που τη συγκρίνουν με τιςαθάνατες θεές και η αντιμετώπιση από τον ίδιο τον Πρίαμο κρύβει μια αίσθησημεγαλοπρέπειας Παρόλη τη δεινή της θέση η γυναίκα σε αυτό το σημείο τηςαφήγησης περιβάλλεται με ένα κομμάτι της λάμψης του ηρωικού έπουςΔιατηρεί ψήγματα ηρωικού ήθους που προορίζεται μόνο για το ανδρικό φύλοεξαιτίας της θεϊκής ομορφιάς της που παραπέμπει άμεσα στη θεϊκή τηςκαταγωγή και γέννηση ndashόμοια με εκείνη της Αφροδίτης

Η συνάντηση της Ανδρομάχης με τον Έκτορααποδίδει μια διαφορετική εικόνα Είναι ένα μοτίβο αποχαιρετισμού στο οποίο ηΑνδρομάχη εκφράζει όλη την απελπισία της για το μελλοντικό χαμό του άνδρατης δείχνοντας παράλληλα την εξάρτηση της γυναίκας από την αρσενική

- 8 -

παρουσία Δεν έχει πατέρα μήτε αδελφό να στηριχθεί στην περίπτωση που χαθείο Έκτορας Ο Έκτορας συλλογιέται τα ίδια πράγματα και πιο πολύ την ατίμωσητης γυναίκας του αλλά δεν μπορεί να κάνει πίσω γιατί ντρέπεται τιςΤρωαδίτισσες και τους Τρώες Αγαπά τη γυναίκα του αλλά τη στέλνει πίσω στοναργαλειό και τα του οίκου συμβουλεύοντάς τη νrsquo αφήσει τον πόλεμο για τουςάνδρες Εδώ η γυναίκα φαίνεται να έχει μια περιορισμένη θέση σε ένανανδροκρατούμενο κόσμο αλλά δε λείπει το στοιχείο της εκτίμησης στογυναικείο έργο ή τη γυναικεία παρουσία

Ησίοδος Έργα και Ημέραι Η γυναίκα στη δική του εικόνα είναιαγγελιαφόρος της θεϊκής βούλησης και ταυτόχρονα η αιτία των παθών τουανθρώπινου γένους Στολισμένη με θεϊκή ομορφιά και αδιάντροπη ψυχή ηΠανδώρα κατέχει την τέχνη της γοητείας και της εξαπάτησης Σταλμένη ωςδώρο στον οψίνου Επιμηθέα ανοίγει τον πίθο με αποτέλεσμα να διαφύγουν όλατα κακά και να οδηγηθεί η ανθρωπότητα στη φυσική και ηθική της παρακμή Ωςάλλη Λίλιθ ή Εύα η Πανδώρα αντιπροσωπεύει την εικόνα της γυναίκας σε ένακατrsquo εξοχήν πατριαρχικό μύθο Δεν είναι η ίδια που επιθυμεί τα βάσανα για τοανθρώπινο γένος Είναι οι θεοί πίσω της που την καθοδηγούν μέσω τωνιδιοτήτων που της αποδίδουν

Στο βάθος της τούτη η εικόνα κρύβει κάτι πολύ βαθύτερο απότη γυναίκα ως αιτία κακού όπως όλοι οι προγενέστεροι ή μεταγενέστεροικοσμογονικοί μύθοι της εύφορης ημισελήνου Είναι μια αναπαράστασημιας πρώιμης ανθρώπινης ανυπακοής και της επακόλουθης αντίδρασηςτων θεών Συνεπώς η γυναίκα είναι το φόβητρο των θεών μέσα στονκόσμο των ανθρώπων και τούτο μας οδηγεί σε μια διαφορετική αντίληψηγια την εικόνα του παραγκωνισμού της γυναίκας στην αρχαία Ελλάδαεκείνη του φόβου των ανδρών απέναντι στη φυσική ανωτερότητα τηςθηλυκής αρχής

Μίμνερμος η γυναίκα προκαλεί τον πόθο και την ερωτική ικανοποίησηΒέβαια αξιοσημείωτο είναι ότι τοποθετεί τις ερωτικές απολαύσεις σε ίση μοίρακαι για τις γυναίκες και για τους άνδρες Εδώ ίσως βρίσκεται και η πρωτοτυπίατου καθώς η γυναίκα στην αρχαϊκή κοινωνία δεν είναι αναγκαίο ναικανοποιείται ερωτικά παρά μόνο να τεκνοποιεί υγιείς απογόνους και κατάπροτίμηση αρσενικούς

Σημωνίδης Ίαμβος κατά γυναικών σε όλη την πολυσύνθετη εικόνακοινωνικής κριτικής είναι φανερή η ησιόδεια επίδραση αφού ο Σημωνίδηςεξαρχής θεωρεί τη γυναίκα χωριστή δημιουργία από τον άνδρα Μέσα στηδηκτικότητά του ο ποιητής εγκωμιάζει εκείνη που μοιάζει με μέλισσα Είναικαλή σύζυγος τέλεια νοικοκυρά φιλόστοργη μητέρα Εξαιτίας της ευημερεί οοίκος και αυξάνεται η περιουσία

- 9 -

ΠΛΑΤΩΝΑΣ - ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

Οι απόψεις των δύο φιλοσόφων για τη γυναίκα είναι σημείοδιαφοροποίησής τους Η θέση που ο Πλάτωνας δίνει σrsquo αυτήν μέσα στηνΠολιτεία του είναι ισάξια με αυτήν του άντρα Πίστευε ότι οι γυναίκεςμπορούν να κυβερνήσουν εξίσου καλά με τους άντρες επειδή ησωφροσύνη η λογική η ανδρεία η αρετή δεν είναι θέμα φύλου αλλάψυχής εκπαίδευσης και μόρφωσης Τόνιζε ότι μία πολιτεία που δεν δίνειπαιδεία στις γυναίκες της laquoμοιάζει με τον άνθρωπο που δεν εξασκεί και δεγυμνάζει παρά μονάχα το δεξί του χέριraquo (Ο Κόσμος της Σοφίας J Gaarder)Αντίθετα ο Αριστοτέλης θεωρεί τη γυναίκα υποδεέστερη του άντρα καθώςπιστεύει ότι σε σχέση μrsquo αυτόν κάτι της λείπει ότι είναι ένας laquoατελήςάντραςraquo και ότι στη γυναικεία ψυχή είναι laquoπαρούσα η λειτουργία τηςσκέψης αλλά αδρανήςraquo Στα laquoΗθικά Νικομάχειαraquo μάλιστα πρότεινε ότιεξαιτίας της ηθικής της αδυναμίας έπρεπε να παντρεύεται σε νεαρή ηλικίακαι να κλείνεται στο σπίτι Κατά τη διαδικασία της αναπαραγωγής επειδήη γυναίκα έχει έναν παθητικό ρόλο (δέχεται) και ο άντρας έναν ενεργητικό(δίνει) το παιδί κληρονομεί μόνο τις ιδιότητες του άντρα (κάτι που όπωςγνωρίζουμε σήμερα δεν ισχύει)

Η εικόνα και θεώρηση του Αριστοτέλη για τις γυναίκες υιοθετήθηκε στονΜεσαίωνα όπου η γυναίκα υποβαθμίστηκε θεωρήθηκε πηγή του κακού και τουπονηρού και περιορίστηκε στον αναπαραγωγικό της ρόλο μόνο (βλ σελ 17-22)

- 10 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΑ ΡΩΜΑΙΚΑΧΡΟΝΙΑ

Η θέση της γυναίκας την εποχή τηςΡωμαϊκής Αυτοκρατορίας ήταν ένα κοινωνικόπρόβλημα γιατί ουσιαστικά ήταν o εξευτελισμόςτης ανθρώπινης προσωπικότητας Η γυναίκααντιμετωπίζεται με μισογυνισμό Ο Κάτων γιαπαράδειγμα λέει ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο φαύλο από τη γυναίκα Ακόμη πολύεύκολα η γυναίκα υποβιβάστηκε σε σκεύος ηδονής και αντιμετωπίστηκε ωςκακόβουλη και ανόητη

ΟΙ ΔΟΥΛΕΣΔούλοι δεν ήταν μόνο άνδρες αλλά και γυναίκες Και ο αριθμός τους ήταν

αρκετά μεγάλος Υπέφεραν κι αυτές την απάνθρωπη και σκληρή συμπεριφοράτων κυρίων τους Τις πουλούσαν τις αγόραζαν τις έβαζαν σε εξοντωτικέςεργασίες τις βασάνιζαν όταν έπεφταν σε λάθη Όσες διέθεταν φυσική ομορφιάβρίσκονταν σε χειρότερη μοίρα από τις άλλες γιατί τις χρησιμοποιούσαν γιαικανοποίηση των κτηνωδών ορέξεών τους Ούτε πατέρας ούτε μητέρα ούτεαδέλφια μπορούσαν να αντιδράσουν Η επιθυμία του κυρίου τους όσο αισχρή κιαν ήταν αποτελούσε νόμο που η παράβασή του είχε συνέπειες

ΟΙ ΠΑΛΛΑΚΙΔΕΣΤο concubinatus ήταν μια ακόμη εναλλακτική λύση στο γάμο Η

παλλακίδα ήταν μια γυναίκα που διατηρούσε τακτικές σεξουαλικές σχέσεις μεέναν παντρεμένο άντρα Συχνά ο άντρας και η παλλακίδα του ζούσαν μαζίαλλά χωρίς τα αντίστοιχα έγγραφα επικύρωσης Τα παιδιά που προέκυπταν απότέτοιου είδους σχέσεις δεν ήταν νόμιμα υποδεικνύοντας ότι η σχέση δεν ήταννόμιμη επίσης Πρόκειται για μια αποδεκτή εναλλακτική λύση εκτός και αν οpaterfamilias έδινε τη γυναίκα ως παλλακίδα επειδή δεν μπορούσε να διαθέσειπροίκα γι αυτήν κάτι που ήταν ιδιαίτερα υποτιμητικό για lsquoκείνον Παρ rsquoόλο πουδεν ήταν ένας αληθινός γάμος ήταν μια ένωση τύπου γάμου που εφαρμοζότανκυρίως από δούλους Και εδώ ο καθοριστικός παράγοντας ήταν η συμβίωσηΑυτή η κατάσταση δεν ήταν μόνιμη αλλά υπήρχε μόνο μέχρι και οι δύοσύντροφοι να κερδίσουν την ελευθερία τους

ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣΚαι ενώ αυτά συνέβαιναν στις σκλάβες οι ελεύθερες γυναίκες δεν ήταν

ελεύθερες με τη σημερινή έννοια Ο πατέρας είχε απόλυτη εξουσία Εξουσίαζωής και θανάτου πάνω στη σύζυγο στους γιούς στις κόρες Υπήρχαν βέβαια

- 11 -

και οι σπάνιες εξαιρέσεις όπου γυναίκες δυναμικέςκαι έξυπνες έπαιρναν ουσιαστικά στα χέρια τους τηδιοίκηση της οικογένειας (βλ σελ 13) Κατά κανόναόμως η γυναίκα σύζυγος ήταν το σκεύος ηδονής Ηκόρη δεν είχε δικαίωμα να διαλέξει το σύζυγό τηςούτε να διαφωνήσει με την απόφαση του πατέραόταν επρόκειτο να την παντρέψει

Ένα κορίτσι θεωρούταν έτοιμο για γάμο στηνηλικία των 14ων Ο πατέρας της επέλεγε το σύζυγό τηςκαι κανόνιζε τις απαιτούμενες συμφωνίεςσυμπεριλαμβανομένης και της προίκας με τηνοικογένεια του γαμπρού Οι οικονομικές συνθήκες και

οι οικογενειακές σχέσεις ήταν πιο σημαντικές απrsquo την αγάπη Ο γάμος της δενάλλαζε τα πράγματα Μεταπηδούσε από τη μια τυραννική εξουσία στην άλληΟποιαδήποτε περιουσία κατείχε η γυναίκα μετά το γάμο της περνούσε κάτωαπό τον έλεγχο του καινούργιου της συζύγου Προς το τέλος της Δημοκρατίαςκαι κατά τη διάρκεια της ιστορίας της Αυτοκρατορίας ένα καινούργιο είδοςγάμου έγινε δημοφιλές στο οποίο η γυναίκα είχε την απόλυτη δικαιοδοσία τηςπεριουσίας της Ένα τέτοιο σύστημα καθιστούσε το διαζύγιο μια πιο βιώσιμηεπιλογή για τις γυναίκες

Η ανατροφή των παιδιών και η διαχείριση του νοικοκυριού ήταν οι πιοσημαντικές δουλειές της γυναίκας Στις φτωχές οικογένειες ήταν υποχρεωμένηνα κάνει τις δουλειές του σπιτιού μόνη της αλλά στις μεσαίες και ανώτερεςτάξεις διέθετε υπηρέτες και σκλάβους που τη βοηθούσαν Η αποχή της γυναίκαςαπό την εργασία περιορίζει το σεβασμό από τη μεριά του άντρα μια και αυτήδεν παράγει Δικαίωμα του συζύγου είναι ακόμη και ο ξυλοδαρμός Αν εκείνητον απατήσει τιμωρείται με θάνατο ή με αφαίρεση της μισής της περιουσίαςΚληρονομικά δικαιώματα η γυναίκα δε διαθέτει Αξιόλογη είναι εκείνη ηγυναίκα που είναι υπάκουη στον άντρα της

Για ανάμειξη της γυναίκας στην πολιτική δεν μπορεί να γίνει λόγος διότιδε διαθέτει πολιτικά δικαιώματα Επίσης δεν μπορεί να έχει οικονομικέςσυναλλαγές Εξάλλου αν και βίωναν οι γυναίκες την θλιβερή τους κατάστασηδεν μπορούσαν να προσφύγουν ούτε σε δικαστήρια ούτε σε διεθνείςοργανισμούς

Τη νομική θέση της γυναίκας χαρακτήριζε η πλήρης υποταγή στηνεξουσία πρώτα του πατέρα ή του αδελφού και αργότερα του συζύγου ο οποίοςασκούσε πατριαρχική εξουσία (patria potestas) πάνω στη σύζυγο Στα μάτια τουνόμου οι γυναίκες ήταν πλάσματα ασθενή (imbeciles) Αυτό τους έδινε σεορισμένες περιπτώσεις τη δυνατότητα να επικαλούνται ως ελαφρυντικό τηνάγνοια του νόμου αλλά τους στερούσε την νομική ικανότητα να υπογράφουνσυμβόλαια ή διαθήκες ή να καταθέτουν ως μάρτυρες σε δικαστήρια Δενμπορούσαν επίσης να ασκήσουν δημόσιο λειτούργημα Η νομική θέση μιαςγυναίκας στη Ρώμη δεν ήταν καλύτερη από εκείνη της γυναίκας στην Αθήνααλλά υπήρχε μια τεράστια διαφορά ∙ μια Ρωμαία σύζυγος είχε το ρόλο τηςοικοδέσποινας όταν ο σύζυγός της είχε φίλους επισκέπτες ενώ ασκούσε μεγάληεπιρροή στη λήψη των οικογενειακών αποφάσεων Βαθμιαία βελτίωσε επίσης

- 12 -

την νομική θέση της απέκτησε περισσότερη ελευθερία μεγαλύτερη δύναμη Στηρωμαϊκή ιστορία είναι πλήθος τα ονόματα γυναικών που διακρίθηκαν για τονισχυρό χαρακτήρα την ευφυΐα και την ανάμιξη τους σε πολιτικές ραδιουργίες

γυναίκες μέσα στη ρωμαϊκή μυθολογία και βιοηθική

Αρπαγή των Σαβίνων Γυναικών

Η Αρπαγή των Σαβίνων Γυναικών ήταν ένα επεισόδιο της πρώιμηςρωμαϊκής ιστορίας ίσως και καθαρά μυθολογικό

Μετά την ίδρυσή της η Ρώμη βρέθηκε στη δεινή θέση να είναι γεμάτη μεναπό δυνατούς και γενναίους άνδρες αλλά ελάχιστες γυναίκες που θαδιασφάλιζαν την επιβίωσή της Ο βασιλιάς της Ρωμύλος έψαξε μάταια να βρεισυζύγους για τους άνδρες του από γειτονικές φυλές Η άρνηση των πατέρωντους να επιτρέψουν γάμους με άνδρες άλλης φυλής οδήγησε τους Ρωμαίουςστην απελπισμένη απόφαση να της κλέψουν

Έκρυψαν το πρόβλημά τους και οργάνωσαν λαμπρές γιορτές και αγώνεςγια να τιμήσουν τον Ποσειδώνα

Όταν άρχισαν οι αγώνες και όλοι ήταν απασχολημένοι δόθηκε το σήμαΟι Ρωμαίοι άνδρες όρμησαν εκεί που κάθονταν οι νεαρές παρθένες οιπερισσότερες από τη φυλή των Σαβίνων τις σήκωσαν και σκόρπισαν προς όλεςτις κατευθύνσεις με προορισμό τα σπίτια τους

Οι Σαβίνοι άργησαν να αντιδράσουν ωστόσο τελικά συγκέντρωσανστρατό και με τους αδικημένους πατέρες επικεφαλής κινήθηκαν απειλητικάκατά της Ρώμης Οι Ρωμαίοι βγήκαν από την πόλη με την ίδιααποφασιστικότητα Αφού αντάλλαξαν κάθε λογής προσβολές όρμησαν ο έναςστρατός ενάντια στον άλλο

Ελάχιστα όμως προτού συναντηθούν οι κοπέλες χύθηκαν ανάμεσά τουςΥποστήριξαν πως η μάχη έπρεπε να λάβει τέλος καθώς πλέον θα χυνότανσυγγενικό αίμα Τους ζήτησαν είτε να σταματήσουν είτε να στρέψουν σε εκείνεςπρώτα την οργή τους εφόσον δεν θα άντεχαν στο τέλος της ημέρας να είναι είτεχήρες είτε ορφανές Και οι δύο πλευρές σταμάτησαν συγκινημένες από τα λόγιααυτά Η μάχη έλαβε τέλος και έγινε ειρήνη ανάμεσά τους

- 13 -

Λουκρητία

Η Λουκρητία είναι ένα μυθικό πρόσωπο της ιστορίας της Αρχαίας ΡώμηςΣύμφωνα με την παράδοση ο βιασμός και ο συνακόλουθος θάνατός της(αυτοκτονία ως μέσο αποκατάστασης της τιμής) ξεκίνησε μια σειρά απόγεγονότα (επανάσταση ενάντια στο βιαστή και γιό του βασιλιά) που οδήγησανστην πτώση της μοναρχίας και την εγκαθίδρυση του δημοκρατικούπολιτεύματος

Ιουλία Δόμνα

Η Ιουλία Δόμνα (170-217) ήταν μέλος της περίφημης Ρωμαϊκήςαυτοκρατορικής δυναστείας των Σεβήρων Αυτοκράτειρα και σύζυγος τουΣεπτίμιου Σεβήρου μητέρα των επίσης αυτοκρατόρων τέκνων της Γέτα καιΚαρακάλλα η Ιουλία Δόμνα υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές γυναίκες στηνπολιτική ιστορία της Ρώμης με τεράστια επιρροή στον αυτοκρατορικό θρόνο

Στα τέλη της δεκαετίας του 180 η Ιουλία Δόμνα παντρεύτηκε τονμελλοντικό αυτοκράτορα Σεπτίμιο Σεβήρο

Ο γάμος τους ήταν ευτυχισμένος και ο Σεβήρος θαύμαζε τη γυναίκα τουκαι τις πολιτικές απόψεις της δεδομένης της εκπαίδευσης και του ενδιαφέροντοςπου αυτή είχε για τη φιλοσοφία

Όταν δολοφονήθηκε ο γιός της και αυτοκράτορας Καρακάλλας η Ιουλίαπροτίμησε να αυτοκτονήσει και θεοποιήθηκε μετά θάνατον

Στην Ιουλία Δόμνα οφείλουμε σήμερα την δυνατότητά μας ναδιαβάζουμε για τον Απολλώνιο Τυανέα καθώς είναι η ίδια που έπεισε τονΦιλόστρατο να γράψει το περίφημο έργο του laquoΗ Ζωή του Απολλώνειουraquo πουσώζεται μέχρι σήμερα Η Ιουλία Δόμνα έκοψε το νήμα της ζωής της πριν οΦιλόστρατος τελειώσει το οχτάτομο έργο του

- 14 -

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΖΩΗ

ΓΑΜΟΣ

Η γυναίκα στο Βυζάντιο

Η γυναίκα της βυζαντινής περιόδου ζούσε τομεγαλύτερο διάστημα της ζωής της στο σπίτι ΣτοlaquoΣτρατηγικόνraquo του Κεκαυμένου διαβάζουμε Ταςθυγατέρας σου ως καταδίκους έχε εγκεκλεισμένας καιαπροόπτους Οι έξοδοι πάντα με συνοδεία για την

εκκλησία τα πανηγύρια και το λουτρό καθώς και οι επισκέψεις σε συγγενικάπρόσωπα ήταν οι μόνες κοινωνικά αποδεκτές δραστηριότητες της γυναίκας έξωαπό το σπίτι Επίσης δεν ήταν ευπρεπές να κάθεται στο ίδιο τραπέζι με τουςάνδρες παρά μόνο αν ήταν πολύ στενά συγγενικά της πρόσωπα όπως γιαπαράδειγμα ο πατέρας ο σύζυγος και οι αδελφοί Συχνά έτρωγε σε χωριστήαίθουσα όπως σε χωριστά δωμάτια από τους άντρες περνούσε την ημέρα τηςΑπό πολύ μικρή μάθαινε τα του οίκου ενώ οι γραμματικές γνώσεις τηςπεριορίζονταν συνήθως σε γραφή και ανάγνωση

Η συμμετοχή των γυναικών στα κοινά χαρακτηρίζεταιστο Βυζάντιο από μια μοναδική καινοτομία αν και ηανάληψη δημοσίων αξιωμάτων ήταν απαγορευμένη στονγυναικείο πληθυσμό κανείς νόμος δεν απαγόρευε τηνανάληψη του ύψιστου πολιτειακού αξιώματος απόγυναίκα Ο νομοθέτης δεν είχε προβλέψει νααπαγορεύσει αυτό που τελικά συνέβη ∙ γυναίκες

βασίλευσαν ως άνδρες ηγεμόνες και για λόγους νομιμότητας έγιναν σεβαστέςαπό τους συγχρόνους τους Βυζαντινούς Κατά τη μέση βυζαντινή εποχή οιΊσαυροι και οι Μακεδόνες αυτοκράτορες ndash υπό διαφορετική οπτική καιορμώμενοι από διαφορετικούς λόγους ο καθένας- προστάτευσαν τη γυναίκα ωςσύζυγο και τουλάχιστον οι πρώτοι αντιμετώπισαν τη μητέρα ως ισότιμη με τονπατέρα απέναντι στα παιδιά τους

H κόρη μπορούσε να παντρευτεί από τα 12-13 χρόνια τηςΔιαφορετικά θα πήγαινε σε μοναστήρι Για το γάμο τηςφρόντιζαν οι γονείς Συχνά μάλιστα βοηθούσαν στηνεπιλογή του συζύγου οι προξενήτρες που είχαν ωςαμοιβή ποσοστά από την προίκα Η θέση της συζύγουήταν άσχημη Τα κύρια προσόντα μιας νύφης ήταν η

ομορφιά (αν και συνίστατο να λαμβάνονται υπόψην και τα ψυχικά χαρίσματα)το γένος (δεν επιτρεπόταν γάμος μεταξύ διαφορετικών τάξεων) και η προίκα

ΝΟΜΙΚΗΘΕΣΗ

- 15 -

ΔΙΑΖΥΓΙΟ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ

(δώρο στο σύζυγο από την οικογένεια της νύφης για να αντεπεξέλθουνοικονομικά)

Η παράβαση της συζυγικής πίστης και η επίμεμπτησυμπεριφορά των συζύγων είχε συχνά ως αποτέλεσμα τηναίτηση διαζυγίου το οποίο ήταν δύο ειδών το laquoκατάπρόφασιν άμεμπτονraquo εξαιτίας δηλαδή σοβαρής αφορμήςπου προερχόταν από κάποιον από τους συζύγους και τοlaquoκατά συναίνεσινraquo με αμοιβαία δηλαδή συγκατάθεση

Οι χριστιανικές αρχές που καθόριζαν τις λειτουργίες τηςβυζαντινής κοινωνίας εξασφάλιζαν μία αξιοπρεπή ζωήστην παντρεμένη γυναίκα Ανεξάρτητα από τηνκοινωνική τάξη όπου ανήκε ήταν οικοδέσποινα και κυράΗ απόκτηση παιδιών την εξύψωνε Η βυζαντινή μητέραθεωρούταν η κεφαλή της οικογένειας και η προστάτιδα

των παιδιών της ειδικά αν ήταν χήρα και τα παιδιά της ήταν πολύ νέα ακόμα Ηκαθημερινότητα μιας μέσης γυναίκας ήταν δύσκολη και μάλλον μονότονηΚαθώς είχε την ευθύνη της εύρυθμης λειτουργίας του σπιτιού όταν δεν είχεδούλες στην υπηρεσίας της αναλωνόταν στην προσπάθεια να ανταποκριθείστις αυξημένες ανάγκες ενός προβιομηχανικού νοικοκυριού Ήταν η πρώτη πουξυπνούσε και η τελευταία που κοιμόταν στην οικογένειά της Οι γονείς είχανυποχρέωση να δίνουν προίκα στις κόρες τους κι αυτό ήταν ένας λόγος για τονοποίο οι φτωχοί εύχονταν να γεννούν αγόρια Εκτός αυτού για τους γονείςσήμαινε ότι το οικογενειακό τους όνομα δε θα διαιωνιζόταν και ότι απαιτούτανεμεγάλη φροντίδα στη διαπαιδαγώγηση και την προστασία του

Στον επαγγελματικό τομέα ο ρόλος της γυναίκας ήτανμικρός Οι γυναίκες των φτωχότερων κοινωνικώνστρωμάτων δούλευαν στα χωράφια και στα εργαστήριατης οικογένειάς τους Μετά τον 11ο αιώνα οι γυναίκεςασχολήθηκαν και με το εμπόριο τροφίμων Είχαναρτοποιεία ή πουλούσαν φρούτα και λαχανικά Μερικέςγυναίκες ήταν μαμές και καλλιγράφοι Πλουσιότερες

αναφέρονται ως ιδιοκτήτριες πλοίων Η κυριότερη απασχόληση των γυναικώνήταν η εργασία στο σπίτι Ιδιαίτερα το γνέσιμο και η ύφανση ήταν βασικέςασχολίες για όλες σχεδόν τις γυναίκες από το πιο φτωχό σπίτι ως τα πλούσιαμοναστήρια και το ίδιο το παλάτι Τα κορίτσια των περισσότερων οικογενειώνμάθαιναν συνήθως ανάγνωση γραφή αριθμητική ιερή ιστορία και ωδική Μόνοοι κόρες αριστοκρατικών και πλούσιων οικογενειών μπορούσαν να αποκτήσουνμεγαλύτερη μόρφωση αν το ενέκριναν οι γονείς τους Λίγες γυναίκεςμορφωμένες ήταν ιατροί που θεράπευαν το γυναικείο πληθυσμόεπιστολογράφοι ή υμνογράφοι Άλλες οι λεγόμενες κοινές ζούσαν στα μιμαρείακαι στα καπηλειά

- 16 -

ΕΠΩΝΥΜΕΣ

Κάποιες γυναίκες αναλογικά ελάχιστες αποκτούσαν και ευρύτερημόρφωση Η ζωή μιας σπουδαίας γυναίκας του βυζαντίου της Άννας τηςΚομνηνής της Πορφυρογέννητης πριγκίπισσας - ιστορικού είναι ενδεικτικήαυτού του πάθους για εξουσία και μόρφωση Ο συγκινητικός της θάνατοςεπιστεγάζει μια ζωή γεμάτη ένταση και σφοδρές αντιφάσεις Ηπορφυρογέννητη Άννα ήταν μια γυναίκα επαναστάτρια για την εποχή της Γιανα πετύχει τους σκοπούς της δε χρησιμοποίησε γυναικεία όπλα (γοητείαπονηριά) αλλά καθαρά αντρικά μέσα(δύναμη τόλμη επιμονή) Ίσως και ναήταν η πρώτη φεμινίστρια στα χρονικά της ανθρωπότητας αλλά η απόπειρά τηςήταν καταδικασμένη να αποτύχει μέσα στην αυστηρά ανδροκρατούμενηκοινωνία του Βυζαντίου Παρόλο που από τη γέννησή της αναγορεύτηκεσυναυτοκράτειρα λόγο κακών συγκυριών δεν άσκησε ποτέ το αξίωμα Προς τοτέλος λοιπόν της ζωής της έγινε μοναχή και αποφάσισε να εξιστορήσει το βίοτου πατέρα της στο έργο laquoΑλεξιάδαraquo Διάφορες αυτοκράτειρες κυβέρνησαν ωςαντιβασιλείς των ανήλικων παιδιών τους Η αυτοκράτειρα Ειρήνη προς τοτέλος του 8ου αιώνα η αγία Θεοδώρα στο γιο της Μιχαήλ 3ο κατά τον 9ο αιώνακαι η Ζωή Καρβουνόψινα η τέταρτη σύζυγος και χήρα του αυτοκράτοραΛέοντα 6ου κατά τον 10ο αιώνα Η Άννα Δαλέσσενα ήταν μητέρα τουαυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού του 1ου και γιαγιά της Άννας Κομνηνής πουέπαιξε έναν κρίσιμο ρόλο στην άνοδο του Αλέξιου στην εξουσία και ο Αλέξιοςένα αποφασιστικό και ικανό άτομο το οποίο συνέχισε να στηρίζεται στηνπολιτική και διοικητική πείρα της για να κυβερνήσει την τεράστια αυτοκρατορία

Πολλές γυναίκες αριστοκρατικής καταγωγής επιδίδονταν επίσης σε έργαευποιίας όπως η ίδρυση γηροκομείων οι δωρεές για την ανέγερση ναών και ηεθελοντική εργασία στα νοσοκομεία της εποχής όπως οι ξεχωριστέςπροσωπικότητες γυναικών που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη τουβυζαντινού κράτους σαν αυτή της αυτοκράτειρας Ελένης και Θεοδώρας Τέλοςμια από τις πιο γνωστές βυζαντινές επιχειρήσεις άνηκε σε κάποια Δανελία - μιαεξαιρετικά πλούσια χήρα και ευεργέτιδα του μελλοντικού αυτοκράτοραΒασίλειου του 1ου Αξιοσημείωτη είναι και η ποιήτρια Κασσιανή Άλλεςγυναίκες ήταν ιδιοκτήτες μικρών καταστημάτων με είδη καθημερινής χρήσης

- 17 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΜΕΣΑΙΩΝΑ

Τα όπλα των γυναικών Από τον 12ο αιώνα η ιδανική γυναίκα θα πρέπει ναείναι λεπτή με λεπτή μέση μακριά πόδια στήθος μικρό (απαγορεύονται ταμεγάλα στήθη οι γυναίκες που έχουν υπερβολικό στήθος θαέπρεπε να το καλύπτουν με επίδεσμο) Η σιλουέτα αυτήεξελίσσεται στη συνέχεια στο κυρτό σχήμα S το κεφάλι ελαφράγερμένο προς τα εμπρός το στήθος ανεπαίσθητο η κοιλιά και οιγοφοί προς τα εμπρός

Ο γάμος Το πρότυπο του χριστιανικού γάμου βασίζοντανστην απόλυτη μονογαμία Θεωρητικά πρόκειται για ένα γάμομε την συγκατάθεση και των δύο ατόμων και χωρίς δυνατότητα διαζυγίουΩστόσο η θεωρία ήταν συχνά διαφορετική από την πραγματικότητα Έτσι είναιοικογένειες (γονείς) που ενώνουν τα παιδιά και αυτό στην ηλικία των δώδεκαετών για τις γυναίκες και στους άνδρες των δεκατεσσάρων Νεαρά ζευγάριαπαντρεύονται χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων με τον κίνδυνο τηςαποκλήρωσης Τόσο στα κατώτερα όσο και στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα ηγονική επιλογή υπαγορεύει τα δεσμά του γάμου Ακόμα ο γάμος δεν ήτανπρακτικά τόσο αδιάλυτος ∙ είναι συχνό στους άνδρες των κύκλων ευγενείας ναέχουν παλλακίδες και να αποκτούν νόθα παιδιά Αν η σύζυγος δεν είναι σε θέσηνα γεννήσει έναν κληρονόμο αυτά τα παιδιά μερικές φορές μπορούσαν ναγίνουν κληρονόμοι του πατέρα τους Η εν λόγω γυναίκα στείρα ή που δεγεννούσε παρά κορίτσια μπορεί επίσης να διαχωριστεί από το σύζυγό της οοποίος θέλει να εξασφαλίσει απογόνους Καθημερινή μέριμνα ήταν ηεξασφάλιση του επιούσιου εφόσον το μεσαιωνικό οικογενειακό εισόδημα ήτανμετά βίας επαρκές Ανύπαντρες μητέρες και χήρες επιδίδονταν στην κλοπή τηζητιανιά και την πορνεία (η οποία και δε θεωρούταν παράνομη αλλά ανήθικη)

Συζυγικές σχέσεις Το 14ο αιώνα αναφέρονταν στην Αγγλία 4 κατηγορίεςπροσώπων οι προδότες οι εθνικοί οι σκλάβοι και οι γυναίκες που κάθε άνδραςείχε το δικαίωμα να δείρει ατιμώρητα αφού αυτοί δεν κατείχαν νόμιμαδικαιώματα για να τους κάνουν αγωγή Το δικαίωμα επιβολής σωφρονιστικήςτιμωρίας από μέρους του συζύγου απέβλεπε στη διατήρηση της σχέσηςκυριαρχίας του άνδρα Ο Trevelyan γράφει για την Αγγλία του 15ου αιώνα Ηδύναμη της κυριαρχίας βρισκόταν στα χέρια του άνδρα και σπάνια η κοινήγνώμη επέρριπτε την ενοχή σε όποιον τη διεκδικούσε με τη γροθιά ή τη βέργα Η

- 18 -

θέση της γυναίκας στο Μεσαίωνα σύμφωνα με τον Hans Fehr ο οποίος γράφειγια τις σχέσεις ανάμεσα στα δυο φύλα κατά τον εξής τρόπο Η γυναίκα δεν ήτανανεξάρτητη Σacute όλη τη ζωή της βρισκόταν κάτω από την εποπτεία του άνδρα Ηπαλιά αντίληψη βίας η εξουσιάζουσα θέση του άνδρα δεν εξαφανίστηκε ποτέολοκληρωτικά Συχνά επαναλαμβάνεται ότι το γυναικείο φύλο πρέπει ναθεωρείται σαν αντικείμενο που υπόκειται στη βία Οι διάφορες διατάξεις και οισυνήθειες που επικρατούσαν το Μεσαίωνα δείχνουν καθαρά ότι οι σχέσειςανάμεσα στα δυο φύλα δεν ήταν μόνο σχέσεις βίας αλλά προ πάντων σχέσειςεξουσίας Η επιβολή της τιμωρίας για ορισμένα σφάλματα της συζύγου δεν ήτανδικαίωμα αλλά καθήκον του άνδρα Αν ο σύζυγος δεν τιμωρούσε με ξύλο τηγυναίκα του τότε έπεφτε ο ίδιος σε σφάλμα Με ολοφάνερα διατυπωμένεςαπειλές και με βία που είχε νομικά κωδικοποιηθεί αναγκάζονταν οι γυναίκες σευποταγή

Επαγγελματική ζωή των γυναικών Οι γυναίκες κατά τον Μεσαίωνασυμμετέχουν ενεργά στην οικονομική ζωή Στην πόλη που εργάζονται κυρίωςστο εμπόριο στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας και των τροφίμων Επιπλέονστο μικρό εμπόριο τροφίμων οι γυναίκες υπερτερούν αριθμητικά των ανδρώνΕπίσης οι βιομηχανίες που εμφανίζονται ως επέκταση των εγχώριωνδραστηριοτήτων τους είναι περισσότερο ή λιγότερο δεσμευμένες ψησίματοςζυθοποιίας (στην Αγγλία οι γυναίκες έχουν το μονοπώλιο στην μπύρα και τηγαλακτοκομική βιομηχανία) Στην ύπαιθρο θα βοηθήσουν επίσης τουςσυζύγους τους ιδίως βοηθώντας στην συγκομιδή και την κοπή των ζωοτροφώνΣχεδιάστριες εσωρούχων και καλτσών μοδίστρες ιδιοκτήτριες μικρώνεστιατορίων πλύστρες είναι επαγγέλματα που οι γυναίκες έχουν καταλάβει τιςΜεσαίωνα αλλά απαραιτήτως δεν θεωρούνται ίσες με τους άνδρες Πράγματι οιμισθοί των γυναικών είναι πολύ χαμηλότερες από εκείνες των ανδρών ∙ ηεργασία στο σπίτι την οποία καμία επαγγελματική οργάνωση δενπροασπιζόταν παραπέμπει σε ιδιαίτερα χαμηλούς μισθούς τόσο σε αστικές όσοκαι αγροτικές περιοχές

Γυναίκες και κοινωνικά δικαιώματα Οι γυναίκες του απλού λαού και οιαστές απολάμβαναν σχετικά περισσότερη ελευθερία ∙ ενήλικες ήδη από ταδώδεκά τους χρόνια είχαν το δικαίωμα να διαχειριστούν τα αγαθά τους ναπαντρευτούν να εργαστούν ακόμα και να ψηφίσουν Για τις αριστοκράτισσεςτα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά Μέσα σrsquo ένα σύμπαν βίαιο επιθετικόανδροκρατούμενο στα πλαίσια του κάστρου αυτή δεν είναι υπολογίσιμη Ημοίρα της μοιάζει με τη γαιοκτησία τη μόνη εγγύηση της εξουσίας Έτσιαποτέλεσε lsquorsquoσυνάλλαγμαrsquorsquo μεταξύ των λόρδων οι οποίοι ήθελαν να αυξήσουντα αγαθά τους και να εξασφαλίσουν την διαιώνιση του γένους τους ΣτηΣαξονία κατά τον Michelet ο ειρηνοδίκης είχε το δικαίωμα να χτυπάει κάθεγυναίκα που θα φερόταν ανάρμοστα ή αθέμιτα ακόμη έκαναν χρήση τουδικαιώματος αυτού για να ταπεινώσουν τις τίμιες γυναίκες και τις συζύγουςεμπόρων οι οποίες ξεχώριζαν για την υπερηφάνεια και την αυτοπεποίθησήτους

- 19 -

Γυναίκες και Εκκλησία Υπάρχουν βεβαίως τα γνωστά μισογυνικάστερεότυπα που παρουσιάζουν τη γυναίκα ως προσωποποίηση της αμαρτίας Ηεξιλέωση της θέσης της γυναίκας στην Εκκλησία γίνεται με τη γέννηση τουΘεανθρώπου από μια γυναίκα την Παναγία Η γυναίκα ως Εκκλησία και οάνδρας ως ο Χριστός Η γυναίκα συμβολίζει την αγία Εκκλησία και ο άνδρας τοΧριστό Όπως η Εκκλησία υποτάσσεται στον Χριστό έτσι και η γυναίκα οφείλει

να ακούει τον άνδρα και να μην τον περιφρονεί Βεβαίωςαυτό δεν είναι καθόλου υποβιβαστικό για τη γυναίκαδιότι ο άνδρας ΧΡΩΣΤΑΕΙ να την αγαπάει όπως ακριβώςο Χριστός αγαπάει την Εκκλησία Κι ας μην ξεχνάμε ότι οΧριστός θυσιάστηκε για την Εκκλησία Ο άνδρας είναι ηlaquoκεφαλήraquo της γυναίκας του Το να είναι κάποιος κεφαλήδεν δηλώνει εξουσία ή αξία στη Χριστιανική Εκκλησία

Είναι θέμα ευθύνης πολύ μεγάλης μάλιστα Σε ένα σπίτι υπάρχουν πράγματαπου πρέπει να φροντιστούν από έναν για να διατηρηθεί η ειρήνη στηνοικογένεια Ο Θεός επιλέγει τον άνδρα ως κεφαλή τής οικογένειας επειδή οΧριστός στον οποίον υποτάσσεται στην Εκκλησία ως Θεανδρικό πρόσωπο ήρθεστη γη

Υπάρχουν και τα ιστορικά στοιχεία που παρέχουν μια πολύ πιοισορροπημένη εικόνα Καταρχάς η μεσαιωνική Εκκλησία δεν διστάζει νααναθέσει σε γυναίκες θέσεις ευθύνης με πολιτική και οικονομική ισχύ Οιηγούμενες των μονών ασκούν εξουσία και διαχειρίζονται πολλές φορέςτεράστιες περιουσίες Και όσον αφορά την εκτίμηση της Εκκλησίας προς τιςγυναικείες ικανότητες ας δούμε ακόμη ένα παράδειγμα που παραθέτει η Περνού(όππ σελ 93) όταν ο μοναχός Ροβέρτος του Αρμπρισέλ μια από τιςμεγαλύτερες προσωπικότητες του δυτικού μοναστικού κινήματος αποφασίζεινα οργανώσει το αβαείο του Φοντεβρώ ιδρύει δύο κοινόβια (ένα ανδρών και έναγυναικών) Ο άνθρωπος αυτός αληθινός φεμινιστής θα αναθέσει τη διοίκησητου αβαείου σε μια ηγουμένη την μόλις 22 ετών Πετρονίλλα του Σεμιγέ (1115)Ανάμεσα στις σημαντικές γυναικείες μορφές της Καθολικής Εκκλησίας τουΜεσαίωνα δεν λείπουν και οι δυναμικές προσωπικότητες που δεν θα διστάσουννα αναμετρηθούν με την κοσμική εξουσία υπερασπίζοντας τα πιστεύω τουςΓενικά η θέση της γυναίκας στο πλαίσιο της καθολικής Εκκλησίας είναιακριβώς αυτή που κατέχει η γυναίκα στην κοινωνία τη συγκεκριμένη ιστορικήπερίοδο (Pernoud όππ σελ 94-95) Έτσι η επιδείνωση παρατηρείταιταυτόχρονα στην κοινωνία και στην Εκκλησία το 1298 ο πάπας Βονιφάτιος Η΄επιβάλλει στις μοναχές αυστηρότερους περιορισμούς απrsquo ότι στους άνδρεςμοναχούς ή μέλη θρησκευτικών ταγμάτων αποκλείοντάς τις από κάθε επαφήμε τον έξω κόσμο Η απώλεια της ldquoαυτονομίαςrdquo θα ολοκληρωθεί στηΓαλλία όταν η διοίκηση της Εκκλησίας θα περάσει στα χέρια της κοσμικήςεξουσίας με το Κονκορδάτο της Μπολόνιας (1516) ο πάπας εκχωρεί στον βασιλιάτης Γαλλίας την εξουσία να διορίζει επισκόπους και ηγουμένους

Οιhellip μάγισσες Καλά όλα αυτά αλλά στον Μεσαίωνα δεν έκαιγαν μάγισσες Ηαπάντηση είναι laquoόχι και τόσο ή μάλλον σχεδόν καθόλουraquo Το πραγματικό κυνήγιμαγισσών ανάγεται στα χρόνια της Αναγέννησης κι αργότερα η διαβόητη δίκητων Μαγισσών του Σάλεμ έγινε το 1698 κι όχι βέβαια κατά τα χρόνια του

- 20 -

Μεσαίωνα Στη Γαλλία η τελευταία δίκη για μαγεία καταγράφεται στοΜπορντώ το 1718 Οι άνθρωποι της εποχής αντιμετώπιζαν τη μαγείαπερισσότερο ως εκδήλωση ψυχικής ασθένειας αντίληψη που μοιάζειαρκετά σύγχρονη

Γυναίκες και μόρφωση Στα μεσαιωνική Ευρώπη Εκκλησία και γράμματα είναισυνήθως αλληλένδετα Όπως είναι λογικό οι γυναίκες δεν λείπουν από τοντομέα αυτό Η πρώτη εγκυκλοπαίδεια της μεσαιωνικής Δύσης συγγράφηκε απόγυναίκα πρόκειται για τον ldquoHortus deliciarumldquo της Αλσατής ηγουμένης Ερράδης

του Λάντσμπεργκ (12ος αι) Μερικές φορές οι πνευματικές και καλλιτεχνικέςδραστηριότητες των γυναικών της Εκκλησίας εκπλήσσουν στο αββαείο τουΓκάντερσάιμ στη Σαξονία βρέθηκαν χειρόγραφα του 10ου αιώνα που

περιείχαν κωμωδίες σε στίχους με ομοιοκαταληξία σε μίμηση των κωμωδιώντου Τερέντιου Εδώ μπορούμε να παρατηρήσουμε πως η καλλιέργειαενθαρρυνόταν περισσότερο στα γυναικεία παρά στα αντρικά μοναστήρια Όταντο 14ο αιώνα ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο του Παρισίου ήταν αποκλεισμένες απrsquoτη μόρφωση της οποίας το μονοπώλιο κρατούσαν οι κληρικοί Αποκλεισμένοιήταν γυναίκες και θρησκευτικά τάγματα (Ordres mineurs Ordres mendiants) OΘωμάς Ακινάτης απελάθη σε διάστημα 2 ετών

Γυναίκες και εξουσία rdquoΟι γυναίκες δεν ήταν υπόδουλες και υποταγμένεςστο πλαίσιο ενός κόσμου ο οποίος εμφανίζεται να κυριαρχείται από τις αντρικέςαρετές ιπποτών ή ασκητικών μοναχών Η εξουσία δεν απέκλειε τις γυναίκες απότην κορυφή της κοινωνίας Η υπόμνηση μερικών ονομάτων αρκεί για να αποδείξειτο αντίθετο Η Αλιενόρ της Ακυιτανίας η Λευκή της Καστίλλης κι άλλες λιγότερογνωστές διοίκησαν επικράτειες και κυβέρνησαν υπηκόουςrdquo Πράγματι δεν είναιλίγα τα παραδείγματα γυναικών που ασκούν τη βασιλική εξουσία όταν οσύζυγός τους απουσιάζει ή ασθενεί ή αυτών στις οποίες έχει νομίμως ανατεθεί ηαντιβασιλεία μέχρι την ενηλικίωση του γιου τους Άλλες πάλι είναιαρκούντως δυναμικές ώστε να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους και χωρίς νασυμβαίνει κάτι από τα παραπάνω

Συγκεκριμένα οι δύο αντισυμβατικές γαλλίδες η Αλιενόρ της

Ακυιτανίας και η Λευκή της Καστίλλης Η πρώτη υπήρξεκληρονόμος του ισχυρού δουκάτου της Ακυιτανίας Το 1152 ηΑλιενόρ παίρνει την πρωτοβουλία και χωρίζει τον Λουδοβίκο(καθόσον νομικά δεν υφίστατο διαζύγιο τυπικά επρόκειτο γιαακύρωση του γάμου λόγωhellip μακρινής συγγένειας μεταξύ τωνσυζύγων αν και στην πραγματικότητα ευθύνεται η ασυμφωνίαχαρακτήρων και φημολογούμενη εξωσυζυγική σχέση) Έξι μόλιςεβδομάδες μετά την ακύρωση του πρώτου της γάμουπαντρεύεται στο Πουατιέ τον Ερρίκο δούκα της Νορμανδίας και κόμη του Ανζούκαι του Μαιν ο οποίος θα γίνει δύο χρόνια αργότερα βασιλιάς της Αγγλίας (ωςΕρρίκος Β΄) Μέχρι τον θάνατό της (1204) θα παραmicroείνει δραστήριααναλαμβάνοντας διπλωματικές πρωτοβουλίες και επιχειρώντας να

AlieacutenordAquitainereinedHenry IIdAngleterre

- 21 -

καθορίσει σύμφωνα με τις απόψεις της τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ Γαλλίαςκαι Αγγλίας

Παρομοίως η εγγονή της η Λευκή της Καστίλλης παντρεύεται σεηλικία 12 ετών τον διάδοχο του γαλλικού θρόνου (τον μετέπειταΛουδοβίκο Η΄) Μ μετά τον θάνατο του συζύγου της (1226) θακυβερνήσει το βασίλειο έως την ενηλικίωση του γιου της(Λουδοβίκου Θ΄)∙ Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας της θαδιαπραγματευθεί (με επιτυχία) τους όρους της Συνθήκης τουΜω (1229) με την οποία τερματίζεται η σύγκρουση μεταξύΓαλλίας και κομητείας της Τουλούζης Έχοντας εμπιστοσύνηστις πολιτικές ικανότητες της microητέρας του ο Λουδοβίκος Θ΄ της

αναθέτει την αντιβασιλεία κατά την αναχώρησή του για την Ζ΄ Σταυροφορία(1248)

Στον μακρινό βορρά η βασίλισσα Μαργαρίτα κατόρθωσε να ενώσει σεένα βασίλειο του οποίου ηγήθηκε τη Σουηδία τη Δανίακαι τη Νορβηγία (1397)

Στην Ιταλία η Ματθίλδη της Τοσκάνης (1046-1115)υπήρξε η ισχυρότερη πολιτική προσωπικότητα στην Ιταλίατου καιρού της σε δική της πρωτοβουλία οφείλεται ηldquoσυmicroφιλίωσηrdquo microεταξύ του πάπα Γρηγορίου Ζ΄ και τουαυτοκράτορα Ερρίκου Δ΄ microε την ταπείνωση του δεύτερουστην Κανόσσα (1077)

Το 1314 ο Philippe le Bel περιορίζει τη δυνατότητα της διαδοχής τουθρόνου από γυναίκα Το 1593 μια επανάσταση στο Κοινοβούλιο του Παρισίουαπαγορεύει στη γυναίκα κάθε κρατική λειτουργία Από τις αρχές του 14ου αιώναη γυναίκα δε στέφεται πια είναι μονάχα σύζυγος του βασιλιά

Γυναίκες και πολιτικά δικαιώματα Όπως γνωρίζουμε στα χρόνια τηςελληνικής και ρωμαϊκής Αρχαιότητας η γυναίκα στερείται πλήρως πολιτικώνδικαιωμάτων Στους Νεότερους Χρόνους πρέπει να φτάσουμε στον 20ό αιώναγια να δοθεί στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου Στο Μεσαίωνα βλέπουμε τιςγυναίκες να ψηφίζουν στις συνελεύσεις πόλεων και χωριών που καλύπτουν έναευρύ τμήμα της δυτικής Ευρώπης Βεβαίως στην εποχή αυτή δεν ψηφίζουν ταάτομα αλλά οι οικογένειες οι οποίες πράγματι εκπροσωπούνται συνήθως απότον άντρα Όταν όμως αυτός αδυνατεί να συμμετάσχει στη διαδικασία (απουσίαή ασθένεια) ή έχει πεθάνει τότε η οικογένεια εκπροσωπείται από τη γυναίκα

Blanche deCastille

MATILDE DECANOSACONDESA DETOSCANA

- 22 -

ldquoSi les femmes neacutetaient pas bonnes et leursconseils inutiles Dieu ne les aurait jamaisconsacreacutees comme laide de lhomme mais plutocirctcomme la cause du mal

Charte dAardenburg

ldquoAν οι γυναίκες δεν ήτανε καλές και οισυμβουλές τους ήταν άχρηστες ο Θεός δε θα τιςείχε αφιερώσει ποτέ ως βοήθεια στον άνδρααλλά μάλλον ως πηγή κακούhellip

- 23 -

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σε πολλές χώρες οι γυναίκες αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό τουεργατικού δυναμικού Παρrsquo όλα αυτά ένας πολύ σημαντικός αριθμόςεργαζομένων γυναικών απασχολείται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας συχνά μεμικρή ασφάλεια εργασίας χαμηλούς μισθούς και δυσμενείς συνθήκες Αυτό δενπεριορίζεται στο βιομηχανοποιημένο κόσμο καθώς για πολλές γυναίκες στιςαναπτυσσόμενες χώρες η εμπειρία της εργασίας είναι δυσάρεστη με τηνκακομεταχείριση και τη σεξουαλική παρενόχληση να αποτελούν συνηθισμέναφαινόμενα που συχνά τρέφονται από πολιτιστικές και θρησκευτικέςπεποιθήσεις Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός γυναικών αποκτούν διοικητικέςθέσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνδέονται μεσυμπεριφορές αποκλεισμού ή υποβάθμισης των γυναικών από άνδρεςσυναδέλφους που απειλούνται από αυτές

Οι πολλαπλοί κοινωνικοί ρόλοι που αναλαμβάνουν θέτουν τις γυναίκεςσε μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλα μέλη της κοινότητας στο να νοσήσουν Οιγυναίκες αναλαμβάνουν το βάρος της ευθύνης που συνδέεται με το να είναιμητέρες σύζυγοι και φροντιστές των άλλων χωρίς να λαμβάνουν οικονομικήαποζημίωση για αυτή τη δουλειά

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ

Μικρότερη συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίαςΣυγκέντρωσή τους σε ορισμένους επαγγελματικούς κλάδουςΑπουσία ή υποεκπροσώπησή τους σε άλλουςΧάσμα των αμοιβών ανδρών και γυναικώνΜεγάλα ποσοστά ανεργίας των γυναικώνΜεγάλη παρουσία τους στο χώρο των ελαστικών μορφών εργασίαςΜη κάλυψή τους από συλλογικές συμβάσεις εργασίαςΈλλειψη ευκαιριών απασχόλησηςΑδυναμία εναρμόνισης επαγγελματικής ζωήςΠεριορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική εξέλιξηΜειωμένη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων καιπαρουσία τους σε θέσεις ευθύνης

Στην Ελλάδα ένα ποσοστό 65 των γυναικών απασχολείται στουςκλάδους της γεωργίας το λιανικό εμπόριο την εκπαίδευση την υγεία καιπρόνοια τη δημόσια διοίκηση τα ξενοδοχεία και εστιατόρια Συγκριτικά μεάλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτεροποσοστό γυναικών που απασχολείται στον αγροτικό τομέα ενώ είναι έντονη ηπροτίμησή τους για το δημόσιο τομέα

Όσον αφορά στον επαγγελματικό διαχωρισμό μεταξύ ανδρών καιγυναικών είναι υπαρκτός τόσο ως οριζόντιος(δηλαδή το ποσοστό παρουσίας σε

- 24 -

συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους) αλλά και ως κάθετος( δηλαδή οιδιαφοροποιήσεις στην ιεραρχία στο εσωτερικό του κάθε κλάδου)Μια από τιςαιτίες που συντηρούν αυτό το φαινόμενο είναι και η έλλειψη οργανωμένηςσυλλογικής δράσης

laquoΗ γυναίκα είναι παντού και πάντοτε γυναίκα Πολλές φορές και κάτιπερισσότερο λιγότερο όμως ποτέraquo

Πολύβιος Δημητρακόπουλος(συγγραφέας)

Η 8η Μαρτίου (γιορτή της μητέρας) laquoσημάδεψεraquo το γυναικείο φύλο μετά τημεγάλη απεργία που έκαναν οι εργάτριες στον τομέα τηςκλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1857 ζητώνταςκαλύτερες συνθήκες εργασίας

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η γυναίκα έχει κάνει δυναμική είσοδο στοχώρο της αγοράς εργασίας Η σύγχρονη γυναίκα είναι πλέον οικονομικάανεξάρτητη δυναμική και χειραφετημένη Ωστόσο εξακολουθεί να μην έχει τιςίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες μα τον άνδρα Τόσο στο δημόσιο όσο και στονιδιωτικό τομέα οι υψηλές θέσεις(διευθυντών προέδρων) αποτελούν αυστηρόάβατο για τις γυναίκες Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στα κέντρα λήψηςαποφάσεων Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο των Πολιτικών Ποινικώνκαι Διοικητικών Δικαστηρίων που όσο πιο υψηλόβαθμα είναι τόσο λιγότερεςείναι οι γυναίκες που τα επανδρώνουν Επίσης στον Άρειο Πάγο δεν υπηρετείκαμία γυναίκα Αντιθέτως συσσώρευση γυναικών παρατηρείται σταειρηνοδικεία και στα διοικητικά πρωτοδικεία

Η κατάσταση της σύγχρονης εργαζόμενης ελληνίδας δεν είναι ευνοϊκήγια τη ζωή της Πολλές γυναίκες ενώ πληρούν τα αντικειμενικά κριτήρια για τηνπρόσληψη σε μια θέση ωστόσο προτιμάται ένας άνδρας και με λιγότερα ίσωςπροσόντα αφού φιλοσοφία της σημερινής εποχής είναι η αύξηση του κέρδους μεόσο το δυνατόν λιγότερο κόστος Για τον λόγο αυτό η γυναίκα είναι εμπόδιοαφού ως έγκυος και αργότερα ως μητέρα απαιτεί πολλές άδειες επιδόματα καιευνοϊκή μεταχείριση Όμως οι εργοδότες δεν προσλαμβάνουν και μια γυναίκαπου δεν έχει παιδιά φοβούμενοι ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσει Έτσι οιγυναίκες αποκλείονται από πολλές θέσεις με αποτέλεσμα να καλπάζει ηγυναικεία ανεργία Αλλά ακόμα κι αν είναι αποτελεσματικές καιανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη δουλειά τους δεν μπορούν να ανελιχθούνστην εργασία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ενώ οι άνδρες μπορούνταυτόχρονα να είναι και καλοί πατέρες και καλοί στο χώρο εργασίας τους Έτσιακόμα και σήμερα δεν υπάρχει ουσιαστική βοήθεια στην ελληνίδα μητέρα διότιόταν έχει μικρά παιδιά δεν μπορεί να λείπει από το σπίτι αν δεν εξασφαλίσειποιος θα τα προσέχει

Στην Ελλάδα το χάσμα στις αμοιβές ξεπερνά το 20 μεταξύ γυναικώνκαι ανδρών Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας το

- 25 -

Νοέμβριο του 2011 μία στις τέσσερις γυναίκες(25) ήταν στην ανεργία ότανέναν χρόνο πριν το ποσοστό ήταν 17

Όσον αφορά την οικιακή εργασία δηλαδή την παροχή προσωπικώνυπηρεσιών προσελκύει σήμερα εργαζόμενες γυναίκες μετανάστριες ΣτηνΕλλάδα οι οικιακές βοηθοί προέρχονται κυρίως από τις Φιλιππίνες τηνΠολωνία την Ουκρανία τη Ρωσία ενώ η πλειοψηφία των Αλβανών μεταναστώνεργάζεται σε ελληνικά νοικοκυριά

Τα τελευταία χρόνια η θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίαςσυζητείται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικάμε τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών

Επιπλέον σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται καλύτερα σε τομείς οιοποίοι ήταν παραδοσιακά laquoκλειστοίraquo γιrsquo αυτές όπως ο Δικαστικός κλάδος τοΔιπλωματικό σώμα και στις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της ΔημόσιαςΔιοίκησης Επίσης έχουν ανοίξει για τις γυναίκες νέες επιλογές σταδιοδρομίαςσε κλάδους όπως η Αστυνομία ο Στρατός το Εμπορικό Ναυτικό

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 8: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 8 -

παρουσία Δεν έχει πατέρα μήτε αδελφό να στηριχθεί στην περίπτωση που χαθείο Έκτορας Ο Έκτορας συλλογιέται τα ίδια πράγματα και πιο πολύ την ατίμωσητης γυναίκας του αλλά δεν μπορεί να κάνει πίσω γιατί ντρέπεται τιςΤρωαδίτισσες και τους Τρώες Αγαπά τη γυναίκα του αλλά τη στέλνει πίσω στοναργαλειό και τα του οίκου συμβουλεύοντάς τη νrsquo αφήσει τον πόλεμο για τουςάνδρες Εδώ η γυναίκα φαίνεται να έχει μια περιορισμένη θέση σε ένανανδροκρατούμενο κόσμο αλλά δε λείπει το στοιχείο της εκτίμησης στογυναικείο έργο ή τη γυναικεία παρουσία

Ησίοδος Έργα και Ημέραι Η γυναίκα στη δική του εικόνα είναιαγγελιαφόρος της θεϊκής βούλησης και ταυτόχρονα η αιτία των παθών τουανθρώπινου γένους Στολισμένη με θεϊκή ομορφιά και αδιάντροπη ψυχή ηΠανδώρα κατέχει την τέχνη της γοητείας και της εξαπάτησης Σταλμένη ωςδώρο στον οψίνου Επιμηθέα ανοίγει τον πίθο με αποτέλεσμα να διαφύγουν όλατα κακά και να οδηγηθεί η ανθρωπότητα στη φυσική και ηθική της παρακμή Ωςάλλη Λίλιθ ή Εύα η Πανδώρα αντιπροσωπεύει την εικόνα της γυναίκας σε ένακατrsquo εξοχήν πατριαρχικό μύθο Δεν είναι η ίδια που επιθυμεί τα βάσανα για τοανθρώπινο γένος Είναι οι θεοί πίσω της που την καθοδηγούν μέσω τωνιδιοτήτων που της αποδίδουν

Στο βάθος της τούτη η εικόνα κρύβει κάτι πολύ βαθύτερο απότη γυναίκα ως αιτία κακού όπως όλοι οι προγενέστεροι ή μεταγενέστεροικοσμογονικοί μύθοι της εύφορης ημισελήνου Είναι μια αναπαράστασημιας πρώιμης ανθρώπινης ανυπακοής και της επακόλουθης αντίδρασηςτων θεών Συνεπώς η γυναίκα είναι το φόβητρο των θεών μέσα στονκόσμο των ανθρώπων και τούτο μας οδηγεί σε μια διαφορετική αντίληψηγια την εικόνα του παραγκωνισμού της γυναίκας στην αρχαία Ελλάδαεκείνη του φόβου των ανδρών απέναντι στη φυσική ανωτερότητα τηςθηλυκής αρχής

Μίμνερμος η γυναίκα προκαλεί τον πόθο και την ερωτική ικανοποίησηΒέβαια αξιοσημείωτο είναι ότι τοποθετεί τις ερωτικές απολαύσεις σε ίση μοίρακαι για τις γυναίκες και για τους άνδρες Εδώ ίσως βρίσκεται και η πρωτοτυπίατου καθώς η γυναίκα στην αρχαϊκή κοινωνία δεν είναι αναγκαίο ναικανοποιείται ερωτικά παρά μόνο να τεκνοποιεί υγιείς απογόνους και κατάπροτίμηση αρσενικούς

Σημωνίδης Ίαμβος κατά γυναικών σε όλη την πολυσύνθετη εικόνακοινωνικής κριτικής είναι φανερή η ησιόδεια επίδραση αφού ο Σημωνίδηςεξαρχής θεωρεί τη γυναίκα χωριστή δημιουργία από τον άνδρα Μέσα στηδηκτικότητά του ο ποιητής εγκωμιάζει εκείνη που μοιάζει με μέλισσα Είναικαλή σύζυγος τέλεια νοικοκυρά φιλόστοργη μητέρα Εξαιτίας της ευημερεί οοίκος και αυξάνεται η περιουσία

- 9 -

ΠΛΑΤΩΝΑΣ - ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

Οι απόψεις των δύο φιλοσόφων για τη γυναίκα είναι σημείοδιαφοροποίησής τους Η θέση που ο Πλάτωνας δίνει σrsquo αυτήν μέσα στηνΠολιτεία του είναι ισάξια με αυτήν του άντρα Πίστευε ότι οι γυναίκεςμπορούν να κυβερνήσουν εξίσου καλά με τους άντρες επειδή ησωφροσύνη η λογική η ανδρεία η αρετή δεν είναι θέμα φύλου αλλάψυχής εκπαίδευσης και μόρφωσης Τόνιζε ότι μία πολιτεία που δεν δίνειπαιδεία στις γυναίκες της laquoμοιάζει με τον άνθρωπο που δεν εξασκεί και δεγυμνάζει παρά μονάχα το δεξί του χέριraquo (Ο Κόσμος της Σοφίας J Gaarder)Αντίθετα ο Αριστοτέλης θεωρεί τη γυναίκα υποδεέστερη του άντρα καθώςπιστεύει ότι σε σχέση μrsquo αυτόν κάτι της λείπει ότι είναι ένας laquoατελήςάντραςraquo και ότι στη γυναικεία ψυχή είναι laquoπαρούσα η λειτουργία τηςσκέψης αλλά αδρανήςraquo Στα laquoΗθικά Νικομάχειαraquo μάλιστα πρότεινε ότιεξαιτίας της ηθικής της αδυναμίας έπρεπε να παντρεύεται σε νεαρή ηλικίακαι να κλείνεται στο σπίτι Κατά τη διαδικασία της αναπαραγωγής επειδήη γυναίκα έχει έναν παθητικό ρόλο (δέχεται) και ο άντρας έναν ενεργητικό(δίνει) το παιδί κληρονομεί μόνο τις ιδιότητες του άντρα (κάτι που όπωςγνωρίζουμε σήμερα δεν ισχύει)

Η εικόνα και θεώρηση του Αριστοτέλη για τις γυναίκες υιοθετήθηκε στονΜεσαίωνα όπου η γυναίκα υποβαθμίστηκε θεωρήθηκε πηγή του κακού και τουπονηρού και περιορίστηκε στον αναπαραγωγικό της ρόλο μόνο (βλ σελ 17-22)

- 10 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΑ ΡΩΜΑΙΚΑΧΡΟΝΙΑ

Η θέση της γυναίκας την εποχή τηςΡωμαϊκής Αυτοκρατορίας ήταν ένα κοινωνικόπρόβλημα γιατί ουσιαστικά ήταν o εξευτελισμόςτης ανθρώπινης προσωπικότητας Η γυναίκααντιμετωπίζεται με μισογυνισμό Ο Κάτων γιαπαράδειγμα λέει ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο φαύλο από τη γυναίκα Ακόμη πολύεύκολα η γυναίκα υποβιβάστηκε σε σκεύος ηδονής και αντιμετωπίστηκε ωςκακόβουλη και ανόητη

ΟΙ ΔΟΥΛΕΣΔούλοι δεν ήταν μόνο άνδρες αλλά και γυναίκες Και ο αριθμός τους ήταν

αρκετά μεγάλος Υπέφεραν κι αυτές την απάνθρωπη και σκληρή συμπεριφοράτων κυρίων τους Τις πουλούσαν τις αγόραζαν τις έβαζαν σε εξοντωτικέςεργασίες τις βασάνιζαν όταν έπεφταν σε λάθη Όσες διέθεταν φυσική ομορφιάβρίσκονταν σε χειρότερη μοίρα από τις άλλες γιατί τις χρησιμοποιούσαν γιαικανοποίηση των κτηνωδών ορέξεών τους Ούτε πατέρας ούτε μητέρα ούτεαδέλφια μπορούσαν να αντιδράσουν Η επιθυμία του κυρίου τους όσο αισχρή κιαν ήταν αποτελούσε νόμο που η παράβασή του είχε συνέπειες

ΟΙ ΠΑΛΛΑΚΙΔΕΣΤο concubinatus ήταν μια ακόμη εναλλακτική λύση στο γάμο Η

παλλακίδα ήταν μια γυναίκα που διατηρούσε τακτικές σεξουαλικές σχέσεις μεέναν παντρεμένο άντρα Συχνά ο άντρας και η παλλακίδα του ζούσαν μαζίαλλά χωρίς τα αντίστοιχα έγγραφα επικύρωσης Τα παιδιά που προέκυπταν απότέτοιου είδους σχέσεις δεν ήταν νόμιμα υποδεικνύοντας ότι η σχέση δεν ήταννόμιμη επίσης Πρόκειται για μια αποδεκτή εναλλακτική λύση εκτός και αν οpaterfamilias έδινε τη γυναίκα ως παλλακίδα επειδή δεν μπορούσε να διαθέσειπροίκα γι αυτήν κάτι που ήταν ιδιαίτερα υποτιμητικό για lsquoκείνον Παρ rsquoόλο πουδεν ήταν ένας αληθινός γάμος ήταν μια ένωση τύπου γάμου που εφαρμοζότανκυρίως από δούλους Και εδώ ο καθοριστικός παράγοντας ήταν η συμβίωσηΑυτή η κατάσταση δεν ήταν μόνιμη αλλά υπήρχε μόνο μέχρι και οι δύοσύντροφοι να κερδίσουν την ελευθερία τους

ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣΚαι ενώ αυτά συνέβαιναν στις σκλάβες οι ελεύθερες γυναίκες δεν ήταν

ελεύθερες με τη σημερινή έννοια Ο πατέρας είχε απόλυτη εξουσία Εξουσίαζωής και θανάτου πάνω στη σύζυγο στους γιούς στις κόρες Υπήρχαν βέβαια

- 11 -

και οι σπάνιες εξαιρέσεις όπου γυναίκες δυναμικέςκαι έξυπνες έπαιρναν ουσιαστικά στα χέρια τους τηδιοίκηση της οικογένειας (βλ σελ 13) Κατά κανόναόμως η γυναίκα σύζυγος ήταν το σκεύος ηδονής Ηκόρη δεν είχε δικαίωμα να διαλέξει το σύζυγό τηςούτε να διαφωνήσει με την απόφαση του πατέραόταν επρόκειτο να την παντρέψει

Ένα κορίτσι θεωρούταν έτοιμο για γάμο στηνηλικία των 14ων Ο πατέρας της επέλεγε το σύζυγό τηςκαι κανόνιζε τις απαιτούμενες συμφωνίεςσυμπεριλαμβανομένης και της προίκας με τηνοικογένεια του γαμπρού Οι οικονομικές συνθήκες και

οι οικογενειακές σχέσεις ήταν πιο σημαντικές απrsquo την αγάπη Ο γάμος της δενάλλαζε τα πράγματα Μεταπηδούσε από τη μια τυραννική εξουσία στην άλληΟποιαδήποτε περιουσία κατείχε η γυναίκα μετά το γάμο της περνούσε κάτωαπό τον έλεγχο του καινούργιου της συζύγου Προς το τέλος της Δημοκρατίαςκαι κατά τη διάρκεια της ιστορίας της Αυτοκρατορίας ένα καινούργιο είδοςγάμου έγινε δημοφιλές στο οποίο η γυναίκα είχε την απόλυτη δικαιοδοσία τηςπεριουσίας της Ένα τέτοιο σύστημα καθιστούσε το διαζύγιο μια πιο βιώσιμηεπιλογή για τις γυναίκες

Η ανατροφή των παιδιών και η διαχείριση του νοικοκυριού ήταν οι πιοσημαντικές δουλειές της γυναίκας Στις φτωχές οικογένειες ήταν υποχρεωμένηνα κάνει τις δουλειές του σπιτιού μόνη της αλλά στις μεσαίες και ανώτερεςτάξεις διέθετε υπηρέτες και σκλάβους που τη βοηθούσαν Η αποχή της γυναίκαςαπό την εργασία περιορίζει το σεβασμό από τη μεριά του άντρα μια και αυτήδεν παράγει Δικαίωμα του συζύγου είναι ακόμη και ο ξυλοδαρμός Αν εκείνητον απατήσει τιμωρείται με θάνατο ή με αφαίρεση της μισής της περιουσίαςΚληρονομικά δικαιώματα η γυναίκα δε διαθέτει Αξιόλογη είναι εκείνη ηγυναίκα που είναι υπάκουη στον άντρα της

Για ανάμειξη της γυναίκας στην πολιτική δεν μπορεί να γίνει λόγος διότιδε διαθέτει πολιτικά δικαιώματα Επίσης δεν μπορεί να έχει οικονομικέςσυναλλαγές Εξάλλου αν και βίωναν οι γυναίκες την θλιβερή τους κατάστασηδεν μπορούσαν να προσφύγουν ούτε σε δικαστήρια ούτε σε διεθνείςοργανισμούς

Τη νομική θέση της γυναίκας χαρακτήριζε η πλήρης υποταγή στηνεξουσία πρώτα του πατέρα ή του αδελφού και αργότερα του συζύγου ο οποίοςασκούσε πατριαρχική εξουσία (patria potestas) πάνω στη σύζυγο Στα μάτια τουνόμου οι γυναίκες ήταν πλάσματα ασθενή (imbeciles) Αυτό τους έδινε σεορισμένες περιπτώσεις τη δυνατότητα να επικαλούνται ως ελαφρυντικό τηνάγνοια του νόμου αλλά τους στερούσε την νομική ικανότητα να υπογράφουνσυμβόλαια ή διαθήκες ή να καταθέτουν ως μάρτυρες σε δικαστήρια Δενμπορούσαν επίσης να ασκήσουν δημόσιο λειτούργημα Η νομική θέση μιαςγυναίκας στη Ρώμη δεν ήταν καλύτερη από εκείνη της γυναίκας στην Αθήνααλλά υπήρχε μια τεράστια διαφορά ∙ μια Ρωμαία σύζυγος είχε το ρόλο τηςοικοδέσποινας όταν ο σύζυγός της είχε φίλους επισκέπτες ενώ ασκούσε μεγάληεπιρροή στη λήψη των οικογενειακών αποφάσεων Βαθμιαία βελτίωσε επίσης

- 12 -

την νομική θέση της απέκτησε περισσότερη ελευθερία μεγαλύτερη δύναμη Στηρωμαϊκή ιστορία είναι πλήθος τα ονόματα γυναικών που διακρίθηκαν για τονισχυρό χαρακτήρα την ευφυΐα και την ανάμιξη τους σε πολιτικές ραδιουργίες

γυναίκες μέσα στη ρωμαϊκή μυθολογία και βιοηθική

Αρπαγή των Σαβίνων Γυναικών

Η Αρπαγή των Σαβίνων Γυναικών ήταν ένα επεισόδιο της πρώιμηςρωμαϊκής ιστορίας ίσως και καθαρά μυθολογικό

Μετά την ίδρυσή της η Ρώμη βρέθηκε στη δεινή θέση να είναι γεμάτη μεναπό δυνατούς και γενναίους άνδρες αλλά ελάχιστες γυναίκες που θαδιασφάλιζαν την επιβίωσή της Ο βασιλιάς της Ρωμύλος έψαξε μάταια να βρεισυζύγους για τους άνδρες του από γειτονικές φυλές Η άρνηση των πατέρωντους να επιτρέψουν γάμους με άνδρες άλλης φυλής οδήγησε τους Ρωμαίουςστην απελπισμένη απόφαση να της κλέψουν

Έκρυψαν το πρόβλημά τους και οργάνωσαν λαμπρές γιορτές και αγώνεςγια να τιμήσουν τον Ποσειδώνα

Όταν άρχισαν οι αγώνες και όλοι ήταν απασχολημένοι δόθηκε το σήμαΟι Ρωμαίοι άνδρες όρμησαν εκεί που κάθονταν οι νεαρές παρθένες οιπερισσότερες από τη φυλή των Σαβίνων τις σήκωσαν και σκόρπισαν προς όλεςτις κατευθύνσεις με προορισμό τα σπίτια τους

Οι Σαβίνοι άργησαν να αντιδράσουν ωστόσο τελικά συγκέντρωσανστρατό και με τους αδικημένους πατέρες επικεφαλής κινήθηκαν απειλητικάκατά της Ρώμης Οι Ρωμαίοι βγήκαν από την πόλη με την ίδιααποφασιστικότητα Αφού αντάλλαξαν κάθε λογής προσβολές όρμησαν ο έναςστρατός ενάντια στον άλλο

Ελάχιστα όμως προτού συναντηθούν οι κοπέλες χύθηκαν ανάμεσά τουςΥποστήριξαν πως η μάχη έπρεπε να λάβει τέλος καθώς πλέον θα χυνότανσυγγενικό αίμα Τους ζήτησαν είτε να σταματήσουν είτε να στρέψουν σε εκείνεςπρώτα την οργή τους εφόσον δεν θα άντεχαν στο τέλος της ημέρας να είναι είτεχήρες είτε ορφανές Και οι δύο πλευρές σταμάτησαν συγκινημένες από τα λόγιααυτά Η μάχη έλαβε τέλος και έγινε ειρήνη ανάμεσά τους

- 13 -

Λουκρητία

Η Λουκρητία είναι ένα μυθικό πρόσωπο της ιστορίας της Αρχαίας ΡώμηςΣύμφωνα με την παράδοση ο βιασμός και ο συνακόλουθος θάνατός της(αυτοκτονία ως μέσο αποκατάστασης της τιμής) ξεκίνησε μια σειρά απόγεγονότα (επανάσταση ενάντια στο βιαστή και γιό του βασιλιά) που οδήγησανστην πτώση της μοναρχίας και την εγκαθίδρυση του δημοκρατικούπολιτεύματος

Ιουλία Δόμνα

Η Ιουλία Δόμνα (170-217) ήταν μέλος της περίφημης Ρωμαϊκήςαυτοκρατορικής δυναστείας των Σεβήρων Αυτοκράτειρα και σύζυγος τουΣεπτίμιου Σεβήρου μητέρα των επίσης αυτοκρατόρων τέκνων της Γέτα καιΚαρακάλλα η Ιουλία Δόμνα υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές γυναίκες στηνπολιτική ιστορία της Ρώμης με τεράστια επιρροή στον αυτοκρατορικό θρόνο

Στα τέλη της δεκαετίας του 180 η Ιουλία Δόμνα παντρεύτηκε τονμελλοντικό αυτοκράτορα Σεπτίμιο Σεβήρο

Ο γάμος τους ήταν ευτυχισμένος και ο Σεβήρος θαύμαζε τη γυναίκα τουκαι τις πολιτικές απόψεις της δεδομένης της εκπαίδευσης και του ενδιαφέροντοςπου αυτή είχε για τη φιλοσοφία

Όταν δολοφονήθηκε ο γιός της και αυτοκράτορας Καρακάλλας η Ιουλίαπροτίμησε να αυτοκτονήσει και θεοποιήθηκε μετά θάνατον

Στην Ιουλία Δόμνα οφείλουμε σήμερα την δυνατότητά μας ναδιαβάζουμε για τον Απολλώνιο Τυανέα καθώς είναι η ίδια που έπεισε τονΦιλόστρατο να γράψει το περίφημο έργο του laquoΗ Ζωή του Απολλώνειουraquo πουσώζεται μέχρι σήμερα Η Ιουλία Δόμνα έκοψε το νήμα της ζωής της πριν οΦιλόστρατος τελειώσει το οχτάτομο έργο του

- 14 -

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΖΩΗ

ΓΑΜΟΣ

Η γυναίκα στο Βυζάντιο

Η γυναίκα της βυζαντινής περιόδου ζούσε τομεγαλύτερο διάστημα της ζωής της στο σπίτι ΣτοlaquoΣτρατηγικόνraquo του Κεκαυμένου διαβάζουμε Ταςθυγατέρας σου ως καταδίκους έχε εγκεκλεισμένας καιαπροόπτους Οι έξοδοι πάντα με συνοδεία για την

εκκλησία τα πανηγύρια και το λουτρό καθώς και οι επισκέψεις σε συγγενικάπρόσωπα ήταν οι μόνες κοινωνικά αποδεκτές δραστηριότητες της γυναίκας έξωαπό το σπίτι Επίσης δεν ήταν ευπρεπές να κάθεται στο ίδιο τραπέζι με τουςάνδρες παρά μόνο αν ήταν πολύ στενά συγγενικά της πρόσωπα όπως γιαπαράδειγμα ο πατέρας ο σύζυγος και οι αδελφοί Συχνά έτρωγε σε χωριστήαίθουσα όπως σε χωριστά δωμάτια από τους άντρες περνούσε την ημέρα τηςΑπό πολύ μικρή μάθαινε τα του οίκου ενώ οι γραμματικές γνώσεις τηςπεριορίζονταν συνήθως σε γραφή και ανάγνωση

Η συμμετοχή των γυναικών στα κοινά χαρακτηρίζεταιστο Βυζάντιο από μια μοναδική καινοτομία αν και ηανάληψη δημοσίων αξιωμάτων ήταν απαγορευμένη στονγυναικείο πληθυσμό κανείς νόμος δεν απαγόρευε τηνανάληψη του ύψιστου πολιτειακού αξιώματος απόγυναίκα Ο νομοθέτης δεν είχε προβλέψει νααπαγορεύσει αυτό που τελικά συνέβη ∙ γυναίκες

βασίλευσαν ως άνδρες ηγεμόνες και για λόγους νομιμότητας έγιναν σεβαστέςαπό τους συγχρόνους τους Βυζαντινούς Κατά τη μέση βυζαντινή εποχή οιΊσαυροι και οι Μακεδόνες αυτοκράτορες ndash υπό διαφορετική οπτική καιορμώμενοι από διαφορετικούς λόγους ο καθένας- προστάτευσαν τη γυναίκα ωςσύζυγο και τουλάχιστον οι πρώτοι αντιμετώπισαν τη μητέρα ως ισότιμη με τονπατέρα απέναντι στα παιδιά τους

H κόρη μπορούσε να παντρευτεί από τα 12-13 χρόνια τηςΔιαφορετικά θα πήγαινε σε μοναστήρι Για το γάμο τηςφρόντιζαν οι γονείς Συχνά μάλιστα βοηθούσαν στηνεπιλογή του συζύγου οι προξενήτρες που είχαν ωςαμοιβή ποσοστά από την προίκα Η θέση της συζύγουήταν άσχημη Τα κύρια προσόντα μιας νύφης ήταν η

ομορφιά (αν και συνίστατο να λαμβάνονται υπόψην και τα ψυχικά χαρίσματα)το γένος (δεν επιτρεπόταν γάμος μεταξύ διαφορετικών τάξεων) και η προίκα

ΝΟΜΙΚΗΘΕΣΗ

- 15 -

ΔΙΑΖΥΓΙΟ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ

(δώρο στο σύζυγο από την οικογένεια της νύφης για να αντεπεξέλθουνοικονομικά)

Η παράβαση της συζυγικής πίστης και η επίμεμπτησυμπεριφορά των συζύγων είχε συχνά ως αποτέλεσμα τηναίτηση διαζυγίου το οποίο ήταν δύο ειδών το laquoκατάπρόφασιν άμεμπτονraquo εξαιτίας δηλαδή σοβαρής αφορμήςπου προερχόταν από κάποιον από τους συζύγους και τοlaquoκατά συναίνεσινraquo με αμοιβαία δηλαδή συγκατάθεση

Οι χριστιανικές αρχές που καθόριζαν τις λειτουργίες τηςβυζαντινής κοινωνίας εξασφάλιζαν μία αξιοπρεπή ζωήστην παντρεμένη γυναίκα Ανεξάρτητα από τηνκοινωνική τάξη όπου ανήκε ήταν οικοδέσποινα και κυράΗ απόκτηση παιδιών την εξύψωνε Η βυζαντινή μητέραθεωρούταν η κεφαλή της οικογένειας και η προστάτιδα

των παιδιών της ειδικά αν ήταν χήρα και τα παιδιά της ήταν πολύ νέα ακόμα Ηκαθημερινότητα μιας μέσης γυναίκας ήταν δύσκολη και μάλλον μονότονηΚαθώς είχε την ευθύνη της εύρυθμης λειτουργίας του σπιτιού όταν δεν είχεδούλες στην υπηρεσίας της αναλωνόταν στην προσπάθεια να ανταποκριθείστις αυξημένες ανάγκες ενός προβιομηχανικού νοικοκυριού Ήταν η πρώτη πουξυπνούσε και η τελευταία που κοιμόταν στην οικογένειά της Οι γονείς είχανυποχρέωση να δίνουν προίκα στις κόρες τους κι αυτό ήταν ένας λόγος για τονοποίο οι φτωχοί εύχονταν να γεννούν αγόρια Εκτός αυτού για τους γονείςσήμαινε ότι το οικογενειακό τους όνομα δε θα διαιωνιζόταν και ότι απαιτούτανεμεγάλη φροντίδα στη διαπαιδαγώγηση και την προστασία του

Στον επαγγελματικό τομέα ο ρόλος της γυναίκας ήτανμικρός Οι γυναίκες των φτωχότερων κοινωνικώνστρωμάτων δούλευαν στα χωράφια και στα εργαστήριατης οικογένειάς τους Μετά τον 11ο αιώνα οι γυναίκεςασχολήθηκαν και με το εμπόριο τροφίμων Είχαναρτοποιεία ή πουλούσαν φρούτα και λαχανικά Μερικέςγυναίκες ήταν μαμές και καλλιγράφοι Πλουσιότερες

αναφέρονται ως ιδιοκτήτριες πλοίων Η κυριότερη απασχόληση των γυναικώνήταν η εργασία στο σπίτι Ιδιαίτερα το γνέσιμο και η ύφανση ήταν βασικέςασχολίες για όλες σχεδόν τις γυναίκες από το πιο φτωχό σπίτι ως τα πλούσιαμοναστήρια και το ίδιο το παλάτι Τα κορίτσια των περισσότερων οικογενειώνμάθαιναν συνήθως ανάγνωση γραφή αριθμητική ιερή ιστορία και ωδική Μόνοοι κόρες αριστοκρατικών και πλούσιων οικογενειών μπορούσαν να αποκτήσουνμεγαλύτερη μόρφωση αν το ενέκριναν οι γονείς τους Λίγες γυναίκεςμορφωμένες ήταν ιατροί που θεράπευαν το γυναικείο πληθυσμόεπιστολογράφοι ή υμνογράφοι Άλλες οι λεγόμενες κοινές ζούσαν στα μιμαρείακαι στα καπηλειά

- 16 -

ΕΠΩΝΥΜΕΣ

Κάποιες γυναίκες αναλογικά ελάχιστες αποκτούσαν και ευρύτερημόρφωση Η ζωή μιας σπουδαίας γυναίκας του βυζαντίου της Άννας τηςΚομνηνής της Πορφυρογέννητης πριγκίπισσας - ιστορικού είναι ενδεικτικήαυτού του πάθους για εξουσία και μόρφωση Ο συγκινητικός της θάνατοςεπιστεγάζει μια ζωή γεμάτη ένταση και σφοδρές αντιφάσεις Ηπορφυρογέννητη Άννα ήταν μια γυναίκα επαναστάτρια για την εποχή της Γιανα πετύχει τους σκοπούς της δε χρησιμοποίησε γυναικεία όπλα (γοητείαπονηριά) αλλά καθαρά αντρικά μέσα(δύναμη τόλμη επιμονή) Ίσως και ναήταν η πρώτη φεμινίστρια στα χρονικά της ανθρωπότητας αλλά η απόπειρά τηςήταν καταδικασμένη να αποτύχει μέσα στην αυστηρά ανδροκρατούμενηκοινωνία του Βυζαντίου Παρόλο που από τη γέννησή της αναγορεύτηκεσυναυτοκράτειρα λόγο κακών συγκυριών δεν άσκησε ποτέ το αξίωμα Προς τοτέλος λοιπόν της ζωής της έγινε μοναχή και αποφάσισε να εξιστορήσει το βίοτου πατέρα της στο έργο laquoΑλεξιάδαraquo Διάφορες αυτοκράτειρες κυβέρνησαν ωςαντιβασιλείς των ανήλικων παιδιών τους Η αυτοκράτειρα Ειρήνη προς τοτέλος του 8ου αιώνα η αγία Θεοδώρα στο γιο της Μιχαήλ 3ο κατά τον 9ο αιώνακαι η Ζωή Καρβουνόψινα η τέταρτη σύζυγος και χήρα του αυτοκράτοραΛέοντα 6ου κατά τον 10ο αιώνα Η Άννα Δαλέσσενα ήταν μητέρα τουαυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού του 1ου και γιαγιά της Άννας Κομνηνής πουέπαιξε έναν κρίσιμο ρόλο στην άνοδο του Αλέξιου στην εξουσία και ο Αλέξιοςένα αποφασιστικό και ικανό άτομο το οποίο συνέχισε να στηρίζεται στηνπολιτική και διοικητική πείρα της για να κυβερνήσει την τεράστια αυτοκρατορία

Πολλές γυναίκες αριστοκρατικής καταγωγής επιδίδονταν επίσης σε έργαευποιίας όπως η ίδρυση γηροκομείων οι δωρεές για την ανέγερση ναών και ηεθελοντική εργασία στα νοσοκομεία της εποχής όπως οι ξεχωριστέςπροσωπικότητες γυναικών που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη τουβυζαντινού κράτους σαν αυτή της αυτοκράτειρας Ελένης και Θεοδώρας Τέλοςμια από τις πιο γνωστές βυζαντινές επιχειρήσεις άνηκε σε κάποια Δανελία - μιαεξαιρετικά πλούσια χήρα και ευεργέτιδα του μελλοντικού αυτοκράτοραΒασίλειου του 1ου Αξιοσημείωτη είναι και η ποιήτρια Κασσιανή Άλλεςγυναίκες ήταν ιδιοκτήτες μικρών καταστημάτων με είδη καθημερινής χρήσης

- 17 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΜΕΣΑΙΩΝΑ

Τα όπλα των γυναικών Από τον 12ο αιώνα η ιδανική γυναίκα θα πρέπει ναείναι λεπτή με λεπτή μέση μακριά πόδια στήθος μικρό (απαγορεύονται ταμεγάλα στήθη οι γυναίκες που έχουν υπερβολικό στήθος θαέπρεπε να το καλύπτουν με επίδεσμο) Η σιλουέτα αυτήεξελίσσεται στη συνέχεια στο κυρτό σχήμα S το κεφάλι ελαφράγερμένο προς τα εμπρός το στήθος ανεπαίσθητο η κοιλιά και οιγοφοί προς τα εμπρός

Ο γάμος Το πρότυπο του χριστιανικού γάμου βασίζοντανστην απόλυτη μονογαμία Θεωρητικά πρόκειται για ένα γάμομε την συγκατάθεση και των δύο ατόμων και χωρίς δυνατότητα διαζυγίουΩστόσο η θεωρία ήταν συχνά διαφορετική από την πραγματικότητα Έτσι είναιοικογένειες (γονείς) που ενώνουν τα παιδιά και αυτό στην ηλικία των δώδεκαετών για τις γυναίκες και στους άνδρες των δεκατεσσάρων Νεαρά ζευγάριαπαντρεύονται χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων με τον κίνδυνο τηςαποκλήρωσης Τόσο στα κατώτερα όσο και στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα ηγονική επιλογή υπαγορεύει τα δεσμά του γάμου Ακόμα ο γάμος δεν ήτανπρακτικά τόσο αδιάλυτος ∙ είναι συχνό στους άνδρες των κύκλων ευγενείας ναέχουν παλλακίδες και να αποκτούν νόθα παιδιά Αν η σύζυγος δεν είναι σε θέσηνα γεννήσει έναν κληρονόμο αυτά τα παιδιά μερικές φορές μπορούσαν ναγίνουν κληρονόμοι του πατέρα τους Η εν λόγω γυναίκα στείρα ή που δεγεννούσε παρά κορίτσια μπορεί επίσης να διαχωριστεί από το σύζυγό της οοποίος θέλει να εξασφαλίσει απογόνους Καθημερινή μέριμνα ήταν ηεξασφάλιση του επιούσιου εφόσον το μεσαιωνικό οικογενειακό εισόδημα ήτανμετά βίας επαρκές Ανύπαντρες μητέρες και χήρες επιδίδονταν στην κλοπή τηζητιανιά και την πορνεία (η οποία και δε θεωρούταν παράνομη αλλά ανήθικη)

Συζυγικές σχέσεις Το 14ο αιώνα αναφέρονταν στην Αγγλία 4 κατηγορίεςπροσώπων οι προδότες οι εθνικοί οι σκλάβοι και οι γυναίκες που κάθε άνδραςείχε το δικαίωμα να δείρει ατιμώρητα αφού αυτοί δεν κατείχαν νόμιμαδικαιώματα για να τους κάνουν αγωγή Το δικαίωμα επιβολής σωφρονιστικήςτιμωρίας από μέρους του συζύγου απέβλεπε στη διατήρηση της σχέσηςκυριαρχίας του άνδρα Ο Trevelyan γράφει για την Αγγλία του 15ου αιώνα Ηδύναμη της κυριαρχίας βρισκόταν στα χέρια του άνδρα και σπάνια η κοινήγνώμη επέρριπτε την ενοχή σε όποιον τη διεκδικούσε με τη γροθιά ή τη βέργα Η

- 18 -

θέση της γυναίκας στο Μεσαίωνα σύμφωνα με τον Hans Fehr ο οποίος γράφειγια τις σχέσεις ανάμεσα στα δυο φύλα κατά τον εξής τρόπο Η γυναίκα δεν ήτανανεξάρτητη Σacute όλη τη ζωή της βρισκόταν κάτω από την εποπτεία του άνδρα Ηπαλιά αντίληψη βίας η εξουσιάζουσα θέση του άνδρα δεν εξαφανίστηκε ποτέολοκληρωτικά Συχνά επαναλαμβάνεται ότι το γυναικείο φύλο πρέπει ναθεωρείται σαν αντικείμενο που υπόκειται στη βία Οι διάφορες διατάξεις και οισυνήθειες που επικρατούσαν το Μεσαίωνα δείχνουν καθαρά ότι οι σχέσειςανάμεσα στα δυο φύλα δεν ήταν μόνο σχέσεις βίας αλλά προ πάντων σχέσειςεξουσίας Η επιβολή της τιμωρίας για ορισμένα σφάλματα της συζύγου δεν ήτανδικαίωμα αλλά καθήκον του άνδρα Αν ο σύζυγος δεν τιμωρούσε με ξύλο τηγυναίκα του τότε έπεφτε ο ίδιος σε σφάλμα Με ολοφάνερα διατυπωμένεςαπειλές και με βία που είχε νομικά κωδικοποιηθεί αναγκάζονταν οι γυναίκες σευποταγή

Επαγγελματική ζωή των γυναικών Οι γυναίκες κατά τον Μεσαίωνασυμμετέχουν ενεργά στην οικονομική ζωή Στην πόλη που εργάζονται κυρίωςστο εμπόριο στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας και των τροφίμων Επιπλέονστο μικρό εμπόριο τροφίμων οι γυναίκες υπερτερούν αριθμητικά των ανδρώνΕπίσης οι βιομηχανίες που εμφανίζονται ως επέκταση των εγχώριωνδραστηριοτήτων τους είναι περισσότερο ή λιγότερο δεσμευμένες ψησίματοςζυθοποιίας (στην Αγγλία οι γυναίκες έχουν το μονοπώλιο στην μπύρα και τηγαλακτοκομική βιομηχανία) Στην ύπαιθρο θα βοηθήσουν επίσης τουςσυζύγους τους ιδίως βοηθώντας στην συγκομιδή και την κοπή των ζωοτροφώνΣχεδιάστριες εσωρούχων και καλτσών μοδίστρες ιδιοκτήτριες μικρώνεστιατορίων πλύστρες είναι επαγγέλματα που οι γυναίκες έχουν καταλάβει τιςΜεσαίωνα αλλά απαραιτήτως δεν θεωρούνται ίσες με τους άνδρες Πράγματι οιμισθοί των γυναικών είναι πολύ χαμηλότερες από εκείνες των ανδρών ∙ ηεργασία στο σπίτι την οποία καμία επαγγελματική οργάνωση δενπροασπιζόταν παραπέμπει σε ιδιαίτερα χαμηλούς μισθούς τόσο σε αστικές όσοκαι αγροτικές περιοχές

Γυναίκες και κοινωνικά δικαιώματα Οι γυναίκες του απλού λαού και οιαστές απολάμβαναν σχετικά περισσότερη ελευθερία ∙ ενήλικες ήδη από ταδώδεκά τους χρόνια είχαν το δικαίωμα να διαχειριστούν τα αγαθά τους ναπαντρευτούν να εργαστούν ακόμα και να ψηφίσουν Για τις αριστοκράτισσεςτα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά Μέσα σrsquo ένα σύμπαν βίαιο επιθετικόανδροκρατούμενο στα πλαίσια του κάστρου αυτή δεν είναι υπολογίσιμη Ημοίρα της μοιάζει με τη γαιοκτησία τη μόνη εγγύηση της εξουσίας Έτσιαποτέλεσε lsquorsquoσυνάλλαγμαrsquorsquo μεταξύ των λόρδων οι οποίοι ήθελαν να αυξήσουντα αγαθά τους και να εξασφαλίσουν την διαιώνιση του γένους τους ΣτηΣαξονία κατά τον Michelet ο ειρηνοδίκης είχε το δικαίωμα να χτυπάει κάθεγυναίκα που θα φερόταν ανάρμοστα ή αθέμιτα ακόμη έκαναν χρήση τουδικαιώματος αυτού για να ταπεινώσουν τις τίμιες γυναίκες και τις συζύγουςεμπόρων οι οποίες ξεχώριζαν για την υπερηφάνεια και την αυτοπεποίθησήτους

- 19 -

Γυναίκες και Εκκλησία Υπάρχουν βεβαίως τα γνωστά μισογυνικάστερεότυπα που παρουσιάζουν τη γυναίκα ως προσωποποίηση της αμαρτίας Ηεξιλέωση της θέσης της γυναίκας στην Εκκλησία γίνεται με τη γέννηση τουΘεανθρώπου από μια γυναίκα την Παναγία Η γυναίκα ως Εκκλησία και οάνδρας ως ο Χριστός Η γυναίκα συμβολίζει την αγία Εκκλησία και ο άνδρας τοΧριστό Όπως η Εκκλησία υποτάσσεται στον Χριστό έτσι και η γυναίκα οφείλει

να ακούει τον άνδρα και να μην τον περιφρονεί Βεβαίωςαυτό δεν είναι καθόλου υποβιβαστικό για τη γυναίκαδιότι ο άνδρας ΧΡΩΣΤΑΕΙ να την αγαπάει όπως ακριβώςο Χριστός αγαπάει την Εκκλησία Κι ας μην ξεχνάμε ότι οΧριστός θυσιάστηκε για την Εκκλησία Ο άνδρας είναι ηlaquoκεφαλήraquo της γυναίκας του Το να είναι κάποιος κεφαλήδεν δηλώνει εξουσία ή αξία στη Χριστιανική Εκκλησία

Είναι θέμα ευθύνης πολύ μεγάλης μάλιστα Σε ένα σπίτι υπάρχουν πράγματαπου πρέπει να φροντιστούν από έναν για να διατηρηθεί η ειρήνη στηνοικογένεια Ο Θεός επιλέγει τον άνδρα ως κεφαλή τής οικογένειας επειδή οΧριστός στον οποίον υποτάσσεται στην Εκκλησία ως Θεανδρικό πρόσωπο ήρθεστη γη

Υπάρχουν και τα ιστορικά στοιχεία που παρέχουν μια πολύ πιοισορροπημένη εικόνα Καταρχάς η μεσαιωνική Εκκλησία δεν διστάζει νααναθέσει σε γυναίκες θέσεις ευθύνης με πολιτική και οικονομική ισχύ Οιηγούμενες των μονών ασκούν εξουσία και διαχειρίζονται πολλές φορέςτεράστιες περιουσίες Και όσον αφορά την εκτίμηση της Εκκλησίας προς τιςγυναικείες ικανότητες ας δούμε ακόμη ένα παράδειγμα που παραθέτει η Περνού(όππ σελ 93) όταν ο μοναχός Ροβέρτος του Αρμπρισέλ μια από τιςμεγαλύτερες προσωπικότητες του δυτικού μοναστικού κινήματος αποφασίζεινα οργανώσει το αβαείο του Φοντεβρώ ιδρύει δύο κοινόβια (ένα ανδρών και έναγυναικών) Ο άνθρωπος αυτός αληθινός φεμινιστής θα αναθέσει τη διοίκησητου αβαείου σε μια ηγουμένη την μόλις 22 ετών Πετρονίλλα του Σεμιγέ (1115)Ανάμεσα στις σημαντικές γυναικείες μορφές της Καθολικής Εκκλησίας τουΜεσαίωνα δεν λείπουν και οι δυναμικές προσωπικότητες που δεν θα διστάσουννα αναμετρηθούν με την κοσμική εξουσία υπερασπίζοντας τα πιστεύω τουςΓενικά η θέση της γυναίκας στο πλαίσιο της καθολικής Εκκλησίας είναιακριβώς αυτή που κατέχει η γυναίκα στην κοινωνία τη συγκεκριμένη ιστορικήπερίοδο (Pernoud όππ σελ 94-95) Έτσι η επιδείνωση παρατηρείταιταυτόχρονα στην κοινωνία και στην Εκκλησία το 1298 ο πάπας Βονιφάτιος Η΄επιβάλλει στις μοναχές αυστηρότερους περιορισμούς απrsquo ότι στους άνδρεςμοναχούς ή μέλη θρησκευτικών ταγμάτων αποκλείοντάς τις από κάθε επαφήμε τον έξω κόσμο Η απώλεια της ldquoαυτονομίαςrdquo θα ολοκληρωθεί στηΓαλλία όταν η διοίκηση της Εκκλησίας θα περάσει στα χέρια της κοσμικήςεξουσίας με το Κονκορδάτο της Μπολόνιας (1516) ο πάπας εκχωρεί στον βασιλιάτης Γαλλίας την εξουσία να διορίζει επισκόπους και ηγουμένους

Οιhellip μάγισσες Καλά όλα αυτά αλλά στον Μεσαίωνα δεν έκαιγαν μάγισσες Ηαπάντηση είναι laquoόχι και τόσο ή μάλλον σχεδόν καθόλουraquo Το πραγματικό κυνήγιμαγισσών ανάγεται στα χρόνια της Αναγέννησης κι αργότερα η διαβόητη δίκητων Μαγισσών του Σάλεμ έγινε το 1698 κι όχι βέβαια κατά τα χρόνια του

- 20 -

Μεσαίωνα Στη Γαλλία η τελευταία δίκη για μαγεία καταγράφεται στοΜπορντώ το 1718 Οι άνθρωποι της εποχής αντιμετώπιζαν τη μαγείαπερισσότερο ως εκδήλωση ψυχικής ασθένειας αντίληψη που μοιάζειαρκετά σύγχρονη

Γυναίκες και μόρφωση Στα μεσαιωνική Ευρώπη Εκκλησία και γράμματα είναισυνήθως αλληλένδετα Όπως είναι λογικό οι γυναίκες δεν λείπουν από τοντομέα αυτό Η πρώτη εγκυκλοπαίδεια της μεσαιωνικής Δύσης συγγράφηκε απόγυναίκα πρόκειται για τον ldquoHortus deliciarumldquo της Αλσατής ηγουμένης Ερράδης

του Λάντσμπεργκ (12ος αι) Μερικές φορές οι πνευματικές και καλλιτεχνικέςδραστηριότητες των γυναικών της Εκκλησίας εκπλήσσουν στο αββαείο τουΓκάντερσάιμ στη Σαξονία βρέθηκαν χειρόγραφα του 10ου αιώνα που

περιείχαν κωμωδίες σε στίχους με ομοιοκαταληξία σε μίμηση των κωμωδιώντου Τερέντιου Εδώ μπορούμε να παρατηρήσουμε πως η καλλιέργειαενθαρρυνόταν περισσότερο στα γυναικεία παρά στα αντρικά μοναστήρια Όταντο 14ο αιώνα ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο του Παρισίου ήταν αποκλεισμένες απrsquoτη μόρφωση της οποίας το μονοπώλιο κρατούσαν οι κληρικοί Αποκλεισμένοιήταν γυναίκες και θρησκευτικά τάγματα (Ordres mineurs Ordres mendiants) OΘωμάς Ακινάτης απελάθη σε διάστημα 2 ετών

Γυναίκες και εξουσία rdquoΟι γυναίκες δεν ήταν υπόδουλες και υποταγμένεςστο πλαίσιο ενός κόσμου ο οποίος εμφανίζεται να κυριαρχείται από τις αντρικέςαρετές ιπποτών ή ασκητικών μοναχών Η εξουσία δεν απέκλειε τις γυναίκες απότην κορυφή της κοινωνίας Η υπόμνηση μερικών ονομάτων αρκεί για να αποδείξειτο αντίθετο Η Αλιενόρ της Ακυιτανίας η Λευκή της Καστίλλης κι άλλες λιγότερογνωστές διοίκησαν επικράτειες και κυβέρνησαν υπηκόουςrdquo Πράγματι δεν είναιλίγα τα παραδείγματα γυναικών που ασκούν τη βασιλική εξουσία όταν οσύζυγός τους απουσιάζει ή ασθενεί ή αυτών στις οποίες έχει νομίμως ανατεθεί ηαντιβασιλεία μέχρι την ενηλικίωση του γιου τους Άλλες πάλι είναιαρκούντως δυναμικές ώστε να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους και χωρίς νασυμβαίνει κάτι από τα παραπάνω

Συγκεκριμένα οι δύο αντισυμβατικές γαλλίδες η Αλιενόρ της

Ακυιτανίας και η Λευκή της Καστίλλης Η πρώτη υπήρξεκληρονόμος του ισχυρού δουκάτου της Ακυιτανίας Το 1152 ηΑλιενόρ παίρνει την πρωτοβουλία και χωρίζει τον Λουδοβίκο(καθόσον νομικά δεν υφίστατο διαζύγιο τυπικά επρόκειτο γιαακύρωση του γάμου λόγωhellip μακρινής συγγένειας μεταξύ τωνσυζύγων αν και στην πραγματικότητα ευθύνεται η ασυμφωνίαχαρακτήρων και φημολογούμενη εξωσυζυγική σχέση) Έξι μόλιςεβδομάδες μετά την ακύρωση του πρώτου της γάμουπαντρεύεται στο Πουατιέ τον Ερρίκο δούκα της Νορμανδίας και κόμη του Ανζούκαι του Μαιν ο οποίος θα γίνει δύο χρόνια αργότερα βασιλιάς της Αγγλίας (ωςΕρρίκος Β΄) Μέχρι τον θάνατό της (1204) θα παραmicroείνει δραστήριααναλαμβάνοντας διπλωματικές πρωτοβουλίες και επιχειρώντας να

AlieacutenordAquitainereinedHenry IIdAngleterre

- 21 -

καθορίσει σύμφωνα με τις απόψεις της τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ Γαλλίαςκαι Αγγλίας

Παρομοίως η εγγονή της η Λευκή της Καστίλλης παντρεύεται σεηλικία 12 ετών τον διάδοχο του γαλλικού θρόνου (τον μετέπειταΛουδοβίκο Η΄) Μ μετά τον θάνατο του συζύγου της (1226) θακυβερνήσει το βασίλειο έως την ενηλικίωση του γιου της(Λουδοβίκου Θ΄)∙ Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας της θαδιαπραγματευθεί (με επιτυχία) τους όρους της Συνθήκης τουΜω (1229) με την οποία τερματίζεται η σύγκρουση μεταξύΓαλλίας και κομητείας της Τουλούζης Έχοντας εμπιστοσύνηστις πολιτικές ικανότητες της microητέρας του ο Λουδοβίκος Θ΄ της

αναθέτει την αντιβασιλεία κατά την αναχώρησή του για την Ζ΄ Σταυροφορία(1248)

Στον μακρινό βορρά η βασίλισσα Μαργαρίτα κατόρθωσε να ενώσει σεένα βασίλειο του οποίου ηγήθηκε τη Σουηδία τη Δανίακαι τη Νορβηγία (1397)

Στην Ιταλία η Ματθίλδη της Τοσκάνης (1046-1115)υπήρξε η ισχυρότερη πολιτική προσωπικότητα στην Ιταλίατου καιρού της σε δική της πρωτοβουλία οφείλεται ηldquoσυmicroφιλίωσηrdquo microεταξύ του πάπα Γρηγορίου Ζ΄ και τουαυτοκράτορα Ερρίκου Δ΄ microε την ταπείνωση του δεύτερουστην Κανόσσα (1077)

Το 1314 ο Philippe le Bel περιορίζει τη δυνατότητα της διαδοχής τουθρόνου από γυναίκα Το 1593 μια επανάσταση στο Κοινοβούλιο του Παρισίουαπαγορεύει στη γυναίκα κάθε κρατική λειτουργία Από τις αρχές του 14ου αιώναη γυναίκα δε στέφεται πια είναι μονάχα σύζυγος του βασιλιά

Γυναίκες και πολιτικά δικαιώματα Όπως γνωρίζουμε στα χρόνια τηςελληνικής και ρωμαϊκής Αρχαιότητας η γυναίκα στερείται πλήρως πολιτικώνδικαιωμάτων Στους Νεότερους Χρόνους πρέπει να φτάσουμε στον 20ό αιώναγια να δοθεί στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου Στο Μεσαίωνα βλέπουμε τιςγυναίκες να ψηφίζουν στις συνελεύσεις πόλεων και χωριών που καλύπτουν έναευρύ τμήμα της δυτικής Ευρώπης Βεβαίως στην εποχή αυτή δεν ψηφίζουν ταάτομα αλλά οι οικογένειες οι οποίες πράγματι εκπροσωπούνται συνήθως απότον άντρα Όταν όμως αυτός αδυνατεί να συμμετάσχει στη διαδικασία (απουσίαή ασθένεια) ή έχει πεθάνει τότε η οικογένεια εκπροσωπείται από τη γυναίκα

Blanche deCastille

MATILDE DECANOSACONDESA DETOSCANA

- 22 -

ldquoSi les femmes neacutetaient pas bonnes et leursconseils inutiles Dieu ne les aurait jamaisconsacreacutees comme laide de lhomme mais plutocirctcomme la cause du mal

Charte dAardenburg

ldquoAν οι γυναίκες δεν ήτανε καλές και οισυμβουλές τους ήταν άχρηστες ο Θεός δε θα τιςείχε αφιερώσει ποτέ ως βοήθεια στον άνδρααλλά μάλλον ως πηγή κακούhellip

- 23 -

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σε πολλές χώρες οι γυναίκες αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό τουεργατικού δυναμικού Παρrsquo όλα αυτά ένας πολύ σημαντικός αριθμόςεργαζομένων γυναικών απασχολείται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας συχνά μεμικρή ασφάλεια εργασίας χαμηλούς μισθούς και δυσμενείς συνθήκες Αυτό δενπεριορίζεται στο βιομηχανοποιημένο κόσμο καθώς για πολλές γυναίκες στιςαναπτυσσόμενες χώρες η εμπειρία της εργασίας είναι δυσάρεστη με τηνκακομεταχείριση και τη σεξουαλική παρενόχληση να αποτελούν συνηθισμέναφαινόμενα που συχνά τρέφονται από πολιτιστικές και θρησκευτικέςπεποιθήσεις Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός γυναικών αποκτούν διοικητικέςθέσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνδέονται μεσυμπεριφορές αποκλεισμού ή υποβάθμισης των γυναικών από άνδρεςσυναδέλφους που απειλούνται από αυτές

Οι πολλαπλοί κοινωνικοί ρόλοι που αναλαμβάνουν θέτουν τις γυναίκεςσε μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλα μέλη της κοινότητας στο να νοσήσουν Οιγυναίκες αναλαμβάνουν το βάρος της ευθύνης που συνδέεται με το να είναιμητέρες σύζυγοι και φροντιστές των άλλων χωρίς να λαμβάνουν οικονομικήαποζημίωση για αυτή τη δουλειά

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ

Μικρότερη συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίαςΣυγκέντρωσή τους σε ορισμένους επαγγελματικούς κλάδουςΑπουσία ή υποεκπροσώπησή τους σε άλλουςΧάσμα των αμοιβών ανδρών και γυναικώνΜεγάλα ποσοστά ανεργίας των γυναικώνΜεγάλη παρουσία τους στο χώρο των ελαστικών μορφών εργασίαςΜη κάλυψή τους από συλλογικές συμβάσεις εργασίαςΈλλειψη ευκαιριών απασχόλησηςΑδυναμία εναρμόνισης επαγγελματικής ζωήςΠεριορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική εξέλιξηΜειωμένη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων καιπαρουσία τους σε θέσεις ευθύνης

Στην Ελλάδα ένα ποσοστό 65 των γυναικών απασχολείται στουςκλάδους της γεωργίας το λιανικό εμπόριο την εκπαίδευση την υγεία καιπρόνοια τη δημόσια διοίκηση τα ξενοδοχεία και εστιατόρια Συγκριτικά μεάλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτεροποσοστό γυναικών που απασχολείται στον αγροτικό τομέα ενώ είναι έντονη ηπροτίμησή τους για το δημόσιο τομέα

Όσον αφορά στον επαγγελματικό διαχωρισμό μεταξύ ανδρών καιγυναικών είναι υπαρκτός τόσο ως οριζόντιος(δηλαδή το ποσοστό παρουσίας σε

- 24 -

συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους) αλλά και ως κάθετος( δηλαδή οιδιαφοροποιήσεις στην ιεραρχία στο εσωτερικό του κάθε κλάδου)Μια από τιςαιτίες που συντηρούν αυτό το φαινόμενο είναι και η έλλειψη οργανωμένηςσυλλογικής δράσης

laquoΗ γυναίκα είναι παντού και πάντοτε γυναίκα Πολλές φορές και κάτιπερισσότερο λιγότερο όμως ποτέraquo

Πολύβιος Δημητρακόπουλος(συγγραφέας)

Η 8η Μαρτίου (γιορτή της μητέρας) laquoσημάδεψεraquo το γυναικείο φύλο μετά τημεγάλη απεργία που έκαναν οι εργάτριες στον τομέα τηςκλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1857 ζητώνταςκαλύτερες συνθήκες εργασίας

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η γυναίκα έχει κάνει δυναμική είσοδο στοχώρο της αγοράς εργασίας Η σύγχρονη γυναίκα είναι πλέον οικονομικάανεξάρτητη δυναμική και χειραφετημένη Ωστόσο εξακολουθεί να μην έχει τιςίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες μα τον άνδρα Τόσο στο δημόσιο όσο και στονιδιωτικό τομέα οι υψηλές θέσεις(διευθυντών προέδρων) αποτελούν αυστηρόάβατο για τις γυναίκες Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στα κέντρα λήψηςαποφάσεων Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο των Πολιτικών Ποινικώνκαι Διοικητικών Δικαστηρίων που όσο πιο υψηλόβαθμα είναι τόσο λιγότερεςείναι οι γυναίκες που τα επανδρώνουν Επίσης στον Άρειο Πάγο δεν υπηρετείκαμία γυναίκα Αντιθέτως συσσώρευση γυναικών παρατηρείται σταειρηνοδικεία και στα διοικητικά πρωτοδικεία

Η κατάσταση της σύγχρονης εργαζόμενης ελληνίδας δεν είναι ευνοϊκήγια τη ζωή της Πολλές γυναίκες ενώ πληρούν τα αντικειμενικά κριτήρια για τηνπρόσληψη σε μια θέση ωστόσο προτιμάται ένας άνδρας και με λιγότερα ίσωςπροσόντα αφού φιλοσοφία της σημερινής εποχής είναι η αύξηση του κέρδους μεόσο το δυνατόν λιγότερο κόστος Για τον λόγο αυτό η γυναίκα είναι εμπόδιοαφού ως έγκυος και αργότερα ως μητέρα απαιτεί πολλές άδειες επιδόματα καιευνοϊκή μεταχείριση Όμως οι εργοδότες δεν προσλαμβάνουν και μια γυναίκαπου δεν έχει παιδιά φοβούμενοι ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσει Έτσι οιγυναίκες αποκλείονται από πολλές θέσεις με αποτέλεσμα να καλπάζει ηγυναικεία ανεργία Αλλά ακόμα κι αν είναι αποτελεσματικές καιανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη δουλειά τους δεν μπορούν να ανελιχθούνστην εργασία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ενώ οι άνδρες μπορούνταυτόχρονα να είναι και καλοί πατέρες και καλοί στο χώρο εργασίας τους Έτσιακόμα και σήμερα δεν υπάρχει ουσιαστική βοήθεια στην ελληνίδα μητέρα διότιόταν έχει μικρά παιδιά δεν μπορεί να λείπει από το σπίτι αν δεν εξασφαλίσειποιος θα τα προσέχει

Στην Ελλάδα το χάσμα στις αμοιβές ξεπερνά το 20 μεταξύ γυναικώνκαι ανδρών Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας το

- 25 -

Νοέμβριο του 2011 μία στις τέσσερις γυναίκες(25) ήταν στην ανεργία ότανέναν χρόνο πριν το ποσοστό ήταν 17

Όσον αφορά την οικιακή εργασία δηλαδή την παροχή προσωπικώνυπηρεσιών προσελκύει σήμερα εργαζόμενες γυναίκες μετανάστριες ΣτηνΕλλάδα οι οικιακές βοηθοί προέρχονται κυρίως από τις Φιλιππίνες τηνΠολωνία την Ουκρανία τη Ρωσία ενώ η πλειοψηφία των Αλβανών μεταναστώνεργάζεται σε ελληνικά νοικοκυριά

Τα τελευταία χρόνια η θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίαςσυζητείται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικάμε τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών

Επιπλέον σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται καλύτερα σε τομείς οιοποίοι ήταν παραδοσιακά laquoκλειστοίraquo γιrsquo αυτές όπως ο Δικαστικός κλάδος τοΔιπλωματικό σώμα και στις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της ΔημόσιαςΔιοίκησης Επίσης έχουν ανοίξει για τις γυναίκες νέες επιλογές σταδιοδρομίαςσε κλάδους όπως η Αστυνομία ο Στρατός το Εμπορικό Ναυτικό

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 9: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 9 -

ΠΛΑΤΩΝΑΣ - ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ

Οι απόψεις των δύο φιλοσόφων για τη γυναίκα είναι σημείοδιαφοροποίησής τους Η θέση που ο Πλάτωνας δίνει σrsquo αυτήν μέσα στηνΠολιτεία του είναι ισάξια με αυτήν του άντρα Πίστευε ότι οι γυναίκεςμπορούν να κυβερνήσουν εξίσου καλά με τους άντρες επειδή ησωφροσύνη η λογική η ανδρεία η αρετή δεν είναι θέμα φύλου αλλάψυχής εκπαίδευσης και μόρφωσης Τόνιζε ότι μία πολιτεία που δεν δίνειπαιδεία στις γυναίκες της laquoμοιάζει με τον άνθρωπο που δεν εξασκεί και δεγυμνάζει παρά μονάχα το δεξί του χέριraquo (Ο Κόσμος της Σοφίας J Gaarder)Αντίθετα ο Αριστοτέλης θεωρεί τη γυναίκα υποδεέστερη του άντρα καθώςπιστεύει ότι σε σχέση μrsquo αυτόν κάτι της λείπει ότι είναι ένας laquoατελήςάντραςraquo και ότι στη γυναικεία ψυχή είναι laquoπαρούσα η λειτουργία τηςσκέψης αλλά αδρανήςraquo Στα laquoΗθικά Νικομάχειαraquo μάλιστα πρότεινε ότιεξαιτίας της ηθικής της αδυναμίας έπρεπε να παντρεύεται σε νεαρή ηλικίακαι να κλείνεται στο σπίτι Κατά τη διαδικασία της αναπαραγωγής επειδήη γυναίκα έχει έναν παθητικό ρόλο (δέχεται) και ο άντρας έναν ενεργητικό(δίνει) το παιδί κληρονομεί μόνο τις ιδιότητες του άντρα (κάτι που όπωςγνωρίζουμε σήμερα δεν ισχύει)

Η εικόνα και θεώρηση του Αριστοτέλη για τις γυναίκες υιοθετήθηκε στονΜεσαίωνα όπου η γυναίκα υποβαθμίστηκε θεωρήθηκε πηγή του κακού και τουπονηρού και περιορίστηκε στον αναπαραγωγικό της ρόλο μόνο (βλ σελ 17-22)

- 10 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΑ ΡΩΜΑΙΚΑΧΡΟΝΙΑ

Η θέση της γυναίκας την εποχή τηςΡωμαϊκής Αυτοκρατορίας ήταν ένα κοινωνικόπρόβλημα γιατί ουσιαστικά ήταν o εξευτελισμόςτης ανθρώπινης προσωπικότητας Η γυναίκααντιμετωπίζεται με μισογυνισμό Ο Κάτων γιαπαράδειγμα λέει ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο φαύλο από τη γυναίκα Ακόμη πολύεύκολα η γυναίκα υποβιβάστηκε σε σκεύος ηδονής και αντιμετωπίστηκε ωςκακόβουλη και ανόητη

ΟΙ ΔΟΥΛΕΣΔούλοι δεν ήταν μόνο άνδρες αλλά και γυναίκες Και ο αριθμός τους ήταν

αρκετά μεγάλος Υπέφεραν κι αυτές την απάνθρωπη και σκληρή συμπεριφοράτων κυρίων τους Τις πουλούσαν τις αγόραζαν τις έβαζαν σε εξοντωτικέςεργασίες τις βασάνιζαν όταν έπεφταν σε λάθη Όσες διέθεταν φυσική ομορφιάβρίσκονταν σε χειρότερη μοίρα από τις άλλες γιατί τις χρησιμοποιούσαν γιαικανοποίηση των κτηνωδών ορέξεών τους Ούτε πατέρας ούτε μητέρα ούτεαδέλφια μπορούσαν να αντιδράσουν Η επιθυμία του κυρίου τους όσο αισχρή κιαν ήταν αποτελούσε νόμο που η παράβασή του είχε συνέπειες

ΟΙ ΠΑΛΛΑΚΙΔΕΣΤο concubinatus ήταν μια ακόμη εναλλακτική λύση στο γάμο Η

παλλακίδα ήταν μια γυναίκα που διατηρούσε τακτικές σεξουαλικές σχέσεις μεέναν παντρεμένο άντρα Συχνά ο άντρας και η παλλακίδα του ζούσαν μαζίαλλά χωρίς τα αντίστοιχα έγγραφα επικύρωσης Τα παιδιά που προέκυπταν απότέτοιου είδους σχέσεις δεν ήταν νόμιμα υποδεικνύοντας ότι η σχέση δεν ήταννόμιμη επίσης Πρόκειται για μια αποδεκτή εναλλακτική λύση εκτός και αν οpaterfamilias έδινε τη γυναίκα ως παλλακίδα επειδή δεν μπορούσε να διαθέσειπροίκα γι αυτήν κάτι που ήταν ιδιαίτερα υποτιμητικό για lsquoκείνον Παρ rsquoόλο πουδεν ήταν ένας αληθινός γάμος ήταν μια ένωση τύπου γάμου που εφαρμοζότανκυρίως από δούλους Και εδώ ο καθοριστικός παράγοντας ήταν η συμβίωσηΑυτή η κατάσταση δεν ήταν μόνιμη αλλά υπήρχε μόνο μέχρι και οι δύοσύντροφοι να κερδίσουν την ελευθερία τους

ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣΚαι ενώ αυτά συνέβαιναν στις σκλάβες οι ελεύθερες γυναίκες δεν ήταν

ελεύθερες με τη σημερινή έννοια Ο πατέρας είχε απόλυτη εξουσία Εξουσίαζωής και θανάτου πάνω στη σύζυγο στους γιούς στις κόρες Υπήρχαν βέβαια

- 11 -

και οι σπάνιες εξαιρέσεις όπου γυναίκες δυναμικέςκαι έξυπνες έπαιρναν ουσιαστικά στα χέρια τους τηδιοίκηση της οικογένειας (βλ σελ 13) Κατά κανόναόμως η γυναίκα σύζυγος ήταν το σκεύος ηδονής Ηκόρη δεν είχε δικαίωμα να διαλέξει το σύζυγό τηςούτε να διαφωνήσει με την απόφαση του πατέραόταν επρόκειτο να την παντρέψει

Ένα κορίτσι θεωρούταν έτοιμο για γάμο στηνηλικία των 14ων Ο πατέρας της επέλεγε το σύζυγό τηςκαι κανόνιζε τις απαιτούμενες συμφωνίεςσυμπεριλαμβανομένης και της προίκας με τηνοικογένεια του γαμπρού Οι οικονομικές συνθήκες και

οι οικογενειακές σχέσεις ήταν πιο σημαντικές απrsquo την αγάπη Ο γάμος της δενάλλαζε τα πράγματα Μεταπηδούσε από τη μια τυραννική εξουσία στην άλληΟποιαδήποτε περιουσία κατείχε η γυναίκα μετά το γάμο της περνούσε κάτωαπό τον έλεγχο του καινούργιου της συζύγου Προς το τέλος της Δημοκρατίαςκαι κατά τη διάρκεια της ιστορίας της Αυτοκρατορίας ένα καινούργιο είδοςγάμου έγινε δημοφιλές στο οποίο η γυναίκα είχε την απόλυτη δικαιοδοσία τηςπεριουσίας της Ένα τέτοιο σύστημα καθιστούσε το διαζύγιο μια πιο βιώσιμηεπιλογή για τις γυναίκες

Η ανατροφή των παιδιών και η διαχείριση του νοικοκυριού ήταν οι πιοσημαντικές δουλειές της γυναίκας Στις φτωχές οικογένειες ήταν υποχρεωμένηνα κάνει τις δουλειές του σπιτιού μόνη της αλλά στις μεσαίες και ανώτερεςτάξεις διέθετε υπηρέτες και σκλάβους που τη βοηθούσαν Η αποχή της γυναίκαςαπό την εργασία περιορίζει το σεβασμό από τη μεριά του άντρα μια και αυτήδεν παράγει Δικαίωμα του συζύγου είναι ακόμη και ο ξυλοδαρμός Αν εκείνητον απατήσει τιμωρείται με θάνατο ή με αφαίρεση της μισής της περιουσίαςΚληρονομικά δικαιώματα η γυναίκα δε διαθέτει Αξιόλογη είναι εκείνη ηγυναίκα που είναι υπάκουη στον άντρα της

Για ανάμειξη της γυναίκας στην πολιτική δεν μπορεί να γίνει λόγος διότιδε διαθέτει πολιτικά δικαιώματα Επίσης δεν μπορεί να έχει οικονομικέςσυναλλαγές Εξάλλου αν και βίωναν οι γυναίκες την θλιβερή τους κατάστασηδεν μπορούσαν να προσφύγουν ούτε σε δικαστήρια ούτε σε διεθνείςοργανισμούς

Τη νομική θέση της γυναίκας χαρακτήριζε η πλήρης υποταγή στηνεξουσία πρώτα του πατέρα ή του αδελφού και αργότερα του συζύγου ο οποίοςασκούσε πατριαρχική εξουσία (patria potestas) πάνω στη σύζυγο Στα μάτια τουνόμου οι γυναίκες ήταν πλάσματα ασθενή (imbeciles) Αυτό τους έδινε σεορισμένες περιπτώσεις τη δυνατότητα να επικαλούνται ως ελαφρυντικό τηνάγνοια του νόμου αλλά τους στερούσε την νομική ικανότητα να υπογράφουνσυμβόλαια ή διαθήκες ή να καταθέτουν ως μάρτυρες σε δικαστήρια Δενμπορούσαν επίσης να ασκήσουν δημόσιο λειτούργημα Η νομική θέση μιαςγυναίκας στη Ρώμη δεν ήταν καλύτερη από εκείνη της γυναίκας στην Αθήνααλλά υπήρχε μια τεράστια διαφορά ∙ μια Ρωμαία σύζυγος είχε το ρόλο τηςοικοδέσποινας όταν ο σύζυγός της είχε φίλους επισκέπτες ενώ ασκούσε μεγάληεπιρροή στη λήψη των οικογενειακών αποφάσεων Βαθμιαία βελτίωσε επίσης

- 12 -

την νομική θέση της απέκτησε περισσότερη ελευθερία μεγαλύτερη δύναμη Στηρωμαϊκή ιστορία είναι πλήθος τα ονόματα γυναικών που διακρίθηκαν για τονισχυρό χαρακτήρα την ευφυΐα και την ανάμιξη τους σε πολιτικές ραδιουργίες

γυναίκες μέσα στη ρωμαϊκή μυθολογία και βιοηθική

Αρπαγή των Σαβίνων Γυναικών

Η Αρπαγή των Σαβίνων Γυναικών ήταν ένα επεισόδιο της πρώιμηςρωμαϊκής ιστορίας ίσως και καθαρά μυθολογικό

Μετά την ίδρυσή της η Ρώμη βρέθηκε στη δεινή θέση να είναι γεμάτη μεναπό δυνατούς και γενναίους άνδρες αλλά ελάχιστες γυναίκες που θαδιασφάλιζαν την επιβίωσή της Ο βασιλιάς της Ρωμύλος έψαξε μάταια να βρεισυζύγους για τους άνδρες του από γειτονικές φυλές Η άρνηση των πατέρωντους να επιτρέψουν γάμους με άνδρες άλλης φυλής οδήγησε τους Ρωμαίουςστην απελπισμένη απόφαση να της κλέψουν

Έκρυψαν το πρόβλημά τους και οργάνωσαν λαμπρές γιορτές και αγώνεςγια να τιμήσουν τον Ποσειδώνα

Όταν άρχισαν οι αγώνες και όλοι ήταν απασχολημένοι δόθηκε το σήμαΟι Ρωμαίοι άνδρες όρμησαν εκεί που κάθονταν οι νεαρές παρθένες οιπερισσότερες από τη φυλή των Σαβίνων τις σήκωσαν και σκόρπισαν προς όλεςτις κατευθύνσεις με προορισμό τα σπίτια τους

Οι Σαβίνοι άργησαν να αντιδράσουν ωστόσο τελικά συγκέντρωσανστρατό και με τους αδικημένους πατέρες επικεφαλής κινήθηκαν απειλητικάκατά της Ρώμης Οι Ρωμαίοι βγήκαν από την πόλη με την ίδιααποφασιστικότητα Αφού αντάλλαξαν κάθε λογής προσβολές όρμησαν ο έναςστρατός ενάντια στον άλλο

Ελάχιστα όμως προτού συναντηθούν οι κοπέλες χύθηκαν ανάμεσά τουςΥποστήριξαν πως η μάχη έπρεπε να λάβει τέλος καθώς πλέον θα χυνότανσυγγενικό αίμα Τους ζήτησαν είτε να σταματήσουν είτε να στρέψουν σε εκείνεςπρώτα την οργή τους εφόσον δεν θα άντεχαν στο τέλος της ημέρας να είναι είτεχήρες είτε ορφανές Και οι δύο πλευρές σταμάτησαν συγκινημένες από τα λόγιααυτά Η μάχη έλαβε τέλος και έγινε ειρήνη ανάμεσά τους

- 13 -

Λουκρητία

Η Λουκρητία είναι ένα μυθικό πρόσωπο της ιστορίας της Αρχαίας ΡώμηςΣύμφωνα με την παράδοση ο βιασμός και ο συνακόλουθος θάνατός της(αυτοκτονία ως μέσο αποκατάστασης της τιμής) ξεκίνησε μια σειρά απόγεγονότα (επανάσταση ενάντια στο βιαστή και γιό του βασιλιά) που οδήγησανστην πτώση της μοναρχίας και την εγκαθίδρυση του δημοκρατικούπολιτεύματος

Ιουλία Δόμνα

Η Ιουλία Δόμνα (170-217) ήταν μέλος της περίφημης Ρωμαϊκήςαυτοκρατορικής δυναστείας των Σεβήρων Αυτοκράτειρα και σύζυγος τουΣεπτίμιου Σεβήρου μητέρα των επίσης αυτοκρατόρων τέκνων της Γέτα καιΚαρακάλλα η Ιουλία Δόμνα υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές γυναίκες στηνπολιτική ιστορία της Ρώμης με τεράστια επιρροή στον αυτοκρατορικό θρόνο

Στα τέλη της δεκαετίας του 180 η Ιουλία Δόμνα παντρεύτηκε τονμελλοντικό αυτοκράτορα Σεπτίμιο Σεβήρο

Ο γάμος τους ήταν ευτυχισμένος και ο Σεβήρος θαύμαζε τη γυναίκα τουκαι τις πολιτικές απόψεις της δεδομένης της εκπαίδευσης και του ενδιαφέροντοςπου αυτή είχε για τη φιλοσοφία

Όταν δολοφονήθηκε ο γιός της και αυτοκράτορας Καρακάλλας η Ιουλίαπροτίμησε να αυτοκτονήσει και θεοποιήθηκε μετά θάνατον

Στην Ιουλία Δόμνα οφείλουμε σήμερα την δυνατότητά μας ναδιαβάζουμε για τον Απολλώνιο Τυανέα καθώς είναι η ίδια που έπεισε τονΦιλόστρατο να γράψει το περίφημο έργο του laquoΗ Ζωή του Απολλώνειουraquo πουσώζεται μέχρι σήμερα Η Ιουλία Δόμνα έκοψε το νήμα της ζωής της πριν οΦιλόστρατος τελειώσει το οχτάτομο έργο του

- 14 -

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΖΩΗ

ΓΑΜΟΣ

Η γυναίκα στο Βυζάντιο

Η γυναίκα της βυζαντινής περιόδου ζούσε τομεγαλύτερο διάστημα της ζωής της στο σπίτι ΣτοlaquoΣτρατηγικόνraquo του Κεκαυμένου διαβάζουμε Ταςθυγατέρας σου ως καταδίκους έχε εγκεκλεισμένας καιαπροόπτους Οι έξοδοι πάντα με συνοδεία για την

εκκλησία τα πανηγύρια και το λουτρό καθώς και οι επισκέψεις σε συγγενικάπρόσωπα ήταν οι μόνες κοινωνικά αποδεκτές δραστηριότητες της γυναίκας έξωαπό το σπίτι Επίσης δεν ήταν ευπρεπές να κάθεται στο ίδιο τραπέζι με τουςάνδρες παρά μόνο αν ήταν πολύ στενά συγγενικά της πρόσωπα όπως γιαπαράδειγμα ο πατέρας ο σύζυγος και οι αδελφοί Συχνά έτρωγε σε χωριστήαίθουσα όπως σε χωριστά δωμάτια από τους άντρες περνούσε την ημέρα τηςΑπό πολύ μικρή μάθαινε τα του οίκου ενώ οι γραμματικές γνώσεις τηςπεριορίζονταν συνήθως σε γραφή και ανάγνωση

Η συμμετοχή των γυναικών στα κοινά χαρακτηρίζεταιστο Βυζάντιο από μια μοναδική καινοτομία αν και ηανάληψη δημοσίων αξιωμάτων ήταν απαγορευμένη στονγυναικείο πληθυσμό κανείς νόμος δεν απαγόρευε τηνανάληψη του ύψιστου πολιτειακού αξιώματος απόγυναίκα Ο νομοθέτης δεν είχε προβλέψει νααπαγορεύσει αυτό που τελικά συνέβη ∙ γυναίκες

βασίλευσαν ως άνδρες ηγεμόνες και για λόγους νομιμότητας έγιναν σεβαστέςαπό τους συγχρόνους τους Βυζαντινούς Κατά τη μέση βυζαντινή εποχή οιΊσαυροι και οι Μακεδόνες αυτοκράτορες ndash υπό διαφορετική οπτική καιορμώμενοι από διαφορετικούς λόγους ο καθένας- προστάτευσαν τη γυναίκα ωςσύζυγο και τουλάχιστον οι πρώτοι αντιμετώπισαν τη μητέρα ως ισότιμη με τονπατέρα απέναντι στα παιδιά τους

H κόρη μπορούσε να παντρευτεί από τα 12-13 χρόνια τηςΔιαφορετικά θα πήγαινε σε μοναστήρι Για το γάμο τηςφρόντιζαν οι γονείς Συχνά μάλιστα βοηθούσαν στηνεπιλογή του συζύγου οι προξενήτρες που είχαν ωςαμοιβή ποσοστά από την προίκα Η θέση της συζύγουήταν άσχημη Τα κύρια προσόντα μιας νύφης ήταν η

ομορφιά (αν και συνίστατο να λαμβάνονται υπόψην και τα ψυχικά χαρίσματα)το γένος (δεν επιτρεπόταν γάμος μεταξύ διαφορετικών τάξεων) και η προίκα

ΝΟΜΙΚΗΘΕΣΗ

- 15 -

ΔΙΑΖΥΓΙΟ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ

(δώρο στο σύζυγο από την οικογένεια της νύφης για να αντεπεξέλθουνοικονομικά)

Η παράβαση της συζυγικής πίστης και η επίμεμπτησυμπεριφορά των συζύγων είχε συχνά ως αποτέλεσμα τηναίτηση διαζυγίου το οποίο ήταν δύο ειδών το laquoκατάπρόφασιν άμεμπτονraquo εξαιτίας δηλαδή σοβαρής αφορμήςπου προερχόταν από κάποιον από τους συζύγους και τοlaquoκατά συναίνεσινraquo με αμοιβαία δηλαδή συγκατάθεση

Οι χριστιανικές αρχές που καθόριζαν τις λειτουργίες τηςβυζαντινής κοινωνίας εξασφάλιζαν μία αξιοπρεπή ζωήστην παντρεμένη γυναίκα Ανεξάρτητα από τηνκοινωνική τάξη όπου ανήκε ήταν οικοδέσποινα και κυράΗ απόκτηση παιδιών την εξύψωνε Η βυζαντινή μητέραθεωρούταν η κεφαλή της οικογένειας και η προστάτιδα

των παιδιών της ειδικά αν ήταν χήρα και τα παιδιά της ήταν πολύ νέα ακόμα Ηκαθημερινότητα μιας μέσης γυναίκας ήταν δύσκολη και μάλλον μονότονηΚαθώς είχε την ευθύνη της εύρυθμης λειτουργίας του σπιτιού όταν δεν είχεδούλες στην υπηρεσίας της αναλωνόταν στην προσπάθεια να ανταποκριθείστις αυξημένες ανάγκες ενός προβιομηχανικού νοικοκυριού Ήταν η πρώτη πουξυπνούσε και η τελευταία που κοιμόταν στην οικογένειά της Οι γονείς είχανυποχρέωση να δίνουν προίκα στις κόρες τους κι αυτό ήταν ένας λόγος για τονοποίο οι φτωχοί εύχονταν να γεννούν αγόρια Εκτός αυτού για τους γονείςσήμαινε ότι το οικογενειακό τους όνομα δε θα διαιωνιζόταν και ότι απαιτούτανεμεγάλη φροντίδα στη διαπαιδαγώγηση και την προστασία του

Στον επαγγελματικό τομέα ο ρόλος της γυναίκας ήτανμικρός Οι γυναίκες των φτωχότερων κοινωνικώνστρωμάτων δούλευαν στα χωράφια και στα εργαστήριατης οικογένειάς τους Μετά τον 11ο αιώνα οι γυναίκεςασχολήθηκαν και με το εμπόριο τροφίμων Είχαναρτοποιεία ή πουλούσαν φρούτα και λαχανικά Μερικέςγυναίκες ήταν μαμές και καλλιγράφοι Πλουσιότερες

αναφέρονται ως ιδιοκτήτριες πλοίων Η κυριότερη απασχόληση των γυναικώνήταν η εργασία στο σπίτι Ιδιαίτερα το γνέσιμο και η ύφανση ήταν βασικέςασχολίες για όλες σχεδόν τις γυναίκες από το πιο φτωχό σπίτι ως τα πλούσιαμοναστήρια και το ίδιο το παλάτι Τα κορίτσια των περισσότερων οικογενειώνμάθαιναν συνήθως ανάγνωση γραφή αριθμητική ιερή ιστορία και ωδική Μόνοοι κόρες αριστοκρατικών και πλούσιων οικογενειών μπορούσαν να αποκτήσουνμεγαλύτερη μόρφωση αν το ενέκριναν οι γονείς τους Λίγες γυναίκεςμορφωμένες ήταν ιατροί που θεράπευαν το γυναικείο πληθυσμόεπιστολογράφοι ή υμνογράφοι Άλλες οι λεγόμενες κοινές ζούσαν στα μιμαρείακαι στα καπηλειά

- 16 -

ΕΠΩΝΥΜΕΣ

Κάποιες γυναίκες αναλογικά ελάχιστες αποκτούσαν και ευρύτερημόρφωση Η ζωή μιας σπουδαίας γυναίκας του βυζαντίου της Άννας τηςΚομνηνής της Πορφυρογέννητης πριγκίπισσας - ιστορικού είναι ενδεικτικήαυτού του πάθους για εξουσία και μόρφωση Ο συγκινητικός της θάνατοςεπιστεγάζει μια ζωή γεμάτη ένταση και σφοδρές αντιφάσεις Ηπορφυρογέννητη Άννα ήταν μια γυναίκα επαναστάτρια για την εποχή της Γιανα πετύχει τους σκοπούς της δε χρησιμοποίησε γυναικεία όπλα (γοητείαπονηριά) αλλά καθαρά αντρικά μέσα(δύναμη τόλμη επιμονή) Ίσως και ναήταν η πρώτη φεμινίστρια στα χρονικά της ανθρωπότητας αλλά η απόπειρά τηςήταν καταδικασμένη να αποτύχει μέσα στην αυστηρά ανδροκρατούμενηκοινωνία του Βυζαντίου Παρόλο που από τη γέννησή της αναγορεύτηκεσυναυτοκράτειρα λόγο κακών συγκυριών δεν άσκησε ποτέ το αξίωμα Προς τοτέλος λοιπόν της ζωής της έγινε μοναχή και αποφάσισε να εξιστορήσει το βίοτου πατέρα της στο έργο laquoΑλεξιάδαraquo Διάφορες αυτοκράτειρες κυβέρνησαν ωςαντιβασιλείς των ανήλικων παιδιών τους Η αυτοκράτειρα Ειρήνη προς τοτέλος του 8ου αιώνα η αγία Θεοδώρα στο γιο της Μιχαήλ 3ο κατά τον 9ο αιώνακαι η Ζωή Καρβουνόψινα η τέταρτη σύζυγος και χήρα του αυτοκράτοραΛέοντα 6ου κατά τον 10ο αιώνα Η Άννα Δαλέσσενα ήταν μητέρα τουαυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού του 1ου και γιαγιά της Άννας Κομνηνής πουέπαιξε έναν κρίσιμο ρόλο στην άνοδο του Αλέξιου στην εξουσία και ο Αλέξιοςένα αποφασιστικό και ικανό άτομο το οποίο συνέχισε να στηρίζεται στηνπολιτική και διοικητική πείρα της για να κυβερνήσει την τεράστια αυτοκρατορία

Πολλές γυναίκες αριστοκρατικής καταγωγής επιδίδονταν επίσης σε έργαευποιίας όπως η ίδρυση γηροκομείων οι δωρεές για την ανέγερση ναών και ηεθελοντική εργασία στα νοσοκομεία της εποχής όπως οι ξεχωριστέςπροσωπικότητες γυναικών που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη τουβυζαντινού κράτους σαν αυτή της αυτοκράτειρας Ελένης και Θεοδώρας Τέλοςμια από τις πιο γνωστές βυζαντινές επιχειρήσεις άνηκε σε κάποια Δανελία - μιαεξαιρετικά πλούσια χήρα και ευεργέτιδα του μελλοντικού αυτοκράτοραΒασίλειου του 1ου Αξιοσημείωτη είναι και η ποιήτρια Κασσιανή Άλλεςγυναίκες ήταν ιδιοκτήτες μικρών καταστημάτων με είδη καθημερινής χρήσης

- 17 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΜΕΣΑΙΩΝΑ

Τα όπλα των γυναικών Από τον 12ο αιώνα η ιδανική γυναίκα θα πρέπει ναείναι λεπτή με λεπτή μέση μακριά πόδια στήθος μικρό (απαγορεύονται ταμεγάλα στήθη οι γυναίκες που έχουν υπερβολικό στήθος θαέπρεπε να το καλύπτουν με επίδεσμο) Η σιλουέτα αυτήεξελίσσεται στη συνέχεια στο κυρτό σχήμα S το κεφάλι ελαφράγερμένο προς τα εμπρός το στήθος ανεπαίσθητο η κοιλιά και οιγοφοί προς τα εμπρός

Ο γάμος Το πρότυπο του χριστιανικού γάμου βασίζοντανστην απόλυτη μονογαμία Θεωρητικά πρόκειται για ένα γάμομε την συγκατάθεση και των δύο ατόμων και χωρίς δυνατότητα διαζυγίουΩστόσο η θεωρία ήταν συχνά διαφορετική από την πραγματικότητα Έτσι είναιοικογένειες (γονείς) που ενώνουν τα παιδιά και αυτό στην ηλικία των δώδεκαετών για τις γυναίκες και στους άνδρες των δεκατεσσάρων Νεαρά ζευγάριαπαντρεύονται χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων με τον κίνδυνο τηςαποκλήρωσης Τόσο στα κατώτερα όσο και στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα ηγονική επιλογή υπαγορεύει τα δεσμά του γάμου Ακόμα ο γάμος δεν ήτανπρακτικά τόσο αδιάλυτος ∙ είναι συχνό στους άνδρες των κύκλων ευγενείας ναέχουν παλλακίδες και να αποκτούν νόθα παιδιά Αν η σύζυγος δεν είναι σε θέσηνα γεννήσει έναν κληρονόμο αυτά τα παιδιά μερικές φορές μπορούσαν ναγίνουν κληρονόμοι του πατέρα τους Η εν λόγω γυναίκα στείρα ή που δεγεννούσε παρά κορίτσια μπορεί επίσης να διαχωριστεί από το σύζυγό της οοποίος θέλει να εξασφαλίσει απογόνους Καθημερινή μέριμνα ήταν ηεξασφάλιση του επιούσιου εφόσον το μεσαιωνικό οικογενειακό εισόδημα ήτανμετά βίας επαρκές Ανύπαντρες μητέρες και χήρες επιδίδονταν στην κλοπή τηζητιανιά και την πορνεία (η οποία και δε θεωρούταν παράνομη αλλά ανήθικη)

Συζυγικές σχέσεις Το 14ο αιώνα αναφέρονταν στην Αγγλία 4 κατηγορίεςπροσώπων οι προδότες οι εθνικοί οι σκλάβοι και οι γυναίκες που κάθε άνδραςείχε το δικαίωμα να δείρει ατιμώρητα αφού αυτοί δεν κατείχαν νόμιμαδικαιώματα για να τους κάνουν αγωγή Το δικαίωμα επιβολής σωφρονιστικήςτιμωρίας από μέρους του συζύγου απέβλεπε στη διατήρηση της σχέσηςκυριαρχίας του άνδρα Ο Trevelyan γράφει για την Αγγλία του 15ου αιώνα Ηδύναμη της κυριαρχίας βρισκόταν στα χέρια του άνδρα και σπάνια η κοινήγνώμη επέρριπτε την ενοχή σε όποιον τη διεκδικούσε με τη γροθιά ή τη βέργα Η

- 18 -

θέση της γυναίκας στο Μεσαίωνα σύμφωνα με τον Hans Fehr ο οποίος γράφειγια τις σχέσεις ανάμεσα στα δυο φύλα κατά τον εξής τρόπο Η γυναίκα δεν ήτανανεξάρτητη Σacute όλη τη ζωή της βρισκόταν κάτω από την εποπτεία του άνδρα Ηπαλιά αντίληψη βίας η εξουσιάζουσα θέση του άνδρα δεν εξαφανίστηκε ποτέολοκληρωτικά Συχνά επαναλαμβάνεται ότι το γυναικείο φύλο πρέπει ναθεωρείται σαν αντικείμενο που υπόκειται στη βία Οι διάφορες διατάξεις και οισυνήθειες που επικρατούσαν το Μεσαίωνα δείχνουν καθαρά ότι οι σχέσειςανάμεσα στα δυο φύλα δεν ήταν μόνο σχέσεις βίας αλλά προ πάντων σχέσειςεξουσίας Η επιβολή της τιμωρίας για ορισμένα σφάλματα της συζύγου δεν ήτανδικαίωμα αλλά καθήκον του άνδρα Αν ο σύζυγος δεν τιμωρούσε με ξύλο τηγυναίκα του τότε έπεφτε ο ίδιος σε σφάλμα Με ολοφάνερα διατυπωμένεςαπειλές και με βία που είχε νομικά κωδικοποιηθεί αναγκάζονταν οι γυναίκες σευποταγή

Επαγγελματική ζωή των γυναικών Οι γυναίκες κατά τον Μεσαίωνασυμμετέχουν ενεργά στην οικονομική ζωή Στην πόλη που εργάζονται κυρίωςστο εμπόριο στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας και των τροφίμων Επιπλέονστο μικρό εμπόριο τροφίμων οι γυναίκες υπερτερούν αριθμητικά των ανδρώνΕπίσης οι βιομηχανίες που εμφανίζονται ως επέκταση των εγχώριωνδραστηριοτήτων τους είναι περισσότερο ή λιγότερο δεσμευμένες ψησίματοςζυθοποιίας (στην Αγγλία οι γυναίκες έχουν το μονοπώλιο στην μπύρα και τηγαλακτοκομική βιομηχανία) Στην ύπαιθρο θα βοηθήσουν επίσης τουςσυζύγους τους ιδίως βοηθώντας στην συγκομιδή και την κοπή των ζωοτροφώνΣχεδιάστριες εσωρούχων και καλτσών μοδίστρες ιδιοκτήτριες μικρώνεστιατορίων πλύστρες είναι επαγγέλματα που οι γυναίκες έχουν καταλάβει τιςΜεσαίωνα αλλά απαραιτήτως δεν θεωρούνται ίσες με τους άνδρες Πράγματι οιμισθοί των γυναικών είναι πολύ χαμηλότερες από εκείνες των ανδρών ∙ ηεργασία στο σπίτι την οποία καμία επαγγελματική οργάνωση δενπροασπιζόταν παραπέμπει σε ιδιαίτερα χαμηλούς μισθούς τόσο σε αστικές όσοκαι αγροτικές περιοχές

Γυναίκες και κοινωνικά δικαιώματα Οι γυναίκες του απλού λαού και οιαστές απολάμβαναν σχετικά περισσότερη ελευθερία ∙ ενήλικες ήδη από ταδώδεκά τους χρόνια είχαν το δικαίωμα να διαχειριστούν τα αγαθά τους ναπαντρευτούν να εργαστούν ακόμα και να ψηφίσουν Για τις αριστοκράτισσεςτα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά Μέσα σrsquo ένα σύμπαν βίαιο επιθετικόανδροκρατούμενο στα πλαίσια του κάστρου αυτή δεν είναι υπολογίσιμη Ημοίρα της μοιάζει με τη γαιοκτησία τη μόνη εγγύηση της εξουσίας Έτσιαποτέλεσε lsquorsquoσυνάλλαγμαrsquorsquo μεταξύ των λόρδων οι οποίοι ήθελαν να αυξήσουντα αγαθά τους και να εξασφαλίσουν την διαιώνιση του γένους τους ΣτηΣαξονία κατά τον Michelet ο ειρηνοδίκης είχε το δικαίωμα να χτυπάει κάθεγυναίκα που θα φερόταν ανάρμοστα ή αθέμιτα ακόμη έκαναν χρήση τουδικαιώματος αυτού για να ταπεινώσουν τις τίμιες γυναίκες και τις συζύγουςεμπόρων οι οποίες ξεχώριζαν για την υπερηφάνεια και την αυτοπεποίθησήτους

- 19 -

Γυναίκες και Εκκλησία Υπάρχουν βεβαίως τα γνωστά μισογυνικάστερεότυπα που παρουσιάζουν τη γυναίκα ως προσωποποίηση της αμαρτίας Ηεξιλέωση της θέσης της γυναίκας στην Εκκλησία γίνεται με τη γέννηση τουΘεανθρώπου από μια γυναίκα την Παναγία Η γυναίκα ως Εκκλησία και οάνδρας ως ο Χριστός Η γυναίκα συμβολίζει την αγία Εκκλησία και ο άνδρας τοΧριστό Όπως η Εκκλησία υποτάσσεται στον Χριστό έτσι και η γυναίκα οφείλει

να ακούει τον άνδρα και να μην τον περιφρονεί Βεβαίωςαυτό δεν είναι καθόλου υποβιβαστικό για τη γυναίκαδιότι ο άνδρας ΧΡΩΣΤΑΕΙ να την αγαπάει όπως ακριβώςο Χριστός αγαπάει την Εκκλησία Κι ας μην ξεχνάμε ότι οΧριστός θυσιάστηκε για την Εκκλησία Ο άνδρας είναι ηlaquoκεφαλήraquo της γυναίκας του Το να είναι κάποιος κεφαλήδεν δηλώνει εξουσία ή αξία στη Χριστιανική Εκκλησία

Είναι θέμα ευθύνης πολύ μεγάλης μάλιστα Σε ένα σπίτι υπάρχουν πράγματαπου πρέπει να φροντιστούν από έναν για να διατηρηθεί η ειρήνη στηνοικογένεια Ο Θεός επιλέγει τον άνδρα ως κεφαλή τής οικογένειας επειδή οΧριστός στον οποίον υποτάσσεται στην Εκκλησία ως Θεανδρικό πρόσωπο ήρθεστη γη

Υπάρχουν και τα ιστορικά στοιχεία που παρέχουν μια πολύ πιοισορροπημένη εικόνα Καταρχάς η μεσαιωνική Εκκλησία δεν διστάζει νααναθέσει σε γυναίκες θέσεις ευθύνης με πολιτική και οικονομική ισχύ Οιηγούμενες των μονών ασκούν εξουσία και διαχειρίζονται πολλές φορέςτεράστιες περιουσίες Και όσον αφορά την εκτίμηση της Εκκλησίας προς τιςγυναικείες ικανότητες ας δούμε ακόμη ένα παράδειγμα που παραθέτει η Περνού(όππ σελ 93) όταν ο μοναχός Ροβέρτος του Αρμπρισέλ μια από τιςμεγαλύτερες προσωπικότητες του δυτικού μοναστικού κινήματος αποφασίζεινα οργανώσει το αβαείο του Φοντεβρώ ιδρύει δύο κοινόβια (ένα ανδρών και έναγυναικών) Ο άνθρωπος αυτός αληθινός φεμινιστής θα αναθέσει τη διοίκησητου αβαείου σε μια ηγουμένη την μόλις 22 ετών Πετρονίλλα του Σεμιγέ (1115)Ανάμεσα στις σημαντικές γυναικείες μορφές της Καθολικής Εκκλησίας τουΜεσαίωνα δεν λείπουν και οι δυναμικές προσωπικότητες που δεν θα διστάσουννα αναμετρηθούν με την κοσμική εξουσία υπερασπίζοντας τα πιστεύω τουςΓενικά η θέση της γυναίκας στο πλαίσιο της καθολικής Εκκλησίας είναιακριβώς αυτή που κατέχει η γυναίκα στην κοινωνία τη συγκεκριμένη ιστορικήπερίοδο (Pernoud όππ σελ 94-95) Έτσι η επιδείνωση παρατηρείταιταυτόχρονα στην κοινωνία και στην Εκκλησία το 1298 ο πάπας Βονιφάτιος Η΄επιβάλλει στις μοναχές αυστηρότερους περιορισμούς απrsquo ότι στους άνδρεςμοναχούς ή μέλη θρησκευτικών ταγμάτων αποκλείοντάς τις από κάθε επαφήμε τον έξω κόσμο Η απώλεια της ldquoαυτονομίαςrdquo θα ολοκληρωθεί στηΓαλλία όταν η διοίκηση της Εκκλησίας θα περάσει στα χέρια της κοσμικήςεξουσίας με το Κονκορδάτο της Μπολόνιας (1516) ο πάπας εκχωρεί στον βασιλιάτης Γαλλίας την εξουσία να διορίζει επισκόπους και ηγουμένους

Οιhellip μάγισσες Καλά όλα αυτά αλλά στον Μεσαίωνα δεν έκαιγαν μάγισσες Ηαπάντηση είναι laquoόχι και τόσο ή μάλλον σχεδόν καθόλουraquo Το πραγματικό κυνήγιμαγισσών ανάγεται στα χρόνια της Αναγέννησης κι αργότερα η διαβόητη δίκητων Μαγισσών του Σάλεμ έγινε το 1698 κι όχι βέβαια κατά τα χρόνια του

- 20 -

Μεσαίωνα Στη Γαλλία η τελευταία δίκη για μαγεία καταγράφεται στοΜπορντώ το 1718 Οι άνθρωποι της εποχής αντιμετώπιζαν τη μαγείαπερισσότερο ως εκδήλωση ψυχικής ασθένειας αντίληψη που μοιάζειαρκετά σύγχρονη

Γυναίκες και μόρφωση Στα μεσαιωνική Ευρώπη Εκκλησία και γράμματα είναισυνήθως αλληλένδετα Όπως είναι λογικό οι γυναίκες δεν λείπουν από τοντομέα αυτό Η πρώτη εγκυκλοπαίδεια της μεσαιωνικής Δύσης συγγράφηκε απόγυναίκα πρόκειται για τον ldquoHortus deliciarumldquo της Αλσατής ηγουμένης Ερράδης

του Λάντσμπεργκ (12ος αι) Μερικές φορές οι πνευματικές και καλλιτεχνικέςδραστηριότητες των γυναικών της Εκκλησίας εκπλήσσουν στο αββαείο τουΓκάντερσάιμ στη Σαξονία βρέθηκαν χειρόγραφα του 10ου αιώνα που

περιείχαν κωμωδίες σε στίχους με ομοιοκαταληξία σε μίμηση των κωμωδιώντου Τερέντιου Εδώ μπορούμε να παρατηρήσουμε πως η καλλιέργειαενθαρρυνόταν περισσότερο στα γυναικεία παρά στα αντρικά μοναστήρια Όταντο 14ο αιώνα ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο του Παρισίου ήταν αποκλεισμένες απrsquoτη μόρφωση της οποίας το μονοπώλιο κρατούσαν οι κληρικοί Αποκλεισμένοιήταν γυναίκες και θρησκευτικά τάγματα (Ordres mineurs Ordres mendiants) OΘωμάς Ακινάτης απελάθη σε διάστημα 2 ετών

Γυναίκες και εξουσία rdquoΟι γυναίκες δεν ήταν υπόδουλες και υποταγμένεςστο πλαίσιο ενός κόσμου ο οποίος εμφανίζεται να κυριαρχείται από τις αντρικέςαρετές ιπποτών ή ασκητικών μοναχών Η εξουσία δεν απέκλειε τις γυναίκες απότην κορυφή της κοινωνίας Η υπόμνηση μερικών ονομάτων αρκεί για να αποδείξειτο αντίθετο Η Αλιενόρ της Ακυιτανίας η Λευκή της Καστίλλης κι άλλες λιγότερογνωστές διοίκησαν επικράτειες και κυβέρνησαν υπηκόουςrdquo Πράγματι δεν είναιλίγα τα παραδείγματα γυναικών που ασκούν τη βασιλική εξουσία όταν οσύζυγός τους απουσιάζει ή ασθενεί ή αυτών στις οποίες έχει νομίμως ανατεθεί ηαντιβασιλεία μέχρι την ενηλικίωση του γιου τους Άλλες πάλι είναιαρκούντως δυναμικές ώστε να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους και χωρίς νασυμβαίνει κάτι από τα παραπάνω

Συγκεκριμένα οι δύο αντισυμβατικές γαλλίδες η Αλιενόρ της

Ακυιτανίας και η Λευκή της Καστίλλης Η πρώτη υπήρξεκληρονόμος του ισχυρού δουκάτου της Ακυιτανίας Το 1152 ηΑλιενόρ παίρνει την πρωτοβουλία και χωρίζει τον Λουδοβίκο(καθόσον νομικά δεν υφίστατο διαζύγιο τυπικά επρόκειτο γιαακύρωση του γάμου λόγωhellip μακρινής συγγένειας μεταξύ τωνσυζύγων αν και στην πραγματικότητα ευθύνεται η ασυμφωνίαχαρακτήρων και φημολογούμενη εξωσυζυγική σχέση) Έξι μόλιςεβδομάδες μετά την ακύρωση του πρώτου της γάμουπαντρεύεται στο Πουατιέ τον Ερρίκο δούκα της Νορμανδίας και κόμη του Ανζούκαι του Μαιν ο οποίος θα γίνει δύο χρόνια αργότερα βασιλιάς της Αγγλίας (ωςΕρρίκος Β΄) Μέχρι τον θάνατό της (1204) θα παραmicroείνει δραστήριααναλαμβάνοντας διπλωματικές πρωτοβουλίες και επιχειρώντας να

AlieacutenordAquitainereinedHenry IIdAngleterre

- 21 -

καθορίσει σύμφωνα με τις απόψεις της τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ Γαλλίαςκαι Αγγλίας

Παρομοίως η εγγονή της η Λευκή της Καστίλλης παντρεύεται σεηλικία 12 ετών τον διάδοχο του γαλλικού θρόνου (τον μετέπειταΛουδοβίκο Η΄) Μ μετά τον θάνατο του συζύγου της (1226) θακυβερνήσει το βασίλειο έως την ενηλικίωση του γιου της(Λουδοβίκου Θ΄)∙ Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας της θαδιαπραγματευθεί (με επιτυχία) τους όρους της Συνθήκης τουΜω (1229) με την οποία τερματίζεται η σύγκρουση μεταξύΓαλλίας και κομητείας της Τουλούζης Έχοντας εμπιστοσύνηστις πολιτικές ικανότητες της microητέρας του ο Λουδοβίκος Θ΄ της

αναθέτει την αντιβασιλεία κατά την αναχώρησή του για την Ζ΄ Σταυροφορία(1248)

Στον μακρινό βορρά η βασίλισσα Μαργαρίτα κατόρθωσε να ενώσει σεένα βασίλειο του οποίου ηγήθηκε τη Σουηδία τη Δανίακαι τη Νορβηγία (1397)

Στην Ιταλία η Ματθίλδη της Τοσκάνης (1046-1115)υπήρξε η ισχυρότερη πολιτική προσωπικότητα στην Ιταλίατου καιρού της σε δική της πρωτοβουλία οφείλεται ηldquoσυmicroφιλίωσηrdquo microεταξύ του πάπα Γρηγορίου Ζ΄ και τουαυτοκράτορα Ερρίκου Δ΄ microε την ταπείνωση του δεύτερουστην Κανόσσα (1077)

Το 1314 ο Philippe le Bel περιορίζει τη δυνατότητα της διαδοχής τουθρόνου από γυναίκα Το 1593 μια επανάσταση στο Κοινοβούλιο του Παρισίουαπαγορεύει στη γυναίκα κάθε κρατική λειτουργία Από τις αρχές του 14ου αιώναη γυναίκα δε στέφεται πια είναι μονάχα σύζυγος του βασιλιά

Γυναίκες και πολιτικά δικαιώματα Όπως γνωρίζουμε στα χρόνια τηςελληνικής και ρωμαϊκής Αρχαιότητας η γυναίκα στερείται πλήρως πολιτικώνδικαιωμάτων Στους Νεότερους Χρόνους πρέπει να φτάσουμε στον 20ό αιώναγια να δοθεί στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου Στο Μεσαίωνα βλέπουμε τιςγυναίκες να ψηφίζουν στις συνελεύσεις πόλεων και χωριών που καλύπτουν έναευρύ τμήμα της δυτικής Ευρώπης Βεβαίως στην εποχή αυτή δεν ψηφίζουν ταάτομα αλλά οι οικογένειες οι οποίες πράγματι εκπροσωπούνται συνήθως απότον άντρα Όταν όμως αυτός αδυνατεί να συμμετάσχει στη διαδικασία (απουσίαή ασθένεια) ή έχει πεθάνει τότε η οικογένεια εκπροσωπείται από τη γυναίκα

Blanche deCastille

MATILDE DECANOSACONDESA DETOSCANA

- 22 -

ldquoSi les femmes neacutetaient pas bonnes et leursconseils inutiles Dieu ne les aurait jamaisconsacreacutees comme laide de lhomme mais plutocirctcomme la cause du mal

Charte dAardenburg

ldquoAν οι γυναίκες δεν ήτανε καλές και οισυμβουλές τους ήταν άχρηστες ο Θεός δε θα τιςείχε αφιερώσει ποτέ ως βοήθεια στον άνδρααλλά μάλλον ως πηγή κακούhellip

- 23 -

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σε πολλές χώρες οι γυναίκες αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό τουεργατικού δυναμικού Παρrsquo όλα αυτά ένας πολύ σημαντικός αριθμόςεργαζομένων γυναικών απασχολείται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας συχνά μεμικρή ασφάλεια εργασίας χαμηλούς μισθούς και δυσμενείς συνθήκες Αυτό δενπεριορίζεται στο βιομηχανοποιημένο κόσμο καθώς για πολλές γυναίκες στιςαναπτυσσόμενες χώρες η εμπειρία της εργασίας είναι δυσάρεστη με τηνκακομεταχείριση και τη σεξουαλική παρενόχληση να αποτελούν συνηθισμέναφαινόμενα που συχνά τρέφονται από πολιτιστικές και θρησκευτικέςπεποιθήσεις Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός γυναικών αποκτούν διοικητικέςθέσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνδέονται μεσυμπεριφορές αποκλεισμού ή υποβάθμισης των γυναικών από άνδρεςσυναδέλφους που απειλούνται από αυτές

Οι πολλαπλοί κοινωνικοί ρόλοι που αναλαμβάνουν θέτουν τις γυναίκεςσε μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλα μέλη της κοινότητας στο να νοσήσουν Οιγυναίκες αναλαμβάνουν το βάρος της ευθύνης που συνδέεται με το να είναιμητέρες σύζυγοι και φροντιστές των άλλων χωρίς να λαμβάνουν οικονομικήαποζημίωση για αυτή τη δουλειά

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ

Μικρότερη συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίαςΣυγκέντρωσή τους σε ορισμένους επαγγελματικούς κλάδουςΑπουσία ή υποεκπροσώπησή τους σε άλλουςΧάσμα των αμοιβών ανδρών και γυναικώνΜεγάλα ποσοστά ανεργίας των γυναικώνΜεγάλη παρουσία τους στο χώρο των ελαστικών μορφών εργασίαςΜη κάλυψή τους από συλλογικές συμβάσεις εργασίαςΈλλειψη ευκαιριών απασχόλησηςΑδυναμία εναρμόνισης επαγγελματικής ζωήςΠεριορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική εξέλιξηΜειωμένη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων καιπαρουσία τους σε θέσεις ευθύνης

Στην Ελλάδα ένα ποσοστό 65 των γυναικών απασχολείται στουςκλάδους της γεωργίας το λιανικό εμπόριο την εκπαίδευση την υγεία καιπρόνοια τη δημόσια διοίκηση τα ξενοδοχεία και εστιατόρια Συγκριτικά μεάλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτεροποσοστό γυναικών που απασχολείται στον αγροτικό τομέα ενώ είναι έντονη ηπροτίμησή τους για το δημόσιο τομέα

Όσον αφορά στον επαγγελματικό διαχωρισμό μεταξύ ανδρών καιγυναικών είναι υπαρκτός τόσο ως οριζόντιος(δηλαδή το ποσοστό παρουσίας σε

- 24 -

συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους) αλλά και ως κάθετος( δηλαδή οιδιαφοροποιήσεις στην ιεραρχία στο εσωτερικό του κάθε κλάδου)Μια από τιςαιτίες που συντηρούν αυτό το φαινόμενο είναι και η έλλειψη οργανωμένηςσυλλογικής δράσης

laquoΗ γυναίκα είναι παντού και πάντοτε γυναίκα Πολλές φορές και κάτιπερισσότερο λιγότερο όμως ποτέraquo

Πολύβιος Δημητρακόπουλος(συγγραφέας)

Η 8η Μαρτίου (γιορτή της μητέρας) laquoσημάδεψεraquo το γυναικείο φύλο μετά τημεγάλη απεργία που έκαναν οι εργάτριες στον τομέα τηςκλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1857 ζητώνταςκαλύτερες συνθήκες εργασίας

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η γυναίκα έχει κάνει δυναμική είσοδο στοχώρο της αγοράς εργασίας Η σύγχρονη γυναίκα είναι πλέον οικονομικάανεξάρτητη δυναμική και χειραφετημένη Ωστόσο εξακολουθεί να μην έχει τιςίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες μα τον άνδρα Τόσο στο δημόσιο όσο και στονιδιωτικό τομέα οι υψηλές θέσεις(διευθυντών προέδρων) αποτελούν αυστηρόάβατο για τις γυναίκες Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στα κέντρα λήψηςαποφάσεων Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο των Πολιτικών Ποινικώνκαι Διοικητικών Δικαστηρίων που όσο πιο υψηλόβαθμα είναι τόσο λιγότερεςείναι οι γυναίκες που τα επανδρώνουν Επίσης στον Άρειο Πάγο δεν υπηρετείκαμία γυναίκα Αντιθέτως συσσώρευση γυναικών παρατηρείται σταειρηνοδικεία και στα διοικητικά πρωτοδικεία

Η κατάσταση της σύγχρονης εργαζόμενης ελληνίδας δεν είναι ευνοϊκήγια τη ζωή της Πολλές γυναίκες ενώ πληρούν τα αντικειμενικά κριτήρια για τηνπρόσληψη σε μια θέση ωστόσο προτιμάται ένας άνδρας και με λιγότερα ίσωςπροσόντα αφού φιλοσοφία της σημερινής εποχής είναι η αύξηση του κέρδους μεόσο το δυνατόν λιγότερο κόστος Για τον λόγο αυτό η γυναίκα είναι εμπόδιοαφού ως έγκυος και αργότερα ως μητέρα απαιτεί πολλές άδειες επιδόματα καιευνοϊκή μεταχείριση Όμως οι εργοδότες δεν προσλαμβάνουν και μια γυναίκαπου δεν έχει παιδιά φοβούμενοι ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσει Έτσι οιγυναίκες αποκλείονται από πολλές θέσεις με αποτέλεσμα να καλπάζει ηγυναικεία ανεργία Αλλά ακόμα κι αν είναι αποτελεσματικές καιανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη δουλειά τους δεν μπορούν να ανελιχθούνστην εργασία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ενώ οι άνδρες μπορούνταυτόχρονα να είναι και καλοί πατέρες και καλοί στο χώρο εργασίας τους Έτσιακόμα και σήμερα δεν υπάρχει ουσιαστική βοήθεια στην ελληνίδα μητέρα διότιόταν έχει μικρά παιδιά δεν μπορεί να λείπει από το σπίτι αν δεν εξασφαλίσειποιος θα τα προσέχει

Στην Ελλάδα το χάσμα στις αμοιβές ξεπερνά το 20 μεταξύ γυναικώνκαι ανδρών Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας το

- 25 -

Νοέμβριο του 2011 μία στις τέσσερις γυναίκες(25) ήταν στην ανεργία ότανέναν χρόνο πριν το ποσοστό ήταν 17

Όσον αφορά την οικιακή εργασία δηλαδή την παροχή προσωπικώνυπηρεσιών προσελκύει σήμερα εργαζόμενες γυναίκες μετανάστριες ΣτηνΕλλάδα οι οικιακές βοηθοί προέρχονται κυρίως από τις Φιλιππίνες τηνΠολωνία την Ουκρανία τη Ρωσία ενώ η πλειοψηφία των Αλβανών μεταναστώνεργάζεται σε ελληνικά νοικοκυριά

Τα τελευταία χρόνια η θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίαςσυζητείται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικάμε τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών

Επιπλέον σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται καλύτερα σε τομείς οιοποίοι ήταν παραδοσιακά laquoκλειστοίraquo γιrsquo αυτές όπως ο Δικαστικός κλάδος τοΔιπλωματικό σώμα και στις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της ΔημόσιαςΔιοίκησης Επίσης έχουν ανοίξει για τις γυναίκες νέες επιλογές σταδιοδρομίαςσε κλάδους όπως η Αστυνομία ο Στρατός το Εμπορικό Ναυτικό

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 10: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 10 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΑ ΡΩΜΑΙΚΑΧΡΟΝΙΑ

Η θέση της γυναίκας την εποχή τηςΡωμαϊκής Αυτοκρατορίας ήταν ένα κοινωνικόπρόβλημα γιατί ουσιαστικά ήταν o εξευτελισμόςτης ανθρώπινης προσωπικότητας Η γυναίκααντιμετωπίζεται με μισογυνισμό Ο Κάτων γιαπαράδειγμα λέει ότι δεν υπάρχει τίποτα πιο φαύλο από τη γυναίκα Ακόμη πολύεύκολα η γυναίκα υποβιβάστηκε σε σκεύος ηδονής και αντιμετωπίστηκε ωςκακόβουλη και ανόητη

ΟΙ ΔΟΥΛΕΣΔούλοι δεν ήταν μόνο άνδρες αλλά και γυναίκες Και ο αριθμός τους ήταν

αρκετά μεγάλος Υπέφεραν κι αυτές την απάνθρωπη και σκληρή συμπεριφοράτων κυρίων τους Τις πουλούσαν τις αγόραζαν τις έβαζαν σε εξοντωτικέςεργασίες τις βασάνιζαν όταν έπεφταν σε λάθη Όσες διέθεταν φυσική ομορφιάβρίσκονταν σε χειρότερη μοίρα από τις άλλες γιατί τις χρησιμοποιούσαν γιαικανοποίηση των κτηνωδών ορέξεών τους Ούτε πατέρας ούτε μητέρα ούτεαδέλφια μπορούσαν να αντιδράσουν Η επιθυμία του κυρίου τους όσο αισχρή κιαν ήταν αποτελούσε νόμο που η παράβασή του είχε συνέπειες

ΟΙ ΠΑΛΛΑΚΙΔΕΣΤο concubinatus ήταν μια ακόμη εναλλακτική λύση στο γάμο Η

παλλακίδα ήταν μια γυναίκα που διατηρούσε τακτικές σεξουαλικές σχέσεις μεέναν παντρεμένο άντρα Συχνά ο άντρας και η παλλακίδα του ζούσαν μαζίαλλά χωρίς τα αντίστοιχα έγγραφα επικύρωσης Τα παιδιά που προέκυπταν απότέτοιου είδους σχέσεις δεν ήταν νόμιμα υποδεικνύοντας ότι η σχέση δεν ήταννόμιμη επίσης Πρόκειται για μια αποδεκτή εναλλακτική λύση εκτός και αν οpaterfamilias έδινε τη γυναίκα ως παλλακίδα επειδή δεν μπορούσε να διαθέσειπροίκα γι αυτήν κάτι που ήταν ιδιαίτερα υποτιμητικό για lsquoκείνον Παρ rsquoόλο πουδεν ήταν ένας αληθινός γάμος ήταν μια ένωση τύπου γάμου που εφαρμοζότανκυρίως από δούλους Και εδώ ο καθοριστικός παράγοντας ήταν η συμβίωσηΑυτή η κατάσταση δεν ήταν μόνιμη αλλά υπήρχε μόνο μέχρι και οι δύοσύντροφοι να κερδίσουν την ελευθερία τους

ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΕΣΚαι ενώ αυτά συνέβαιναν στις σκλάβες οι ελεύθερες γυναίκες δεν ήταν

ελεύθερες με τη σημερινή έννοια Ο πατέρας είχε απόλυτη εξουσία Εξουσίαζωής και θανάτου πάνω στη σύζυγο στους γιούς στις κόρες Υπήρχαν βέβαια

- 11 -

και οι σπάνιες εξαιρέσεις όπου γυναίκες δυναμικέςκαι έξυπνες έπαιρναν ουσιαστικά στα χέρια τους τηδιοίκηση της οικογένειας (βλ σελ 13) Κατά κανόναόμως η γυναίκα σύζυγος ήταν το σκεύος ηδονής Ηκόρη δεν είχε δικαίωμα να διαλέξει το σύζυγό τηςούτε να διαφωνήσει με την απόφαση του πατέραόταν επρόκειτο να την παντρέψει

Ένα κορίτσι θεωρούταν έτοιμο για γάμο στηνηλικία των 14ων Ο πατέρας της επέλεγε το σύζυγό τηςκαι κανόνιζε τις απαιτούμενες συμφωνίεςσυμπεριλαμβανομένης και της προίκας με τηνοικογένεια του γαμπρού Οι οικονομικές συνθήκες και

οι οικογενειακές σχέσεις ήταν πιο σημαντικές απrsquo την αγάπη Ο γάμος της δενάλλαζε τα πράγματα Μεταπηδούσε από τη μια τυραννική εξουσία στην άλληΟποιαδήποτε περιουσία κατείχε η γυναίκα μετά το γάμο της περνούσε κάτωαπό τον έλεγχο του καινούργιου της συζύγου Προς το τέλος της Δημοκρατίαςκαι κατά τη διάρκεια της ιστορίας της Αυτοκρατορίας ένα καινούργιο είδοςγάμου έγινε δημοφιλές στο οποίο η γυναίκα είχε την απόλυτη δικαιοδοσία τηςπεριουσίας της Ένα τέτοιο σύστημα καθιστούσε το διαζύγιο μια πιο βιώσιμηεπιλογή για τις γυναίκες

Η ανατροφή των παιδιών και η διαχείριση του νοικοκυριού ήταν οι πιοσημαντικές δουλειές της γυναίκας Στις φτωχές οικογένειες ήταν υποχρεωμένηνα κάνει τις δουλειές του σπιτιού μόνη της αλλά στις μεσαίες και ανώτερεςτάξεις διέθετε υπηρέτες και σκλάβους που τη βοηθούσαν Η αποχή της γυναίκαςαπό την εργασία περιορίζει το σεβασμό από τη μεριά του άντρα μια και αυτήδεν παράγει Δικαίωμα του συζύγου είναι ακόμη και ο ξυλοδαρμός Αν εκείνητον απατήσει τιμωρείται με θάνατο ή με αφαίρεση της μισής της περιουσίαςΚληρονομικά δικαιώματα η γυναίκα δε διαθέτει Αξιόλογη είναι εκείνη ηγυναίκα που είναι υπάκουη στον άντρα της

Για ανάμειξη της γυναίκας στην πολιτική δεν μπορεί να γίνει λόγος διότιδε διαθέτει πολιτικά δικαιώματα Επίσης δεν μπορεί να έχει οικονομικέςσυναλλαγές Εξάλλου αν και βίωναν οι γυναίκες την θλιβερή τους κατάστασηδεν μπορούσαν να προσφύγουν ούτε σε δικαστήρια ούτε σε διεθνείςοργανισμούς

Τη νομική θέση της γυναίκας χαρακτήριζε η πλήρης υποταγή στηνεξουσία πρώτα του πατέρα ή του αδελφού και αργότερα του συζύγου ο οποίοςασκούσε πατριαρχική εξουσία (patria potestas) πάνω στη σύζυγο Στα μάτια τουνόμου οι γυναίκες ήταν πλάσματα ασθενή (imbeciles) Αυτό τους έδινε σεορισμένες περιπτώσεις τη δυνατότητα να επικαλούνται ως ελαφρυντικό τηνάγνοια του νόμου αλλά τους στερούσε την νομική ικανότητα να υπογράφουνσυμβόλαια ή διαθήκες ή να καταθέτουν ως μάρτυρες σε δικαστήρια Δενμπορούσαν επίσης να ασκήσουν δημόσιο λειτούργημα Η νομική θέση μιαςγυναίκας στη Ρώμη δεν ήταν καλύτερη από εκείνη της γυναίκας στην Αθήνααλλά υπήρχε μια τεράστια διαφορά ∙ μια Ρωμαία σύζυγος είχε το ρόλο τηςοικοδέσποινας όταν ο σύζυγός της είχε φίλους επισκέπτες ενώ ασκούσε μεγάληεπιρροή στη λήψη των οικογενειακών αποφάσεων Βαθμιαία βελτίωσε επίσης

- 12 -

την νομική θέση της απέκτησε περισσότερη ελευθερία μεγαλύτερη δύναμη Στηρωμαϊκή ιστορία είναι πλήθος τα ονόματα γυναικών που διακρίθηκαν για τονισχυρό χαρακτήρα την ευφυΐα και την ανάμιξη τους σε πολιτικές ραδιουργίες

γυναίκες μέσα στη ρωμαϊκή μυθολογία και βιοηθική

Αρπαγή των Σαβίνων Γυναικών

Η Αρπαγή των Σαβίνων Γυναικών ήταν ένα επεισόδιο της πρώιμηςρωμαϊκής ιστορίας ίσως και καθαρά μυθολογικό

Μετά την ίδρυσή της η Ρώμη βρέθηκε στη δεινή θέση να είναι γεμάτη μεναπό δυνατούς και γενναίους άνδρες αλλά ελάχιστες γυναίκες που θαδιασφάλιζαν την επιβίωσή της Ο βασιλιάς της Ρωμύλος έψαξε μάταια να βρεισυζύγους για τους άνδρες του από γειτονικές φυλές Η άρνηση των πατέρωντους να επιτρέψουν γάμους με άνδρες άλλης φυλής οδήγησε τους Ρωμαίουςστην απελπισμένη απόφαση να της κλέψουν

Έκρυψαν το πρόβλημά τους και οργάνωσαν λαμπρές γιορτές και αγώνεςγια να τιμήσουν τον Ποσειδώνα

Όταν άρχισαν οι αγώνες και όλοι ήταν απασχολημένοι δόθηκε το σήμαΟι Ρωμαίοι άνδρες όρμησαν εκεί που κάθονταν οι νεαρές παρθένες οιπερισσότερες από τη φυλή των Σαβίνων τις σήκωσαν και σκόρπισαν προς όλεςτις κατευθύνσεις με προορισμό τα σπίτια τους

Οι Σαβίνοι άργησαν να αντιδράσουν ωστόσο τελικά συγκέντρωσανστρατό και με τους αδικημένους πατέρες επικεφαλής κινήθηκαν απειλητικάκατά της Ρώμης Οι Ρωμαίοι βγήκαν από την πόλη με την ίδιααποφασιστικότητα Αφού αντάλλαξαν κάθε λογής προσβολές όρμησαν ο έναςστρατός ενάντια στον άλλο

Ελάχιστα όμως προτού συναντηθούν οι κοπέλες χύθηκαν ανάμεσά τουςΥποστήριξαν πως η μάχη έπρεπε να λάβει τέλος καθώς πλέον θα χυνότανσυγγενικό αίμα Τους ζήτησαν είτε να σταματήσουν είτε να στρέψουν σε εκείνεςπρώτα την οργή τους εφόσον δεν θα άντεχαν στο τέλος της ημέρας να είναι είτεχήρες είτε ορφανές Και οι δύο πλευρές σταμάτησαν συγκινημένες από τα λόγιααυτά Η μάχη έλαβε τέλος και έγινε ειρήνη ανάμεσά τους

- 13 -

Λουκρητία

Η Λουκρητία είναι ένα μυθικό πρόσωπο της ιστορίας της Αρχαίας ΡώμηςΣύμφωνα με την παράδοση ο βιασμός και ο συνακόλουθος θάνατός της(αυτοκτονία ως μέσο αποκατάστασης της τιμής) ξεκίνησε μια σειρά απόγεγονότα (επανάσταση ενάντια στο βιαστή και γιό του βασιλιά) που οδήγησανστην πτώση της μοναρχίας και την εγκαθίδρυση του δημοκρατικούπολιτεύματος

Ιουλία Δόμνα

Η Ιουλία Δόμνα (170-217) ήταν μέλος της περίφημης Ρωμαϊκήςαυτοκρατορικής δυναστείας των Σεβήρων Αυτοκράτειρα και σύζυγος τουΣεπτίμιου Σεβήρου μητέρα των επίσης αυτοκρατόρων τέκνων της Γέτα καιΚαρακάλλα η Ιουλία Δόμνα υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές γυναίκες στηνπολιτική ιστορία της Ρώμης με τεράστια επιρροή στον αυτοκρατορικό θρόνο

Στα τέλη της δεκαετίας του 180 η Ιουλία Δόμνα παντρεύτηκε τονμελλοντικό αυτοκράτορα Σεπτίμιο Σεβήρο

Ο γάμος τους ήταν ευτυχισμένος και ο Σεβήρος θαύμαζε τη γυναίκα τουκαι τις πολιτικές απόψεις της δεδομένης της εκπαίδευσης και του ενδιαφέροντοςπου αυτή είχε για τη φιλοσοφία

Όταν δολοφονήθηκε ο γιός της και αυτοκράτορας Καρακάλλας η Ιουλίαπροτίμησε να αυτοκτονήσει και θεοποιήθηκε μετά θάνατον

Στην Ιουλία Δόμνα οφείλουμε σήμερα την δυνατότητά μας ναδιαβάζουμε για τον Απολλώνιο Τυανέα καθώς είναι η ίδια που έπεισε τονΦιλόστρατο να γράψει το περίφημο έργο του laquoΗ Ζωή του Απολλώνειουraquo πουσώζεται μέχρι σήμερα Η Ιουλία Δόμνα έκοψε το νήμα της ζωής της πριν οΦιλόστρατος τελειώσει το οχτάτομο έργο του

- 14 -

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΖΩΗ

ΓΑΜΟΣ

Η γυναίκα στο Βυζάντιο

Η γυναίκα της βυζαντινής περιόδου ζούσε τομεγαλύτερο διάστημα της ζωής της στο σπίτι ΣτοlaquoΣτρατηγικόνraquo του Κεκαυμένου διαβάζουμε Ταςθυγατέρας σου ως καταδίκους έχε εγκεκλεισμένας καιαπροόπτους Οι έξοδοι πάντα με συνοδεία για την

εκκλησία τα πανηγύρια και το λουτρό καθώς και οι επισκέψεις σε συγγενικάπρόσωπα ήταν οι μόνες κοινωνικά αποδεκτές δραστηριότητες της γυναίκας έξωαπό το σπίτι Επίσης δεν ήταν ευπρεπές να κάθεται στο ίδιο τραπέζι με τουςάνδρες παρά μόνο αν ήταν πολύ στενά συγγενικά της πρόσωπα όπως γιαπαράδειγμα ο πατέρας ο σύζυγος και οι αδελφοί Συχνά έτρωγε σε χωριστήαίθουσα όπως σε χωριστά δωμάτια από τους άντρες περνούσε την ημέρα τηςΑπό πολύ μικρή μάθαινε τα του οίκου ενώ οι γραμματικές γνώσεις τηςπεριορίζονταν συνήθως σε γραφή και ανάγνωση

Η συμμετοχή των γυναικών στα κοινά χαρακτηρίζεταιστο Βυζάντιο από μια μοναδική καινοτομία αν και ηανάληψη δημοσίων αξιωμάτων ήταν απαγορευμένη στονγυναικείο πληθυσμό κανείς νόμος δεν απαγόρευε τηνανάληψη του ύψιστου πολιτειακού αξιώματος απόγυναίκα Ο νομοθέτης δεν είχε προβλέψει νααπαγορεύσει αυτό που τελικά συνέβη ∙ γυναίκες

βασίλευσαν ως άνδρες ηγεμόνες και για λόγους νομιμότητας έγιναν σεβαστέςαπό τους συγχρόνους τους Βυζαντινούς Κατά τη μέση βυζαντινή εποχή οιΊσαυροι και οι Μακεδόνες αυτοκράτορες ndash υπό διαφορετική οπτική καιορμώμενοι από διαφορετικούς λόγους ο καθένας- προστάτευσαν τη γυναίκα ωςσύζυγο και τουλάχιστον οι πρώτοι αντιμετώπισαν τη μητέρα ως ισότιμη με τονπατέρα απέναντι στα παιδιά τους

H κόρη μπορούσε να παντρευτεί από τα 12-13 χρόνια τηςΔιαφορετικά θα πήγαινε σε μοναστήρι Για το γάμο τηςφρόντιζαν οι γονείς Συχνά μάλιστα βοηθούσαν στηνεπιλογή του συζύγου οι προξενήτρες που είχαν ωςαμοιβή ποσοστά από την προίκα Η θέση της συζύγουήταν άσχημη Τα κύρια προσόντα μιας νύφης ήταν η

ομορφιά (αν και συνίστατο να λαμβάνονται υπόψην και τα ψυχικά χαρίσματα)το γένος (δεν επιτρεπόταν γάμος μεταξύ διαφορετικών τάξεων) και η προίκα

ΝΟΜΙΚΗΘΕΣΗ

- 15 -

ΔΙΑΖΥΓΙΟ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ

(δώρο στο σύζυγο από την οικογένεια της νύφης για να αντεπεξέλθουνοικονομικά)

Η παράβαση της συζυγικής πίστης και η επίμεμπτησυμπεριφορά των συζύγων είχε συχνά ως αποτέλεσμα τηναίτηση διαζυγίου το οποίο ήταν δύο ειδών το laquoκατάπρόφασιν άμεμπτονraquo εξαιτίας δηλαδή σοβαρής αφορμήςπου προερχόταν από κάποιον από τους συζύγους και τοlaquoκατά συναίνεσινraquo με αμοιβαία δηλαδή συγκατάθεση

Οι χριστιανικές αρχές που καθόριζαν τις λειτουργίες τηςβυζαντινής κοινωνίας εξασφάλιζαν μία αξιοπρεπή ζωήστην παντρεμένη γυναίκα Ανεξάρτητα από τηνκοινωνική τάξη όπου ανήκε ήταν οικοδέσποινα και κυράΗ απόκτηση παιδιών την εξύψωνε Η βυζαντινή μητέραθεωρούταν η κεφαλή της οικογένειας και η προστάτιδα

των παιδιών της ειδικά αν ήταν χήρα και τα παιδιά της ήταν πολύ νέα ακόμα Ηκαθημερινότητα μιας μέσης γυναίκας ήταν δύσκολη και μάλλον μονότονηΚαθώς είχε την ευθύνη της εύρυθμης λειτουργίας του σπιτιού όταν δεν είχεδούλες στην υπηρεσίας της αναλωνόταν στην προσπάθεια να ανταποκριθείστις αυξημένες ανάγκες ενός προβιομηχανικού νοικοκυριού Ήταν η πρώτη πουξυπνούσε και η τελευταία που κοιμόταν στην οικογένειά της Οι γονείς είχανυποχρέωση να δίνουν προίκα στις κόρες τους κι αυτό ήταν ένας λόγος για τονοποίο οι φτωχοί εύχονταν να γεννούν αγόρια Εκτός αυτού για τους γονείςσήμαινε ότι το οικογενειακό τους όνομα δε θα διαιωνιζόταν και ότι απαιτούτανεμεγάλη φροντίδα στη διαπαιδαγώγηση και την προστασία του

Στον επαγγελματικό τομέα ο ρόλος της γυναίκας ήτανμικρός Οι γυναίκες των φτωχότερων κοινωνικώνστρωμάτων δούλευαν στα χωράφια και στα εργαστήριατης οικογένειάς τους Μετά τον 11ο αιώνα οι γυναίκεςασχολήθηκαν και με το εμπόριο τροφίμων Είχαναρτοποιεία ή πουλούσαν φρούτα και λαχανικά Μερικέςγυναίκες ήταν μαμές και καλλιγράφοι Πλουσιότερες

αναφέρονται ως ιδιοκτήτριες πλοίων Η κυριότερη απασχόληση των γυναικώνήταν η εργασία στο σπίτι Ιδιαίτερα το γνέσιμο και η ύφανση ήταν βασικέςασχολίες για όλες σχεδόν τις γυναίκες από το πιο φτωχό σπίτι ως τα πλούσιαμοναστήρια και το ίδιο το παλάτι Τα κορίτσια των περισσότερων οικογενειώνμάθαιναν συνήθως ανάγνωση γραφή αριθμητική ιερή ιστορία και ωδική Μόνοοι κόρες αριστοκρατικών και πλούσιων οικογενειών μπορούσαν να αποκτήσουνμεγαλύτερη μόρφωση αν το ενέκριναν οι γονείς τους Λίγες γυναίκεςμορφωμένες ήταν ιατροί που θεράπευαν το γυναικείο πληθυσμόεπιστολογράφοι ή υμνογράφοι Άλλες οι λεγόμενες κοινές ζούσαν στα μιμαρείακαι στα καπηλειά

- 16 -

ΕΠΩΝΥΜΕΣ

Κάποιες γυναίκες αναλογικά ελάχιστες αποκτούσαν και ευρύτερημόρφωση Η ζωή μιας σπουδαίας γυναίκας του βυζαντίου της Άννας τηςΚομνηνής της Πορφυρογέννητης πριγκίπισσας - ιστορικού είναι ενδεικτικήαυτού του πάθους για εξουσία και μόρφωση Ο συγκινητικός της θάνατοςεπιστεγάζει μια ζωή γεμάτη ένταση και σφοδρές αντιφάσεις Ηπορφυρογέννητη Άννα ήταν μια γυναίκα επαναστάτρια για την εποχή της Γιανα πετύχει τους σκοπούς της δε χρησιμοποίησε γυναικεία όπλα (γοητείαπονηριά) αλλά καθαρά αντρικά μέσα(δύναμη τόλμη επιμονή) Ίσως και ναήταν η πρώτη φεμινίστρια στα χρονικά της ανθρωπότητας αλλά η απόπειρά τηςήταν καταδικασμένη να αποτύχει μέσα στην αυστηρά ανδροκρατούμενηκοινωνία του Βυζαντίου Παρόλο που από τη γέννησή της αναγορεύτηκεσυναυτοκράτειρα λόγο κακών συγκυριών δεν άσκησε ποτέ το αξίωμα Προς τοτέλος λοιπόν της ζωής της έγινε μοναχή και αποφάσισε να εξιστορήσει το βίοτου πατέρα της στο έργο laquoΑλεξιάδαraquo Διάφορες αυτοκράτειρες κυβέρνησαν ωςαντιβασιλείς των ανήλικων παιδιών τους Η αυτοκράτειρα Ειρήνη προς τοτέλος του 8ου αιώνα η αγία Θεοδώρα στο γιο της Μιχαήλ 3ο κατά τον 9ο αιώνακαι η Ζωή Καρβουνόψινα η τέταρτη σύζυγος και χήρα του αυτοκράτοραΛέοντα 6ου κατά τον 10ο αιώνα Η Άννα Δαλέσσενα ήταν μητέρα τουαυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού του 1ου και γιαγιά της Άννας Κομνηνής πουέπαιξε έναν κρίσιμο ρόλο στην άνοδο του Αλέξιου στην εξουσία και ο Αλέξιοςένα αποφασιστικό και ικανό άτομο το οποίο συνέχισε να στηρίζεται στηνπολιτική και διοικητική πείρα της για να κυβερνήσει την τεράστια αυτοκρατορία

Πολλές γυναίκες αριστοκρατικής καταγωγής επιδίδονταν επίσης σε έργαευποιίας όπως η ίδρυση γηροκομείων οι δωρεές για την ανέγερση ναών και ηεθελοντική εργασία στα νοσοκομεία της εποχής όπως οι ξεχωριστέςπροσωπικότητες γυναικών που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη τουβυζαντινού κράτους σαν αυτή της αυτοκράτειρας Ελένης και Θεοδώρας Τέλοςμια από τις πιο γνωστές βυζαντινές επιχειρήσεις άνηκε σε κάποια Δανελία - μιαεξαιρετικά πλούσια χήρα και ευεργέτιδα του μελλοντικού αυτοκράτοραΒασίλειου του 1ου Αξιοσημείωτη είναι και η ποιήτρια Κασσιανή Άλλεςγυναίκες ήταν ιδιοκτήτες μικρών καταστημάτων με είδη καθημερινής χρήσης

- 17 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΜΕΣΑΙΩΝΑ

Τα όπλα των γυναικών Από τον 12ο αιώνα η ιδανική γυναίκα θα πρέπει ναείναι λεπτή με λεπτή μέση μακριά πόδια στήθος μικρό (απαγορεύονται ταμεγάλα στήθη οι γυναίκες που έχουν υπερβολικό στήθος θαέπρεπε να το καλύπτουν με επίδεσμο) Η σιλουέτα αυτήεξελίσσεται στη συνέχεια στο κυρτό σχήμα S το κεφάλι ελαφράγερμένο προς τα εμπρός το στήθος ανεπαίσθητο η κοιλιά και οιγοφοί προς τα εμπρός

Ο γάμος Το πρότυπο του χριστιανικού γάμου βασίζοντανστην απόλυτη μονογαμία Θεωρητικά πρόκειται για ένα γάμομε την συγκατάθεση και των δύο ατόμων και χωρίς δυνατότητα διαζυγίουΩστόσο η θεωρία ήταν συχνά διαφορετική από την πραγματικότητα Έτσι είναιοικογένειες (γονείς) που ενώνουν τα παιδιά και αυτό στην ηλικία των δώδεκαετών για τις γυναίκες και στους άνδρες των δεκατεσσάρων Νεαρά ζευγάριαπαντρεύονται χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων με τον κίνδυνο τηςαποκλήρωσης Τόσο στα κατώτερα όσο και στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα ηγονική επιλογή υπαγορεύει τα δεσμά του γάμου Ακόμα ο γάμος δεν ήτανπρακτικά τόσο αδιάλυτος ∙ είναι συχνό στους άνδρες των κύκλων ευγενείας ναέχουν παλλακίδες και να αποκτούν νόθα παιδιά Αν η σύζυγος δεν είναι σε θέσηνα γεννήσει έναν κληρονόμο αυτά τα παιδιά μερικές φορές μπορούσαν ναγίνουν κληρονόμοι του πατέρα τους Η εν λόγω γυναίκα στείρα ή που δεγεννούσε παρά κορίτσια μπορεί επίσης να διαχωριστεί από το σύζυγό της οοποίος θέλει να εξασφαλίσει απογόνους Καθημερινή μέριμνα ήταν ηεξασφάλιση του επιούσιου εφόσον το μεσαιωνικό οικογενειακό εισόδημα ήτανμετά βίας επαρκές Ανύπαντρες μητέρες και χήρες επιδίδονταν στην κλοπή τηζητιανιά και την πορνεία (η οποία και δε θεωρούταν παράνομη αλλά ανήθικη)

Συζυγικές σχέσεις Το 14ο αιώνα αναφέρονταν στην Αγγλία 4 κατηγορίεςπροσώπων οι προδότες οι εθνικοί οι σκλάβοι και οι γυναίκες που κάθε άνδραςείχε το δικαίωμα να δείρει ατιμώρητα αφού αυτοί δεν κατείχαν νόμιμαδικαιώματα για να τους κάνουν αγωγή Το δικαίωμα επιβολής σωφρονιστικήςτιμωρίας από μέρους του συζύγου απέβλεπε στη διατήρηση της σχέσηςκυριαρχίας του άνδρα Ο Trevelyan γράφει για την Αγγλία του 15ου αιώνα Ηδύναμη της κυριαρχίας βρισκόταν στα χέρια του άνδρα και σπάνια η κοινήγνώμη επέρριπτε την ενοχή σε όποιον τη διεκδικούσε με τη γροθιά ή τη βέργα Η

- 18 -

θέση της γυναίκας στο Μεσαίωνα σύμφωνα με τον Hans Fehr ο οποίος γράφειγια τις σχέσεις ανάμεσα στα δυο φύλα κατά τον εξής τρόπο Η γυναίκα δεν ήτανανεξάρτητη Σacute όλη τη ζωή της βρισκόταν κάτω από την εποπτεία του άνδρα Ηπαλιά αντίληψη βίας η εξουσιάζουσα θέση του άνδρα δεν εξαφανίστηκε ποτέολοκληρωτικά Συχνά επαναλαμβάνεται ότι το γυναικείο φύλο πρέπει ναθεωρείται σαν αντικείμενο που υπόκειται στη βία Οι διάφορες διατάξεις και οισυνήθειες που επικρατούσαν το Μεσαίωνα δείχνουν καθαρά ότι οι σχέσειςανάμεσα στα δυο φύλα δεν ήταν μόνο σχέσεις βίας αλλά προ πάντων σχέσειςεξουσίας Η επιβολή της τιμωρίας για ορισμένα σφάλματα της συζύγου δεν ήτανδικαίωμα αλλά καθήκον του άνδρα Αν ο σύζυγος δεν τιμωρούσε με ξύλο τηγυναίκα του τότε έπεφτε ο ίδιος σε σφάλμα Με ολοφάνερα διατυπωμένεςαπειλές και με βία που είχε νομικά κωδικοποιηθεί αναγκάζονταν οι γυναίκες σευποταγή

Επαγγελματική ζωή των γυναικών Οι γυναίκες κατά τον Μεσαίωνασυμμετέχουν ενεργά στην οικονομική ζωή Στην πόλη που εργάζονται κυρίωςστο εμπόριο στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας και των τροφίμων Επιπλέονστο μικρό εμπόριο τροφίμων οι γυναίκες υπερτερούν αριθμητικά των ανδρώνΕπίσης οι βιομηχανίες που εμφανίζονται ως επέκταση των εγχώριωνδραστηριοτήτων τους είναι περισσότερο ή λιγότερο δεσμευμένες ψησίματοςζυθοποιίας (στην Αγγλία οι γυναίκες έχουν το μονοπώλιο στην μπύρα και τηγαλακτοκομική βιομηχανία) Στην ύπαιθρο θα βοηθήσουν επίσης τουςσυζύγους τους ιδίως βοηθώντας στην συγκομιδή και την κοπή των ζωοτροφώνΣχεδιάστριες εσωρούχων και καλτσών μοδίστρες ιδιοκτήτριες μικρώνεστιατορίων πλύστρες είναι επαγγέλματα που οι γυναίκες έχουν καταλάβει τιςΜεσαίωνα αλλά απαραιτήτως δεν θεωρούνται ίσες με τους άνδρες Πράγματι οιμισθοί των γυναικών είναι πολύ χαμηλότερες από εκείνες των ανδρών ∙ ηεργασία στο σπίτι την οποία καμία επαγγελματική οργάνωση δενπροασπιζόταν παραπέμπει σε ιδιαίτερα χαμηλούς μισθούς τόσο σε αστικές όσοκαι αγροτικές περιοχές

Γυναίκες και κοινωνικά δικαιώματα Οι γυναίκες του απλού λαού και οιαστές απολάμβαναν σχετικά περισσότερη ελευθερία ∙ ενήλικες ήδη από ταδώδεκά τους χρόνια είχαν το δικαίωμα να διαχειριστούν τα αγαθά τους ναπαντρευτούν να εργαστούν ακόμα και να ψηφίσουν Για τις αριστοκράτισσεςτα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά Μέσα σrsquo ένα σύμπαν βίαιο επιθετικόανδροκρατούμενο στα πλαίσια του κάστρου αυτή δεν είναι υπολογίσιμη Ημοίρα της μοιάζει με τη γαιοκτησία τη μόνη εγγύηση της εξουσίας Έτσιαποτέλεσε lsquorsquoσυνάλλαγμαrsquorsquo μεταξύ των λόρδων οι οποίοι ήθελαν να αυξήσουντα αγαθά τους και να εξασφαλίσουν την διαιώνιση του γένους τους ΣτηΣαξονία κατά τον Michelet ο ειρηνοδίκης είχε το δικαίωμα να χτυπάει κάθεγυναίκα που θα φερόταν ανάρμοστα ή αθέμιτα ακόμη έκαναν χρήση τουδικαιώματος αυτού για να ταπεινώσουν τις τίμιες γυναίκες και τις συζύγουςεμπόρων οι οποίες ξεχώριζαν για την υπερηφάνεια και την αυτοπεποίθησήτους

- 19 -

Γυναίκες και Εκκλησία Υπάρχουν βεβαίως τα γνωστά μισογυνικάστερεότυπα που παρουσιάζουν τη γυναίκα ως προσωποποίηση της αμαρτίας Ηεξιλέωση της θέσης της γυναίκας στην Εκκλησία γίνεται με τη γέννηση τουΘεανθρώπου από μια γυναίκα την Παναγία Η γυναίκα ως Εκκλησία και οάνδρας ως ο Χριστός Η γυναίκα συμβολίζει την αγία Εκκλησία και ο άνδρας τοΧριστό Όπως η Εκκλησία υποτάσσεται στον Χριστό έτσι και η γυναίκα οφείλει

να ακούει τον άνδρα και να μην τον περιφρονεί Βεβαίωςαυτό δεν είναι καθόλου υποβιβαστικό για τη γυναίκαδιότι ο άνδρας ΧΡΩΣΤΑΕΙ να την αγαπάει όπως ακριβώςο Χριστός αγαπάει την Εκκλησία Κι ας μην ξεχνάμε ότι οΧριστός θυσιάστηκε για την Εκκλησία Ο άνδρας είναι ηlaquoκεφαλήraquo της γυναίκας του Το να είναι κάποιος κεφαλήδεν δηλώνει εξουσία ή αξία στη Χριστιανική Εκκλησία

Είναι θέμα ευθύνης πολύ μεγάλης μάλιστα Σε ένα σπίτι υπάρχουν πράγματαπου πρέπει να φροντιστούν από έναν για να διατηρηθεί η ειρήνη στηνοικογένεια Ο Θεός επιλέγει τον άνδρα ως κεφαλή τής οικογένειας επειδή οΧριστός στον οποίον υποτάσσεται στην Εκκλησία ως Θεανδρικό πρόσωπο ήρθεστη γη

Υπάρχουν και τα ιστορικά στοιχεία που παρέχουν μια πολύ πιοισορροπημένη εικόνα Καταρχάς η μεσαιωνική Εκκλησία δεν διστάζει νααναθέσει σε γυναίκες θέσεις ευθύνης με πολιτική και οικονομική ισχύ Οιηγούμενες των μονών ασκούν εξουσία και διαχειρίζονται πολλές φορέςτεράστιες περιουσίες Και όσον αφορά την εκτίμηση της Εκκλησίας προς τιςγυναικείες ικανότητες ας δούμε ακόμη ένα παράδειγμα που παραθέτει η Περνού(όππ σελ 93) όταν ο μοναχός Ροβέρτος του Αρμπρισέλ μια από τιςμεγαλύτερες προσωπικότητες του δυτικού μοναστικού κινήματος αποφασίζεινα οργανώσει το αβαείο του Φοντεβρώ ιδρύει δύο κοινόβια (ένα ανδρών και έναγυναικών) Ο άνθρωπος αυτός αληθινός φεμινιστής θα αναθέσει τη διοίκησητου αβαείου σε μια ηγουμένη την μόλις 22 ετών Πετρονίλλα του Σεμιγέ (1115)Ανάμεσα στις σημαντικές γυναικείες μορφές της Καθολικής Εκκλησίας τουΜεσαίωνα δεν λείπουν και οι δυναμικές προσωπικότητες που δεν θα διστάσουννα αναμετρηθούν με την κοσμική εξουσία υπερασπίζοντας τα πιστεύω τουςΓενικά η θέση της γυναίκας στο πλαίσιο της καθολικής Εκκλησίας είναιακριβώς αυτή που κατέχει η γυναίκα στην κοινωνία τη συγκεκριμένη ιστορικήπερίοδο (Pernoud όππ σελ 94-95) Έτσι η επιδείνωση παρατηρείταιταυτόχρονα στην κοινωνία και στην Εκκλησία το 1298 ο πάπας Βονιφάτιος Η΄επιβάλλει στις μοναχές αυστηρότερους περιορισμούς απrsquo ότι στους άνδρεςμοναχούς ή μέλη θρησκευτικών ταγμάτων αποκλείοντάς τις από κάθε επαφήμε τον έξω κόσμο Η απώλεια της ldquoαυτονομίαςrdquo θα ολοκληρωθεί στηΓαλλία όταν η διοίκηση της Εκκλησίας θα περάσει στα χέρια της κοσμικήςεξουσίας με το Κονκορδάτο της Μπολόνιας (1516) ο πάπας εκχωρεί στον βασιλιάτης Γαλλίας την εξουσία να διορίζει επισκόπους και ηγουμένους

Οιhellip μάγισσες Καλά όλα αυτά αλλά στον Μεσαίωνα δεν έκαιγαν μάγισσες Ηαπάντηση είναι laquoόχι και τόσο ή μάλλον σχεδόν καθόλουraquo Το πραγματικό κυνήγιμαγισσών ανάγεται στα χρόνια της Αναγέννησης κι αργότερα η διαβόητη δίκητων Μαγισσών του Σάλεμ έγινε το 1698 κι όχι βέβαια κατά τα χρόνια του

- 20 -

Μεσαίωνα Στη Γαλλία η τελευταία δίκη για μαγεία καταγράφεται στοΜπορντώ το 1718 Οι άνθρωποι της εποχής αντιμετώπιζαν τη μαγείαπερισσότερο ως εκδήλωση ψυχικής ασθένειας αντίληψη που μοιάζειαρκετά σύγχρονη

Γυναίκες και μόρφωση Στα μεσαιωνική Ευρώπη Εκκλησία και γράμματα είναισυνήθως αλληλένδετα Όπως είναι λογικό οι γυναίκες δεν λείπουν από τοντομέα αυτό Η πρώτη εγκυκλοπαίδεια της μεσαιωνικής Δύσης συγγράφηκε απόγυναίκα πρόκειται για τον ldquoHortus deliciarumldquo της Αλσατής ηγουμένης Ερράδης

του Λάντσμπεργκ (12ος αι) Μερικές φορές οι πνευματικές και καλλιτεχνικέςδραστηριότητες των γυναικών της Εκκλησίας εκπλήσσουν στο αββαείο τουΓκάντερσάιμ στη Σαξονία βρέθηκαν χειρόγραφα του 10ου αιώνα που

περιείχαν κωμωδίες σε στίχους με ομοιοκαταληξία σε μίμηση των κωμωδιώντου Τερέντιου Εδώ μπορούμε να παρατηρήσουμε πως η καλλιέργειαενθαρρυνόταν περισσότερο στα γυναικεία παρά στα αντρικά μοναστήρια Όταντο 14ο αιώνα ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο του Παρισίου ήταν αποκλεισμένες απrsquoτη μόρφωση της οποίας το μονοπώλιο κρατούσαν οι κληρικοί Αποκλεισμένοιήταν γυναίκες και θρησκευτικά τάγματα (Ordres mineurs Ordres mendiants) OΘωμάς Ακινάτης απελάθη σε διάστημα 2 ετών

Γυναίκες και εξουσία rdquoΟι γυναίκες δεν ήταν υπόδουλες και υποταγμένεςστο πλαίσιο ενός κόσμου ο οποίος εμφανίζεται να κυριαρχείται από τις αντρικέςαρετές ιπποτών ή ασκητικών μοναχών Η εξουσία δεν απέκλειε τις γυναίκες απότην κορυφή της κοινωνίας Η υπόμνηση μερικών ονομάτων αρκεί για να αποδείξειτο αντίθετο Η Αλιενόρ της Ακυιτανίας η Λευκή της Καστίλλης κι άλλες λιγότερογνωστές διοίκησαν επικράτειες και κυβέρνησαν υπηκόουςrdquo Πράγματι δεν είναιλίγα τα παραδείγματα γυναικών που ασκούν τη βασιλική εξουσία όταν οσύζυγός τους απουσιάζει ή ασθενεί ή αυτών στις οποίες έχει νομίμως ανατεθεί ηαντιβασιλεία μέχρι την ενηλικίωση του γιου τους Άλλες πάλι είναιαρκούντως δυναμικές ώστε να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους και χωρίς νασυμβαίνει κάτι από τα παραπάνω

Συγκεκριμένα οι δύο αντισυμβατικές γαλλίδες η Αλιενόρ της

Ακυιτανίας και η Λευκή της Καστίλλης Η πρώτη υπήρξεκληρονόμος του ισχυρού δουκάτου της Ακυιτανίας Το 1152 ηΑλιενόρ παίρνει την πρωτοβουλία και χωρίζει τον Λουδοβίκο(καθόσον νομικά δεν υφίστατο διαζύγιο τυπικά επρόκειτο γιαακύρωση του γάμου λόγωhellip μακρινής συγγένειας μεταξύ τωνσυζύγων αν και στην πραγματικότητα ευθύνεται η ασυμφωνίαχαρακτήρων και φημολογούμενη εξωσυζυγική σχέση) Έξι μόλιςεβδομάδες μετά την ακύρωση του πρώτου της γάμουπαντρεύεται στο Πουατιέ τον Ερρίκο δούκα της Νορμανδίας και κόμη του Ανζούκαι του Μαιν ο οποίος θα γίνει δύο χρόνια αργότερα βασιλιάς της Αγγλίας (ωςΕρρίκος Β΄) Μέχρι τον θάνατό της (1204) θα παραmicroείνει δραστήριααναλαμβάνοντας διπλωματικές πρωτοβουλίες και επιχειρώντας να

AlieacutenordAquitainereinedHenry IIdAngleterre

- 21 -

καθορίσει σύμφωνα με τις απόψεις της τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ Γαλλίαςκαι Αγγλίας

Παρομοίως η εγγονή της η Λευκή της Καστίλλης παντρεύεται σεηλικία 12 ετών τον διάδοχο του γαλλικού θρόνου (τον μετέπειταΛουδοβίκο Η΄) Μ μετά τον θάνατο του συζύγου της (1226) θακυβερνήσει το βασίλειο έως την ενηλικίωση του γιου της(Λουδοβίκου Θ΄)∙ Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας της θαδιαπραγματευθεί (με επιτυχία) τους όρους της Συνθήκης τουΜω (1229) με την οποία τερματίζεται η σύγκρουση μεταξύΓαλλίας και κομητείας της Τουλούζης Έχοντας εμπιστοσύνηστις πολιτικές ικανότητες της microητέρας του ο Λουδοβίκος Θ΄ της

αναθέτει την αντιβασιλεία κατά την αναχώρησή του για την Ζ΄ Σταυροφορία(1248)

Στον μακρινό βορρά η βασίλισσα Μαργαρίτα κατόρθωσε να ενώσει σεένα βασίλειο του οποίου ηγήθηκε τη Σουηδία τη Δανίακαι τη Νορβηγία (1397)

Στην Ιταλία η Ματθίλδη της Τοσκάνης (1046-1115)υπήρξε η ισχυρότερη πολιτική προσωπικότητα στην Ιταλίατου καιρού της σε δική της πρωτοβουλία οφείλεται ηldquoσυmicroφιλίωσηrdquo microεταξύ του πάπα Γρηγορίου Ζ΄ και τουαυτοκράτορα Ερρίκου Δ΄ microε την ταπείνωση του δεύτερουστην Κανόσσα (1077)

Το 1314 ο Philippe le Bel περιορίζει τη δυνατότητα της διαδοχής τουθρόνου από γυναίκα Το 1593 μια επανάσταση στο Κοινοβούλιο του Παρισίουαπαγορεύει στη γυναίκα κάθε κρατική λειτουργία Από τις αρχές του 14ου αιώναη γυναίκα δε στέφεται πια είναι μονάχα σύζυγος του βασιλιά

Γυναίκες και πολιτικά δικαιώματα Όπως γνωρίζουμε στα χρόνια τηςελληνικής και ρωμαϊκής Αρχαιότητας η γυναίκα στερείται πλήρως πολιτικώνδικαιωμάτων Στους Νεότερους Χρόνους πρέπει να φτάσουμε στον 20ό αιώναγια να δοθεί στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου Στο Μεσαίωνα βλέπουμε τιςγυναίκες να ψηφίζουν στις συνελεύσεις πόλεων και χωριών που καλύπτουν έναευρύ τμήμα της δυτικής Ευρώπης Βεβαίως στην εποχή αυτή δεν ψηφίζουν ταάτομα αλλά οι οικογένειες οι οποίες πράγματι εκπροσωπούνται συνήθως απότον άντρα Όταν όμως αυτός αδυνατεί να συμμετάσχει στη διαδικασία (απουσίαή ασθένεια) ή έχει πεθάνει τότε η οικογένεια εκπροσωπείται από τη γυναίκα

Blanche deCastille

MATILDE DECANOSACONDESA DETOSCANA

- 22 -

ldquoSi les femmes neacutetaient pas bonnes et leursconseils inutiles Dieu ne les aurait jamaisconsacreacutees comme laide de lhomme mais plutocirctcomme la cause du mal

Charte dAardenburg

ldquoAν οι γυναίκες δεν ήτανε καλές και οισυμβουλές τους ήταν άχρηστες ο Θεός δε θα τιςείχε αφιερώσει ποτέ ως βοήθεια στον άνδρααλλά μάλλον ως πηγή κακούhellip

- 23 -

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σε πολλές χώρες οι γυναίκες αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό τουεργατικού δυναμικού Παρrsquo όλα αυτά ένας πολύ σημαντικός αριθμόςεργαζομένων γυναικών απασχολείται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας συχνά μεμικρή ασφάλεια εργασίας χαμηλούς μισθούς και δυσμενείς συνθήκες Αυτό δενπεριορίζεται στο βιομηχανοποιημένο κόσμο καθώς για πολλές γυναίκες στιςαναπτυσσόμενες χώρες η εμπειρία της εργασίας είναι δυσάρεστη με τηνκακομεταχείριση και τη σεξουαλική παρενόχληση να αποτελούν συνηθισμέναφαινόμενα που συχνά τρέφονται από πολιτιστικές και θρησκευτικέςπεποιθήσεις Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός γυναικών αποκτούν διοικητικέςθέσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνδέονται μεσυμπεριφορές αποκλεισμού ή υποβάθμισης των γυναικών από άνδρεςσυναδέλφους που απειλούνται από αυτές

Οι πολλαπλοί κοινωνικοί ρόλοι που αναλαμβάνουν θέτουν τις γυναίκεςσε μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλα μέλη της κοινότητας στο να νοσήσουν Οιγυναίκες αναλαμβάνουν το βάρος της ευθύνης που συνδέεται με το να είναιμητέρες σύζυγοι και φροντιστές των άλλων χωρίς να λαμβάνουν οικονομικήαποζημίωση για αυτή τη δουλειά

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ

Μικρότερη συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίαςΣυγκέντρωσή τους σε ορισμένους επαγγελματικούς κλάδουςΑπουσία ή υποεκπροσώπησή τους σε άλλουςΧάσμα των αμοιβών ανδρών και γυναικώνΜεγάλα ποσοστά ανεργίας των γυναικώνΜεγάλη παρουσία τους στο χώρο των ελαστικών μορφών εργασίαςΜη κάλυψή τους από συλλογικές συμβάσεις εργασίαςΈλλειψη ευκαιριών απασχόλησηςΑδυναμία εναρμόνισης επαγγελματικής ζωήςΠεριορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική εξέλιξηΜειωμένη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων καιπαρουσία τους σε θέσεις ευθύνης

Στην Ελλάδα ένα ποσοστό 65 των γυναικών απασχολείται στουςκλάδους της γεωργίας το λιανικό εμπόριο την εκπαίδευση την υγεία καιπρόνοια τη δημόσια διοίκηση τα ξενοδοχεία και εστιατόρια Συγκριτικά μεάλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτεροποσοστό γυναικών που απασχολείται στον αγροτικό τομέα ενώ είναι έντονη ηπροτίμησή τους για το δημόσιο τομέα

Όσον αφορά στον επαγγελματικό διαχωρισμό μεταξύ ανδρών καιγυναικών είναι υπαρκτός τόσο ως οριζόντιος(δηλαδή το ποσοστό παρουσίας σε

- 24 -

συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους) αλλά και ως κάθετος( δηλαδή οιδιαφοροποιήσεις στην ιεραρχία στο εσωτερικό του κάθε κλάδου)Μια από τιςαιτίες που συντηρούν αυτό το φαινόμενο είναι και η έλλειψη οργανωμένηςσυλλογικής δράσης

laquoΗ γυναίκα είναι παντού και πάντοτε γυναίκα Πολλές φορές και κάτιπερισσότερο λιγότερο όμως ποτέraquo

Πολύβιος Δημητρακόπουλος(συγγραφέας)

Η 8η Μαρτίου (γιορτή της μητέρας) laquoσημάδεψεraquo το γυναικείο φύλο μετά τημεγάλη απεργία που έκαναν οι εργάτριες στον τομέα τηςκλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1857 ζητώνταςκαλύτερες συνθήκες εργασίας

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η γυναίκα έχει κάνει δυναμική είσοδο στοχώρο της αγοράς εργασίας Η σύγχρονη γυναίκα είναι πλέον οικονομικάανεξάρτητη δυναμική και χειραφετημένη Ωστόσο εξακολουθεί να μην έχει τιςίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες μα τον άνδρα Τόσο στο δημόσιο όσο και στονιδιωτικό τομέα οι υψηλές θέσεις(διευθυντών προέδρων) αποτελούν αυστηρόάβατο για τις γυναίκες Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στα κέντρα λήψηςαποφάσεων Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο των Πολιτικών Ποινικώνκαι Διοικητικών Δικαστηρίων που όσο πιο υψηλόβαθμα είναι τόσο λιγότερεςείναι οι γυναίκες που τα επανδρώνουν Επίσης στον Άρειο Πάγο δεν υπηρετείκαμία γυναίκα Αντιθέτως συσσώρευση γυναικών παρατηρείται σταειρηνοδικεία και στα διοικητικά πρωτοδικεία

Η κατάσταση της σύγχρονης εργαζόμενης ελληνίδας δεν είναι ευνοϊκήγια τη ζωή της Πολλές γυναίκες ενώ πληρούν τα αντικειμενικά κριτήρια για τηνπρόσληψη σε μια θέση ωστόσο προτιμάται ένας άνδρας και με λιγότερα ίσωςπροσόντα αφού φιλοσοφία της σημερινής εποχής είναι η αύξηση του κέρδους μεόσο το δυνατόν λιγότερο κόστος Για τον λόγο αυτό η γυναίκα είναι εμπόδιοαφού ως έγκυος και αργότερα ως μητέρα απαιτεί πολλές άδειες επιδόματα καιευνοϊκή μεταχείριση Όμως οι εργοδότες δεν προσλαμβάνουν και μια γυναίκαπου δεν έχει παιδιά φοβούμενοι ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσει Έτσι οιγυναίκες αποκλείονται από πολλές θέσεις με αποτέλεσμα να καλπάζει ηγυναικεία ανεργία Αλλά ακόμα κι αν είναι αποτελεσματικές καιανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη δουλειά τους δεν μπορούν να ανελιχθούνστην εργασία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ενώ οι άνδρες μπορούνταυτόχρονα να είναι και καλοί πατέρες και καλοί στο χώρο εργασίας τους Έτσιακόμα και σήμερα δεν υπάρχει ουσιαστική βοήθεια στην ελληνίδα μητέρα διότιόταν έχει μικρά παιδιά δεν μπορεί να λείπει από το σπίτι αν δεν εξασφαλίσειποιος θα τα προσέχει

Στην Ελλάδα το χάσμα στις αμοιβές ξεπερνά το 20 μεταξύ γυναικώνκαι ανδρών Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας το

- 25 -

Νοέμβριο του 2011 μία στις τέσσερις γυναίκες(25) ήταν στην ανεργία ότανέναν χρόνο πριν το ποσοστό ήταν 17

Όσον αφορά την οικιακή εργασία δηλαδή την παροχή προσωπικώνυπηρεσιών προσελκύει σήμερα εργαζόμενες γυναίκες μετανάστριες ΣτηνΕλλάδα οι οικιακές βοηθοί προέρχονται κυρίως από τις Φιλιππίνες τηνΠολωνία την Ουκρανία τη Ρωσία ενώ η πλειοψηφία των Αλβανών μεταναστώνεργάζεται σε ελληνικά νοικοκυριά

Τα τελευταία χρόνια η θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίαςσυζητείται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικάμε τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών

Επιπλέον σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται καλύτερα σε τομείς οιοποίοι ήταν παραδοσιακά laquoκλειστοίraquo γιrsquo αυτές όπως ο Δικαστικός κλάδος τοΔιπλωματικό σώμα και στις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της ΔημόσιαςΔιοίκησης Επίσης έχουν ανοίξει για τις γυναίκες νέες επιλογές σταδιοδρομίαςσε κλάδους όπως η Αστυνομία ο Στρατός το Εμπορικό Ναυτικό

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 11: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 11 -

και οι σπάνιες εξαιρέσεις όπου γυναίκες δυναμικέςκαι έξυπνες έπαιρναν ουσιαστικά στα χέρια τους τηδιοίκηση της οικογένειας (βλ σελ 13) Κατά κανόναόμως η γυναίκα σύζυγος ήταν το σκεύος ηδονής Ηκόρη δεν είχε δικαίωμα να διαλέξει το σύζυγό τηςούτε να διαφωνήσει με την απόφαση του πατέραόταν επρόκειτο να την παντρέψει

Ένα κορίτσι θεωρούταν έτοιμο για γάμο στηνηλικία των 14ων Ο πατέρας της επέλεγε το σύζυγό τηςκαι κανόνιζε τις απαιτούμενες συμφωνίεςσυμπεριλαμβανομένης και της προίκας με τηνοικογένεια του γαμπρού Οι οικονομικές συνθήκες και

οι οικογενειακές σχέσεις ήταν πιο σημαντικές απrsquo την αγάπη Ο γάμος της δενάλλαζε τα πράγματα Μεταπηδούσε από τη μια τυραννική εξουσία στην άλληΟποιαδήποτε περιουσία κατείχε η γυναίκα μετά το γάμο της περνούσε κάτωαπό τον έλεγχο του καινούργιου της συζύγου Προς το τέλος της Δημοκρατίαςκαι κατά τη διάρκεια της ιστορίας της Αυτοκρατορίας ένα καινούργιο είδοςγάμου έγινε δημοφιλές στο οποίο η γυναίκα είχε την απόλυτη δικαιοδοσία τηςπεριουσίας της Ένα τέτοιο σύστημα καθιστούσε το διαζύγιο μια πιο βιώσιμηεπιλογή για τις γυναίκες

Η ανατροφή των παιδιών και η διαχείριση του νοικοκυριού ήταν οι πιοσημαντικές δουλειές της γυναίκας Στις φτωχές οικογένειες ήταν υποχρεωμένηνα κάνει τις δουλειές του σπιτιού μόνη της αλλά στις μεσαίες και ανώτερεςτάξεις διέθετε υπηρέτες και σκλάβους που τη βοηθούσαν Η αποχή της γυναίκαςαπό την εργασία περιορίζει το σεβασμό από τη μεριά του άντρα μια και αυτήδεν παράγει Δικαίωμα του συζύγου είναι ακόμη και ο ξυλοδαρμός Αν εκείνητον απατήσει τιμωρείται με θάνατο ή με αφαίρεση της μισής της περιουσίαςΚληρονομικά δικαιώματα η γυναίκα δε διαθέτει Αξιόλογη είναι εκείνη ηγυναίκα που είναι υπάκουη στον άντρα της

Για ανάμειξη της γυναίκας στην πολιτική δεν μπορεί να γίνει λόγος διότιδε διαθέτει πολιτικά δικαιώματα Επίσης δεν μπορεί να έχει οικονομικέςσυναλλαγές Εξάλλου αν και βίωναν οι γυναίκες την θλιβερή τους κατάστασηδεν μπορούσαν να προσφύγουν ούτε σε δικαστήρια ούτε σε διεθνείςοργανισμούς

Τη νομική θέση της γυναίκας χαρακτήριζε η πλήρης υποταγή στηνεξουσία πρώτα του πατέρα ή του αδελφού και αργότερα του συζύγου ο οποίοςασκούσε πατριαρχική εξουσία (patria potestas) πάνω στη σύζυγο Στα μάτια τουνόμου οι γυναίκες ήταν πλάσματα ασθενή (imbeciles) Αυτό τους έδινε σεορισμένες περιπτώσεις τη δυνατότητα να επικαλούνται ως ελαφρυντικό τηνάγνοια του νόμου αλλά τους στερούσε την νομική ικανότητα να υπογράφουνσυμβόλαια ή διαθήκες ή να καταθέτουν ως μάρτυρες σε δικαστήρια Δενμπορούσαν επίσης να ασκήσουν δημόσιο λειτούργημα Η νομική θέση μιαςγυναίκας στη Ρώμη δεν ήταν καλύτερη από εκείνη της γυναίκας στην Αθήνααλλά υπήρχε μια τεράστια διαφορά ∙ μια Ρωμαία σύζυγος είχε το ρόλο τηςοικοδέσποινας όταν ο σύζυγός της είχε φίλους επισκέπτες ενώ ασκούσε μεγάληεπιρροή στη λήψη των οικογενειακών αποφάσεων Βαθμιαία βελτίωσε επίσης

- 12 -

την νομική θέση της απέκτησε περισσότερη ελευθερία μεγαλύτερη δύναμη Στηρωμαϊκή ιστορία είναι πλήθος τα ονόματα γυναικών που διακρίθηκαν για τονισχυρό χαρακτήρα την ευφυΐα και την ανάμιξη τους σε πολιτικές ραδιουργίες

γυναίκες μέσα στη ρωμαϊκή μυθολογία και βιοηθική

Αρπαγή των Σαβίνων Γυναικών

Η Αρπαγή των Σαβίνων Γυναικών ήταν ένα επεισόδιο της πρώιμηςρωμαϊκής ιστορίας ίσως και καθαρά μυθολογικό

Μετά την ίδρυσή της η Ρώμη βρέθηκε στη δεινή θέση να είναι γεμάτη μεναπό δυνατούς και γενναίους άνδρες αλλά ελάχιστες γυναίκες που θαδιασφάλιζαν την επιβίωσή της Ο βασιλιάς της Ρωμύλος έψαξε μάταια να βρεισυζύγους για τους άνδρες του από γειτονικές φυλές Η άρνηση των πατέρωντους να επιτρέψουν γάμους με άνδρες άλλης φυλής οδήγησε τους Ρωμαίουςστην απελπισμένη απόφαση να της κλέψουν

Έκρυψαν το πρόβλημά τους και οργάνωσαν λαμπρές γιορτές και αγώνεςγια να τιμήσουν τον Ποσειδώνα

Όταν άρχισαν οι αγώνες και όλοι ήταν απασχολημένοι δόθηκε το σήμαΟι Ρωμαίοι άνδρες όρμησαν εκεί που κάθονταν οι νεαρές παρθένες οιπερισσότερες από τη φυλή των Σαβίνων τις σήκωσαν και σκόρπισαν προς όλεςτις κατευθύνσεις με προορισμό τα σπίτια τους

Οι Σαβίνοι άργησαν να αντιδράσουν ωστόσο τελικά συγκέντρωσανστρατό και με τους αδικημένους πατέρες επικεφαλής κινήθηκαν απειλητικάκατά της Ρώμης Οι Ρωμαίοι βγήκαν από την πόλη με την ίδιααποφασιστικότητα Αφού αντάλλαξαν κάθε λογής προσβολές όρμησαν ο έναςστρατός ενάντια στον άλλο

Ελάχιστα όμως προτού συναντηθούν οι κοπέλες χύθηκαν ανάμεσά τουςΥποστήριξαν πως η μάχη έπρεπε να λάβει τέλος καθώς πλέον θα χυνότανσυγγενικό αίμα Τους ζήτησαν είτε να σταματήσουν είτε να στρέψουν σε εκείνεςπρώτα την οργή τους εφόσον δεν θα άντεχαν στο τέλος της ημέρας να είναι είτεχήρες είτε ορφανές Και οι δύο πλευρές σταμάτησαν συγκινημένες από τα λόγιααυτά Η μάχη έλαβε τέλος και έγινε ειρήνη ανάμεσά τους

- 13 -

Λουκρητία

Η Λουκρητία είναι ένα μυθικό πρόσωπο της ιστορίας της Αρχαίας ΡώμηςΣύμφωνα με την παράδοση ο βιασμός και ο συνακόλουθος θάνατός της(αυτοκτονία ως μέσο αποκατάστασης της τιμής) ξεκίνησε μια σειρά απόγεγονότα (επανάσταση ενάντια στο βιαστή και γιό του βασιλιά) που οδήγησανστην πτώση της μοναρχίας και την εγκαθίδρυση του δημοκρατικούπολιτεύματος

Ιουλία Δόμνα

Η Ιουλία Δόμνα (170-217) ήταν μέλος της περίφημης Ρωμαϊκήςαυτοκρατορικής δυναστείας των Σεβήρων Αυτοκράτειρα και σύζυγος τουΣεπτίμιου Σεβήρου μητέρα των επίσης αυτοκρατόρων τέκνων της Γέτα καιΚαρακάλλα η Ιουλία Δόμνα υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές γυναίκες στηνπολιτική ιστορία της Ρώμης με τεράστια επιρροή στον αυτοκρατορικό θρόνο

Στα τέλη της δεκαετίας του 180 η Ιουλία Δόμνα παντρεύτηκε τονμελλοντικό αυτοκράτορα Σεπτίμιο Σεβήρο

Ο γάμος τους ήταν ευτυχισμένος και ο Σεβήρος θαύμαζε τη γυναίκα τουκαι τις πολιτικές απόψεις της δεδομένης της εκπαίδευσης και του ενδιαφέροντοςπου αυτή είχε για τη φιλοσοφία

Όταν δολοφονήθηκε ο γιός της και αυτοκράτορας Καρακάλλας η Ιουλίαπροτίμησε να αυτοκτονήσει και θεοποιήθηκε μετά θάνατον

Στην Ιουλία Δόμνα οφείλουμε σήμερα την δυνατότητά μας ναδιαβάζουμε για τον Απολλώνιο Τυανέα καθώς είναι η ίδια που έπεισε τονΦιλόστρατο να γράψει το περίφημο έργο του laquoΗ Ζωή του Απολλώνειουraquo πουσώζεται μέχρι σήμερα Η Ιουλία Δόμνα έκοψε το νήμα της ζωής της πριν οΦιλόστρατος τελειώσει το οχτάτομο έργο του

- 14 -

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΖΩΗ

ΓΑΜΟΣ

Η γυναίκα στο Βυζάντιο

Η γυναίκα της βυζαντινής περιόδου ζούσε τομεγαλύτερο διάστημα της ζωής της στο σπίτι ΣτοlaquoΣτρατηγικόνraquo του Κεκαυμένου διαβάζουμε Ταςθυγατέρας σου ως καταδίκους έχε εγκεκλεισμένας καιαπροόπτους Οι έξοδοι πάντα με συνοδεία για την

εκκλησία τα πανηγύρια και το λουτρό καθώς και οι επισκέψεις σε συγγενικάπρόσωπα ήταν οι μόνες κοινωνικά αποδεκτές δραστηριότητες της γυναίκας έξωαπό το σπίτι Επίσης δεν ήταν ευπρεπές να κάθεται στο ίδιο τραπέζι με τουςάνδρες παρά μόνο αν ήταν πολύ στενά συγγενικά της πρόσωπα όπως γιαπαράδειγμα ο πατέρας ο σύζυγος και οι αδελφοί Συχνά έτρωγε σε χωριστήαίθουσα όπως σε χωριστά δωμάτια από τους άντρες περνούσε την ημέρα τηςΑπό πολύ μικρή μάθαινε τα του οίκου ενώ οι γραμματικές γνώσεις τηςπεριορίζονταν συνήθως σε γραφή και ανάγνωση

Η συμμετοχή των γυναικών στα κοινά χαρακτηρίζεταιστο Βυζάντιο από μια μοναδική καινοτομία αν και ηανάληψη δημοσίων αξιωμάτων ήταν απαγορευμένη στονγυναικείο πληθυσμό κανείς νόμος δεν απαγόρευε τηνανάληψη του ύψιστου πολιτειακού αξιώματος απόγυναίκα Ο νομοθέτης δεν είχε προβλέψει νααπαγορεύσει αυτό που τελικά συνέβη ∙ γυναίκες

βασίλευσαν ως άνδρες ηγεμόνες και για λόγους νομιμότητας έγιναν σεβαστέςαπό τους συγχρόνους τους Βυζαντινούς Κατά τη μέση βυζαντινή εποχή οιΊσαυροι και οι Μακεδόνες αυτοκράτορες ndash υπό διαφορετική οπτική καιορμώμενοι από διαφορετικούς λόγους ο καθένας- προστάτευσαν τη γυναίκα ωςσύζυγο και τουλάχιστον οι πρώτοι αντιμετώπισαν τη μητέρα ως ισότιμη με τονπατέρα απέναντι στα παιδιά τους

H κόρη μπορούσε να παντρευτεί από τα 12-13 χρόνια τηςΔιαφορετικά θα πήγαινε σε μοναστήρι Για το γάμο τηςφρόντιζαν οι γονείς Συχνά μάλιστα βοηθούσαν στηνεπιλογή του συζύγου οι προξενήτρες που είχαν ωςαμοιβή ποσοστά από την προίκα Η θέση της συζύγουήταν άσχημη Τα κύρια προσόντα μιας νύφης ήταν η

ομορφιά (αν και συνίστατο να λαμβάνονται υπόψην και τα ψυχικά χαρίσματα)το γένος (δεν επιτρεπόταν γάμος μεταξύ διαφορετικών τάξεων) και η προίκα

ΝΟΜΙΚΗΘΕΣΗ

- 15 -

ΔΙΑΖΥΓΙΟ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ

(δώρο στο σύζυγο από την οικογένεια της νύφης για να αντεπεξέλθουνοικονομικά)

Η παράβαση της συζυγικής πίστης και η επίμεμπτησυμπεριφορά των συζύγων είχε συχνά ως αποτέλεσμα τηναίτηση διαζυγίου το οποίο ήταν δύο ειδών το laquoκατάπρόφασιν άμεμπτονraquo εξαιτίας δηλαδή σοβαρής αφορμήςπου προερχόταν από κάποιον από τους συζύγους και τοlaquoκατά συναίνεσινraquo με αμοιβαία δηλαδή συγκατάθεση

Οι χριστιανικές αρχές που καθόριζαν τις λειτουργίες τηςβυζαντινής κοινωνίας εξασφάλιζαν μία αξιοπρεπή ζωήστην παντρεμένη γυναίκα Ανεξάρτητα από τηνκοινωνική τάξη όπου ανήκε ήταν οικοδέσποινα και κυράΗ απόκτηση παιδιών την εξύψωνε Η βυζαντινή μητέραθεωρούταν η κεφαλή της οικογένειας και η προστάτιδα

των παιδιών της ειδικά αν ήταν χήρα και τα παιδιά της ήταν πολύ νέα ακόμα Ηκαθημερινότητα μιας μέσης γυναίκας ήταν δύσκολη και μάλλον μονότονηΚαθώς είχε την ευθύνη της εύρυθμης λειτουργίας του σπιτιού όταν δεν είχεδούλες στην υπηρεσίας της αναλωνόταν στην προσπάθεια να ανταποκριθείστις αυξημένες ανάγκες ενός προβιομηχανικού νοικοκυριού Ήταν η πρώτη πουξυπνούσε και η τελευταία που κοιμόταν στην οικογένειά της Οι γονείς είχανυποχρέωση να δίνουν προίκα στις κόρες τους κι αυτό ήταν ένας λόγος για τονοποίο οι φτωχοί εύχονταν να γεννούν αγόρια Εκτός αυτού για τους γονείςσήμαινε ότι το οικογενειακό τους όνομα δε θα διαιωνιζόταν και ότι απαιτούτανεμεγάλη φροντίδα στη διαπαιδαγώγηση και την προστασία του

Στον επαγγελματικό τομέα ο ρόλος της γυναίκας ήτανμικρός Οι γυναίκες των φτωχότερων κοινωνικώνστρωμάτων δούλευαν στα χωράφια και στα εργαστήριατης οικογένειάς τους Μετά τον 11ο αιώνα οι γυναίκεςασχολήθηκαν και με το εμπόριο τροφίμων Είχαναρτοποιεία ή πουλούσαν φρούτα και λαχανικά Μερικέςγυναίκες ήταν μαμές και καλλιγράφοι Πλουσιότερες

αναφέρονται ως ιδιοκτήτριες πλοίων Η κυριότερη απασχόληση των γυναικώνήταν η εργασία στο σπίτι Ιδιαίτερα το γνέσιμο και η ύφανση ήταν βασικέςασχολίες για όλες σχεδόν τις γυναίκες από το πιο φτωχό σπίτι ως τα πλούσιαμοναστήρια και το ίδιο το παλάτι Τα κορίτσια των περισσότερων οικογενειώνμάθαιναν συνήθως ανάγνωση γραφή αριθμητική ιερή ιστορία και ωδική Μόνοοι κόρες αριστοκρατικών και πλούσιων οικογενειών μπορούσαν να αποκτήσουνμεγαλύτερη μόρφωση αν το ενέκριναν οι γονείς τους Λίγες γυναίκεςμορφωμένες ήταν ιατροί που θεράπευαν το γυναικείο πληθυσμόεπιστολογράφοι ή υμνογράφοι Άλλες οι λεγόμενες κοινές ζούσαν στα μιμαρείακαι στα καπηλειά

- 16 -

ΕΠΩΝΥΜΕΣ

Κάποιες γυναίκες αναλογικά ελάχιστες αποκτούσαν και ευρύτερημόρφωση Η ζωή μιας σπουδαίας γυναίκας του βυζαντίου της Άννας τηςΚομνηνής της Πορφυρογέννητης πριγκίπισσας - ιστορικού είναι ενδεικτικήαυτού του πάθους για εξουσία και μόρφωση Ο συγκινητικός της θάνατοςεπιστεγάζει μια ζωή γεμάτη ένταση και σφοδρές αντιφάσεις Ηπορφυρογέννητη Άννα ήταν μια γυναίκα επαναστάτρια για την εποχή της Γιανα πετύχει τους σκοπούς της δε χρησιμοποίησε γυναικεία όπλα (γοητείαπονηριά) αλλά καθαρά αντρικά μέσα(δύναμη τόλμη επιμονή) Ίσως και ναήταν η πρώτη φεμινίστρια στα χρονικά της ανθρωπότητας αλλά η απόπειρά τηςήταν καταδικασμένη να αποτύχει μέσα στην αυστηρά ανδροκρατούμενηκοινωνία του Βυζαντίου Παρόλο που από τη γέννησή της αναγορεύτηκεσυναυτοκράτειρα λόγο κακών συγκυριών δεν άσκησε ποτέ το αξίωμα Προς τοτέλος λοιπόν της ζωής της έγινε μοναχή και αποφάσισε να εξιστορήσει το βίοτου πατέρα της στο έργο laquoΑλεξιάδαraquo Διάφορες αυτοκράτειρες κυβέρνησαν ωςαντιβασιλείς των ανήλικων παιδιών τους Η αυτοκράτειρα Ειρήνη προς τοτέλος του 8ου αιώνα η αγία Θεοδώρα στο γιο της Μιχαήλ 3ο κατά τον 9ο αιώνακαι η Ζωή Καρβουνόψινα η τέταρτη σύζυγος και χήρα του αυτοκράτοραΛέοντα 6ου κατά τον 10ο αιώνα Η Άννα Δαλέσσενα ήταν μητέρα τουαυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού του 1ου και γιαγιά της Άννας Κομνηνής πουέπαιξε έναν κρίσιμο ρόλο στην άνοδο του Αλέξιου στην εξουσία και ο Αλέξιοςένα αποφασιστικό και ικανό άτομο το οποίο συνέχισε να στηρίζεται στηνπολιτική και διοικητική πείρα της για να κυβερνήσει την τεράστια αυτοκρατορία

Πολλές γυναίκες αριστοκρατικής καταγωγής επιδίδονταν επίσης σε έργαευποιίας όπως η ίδρυση γηροκομείων οι δωρεές για την ανέγερση ναών και ηεθελοντική εργασία στα νοσοκομεία της εποχής όπως οι ξεχωριστέςπροσωπικότητες γυναικών που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη τουβυζαντινού κράτους σαν αυτή της αυτοκράτειρας Ελένης και Θεοδώρας Τέλοςμια από τις πιο γνωστές βυζαντινές επιχειρήσεις άνηκε σε κάποια Δανελία - μιαεξαιρετικά πλούσια χήρα και ευεργέτιδα του μελλοντικού αυτοκράτοραΒασίλειου του 1ου Αξιοσημείωτη είναι και η ποιήτρια Κασσιανή Άλλεςγυναίκες ήταν ιδιοκτήτες μικρών καταστημάτων με είδη καθημερινής χρήσης

- 17 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΜΕΣΑΙΩΝΑ

Τα όπλα των γυναικών Από τον 12ο αιώνα η ιδανική γυναίκα θα πρέπει ναείναι λεπτή με λεπτή μέση μακριά πόδια στήθος μικρό (απαγορεύονται ταμεγάλα στήθη οι γυναίκες που έχουν υπερβολικό στήθος θαέπρεπε να το καλύπτουν με επίδεσμο) Η σιλουέτα αυτήεξελίσσεται στη συνέχεια στο κυρτό σχήμα S το κεφάλι ελαφράγερμένο προς τα εμπρός το στήθος ανεπαίσθητο η κοιλιά και οιγοφοί προς τα εμπρός

Ο γάμος Το πρότυπο του χριστιανικού γάμου βασίζοντανστην απόλυτη μονογαμία Θεωρητικά πρόκειται για ένα γάμομε την συγκατάθεση και των δύο ατόμων και χωρίς δυνατότητα διαζυγίουΩστόσο η θεωρία ήταν συχνά διαφορετική από την πραγματικότητα Έτσι είναιοικογένειες (γονείς) που ενώνουν τα παιδιά και αυτό στην ηλικία των δώδεκαετών για τις γυναίκες και στους άνδρες των δεκατεσσάρων Νεαρά ζευγάριαπαντρεύονται χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων με τον κίνδυνο τηςαποκλήρωσης Τόσο στα κατώτερα όσο και στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα ηγονική επιλογή υπαγορεύει τα δεσμά του γάμου Ακόμα ο γάμος δεν ήτανπρακτικά τόσο αδιάλυτος ∙ είναι συχνό στους άνδρες των κύκλων ευγενείας ναέχουν παλλακίδες και να αποκτούν νόθα παιδιά Αν η σύζυγος δεν είναι σε θέσηνα γεννήσει έναν κληρονόμο αυτά τα παιδιά μερικές φορές μπορούσαν ναγίνουν κληρονόμοι του πατέρα τους Η εν λόγω γυναίκα στείρα ή που δεγεννούσε παρά κορίτσια μπορεί επίσης να διαχωριστεί από το σύζυγό της οοποίος θέλει να εξασφαλίσει απογόνους Καθημερινή μέριμνα ήταν ηεξασφάλιση του επιούσιου εφόσον το μεσαιωνικό οικογενειακό εισόδημα ήτανμετά βίας επαρκές Ανύπαντρες μητέρες και χήρες επιδίδονταν στην κλοπή τηζητιανιά και την πορνεία (η οποία και δε θεωρούταν παράνομη αλλά ανήθικη)

Συζυγικές σχέσεις Το 14ο αιώνα αναφέρονταν στην Αγγλία 4 κατηγορίεςπροσώπων οι προδότες οι εθνικοί οι σκλάβοι και οι γυναίκες που κάθε άνδραςείχε το δικαίωμα να δείρει ατιμώρητα αφού αυτοί δεν κατείχαν νόμιμαδικαιώματα για να τους κάνουν αγωγή Το δικαίωμα επιβολής σωφρονιστικήςτιμωρίας από μέρους του συζύγου απέβλεπε στη διατήρηση της σχέσηςκυριαρχίας του άνδρα Ο Trevelyan γράφει για την Αγγλία του 15ου αιώνα Ηδύναμη της κυριαρχίας βρισκόταν στα χέρια του άνδρα και σπάνια η κοινήγνώμη επέρριπτε την ενοχή σε όποιον τη διεκδικούσε με τη γροθιά ή τη βέργα Η

- 18 -

θέση της γυναίκας στο Μεσαίωνα σύμφωνα με τον Hans Fehr ο οποίος γράφειγια τις σχέσεις ανάμεσα στα δυο φύλα κατά τον εξής τρόπο Η γυναίκα δεν ήτανανεξάρτητη Σacute όλη τη ζωή της βρισκόταν κάτω από την εποπτεία του άνδρα Ηπαλιά αντίληψη βίας η εξουσιάζουσα θέση του άνδρα δεν εξαφανίστηκε ποτέολοκληρωτικά Συχνά επαναλαμβάνεται ότι το γυναικείο φύλο πρέπει ναθεωρείται σαν αντικείμενο που υπόκειται στη βία Οι διάφορες διατάξεις και οισυνήθειες που επικρατούσαν το Μεσαίωνα δείχνουν καθαρά ότι οι σχέσειςανάμεσα στα δυο φύλα δεν ήταν μόνο σχέσεις βίας αλλά προ πάντων σχέσειςεξουσίας Η επιβολή της τιμωρίας για ορισμένα σφάλματα της συζύγου δεν ήτανδικαίωμα αλλά καθήκον του άνδρα Αν ο σύζυγος δεν τιμωρούσε με ξύλο τηγυναίκα του τότε έπεφτε ο ίδιος σε σφάλμα Με ολοφάνερα διατυπωμένεςαπειλές και με βία που είχε νομικά κωδικοποιηθεί αναγκάζονταν οι γυναίκες σευποταγή

Επαγγελματική ζωή των γυναικών Οι γυναίκες κατά τον Μεσαίωνασυμμετέχουν ενεργά στην οικονομική ζωή Στην πόλη που εργάζονται κυρίωςστο εμπόριο στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας και των τροφίμων Επιπλέονστο μικρό εμπόριο τροφίμων οι γυναίκες υπερτερούν αριθμητικά των ανδρώνΕπίσης οι βιομηχανίες που εμφανίζονται ως επέκταση των εγχώριωνδραστηριοτήτων τους είναι περισσότερο ή λιγότερο δεσμευμένες ψησίματοςζυθοποιίας (στην Αγγλία οι γυναίκες έχουν το μονοπώλιο στην μπύρα και τηγαλακτοκομική βιομηχανία) Στην ύπαιθρο θα βοηθήσουν επίσης τουςσυζύγους τους ιδίως βοηθώντας στην συγκομιδή και την κοπή των ζωοτροφώνΣχεδιάστριες εσωρούχων και καλτσών μοδίστρες ιδιοκτήτριες μικρώνεστιατορίων πλύστρες είναι επαγγέλματα που οι γυναίκες έχουν καταλάβει τιςΜεσαίωνα αλλά απαραιτήτως δεν θεωρούνται ίσες με τους άνδρες Πράγματι οιμισθοί των γυναικών είναι πολύ χαμηλότερες από εκείνες των ανδρών ∙ ηεργασία στο σπίτι την οποία καμία επαγγελματική οργάνωση δενπροασπιζόταν παραπέμπει σε ιδιαίτερα χαμηλούς μισθούς τόσο σε αστικές όσοκαι αγροτικές περιοχές

Γυναίκες και κοινωνικά δικαιώματα Οι γυναίκες του απλού λαού και οιαστές απολάμβαναν σχετικά περισσότερη ελευθερία ∙ ενήλικες ήδη από ταδώδεκά τους χρόνια είχαν το δικαίωμα να διαχειριστούν τα αγαθά τους ναπαντρευτούν να εργαστούν ακόμα και να ψηφίσουν Για τις αριστοκράτισσεςτα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά Μέσα σrsquo ένα σύμπαν βίαιο επιθετικόανδροκρατούμενο στα πλαίσια του κάστρου αυτή δεν είναι υπολογίσιμη Ημοίρα της μοιάζει με τη γαιοκτησία τη μόνη εγγύηση της εξουσίας Έτσιαποτέλεσε lsquorsquoσυνάλλαγμαrsquorsquo μεταξύ των λόρδων οι οποίοι ήθελαν να αυξήσουντα αγαθά τους και να εξασφαλίσουν την διαιώνιση του γένους τους ΣτηΣαξονία κατά τον Michelet ο ειρηνοδίκης είχε το δικαίωμα να χτυπάει κάθεγυναίκα που θα φερόταν ανάρμοστα ή αθέμιτα ακόμη έκαναν χρήση τουδικαιώματος αυτού για να ταπεινώσουν τις τίμιες γυναίκες και τις συζύγουςεμπόρων οι οποίες ξεχώριζαν για την υπερηφάνεια και την αυτοπεποίθησήτους

- 19 -

Γυναίκες και Εκκλησία Υπάρχουν βεβαίως τα γνωστά μισογυνικάστερεότυπα που παρουσιάζουν τη γυναίκα ως προσωποποίηση της αμαρτίας Ηεξιλέωση της θέσης της γυναίκας στην Εκκλησία γίνεται με τη γέννηση τουΘεανθρώπου από μια γυναίκα την Παναγία Η γυναίκα ως Εκκλησία και οάνδρας ως ο Χριστός Η γυναίκα συμβολίζει την αγία Εκκλησία και ο άνδρας τοΧριστό Όπως η Εκκλησία υποτάσσεται στον Χριστό έτσι και η γυναίκα οφείλει

να ακούει τον άνδρα και να μην τον περιφρονεί Βεβαίωςαυτό δεν είναι καθόλου υποβιβαστικό για τη γυναίκαδιότι ο άνδρας ΧΡΩΣΤΑΕΙ να την αγαπάει όπως ακριβώςο Χριστός αγαπάει την Εκκλησία Κι ας μην ξεχνάμε ότι οΧριστός θυσιάστηκε για την Εκκλησία Ο άνδρας είναι ηlaquoκεφαλήraquo της γυναίκας του Το να είναι κάποιος κεφαλήδεν δηλώνει εξουσία ή αξία στη Χριστιανική Εκκλησία

Είναι θέμα ευθύνης πολύ μεγάλης μάλιστα Σε ένα σπίτι υπάρχουν πράγματαπου πρέπει να φροντιστούν από έναν για να διατηρηθεί η ειρήνη στηνοικογένεια Ο Θεός επιλέγει τον άνδρα ως κεφαλή τής οικογένειας επειδή οΧριστός στον οποίον υποτάσσεται στην Εκκλησία ως Θεανδρικό πρόσωπο ήρθεστη γη

Υπάρχουν και τα ιστορικά στοιχεία που παρέχουν μια πολύ πιοισορροπημένη εικόνα Καταρχάς η μεσαιωνική Εκκλησία δεν διστάζει νααναθέσει σε γυναίκες θέσεις ευθύνης με πολιτική και οικονομική ισχύ Οιηγούμενες των μονών ασκούν εξουσία και διαχειρίζονται πολλές φορέςτεράστιες περιουσίες Και όσον αφορά την εκτίμηση της Εκκλησίας προς τιςγυναικείες ικανότητες ας δούμε ακόμη ένα παράδειγμα που παραθέτει η Περνού(όππ σελ 93) όταν ο μοναχός Ροβέρτος του Αρμπρισέλ μια από τιςμεγαλύτερες προσωπικότητες του δυτικού μοναστικού κινήματος αποφασίζεινα οργανώσει το αβαείο του Φοντεβρώ ιδρύει δύο κοινόβια (ένα ανδρών και έναγυναικών) Ο άνθρωπος αυτός αληθινός φεμινιστής θα αναθέσει τη διοίκησητου αβαείου σε μια ηγουμένη την μόλις 22 ετών Πετρονίλλα του Σεμιγέ (1115)Ανάμεσα στις σημαντικές γυναικείες μορφές της Καθολικής Εκκλησίας τουΜεσαίωνα δεν λείπουν και οι δυναμικές προσωπικότητες που δεν θα διστάσουννα αναμετρηθούν με την κοσμική εξουσία υπερασπίζοντας τα πιστεύω τουςΓενικά η θέση της γυναίκας στο πλαίσιο της καθολικής Εκκλησίας είναιακριβώς αυτή που κατέχει η γυναίκα στην κοινωνία τη συγκεκριμένη ιστορικήπερίοδο (Pernoud όππ σελ 94-95) Έτσι η επιδείνωση παρατηρείταιταυτόχρονα στην κοινωνία και στην Εκκλησία το 1298 ο πάπας Βονιφάτιος Η΄επιβάλλει στις μοναχές αυστηρότερους περιορισμούς απrsquo ότι στους άνδρεςμοναχούς ή μέλη θρησκευτικών ταγμάτων αποκλείοντάς τις από κάθε επαφήμε τον έξω κόσμο Η απώλεια της ldquoαυτονομίαςrdquo θα ολοκληρωθεί στηΓαλλία όταν η διοίκηση της Εκκλησίας θα περάσει στα χέρια της κοσμικήςεξουσίας με το Κονκορδάτο της Μπολόνιας (1516) ο πάπας εκχωρεί στον βασιλιάτης Γαλλίας την εξουσία να διορίζει επισκόπους και ηγουμένους

Οιhellip μάγισσες Καλά όλα αυτά αλλά στον Μεσαίωνα δεν έκαιγαν μάγισσες Ηαπάντηση είναι laquoόχι και τόσο ή μάλλον σχεδόν καθόλουraquo Το πραγματικό κυνήγιμαγισσών ανάγεται στα χρόνια της Αναγέννησης κι αργότερα η διαβόητη δίκητων Μαγισσών του Σάλεμ έγινε το 1698 κι όχι βέβαια κατά τα χρόνια του

- 20 -

Μεσαίωνα Στη Γαλλία η τελευταία δίκη για μαγεία καταγράφεται στοΜπορντώ το 1718 Οι άνθρωποι της εποχής αντιμετώπιζαν τη μαγείαπερισσότερο ως εκδήλωση ψυχικής ασθένειας αντίληψη που μοιάζειαρκετά σύγχρονη

Γυναίκες και μόρφωση Στα μεσαιωνική Ευρώπη Εκκλησία και γράμματα είναισυνήθως αλληλένδετα Όπως είναι λογικό οι γυναίκες δεν λείπουν από τοντομέα αυτό Η πρώτη εγκυκλοπαίδεια της μεσαιωνικής Δύσης συγγράφηκε απόγυναίκα πρόκειται για τον ldquoHortus deliciarumldquo της Αλσατής ηγουμένης Ερράδης

του Λάντσμπεργκ (12ος αι) Μερικές φορές οι πνευματικές και καλλιτεχνικέςδραστηριότητες των γυναικών της Εκκλησίας εκπλήσσουν στο αββαείο τουΓκάντερσάιμ στη Σαξονία βρέθηκαν χειρόγραφα του 10ου αιώνα που

περιείχαν κωμωδίες σε στίχους με ομοιοκαταληξία σε μίμηση των κωμωδιώντου Τερέντιου Εδώ μπορούμε να παρατηρήσουμε πως η καλλιέργειαενθαρρυνόταν περισσότερο στα γυναικεία παρά στα αντρικά μοναστήρια Όταντο 14ο αιώνα ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο του Παρισίου ήταν αποκλεισμένες απrsquoτη μόρφωση της οποίας το μονοπώλιο κρατούσαν οι κληρικοί Αποκλεισμένοιήταν γυναίκες και θρησκευτικά τάγματα (Ordres mineurs Ordres mendiants) OΘωμάς Ακινάτης απελάθη σε διάστημα 2 ετών

Γυναίκες και εξουσία rdquoΟι γυναίκες δεν ήταν υπόδουλες και υποταγμένεςστο πλαίσιο ενός κόσμου ο οποίος εμφανίζεται να κυριαρχείται από τις αντρικέςαρετές ιπποτών ή ασκητικών μοναχών Η εξουσία δεν απέκλειε τις γυναίκες απότην κορυφή της κοινωνίας Η υπόμνηση μερικών ονομάτων αρκεί για να αποδείξειτο αντίθετο Η Αλιενόρ της Ακυιτανίας η Λευκή της Καστίλλης κι άλλες λιγότερογνωστές διοίκησαν επικράτειες και κυβέρνησαν υπηκόουςrdquo Πράγματι δεν είναιλίγα τα παραδείγματα γυναικών που ασκούν τη βασιλική εξουσία όταν οσύζυγός τους απουσιάζει ή ασθενεί ή αυτών στις οποίες έχει νομίμως ανατεθεί ηαντιβασιλεία μέχρι την ενηλικίωση του γιου τους Άλλες πάλι είναιαρκούντως δυναμικές ώστε να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους και χωρίς νασυμβαίνει κάτι από τα παραπάνω

Συγκεκριμένα οι δύο αντισυμβατικές γαλλίδες η Αλιενόρ της

Ακυιτανίας και η Λευκή της Καστίλλης Η πρώτη υπήρξεκληρονόμος του ισχυρού δουκάτου της Ακυιτανίας Το 1152 ηΑλιενόρ παίρνει την πρωτοβουλία και χωρίζει τον Λουδοβίκο(καθόσον νομικά δεν υφίστατο διαζύγιο τυπικά επρόκειτο γιαακύρωση του γάμου λόγωhellip μακρινής συγγένειας μεταξύ τωνσυζύγων αν και στην πραγματικότητα ευθύνεται η ασυμφωνίαχαρακτήρων και φημολογούμενη εξωσυζυγική σχέση) Έξι μόλιςεβδομάδες μετά την ακύρωση του πρώτου της γάμουπαντρεύεται στο Πουατιέ τον Ερρίκο δούκα της Νορμανδίας και κόμη του Ανζούκαι του Μαιν ο οποίος θα γίνει δύο χρόνια αργότερα βασιλιάς της Αγγλίας (ωςΕρρίκος Β΄) Μέχρι τον θάνατό της (1204) θα παραmicroείνει δραστήριααναλαμβάνοντας διπλωματικές πρωτοβουλίες και επιχειρώντας να

AlieacutenordAquitainereinedHenry IIdAngleterre

- 21 -

καθορίσει σύμφωνα με τις απόψεις της τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ Γαλλίαςκαι Αγγλίας

Παρομοίως η εγγονή της η Λευκή της Καστίλλης παντρεύεται σεηλικία 12 ετών τον διάδοχο του γαλλικού θρόνου (τον μετέπειταΛουδοβίκο Η΄) Μ μετά τον θάνατο του συζύγου της (1226) θακυβερνήσει το βασίλειο έως την ενηλικίωση του γιου της(Λουδοβίκου Θ΄)∙ Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας της θαδιαπραγματευθεί (με επιτυχία) τους όρους της Συνθήκης τουΜω (1229) με την οποία τερματίζεται η σύγκρουση μεταξύΓαλλίας και κομητείας της Τουλούζης Έχοντας εμπιστοσύνηστις πολιτικές ικανότητες της microητέρας του ο Λουδοβίκος Θ΄ της

αναθέτει την αντιβασιλεία κατά την αναχώρησή του για την Ζ΄ Σταυροφορία(1248)

Στον μακρινό βορρά η βασίλισσα Μαργαρίτα κατόρθωσε να ενώσει σεένα βασίλειο του οποίου ηγήθηκε τη Σουηδία τη Δανίακαι τη Νορβηγία (1397)

Στην Ιταλία η Ματθίλδη της Τοσκάνης (1046-1115)υπήρξε η ισχυρότερη πολιτική προσωπικότητα στην Ιταλίατου καιρού της σε δική της πρωτοβουλία οφείλεται ηldquoσυmicroφιλίωσηrdquo microεταξύ του πάπα Γρηγορίου Ζ΄ και τουαυτοκράτορα Ερρίκου Δ΄ microε την ταπείνωση του δεύτερουστην Κανόσσα (1077)

Το 1314 ο Philippe le Bel περιορίζει τη δυνατότητα της διαδοχής τουθρόνου από γυναίκα Το 1593 μια επανάσταση στο Κοινοβούλιο του Παρισίουαπαγορεύει στη γυναίκα κάθε κρατική λειτουργία Από τις αρχές του 14ου αιώναη γυναίκα δε στέφεται πια είναι μονάχα σύζυγος του βασιλιά

Γυναίκες και πολιτικά δικαιώματα Όπως γνωρίζουμε στα χρόνια τηςελληνικής και ρωμαϊκής Αρχαιότητας η γυναίκα στερείται πλήρως πολιτικώνδικαιωμάτων Στους Νεότερους Χρόνους πρέπει να φτάσουμε στον 20ό αιώναγια να δοθεί στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου Στο Μεσαίωνα βλέπουμε τιςγυναίκες να ψηφίζουν στις συνελεύσεις πόλεων και χωριών που καλύπτουν έναευρύ τμήμα της δυτικής Ευρώπης Βεβαίως στην εποχή αυτή δεν ψηφίζουν ταάτομα αλλά οι οικογένειες οι οποίες πράγματι εκπροσωπούνται συνήθως απότον άντρα Όταν όμως αυτός αδυνατεί να συμμετάσχει στη διαδικασία (απουσίαή ασθένεια) ή έχει πεθάνει τότε η οικογένεια εκπροσωπείται από τη γυναίκα

Blanche deCastille

MATILDE DECANOSACONDESA DETOSCANA

- 22 -

ldquoSi les femmes neacutetaient pas bonnes et leursconseils inutiles Dieu ne les aurait jamaisconsacreacutees comme laide de lhomme mais plutocirctcomme la cause du mal

Charte dAardenburg

ldquoAν οι γυναίκες δεν ήτανε καλές και οισυμβουλές τους ήταν άχρηστες ο Θεός δε θα τιςείχε αφιερώσει ποτέ ως βοήθεια στον άνδρααλλά μάλλον ως πηγή κακούhellip

- 23 -

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σε πολλές χώρες οι γυναίκες αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό τουεργατικού δυναμικού Παρrsquo όλα αυτά ένας πολύ σημαντικός αριθμόςεργαζομένων γυναικών απασχολείται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας συχνά μεμικρή ασφάλεια εργασίας χαμηλούς μισθούς και δυσμενείς συνθήκες Αυτό δενπεριορίζεται στο βιομηχανοποιημένο κόσμο καθώς για πολλές γυναίκες στιςαναπτυσσόμενες χώρες η εμπειρία της εργασίας είναι δυσάρεστη με τηνκακομεταχείριση και τη σεξουαλική παρενόχληση να αποτελούν συνηθισμέναφαινόμενα που συχνά τρέφονται από πολιτιστικές και θρησκευτικέςπεποιθήσεις Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός γυναικών αποκτούν διοικητικέςθέσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνδέονται μεσυμπεριφορές αποκλεισμού ή υποβάθμισης των γυναικών από άνδρεςσυναδέλφους που απειλούνται από αυτές

Οι πολλαπλοί κοινωνικοί ρόλοι που αναλαμβάνουν θέτουν τις γυναίκεςσε μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλα μέλη της κοινότητας στο να νοσήσουν Οιγυναίκες αναλαμβάνουν το βάρος της ευθύνης που συνδέεται με το να είναιμητέρες σύζυγοι και φροντιστές των άλλων χωρίς να λαμβάνουν οικονομικήαποζημίωση για αυτή τη δουλειά

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ

Μικρότερη συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίαςΣυγκέντρωσή τους σε ορισμένους επαγγελματικούς κλάδουςΑπουσία ή υποεκπροσώπησή τους σε άλλουςΧάσμα των αμοιβών ανδρών και γυναικώνΜεγάλα ποσοστά ανεργίας των γυναικώνΜεγάλη παρουσία τους στο χώρο των ελαστικών μορφών εργασίαςΜη κάλυψή τους από συλλογικές συμβάσεις εργασίαςΈλλειψη ευκαιριών απασχόλησηςΑδυναμία εναρμόνισης επαγγελματικής ζωήςΠεριορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική εξέλιξηΜειωμένη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων καιπαρουσία τους σε θέσεις ευθύνης

Στην Ελλάδα ένα ποσοστό 65 των γυναικών απασχολείται στουςκλάδους της γεωργίας το λιανικό εμπόριο την εκπαίδευση την υγεία καιπρόνοια τη δημόσια διοίκηση τα ξενοδοχεία και εστιατόρια Συγκριτικά μεάλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτεροποσοστό γυναικών που απασχολείται στον αγροτικό τομέα ενώ είναι έντονη ηπροτίμησή τους για το δημόσιο τομέα

Όσον αφορά στον επαγγελματικό διαχωρισμό μεταξύ ανδρών καιγυναικών είναι υπαρκτός τόσο ως οριζόντιος(δηλαδή το ποσοστό παρουσίας σε

- 24 -

συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους) αλλά και ως κάθετος( δηλαδή οιδιαφοροποιήσεις στην ιεραρχία στο εσωτερικό του κάθε κλάδου)Μια από τιςαιτίες που συντηρούν αυτό το φαινόμενο είναι και η έλλειψη οργανωμένηςσυλλογικής δράσης

laquoΗ γυναίκα είναι παντού και πάντοτε γυναίκα Πολλές φορές και κάτιπερισσότερο λιγότερο όμως ποτέraquo

Πολύβιος Δημητρακόπουλος(συγγραφέας)

Η 8η Μαρτίου (γιορτή της μητέρας) laquoσημάδεψεraquo το γυναικείο φύλο μετά τημεγάλη απεργία που έκαναν οι εργάτριες στον τομέα τηςκλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1857 ζητώνταςκαλύτερες συνθήκες εργασίας

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η γυναίκα έχει κάνει δυναμική είσοδο στοχώρο της αγοράς εργασίας Η σύγχρονη γυναίκα είναι πλέον οικονομικάανεξάρτητη δυναμική και χειραφετημένη Ωστόσο εξακολουθεί να μην έχει τιςίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες μα τον άνδρα Τόσο στο δημόσιο όσο και στονιδιωτικό τομέα οι υψηλές θέσεις(διευθυντών προέδρων) αποτελούν αυστηρόάβατο για τις γυναίκες Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στα κέντρα λήψηςαποφάσεων Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο των Πολιτικών Ποινικώνκαι Διοικητικών Δικαστηρίων που όσο πιο υψηλόβαθμα είναι τόσο λιγότερεςείναι οι γυναίκες που τα επανδρώνουν Επίσης στον Άρειο Πάγο δεν υπηρετείκαμία γυναίκα Αντιθέτως συσσώρευση γυναικών παρατηρείται σταειρηνοδικεία και στα διοικητικά πρωτοδικεία

Η κατάσταση της σύγχρονης εργαζόμενης ελληνίδας δεν είναι ευνοϊκήγια τη ζωή της Πολλές γυναίκες ενώ πληρούν τα αντικειμενικά κριτήρια για τηνπρόσληψη σε μια θέση ωστόσο προτιμάται ένας άνδρας και με λιγότερα ίσωςπροσόντα αφού φιλοσοφία της σημερινής εποχής είναι η αύξηση του κέρδους μεόσο το δυνατόν λιγότερο κόστος Για τον λόγο αυτό η γυναίκα είναι εμπόδιοαφού ως έγκυος και αργότερα ως μητέρα απαιτεί πολλές άδειες επιδόματα καιευνοϊκή μεταχείριση Όμως οι εργοδότες δεν προσλαμβάνουν και μια γυναίκαπου δεν έχει παιδιά φοβούμενοι ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσει Έτσι οιγυναίκες αποκλείονται από πολλές θέσεις με αποτέλεσμα να καλπάζει ηγυναικεία ανεργία Αλλά ακόμα κι αν είναι αποτελεσματικές καιανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη δουλειά τους δεν μπορούν να ανελιχθούνστην εργασία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ενώ οι άνδρες μπορούνταυτόχρονα να είναι και καλοί πατέρες και καλοί στο χώρο εργασίας τους Έτσιακόμα και σήμερα δεν υπάρχει ουσιαστική βοήθεια στην ελληνίδα μητέρα διότιόταν έχει μικρά παιδιά δεν μπορεί να λείπει από το σπίτι αν δεν εξασφαλίσειποιος θα τα προσέχει

Στην Ελλάδα το χάσμα στις αμοιβές ξεπερνά το 20 μεταξύ γυναικώνκαι ανδρών Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας το

- 25 -

Νοέμβριο του 2011 μία στις τέσσερις γυναίκες(25) ήταν στην ανεργία ότανέναν χρόνο πριν το ποσοστό ήταν 17

Όσον αφορά την οικιακή εργασία δηλαδή την παροχή προσωπικώνυπηρεσιών προσελκύει σήμερα εργαζόμενες γυναίκες μετανάστριες ΣτηνΕλλάδα οι οικιακές βοηθοί προέρχονται κυρίως από τις Φιλιππίνες τηνΠολωνία την Ουκρανία τη Ρωσία ενώ η πλειοψηφία των Αλβανών μεταναστώνεργάζεται σε ελληνικά νοικοκυριά

Τα τελευταία χρόνια η θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίαςσυζητείται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικάμε τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών

Επιπλέον σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται καλύτερα σε τομείς οιοποίοι ήταν παραδοσιακά laquoκλειστοίraquo γιrsquo αυτές όπως ο Δικαστικός κλάδος τοΔιπλωματικό σώμα και στις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της ΔημόσιαςΔιοίκησης Επίσης έχουν ανοίξει για τις γυναίκες νέες επιλογές σταδιοδρομίαςσε κλάδους όπως η Αστυνομία ο Στρατός το Εμπορικό Ναυτικό

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 12: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 12 -

την νομική θέση της απέκτησε περισσότερη ελευθερία μεγαλύτερη δύναμη Στηρωμαϊκή ιστορία είναι πλήθος τα ονόματα γυναικών που διακρίθηκαν για τονισχυρό χαρακτήρα την ευφυΐα και την ανάμιξη τους σε πολιτικές ραδιουργίες

γυναίκες μέσα στη ρωμαϊκή μυθολογία και βιοηθική

Αρπαγή των Σαβίνων Γυναικών

Η Αρπαγή των Σαβίνων Γυναικών ήταν ένα επεισόδιο της πρώιμηςρωμαϊκής ιστορίας ίσως και καθαρά μυθολογικό

Μετά την ίδρυσή της η Ρώμη βρέθηκε στη δεινή θέση να είναι γεμάτη μεναπό δυνατούς και γενναίους άνδρες αλλά ελάχιστες γυναίκες που θαδιασφάλιζαν την επιβίωσή της Ο βασιλιάς της Ρωμύλος έψαξε μάταια να βρεισυζύγους για τους άνδρες του από γειτονικές φυλές Η άρνηση των πατέρωντους να επιτρέψουν γάμους με άνδρες άλλης φυλής οδήγησε τους Ρωμαίουςστην απελπισμένη απόφαση να της κλέψουν

Έκρυψαν το πρόβλημά τους και οργάνωσαν λαμπρές γιορτές και αγώνεςγια να τιμήσουν τον Ποσειδώνα

Όταν άρχισαν οι αγώνες και όλοι ήταν απασχολημένοι δόθηκε το σήμαΟι Ρωμαίοι άνδρες όρμησαν εκεί που κάθονταν οι νεαρές παρθένες οιπερισσότερες από τη φυλή των Σαβίνων τις σήκωσαν και σκόρπισαν προς όλεςτις κατευθύνσεις με προορισμό τα σπίτια τους

Οι Σαβίνοι άργησαν να αντιδράσουν ωστόσο τελικά συγκέντρωσανστρατό και με τους αδικημένους πατέρες επικεφαλής κινήθηκαν απειλητικάκατά της Ρώμης Οι Ρωμαίοι βγήκαν από την πόλη με την ίδιααποφασιστικότητα Αφού αντάλλαξαν κάθε λογής προσβολές όρμησαν ο έναςστρατός ενάντια στον άλλο

Ελάχιστα όμως προτού συναντηθούν οι κοπέλες χύθηκαν ανάμεσά τουςΥποστήριξαν πως η μάχη έπρεπε να λάβει τέλος καθώς πλέον θα χυνότανσυγγενικό αίμα Τους ζήτησαν είτε να σταματήσουν είτε να στρέψουν σε εκείνεςπρώτα την οργή τους εφόσον δεν θα άντεχαν στο τέλος της ημέρας να είναι είτεχήρες είτε ορφανές Και οι δύο πλευρές σταμάτησαν συγκινημένες από τα λόγιααυτά Η μάχη έλαβε τέλος και έγινε ειρήνη ανάμεσά τους

- 13 -

Λουκρητία

Η Λουκρητία είναι ένα μυθικό πρόσωπο της ιστορίας της Αρχαίας ΡώμηςΣύμφωνα με την παράδοση ο βιασμός και ο συνακόλουθος θάνατός της(αυτοκτονία ως μέσο αποκατάστασης της τιμής) ξεκίνησε μια σειρά απόγεγονότα (επανάσταση ενάντια στο βιαστή και γιό του βασιλιά) που οδήγησανστην πτώση της μοναρχίας και την εγκαθίδρυση του δημοκρατικούπολιτεύματος

Ιουλία Δόμνα

Η Ιουλία Δόμνα (170-217) ήταν μέλος της περίφημης Ρωμαϊκήςαυτοκρατορικής δυναστείας των Σεβήρων Αυτοκράτειρα και σύζυγος τουΣεπτίμιου Σεβήρου μητέρα των επίσης αυτοκρατόρων τέκνων της Γέτα καιΚαρακάλλα η Ιουλία Δόμνα υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές γυναίκες στηνπολιτική ιστορία της Ρώμης με τεράστια επιρροή στον αυτοκρατορικό θρόνο

Στα τέλη της δεκαετίας του 180 η Ιουλία Δόμνα παντρεύτηκε τονμελλοντικό αυτοκράτορα Σεπτίμιο Σεβήρο

Ο γάμος τους ήταν ευτυχισμένος και ο Σεβήρος θαύμαζε τη γυναίκα τουκαι τις πολιτικές απόψεις της δεδομένης της εκπαίδευσης και του ενδιαφέροντοςπου αυτή είχε για τη φιλοσοφία

Όταν δολοφονήθηκε ο γιός της και αυτοκράτορας Καρακάλλας η Ιουλίαπροτίμησε να αυτοκτονήσει και θεοποιήθηκε μετά θάνατον

Στην Ιουλία Δόμνα οφείλουμε σήμερα την δυνατότητά μας ναδιαβάζουμε για τον Απολλώνιο Τυανέα καθώς είναι η ίδια που έπεισε τονΦιλόστρατο να γράψει το περίφημο έργο του laquoΗ Ζωή του Απολλώνειουraquo πουσώζεται μέχρι σήμερα Η Ιουλία Δόμνα έκοψε το νήμα της ζωής της πριν οΦιλόστρατος τελειώσει το οχτάτομο έργο του

- 14 -

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΖΩΗ

ΓΑΜΟΣ

Η γυναίκα στο Βυζάντιο

Η γυναίκα της βυζαντινής περιόδου ζούσε τομεγαλύτερο διάστημα της ζωής της στο σπίτι ΣτοlaquoΣτρατηγικόνraquo του Κεκαυμένου διαβάζουμε Ταςθυγατέρας σου ως καταδίκους έχε εγκεκλεισμένας καιαπροόπτους Οι έξοδοι πάντα με συνοδεία για την

εκκλησία τα πανηγύρια και το λουτρό καθώς και οι επισκέψεις σε συγγενικάπρόσωπα ήταν οι μόνες κοινωνικά αποδεκτές δραστηριότητες της γυναίκας έξωαπό το σπίτι Επίσης δεν ήταν ευπρεπές να κάθεται στο ίδιο τραπέζι με τουςάνδρες παρά μόνο αν ήταν πολύ στενά συγγενικά της πρόσωπα όπως γιαπαράδειγμα ο πατέρας ο σύζυγος και οι αδελφοί Συχνά έτρωγε σε χωριστήαίθουσα όπως σε χωριστά δωμάτια από τους άντρες περνούσε την ημέρα τηςΑπό πολύ μικρή μάθαινε τα του οίκου ενώ οι γραμματικές γνώσεις τηςπεριορίζονταν συνήθως σε γραφή και ανάγνωση

Η συμμετοχή των γυναικών στα κοινά χαρακτηρίζεταιστο Βυζάντιο από μια μοναδική καινοτομία αν και ηανάληψη δημοσίων αξιωμάτων ήταν απαγορευμένη στονγυναικείο πληθυσμό κανείς νόμος δεν απαγόρευε τηνανάληψη του ύψιστου πολιτειακού αξιώματος απόγυναίκα Ο νομοθέτης δεν είχε προβλέψει νααπαγορεύσει αυτό που τελικά συνέβη ∙ γυναίκες

βασίλευσαν ως άνδρες ηγεμόνες και για λόγους νομιμότητας έγιναν σεβαστέςαπό τους συγχρόνους τους Βυζαντινούς Κατά τη μέση βυζαντινή εποχή οιΊσαυροι και οι Μακεδόνες αυτοκράτορες ndash υπό διαφορετική οπτική καιορμώμενοι από διαφορετικούς λόγους ο καθένας- προστάτευσαν τη γυναίκα ωςσύζυγο και τουλάχιστον οι πρώτοι αντιμετώπισαν τη μητέρα ως ισότιμη με τονπατέρα απέναντι στα παιδιά τους

H κόρη μπορούσε να παντρευτεί από τα 12-13 χρόνια τηςΔιαφορετικά θα πήγαινε σε μοναστήρι Για το γάμο τηςφρόντιζαν οι γονείς Συχνά μάλιστα βοηθούσαν στηνεπιλογή του συζύγου οι προξενήτρες που είχαν ωςαμοιβή ποσοστά από την προίκα Η θέση της συζύγουήταν άσχημη Τα κύρια προσόντα μιας νύφης ήταν η

ομορφιά (αν και συνίστατο να λαμβάνονται υπόψην και τα ψυχικά χαρίσματα)το γένος (δεν επιτρεπόταν γάμος μεταξύ διαφορετικών τάξεων) και η προίκα

ΝΟΜΙΚΗΘΕΣΗ

- 15 -

ΔΙΑΖΥΓΙΟ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ

(δώρο στο σύζυγο από την οικογένεια της νύφης για να αντεπεξέλθουνοικονομικά)

Η παράβαση της συζυγικής πίστης και η επίμεμπτησυμπεριφορά των συζύγων είχε συχνά ως αποτέλεσμα τηναίτηση διαζυγίου το οποίο ήταν δύο ειδών το laquoκατάπρόφασιν άμεμπτονraquo εξαιτίας δηλαδή σοβαρής αφορμήςπου προερχόταν από κάποιον από τους συζύγους και τοlaquoκατά συναίνεσινraquo με αμοιβαία δηλαδή συγκατάθεση

Οι χριστιανικές αρχές που καθόριζαν τις λειτουργίες τηςβυζαντινής κοινωνίας εξασφάλιζαν μία αξιοπρεπή ζωήστην παντρεμένη γυναίκα Ανεξάρτητα από τηνκοινωνική τάξη όπου ανήκε ήταν οικοδέσποινα και κυράΗ απόκτηση παιδιών την εξύψωνε Η βυζαντινή μητέραθεωρούταν η κεφαλή της οικογένειας και η προστάτιδα

των παιδιών της ειδικά αν ήταν χήρα και τα παιδιά της ήταν πολύ νέα ακόμα Ηκαθημερινότητα μιας μέσης γυναίκας ήταν δύσκολη και μάλλον μονότονηΚαθώς είχε την ευθύνη της εύρυθμης λειτουργίας του σπιτιού όταν δεν είχεδούλες στην υπηρεσίας της αναλωνόταν στην προσπάθεια να ανταποκριθείστις αυξημένες ανάγκες ενός προβιομηχανικού νοικοκυριού Ήταν η πρώτη πουξυπνούσε και η τελευταία που κοιμόταν στην οικογένειά της Οι γονείς είχανυποχρέωση να δίνουν προίκα στις κόρες τους κι αυτό ήταν ένας λόγος για τονοποίο οι φτωχοί εύχονταν να γεννούν αγόρια Εκτός αυτού για τους γονείςσήμαινε ότι το οικογενειακό τους όνομα δε θα διαιωνιζόταν και ότι απαιτούτανεμεγάλη φροντίδα στη διαπαιδαγώγηση και την προστασία του

Στον επαγγελματικό τομέα ο ρόλος της γυναίκας ήτανμικρός Οι γυναίκες των φτωχότερων κοινωνικώνστρωμάτων δούλευαν στα χωράφια και στα εργαστήριατης οικογένειάς τους Μετά τον 11ο αιώνα οι γυναίκεςασχολήθηκαν και με το εμπόριο τροφίμων Είχαναρτοποιεία ή πουλούσαν φρούτα και λαχανικά Μερικέςγυναίκες ήταν μαμές και καλλιγράφοι Πλουσιότερες

αναφέρονται ως ιδιοκτήτριες πλοίων Η κυριότερη απασχόληση των γυναικώνήταν η εργασία στο σπίτι Ιδιαίτερα το γνέσιμο και η ύφανση ήταν βασικέςασχολίες για όλες σχεδόν τις γυναίκες από το πιο φτωχό σπίτι ως τα πλούσιαμοναστήρια και το ίδιο το παλάτι Τα κορίτσια των περισσότερων οικογενειώνμάθαιναν συνήθως ανάγνωση γραφή αριθμητική ιερή ιστορία και ωδική Μόνοοι κόρες αριστοκρατικών και πλούσιων οικογενειών μπορούσαν να αποκτήσουνμεγαλύτερη μόρφωση αν το ενέκριναν οι γονείς τους Λίγες γυναίκεςμορφωμένες ήταν ιατροί που θεράπευαν το γυναικείο πληθυσμόεπιστολογράφοι ή υμνογράφοι Άλλες οι λεγόμενες κοινές ζούσαν στα μιμαρείακαι στα καπηλειά

- 16 -

ΕΠΩΝΥΜΕΣ

Κάποιες γυναίκες αναλογικά ελάχιστες αποκτούσαν και ευρύτερημόρφωση Η ζωή μιας σπουδαίας γυναίκας του βυζαντίου της Άννας τηςΚομνηνής της Πορφυρογέννητης πριγκίπισσας - ιστορικού είναι ενδεικτικήαυτού του πάθους για εξουσία και μόρφωση Ο συγκινητικός της θάνατοςεπιστεγάζει μια ζωή γεμάτη ένταση και σφοδρές αντιφάσεις Ηπορφυρογέννητη Άννα ήταν μια γυναίκα επαναστάτρια για την εποχή της Γιανα πετύχει τους σκοπούς της δε χρησιμοποίησε γυναικεία όπλα (γοητείαπονηριά) αλλά καθαρά αντρικά μέσα(δύναμη τόλμη επιμονή) Ίσως και ναήταν η πρώτη φεμινίστρια στα χρονικά της ανθρωπότητας αλλά η απόπειρά τηςήταν καταδικασμένη να αποτύχει μέσα στην αυστηρά ανδροκρατούμενηκοινωνία του Βυζαντίου Παρόλο που από τη γέννησή της αναγορεύτηκεσυναυτοκράτειρα λόγο κακών συγκυριών δεν άσκησε ποτέ το αξίωμα Προς τοτέλος λοιπόν της ζωής της έγινε μοναχή και αποφάσισε να εξιστορήσει το βίοτου πατέρα της στο έργο laquoΑλεξιάδαraquo Διάφορες αυτοκράτειρες κυβέρνησαν ωςαντιβασιλείς των ανήλικων παιδιών τους Η αυτοκράτειρα Ειρήνη προς τοτέλος του 8ου αιώνα η αγία Θεοδώρα στο γιο της Μιχαήλ 3ο κατά τον 9ο αιώνακαι η Ζωή Καρβουνόψινα η τέταρτη σύζυγος και χήρα του αυτοκράτοραΛέοντα 6ου κατά τον 10ο αιώνα Η Άννα Δαλέσσενα ήταν μητέρα τουαυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού του 1ου και γιαγιά της Άννας Κομνηνής πουέπαιξε έναν κρίσιμο ρόλο στην άνοδο του Αλέξιου στην εξουσία και ο Αλέξιοςένα αποφασιστικό και ικανό άτομο το οποίο συνέχισε να στηρίζεται στηνπολιτική και διοικητική πείρα της για να κυβερνήσει την τεράστια αυτοκρατορία

Πολλές γυναίκες αριστοκρατικής καταγωγής επιδίδονταν επίσης σε έργαευποιίας όπως η ίδρυση γηροκομείων οι δωρεές για την ανέγερση ναών και ηεθελοντική εργασία στα νοσοκομεία της εποχής όπως οι ξεχωριστέςπροσωπικότητες γυναικών που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη τουβυζαντινού κράτους σαν αυτή της αυτοκράτειρας Ελένης και Θεοδώρας Τέλοςμια από τις πιο γνωστές βυζαντινές επιχειρήσεις άνηκε σε κάποια Δανελία - μιαεξαιρετικά πλούσια χήρα και ευεργέτιδα του μελλοντικού αυτοκράτοραΒασίλειου του 1ου Αξιοσημείωτη είναι και η ποιήτρια Κασσιανή Άλλεςγυναίκες ήταν ιδιοκτήτες μικρών καταστημάτων με είδη καθημερινής χρήσης

- 17 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΜΕΣΑΙΩΝΑ

Τα όπλα των γυναικών Από τον 12ο αιώνα η ιδανική γυναίκα θα πρέπει ναείναι λεπτή με λεπτή μέση μακριά πόδια στήθος μικρό (απαγορεύονται ταμεγάλα στήθη οι γυναίκες που έχουν υπερβολικό στήθος θαέπρεπε να το καλύπτουν με επίδεσμο) Η σιλουέτα αυτήεξελίσσεται στη συνέχεια στο κυρτό σχήμα S το κεφάλι ελαφράγερμένο προς τα εμπρός το στήθος ανεπαίσθητο η κοιλιά και οιγοφοί προς τα εμπρός

Ο γάμος Το πρότυπο του χριστιανικού γάμου βασίζοντανστην απόλυτη μονογαμία Θεωρητικά πρόκειται για ένα γάμομε την συγκατάθεση και των δύο ατόμων και χωρίς δυνατότητα διαζυγίουΩστόσο η θεωρία ήταν συχνά διαφορετική από την πραγματικότητα Έτσι είναιοικογένειες (γονείς) που ενώνουν τα παιδιά και αυτό στην ηλικία των δώδεκαετών για τις γυναίκες και στους άνδρες των δεκατεσσάρων Νεαρά ζευγάριαπαντρεύονται χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων με τον κίνδυνο τηςαποκλήρωσης Τόσο στα κατώτερα όσο και στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα ηγονική επιλογή υπαγορεύει τα δεσμά του γάμου Ακόμα ο γάμος δεν ήτανπρακτικά τόσο αδιάλυτος ∙ είναι συχνό στους άνδρες των κύκλων ευγενείας ναέχουν παλλακίδες και να αποκτούν νόθα παιδιά Αν η σύζυγος δεν είναι σε θέσηνα γεννήσει έναν κληρονόμο αυτά τα παιδιά μερικές φορές μπορούσαν ναγίνουν κληρονόμοι του πατέρα τους Η εν λόγω γυναίκα στείρα ή που δεγεννούσε παρά κορίτσια μπορεί επίσης να διαχωριστεί από το σύζυγό της οοποίος θέλει να εξασφαλίσει απογόνους Καθημερινή μέριμνα ήταν ηεξασφάλιση του επιούσιου εφόσον το μεσαιωνικό οικογενειακό εισόδημα ήτανμετά βίας επαρκές Ανύπαντρες μητέρες και χήρες επιδίδονταν στην κλοπή τηζητιανιά και την πορνεία (η οποία και δε θεωρούταν παράνομη αλλά ανήθικη)

Συζυγικές σχέσεις Το 14ο αιώνα αναφέρονταν στην Αγγλία 4 κατηγορίεςπροσώπων οι προδότες οι εθνικοί οι σκλάβοι και οι γυναίκες που κάθε άνδραςείχε το δικαίωμα να δείρει ατιμώρητα αφού αυτοί δεν κατείχαν νόμιμαδικαιώματα για να τους κάνουν αγωγή Το δικαίωμα επιβολής σωφρονιστικήςτιμωρίας από μέρους του συζύγου απέβλεπε στη διατήρηση της σχέσηςκυριαρχίας του άνδρα Ο Trevelyan γράφει για την Αγγλία του 15ου αιώνα Ηδύναμη της κυριαρχίας βρισκόταν στα χέρια του άνδρα και σπάνια η κοινήγνώμη επέρριπτε την ενοχή σε όποιον τη διεκδικούσε με τη γροθιά ή τη βέργα Η

- 18 -

θέση της γυναίκας στο Μεσαίωνα σύμφωνα με τον Hans Fehr ο οποίος γράφειγια τις σχέσεις ανάμεσα στα δυο φύλα κατά τον εξής τρόπο Η γυναίκα δεν ήτανανεξάρτητη Σacute όλη τη ζωή της βρισκόταν κάτω από την εποπτεία του άνδρα Ηπαλιά αντίληψη βίας η εξουσιάζουσα θέση του άνδρα δεν εξαφανίστηκε ποτέολοκληρωτικά Συχνά επαναλαμβάνεται ότι το γυναικείο φύλο πρέπει ναθεωρείται σαν αντικείμενο που υπόκειται στη βία Οι διάφορες διατάξεις και οισυνήθειες που επικρατούσαν το Μεσαίωνα δείχνουν καθαρά ότι οι σχέσειςανάμεσα στα δυο φύλα δεν ήταν μόνο σχέσεις βίας αλλά προ πάντων σχέσειςεξουσίας Η επιβολή της τιμωρίας για ορισμένα σφάλματα της συζύγου δεν ήτανδικαίωμα αλλά καθήκον του άνδρα Αν ο σύζυγος δεν τιμωρούσε με ξύλο τηγυναίκα του τότε έπεφτε ο ίδιος σε σφάλμα Με ολοφάνερα διατυπωμένεςαπειλές και με βία που είχε νομικά κωδικοποιηθεί αναγκάζονταν οι γυναίκες σευποταγή

Επαγγελματική ζωή των γυναικών Οι γυναίκες κατά τον Μεσαίωνασυμμετέχουν ενεργά στην οικονομική ζωή Στην πόλη που εργάζονται κυρίωςστο εμπόριο στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας και των τροφίμων Επιπλέονστο μικρό εμπόριο τροφίμων οι γυναίκες υπερτερούν αριθμητικά των ανδρώνΕπίσης οι βιομηχανίες που εμφανίζονται ως επέκταση των εγχώριωνδραστηριοτήτων τους είναι περισσότερο ή λιγότερο δεσμευμένες ψησίματοςζυθοποιίας (στην Αγγλία οι γυναίκες έχουν το μονοπώλιο στην μπύρα και τηγαλακτοκομική βιομηχανία) Στην ύπαιθρο θα βοηθήσουν επίσης τουςσυζύγους τους ιδίως βοηθώντας στην συγκομιδή και την κοπή των ζωοτροφώνΣχεδιάστριες εσωρούχων και καλτσών μοδίστρες ιδιοκτήτριες μικρώνεστιατορίων πλύστρες είναι επαγγέλματα που οι γυναίκες έχουν καταλάβει τιςΜεσαίωνα αλλά απαραιτήτως δεν θεωρούνται ίσες με τους άνδρες Πράγματι οιμισθοί των γυναικών είναι πολύ χαμηλότερες από εκείνες των ανδρών ∙ ηεργασία στο σπίτι την οποία καμία επαγγελματική οργάνωση δενπροασπιζόταν παραπέμπει σε ιδιαίτερα χαμηλούς μισθούς τόσο σε αστικές όσοκαι αγροτικές περιοχές

Γυναίκες και κοινωνικά δικαιώματα Οι γυναίκες του απλού λαού και οιαστές απολάμβαναν σχετικά περισσότερη ελευθερία ∙ ενήλικες ήδη από ταδώδεκά τους χρόνια είχαν το δικαίωμα να διαχειριστούν τα αγαθά τους ναπαντρευτούν να εργαστούν ακόμα και να ψηφίσουν Για τις αριστοκράτισσεςτα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά Μέσα σrsquo ένα σύμπαν βίαιο επιθετικόανδροκρατούμενο στα πλαίσια του κάστρου αυτή δεν είναι υπολογίσιμη Ημοίρα της μοιάζει με τη γαιοκτησία τη μόνη εγγύηση της εξουσίας Έτσιαποτέλεσε lsquorsquoσυνάλλαγμαrsquorsquo μεταξύ των λόρδων οι οποίοι ήθελαν να αυξήσουντα αγαθά τους και να εξασφαλίσουν την διαιώνιση του γένους τους ΣτηΣαξονία κατά τον Michelet ο ειρηνοδίκης είχε το δικαίωμα να χτυπάει κάθεγυναίκα που θα φερόταν ανάρμοστα ή αθέμιτα ακόμη έκαναν χρήση τουδικαιώματος αυτού για να ταπεινώσουν τις τίμιες γυναίκες και τις συζύγουςεμπόρων οι οποίες ξεχώριζαν για την υπερηφάνεια και την αυτοπεποίθησήτους

- 19 -

Γυναίκες και Εκκλησία Υπάρχουν βεβαίως τα γνωστά μισογυνικάστερεότυπα που παρουσιάζουν τη γυναίκα ως προσωποποίηση της αμαρτίας Ηεξιλέωση της θέσης της γυναίκας στην Εκκλησία γίνεται με τη γέννηση τουΘεανθρώπου από μια γυναίκα την Παναγία Η γυναίκα ως Εκκλησία και οάνδρας ως ο Χριστός Η γυναίκα συμβολίζει την αγία Εκκλησία και ο άνδρας τοΧριστό Όπως η Εκκλησία υποτάσσεται στον Χριστό έτσι και η γυναίκα οφείλει

να ακούει τον άνδρα και να μην τον περιφρονεί Βεβαίωςαυτό δεν είναι καθόλου υποβιβαστικό για τη γυναίκαδιότι ο άνδρας ΧΡΩΣΤΑΕΙ να την αγαπάει όπως ακριβώςο Χριστός αγαπάει την Εκκλησία Κι ας μην ξεχνάμε ότι οΧριστός θυσιάστηκε για την Εκκλησία Ο άνδρας είναι ηlaquoκεφαλήraquo της γυναίκας του Το να είναι κάποιος κεφαλήδεν δηλώνει εξουσία ή αξία στη Χριστιανική Εκκλησία

Είναι θέμα ευθύνης πολύ μεγάλης μάλιστα Σε ένα σπίτι υπάρχουν πράγματαπου πρέπει να φροντιστούν από έναν για να διατηρηθεί η ειρήνη στηνοικογένεια Ο Θεός επιλέγει τον άνδρα ως κεφαλή τής οικογένειας επειδή οΧριστός στον οποίον υποτάσσεται στην Εκκλησία ως Θεανδρικό πρόσωπο ήρθεστη γη

Υπάρχουν και τα ιστορικά στοιχεία που παρέχουν μια πολύ πιοισορροπημένη εικόνα Καταρχάς η μεσαιωνική Εκκλησία δεν διστάζει νααναθέσει σε γυναίκες θέσεις ευθύνης με πολιτική και οικονομική ισχύ Οιηγούμενες των μονών ασκούν εξουσία και διαχειρίζονται πολλές φορέςτεράστιες περιουσίες Και όσον αφορά την εκτίμηση της Εκκλησίας προς τιςγυναικείες ικανότητες ας δούμε ακόμη ένα παράδειγμα που παραθέτει η Περνού(όππ σελ 93) όταν ο μοναχός Ροβέρτος του Αρμπρισέλ μια από τιςμεγαλύτερες προσωπικότητες του δυτικού μοναστικού κινήματος αποφασίζεινα οργανώσει το αβαείο του Φοντεβρώ ιδρύει δύο κοινόβια (ένα ανδρών και έναγυναικών) Ο άνθρωπος αυτός αληθινός φεμινιστής θα αναθέσει τη διοίκησητου αβαείου σε μια ηγουμένη την μόλις 22 ετών Πετρονίλλα του Σεμιγέ (1115)Ανάμεσα στις σημαντικές γυναικείες μορφές της Καθολικής Εκκλησίας τουΜεσαίωνα δεν λείπουν και οι δυναμικές προσωπικότητες που δεν θα διστάσουννα αναμετρηθούν με την κοσμική εξουσία υπερασπίζοντας τα πιστεύω τουςΓενικά η θέση της γυναίκας στο πλαίσιο της καθολικής Εκκλησίας είναιακριβώς αυτή που κατέχει η γυναίκα στην κοινωνία τη συγκεκριμένη ιστορικήπερίοδο (Pernoud όππ σελ 94-95) Έτσι η επιδείνωση παρατηρείταιταυτόχρονα στην κοινωνία και στην Εκκλησία το 1298 ο πάπας Βονιφάτιος Η΄επιβάλλει στις μοναχές αυστηρότερους περιορισμούς απrsquo ότι στους άνδρεςμοναχούς ή μέλη θρησκευτικών ταγμάτων αποκλείοντάς τις από κάθε επαφήμε τον έξω κόσμο Η απώλεια της ldquoαυτονομίαςrdquo θα ολοκληρωθεί στηΓαλλία όταν η διοίκηση της Εκκλησίας θα περάσει στα χέρια της κοσμικήςεξουσίας με το Κονκορδάτο της Μπολόνιας (1516) ο πάπας εκχωρεί στον βασιλιάτης Γαλλίας την εξουσία να διορίζει επισκόπους και ηγουμένους

Οιhellip μάγισσες Καλά όλα αυτά αλλά στον Μεσαίωνα δεν έκαιγαν μάγισσες Ηαπάντηση είναι laquoόχι και τόσο ή μάλλον σχεδόν καθόλουraquo Το πραγματικό κυνήγιμαγισσών ανάγεται στα χρόνια της Αναγέννησης κι αργότερα η διαβόητη δίκητων Μαγισσών του Σάλεμ έγινε το 1698 κι όχι βέβαια κατά τα χρόνια του

- 20 -

Μεσαίωνα Στη Γαλλία η τελευταία δίκη για μαγεία καταγράφεται στοΜπορντώ το 1718 Οι άνθρωποι της εποχής αντιμετώπιζαν τη μαγείαπερισσότερο ως εκδήλωση ψυχικής ασθένειας αντίληψη που μοιάζειαρκετά σύγχρονη

Γυναίκες και μόρφωση Στα μεσαιωνική Ευρώπη Εκκλησία και γράμματα είναισυνήθως αλληλένδετα Όπως είναι λογικό οι γυναίκες δεν λείπουν από τοντομέα αυτό Η πρώτη εγκυκλοπαίδεια της μεσαιωνικής Δύσης συγγράφηκε απόγυναίκα πρόκειται για τον ldquoHortus deliciarumldquo της Αλσατής ηγουμένης Ερράδης

του Λάντσμπεργκ (12ος αι) Μερικές φορές οι πνευματικές και καλλιτεχνικέςδραστηριότητες των γυναικών της Εκκλησίας εκπλήσσουν στο αββαείο τουΓκάντερσάιμ στη Σαξονία βρέθηκαν χειρόγραφα του 10ου αιώνα που

περιείχαν κωμωδίες σε στίχους με ομοιοκαταληξία σε μίμηση των κωμωδιώντου Τερέντιου Εδώ μπορούμε να παρατηρήσουμε πως η καλλιέργειαενθαρρυνόταν περισσότερο στα γυναικεία παρά στα αντρικά μοναστήρια Όταντο 14ο αιώνα ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο του Παρισίου ήταν αποκλεισμένες απrsquoτη μόρφωση της οποίας το μονοπώλιο κρατούσαν οι κληρικοί Αποκλεισμένοιήταν γυναίκες και θρησκευτικά τάγματα (Ordres mineurs Ordres mendiants) OΘωμάς Ακινάτης απελάθη σε διάστημα 2 ετών

Γυναίκες και εξουσία rdquoΟι γυναίκες δεν ήταν υπόδουλες και υποταγμένεςστο πλαίσιο ενός κόσμου ο οποίος εμφανίζεται να κυριαρχείται από τις αντρικέςαρετές ιπποτών ή ασκητικών μοναχών Η εξουσία δεν απέκλειε τις γυναίκες απότην κορυφή της κοινωνίας Η υπόμνηση μερικών ονομάτων αρκεί για να αποδείξειτο αντίθετο Η Αλιενόρ της Ακυιτανίας η Λευκή της Καστίλλης κι άλλες λιγότερογνωστές διοίκησαν επικράτειες και κυβέρνησαν υπηκόουςrdquo Πράγματι δεν είναιλίγα τα παραδείγματα γυναικών που ασκούν τη βασιλική εξουσία όταν οσύζυγός τους απουσιάζει ή ασθενεί ή αυτών στις οποίες έχει νομίμως ανατεθεί ηαντιβασιλεία μέχρι την ενηλικίωση του γιου τους Άλλες πάλι είναιαρκούντως δυναμικές ώστε να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους και χωρίς νασυμβαίνει κάτι από τα παραπάνω

Συγκεκριμένα οι δύο αντισυμβατικές γαλλίδες η Αλιενόρ της

Ακυιτανίας και η Λευκή της Καστίλλης Η πρώτη υπήρξεκληρονόμος του ισχυρού δουκάτου της Ακυιτανίας Το 1152 ηΑλιενόρ παίρνει την πρωτοβουλία και χωρίζει τον Λουδοβίκο(καθόσον νομικά δεν υφίστατο διαζύγιο τυπικά επρόκειτο γιαακύρωση του γάμου λόγωhellip μακρινής συγγένειας μεταξύ τωνσυζύγων αν και στην πραγματικότητα ευθύνεται η ασυμφωνίαχαρακτήρων και φημολογούμενη εξωσυζυγική σχέση) Έξι μόλιςεβδομάδες μετά την ακύρωση του πρώτου της γάμουπαντρεύεται στο Πουατιέ τον Ερρίκο δούκα της Νορμανδίας και κόμη του Ανζούκαι του Μαιν ο οποίος θα γίνει δύο χρόνια αργότερα βασιλιάς της Αγγλίας (ωςΕρρίκος Β΄) Μέχρι τον θάνατό της (1204) θα παραmicroείνει δραστήριααναλαμβάνοντας διπλωματικές πρωτοβουλίες και επιχειρώντας να

AlieacutenordAquitainereinedHenry IIdAngleterre

- 21 -

καθορίσει σύμφωνα με τις απόψεις της τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ Γαλλίαςκαι Αγγλίας

Παρομοίως η εγγονή της η Λευκή της Καστίλλης παντρεύεται σεηλικία 12 ετών τον διάδοχο του γαλλικού θρόνου (τον μετέπειταΛουδοβίκο Η΄) Μ μετά τον θάνατο του συζύγου της (1226) θακυβερνήσει το βασίλειο έως την ενηλικίωση του γιου της(Λουδοβίκου Θ΄)∙ Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας της θαδιαπραγματευθεί (με επιτυχία) τους όρους της Συνθήκης τουΜω (1229) με την οποία τερματίζεται η σύγκρουση μεταξύΓαλλίας και κομητείας της Τουλούζης Έχοντας εμπιστοσύνηστις πολιτικές ικανότητες της microητέρας του ο Λουδοβίκος Θ΄ της

αναθέτει την αντιβασιλεία κατά την αναχώρησή του για την Ζ΄ Σταυροφορία(1248)

Στον μακρινό βορρά η βασίλισσα Μαργαρίτα κατόρθωσε να ενώσει σεένα βασίλειο του οποίου ηγήθηκε τη Σουηδία τη Δανίακαι τη Νορβηγία (1397)

Στην Ιταλία η Ματθίλδη της Τοσκάνης (1046-1115)υπήρξε η ισχυρότερη πολιτική προσωπικότητα στην Ιταλίατου καιρού της σε δική της πρωτοβουλία οφείλεται ηldquoσυmicroφιλίωσηrdquo microεταξύ του πάπα Γρηγορίου Ζ΄ και τουαυτοκράτορα Ερρίκου Δ΄ microε την ταπείνωση του δεύτερουστην Κανόσσα (1077)

Το 1314 ο Philippe le Bel περιορίζει τη δυνατότητα της διαδοχής τουθρόνου από γυναίκα Το 1593 μια επανάσταση στο Κοινοβούλιο του Παρισίουαπαγορεύει στη γυναίκα κάθε κρατική λειτουργία Από τις αρχές του 14ου αιώναη γυναίκα δε στέφεται πια είναι μονάχα σύζυγος του βασιλιά

Γυναίκες και πολιτικά δικαιώματα Όπως γνωρίζουμε στα χρόνια τηςελληνικής και ρωμαϊκής Αρχαιότητας η γυναίκα στερείται πλήρως πολιτικώνδικαιωμάτων Στους Νεότερους Χρόνους πρέπει να φτάσουμε στον 20ό αιώναγια να δοθεί στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου Στο Μεσαίωνα βλέπουμε τιςγυναίκες να ψηφίζουν στις συνελεύσεις πόλεων και χωριών που καλύπτουν έναευρύ τμήμα της δυτικής Ευρώπης Βεβαίως στην εποχή αυτή δεν ψηφίζουν ταάτομα αλλά οι οικογένειες οι οποίες πράγματι εκπροσωπούνται συνήθως απότον άντρα Όταν όμως αυτός αδυνατεί να συμμετάσχει στη διαδικασία (απουσίαή ασθένεια) ή έχει πεθάνει τότε η οικογένεια εκπροσωπείται από τη γυναίκα

Blanche deCastille

MATILDE DECANOSACONDESA DETOSCANA

- 22 -

ldquoSi les femmes neacutetaient pas bonnes et leursconseils inutiles Dieu ne les aurait jamaisconsacreacutees comme laide de lhomme mais plutocirctcomme la cause du mal

Charte dAardenburg

ldquoAν οι γυναίκες δεν ήτανε καλές και οισυμβουλές τους ήταν άχρηστες ο Θεός δε θα τιςείχε αφιερώσει ποτέ ως βοήθεια στον άνδρααλλά μάλλον ως πηγή κακούhellip

- 23 -

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σε πολλές χώρες οι γυναίκες αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό τουεργατικού δυναμικού Παρrsquo όλα αυτά ένας πολύ σημαντικός αριθμόςεργαζομένων γυναικών απασχολείται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας συχνά μεμικρή ασφάλεια εργασίας χαμηλούς μισθούς και δυσμενείς συνθήκες Αυτό δενπεριορίζεται στο βιομηχανοποιημένο κόσμο καθώς για πολλές γυναίκες στιςαναπτυσσόμενες χώρες η εμπειρία της εργασίας είναι δυσάρεστη με τηνκακομεταχείριση και τη σεξουαλική παρενόχληση να αποτελούν συνηθισμέναφαινόμενα που συχνά τρέφονται από πολιτιστικές και θρησκευτικέςπεποιθήσεις Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός γυναικών αποκτούν διοικητικέςθέσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνδέονται μεσυμπεριφορές αποκλεισμού ή υποβάθμισης των γυναικών από άνδρεςσυναδέλφους που απειλούνται από αυτές

Οι πολλαπλοί κοινωνικοί ρόλοι που αναλαμβάνουν θέτουν τις γυναίκεςσε μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλα μέλη της κοινότητας στο να νοσήσουν Οιγυναίκες αναλαμβάνουν το βάρος της ευθύνης που συνδέεται με το να είναιμητέρες σύζυγοι και φροντιστές των άλλων χωρίς να λαμβάνουν οικονομικήαποζημίωση για αυτή τη δουλειά

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ

Μικρότερη συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίαςΣυγκέντρωσή τους σε ορισμένους επαγγελματικούς κλάδουςΑπουσία ή υποεκπροσώπησή τους σε άλλουςΧάσμα των αμοιβών ανδρών και γυναικώνΜεγάλα ποσοστά ανεργίας των γυναικώνΜεγάλη παρουσία τους στο χώρο των ελαστικών μορφών εργασίαςΜη κάλυψή τους από συλλογικές συμβάσεις εργασίαςΈλλειψη ευκαιριών απασχόλησηςΑδυναμία εναρμόνισης επαγγελματικής ζωήςΠεριορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική εξέλιξηΜειωμένη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων καιπαρουσία τους σε θέσεις ευθύνης

Στην Ελλάδα ένα ποσοστό 65 των γυναικών απασχολείται στουςκλάδους της γεωργίας το λιανικό εμπόριο την εκπαίδευση την υγεία καιπρόνοια τη δημόσια διοίκηση τα ξενοδοχεία και εστιατόρια Συγκριτικά μεάλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτεροποσοστό γυναικών που απασχολείται στον αγροτικό τομέα ενώ είναι έντονη ηπροτίμησή τους για το δημόσιο τομέα

Όσον αφορά στον επαγγελματικό διαχωρισμό μεταξύ ανδρών καιγυναικών είναι υπαρκτός τόσο ως οριζόντιος(δηλαδή το ποσοστό παρουσίας σε

- 24 -

συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους) αλλά και ως κάθετος( δηλαδή οιδιαφοροποιήσεις στην ιεραρχία στο εσωτερικό του κάθε κλάδου)Μια από τιςαιτίες που συντηρούν αυτό το φαινόμενο είναι και η έλλειψη οργανωμένηςσυλλογικής δράσης

laquoΗ γυναίκα είναι παντού και πάντοτε γυναίκα Πολλές φορές και κάτιπερισσότερο λιγότερο όμως ποτέraquo

Πολύβιος Δημητρακόπουλος(συγγραφέας)

Η 8η Μαρτίου (γιορτή της μητέρας) laquoσημάδεψεraquo το γυναικείο φύλο μετά τημεγάλη απεργία που έκαναν οι εργάτριες στον τομέα τηςκλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1857 ζητώνταςκαλύτερες συνθήκες εργασίας

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η γυναίκα έχει κάνει δυναμική είσοδο στοχώρο της αγοράς εργασίας Η σύγχρονη γυναίκα είναι πλέον οικονομικάανεξάρτητη δυναμική και χειραφετημένη Ωστόσο εξακολουθεί να μην έχει τιςίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες μα τον άνδρα Τόσο στο δημόσιο όσο και στονιδιωτικό τομέα οι υψηλές θέσεις(διευθυντών προέδρων) αποτελούν αυστηρόάβατο για τις γυναίκες Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στα κέντρα λήψηςαποφάσεων Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο των Πολιτικών Ποινικώνκαι Διοικητικών Δικαστηρίων που όσο πιο υψηλόβαθμα είναι τόσο λιγότερεςείναι οι γυναίκες που τα επανδρώνουν Επίσης στον Άρειο Πάγο δεν υπηρετείκαμία γυναίκα Αντιθέτως συσσώρευση γυναικών παρατηρείται σταειρηνοδικεία και στα διοικητικά πρωτοδικεία

Η κατάσταση της σύγχρονης εργαζόμενης ελληνίδας δεν είναι ευνοϊκήγια τη ζωή της Πολλές γυναίκες ενώ πληρούν τα αντικειμενικά κριτήρια για τηνπρόσληψη σε μια θέση ωστόσο προτιμάται ένας άνδρας και με λιγότερα ίσωςπροσόντα αφού φιλοσοφία της σημερινής εποχής είναι η αύξηση του κέρδους μεόσο το δυνατόν λιγότερο κόστος Για τον λόγο αυτό η γυναίκα είναι εμπόδιοαφού ως έγκυος και αργότερα ως μητέρα απαιτεί πολλές άδειες επιδόματα καιευνοϊκή μεταχείριση Όμως οι εργοδότες δεν προσλαμβάνουν και μια γυναίκαπου δεν έχει παιδιά φοβούμενοι ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσει Έτσι οιγυναίκες αποκλείονται από πολλές θέσεις με αποτέλεσμα να καλπάζει ηγυναικεία ανεργία Αλλά ακόμα κι αν είναι αποτελεσματικές καιανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη δουλειά τους δεν μπορούν να ανελιχθούνστην εργασία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ενώ οι άνδρες μπορούνταυτόχρονα να είναι και καλοί πατέρες και καλοί στο χώρο εργασίας τους Έτσιακόμα και σήμερα δεν υπάρχει ουσιαστική βοήθεια στην ελληνίδα μητέρα διότιόταν έχει μικρά παιδιά δεν μπορεί να λείπει από το σπίτι αν δεν εξασφαλίσειποιος θα τα προσέχει

Στην Ελλάδα το χάσμα στις αμοιβές ξεπερνά το 20 μεταξύ γυναικώνκαι ανδρών Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας το

- 25 -

Νοέμβριο του 2011 μία στις τέσσερις γυναίκες(25) ήταν στην ανεργία ότανέναν χρόνο πριν το ποσοστό ήταν 17

Όσον αφορά την οικιακή εργασία δηλαδή την παροχή προσωπικώνυπηρεσιών προσελκύει σήμερα εργαζόμενες γυναίκες μετανάστριες ΣτηνΕλλάδα οι οικιακές βοηθοί προέρχονται κυρίως από τις Φιλιππίνες τηνΠολωνία την Ουκρανία τη Ρωσία ενώ η πλειοψηφία των Αλβανών μεταναστώνεργάζεται σε ελληνικά νοικοκυριά

Τα τελευταία χρόνια η θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίαςσυζητείται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικάμε τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών

Επιπλέον σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται καλύτερα σε τομείς οιοποίοι ήταν παραδοσιακά laquoκλειστοίraquo γιrsquo αυτές όπως ο Δικαστικός κλάδος τοΔιπλωματικό σώμα και στις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της ΔημόσιαςΔιοίκησης Επίσης έχουν ανοίξει για τις γυναίκες νέες επιλογές σταδιοδρομίαςσε κλάδους όπως η Αστυνομία ο Στρατός το Εμπορικό Ναυτικό

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 13: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 13 -

Λουκρητία

Η Λουκρητία είναι ένα μυθικό πρόσωπο της ιστορίας της Αρχαίας ΡώμηςΣύμφωνα με την παράδοση ο βιασμός και ο συνακόλουθος θάνατός της(αυτοκτονία ως μέσο αποκατάστασης της τιμής) ξεκίνησε μια σειρά απόγεγονότα (επανάσταση ενάντια στο βιαστή και γιό του βασιλιά) που οδήγησανστην πτώση της μοναρχίας και την εγκαθίδρυση του δημοκρατικούπολιτεύματος

Ιουλία Δόμνα

Η Ιουλία Δόμνα (170-217) ήταν μέλος της περίφημης Ρωμαϊκήςαυτοκρατορικής δυναστείας των Σεβήρων Αυτοκράτειρα και σύζυγος τουΣεπτίμιου Σεβήρου μητέρα των επίσης αυτοκρατόρων τέκνων της Γέτα καιΚαρακάλλα η Ιουλία Δόμνα υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές γυναίκες στηνπολιτική ιστορία της Ρώμης με τεράστια επιρροή στον αυτοκρατορικό θρόνο

Στα τέλη της δεκαετίας του 180 η Ιουλία Δόμνα παντρεύτηκε τονμελλοντικό αυτοκράτορα Σεπτίμιο Σεβήρο

Ο γάμος τους ήταν ευτυχισμένος και ο Σεβήρος θαύμαζε τη γυναίκα τουκαι τις πολιτικές απόψεις της δεδομένης της εκπαίδευσης και του ενδιαφέροντοςπου αυτή είχε για τη φιλοσοφία

Όταν δολοφονήθηκε ο γιός της και αυτοκράτορας Καρακάλλας η Ιουλίαπροτίμησε να αυτοκτονήσει και θεοποιήθηκε μετά θάνατον

Στην Ιουλία Δόμνα οφείλουμε σήμερα την δυνατότητά μας ναδιαβάζουμε για τον Απολλώνιο Τυανέα καθώς είναι η ίδια που έπεισε τονΦιλόστρατο να γράψει το περίφημο έργο του laquoΗ Ζωή του Απολλώνειουraquo πουσώζεται μέχρι σήμερα Η Ιουλία Δόμνα έκοψε το νήμα της ζωής της πριν οΦιλόστρατος τελειώσει το οχτάτομο έργο του

- 14 -

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΖΩΗ

ΓΑΜΟΣ

Η γυναίκα στο Βυζάντιο

Η γυναίκα της βυζαντινής περιόδου ζούσε τομεγαλύτερο διάστημα της ζωής της στο σπίτι ΣτοlaquoΣτρατηγικόνraquo του Κεκαυμένου διαβάζουμε Ταςθυγατέρας σου ως καταδίκους έχε εγκεκλεισμένας καιαπροόπτους Οι έξοδοι πάντα με συνοδεία για την

εκκλησία τα πανηγύρια και το λουτρό καθώς και οι επισκέψεις σε συγγενικάπρόσωπα ήταν οι μόνες κοινωνικά αποδεκτές δραστηριότητες της γυναίκας έξωαπό το σπίτι Επίσης δεν ήταν ευπρεπές να κάθεται στο ίδιο τραπέζι με τουςάνδρες παρά μόνο αν ήταν πολύ στενά συγγενικά της πρόσωπα όπως γιαπαράδειγμα ο πατέρας ο σύζυγος και οι αδελφοί Συχνά έτρωγε σε χωριστήαίθουσα όπως σε χωριστά δωμάτια από τους άντρες περνούσε την ημέρα τηςΑπό πολύ μικρή μάθαινε τα του οίκου ενώ οι γραμματικές γνώσεις τηςπεριορίζονταν συνήθως σε γραφή και ανάγνωση

Η συμμετοχή των γυναικών στα κοινά χαρακτηρίζεταιστο Βυζάντιο από μια μοναδική καινοτομία αν και ηανάληψη δημοσίων αξιωμάτων ήταν απαγορευμένη στονγυναικείο πληθυσμό κανείς νόμος δεν απαγόρευε τηνανάληψη του ύψιστου πολιτειακού αξιώματος απόγυναίκα Ο νομοθέτης δεν είχε προβλέψει νααπαγορεύσει αυτό που τελικά συνέβη ∙ γυναίκες

βασίλευσαν ως άνδρες ηγεμόνες και για λόγους νομιμότητας έγιναν σεβαστέςαπό τους συγχρόνους τους Βυζαντινούς Κατά τη μέση βυζαντινή εποχή οιΊσαυροι και οι Μακεδόνες αυτοκράτορες ndash υπό διαφορετική οπτική καιορμώμενοι από διαφορετικούς λόγους ο καθένας- προστάτευσαν τη γυναίκα ωςσύζυγο και τουλάχιστον οι πρώτοι αντιμετώπισαν τη μητέρα ως ισότιμη με τονπατέρα απέναντι στα παιδιά τους

H κόρη μπορούσε να παντρευτεί από τα 12-13 χρόνια τηςΔιαφορετικά θα πήγαινε σε μοναστήρι Για το γάμο τηςφρόντιζαν οι γονείς Συχνά μάλιστα βοηθούσαν στηνεπιλογή του συζύγου οι προξενήτρες που είχαν ωςαμοιβή ποσοστά από την προίκα Η θέση της συζύγουήταν άσχημη Τα κύρια προσόντα μιας νύφης ήταν η

ομορφιά (αν και συνίστατο να λαμβάνονται υπόψην και τα ψυχικά χαρίσματα)το γένος (δεν επιτρεπόταν γάμος μεταξύ διαφορετικών τάξεων) και η προίκα

ΝΟΜΙΚΗΘΕΣΗ

- 15 -

ΔΙΑΖΥΓΙΟ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ

(δώρο στο σύζυγο από την οικογένεια της νύφης για να αντεπεξέλθουνοικονομικά)

Η παράβαση της συζυγικής πίστης και η επίμεμπτησυμπεριφορά των συζύγων είχε συχνά ως αποτέλεσμα τηναίτηση διαζυγίου το οποίο ήταν δύο ειδών το laquoκατάπρόφασιν άμεμπτονraquo εξαιτίας δηλαδή σοβαρής αφορμήςπου προερχόταν από κάποιον από τους συζύγους και τοlaquoκατά συναίνεσινraquo με αμοιβαία δηλαδή συγκατάθεση

Οι χριστιανικές αρχές που καθόριζαν τις λειτουργίες τηςβυζαντινής κοινωνίας εξασφάλιζαν μία αξιοπρεπή ζωήστην παντρεμένη γυναίκα Ανεξάρτητα από τηνκοινωνική τάξη όπου ανήκε ήταν οικοδέσποινα και κυράΗ απόκτηση παιδιών την εξύψωνε Η βυζαντινή μητέραθεωρούταν η κεφαλή της οικογένειας και η προστάτιδα

των παιδιών της ειδικά αν ήταν χήρα και τα παιδιά της ήταν πολύ νέα ακόμα Ηκαθημερινότητα μιας μέσης γυναίκας ήταν δύσκολη και μάλλον μονότονηΚαθώς είχε την ευθύνη της εύρυθμης λειτουργίας του σπιτιού όταν δεν είχεδούλες στην υπηρεσίας της αναλωνόταν στην προσπάθεια να ανταποκριθείστις αυξημένες ανάγκες ενός προβιομηχανικού νοικοκυριού Ήταν η πρώτη πουξυπνούσε και η τελευταία που κοιμόταν στην οικογένειά της Οι γονείς είχανυποχρέωση να δίνουν προίκα στις κόρες τους κι αυτό ήταν ένας λόγος για τονοποίο οι φτωχοί εύχονταν να γεννούν αγόρια Εκτός αυτού για τους γονείςσήμαινε ότι το οικογενειακό τους όνομα δε θα διαιωνιζόταν και ότι απαιτούτανεμεγάλη φροντίδα στη διαπαιδαγώγηση και την προστασία του

Στον επαγγελματικό τομέα ο ρόλος της γυναίκας ήτανμικρός Οι γυναίκες των φτωχότερων κοινωνικώνστρωμάτων δούλευαν στα χωράφια και στα εργαστήριατης οικογένειάς τους Μετά τον 11ο αιώνα οι γυναίκεςασχολήθηκαν και με το εμπόριο τροφίμων Είχαναρτοποιεία ή πουλούσαν φρούτα και λαχανικά Μερικέςγυναίκες ήταν μαμές και καλλιγράφοι Πλουσιότερες

αναφέρονται ως ιδιοκτήτριες πλοίων Η κυριότερη απασχόληση των γυναικώνήταν η εργασία στο σπίτι Ιδιαίτερα το γνέσιμο και η ύφανση ήταν βασικέςασχολίες για όλες σχεδόν τις γυναίκες από το πιο φτωχό σπίτι ως τα πλούσιαμοναστήρια και το ίδιο το παλάτι Τα κορίτσια των περισσότερων οικογενειώνμάθαιναν συνήθως ανάγνωση γραφή αριθμητική ιερή ιστορία και ωδική Μόνοοι κόρες αριστοκρατικών και πλούσιων οικογενειών μπορούσαν να αποκτήσουνμεγαλύτερη μόρφωση αν το ενέκριναν οι γονείς τους Λίγες γυναίκεςμορφωμένες ήταν ιατροί που θεράπευαν το γυναικείο πληθυσμόεπιστολογράφοι ή υμνογράφοι Άλλες οι λεγόμενες κοινές ζούσαν στα μιμαρείακαι στα καπηλειά

- 16 -

ΕΠΩΝΥΜΕΣ

Κάποιες γυναίκες αναλογικά ελάχιστες αποκτούσαν και ευρύτερημόρφωση Η ζωή μιας σπουδαίας γυναίκας του βυζαντίου της Άννας τηςΚομνηνής της Πορφυρογέννητης πριγκίπισσας - ιστορικού είναι ενδεικτικήαυτού του πάθους για εξουσία και μόρφωση Ο συγκινητικός της θάνατοςεπιστεγάζει μια ζωή γεμάτη ένταση και σφοδρές αντιφάσεις Ηπορφυρογέννητη Άννα ήταν μια γυναίκα επαναστάτρια για την εποχή της Γιανα πετύχει τους σκοπούς της δε χρησιμοποίησε γυναικεία όπλα (γοητείαπονηριά) αλλά καθαρά αντρικά μέσα(δύναμη τόλμη επιμονή) Ίσως και ναήταν η πρώτη φεμινίστρια στα χρονικά της ανθρωπότητας αλλά η απόπειρά τηςήταν καταδικασμένη να αποτύχει μέσα στην αυστηρά ανδροκρατούμενηκοινωνία του Βυζαντίου Παρόλο που από τη γέννησή της αναγορεύτηκεσυναυτοκράτειρα λόγο κακών συγκυριών δεν άσκησε ποτέ το αξίωμα Προς τοτέλος λοιπόν της ζωής της έγινε μοναχή και αποφάσισε να εξιστορήσει το βίοτου πατέρα της στο έργο laquoΑλεξιάδαraquo Διάφορες αυτοκράτειρες κυβέρνησαν ωςαντιβασιλείς των ανήλικων παιδιών τους Η αυτοκράτειρα Ειρήνη προς τοτέλος του 8ου αιώνα η αγία Θεοδώρα στο γιο της Μιχαήλ 3ο κατά τον 9ο αιώνακαι η Ζωή Καρβουνόψινα η τέταρτη σύζυγος και χήρα του αυτοκράτοραΛέοντα 6ου κατά τον 10ο αιώνα Η Άννα Δαλέσσενα ήταν μητέρα τουαυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού του 1ου και γιαγιά της Άννας Κομνηνής πουέπαιξε έναν κρίσιμο ρόλο στην άνοδο του Αλέξιου στην εξουσία και ο Αλέξιοςένα αποφασιστικό και ικανό άτομο το οποίο συνέχισε να στηρίζεται στηνπολιτική και διοικητική πείρα της για να κυβερνήσει την τεράστια αυτοκρατορία

Πολλές γυναίκες αριστοκρατικής καταγωγής επιδίδονταν επίσης σε έργαευποιίας όπως η ίδρυση γηροκομείων οι δωρεές για την ανέγερση ναών και ηεθελοντική εργασία στα νοσοκομεία της εποχής όπως οι ξεχωριστέςπροσωπικότητες γυναικών που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη τουβυζαντινού κράτους σαν αυτή της αυτοκράτειρας Ελένης και Θεοδώρας Τέλοςμια από τις πιο γνωστές βυζαντινές επιχειρήσεις άνηκε σε κάποια Δανελία - μιαεξαιρετικά πλούσια χήρα και ευεργέτιδα του μελλοντικού αυτοκράτοραΒασίλειου του 1ου Αξιοσημείωτη είναι και η ποιήτρια Κασσιανή Άλλεςγυναίκες ήταν ιδιοκτήτες μικρών καταστημάτων με είδη καθημερινής χρήσης

- 17 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΜΕΣΑΙΩΝΑ

Τα όπλα των γυναικών Από τον 12ο αιώνα η ιδανική γυναίκα θα πρέπει ναείναι λεπτή με λεπτή μέση μακριά πόδια στήθος μικρό (απαγορεύονται ταμεγάλα στήθη οι γυναίκες που έχουν υπερβολικό στήθος θαέπρεπε να το καλύπτουν με επίδεσμο) Η σιλουέτα αυτήεξελίσσεται στη συνέχεια στο κυρτό σχήμα S το κεφάλι ελαφράγερμένο προς τα εμπρός το στήθος ανεπαίσθητο η κοιλιά και οιγοφοί προς τα εμπρός

Ο γάμος Το πρότυπο του χριστιανικού γάμου βασίζοντανστην απόλυτη μονογαμία Θεωρητικά πρόκειται για ένα γάμομε την συγκατάθεση και των δύο ατόμων και χωρίς δυνατότητα διαζυγίουΩστόσο η θεωρία ήταν συχνά διαφορετική από την πραγματικότητα Έτσι είναιοικογένειες (γονείς) που ενώνουν τα παιδιά και αυτό στην ηλικία των δώδεκαετών για τις γυναίκες και στους άνδρες των δεκατεσσάρων Νεαρά ζευγάριαπαντρεύονται χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων με τον κίνδυνο τηςαποκλήρωσης Τόσο στα κατώτερα όσο και στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα ηγονική επιλογή υπαγορεύει τα δεσμά του γάμου Ακόμα ο γάμος δεν ήτανπρακτικά τόσο αδιάλυτος ∙ είναι συχνό στους άνδρες των κύκλων ευγενείας ναέχουν παλλακίδες και να αποκτούν νόθα παιδιά Αν η σύζυγος δεν είναι σε θέσηνα γεννήσει έναν κληρονόμο αυτά τα παιδιά μερικές φορές μπορούσαν ναγίνουν κληρονόμοι του πατέρα τους Η εν λόγω γυναίκα στείρα ή που δεγεννούσε παρά κορίτσια μπορεί επίσης να διαχωριστεί από το σύζυγό της οοποίος θέλει να εξασφαλίσει απογόνους Καθημερινή μέριμνα ήταν ηεξασφάλιση του επιούσιου εφόσον το μεσαιωνικό οικογενειακό εισόδημα ήτανμετά βίας επαρκές Ανύπαντρες μητέρες και χήρες επιδίδονταν στην κλοπή τηζητιανιά και την πορνεία (η οποία και δε θεωρούταν παράνομη αλλά ανήθικη)

Συζυγικές σχέσεις Το 14ο αιώνα αναφέρονταν στην Αγγλία 4 κατηγορίεςπροσώπων οι προδότες οι εθνικοί οι σκλάβοι και οι γυναίκες που κάθε άνδραςείχε το δικαίωμα να δείρει ατιμώρητα αφού αυτοί δεν κατείχαν νόμιμαδικαιώματα για να τους κάνουν αγωγή Το δικαίωμα επιβολής σωφρονιστικήςτιμωρίας από μέρους του συζύγου απέβλεπε στη διατήρηση της σχέσηςκυριαρχίας του άνδρα Ο Trevelyan γράφει για την Αγγλία του 15ου αιώνα Ηδύναμη της κυριαρχίας βρισκόταν στα χέρια του άνδρα και σπάνια η κοινήγνώμη επέρριπτε την ενοχή σε όποιον τη διεκδικούσε με τη γροθιά ή τη βέργα Η

- 18 -

θέση της γυναίκας στο Μεσαίωνα σύμφωνα με τον Hans Fehr ο οποίος γράφειγια τις σχέσεις ανάμεσα στα δυο φύλα κατά τον εξής τρόπο Η γυναίκα δεν ήτανανεξάρτητη Σacute όλη τη ζωή της βρισκόταν κάτω από την εποπτεία του άνδρα Ηπαλιά αντίληψη βίας η εξουσιάζουσα θέση του άνδρα δεν εξαφανίστηκε ποτέολοκληρωτικά Συχνά επαναλαμβάνεται ότι το γυναικείο φύλο πρέπει ναθεωρείται σαν αντικείμενο που υπόκειται στη βία Οι διάφορες διατάξεις και οισυνήθειες που επικρατούσαν το Μεσαίωνα δείχνουν καθαρά ότι οι σχέσειςανάμεσα στα δυο φύλα δεν ήταν μόνο σχέσεις βίας αλλά προ πάντων σχέσειςεξουσίας Η επιβολή της τιμωρίας για ορισμένα σφάλματα της συζύγου δεν ήτανδικαίωμα αλλά καθήκον του άνδρα Αν ο σύζυγος δεν τιμωρούσε με ξύλο τηγυναίκα του τότε έπεφτε ο ίδιος σε σφάλμα Με ολοφάνερα διατυπωμένεςαπειλές και με βία που είχε νομικά κωδικοποιηθεί αναγκάζονταν οι γυναίκες σευποταγή

Επαγγελματική ζωή των γυναικών Οι γυναίκες κατά τον Μεσαίωνασυμμετέχουν ενεργά στην οικονομική ζωή Στην πόλη που εργάζονται κυρίωςστο εμπόριο στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας και των τροφίμων Επιπλέονστο μικρό εμπόριο τροφίμων οι γυναίκες υπερτερούν αριθμητικά των ανδρώνΕπίσης οι βιομηχανίες που εμφανίζονται ως επέκταση των εγχώριωνδραστηριοτήτων τους είναι περισσότερο ή λιγότερο δεσμευμένες ψησίματοςζυθοποιίας (στην Αγγλία οι γυναίκες έχουν το μονοπώλιο στην μπύρα και τηγαλακτοκομική βιομηχανία) Στην ύπαιθρο θα βοηθήσουν επίσης τουςσυζύγους τους ιδίως βοηθώντας στην συγκομιδή και την κοπή των ζωοτροφώνΣχεδιάστριες εσωρούχων και καλτσών μοδίστρες ιδιοκτήτριες μικρώνεστιατορίων πλύστρες είναι επαγγέλματα που οι γυναίκες έχουν καταλάβει τιςΜεσαίωνα αλλά απαραιτήτως δεν θεωρούνται ίσες με τους άνδρες Πράγματι οιμισθοί των γυναικών είναι πολύ χαμηλότερες από εκείνες των ανδρών ∙ ηεργασία στο σπίτι την οποία καμία επαγγελματική οργάνωση δενπροασπιζόταν παραπέμπει σε ιδιαίτερα χαμηλούς μισθούς τόσο σε αστικές όσοκαι αγροτικές περιοχές

Γυναίκες και κοινωνικά δικαιώματα Οι γυναίκες του απλού λαού και οιαστές απολάμβαναν σχετικά περισσότερη ελευθερία ∙ ενήλικες ήδη από ταδώδεκά τους χρόνια είχαν το δικαίωμα να διαχειριστούν τα αγαθά τους ναπαντρευτούν να εργαστούν ακόμα και να ψηφίσουν Για τις αριστοκράτισσεςτα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά Μέσα σrsquo ένα σύμπαν βίαιο επιθετικόανδροκρατούμενο στα πλαίσια του κάστρου αυτή δεν είναι υπολογίσιμη Ημοίρα της μοιάζει με τη γαιοκτησία τη μόνη εγγύηση της εξουσίας Έτσιαποτέλεσε lsquorsquoσυνάλλαγμαrsquorsquo μεταξύ των λόρδων οι οποίοι ήθελαν να αυξήσουντα αγαθά τους και να εξασφαλίσουν την διαιώνιση του γένους τους ΣτηΣαξονία κατά τον Michelet ο ειρηνοδίκης είχε το δικαίωμα να χτυπάει κάθεγυναίκα που θα φερόταν ανάρμοστα ή αθέμιτα ακόμη έκαναν χρήση τουδικαιώματος αυτού για να ταπεινώσουν τις τίμιες γυναίκες και τις συζύγουςεμπόρων οι οποίες ξεχώριζαν για την υπερηφάνεια και την αυτοπεποίθησήτους

- 19 -

Γυναίκες και Εκκλησία Υπάρχουν βεβαίως τα γνωστά μισογυνικάστερεότυπα που παρουσιάζουν τη γυναίκα ως προσωποποίηση της αμαρτίας Ηεξιλέωση της θέσης της γυναίκας στην Εκκλησία γίνεται με τη γέννηση τουΘεανθρώπου από μια γυναίκα την Παναγία Η γυναίκα ως Εκκλησία και οάνδρας ως ο Χριστός Η γυναίκα συμβολίζει την αγία Εκκλησία και ο άνδρας τοΧριστό Όπως η Εκκλησία υποτάσσεται στον Χριστό έτσι και η γυναίκα οφείλει

να ακούει τον άνδρα και να μην τον περιφρονεί Βεβαίωςαυτό δεν είναι καθόλου υποβιβαστικό για τη γυναίκαδιότι ο άνδρας ΧΡΩΣΤΑΕΙ να την αγαπάει όπως ακριβώςο Χριστός αγαπάει την Εκκλησία Κι ας μην ξεχνάμε ότι οΧριστός θυσιάστηκε για την Εκκλησία Ο άνδρας είναι ηlaquoκεφαλήraquo της γυναίκας του Το να είναι κάποιος κεφαλήδεν δηλώνει εξουσία ή αξία στη Χριστιανική Εκκλησία

Είναι θέμα ευθύνης πολύ μεγάλης μάλιστα Σε ένα σπίτι υπάρχουν πράγματαπου πρέπει να φροντιστούν από έναν για να διατηρηθεί η ειρήνη στηνοικογένεια Ο Θεός επιλέγει τον άνδρα ως κεφαλή τής οικογένειας επειδή οΧριστός στον οποίον υποτάσσεται στην Εκκλησία ως Θεανδρικό πρόσωπο ήρθεστη γη

Υπάρχουν και τα ιστορικά στοιχεία που παρέχουν μια πολύ πιοισορροπημένη εικόνα Καταρχάς η μεσαιωνική Εκκλησία δεν διστάζει νααναθέσει σε γυναίκες θέσεις ευθύνης με πολιτική και οικονομική ισχύ Οιηγούμενες των μονών ασκούν εξουσία και διαχειρίζονται πολλές φορέςτεράστιες περιουσίες Και όσον αφορά την εκτίμηση της Εκκλησίας προς τιςγυναικείες ικανότητες ας δούμε ακόμη ένα παράδειγμα που παραθέτει η Περνού(όππ σελ 93) όταν ο μοναχός Ροβέρτος του Αρμπρισέλ μια από τιςμεγαλύτερες προσωπικότητες του δυτικού μοναστικού κινήματος αποφασίζεινα οργανώσει το αβαείο του Φοντεβρώ ιδρύει δύο κοινόβια (ένα ανδρών και έναγυναικών) Ο άνθρωπος αυτός αληθινός φεμινιστής θα αναθέσει τη διοίκησητου αβαείου σε μια ηγουμένη την μόλις 22 ετών Πετρονίλλα του Σεμιγέ (1115)Ανάμεσα στις σημαντικές γυναικείες μορφές της Καθολικής Εκκλησίας τουΜεσαίωνα δεν λείπουν και οι δυναμικές προσωπικότητες που δεν θα διστάσουννα αναμετρηθούν με την κοσμική εξουσία υπερασπίζοντας τα πιστεύω τουςΓενικά η θέση της γυναίκας στο πλαίσιο της καθολικής Εκκλησίας είναιακριβώς αυτή που κατέχει η γυναίκα στην κοινωνία τη συγκεκριμένη ιστορικήπερίοδο (Pernoud όππ σελ 94-95) Έτσι η επιδείνωση παρατηρείταιταυτόχρονα στην κοινωνία και στην Εκκλησία το 1298 ο πάπας Βονιφάτιος Η΄επιβάλλει στις μοναχές αυστηρότερους περιορισμούς απrsquo ότι στους άνδρεςμοναχούς ή μέλη θρησκευτικών ταγμάτων αποκλείοντάς τις από κάθε επαφήμε τον έξω κόσμο Η απώλεια της ldquoαυτονομίαςrdquo θα ολοκληρωθεί στηΓαλλία όταν η διοίκηση της Εκκλησίας θα περάσει στα χέρια της κοσμικήςεξουσίας με το Κονκορδάτο της Μπολόνιας (1516) ο πάπας εκχωρεί στον βασιλιάτης Γαλλίας την εξουσία να διορίζει επισκόπους και ηγουμένους

Οιhellip μάγισσες Καλά όλα αυτά αλλά στον Μεσαίωνα δεν έκαιγαν μάγισσες Ηαπάντηση είναι laquoόχι και τόσο ή μάλλον σχεδόν καθόλουraquo Το πραγματικό κυνήγιμαγισσών ανάγεται στα χρόνια της Αναγέννησης κι αργότερα η διαβόητη δίκητων Μαγισσών του Σάλεμ έγινε το 1698 κι όχι βέβαια κατά τα χρόνια του

- 20 -

Μεσαίωνα Στη Γαλλία η τελευταία δίκη για μαγεία καταγράφεται στοΜπορντώ το 1718 Οι άνθρωποι της εποχής αντιμετώπιζαν τη μαγείαπερισσότερο ως εκδήλωση ψυχικής ασθένειας αντίληψη που μοιάζειαρκετά σύγχρονη

Γυναίκες και μόρφωση Στα μεσαιωνική Ευρώπη Εκκλησία και γράμματα είναισυνήθως αλληλένδετα Όπως είναι λογικό οι γυναίκες δεν λείπουν από τοντομέα αυτό Η πρώτη εγκυκλοπαίδεια της μεσαιωνικής Δύσης συγγράφηκε απόγυναίκα πρόκειται για τον ldquoHortus deliciarumldquo της Αλσατής ηγουμένης Ερράδης

του Λάντσμπεργκ (12ος αι) Μερικές φορές οι πνευματικές και καλλιτεχνικέςδραστηριότητες των γυναικών της Εκκλησίας εκπλήσσουν στο αββαείο τουΓκάντερσάιμ στη Σαξονία βρέθηκαν χειρόγραφα του 10ου αιώνα που

περιείχαν κωμωδίες σε στίχους με ομοιοκαταληξία σε μίμηση των κωμωδιώντου Τερέντιου Εδώ μπορούμε να παρατηρήσουμε πως η καλλιέργειαενθαρρυνόταν περισσότερο στα γυναικεία παρά στα αντρικά μοναστήρια Όταντο 14ο αιώνα ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο του Παρισίου ήταν αποκλεισμένες απrsquoτη μόρφωση της οποίας το μονοπώλιο κρατούσαν οι κληρικοί Αποκλεισμένοιήταν γυναίκες και θρησκευτικά τάγματα (Ordres mineurs Ordres mendiants) OΘωμάς Ακινάτης απελάθη σε διάστημα 2 ετών

Γυναίκες και εξουσία rdquoΟι γυναίκες δεν ήταν υπόδουλες και υποταγμένεςστο πλαίσιο ενός κόσμου ο οποίος εμφανίζεται να κυριαρχείται από τις αντρικέςαρετές ιπποτών ή ασκητικών μοναχών Η εξουσία δεν απέκλειε τις γυναίκες απότην κορυφή της κοινωνίας Η υπόμνηση μερικών ονομάτων αρκεί για να αποδείξειτο αντίθετο Η Αλιενόρ της Ακυιτανίας η Λευκή της Καστίλλης κι άλλες λιγότερογνωστές διοίκησαν επικράτειες και κυβέρνησαν υπηκόουςrdquo Πράγματι δεν είναιλίγα τα παραδείγματα γυναικών που ασκούν τη βασιλική εξουσία όταν οσύζυγός τους απουσιάζει ή ασθενεί ή αυτών στις οποίες έχει νομίμως ανατεθεί ηαντιβασιλεία μέχρι την ενηλικίωση του γιου τους Άλλες πάλι είναιαρκούντως δυναμικές ώστε να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους και χωρίς νασυμβαίνει κάτι από τα παραπάνω

Συγκεκριμένα οι δύο αντισυμβατικές γαλλίδες η Αλιενόρ της

Ακυιτανίας και η Λευκή της Καστίλλης Η πρώτη υπήρξεκληρονόμος του ισχυρού δουκάτου της Ακυιτανίας Το 1152 ηΑλιενόρ παίρνει την πρωτοβουλία και χωρίζει τον Λουδοβίκο(καθόσον νομικά δεν υφίστατο διαζύγιο τυπικά επρόκειτο γιαακύρωση του γάμου λόγωhellip μακρινής συγγένειας μεταξύ τωνσυζύγων αν και στην πραγματικότητα ευθύνεται η ασυμφωνίαχαρακτήρων και φημολογούμενη εξωσυζυγική σχέση) Έξι μόλιςεβδομάδες μετά την ακύρωση του πρώτου της γάμουπαντρεύεται στο Πουατιέ τον Ερρίκο δούκα της Νορμανδίας και κόμη του Ανζούκαι του Μαιν ο οποίος θα γίνει δύο χρόνια αργότερα βασιλιάς της Αγγλίας (ωςΕρρίκος Β΄) Μέχρι τον θάνατό της (1204) θα παραmicroείνει δραστήριααναλαμβάνοντας διπλωματικές πρωτοβουλίες και επιχειρώντας να

AlieacutenordAquitainereinedHenry IIdAngleterre

- 21 -

καθορίσει σύμφωνα με τις απόψεις της τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ Γαλλίαςκαι Αγγλίας

Παρομοίως η εγγονή της η Λευκή της Καστίλλης παντρεύεται σεηλικία 12 ετών τον διάδοχο του γαλλικού θρόνου (τον μετέπειταΛουδοβίκο Η΄) Μ μετά τον θάνατο του συζύγου της (1226) θακυβερνήσει το βασίλειο έως την ενηλικίωση του γιου της(Λουδοβίκου Θ΄)∙ Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας της θαδιαπραγματευθεί (με επιτυχία) τους όρους της Συνθήκης τουΜω (1229) με την οποία τερματίζεται η σύγκρουση μεταξύΓαλλίας και κομητείας της Τουλούζης Έχοντας εμπιστοσύνηστις πολιτικές ικανότητες της microητέρας του ο Λουδοβίκος Θ΄ της

αναθέτει την αντιβασιλεία κατά την αναχώρησή του για την Ζ΄ Σταυροφορία(1248)

Στον μακρινό βορρά η βασίλισσα Μαργαρίτα κατόρθωσε να ενώσει σεένα βασίλειο του οποίου ηγήθηκε τη Σουηδία τη Δανίακαι τη Νορβηγία (1397)

Στην Ιταλία η Ματθίλδη της Τοσκάνης (1046-1115)υπήρξε η ισχυρότερη πολιτική προσωπικότητα στην Ιταλίατου καιρού της σε δική της πρωτοβουλία οφείλεται ηldquoσυmicroφιλίωσηrdquo microεταξύ του πάπα Γρηγορίου Ζ΄ και τουαυτοκράτορα Ερρίκου Δ΄ microε την ταπείνωση του δεύτερουστην Κανόσσα (1077)

Το 1314 ο Philippe le Bel περιορίζει τη δυνατότητα της διαδοχής τουθρόνου από γυναίκα Το 1593 μια επανάσταση στο Κοινοβούλιο του Παρισίουαπαγορεύει στη γυναίκα κάθε κρατική λειτουργία Από τις αρχές του 14ου αιώναη γυναίκα δε στέφεται πια είναι μονάχα σύζυγος του βασιλιά

Γυναίκες και πολιτικά δικαιώματα Όπως γνωρίζουμε στα χρόνια τηςελληνικής και ρωμαϊκής Αρχαιότητας η γυναίκα στερείται πλήρως πολιτικώνδικαιωμάτων Στους Νεότερους Χρόνους πρέπει να φτάσουμε στον 20ό αιώναγια να δοθεί στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου Στο Μεσαίωνα βλέπουμε τιςγυναίκες να ψηφίζουν στις συνελεύσεις πόλεων και χωριών που καλύπτουν έναευρύ τμήμα της δυτικής Ευρώπης Βεβαίως στην εποχή αυτή δεν ψηφίζουν ταάτομα αλλά οι οικογένειες οι οποίες πράγματι εκπροσωπούνται συνήθως απότον άντρα Όταν όμως αυτός αδυνατεί να συμμετάσχει στη διαδικασία (απουσίαή ασθένεια) ή έχει πεθάνει τότε η οικογένεια εκπροσωπείται από τη γυναίκα

Blanche deCastille

MATILDE DECANOSACONDESA DETOSCANA

- 22 -

ldquoSi les femmes neacutetaient pas bonnes et leursconseils inutiles Dieu ne les aurait jamaisconsacreacutees comme laide de lhomme mais plutocirctcomme la cause du mal

Charte dAardenburg

ldquoAν οι γυναίκες δεν ήτανε καλές και οισυμβουλές τους ήταν άχρηστες ο Θεός δε θα τιςείχε αφιερώσει ποτέ ως βοήθεια στον άνδρααλλά μάλλον ως πηγή κακούhellip

- 23 -

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σε πολλές χώρες οι γυναίκες αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό τουεργατικού δυναμικού Παρrsquo όλα αυτά ένας πολύ σημαντικός αριθμόςεργαζομένων γυναικών απασχολείται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας συχνά μεμικρή ασφάλεια εργασίας χαμηλούς μισθούς και δυσμενείς συνθήκες Αυτό δενπεριορίζεται στο βιομηχανοποιημένο κόσμο καθώς για πολλές γυναίκες στιςαναπτυσσόμενες χώρες η εμπειρία της εργασίας είναι δυσάρεστη με τηνκακομεταχείριση και τη σεξουαλική παρενόχληση να αποτελούν συνηθισμέναφαινόμενα που συχνά τρέφονται από πολιτιστικές και θρησκευτικέςπεποιθήσεις Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός γυναικών αποκτούν διοικητικέςθέσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνδέονται μεσυμπεριφορές αποκλεισμού ή υποβάθμισης των γυναικών από άνδρεςσυναδέλφους που απειλούνται από αυτές

Οι πολλαπλοί κοινωνικοί ρόλοι που αναλαμβάνουν θέτουν τις γυναίκεςσε μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλα μέλη της κοινότητας στο να νοσήσουν Οιγυναίκες αναλαμβάνουν το βάρος της ευθύνης που συνδέεται με το να είναιμητέρες σύζυγοι και φροντιστές των άλλων χωρίς να λαμβάνουν οικονομικήαποζημίωση για αυτή τη δουλειά

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ

Μικρότερη συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίαςΣυγκέντρωσή τους σε ορισμένους επαγγελματικούς κλάδουςΑπουσία ή υποεκπροσώπησή τους σε άλλουςΧάσμα των αμοιβών ανδρών και γυναικώνΜεγάλα ποσοστά ανεργίας των γυναικώνΜεγάλη παρουσία τους στο χώρο των ελαστικών μορφών εργασίαςΜη κάλυψή τους από συλλογικές συμβάσεις εργασίαςΈλλειψη ευκαιριών απασχόλησηςΑδυναμία εναρμόνισης επαγγελματικής ζωήςΠεριορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική εξέλιξηΜειωμένη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων καιπαρουσία τους σε θέσεις ευθύνης

Στην Ελλάδα ένα ποσοστό 65 των γυναικών απασχολείται στουςκλάδους της γεωργίας το λιανικό εμπόριο την εκπαίδευση την υγεία καιπρόνοια τη δημόσια διοίκηση τα ξενοδοχεία και εστιατόρια Συγκριτικά μεάλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτεροποσοστό γυναικών που απασχολείται στον αγροτικό τομέα ενώ είναι έντονη ηπροτίμησή τους για το δημόσιο τομέα

Όσον αφορά στον επαγγελματικό διαχωρισμό μεταξύ ανδρών καιγυναικών είναι υπαρκτός τόσο ως οριζόντιος(δηλαδή το ποσοστό παρουσίας σε

- 24 -

συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους) αλλά και ως κάθετος( δηλαδή οιδιαφοροποιήσεις στην ιεραρχία στο εσωτερικό του κάθε κλάδου)Μια από τιςαιτίες που συντηρούν αυτό το φαινόμενο είναι και η έλλειψη οργανωμένηςσυλλογικής δράσης

laquoΗ γυναίκα είναι παντού και πάντοτε γυναίκα Πολλές φορές και κάτιπερισσότερο λιγότερο όμως ποτέraquo

Πολύβιος Δημητρακόπουλος(συγγραφέας)

Η 8η Μαρτίου (γιορτή της μητέρας) laquoσημάδεψεraquo το γυναικείο φύλο μετά τημεγάλη απεργία που έκαναν οι εργάτριες στον τομέα τηςκλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1857 ζητώνταςκαλύτερες συνθήκες εργασίας

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η γυναίκα έχει κάνει δυναμική είσοδο στοχώρο της αγοράς εργασίας Η σύγχρονη γυναίκα είναι πλέον οικονομικάανεξάρτητη δυναμική και χειραφετημένη Ωστόσο εξακολουθεί να μην έχει τιςίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες μα τον άνδρα Τόσο στο δημόσιο όσο και στονιδιωτικό τομέα οι υψηλές θέσεις(διευθυντών προέδρων) αποτελούν αυστηρόάβατο για τις γυναίκες Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στα κέντρα λήψηςαποφάσεων Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο των Πολιτικών Ποινικώνκαι Διοικητικών Δικαστηρίων που όσο πιο υψηλόβαθμα είναι τόσο λιγότερεςείναι οι γυναίκες που τα επανδρώνουν Επίσης στον Άρειο Πάγο δεν υπηρετείκαμία γυναίκα Αντιθέτως συσσώρευση γυναικών παρατηρείται σταειρηνοδικεία και στα διοικητικά πρωτοδικεία

Η κατάσταση της σύγχρονης εργαζόμενης ελληνίδας δεν είναι ευνοϊκήγια τη ζωή της Πολλές γυναίκες ενώ πληρούν τα αντικειμενικά κριτήρια για τηνπρόσληψη σε μια θέση ωστόσο προτιμάται ένας άνδρας και με λιγότερα ίσωςπροσόντα αφού φιλοσοφία της σημερινής εποχής είναι η αύξηση του κέρδους μεόσο το δυνατόν λιγότερο κόστος Για τον λόγο αυτό η γυναίκα είναι εμπόδιοαφού ως έγκυος και αργότερα ως μητέρα απαιτεί πολλές άδειες επιδόματα καιευνοϊκή μεταχείριση Όμως οι εργοδότες δεν προσλαμβάνουν και μια γυναίκαπου δεν έχει παιδιά φοβούμενοι ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσει Έτσι οιγυναίκες αποκλείονται από πολλές θέσεις με αποτέλεσμα να καλπάζει ηγυναικεία ανεργία Αλλά ακόμα κι αν είναι αποτελεσματικές καιανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη δουλειά τους δεν μπορούν να ανελιχθούνστην εργασία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ενώ οι άνδρες μπορούνταυτόχρονα να είναι και καλοί πατέρες και καλοί στο χώρο εργασίας τους Έτσιακόμα και σήμερα δεν υπάρχει ουσιαστική βοήθεια στην ελληνίδα μητέρα διότιόταν έχει μικρά παιδιά δεν μπορεί να λείπει από το σπίτι αν δεν εξασφαλίσειποιος θα τα προσέχει

Στην Ελλάδα το χάσμα στις αμοιβές ξεπερνά το 20 μεταξύ γυναικώνκαι ανδρών Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας το

- 25 -

Νοέμβριο του 2011 μία στις τέσσερις γυναίκες(25) ήταν στην ανεργία ότανέναν χρόνο πριν το ποσοστό ήταν 17

Όσον αφορά την οικιακή εργασία δηλαδή την παροχή προσωπικώνυπηρεσιών προσελκύει σήμερα εργαζόμενες γυναίκες μετανάστριες ΣτηνΕλλάδα οι οικιακές βοηθοί προέρχονται κυρίως από τις Φιλιππίνες τηνΠολωνία την Ουκρανία τη Ρωσία ενώ η πλειοψηφία των Αλβανών μεταναστώνεργάζεται σε ελληνικά νοικοκυριά

Τα τελευταία χρόνια η θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίαςσυζητείται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικάμε τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών

Επιπλέον σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται καλύτερα σε τομείς οιοποίοι ήταν παραδοσιακά laquoκλειστοίraquo γιrsquo αυτές όπως ο Δικαστικός κλάδος τοΔιπλωματικό σώμα και στις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της ΔημόσιαςΔιοίκησης Επίσης έχουν ανοίξει για τις γυναίκες νέες επιλογές σταδιοδρομίαςσε κλάδους όπως η Αστυνομία ο Στρατός το Εμπορικό Ναυτικό

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 14: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 14 -

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΖΩΗ

ΓΑΜΟΣ

Η γυναίκα στο Βυζάντιο

Η γυναίκα της βυζαντινής περιόδου ζούσε τομεγαλύτερο διάστημα της ζωής της στο σπίτι ΣτοlaquoΣτρατηγικόνraquo του Κεκαυμένου διαβάζουμε Ταςθυγατέρας σου ως καταδίκους έχε εγκεκλεισμένας καιαπροόπτους Οι έξοδοι πάντα με συνοδεία για την

εκκλησία τα πανηγύρια και το λουτρό καθώς και οι επισκέψεις σε συγγενικάπρόσωπα ήταν οι μόνες κοινωνικά αποδεκτές δραστηριότητες της γυναίκας έξωαπό το σπίτι Επίσης δεν ήταν ευπρεπές να κάθεται στο ίδιο τραπέζι με τουςάνδρες παρά μόνο αν ήταν πολύ στενά συγγενικά της πρόσωπα όπως γιαπαράδειγμα ο πατέρας ο σύζυγος και οι αδελφοί Συχνά έτρωγε σε χωριστήαίθουσα όπως σε χωριστά δωμάτια από τους άντρες περνούσε την ημέρα τηςΑπό πολύ μικρή μάθαινε τα του οίκου ενώ οι γραμματικές γνώσεις τηςπεριορίζονταν συνήθως σε γραφή και ανάγνωση

Η συμμετοχή των γυναικών στα κοινά χαρακτηρίζεταιστο Βυζάντιο από μια μοναδική καινοτομία αν και ηανάληψη δημοσίων αξιωμάτων ήταν απαγορευμένη στονγυναικείο πληθυσμό κανείς νόμος δεν απαγόρευε τηνανάληψη του ύψιστου πολιτειακού αξιώματος απόγυναίκα Ο νομοθέτης δεν είχε προβλέψει νααπαγορεύσει αυτό που τελικά συνέβη ∙ γυναίκες

βασίλευσαν ως άνδρες ηγεμόνες και για λόγους νομιμότητας έγιναν σεβαστέςαπό τους συγχρόνους τους Βυζαντινούς Κατά τη μέση βυζαντινή εποχή οιΊσαυροι και οι Μακεδόνες αυτοκράτορες ndash υπό διαφορετική οπτική καιορμώμενοι από διαφορετικούς λόγους ο καθένας- προστάτευσαν τη γυναίκα ωςσύζυγο και τουλάχιστον οι πρώτοι αντιμετώπισαν τη μητέρα ως ισότιμη με τονπατέρα απέναντι στα παιδιά τους

H κόρη μπορούσε να παντρευτεί από τα 12-13 χρόνια τηςΔιαφορετικά θα πήγαινε σε μοναστήρι Για το γάμο τηςφρόντιζαν οι γονείς Συχνά μάλιστα βοηθούσαν στηνεπιλογή του συζύγου οι προξενήτρες που είχαν ωςαμοιβή ποσοστά από την προίκα Η θέση της συζύγουήταν άσχημη Τα κύρια προσόντα μιας νύφης ήταν η

ομορφιά (αν και συνίστατο να λαμβάνονται υπόψην και τα ψυχικά χαρίσματα)το γένος (δεν επιτρεπόταν γάμος μεταξύ διαφορετικών τάξεων) και η προίκα

ΝΟΜΙΚΗΘΕΣΗ

- 15 -

ΔΙΑΖΥΓΙΟ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ

(δώρο στο σύζυγο από την οικογένεια της νύφης για να αντεπεξέλθουνοικονομικά)

Η παράβαση της συζυγικής πίστης και η επίμεμπτησυμπεριφορά των συζύγων είχε συχνά ως αποτέλεσμα τηναίτηση διαζυγίου το οποίο ήταν δύο ειδών το laquoκατάπρόφασιν άμεμπτονraquo εξαιτίας δηλαδή σοβαρής αφορμήςπου προερχόταν από κάποιον από τους συζύγους και τοlaquoκατά συναίνεσινraquo με αμοιβαία δηλαδή συγκατάθεση

Οι χριστιανικές αρχές που καθόριζαν τις λειτουργίες τηςβυζαντινής κοινωνίας εξασφάλιζαν μία αξιοπρεπή ζωήστην παντρεμένη γυναίκα Ανεξάρτητα από τηνκοινωνική τάξη όπου ανήκε ήταν οικοδέσποινα και κυράΗ απόκτηση παιδιών την εξύψωνε Η βυζαντινή μητέραθεωρούταν η κεφαλή της οικογένειας και η προστάτιδα

των παιδιών της ειδικά αν ήταν χήρα και τα παιδιά της ήταν πολύ νέα ακόμα Ηκαθημερινότητα μιας μέσης γυναίκας ήταν δύσκολη και μάλλον μονότονηΚαθώς είχε την ευθύνη της εύρυθμης λειτουργίας του σπιτιού όταν δεν είχεδούλες στην υπηρεσίας της αναλωνόταν στην προσπάθεια να ανταποκριθείστις αυξημένες ανάγκες ενός προβιομηχανικού νοικοκυριού Ήταν η πρώτη πουξυπνούσε και η τελευταία που κοιμόταν στην οικογένειά της Οι γονείς είχανυποχρέωση να δίνουν προίκα στις κόρες τους κι αυτό ήταν ένας λόγος για τονοποίο οι φτωχοί εύχονταν να γεννούν αγόρια Εκτός αυτού για τους γονείςσήμαινε ότι το οικογενειακό τους όνομα δε θα διαιωνιζόταν και ότι απαιτούτανεμεγάλη φροντίδα στη διαπαιδαγώγηση και την προστασία του

Στον επαγγελματικό τομέα ο ρόλος της γυναίκας ήτανμικρός Οι γυναίκες των φτωχότερων κοινωνικώνστρωμάτων δούλευαν στα χωράφια και στα εργαστήριατης οικογένειάς τους Μετά τον 11ο αιώνα οι γυναίκεςασχολήθηκαν και με το εμπόριο τροφίμων Είχαναρτοποιεία ή πουλούσαν φρούτα και λαχανικά Μερικέςγυναίκες ήταν μαμές και καλλιγράφοι Πλουσιότερες

αναφέρονται ως ιδιοκτήτριες πλοίων Η κυριότερη απασχόληση των γυναικώνήταν η εργασία στο σπίτι Ιδιαίτερα το γνέσιμο και η ύφανση ήταν βασικέςασχολίες για όλες σχεδόν τις γυναίκες από το πιο φτωχό σπίτι ως τα πλούσιαμοναστήρια και το ίδιο το παλάτι Τα κορίτσια των περισσότερων οικογενειώνμάθαιναν συνήθως ανάγνωση γραφή αριθμητική ιερή ιστορία και ωδική Μόνοοι κόρες αριστοκρατικών και πλούσιων οικογενειών μπορούσαν να αποκτήσουνμεγαλύτερη μόρφωση αν το ενέκριναν οι γονείς τους Λίγες γυναίκεςμορφωμένες ήταν ιατροί που θεράπευαν το γυναικείο πληθυσμόεπιστολογράφοι ή υμνογράφοι Άλλες οι λεγόμενες κοινές ζούσαν στα μιμαρείακαι στα καπηλειά

- 16 -

ΕΠΩΝΥΜΕΣ

Κάποιες γυναίκες αναλογικά ελάχιστες αποκτούσαν και ευρύτερημόρφωση Η ζωή μιας σπουδαίας γυναίκας του βυζαντίου της Άννας τηςΚομνηνής της Πορφυρογέννητης πριγκίπισσας - ιστορικού είναι ενδεικτικήαυτού του πάθους για εξουσία και μόρφωση Ο συγκινητικός της θάνατοςεπιστεγάζει μια ζωή γεμάτη ένταση και σφοδρές αντιφάσεις Ηπορφυρογέννητη Άννα ήταν μια γυναίκα επαναστάτρια για την εποχή της Γιανα πετύχει τους σκοπούς της δε χρησιμοποίησε γυναικεία όπλα (γοητείαπονηριά) αλλά καθαρά αντρικά μέσα(δύναμη τόλμη επιμονή) Ίσως και ναήταν η πρώτη φεμινίστρια στα χρονικά της ανθρωπότητας αλλά η απόπειρά τηςήταν καταδικασμένη να αποτύχει μέσα στην αυστηρά ανδροκρατούμενηκοινωνία του Βυζαντίου Παρόλο που από τη γέννησή της αναγορεύτηκεσυναυτοκράτειρα λόγο κακών συγκυριών δεν άσκησε ποτέ το αξίωμα Προς τοτέλος λοιπόν της ζωής της έγινε μοναχή και αποφάσισε να εξιστορήσει το βίοτου πατέρα της στο έργο laquoΑλεξιάδαraquo Διάφορες αυτοκράτειρες κυβέρνησαν ωςαντιβασιλείς των ανήλικων παιδιών τους Η αυτοκράτειρα Ειρήνη προς τοτέλος του 8ου αιώνα η αγία Θεοδώρα στο γιο της Μιχαήλ 3ο κατά τον 9ο αιώνακαι η Ζωή Καρβουνόψινα η τέταρτη σύζυγος και χήρα του αυτοκράτοραΛέοντα 6ου κατά τον 10ο αιώνα Η Άννα Δαλέσσενα ήταν μητέρα τουαυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού του 1ου και γιαγιά της Άννας Κομνηνής πουέπαιξε έναν κρίσιμο ρόλο στην άνοδο του Αλέξιου στην εξουσία και ο Αλέξιοςένα αποφασιστικό και ικανό άτομο το οποίο συνέχισε να στηρίζεται στηνπολιτική και διοικητική πείρα της για να κυβερνήσει την τεράστια αυτοκρατορία

Πολλές γυναίκες αριστοκρατικής καταγωγής επιδίδονταν επίσης σε έργαευποιίας όπως η ίδρυση γηροκομείων οι δωρεές για την ανέγερση ναών και ηεθελοντική εργασία στα νοσοκομεία της εποχής όπως οι ξεχωριστέςπροσωπικότητες γυναικών που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη τουβυζαντινού κράτους σαν αυτή της αυτοκράτειρας Ελένης και Θεοδώρας Τέλοςμια από τις πιο γνωστές βυζαντινές επιχειρήσεις άνηκε σε κάποια Δανελία - μιαεξαιρετικά πλούσια χήρα και ευεργέτιδα του μελλοντικού αυτοκράτοραΒασίλειου του 1ου Αξιοσημείωτη είναι και η ποιήτρια Κασσιανή Άλλεςγυναίκες ήταν ιδιοκτήτες μικρών καταστημάτων με είδη καθημερινής χρήσης

- 17 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΜΕΣΑΙΩΝΑ

Τα όπλα των γυναικών Από τον 12ο αιώνα η ιδανική γυναίκα θα πρέπει ναείναι λεπτή με λεπτή μέση μακριά πόδια στήθος μικρό (απαγορεύονται ταμεγάλα στήθη οι γυναίκες που έχουν υπερβολικό στήθος θαέπρεπε να το καλύπτουν με επίδεσμο) Η σιλουέτα αυτήεξελίσσεται στη συνέχεια στο κυρτό σχήμα S το κεφάλι ελαφράγερμένο προς τα εμπρός το στήθος ανεπαίσθητο η κοιλιά και οιγοφοί προς τα εμπρός

Ο γάμος Το πρότυπο του χριστιανικού γάμου βασίζοντανστην απόλυτη μονογαμία Θεωρητικά πρόκειται για ένα γάμομε την συγκατάθεση και των δύο ατόμων και χωρίς δυνατότητα διαζυγίουΩστόσο η θεωρία ήταν συχνά διαφορετική από την πραγματικότητα Έτσι είναιοικογένειες (γονείς) που ενώνουν τα παιδιά και αυτό στην ηλικία των δώδεκαετών για τις γυναίκες και στους άνδρες των δεκατεσσάρων Νεαρά ζευγάριαπαντρεύονται χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων με τον κίνδυνο τηςαποκλήρωσης Τόσο στα κατώτερα όσο και στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα ηγονική επιλογή υπαγορεύει τα δεσμά του γάμου Ακόμα ο γάμος δεν ήτανπρακτικά τόσο αδιάλυτος ∙ είναι συχνό στους άνδρες των κύκλων ευγενείας ναέχουν παλλακίδες και να αποκτούν νόθα παιδιά Αν η σύζυγος δεν είναι σε θέσηνα γεννήσει έναν κληρονόμο αυτά τα παιδιά μερικές φορές μπορούσαν ναγίνουν κληρονόμοι του πατέρα τους Η εν λόγω γυναίκα στείρα ή που δεγεννούσε παρά κορίτσια μπορεί επίσης να διαχωριστεί από το σύζυγό της οοποίος θέλει να εξασφαλίσει απογόνους Καθημερινή μέριμνα ήταν ηεξασφάλιση του επιούσιου εφόσον το μεσαιωνικό οικογενειακό εισόδημα ήτανμετά βίας επαρκές Ανύπαντρες μητέρες και χήρες επιδίδονταν στην κλοπή τηζητιανιά και την πορνεία (η οποία και δε θεωρούταν παράνομη αλλά ανήθικη)

Συζυγικές σχέσεις Το 14ο αιώνα αναφέρονταν στην Αγγλία 4 κατηγορίεςπροσώπων οι προδότες οι εθνικοί οι σκλάβοι και οι γυναίκες που κάθε άνδραςείχε το δικαίωμα να δείρει ατιμώρητα αφού αυτοί δεν κατείχαν νόμιμαδικαιώματα για να τους κάνουν αγωγή Το δικαίωμα επιβολής σωφρονιστικήςτιμωρίας από μέρους του συζύγου απέβλεπε στη διατήρηση της σχέσηςκυριαρχίας του άνδρα Ο Trevelyan γράφει για την Αγγλία του 15ου αιώνα Ηδύναμη της κυριαρχίας βρισκόταν στα χέρια του άνδρα και σπάνια η κοινήγνώμη επέρριπτε την ενοχή σε όποιον τη διεκδικούσε με τη γροθιά ή τη βέργα Η

- 18 -

θέση της γυναίκας στο Μεσαίωνα σύμφωνα με τον Hans Fehr ο οποίος γράφειγια τις σχέσεις ανάμεσα στα δυο φύλα κατά τον εξής τρόπο Η γυναίκα δεν ήτανανεξάρτητη Σacute όλη τη ζωή της βρισκόταν κάτω από την εποπτεία του άνδρα Ηπαλιά αντίληψη βίας η εξουσιάζουσα θέση του άνδρα δεν εξαφανίστηκε ποτέολοκληρωτικά Συχνά επαναλαμβάνεται ότι το γυναικείο φύλο πρέπει ναθεωρείται σαν αντικείμενο που υπόκειται στη βία Οι διάφορες διατάξεις και οισυνήθειες που επικρατούσαν το Μεσαίωνα δείχνουν καθαρά ότι οι σχέσειςανάμεσα στα δυο φύλα δεν ήταν μόνο σχέσεις βίας αλλά προ πάντων σχέσειςεξουσίας Η επιβολή της τιμωρίας για ορισμένα σφάλματα της συζύγου δεν ήτανδικαίωμα αλλά καθήκον του άνδρα Αν ο σύζυγος δεν τιμωρούσε με ξύλο τηγυναίκα του τότε έπεφτε ο ίδιος σε σφάλμα Με ολοφάνερα διατυπωμένεςαπειλές και με βία που είχε νομικά κωδικοποιηθεί αναγκάζονταν οι γυναίκες σευποταγή

Επαγγελματική ζωή των γυναικών Οι γυναίκες κατά τον Μεσαίωνασυμμετέχουν ενεργά στην οικονομική ζωή Στην πόλη που εργάζονται κυρίωςστο εμπόριο στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας και των τροφίμων Επιπλέονστο μικρό εμπόριο τροφίμων οι γυναίκες υπερτερούν αριθμητικά των ανδρώνΕπίσης οι βιομηχανίες που εμφανίζονται ως επέκταση των εγχώριωνδραστηριοτήτων τους είναι περισσότερο ή λιγότερο δεσμευμένες ψησίματοςζυθοποιίας (στην Αγγλία οι γυναίκες έχουν το μονοπώλιο στην μπύρα και τηγαλακτοκομική βιομηχανία) Στην ύπαιθρο θα βοηθήσουν επίσης τουςσυζύγους τους ιδίως βοηθώντας στην συγκομιδή και την κοπή των ζωοτροφώνΣχεδιάστριες εσωρούχων και καλτσών μοδίστρες ιδιοκτήτριες μικρώνεστιατορίων πλύστρες είναι επαγγέλματα που οι γυναίκες έχουν καταλάβει τιςΜεσαίωνα αλλά απαραιτήτως δεν θεωρούνται ίσες με τους άνδρες Πράγματι οιμισθοί των γυναικών είναι πολύ χαμηλότερες από εκείνες των ανδρών ∙ ηεργασία στο σπίτι την οποία καμία επαγγελματική οργάνωση δενπροασπιζόταν παραπέμπει σε ιδιαίτερα χαμηλούς μισθούς τόσο σε αστικές όσοκαι αγροτικές περιοχές

Γυναίκες και κοινωνικά δικαιώματα Οι γυναίκες του απλού λαού και οιαστές απολάμβαναν σχετικά περισσότερη ελευθερία ∙ ενήλικες ήδη από ταδώδεκά τους χρόνια είχαν το δικαίωμα να διαχειριστούν τα αγαθά τους ναπαντρευτούν να εργαστούν ακόμα και να ψηφίσουν Για τις αριστοκράτισσεςτα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά Μέσα σrsquo ένα σύμπαν βίαιο επιθετικόανδροκρατούμενο στα πλαίσια του κάστρου αυτή δεν είναι υπολογίσιμη Ημοίρα της μοιάζει με τη γαιοκτησία τη μόνη εγγύηση της εξουσίας Έτσιαποτέλεσε lsquorsquoσυνάλλαγμαrsquorsquo μεταξύ των λόρδων οι οποίοι ήθελαν να αυξήσουντα αγαθά τους και να εξασφαλίσουν την διαιώνιση του γένους τους ΣτηΣαξονία κατά τον Michelet ο ειρηνοδίκης είχε το δικαίωμα να χτυπάει κάθεγυναίκα που θα φερόταν ανάρμοστα ή αθέμιτα ακόμη έκαναν χρήση τουδικαιώματος αυτού για να ταπεινώσουν τις τίμιες γυναίκες και τις συζύγουςεμπόρων οι οποίες ξεχώριζαν για την υπερηφάνεια και την αυτοπεποίθησήτους

- 19 -

Γυναίκες και Εκκλησία Υπάρχουν βεβαίως τα γνωστά μισογυνικάστερεότυπα που παρουσιάζουν τη γυναίκα ως προσωποποίηση της αμαρτίας Ηεξιλέωση της θέσης της γυναίκας στην Εκκλησία γίνεται με τη γέννηση τουΘεανθρώπου από μια γυναίκα την Παναγία Η γυναίκα ως Εκκλησία και οάνδρας ως ο Χριστός Η γυναίκα συμβολίζει την αγία Εκκλησία και ο άνδρας τοΧριστό Όπως η Εκκλησία υποτάσσεται στον Χριστό έτσι και η γυναίκα οφείλει

να ακούει τον άνδρα και να μην τον περιφρονεί Βεβαίωςαυτό δεν είναι καθόλου υποβιβαστικό για τη γυναίκαδιότι ο άνδρας ΧΡΩΣΤΑΕΙ να την αγαπάει όπως ακριβώςο Χριστός αγαπάει την Εκκλησία Κι ας μην ξεχνάμε ότι οΧριστός θυσιάστηκε για την Εκκλησία Ο άνδρας είναι ηlaquoκεφαλήraquo της γυναίκας του Το να είναι κάποιος κεφαλήδεν δηλώνει εξουσία ή αξία στη Χριστιανική Εκκλησία

Είναι θέμα ευθύνης πολύ μεγάλης μάλιστα Σε ένα σπίτι υπάρχουν πράγματαπου πρέπει να φροντιστούν από έναν για να διατηρηθεί η ειρήνη στηνοικογένεια Ο Θεός επιλέγει τον άνδρα ως κεφαλή τής οικογένειας επειδή οΧριστός στον οποίον υποτάσσεται στην Εκκλησία ως Θεανδρικό πρόσωπο ήρθεστη γη

Υπάρχουν και τα ιστορικά στοιχεία που παρέχουν μια πολύ πιοισορροπημένη εικόνα Καταρχάς η μεσαιωνική Εκκλησία δεν διστάζει νααναθέσει σε γυναίκες θέσεις ευθύνης με πολιτική και οικονομική ισχύ Οιηγούμενες των μονών ασκούν εξουσία και διαχειρίζονται πολλές φορέςτεράστιες περιουσίες Και όσον αφορά την εκτίμηση της Εκκλησίας προς τιςγυναικείες ικανότητες ας δούμε ακόμη ένα παράδειγμα που παραθέτει η Περνού(όππ σελ 93) όταν ο μοναχός Ροβέρτος του Αρμπρισέλ μια από τιςμεγαλύτερες προσωπικότητες του δυτικού μοναστικού κινήματος αποφασίζεινα οργανώσει το αβαείο του Φοντεβρώ ιδρύει δύο κοινόβια (ένα ανδρών και έναγυναικών) Ο άνθρωπος αυτός αληθινός φεμινιστής θα αναθέσει τη διοίκησητου αβαείου σε μια ηγουμένη την μόλις 22 ετών Πετρονίλλα του Σεμιγέ (1115)Ανάμεσα στις σημαντικές γυναικείες μορφές της Καθολικής Εκκλησίας τουΜεσαίωνα δεν λείπουν και οι δυναμικές προσωπικότητες που δεν θα διστάσουννα αναμετρηθούν με την κοσμική εξουσία υπερασπίζοντας τα πιστεύω τουςΓενικά η θέση της γυναίκας στο πλαίσιο της καθολικής Εκκλησίας είναιακριβώς αυτή που κατέχει η γυναίκα στην κοινωνία τη συγκεκριμένη ιστορικήπερίοδο (Pernoud όππ σελ 94-95) Έτσι η επιδείνωση παρατηρείταιταυτόχρονα στην κοινωνία και στην Εκκλησία το 1298 ο πάπας Βονιφάτιος Η΄επιβάλλει στις μοναχές αυστηρότερους περιορισμούς απrsquo ότι στους άνδρεςμοναχούς ή μέλη θρησκευτικών ταγμάτων αποκλείοντάς τις από κάθε επαφήμε τον έξω κόσμο Η απώλεια της ldquoαυτονομίαςrdquo θα ολοκληρωθεί στηΓαλλία όταν η διοίκηση της Εκκλησίας θα περάσει στα χέρια της κοσμικήςεξουσίας με το Κονκορδάτο της Μπολόνιας (1516) ο πάπας εκχωρεί στον βασιλιάτης Γαλλίας την εξουσία να διορίζει επισκόπους και ηγουμένους

Οιhellip μάγισσες Καλά όλα αυτά αλλά στον Μεσαίωνα δεν έκαιγαν μάγισσες Ηαπάντηση είναι laquoόχι και τόσο ή μάλλον σχεδόν καθόλουraquo Το πραγματικό κυνήγιμαγισσών ανάγεται στα χρόνια της Αναγέννησης κι αργότερα η διαβόητη δίκητων Μαγισσών του Σάλεμ έγινε το 1698 κι όχι βέβαια κατά τα χρόνια του

- 20 -

Μεσαίωνα Στη Γαλλία η τελευταία δίκη για μαγεία καταγράφεται στοΜπορντώ το 1718 Οι άνθρωποι της εποχής αντιμετώπιζαν τη μαγείαπερισσότερο ως εκδήλωση ψυχικής ασθένειας αντίληψη που μοιάζειαρκετά σύγχρονη

Γυναίκες και μόρφωση Στα μεσαιωνική Ευρώπη Εκκλησία και γράμματα είναισυνήθως αλληλένδετα Όπως είναι λογικό οι γυναίκες δεν λείπουν από τοντομέα αυτό Η πρώτη εγκυκλοπαίδεια της μεσαιωνικής Δύσης συγγράφηκε απόγυναίκα πρόκειται για τον ldquoHortus deliciarumldquo της Αλσατής ηγουμένης Ερράδης

του Λάντσμπεργκ (12ος αι) Μερικές φορές οι πνευματικές και καλλιτεχνικέςδραστηριότητες των γυναικών της Εκκλησίας εκπλήσσουν στο αββαείο τουΓκάντερσάιμ στη Σαξονία βρέθηκαν χειρόγραφα του 10ου αιώνα που

περιείχαν κωμωδίες σε στίχους με ομοιοκαταληξία σε μίμηση των κωμωδιώντου Τερέντιου Εδώ μπορούμε να παρατηρήσουμε πως η καλλιέργειαενθαρρυνόταν περισσότερο στα γυναικεία παρά στα αντρικά μοναστήρια Όταντο 14ο αιώνα ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο του Παρισίου ήταν αποκλεισμένες απrsquoτη μόρφωση της οποίας το μονοπώλιο κρατούσαν οι κληρικοί Αποκλεισμένοιήταν γυναίκες και θρησκευτικά τάγματα (Ordres mineurs Ordres mendiants) OΘωμάς Ακινάτης απελάθη σε διάστημα 2 ετών

Γυναίκες και εξουσία rdquoΟι γυναίκες δεν ήταν υπόδουλες και υποταγμένεςστο πλαίσιο ενός κόσμου ο οποίος εμφανίζεται να κυριαρχείται από τις αντρικέςαρετές ιπποτών ή ασκητικών μοναχών Η εξουσία δεν απέκλειε τις γυναίκες απότην κορυφή της κοινωνίας Η υπόμνηση μερικών ονομάτων αρκεί για να αποδείξειτο αντίθετο Η Αλιενόρ της Ακυιτανίας η Λευκή της Καστίλλης κι άλλες λιγότερογνωστές διοίκησαν επικράτειες και κυβέρνησαν υπηκόουςrdquo Πράγματι δεν είναιλίγα τα παραδείγματα γυναικών που ασκούν τη βασιλική εξουσία όταν οσύζυγός τους απουσιάζει ή ασθενεί ή αυτών στις οποίες έχει νομίμως ανατεθεί ηαντιβασιλεία μέχρι την ενηλικίωση του γιου τους Άλλες πάλι είναιαρκούντως δυναμικές ώστε να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους και χωρίς νασυμβαίνει κάτι από τα παραπάνω

Συγκεκριμένα οι δύο αντισυμβατικές γαλλίδες η Αλιενόρ της

Ακυιτανίας και η Λευκή της Καστίλλης Η πρώτη υπήρξεκληρονόμος του ισχυρού δουκάτου της Ακυιτανίας Το 1152 ηΑλιενόρ παίρνει την πρωτοβουλία και χωρίζει τον Λουδοβίκο(καθόσον νομικά δεν υφίστατο διαζύγιο τυπικά επρόκειτο γιαακύρωση του γάμου λόγωhellip μακρινής συγγένειας μεταξύ τωνσυζύγων αν και στην πραγματικότητα ευθύνεται η ασυμφωνίαχαρακτήρων και φημολογούμενη εξωσυζυγική σχέση) Έξι μόλιςεβδομάδες μετά την ακύρωση του πρώτου της γάμουπαντρεύεται στο Πουατιέ τον Ερρίκο δούκα της Νορμανδίας και κόμη του Ανζούκαι του Μαιν ο οποίος θα γίνει δύο χρόνια αργότερα βασιλιάς της Αγγλίας (ωςΕρρίκος Β΄) Μέχρι τον θάνατό της (1204) θα παραmicroείνει δραστήριααναλαμβάνοντας διπλωματικές πρωτοβουλίες και επιχειρώντας να

AlieacutenordAquitainereinedHenry IIdAngleterre

- 21 -

καθορίσει σύμφωνα με τις απόψεις της τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ Γαλλίαςκαι Αγγλίας

Παρομοίως η εγγονή της η Λευκή της Καστίλλης παντρεύεται σεηλικία 12 ετών τον διάδοχο του γαλλικού θρόνου (τον μετέπειταΛουδοβίκο Η΄) Μ μετά τον θάνατο του συζύγου της (1226) θακυβερνήσει το βασίλειο έως την ενηλικίωση του γιου της(Λουδοβίκου Θ΄)∙ Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας της θαδιαπραγματευθεί (με επιτυχία) τους όρους της Συνθήκης τουΜω (1229) με την οποία τερματίζεται η σύγκρουση μεταξύΓαλλίας και κομητείας της Τουλούζης Έχοντας εμπιστοσύνηστις πολιτικές ικανότητες της microητέρας του ο Λουδοβίκος Θ΄ της

αναθέτει την αντιβασιλεία κατά την αναχώρησή του για την Ζ΄ Σταυροφορία(1248)

Στον μακρινό βορρά η βασίλισσα Μαργαρίτα κατόρθωσε να ενώσει σεένα βασίλειο του οποίου ηγήθηκε τη Σουηδία τη Δανίακαι τη Νορβηγία (1397)

Στην Ιταλία η Ματθίλδη της Τοσκάνης (1046-1115)υπήρξε η ισχυρότερη πολιτική προσωπικότητα στην Ιταλίατου καιρού της σε δική της πρωτοβουλία οφείλεται ηldquoσυmicroφιλίωσηrdquo microεταξύ του πάπα Γρηγορίου Ζ΄ και τουαυτοκράτορα Ερρίκου Δ΄ microε την ταπείνωση του δεύτερουστην Κανόσσα (1077)

Το 1314 ο Philippe le Bel περιορίζει τη δυνατότητα της διαδοχής τουθρόνου από γυναίκα Το 1593 μια επανάσταση στο Κοινοβούλιο του Παρισίουαπαγορεύει στη γυναίκα κάθε κρατική λειτουργία Από τις αρχές του 14ου αιώναη γυναίκα δε στέφεται πια είναι μονάχα σύζυγος του βασιλιά

Γυναίκες και πολιτικά δικαιώματα Όπως γνωρίζουμε στα χρόνια τηςελληνικής και ρωμαϊκής Αρχαιότητας η γυναίκα στερείται πλήρως πολιτικώνδικαιωμάτων Στους Νεότερους Χρόνους πρέπει να φτάσουμε στον 20ό αιώναγια να δοθεί στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου Στο Μεσαίωνα βλέπουμε τιςγυναίκες να ψηφίζουν στις συνελεύσεις πόλεων και χωριών που καλύπτουν έναευρύ τμήμα της δυτικής Ευρώπης Βεβαίως στην εποχή αυτή δεν ψηφίζουν ταάτομα αλλά οι οικογένειες οι οποίες πράγματι εκπροσωπούνται συνήθως απότον άντρα Όταν όμως αυτός αδυνατεί να συμμετάσχει στη διαδικασία (απουσίαή ασθένεια) ή έχει πεθάνει τότε η οικογένεια εκπροσωπείται από τη γυναίκα

Blanche deCastille

MATILDE DECANOSACONDESA DETOSCANA

- 22 -

ldquoSi les femmes neacutetaient pas bonnes et leursconseils inutiles Dieu ne les aurait jamaisconsacreacutees comme laide de lhomme mais plutocirctcomme la cause du mal

Charte dAardenburg

ldquoAν οι γυναίκες δεν ήτανε καλές και οισυμβουλές τους ήταν άχρηστες ο Θεός δε θα τιςείχε αφιερώσει ποτέ ως βοήθεια στον άνδρααλλά μάλλον ως πηγή κακούhellip

- 23 -

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σε πολλές χώρες οι γυναίκες αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό τουεργατικού δυναμικού Παρrsquo όλα αυτά ένας πολύ σημαντικός αριθμόςεργαζομένων γυναικών απασχολείται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας συχνά μεμικρή ασφάλεια εργασίας χαμηλούς μισθούς και δυσμενείς συνθήκες Αυτό δενπεριορίζεται στο βιομηχανοποιημένο κόσμο καθώς για πολλές γυναίκες στιςαναπτυσσόμενες χώρες η εμπειρία της εργασίας είναι δυσάρεστη με τηνκακομεταχείριση και τη σεξουαλική παρενόχληση να αποτελούν συνηθισμέναφαινόμενα που συχνά τρέφονται από πολιτιστικές και θρησκευτικέςπεποιθήσεις Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός γυναικών αποκτούν διοικητικέςθέσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνδέονται μεσυμπεριφορές αποκλεισμού ή υποβάθμισης των γυναικών από άνδρεςσυναδέλφους που απειλούνται από αυτές

Οι πολλαπλοί κοινωνικοί ρόλοι που αναλαμβάνουν θέτουν τις γυναίκεςσε μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλα μέλη της κοινότητας στο να νοσήσουν Οιγυναίκες αναλαμβάνουν το βάρος της ευθύνης που συνδέεται με το να είναιμητέρες σύζυγοι και φροντιστές των άλλων χωρίς να λαμβάνουν οικονομικήαποζημίωση για αυτή τη δουλειά

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ

Μικρότερη συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίαςΣυγκέντρωσή τους σε ορισμένους επαγγελματικούς κλάδουςΑπουσία ή υποεκπροσώπησή τους σε άλλουςΧάσμα των αμοιβών ανδρών και γυναικώνΜεγάλα ποσοστά ανεργίας των γυναικώνΜεγάλη παρουσία τους στο χώρο των ελαστικών μορφών εργασίαςΜη κάλυψή τους από συλλογικές συμβάσεις εργασίαςΈλλειψη ευκαιριών απασχόλησηςΑδυναμία εναρμόνισης επαγγελματικής ζωήςΠεριορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική εξέλιξηΜειωμένη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων καιπαρουσία τους σε θέσεις ευθύνης

Στην Ελλάδα ένα ποσοστό 65 των γυναικών απασχολείται στουςκλάδους της γεωργίας το λιανικό εμπόριο την εκπαίδευση την υγεία καιπρόνοια τη δημόσια διοίκηση τα ξενοδοχεία και εστιατόρια Συγκριτικά μεάλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτεροποσοστό γυναικών που απασχολείται στον αγροτικό τομέα ενώ είναι έντονη ηπροτίμησή τους για το δημόσιο τομέα

Όσον αφορά στον επαγγελματικό διαχωρισμό μεταξύ ανδρών καιγυναικών είναι υπαρκτός τόσο ως οριζόντιος(δηλαδή το ποσοστό παρουσίας σε

- 24 -

συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους) αλλά και ως κάθετος( δηλαδή οιδιαφοροποιήσεις στην ιεραρχία στο εσωτερικό του κάθε κλάδου)Μια από τιςαιτίες που συντηρούν αυτό το φαινόμενο είναι και η έλλειψη οργανωμένηςσυλλογικής δράσης

laquoΗ γυναίκα είναι παντού και πάντοτε γυναίκα Πολλές φορές και κάτιπερισσότερο λιγότερο όμως ποτέraquo

Πολύβιος Δημητρακόπουλος(συγγραφέας)

Η 8η Μαρτίου (γιορτή της μητέρας) laquoσημάδεψεraquo το γυναικείο φύλο μετά τημεγάλη απεργία που έκαναν οι εργάτριες στον τομέα τηςκλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1857 ζητώνταςκαλύτερες συνθήκες εργασίας

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η γυναίκα έχει κάνει δυναμική είσοδο στοχώρο της αγοράς εργασίας Η σύγχρονη γυναίκα είναι πλέον οικονομικάανεξάρτητη δυναμική και χειραφετημένη Ωστόσο εξακολουθεί να μην έχει τιςίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες μα τον άνδρα Τόσο στο δημόσιο όσο και στονιδιωτικό τομέα οι υψηλές θέσεις(διευθυντών προέδρων) αποτελούν αυστηρόάβατο για τις γυναίκες Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στα κέντρα λήψηςαποφάσεων Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο των Πολιτικών Ποινικώνκαι Διοικητικών Δικαστηρίων που όσο πιο υψηλόβαθμα είναι τόσο λιγότερεςείναι οι γυναίκες που τα επανδρώνουν Επίσης στον Άρειο Πάγο δεν υπηρετείκαμία γυναίκα Αντιθέτως συσσώρευση γυναικών παρατηρείται σταειρηνοδικεία και στα διοικητικά πρωτοδικεία

Η κατάσταση της σύγχρονης εργαζόμενης ελληνίδας δεν είναι ευνοϊκήγια τη ζωή της Πολλές γυναίκες ενώ πληρούν τα αντικειμενικά κριτήρια για τηνπρόσληψη σε μια θέση ωστόσο προτιμάται ένας άνδρας και με λιγότερα ίσωςπροσόντα αφού φιλοσοφία της σημερινής εποχής είναι η αύξηση του κέρδους μεόσο το δυνατόν λιγότερο κόστος Για τον λόγο αυτό η γυναίκα είναι εμπόδιοαφού ως έγκυος και αργότερα ως μητέρα απαιτεί πολλές άδειες επιδόματα καιευνοϊκή μεταχείριση Όμως οι εργοδότες δεν προσλαμβάνουν και μια γυναίκαπου δεν έχει παιδιά φοβούμενοι ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσει Έτσι οιγυναίκες αποκλείονται από πολλές θέσεις με αποτέλεσμα να καλπάζει ηγυναικεία ανεργία Αλλά ακόμα κι αν είναι αποτελεσματικές καιανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη δουλειά τους δεν μπορούν να ανελιχθούνστην εργασία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ενώ οι άνδρες μπορούνταυτόχρονα να είναι και καλοί πατέρες και καλοί στο χώρο εργασίας τους Έτσιακόμα και σήμερα δεν υπάρχει ουσιαστική βοήθεια στην ελληνίδα μητέρα διότιόταν έχει μικρά παιδιά δεν μπορεί να λείπει από το σπίτι αν δεν εξασφαλίσειποιος θα τα προσέχει

Στην Ελλάδα το χάσμα στις αμοιβές ξεπερνά το 20 μεταξύ γυναικώνκαι ανδρών Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας το

- 25 -

Νοέμβριο του 2011 μία στις τέσσερις γυναίκες(25) ήταν στην ανεργία ότανέναν χρόνο πριν το ποσοστό ήταν 17

Όσον αφορά την οικιακή εργασία δηλαδή την παροχή προσωπικώνυπηρεσιών προσελκύει σήμερα εργαζόμενες γυναίκες μετανάστριες ΣτηνΕλλάδα οι οικιακές βοηθοί προέρχονται κυρίως από τις Φιλιππίνες τηνΠολωνία την Ουκρανία τη Ρωσία ενώ η πλειοψηφία των Αλβανών μεταναστώνεργάζεται σε ελληνικά νοικοκυριά

Τα τελευταία χρόνια η θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίαςσυζητείται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικάμε τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών

Επιπλέον σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται καλύτερα σε τομείς οιοποίοι ήταν παραδοσιακά laquoκλειστοίraquo γιrsquo αυτές όπως ο Δικαστικός κλάδος τοΔιπλωματικό σώμα και στις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της ΔημόσιαςΔιοίκησης Επίσης έχουν ανοίξει για τις γυναίκες νέες επιλογές σταδιοδρομίαςσε κλάδους όπως η Αστυνομία ο Στρατός το Εμπορικό Ναυτικό

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 15: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 15 -

ΔΙΑΖΥΓΙΟ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ

(δώρο στο σύζυγο από την οικογένεια της νύφης για να αντεπεξέλθουνοικονομικά)

Η παράβαση της συζυγικής πίστης και η επίμεμπτησυμπεριφορά των συζύγων είχε συχνά ως αποτέλεσμα τηναίτηση διαζυγίου το οποίο ήταν δύο ειδών το laquoκατάπρόφασιν άμεμπτονraquo εξαιτίας δηλαδή σοβαρής αφορμήςπου προερχόταν από κάποιον από τους συζύγους και τοlaquoκατά συναίνεσινraquo με αμοιβαία δηλαδή συγκατάθεση

Οι χριστιανικές αρχές που καθόριζαν τις λειτουργίες τηςβυζαντινής κοινωνίας εξασφάλιζαν μία αξιοπρεπή ζωήστην παντρεμένη γυναίκα Ανεξάρτητα από τηνκοινωνική τάξη όπου ανήκε ήταν οικοδέσποινα και κυράΗ απόκτηση παιδιών την εξύψωνε Η βυζαντινή μητέραθεωρούταν η κεφαλή της οικογένειας και η προστάτιδα

των παιδιών της ειδικά αν ήταν χήρα και τα παιδιά της ήταν πολύ νέα ακόμα Ηκαθημερινότητα μιας μέσης γυναίκας ήταν δύσκολη και μάλλον μονότονηΚαθώς είχε την ευθύνη της εύρυθμης λειτουργίας του σπιτιού όταν δεν είχεδούλες στην υπηρεσίας της αναλωνόταν στην προσπάθεια να ανταποκριθείστις αυξημένες ανάγκες ενός προβιομηχανικού νοικοκυριού Ήταν η πρώτη πουξυπνούσε και η τελευταία που κοιμόταν στην οικογένειά της Οι γονείς είχανυποχρέωση να δίνουν προίκα στις κόρες τους κι αυτό ήταν ένας λόγος για τονοποίο οι φτωχοί εύχονταν να γεννούν αγόρια Εκτός αυτού για τους γονείςσήμαινε ότι το οικογενειακό τους όνομα δε θα διαιωνιζόταν και ότι απαιτούτανεμεγάλη φροντίδα στη διαπαιδαγώγηση και την προστασία του

Στον επαγγελματικό τομέα ο ρόλος της γυναίκας ήτανμικρός Οι γυναίκες των φτωχότερων κοινωνικώνστρωμάτων δούλευαν στα χωράφια και στα εργαστήριατης οικογένειάς τους Μετά τον 11ο αιώνα οι γυναίκεςασχολήθηκαν και με το εμπόριο τροφίμων Είχαναρτοποιεία ή πουλούσαν φρούτα και λαχανικά Μερικέςγυναίκες ήταν μαμές και καλλιγράφοι Πλουσιότερες

αναφέρονται ως ιδιοκτήτριες πλοίων Η κυριότερη απασχόληση των γυναικώνήταν η εργασία στο σπίτι Ιδιαίτερα το γνέσιμο και η ύφανση ήταν βασικέςασχολίες για όλες σχεδόν τις γυναίκες από το πιο φτωχό σπίτι ως τα πλούσιαμοναστήρια και το ίδιο το παλάτι Τα κορίτσια των περισσότερων οικογενειώνμάθαιναν συνήθως ανάγνωση γραφή αριθμητική ιερή ιστορία και ωδική Μόνοοι κόρες αριστοκρατικών και πλούσιων οικογενειών μπορούσαν να αποκτήσουνμεγαλύτερη μόρφωση αν το ενέκριναν οι γονείς τους Λίγες γυναίκεςμορφωμένες ήταν ιατροί που θεράπευαν το γυναικείο πληθυσμόεπιστολογράφοι ή υμνογράφοι Άλλες οι λεγόμενες κοινές ζούσαν στα μιμαρείακαι στα καπηλειά

- 16 -

ΕΠΩΝΥΜΕΣ

Κάποιες γυναίκες αναλογικά ελάχιστες αποκτούσαν και ευρύτερημόρφωση Η ζωή μιας σπουδαίας γυναίκας του βυζαντίου της Άννας τηςΚομνηνής της Πορφυρογέννητης πριγκίπισσας - ιστορικού είναι ενδεικτικήαυτού του πάθους για εξουσία και μόρφωση Ο συγκινητικός της θάνατοςεπιστεγάζει μια ζωή γεμάτη ένταση και σφοδρές αντιφάσεις Ηπορφυρογέννητη Άννα ήταν μια γυναίκα επαναστάτρια για την εποχή της Γιανα πετύχει τους σκοπούς της δε χρησιμοποίησε γυναικεία όπλα (γοητείαπονηριά) αλλά καθαρά αντρικά μέσα(δύναμη τόλμη επιμονή) Ίσως και ναήταν η πρώτη φεμινίστρια στα χρονικά της ανθρωπότητας αλλά η απόπειρά τηςήταν καταδικασμένη να αποτύχει μέσα στην αυστηρά ανδροκρατούμενηκοινωνία του Βυζαντίου Παρόλο που από τη γέννησή της αναγορεύτηκεσυναυτοκράτειρα λόγο κακών συγκυριών δεν άσκησε ποτέ το αξίωμα Προς τοτέλος λοιπόν της ζωής της έγινε μοναχή και αποφάσισε να εξιστορήσει το βίοτου πατέρα της στο έργο laquoΑλεξιάδαraquo Διάφορες αυτοκράτειρες κυβέρνησαν ωςαντιβασιλείς των ανήλικων παιδιών τους Η αυτοκράτειρα Ειρήνη προς τοτέλος του 8ου αιώνα η αγία Θεοδώρα στο γιο της Μιχαήλ 3ο κατά τον 9ο αιώνακαι η Ζωή Καρβουνόψινα η τέταρτη σύζυγος και χήρα του αυτοκράτοραΛέοντα 6ου κατά τον 10ο αιώνα Η Άννα Δαλέσσενα ήταν μητέρα τουαυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού του 1ου και γιαγιά της Άννας Κομνηνής πουέπαιξε έναν κρίσιμο ρόλο στην άνοδο του Αλέξιου στην εξουσία και ο Αλέξιοςένα αποφασιστικό και ικανό άτομο το οποίο συνέχισε να στηρίζεται στηνπολιτική και διοικητική πείρα της για να κυβερνήσει την τεράστια αυτοκρατορία

Πολλές γυναίκες αριστοκρατικής καταγωγής επιδίδονταν επίσης σε έργαευποιίας όπως η ίδρυση γηροκομείων οι δωρεές για την ανέγερση ναών και ηεθελοντική εργασία στα νοσοκομεία της εποχής όπως οι ξεχωριστέςπροσωπικότητες γυναικών που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη τουβυζαντινού κράτους σαν αυτή της αυτοκράτειρας Ελένης και Θεοδώρας Τέλοςμια από τις πιο γνωστές βυζαντινές επιχειρήσεις άνηκε σε κάποια Δανελία - μιαεξαιρετικά πλούσια χήρα και ευεργέτιδα του μελλοντικού αυτοκράτοραΒασίλειου του 1ου Αξιοσημείωτη είναι και η ποιήτρια Κασσιανή Άλλεςγυναίκες ήταν ιδιοκτήτες μικρών καταστημάτων με είδη καθημερινής χρήσης

- 17 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΜΕΣΑΙΩΝΑ

Τα όπλα των γυναικών Από τον 12ο αιώνα η ιδανική γυναίκα θα πρέπει ναείναι λεπτή με λεπτή μέση μακριά πόδια στήθος μικρό (απαγορεύονται ταμεγάλα στήθη οι γυναίκες που έχουν υπερβολικό στήθος θαέπρεπε να το καλύπτουν με επίδεσμο) Η σιλουέτα αυτήεξελίσσεται στη συνέχεια στο κυρτό σχήμα S το κεφάλι ελαφράγερμένο προς τα εμπρός το στήθος ανεπαίσθητο η κοιλιά και οιγοφοί προς τα εμπρός

Ο γάμος Το πρότυπο του χριστιανικού γάμου βασίζοντανστην απόλυτη μονογαμία Θεωρητικά πρόκειται για ένα γάμομε την συγκατάθεση και των δύο ατόμων και χωρίς δυνατότητα διαζυγίουΩστόσο η θεωρία ήταν συχνά διαφορετική από την πραγματικότητα Έτσι είναιοικογένειες (γονείς) που ενώνουν τα παιδιά και αυτό στην ηλικία των δώδεκαετών για τις γυναίκες και στους άνδρες των δεκατεσσάρων Νεαρά ζευγάριαπαντρεύονται χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων με τον κίνδυνο τηςαποκλήρωσης Τόσο στα κατώτερα όσο και στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα ηγονική επιλογή υπαγορεύει τα δεσμά του γάμου Ακόμα ο γάμος δεν ήτανπρακτικά τόσο αδιάλυτος ∙ είναι συχνό στους άνδρες των κύκλων ευγενείας ναέχουν παλλακίδες και να αποκτούν νόθα παιδιά Αν η σύζυγος δεν είναι σε θέσηνα γεννήσει έναν κληρονόμο αυτά τα παιδιά μερικές φορές μπορούσαν ναγίνουν κληρονόμοι του πατέρα τους Η εν λόγω γυναίκα στείρα ή που δεγεννούσε παρά κορίτσια μπορεί επίσης να διαχωριστεί από το σύζυγό της οοποίος θέλει να εξασφαλίσει απογόνους Καθημερινή μέριμνα ήταν ηεξασφάλιση του επιούσιου εφόσον το μεσαιωνικό οικογενειακό εισόδημα ήτανμετά βίας επαρκές Ανύπαντρες μητέρες και χήρες επιδίδονταν στην κλοπή τηζητιανιά και την πορνεία (η οποία και δε θεωρούταν παράνομη αλλά ανήθικη)

Συζυγικές σχέσεις Το 14ο αιώνα αναφέρονταν στην Αγγλία 4 κατηγορίεςπροσώπων οι προδότες οι εθνικοί οι σκλάβοι και οι γυναίκες που κάθε άνδραςείχε το δικαίωμα να δείρει ατιμώρητα αφού αυτοί δεν κατείχαν νόμιμαδικαιώματα για να τους κάνουν αγωγή Το δικαίωμα επιβολής σωφρονιστικήςτιμωρίας από μέρους του συζύγου απέβλεπε στη διατήρηση της σχέσηςκυριαρχίας του άνδρα Ο Trevelyan γράφει για την Αγγλία του 15ου αιώνα Ηδύναμη της κυριαρχίας βρισκόταν στα χέρια του άνδρα και σπάνια η κοινήγνώμη επέρριπτε την ενοχή σε όποιον τη διεκδικούσε με τη γροθιά ή τη βέργα Η

- 18 -

θέση της γυναίκας στο Μεσαίωνα σύμφωνα με τον Hans Fehr ο οποίος γράφειγια τις σχέσεις ανάμεσα στα δυο φύλα κατά τον εξής τρόπο Η γυναίκα δεν ήτανανεξάρτητη Σacute όλη τη ζωή της βρισκόταν κάτω από την εποπτεία του άνδρα Ηπαλιά αντίληψη βίας η εξουσιάζουσα θέση του άνδρα δεν εξαφανίστηκε ποτέολοκληρωτικά Συχνά επαναλαμβάνεται ότι το γυναικείο φύλο πρέπει ναθεωρείται σαν αντικείμενο που υπόκειται στη βία Οι διάφορες διατάξεις και οισυνήθειες που επικρατούσαν το Μεσαίωνα δείχνουν καθαρά ότι οι σχέσειςανάμεσα στα δυο φύλα δεν ήταν μόνο σχέσεις βίας αλλά προ πάντων σχέσειςεξουσίας Η επιβολή της τιμωρίας για ορισμένα σφάλματα της συζύγου δεν ήτανδικαίωμα αλλά καθήκον του άνδρα Αν ο σύζυγος δεν τιμωρούσε με ξύλο τηγυναίκα του τότε έπεφτε ο ίδιος σε σφάλμα Με ολοφάνερα διατυπωμένεςαπειλές και με βία που είχε νομικά κωδικοποιηθεί αναγκάζονταν οι γυναίκες σευποταγή

Επαγγελματική ζωή των γυναικών Οι γυναίκες κατά τον Μεσαίωνασυμμετέχουν ενεργά στην οικονομική ζωή Στην πόλη που εργάζονται κυρίωςστο εμπόριο στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας και των τροφίμων Επιπλέονστο μικρό εμπόριο τροφίμων οι γυναίκες υπερτερούν αριθμητικά των ανδρώνΕπίσης οι βιομηχανίες που εμφανίζονται ως επέκταση των εγχώριωνδραστηριοτήτων τους είναι περισσότερο ή λιγότερο δεσμευμένες ψησίματοςζυθοποιίας (στην Αγγλία οι γυναίκες έχουν το μονοπώλιο στην μπύρα και τηγαλακτοκομική βιομηχανία) Στην ύπαιθρο θα βοηθήσουν επίσης τουςσυζύγους τους ιδίως βοηθώντας στην συγκομιδή και την κοπή των ζωοτροφώνΣχεδιάστριες εσωρούχων και καλτσών μοδίστρες ιδιοκτήτριες μικρώνεστιατορίων πλύστρες είναι επαγγέλματα που οι γυναίκες έχουν καταλάβει τιςΜεσαίωνα αλλά απαραιτήτως δεν θεωρούνται ίσες με τους άνδρες Πράγματι οιμισθοί των γυναικών είναι πολύ χαμηλότερες από εκείνες των ανδρών ∙ ηεργασία στο σπίτι την οποία καμία επαγγελματική οργάνωση δενπροασπιζόταν παραπέμπει σε ιδιαίτερα χαμηλούς μισθούς τόσο σε αστικές όσοκαι αγροτικές περιοχές

Γυναίκες και κοινωνικά δικαιώματα Οι γυναίκες του απλού λαού και οιαστές απολάμβαναν σχετικά περισσότερη ελευθερία ∙ ενήλικες ήδη από ταδώδεκά τους χρόνια είχαν το δικαίωμα να διαχειριστούν τα αγαθά τους ναπαντρευτούν να εργαστούν ακόμα και να ψηφίσουν Για τις αριστοκράτισσεςτα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά Μέσα σrsquo ένα σύμπαν βίαιο επιθετικόανδροκρατούμενο στα πλαίσια του κάστρου αυτή δεν είναι υπολογίσιμη Ημοίρα της μοιάζει με τη γαιοκτησία τη μόνη εγγύηση της εξουσίας Έτσιαποτέλεσε lsquorsquoσυνάλλαγμαrsquorsquo μεταξύ των λόρδων οι οποίοι ήθελαν να αυξήσουντα αγαθά τους και να εξασφαλίσουν την διαιώνιση του γένους τους ΣτηΣαξονία κατά τον Michelet ο ειρηνοδίκης είχε το δικαίωμα να χτυπάει κάθεγυναίκα που θα φερόταν ανάρμοστα ή αθέμιτα ακόμη έκαναν χρήση τουδικαιώματος αυτού για να ταπεινώσουν τις τίμιες γυναίκες και τις συζύγουςεμπόρων οι οποίες ξεχώριζαν για την υπερηφάνεια και την αυτοπεποίθησήτους

- 19 -

Γυναίκες και Εκκλησία Υπάρχουν βεβαίως τα γνωστά μισογυνικάστερεότυπα που παρουσιάζουν τη γυναίκα ως προσωποποίηση της αμαρτίας Ηεξιλέωση της θέσης της γυναίκας στην Εκκλησία γίνεται με τη γέννηση τουΘεανθρώπου από μια γυναίκα την Παναγία Η γυναίκα ως Εκκλησία και οάνδρας ως ο Χριστός Η γυναίκα συμβολίζει την αγία Εκκλησία και ο άνδρας τοΧριστό Όπως η Εκκλησία υποτάσσεται στον Χριστό έτσι και η γυναίκα οφείλει

να ακούει τον άνδρα και να μην τον περιφρονεί Βεβαίωςαυτό δεν είναι καθόλου υποβιβαστικό για τη γυναίκαδιότι ο άνδρας ΧΡΩΣΤΑΕΙ να την αγαπάει όπως ακριβώςο Χριστός αγαπάει την Εκκλησία Κι ας μην ξεχνάμε ότι οΧριστός θυσιάστηκε για την Εκκλησία Ο άνδρας είναι ηlaquoκεφαλήraquo της γυναίκας του Το να είναι κάποιος κεφαλήδεν δηλώνει εξουσία ή αξία στη Χριστιανική Εκκλησία

Είναι θέμα ευθύνης πολύ μεγάλης μάλιστα Σε ένα σπίτι υπάρχουν πράγματαπου πρέπει να φροντιστούν από έναν για να διατηρηθεί η ειρήνη στηνοικογένεια Ο Θεός επιλέγει τον άνδρα ως κεφαλή τής οικογένειας επειδή οΧριστός στον οποίον υποτάσσεται στην Εκκλησία ως Θεανδρικό πρόσωπο ήρθεστη γη

Υπάρχουν και τα ιστορικά στοιχεία που παρέχουν μια πολύ πιοισορροπημένη εικόνα Καταρχάς η μεσαιωνική Εκκλησία δεν διστάζει νααναθέσει σε γυναίκες θέσεις ευθύνης με πολιτική και οικονομική ισχύ Οιηγούμενες των μονών ασκούν εξουσία και διαχειρίζονται πολλές φορέςτεράστιες περιουσίες Και όσον αφορά την εκτίμηση της Εκκλησίας προς τιςγυναικείες ικανότητες ας δούμε ακόμη ένα παράδειγμα που παραθέτει η Περνού(όππ σελ 93) όταν ο μοναχός Ροβέρτος του Αρμπρισέλ μια από τιςμεγαλύτερες προσωπικότητες του δυτικού μοναστικού κινήματος αποφασίζεινα οργανώσει το αβαείο του Φοντεβρώ ιδρύει δύο κοινόβια (ένα ανδρών και έναγυναικών) Ο άνθρωπος αυτός αληθινός φεμινιστής θα αναθέσει τη διοίκησητου αβαείου σε μια ηγουμένη την μόλις 22 ετών Πετρονίλλα του Σεμιγέ (1115)Ανάμεσα στις σημαντικές γυναικείες μορφές της Καθολικής Εκκλησίας τουΜεσαίωνα δεν λείπουν και οι δυναμικές προσωπικότητες που δεν θα διστάσουννα αναμετρηθούν με την κοσμική εξουσία υπερασπίζοντας τα πιστεύω τουςΓενικά η θέση της γυναίκας στο πλαίσιο της καθολικής Εκκλησίας είναιακριβώς αυτή που κατέχει η γυναίκα στην κοινωνία τη συγκεκριμένη ιστορικήπερίοδο (Pernoud όππ σελ 94-95) Έτσι η επιδείνωση παρατηρείταιταυτόχρονα στην κοινωνία και στην Εκκλησία το 1298 ο πάπας Βονιφάτιος Η΄επιβάλλει στις μοναχές αυστηρότερους περιορισμούς απrsquo ότι στους άνδρεςμοναχούς ή μέλη θρησκευτικών ταγμάτων αποκλείοντάς τις από κάθε επαφήμε τον έξω κόσμο Η απώλεια της ldquoαυτονομίαςrdquo θα ολοκληρωθεί στηΓαλλία όταν η διοίκηση της Εκκλησίας θα περάσει στα χέρια της κοσμικήςεξουσίας με το Κονκορδάτο της Μπολόνιας (1516) ο πάπας εκχωρεί στον βασιλιάτης Γαλλίας την εξουσία να διορίζει επισκόπους και ηγουμένους

Οιhellip μάγισσες Καλά όλα αυτά αλλά στον Μεσαίωνα δεν έκαιγαν μάγισσες Ηαπάντηση είναι laquoόχι και τόσο ή μάλλον σχεδόν καθόλουraquo Το πραγματικό κυνήγιμαγισσών ανάγεται στα χρόνια της Αναγέννησης κι αργότερα η διαβόητη δίκητων Μαγισσών του Σάλεμ έγινε το 1698 κι όχι βέβαια κατά τα χρόνια του

- 20 -

Μεσαίωνα Στη Γαλλία η τελευταία δίκη για μαγεία καταγράφεται στοΜπορντώ το 1718 Οι άνθρωποι της εποχής αντιμετώπιζαν τη μαγείαπερισσότερο ως εκδήλωση ψυχικής ασθένειας αντίληψη που μοιάζειαρκετά σύγχρονη

Γυναίκες και μόρφωση Στα μεσαιωνική Ευρώπη Εκκλησία και γράμματα είναισυνήθως αλληλένδετα Όπως είναι λογικό οι γυναίκες δεν λείπουν από τοντομέα αυτό Η πρώτη εγκυκλοπαίδεια της μεσαιωνικής Δύσης συγγράφηκε απόγυναίκα πρόκειται για τον ldquoHortus deliciarumldquo της Αλσατής ηγουμένης Ερράδης

του Λάντσμπεργκ (12ος αι) Μερικές φορές οι πνευματικές και καλλιτεχνικέςδραστηριότητες των γυναικών της Εκκλησίας εκπλήσσουν στο αββαείο τουΓκάντερσάιμ στη Σαξονία βρέθηκαν χειρόγραφα του 10ου αιώνα που

περιείχαν κωμωδίες σε στίχους με ομοιοκαταληξία σε μίμηση των κωμωδιώντου Τερέντιου Εδώ μπορούμε να παρατηρήσουμε πως η καλλιέργειαενθαρρυνόταν περισσότερο στα γυναικεία παρά στα αντρικά μοναστήρια Όταντο 14ο αιώνα ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο του Παρισίου ήταν αποκλεισμένες απrsquoτη μόρφωση της οποίας το μονοπώλιο κρατούσαν οι κληρικοί Αποκλεισμένοιήταν γυναίκες και θρησκευτικά τάγματα (Ordres mineurs Ordres mendiants) OΘωμάς Ακινάτης απελάθη σε διάστημα 2 ετών

Γυναίκες και εξουσία rdquoΟι γυναίκες δεν ήταν υπόδουλες και υποταγμένεςστο πλαίσιο ενός κόσμου ο οποίος εμφανίζεται να κυριαρχείται από τις αντρικέςαρετές ιπποτών ή ασκητικών μοναχών Η εξουσία δεν απέκλειε τις γυναίκες απότην κορυφή της κοινωνίας Η υπόμνηση μερικών ονομάτων αρκεί για να αποδείξειτο αντίθετο Η Αλιενόρ της Ακυιτανίας η Λευκή της Καστίλλης κι άλλες λιγότερογνωστές διοίκησαν επικράτειες και κυβέρνησαν υπηκόουςrdquo Πράγματι δεν είναιλίγα τα παραδείγματα γυναικών που ασκούν τη βασιλική εξουσία όταν οσύζυγός τους απουσιάζει ή ασθενεί ή αυτών στις οποίες έχει νομίμως ανατεθεί ηαντιβασιλεία μέχρι την ενηλικίωση του γιου τους Άλλες πάλι είναιαρκούντως δυναμικές ώστε να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους και χωρίς νασυμβαίνει κάτι από τα παραπάνω

Συγκεκριμένα οι δύο αντισυμβατικές γαλλίδες η Αλιενόρ της

Ακυιτανίας και η Λευκή της Καστίλλης Η πρώτη υπήρξεκληρονόμος του ισχυρού δουκάτου της Ακυιτανίας Το 1152 ηΑλιενόρ παίρνει την πρωτοβουλία και χωρίζει τον Λουδοβίκο(καθόσον νομικά δεν υφίστατο διαζύγιο τυπικά επρόκειτο γιαακύρωση του γάμου λόγωhellip μακρινής συγγένειας μεταξύ τωνσυζύγων αν και στην πραγματικότητα ευθύνεται η ασυμφωνίαχαρακτήρων και φημολογούμενη εξωσυζυγική σχέση) Έξι μόλιςεβδομάδες μετά την ακύρωση του πρώτου της γάμουπαντρεύεται στο Πουατιέ τον Ερρίκο δούκα της Νορμανδίας και κόμη του Ανζούκαι του Μαιν ο οποίος θα γίνει δύο χρόνια αργότερα βασιλιάς της Αγγλίας (ωςΕρρίκος Β΄) Μέχρι τον θάνατό της (1204) θα παραmicroείνει δραστήριααναλαμβάνοντας διπλωματικές πρωτοβουλίες και επιχειρώντας να

AlieacutenordAquitainereinedHenry IIdAngleterre

- 21 -

καθορίσει σύμφωνα με τις απόψεις της τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ Γαλλίαςκαι Αγγλίας

Παρομοίως η εγγονή της η Λευκή της Καστίλλης παντρεύεται σεηλικία 12 ετών τον διάδοχο του γαλλικού θρόνου (τον μετέπειταΛουδοβίκο Η΄) Μ μετά τον θάνατο του συζύγου της (1226) θακυβερνήσει το βασίλειο έως την ενηλικίωση του γιου της(Λουδοβίκου Θ΄)∙ Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας της θαδιαπραγματευθεί (με επιτυχία) τους όρους της Συνθήκης τουΜω (1229) με την οποία τερματίζεται η σύγκρουση μεταξύΓαλλίας και κομητείας της Τουλούζης Έχοντας εμπιστοσύνηστις πολιτικές ικανότητες της microητέρας του ο Λουδοβίκος Θ΄ της

αναθέτει την αντιβασιλεία κατά την αναχώρησή του για την Ζ΄ Σταυροφορία(1248)

Στον μακρινό βορρά η βασίλισσα Μαργαρίτα κατόρθωσε να ενώσει σεένα βασίλειο του οποίου ηγήθηκε τη Σουηδία τη Δανίακαι τη Νορβηγία (1397)

Στην Ιταλία η Ματθίλδη της Τοσκάνης (1046-1115)υπήρξε η ισχυρότερη πολιτική προσωπικότητα στην Ιταλίατου καιρού της σε δική της πρωτοβουλία οφείλεται ηldquoσυmicroφιλίωσηrdquo microεταξύ του πάπα Γρηγορίου Ζ΄ και τουαυτοκράτορα Ερρίκου Δ΄ microε την ταπείνωση του δεύτερουστην Κανόσσα (1077)

Το 1314 ο Philippe le Bel περιορίζει τη δυνατότητα της διαδοχής τουθρόνου από γυναίκα Το 1593 μια επανάσταση στο Κοινοβούλιο του Παρισίουαπαγορεύει στη γυναίκα κάθε κρατική λειτουργία Από τις αρχές του 14ου αιώναη γυναίκα δε στέφεται πια είναι μονάχα σύζυγος του βασιλιά

Γυναίκες και πολιτικά δικαιώματα Όπως γνωρίζουμε στα χρόνια τηςελληνικής και ρωμαϊκής Αρχαιότητας η γυναίκα στερείται πλήρως πολιτικώνδικαιωμάτων Στους Νεότερους Χρόνους πρέπει να φτάσουμε στον 20ό αιώναγια να δοθεί στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου Στο Μεσαίωνα βλέπουμε τιςγυναίκες να ψηφίζουν στις συνελεύσεις πόλεων και χωριών που καλύπτουν έναευρύ τμήμα της δυτικής Ευρώπης Βεβαίως στην εποχή αυτή δεν ψηφίζουν ταάτομα αλλά οι οικογένειες οι οποίες πράγματι εκπροσωπούνται συνήθως απότον άντρα Όταν όμως αυτός αδυνατεί να συμμετάσχει στη διαδικασία (απουσίαή ασθένεια) ή έχει πεθάνει τότε η οικογένεια εκπροσωπείται από τη γυναίκα

Blanche deCastille

MATILDE DECANOSACONDESA DETOSCANA

- 22 -

ldquoSi les femmes neacutetaient pas bonnes et leursconseils inutiles Dieu ne les aurait jamaisconsacreacutees comme laide de lhomme mais plutocirctcomme la cause du mal

Charte dAardenburg

ldquoAν οι γυναίκες δεν ήτανε καλές και οισυμβουλές τους ήταν άχρηστες ο Θεός δε θα τιςείχε αφιερώσει ποτέ ως βοήθεια στον άνδρααλλά μάλλον ως πηγή κακούhellip

- 23 -

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σε πολλές χώρες οι γυναίκες αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό τουεργατικού δυναμικού Παρrsquo όλα αυτά ένας πολύ σημαντικός αριθμόςεργαζομένων γυναικών απασχολείται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας συχνά μεμικρή ασφάλεια εργασίας χαμηλούς μισθούς και δυσμενείς συνθήκες Αυτό δενπεριορίζεται στο βιομηχανοποιημένο κόσμο καθώς για πολλές γυναίκες στιςαναπτυσσόμενες χώρες η εμπειρία της εργασίας είναι δυσάρεστη με τηνκακομεταχείριση και τη σεξουαλική παρενόχληση να αποτελούν συνηθισμέναφαινόμενα που συχνά τρέφονται από πολιτιστικές και θρησκευτικέςπεποιθήσεις Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός γυναικών αποκτούν διοικητικέςθέσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνδέονται μεσυμπεριφορές αποκλεισμού ή υποβάθμισης των γυναικών από άνδρεςσυναδέλφους που απειλούνται από αυτές

Οι πολλαπλοί κοινωνικοί ρόλοι που αναλαμβάνουν θέτουν τις γυναίκεςσε μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλα μέλη της κοινότητας στο να νοσήσουν Οιγυναίκες αναλαμβάνουν το βάρος της ευθύνης που συνδέεται με το να είναιμητέρες σύζυγοι και φροντιστές των άλλων χωρίς να λαμβάνουν οικονομικήαποζημίωση για αυτή τη δουλειά

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ

Μικρότερη συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίαςΣυγκέντρωσή τους σε ορισμένους επαγγελματικούς κλάδουςΑπουσία ή υποεκπροσώπησή τους σε άλλουςΧάσμα των αμοιβών ανδρών και γυναικώνΜεγάλα ποσοστά ανεργίας των γυναικώνΜεγάλη παρουσία τους στο χώρο των ελαστικών μορφών εργασίαςΜη κάλυψή τους από συλλογικές συμβάσεις εργασίαςΈλλειψη ευκαιριών απασχόλησηςΑδυναμία εναρμόνισης επαγγελματικής ζωήςΠεριορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική εξέλιξηΜειωμένη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων καιπαρουσία τους σε θέσεις ευθύνης

Στην Ελλάδα ένα ποσοστό 65 των γυναικών απασχολείται στουςκλάδους της γεωργίας το λιανικό εμπόριο την εκπαίδευση την υγεία καιπρόνοια τη δημόσια διοίκηση τα ξενοδοχεία και εστιατόρια Συγκριτικά μεάλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτεροποσοστό γυναικών που απασχολείται στον αγροτικό τομέα ενώ είναι έντονη ηπροτίμησή τους για το δημόσιο τομέα

Όσον αφορά στον επαγγελματικό διαχωρισμό μεταξύ ανδρών καιγυναικών είναι υπαρκτός τόσο ως οριζόντιος(δηλαδή το ποσοστό παρουσίας σε

- 24 -

συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους) αλλά και ως κάθετος( δηλαδή οιδιαφοροποιήσεις στην ιεραρχία στο εσωτερικό του κάθε κλάδου)Μια από τιςαιτίες που συντηρούν αυτό το φαινόμενο είναι και η έλλειψη οργανωμένηςσυλλογικής δράσης

laquoΗ γυναίκα είναι παντού και πάντοτε γυναίκα Πολλές φορές και κάτιπερισσότερο λιγότερο όμως ποτέraquo

Πολύβιος Δημητρακόπουλος(συγγραφέας)

Η 8η Μαρτίου (γιορτή της μητέρας) laquoσημάδεψεraquo το γυναικείο φύλο μετά τημεγάλη απεργία που έκαναν οι εργάτριες στον τομέα τηςκλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1857 ζητώνταςκαλύτερες συνθήκες εργασίας

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η γυναίκα έχει κάνει δυναμική είσοδο στοχώρο της αγοράς εργασίας Η σύγχρονη γυναίκα είναι πλέον οικονομικάανεξάρτητη δυναμική και χειραφετημένη Ωστόσο εξακολουθεί να μην έχει τιςίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες μα τον άνδρα Τόσο στο δημόσιο όσο και στονιδιωτικό τομέα οι υψηλές θέσεις(διευθυντών προέδρων) αποτελούν αυστηρόάβατο για τις γυναίκες Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στα κέντρα λήψηςαποφάσεων Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο των Πολιτικών Ποινικώνκαι Διοικητικών Δικαστηρίων που όσο πιο υψηλόβαθμα είναι τόσο λιγότερεςείναι οι γυναίκες που τα επανδρώνουν Επίσης στον Άρειο Πάγο δεν υπηρετείκαμία γυναίκα Αντιθέτως συσσώρευση γυναικών παρατηρείται σταειρηνοδικεία και στα διοικητικά πρωτοδικεία

Η κατάσταση της σύγχρονης εργαζόμενης ελληνίδας δεν είναι ευνοϊκήγια τη ζωή της Πολλές γυναίκες ενώ πληρούν τα αντικειμενικά κριτήρια για τηνπρόσληψη σε μια θέση ωστόσο προτιμάται ένας άνδρας και με λιγότερα ίσωςπροσόντα αφού φιλοσοφία της σημερινής εποχής είναι η αύξηση του κέρδους μεόσο το δυνατόν λιγότερο κόστος Για τον λόγο αυτό η γυναίκα είναι εμπόδιοαφού ως έγκυος και αργότερα ως μητέρα απαιτεί πολλές άδειες επιδόματα καιευνοϊκή μεταχείριση Όμως οι εργοδότες δεν προσλαμβάνουν και μια γυναίκαπου δεν έχει παιδιά φοβούμενοι ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσει Έτσι οιγυναίκες αποκλείονται από πολλές θέσεις με αποτέλεσμα να καλπάζει ηγυναικεία ανεργία Αλλά ακόμα κι αν είναι αποτελεσματικές καιανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη δουλειά τους δεν μπορούν να ανελιχθούνστην εργασία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ενώ οι άνδρες μπορούνταυτόχρονα να είναι και καλοί πατέρες και καλοί στο χώρο εργασίας τους Έτσιακόμα και σήμερα δεν υπάρχει ουσιαστική βοήθεια στην ελληνίδα μητέρα διότιόταν έχει μικρά παιδιά δεν μπορεί να λείπει από το σπίτι αν δεν εξασφαλίσειποιος θα τα προσέχει

Στην Ελλάδα το χάσμα στις αμοιβές ξεπερνά το 20 μεταξύ γυναικώνκαι ανδρών Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας το

- 25 -

Νοέμβριο του 2011 μία στις τέσσερις γυναίκες(25) ήταν στην ανεργία ότανέναν χρόνο πριν το ποσοστό ήταν 17

Όσον αφορά την οικιακή εργασία δηλαδή την παροχή προσωπικώνυπηρεσιών προσελκύει σήμερα εργαζόμενες γυναίκες μετανάστριες ΣτηνΕλλάδα οι οικιακές βοηθοί προέρχονται κυρίως από τις Φιλιππίνες τηνΠολωνία την Ουκρανία τη Ρωσία ενώ η πλειοψηφία των Αλβανών μεταναστώνεργάζεται σε ελληνικά νοικοκυριά

Τα τελευταία χρόνια η θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίαςσυζητείται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικάμε τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών

Επιπλέον σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται καλύτερα σε τομείς οιοποίοι ήταν παραδοσιακά laquoκλειστοίraquo γιrsquo αυτές όπως ο Δικαστικός κλάδος τοΔιπλωματικό σώμα και στις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της ΔημόσιαςΔιοίκησης Επίσης έχουν ανοίξει για τις γυναίκες νέες επιλογές σταδιοδρομίαςσε κλάδους όπως η Αστυνομία ο Στρατός το Εμπορικό Ναυτικό

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 16: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 16 -

ΕΠΩΝΥΜΕΣ

Κάποιες γυναίκες αναλογικά ελάχιστες αποκτούσαν και ευρύτερημόρφωση Η ζωή μιας σπουδαίας γυναίκας του βυζαντίου της Άννας τηςΚομνηνής της Πορφυρογέννητης πριγκίπισσας - ιστορικού είναι ενδεικτικήαυτού του πάθους για εξουσία και μόρφωση Ο συγκινητικός της θάνατοςεπιστεγάζει μια ζωή γεμάτη ένταση και σφοδρές αντιφάσεις Ηπορφυρογέννητη Άννα ήταν μια γυναίκα επαναστάτρια για την εποχή της Γιανα πετύχει τους σκοπούς της δε χρησιμοποίησε γυναικεία όπλα (γοητείαπονηριά) αλλά καθαρά αντρικά μέσα(δύναμη τόλμη επιμονή) Ίσως και ναήταν η πρώτη φεμινίστρια στα χρονικά της ανθρωπότητας αλλά η απόπειρά τηςήταν καταδικασμένη να αποτύχει μέσα στην αυστηρά ανδροκρατούμενηκοινωνία του Βυζαντίου Παρόλο που από τη γέννησή της αναγορεύτηκεσυναυτοκράτειρα λόγο κακών συγκυριών δεν άσκησε ποτέ το αξίωμα Προς τοτέλος λοιπόν της ζωής της έγινε μοναχή και αποφάσισε να εξιστορήσει το βίοτου πατέρα της στο έργο laquoΑλεξιάδαraquo Διάφορες αυτοκράτειρες κυβέρνησαν ωςαντιβασιλείς των ανήλικων παιδιών τους Η αυτοκράτειρα Ειρήνη προς τοτέλος του 8ου αιώνα η αγία Θεοδώρα στο γιο της Μιχαήλ 3ο κατά τον 9ο αιώνακαι η Ζωή Καρβουνόψινα η τέταρτη σύζυγος και χήρα του αυτοκράτοραΛέοντα 6ου κατά τον 10ο αιώνα Η Άννα Δαλέσσενα ήταν μητέρα τουαυτοκράτορα Αλέξιου Κομνηνού του 1ου και γιαγιά της Άννας Κομνηνής πουέπαιξε έναν κρίσιμο ρόλο στην άνοδο του Αλέξιου στην εξουσία και ο Αλέξιοςένα αποφασιστικό και ικανό άτομο το οποίο συνέχισε να στηρίζεται στηνπολιτική και διοικητική πείρα της για να κυβερνήσει την τεράστια αυτοκρατορία

Πολλές γυναίκες αριστοκρατικής καταγωγής επιδίδονταν επίσης σε έργαευποιίας όπως η ίδρυση γηροκομείων οι δωρεές για την ανέγερση ναών και ηεθελοντική εργασία στα νοσοκομεία της εποχής όπως οι ξεχωριστέςπροσωπικότητες γυναικών που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη τουβυζαντινού κράτους σαν αυτή της αυτοκράτειρας Ελένης και Θεοδώρας Τέλοςμια από τις πιο γνωστές βυζαντινές επιχειρήσεις άνηκε σε κάποια Δανελία - μιαεξαιρετικά πλούσια χήρα και ευεργέτιδα του μελλοντικού αυτοκράτοραΒασίλειου του 1ου Αξιοσημείωτη είναι και η ποιήτρια Κασσιανή Άλλεςγυναίκες ήταν ιδιοκτήτες μικρών καταστημάτων με είδη καθημερινής χρήσης

- 17 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΜΕΣΑΙΩΝΑ

Τα όπλα των γυναικών Από τον 12ο αιώνα η ιδανική γυναίκα θα πρέπει ναείναι λεπτή με λεπτή μέση μακριά πόδια στήθος μικρό (απαγορεύονται ταμεγάλα στήθη οι γυναίκες που έχουν υπερβολικό στήθος θαέπρεπε να το καλύπτουν με επίδεσμο) Η σιλουέτα αυτήεξελίσσεται στη συνέχεια στο κυρτό σχήμα S το κεφάλι ελαφράγερμένο προς τα εμπρός το στήθος ανεπαίσθητο η κοιλιά και οιγοφοί προς τα εμπρός

Ο γάμος Το πρότυπο του χριστιανικού γάμου βασίζοντανστην απόλυτη μονογαμία Θεωρητικά πρόκειται για ένα γάμομε την συγκατάθεση και των δύο ατόμων και χωρίς δυνατότητα διαζυγίουΩστόσο η θεωρία ήταν συχνά διαφορετική από την πραγματικότητα Έτσι είναιοικογένειες (γονείς) που ενώνουν τα παιδιά και αυτό στην ηλικία των δώδεκαετών για τις γυναίκες και στους άνδρες των δεκατεσσάρων Νεαρά ζευγάριαπαντρεύονται χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων με τον κίνδυνο τηςαποκλήρωσης Τόσο στα κατώτερα όσο και στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα ηγονική επιλογή υπαγορεύει τα δεσμά του γάμου Ακόμα ο γάμος δεν ήτανπρακτικά τόσο αδιάλυτος ∙ είναι συχνό στους άνδρες των κύκλων ευγενείας ναέχουν παλλακίδες και να αποκτούν νόθα παιδιά Αν η σύζυγος δεν είναι σε θέσηνα γεννήσει έναν κληρονόμο αυτά τα παιδιά μερικές φορές μπορούσαν ναγίνουν κληρονόμοι του πατέρα τους Η εν λόγω γυναίκα στείρα ή που δεγεννούσε παρά κορίτσια μπορεί επίσης να διαχωριστεί από το σύζυγό της οοποίος θέλει να εξασφαλίσει απογόνους Καθημερινή μέριμνα ήταν ηεξασφάλιση του επιούσιου εφόσον το μεσαιωνικό οικογενειακό εισόδημα ήτανμετά βίας επαρκές Ανύπαντρες μητέρες και χήρες επιδίδονταν στην κλοπή τηζητιανιά και την πορνεία (η οποία και δε θεωρούταν παράνομη αλλά ανήθικη)

Συζυγικές σχέσεις Το 14ο αιώνα αναφέρονταν στην Αγγλία 4 κατηγορίεςπροσώπων οι προδότες οι εθνικοί οι σκλάβοι και οι γυναίκες που κάθε άνδραςείχε το δικαίωμα να δείρει ατιμώρητα αφού αυτοί δεν κατείχαν νόμιμαδικαιώματα για να τους κάνουν αγωγή Το δικαίωμα επιβολής σωφρονιστικήςτιμωρίας από μέρους του συζύγου απέβλεπε στη διατήρηση της σχέσηςκυριαρχίας του άνδρα Ο Trevelyan γράφει για την Αγγλία του 15ου αιώνα Ηδύναμη της κυριαρχίας βρισκόταν στα χέρια του άνδρα και σπάνια η κοινήγνώμη επέρριπτε την ενοχή σε όποιον τη διεκδικούσε με τη γροθιά ή τη βέργα Η

- 18 -

θέση της γυναίκας στο Μεσαίωνα σύμφωνα με τον Hans Fehr ο οποίος γράφειγια τις σχέσεις ανάμεσα στα δυο φύλα κατά τον εξής τρόπο Η γυναίκα δεν ήτανανεξάρτητη Σacute όλη τη ζωή της βρισκόταν κάτω από την εποπτεία του άνδρα Ηπαλιά αντίληψη βίας η εξουσιάζουσα θέση του άνδρα δεν εξαφανίστηκε ποτέολοκληρωτικά Συχνά επαναλαμβάνεται ότι το γυναικείο φύλο πρέπει ναθεωρείται σαν αντικείμενο που υπόκειται στη βία Οι διάφορες διατάξεις και οισυνήθειες που επικρατούσαν το Μεσαίωνα δείχνουν καθαρά ότι οι σχέσειςανάμεσα στα δυο φύλα δεν ήταν μόνο σχέσεις βίας αλλά προ πάντων σχέσειςεξουσίας Η επιβολή της τιμωρίας για ορισμένα σφάλματα της συζύγου δεν ήτανδικαίωμα αλλά καθήκον του άνδρα Αν ο σύζυγος δεν τιμωρούσε με ξύλο τηγυναίκα του τότε έπεφτε ο ίδιος σε σφάλμα Με ολοφάνερα διατυπωμένεςαπειλές και με βία που είχε νομικά κωδικοποιηθεί αναγκάζονταν οι γυναίκες σευποταγή

Επαγγελματική ζωή των γυναικών Οι γυναίκες κατά τον Μεσαίωνασυμμετέχουν ενεργά στην οικονομική ζωή Στην πόλη που εργάζονται κυρίωςστο εμπόριο στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας και των τροφίμων Επιπλέονστο μικρό εμπόριο τροφίμων οι γυναίκες υπερτερούν αριθμητικά των ανδρώνΕπίσης οι βιομηχανίες που εμφανίζονται ως επέκταση των εγχώριωνδραστηριοτήτων τους είναι περισσότερο ή λιγότερο δεσμευμένες ψησίματοςζυθοποιίας (στην Αγγλία οι γυναίκες έχουν το μονοπώλιο στην μπύρα και τηγαλακτοκομική βιομηχανία) Στην ύπαιθρο θα βοηθήσουν επίσης τουςσυζύγους τους ιδίως βοηθώντας στην συγκομιδή και την κοπή των ζωοτροφώνΣχεδιάστριες εσωρούχων και καλτσών μοδίστρες ιδιοκτήτριες μικρώνεστιατορίων πλύστρες είναι επαγγέλματα που οι γυναίκες έχουν καταλάβει τιςΜεσαίωνα αλλά απαραιτήτως δεν θεωρούνται ίσες με τους άνδρες Πράγματι οιμισθοί των γυναικών είναι πολύ χαμηλότερες από εκείνες των ανδρών ∙ ηεργασία στο σπίτι την οποία καμία επαγγελματική οργάνωση δενπροασπιζόταν παραπέμπει σε ιδιαίτερα χαμηλούς μισθούς τόσο σε αστικές όσοκαι αγροτικές περιοχές

Γυναίκες και κοινωνικά δικαιώματα Οι γυναίκες του απλού λαού και οιαστές απολάμβαναν σχετικά περισσότερη ελευθερία ∙ ενήλικες ήδη από ταδώδεκά τους χρόνια είχαν το δικαίωμα να διαχειριστούν τα αγαθά τους ναπαντρευτούν να εργαστούν ακόμα και να ψηφίσουν Για τις αριστοκράτισσεςτα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά Μέσα σrsquo ένα σύμπαν βίαιο επιθετικόανδροκρατούμενο στα πλαίσια του κάστρου αυτή δεν είναι υπολογίσιμη Ημοίρα της μοιάζει με τη γαιοκτησία τη μόνη εγγύηση της εξουσίας Έτσιαποτέλεσε lsquorsquoσυνάλλαγμαrsquorsquo μεταξύ των λόρδων οι οποίοι ήθελαν να αυξήσουντα αγαθά τους και να εξασφαλίσουν την διαιώνιση του γένους τους ΣτηΣαξονία κατά τον Michelet ο ειρηνοδίκης είχε το δικαίωμα να χτυπάει κάθεγυναίκα που θα φερόταν ανάρμοστα ή αθέμιτα ακόμη έκαναν χρήση τουδικαιώματος αυτού για να ταπεινώσουν τις τίμιες γυναίκες και τις συζύγουςεμπόρων οι οποίες ξεχώριζαν για την υπερηφάνεια και την αυτοπεποίθησήτους

- 19 -

Γυναίκες και Εκκλησία Υπάρχουν βεβαίως τα γνωστά μισογυνικάστερεότυπα που παρουσιάζουν τη γυναίκα ως προσωποποίηση της αμαρτίας Ηεξιλέωση της θέσης της γυναίκας στην Εκκλησία γίνεται με τη γέννηση τουΘεανθρώπου από μια γυναίκα την Παναγία Η γυναίκα ως Εκκλησία και οάνδρας ως ο Χριστός Η γυναίκα συμβολίζει την αγία Εκκλησία και ο άνδρας τοΧριστό Όπως η Εκκλησία υποτάσσεται στον Χριστό έτσι και η γυναίκα οφείλει

να ακούει τον άνδρα και να μην τον περιφρονεί Βεβαίωςαυτό δεν είναι καθόλου υποβιβαστικό για τη γυναίκαδιότι ο άνδρας ΧΡΩΣΤΑΕΙ να την αγαπάει όπως ακριβώςο Χριστός αγαπάει την Εκκλησία Κι ας μην ξεχνάμε ότι οΧριστός θυσιάστηκε για την Εκκλησία Ο άνδρας είναι ηlaquoκεφαλήraquo της γυναίκας του Το να είναι κάποιος κεφαλήδεν δηλώνει εξουσία ή αξία στη Χριστιανική Εκκλησία

Είναι θέμα ευθύνης πολύ μεγάλης μάλιστα Σε ένα σπίτι υπάρχουν πράγματαπου πρέπει να φροντιστούν από έναν για να διατηρηθεί η ειρήνη στηνοικογένεια Ο Θεός επιλέγει τον άνδρα ως κεφαλή τής οικογένειας επειδή οΧριστός στον οποίον υποτάσσεται στην Εκκλησία ως Θεανδρικό πρόσωπο ήρθεστη γη

Υπάρχουν και τα ιστορικά στοιχεία που παρέχουν μια πολύ πιοισορροπημένη εικόνα Καταρχάς η μεσαιωνική Εκκλησία δεν διστάζει νααναθέσει σε γυναίκες θέσεις ευθύνης με πολιτική και οικονομική ισχύ Οιηγούμενες των μονών ασκούν εξουσία και διαχειρίζονται πολλές φορέςτεράστιες περιουσίες Και όσον αφορά την εκτίμηση της Εκκλησίας προς τιςγυναικείες ικανότητες ας δούμε ακόμη ένα παράδειγμα που παραθέτει η Περνού(όππ σελ 93) όταν ο μοναχός Ροβέρτος του Αρμπρισέλ μια από τιςμεγαλύτερες προσωπικότητες του δυτικού μοναστικού κινήματος αποφασίζεινα οργανώσει το αβαείο του Φοντεβρώ ιδρύει δύο κοινόβια (ένα ανδρών και έναγυναικών) Ο άνθρωπος αυτός αληθινός φεμινιστής θα αναθέσει τη διοίκησητου αβαείου σε μια ηγουμένη την μόλις 22 ετών Πετρονίλλα του Σεμιγέ (1115)Ανάμεσα στις σημαντικές γυναικείες μορφές της Καθολικής Εκκλησίας τουΜεσαίωνα δεν λείπουν και οι δυναμικές προσωπικότητες που δεν θα διστάσουννα αναμετρηθούν με την κοσμική εξουσία υπερασπίζοντας τα πιστεύω τουςΓενικά η θέση της γυναίκας στο πλαίσιο της καθολικής Εκκλησίας είναιακριβώς αυτή που κατέχει η γυναίκα στην κοινωνία τη συγκεκριμένη ιστορικήπερίοδο (Pernoud όππ σελ 94-95) Έτσι η επιδείνωση παρατηρείταιταυτόχρονα στην κοινωνία και στην Εκκλησία το 1298 ο πάπας Βονιφάτιος Η΄επιβάλλει στις μοναχές αυστηρότερους περιορισμούς απrsquo ότι στους άνδρεςμοναχούς ή μέλη θρησκευτικών ταγμάτων αποκλείοντάς τις από κάθε επαφήμε τον έξω κόσμο Η απώλεια της ldquoαυτονομίαςrdquo θα ολοκληρωθεί στηΓαλλία όταν η διοίκηση της Εκκλησίας θα περάσει στα χέρια της κοσμικήςεξουσίας με το Κονκορδάτο της Μπολόνιας (1516) ο πάπας εκχωρεί στον βασιλιάτης Γαλλίας την εξουσία να διορίζει επισκόπους και ηγουμένους

Οιhellip μάγισσες Καλά όλα αυτά αλλά στον Μεσαίωνα δεν έκαιγαν μάγισσες Ηαπάντηση είναι laquoόχι και τόσο ή μάλλον σχεδόν καθόλουraquo Το πραγματικό κυνήγιμαγισσών ανάγεται στα χρόνια της Αναγέννησης κι αργότερα η διαβόητη δίκητων Μαγισσών του Σάλεμ έγινε το 1698 κι όχι βέβαια κατά τα χρόνια του

- 20 -

Μεσαίωνα Στη Γαλλία η τελευταία δίκη για μαγεία καταγράφεται στοΜπορντώ το 1718 Οι άνθρωποι της εποχής αντιμετώπιζαν τη μαγείαπερισσότερο ως εκδήλωση ψυχικής ασθένειας αντίληψη που μοιάζειαρκετά σύγχρονη

Γυναίκες και μόρφωση Στα μεσαιωνική Ευρώπη Εκκλησία και γράμματα είναισυνήθως αλληλένδετα Όπως είναι λογικό οι γυναίκες δεν λείπουν από τοντομέα αυτό Η πρώτη εγκυκλοπαίδεια της μεσαιωνικής Δύσης συγγράφηκε απόγυναίκα πρόκειται για τον ldquoHortus deliciarumldquo της Αλσατής ηγουμένης Ερράδης

του Λάντσμπεργκ (12ος αι) Μερικές φορές οι πνευματικές και καλλιτεχνικέςδραστηριότητες των γυναικών της Εκκλησίας εκπλήσσουν στο αββαείο τουΓκάντερσάιμ στη Σαξονία βρέθηκαν χειρόγραφα του 10ου αιώνα που

περιείχαν κωμωδίες σε στίχους με ομοιοκαταληξία σε μίμηση των κωμωδιώντου Τερέντιου Εδώ μπορούμε να παρατηρήσουμε πως η καλλιέργειαενθαρρυνόταν περισσότερο στα γυναικεία παρά στα αντρικά μοναστήρια Όταντο 14ο αιώνα ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο του Παρισίου ήταν αποκλεισμένες απrsquoτη μόρφωση της οποίας το μονοπώλιο κρατούσαν οι κληρικοί Αποκλεισμένοιήταν γυναίκες και θρησκευτικά τάγματα (Ordres mineurs Ordres mendiants) OΘωμάς Ακινάτης απελάθη σε διάστημα 2 ετών

Γυναίκες και εξουσία rdquoΟι γυναίκες δεν ήταν υπόδουλες και υποταγμένεςστο πλαίσιο ενός κόσμου ο οποίος εμφανίζεται να κυριαρχείται από τις αντρικέςαρετές ιπποτών ή ασκητικών μοναχών Η εξουσία δεν απέκλειε τις γυναίκες απότην κορυφή της κοινωνίας Η υπόμνηση μερικών ονομάτων αρκεί για να αποδείξειτο αντίθετο Η Αλιενόρ της Ακυιτανίας η Λευκή της Καστίλλης κι άλλες λιγότερογνωστές διοίκησαν επικράτειες και κυβέρνησαν υπηκόουςrdquo Πράγματι δεν είναιλίγα τα παραδείγματα γυναικών που ασκούν τη βασιλική εξουσία όταν οσύζυγός τους απουσιάζει ή ασθενεί ή αυτών στις οποίες έχει νομίμως ανατεθεί ηαντιβασιλεία μέχρι την ενηλικίωση του γιου τους Άλλες πάλι είναιαρκούντως δυναμικές ώστε να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους και χωρίς νασυμβαίνει κάτι από τα παραπάνω

Συγκεκριμένα οι δύο αντισυμβατικές γαλλίδες η Αλιενόρ της

Ακυιτανίας και η Λευκή της Καστίλλης Η πρώτη υπήρξεκληρονόμος του ισχυρού δουκάτου της Ακυιτανίας Το 1152 ηΑλιενόρ παίρνει την πρωτοβουλία και χωρίζει τον Λουδοβίκο(καθόσον νομικά δεν υφίστατο διαζύγιο τυπικά επρόκειτο γιαακύρωση του γάμου λόγωhellip μακρινής συγγένειας μεταξύ τωνσυζύγων αν και στην πραγματικότητα ευθύνεται η ασυμφωνίαχαρακτήρων και φημολογούμενη εξωσυζυγική σχέση) Έξι μόλιςεβδομάδες μετά την ακύρωση του πρώτου της γάμουπαντρεύεται στο Πουατιέ τον Ερρίκο δούκα της Νορμανδίας και κόμη του Ανζούκαι του Μαιν ο οποίος θα γίνει δύο χρόνια αργότερα βασιλιάς της Αγγλίας (ωςΕρρίκος Β΄) Μέχρι τον θάνατό της (1204) θα παραmicroείνει δραστήριααναλαμβάνοντας διπλωματικές πρωτοβουλίες και επιχειρώντας να

AlieacutenordAquitainereinedHenry IIdAngleterre

- 21 -

καθορίσει σύμφωνα με τις απόψεις της τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ Γαλλίαςκαι Αγγλίας

Παρομοίως η εγγονή της η Λευκή της Καστίλλης παντρεύεται σεηλικία 12 ετών τον διάδοχο του γαλλικού θρόνου (τον μετέπειταΛουδοβίκο Η΄) Μ μετά τον θάνατο του συζύγου της (1226) θακυβερνήσει το βασίλειο έως την ενηλικίωση του γιου της(Λουδοβίκου Θ΄)∙ Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας της θαδιαπραγματευθεί (με επιτυχία) τους όρους της Συνθήκης τουΜω (1229) με την οποία τερματίζεται η σύγκρουση μεταξύΓαλλίας και κομητείας της Τουλούζης Έχοντας εμπιστοσύνηστις πολιτικές ικανότητες της microητέρας του ο Λουδοβίκος Θ΄ της

αναθέτει την αντιβασιλεία κατά την αναχώρησή του για την Ζ΄ Σταυροφορία(1248)

Στον μακρινό βορρά η βασίλισσα Μαργαρίτα κατόρθωσε να ενώσει σεένα βασίλειο του οποίου ηγήθηκε τη Σουηδία τη Δανίακαι τη Νορβηγία (1397)

Στην Ιταλία η Ματθίλδη της Τοσκάνης (1046-1115)υπήρξε η ισχυρότερη πολιτική προσωπικότητα στην Ιταλίατου καιρού της σε δική της πρωτοβουλία οφείλεται ηldquoσυmicroφιλίωσηrdquo microεταξύ του πάπα Γρηγορίου Ζ΄ και τουαυτοκράτορα Ερρίκου Δ΄ microε την ταπείνωση του δεύτερουστην Κανόσσα (1077)

Το 1314 ο Philippe le Bel περιορίζει τη δυνατότητα της διαδοχής τουθρόνου από γυναίκα Το 1593 μια επανάσταση στο Κοινοβούλιο του Παρισίουαπαγορεύει στη γυναίκα κάθε κρατική λειτουργία Από τις αρχές του 14ου αιώναη γυναίκα δε στέφεται πια είναι μονάχα σύζυγος του βασιλιά

Γυναίκες και πολιτικά δικαιώματα Όπως γνωρίζουμε στα χρόνια τηςελληνικής και ρωμαϊκής Αρχαιότητας η γυναίκα στερείται πλήρως πολιτικώνδικαιωμάτων Στους Νεότερους Χρόνους πρέπει να φτάσουμε στον 20ό αιώναγια να δοθεί στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου Στο Μεσαίωνα βλέπουμε τιςγυναίκες να ψηφίζουν στις συνελεύσεις πόλεων και χωριών που καλύπτουν έναευρύ τμήμα της δυτικής Ευρώπης Βεβαίως στην εποχή αυτή δεν ψηφίζουν ταάτομα αλλά οι οικογένειες οι οποίες πράγματι εκπροσωπούνται συνήθως απότον άντρα Όταν όμως αυτός αδυνατεί να συμμετάσχει στη διαδικασία (απουσίαή ασθένεια) ή έχει πεθάνει τότε η οικογένεια εκπροσωπείται από τη γυναίκα

Blanche deCastille

MATILDE DECANOSACONDESA DETOSCANA

- 22 -

ldquoSi les femmes neacutetaient pas bonnes et leursconseils inutiles Dieu ne les aurait jamaisconsacreacutees comme laide de lhomme mais plutocirctcomme la cause du mal

Charte dAardenburg

ldquoAν οι γυναίκες δεν ήτανε καλές και οισυμβουλές τους ήταν άχρηστες ο Θεός δε θα τιςείχε αφιερώσει ποτέ ως βοήθεια στον άνδρααλλά μάλλον ως πηγή κακούhellip

- 23 -

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σε πολλές χώρες οι γυναίκες αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό τουεργατικού δυναμικού Παρrsquo όλα αυτά ένας πολύ σημαντικός αριθμόςεργαζομένων γυναικών απασχολείται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας συχνά μεμικρή ασφάλεια εργασίας χαμηλούς μισθούς και δυσμενείς συνθήκες Αυτό δενπεριορίζεται στο βιομηχανοποιημένο κόσμο καθώς για πολλές γυναίκες στιςαναπτυσσόμενες χώρες η εμπειρία της εργασίας είναι δυσάρεστη με τηνκακομεταχείριση και τη σεξουαλική παρενόχληση να αποτελούν συνηθισμέναφαινόμενα που συχνά τρέφονται από πολιτιστικές και θρησκευτικέςπεποιθήσεις Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός γυναικών αποκτούν διοικητικέςθέσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνδέονται μεσυμπεριφορές αποκλεισμού ή υποβάθμισης των γυναικών από άνδρεςσυναδέλφους που απειλούνται από αυτές

Οι πολλαπλοί κοινωνικοί ρόλοι που αναλαμβάνουν θέτουν τις γυναίκεςσε μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλα μέλη της κοινότητας στο να νοσήσουν Οιγυναίκες αναλαμβάνουν το βάρος της ευθύνης που συνδέεται με το να είναιμητέρες σύζυγοι και φροντιστές των άλλων χωρίς να λαμβάνουν οικονομικήαποζημίωση για αυτή τη δουλειά

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ

Μικρότερη συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίαςΣυγκέντρωσή τους σε ορισμένους επαγγελματικούς κλάδουςΑπουσία ή υποεκπροσώπησή τους σε άλλουςΧάσμα των αμοιβών ανδρών και γυναικώνΜεγάλα ποσοστά ανεργίας των γυναικώνΜεγάλη παρουσία τους στο χώρο των ελαστικών μορφών εργασίαςΜη κάλυψή τους από συλλογικές συμβάσεις εργασίαςΈλλειψη ευκαιριών απασχόλησηςΑδυναμία εναρμόνισης επαγγελματικής ζωήςΠεριορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική εξέλιξηΜειωμένη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων καιπαρουσία τους σε θέσεις ευθύνης

Στην Ελλάδα ένα ποσοστό 65 των γυναικών απασχολείται στουςκλάδους της γεωργίας το λιανικό εμπόριο την εκπαίδευση την υγεία καιπρόνοια τη δημόσια διοίκηση τα ξενοδοχεία και εστιατόρια Συγκριτικά μεάλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτεροποσοστό γυναικών που απασχολείται στον αγροτικό τομέα ενώ είναι έντονη ηπροτίμησή τους για το δημόσιο τομέα

Όσον αφορά στον επαγγελματικό διαχωρισμό μεταξύ ανδρών καιγυναικών είναι υπαρκτός τόσο ως οριζόντιος(δηλαδή το ποσοστό παρουσίας σε

- 24 -

συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους) αλλά και ως κάθετος( δηλαδή οιδιαφοροποιήσεις στην ιεραρχία στο εσωτερικό του κάθε κλάδου)Μια από τιςαιτίες που συντηρούν αυτό το φαινόμενο είναι και η έλλειψη οργανωμένηςσυλλογικής δράσης

laquoΗ γυναίκα είναι παντού και πάντοτε γυναίκα Πολλές φορές και κάτιπερισσότερο λιγότερο όμως ποτέraquo

Πολύβιος Δημητρακόπουλος(συγγραφέας)

Η 8η Μαρτίου (γιορτή της μητέρας) laquoσημάδεψεraquo το γυναικείο φύλο μετά τημεγάλη απεργία που έκαναν οι εργάτριες στον τομέα τηςκλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1857 ζητώνταςκαλύτερες συνθήκες εργασίας

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η γυναίκα έχει κάνει δυναμική είσοδο στοχώρο της αγοράς εργασίας Η σύγχρονη γυναίκα είναι πλέον οικονομικάανεξάρτητη δυναμική και χειραφετημένη Ωστόσο εξακολουθεί να μην έχει τιςίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες μα τον άνδρα Τόσο στο δημόσιο όσο και στονιδιωτικό τομέα οι υψηλές θέσεις(διευθυντών προέδρων) αποτελούν αυστηρόάβατο για τις γυναίκες Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στα κέντρα λήψηςαποφάσεων Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο των Πολιτικών Ποινικώνκαι Διοικητικών Δικαστηρίων που όσο πιο υψηλόβαθμα είναι τόσο λιγότερεςείναι οι γυναίκες που τα επανδρώνουν Επίσης στον Άρειο Πάγο δεν υπηρετείκαμία γυναίκα Αντιθέτως συσσώρευση γυναικών παρατηρείται σταειρηνοδικεία και στα διοικητικά πρωτοδικεία

Η κατάσταση της σύγχρονης εργαζόμενης ελληνίδας δεν είναι ευνοϊκήγια τη ζωή της Πολλές γυναίκες ενώ πληρούν τα αντικειμενικά κριτήρια για τηνπρόσληψη σε μια θέση ωστόσο προτιμάται ένας άνδρας και με λιγότερα ίσωςπροσόντα αφού φιλοσοφία της σημερινής εποχής είναι η αύξηση του κέρδους μεόσο το δυνατόν λιγότερο κόστος Για τον λόγο αυτό η γυναίκα είναι εμπόδιοαφού ως έγκυος και αργότερα ως μητέρα απαιτεί πολλές άδειες επιδόματα καιευνοϊκή μεταχείριση Όμως οι εργοδότες δεν προσλαμβάνουν και μια γυναίκαπου δεν έχει παιδιά φοβούμενοι ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσει Έτσι οιγυναίκες αποκλείονται από πολλές θέσεις με αποτέλεσμα να καλπάζει ηγυναικεία ανεργία Αλλά ακόμα κι αν είναι αποτελεσματικές καιανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη δουλειά τους δεν μπορούν να ανελιχθούνστην εργασία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ενώ οι άνδρες μπορούνταυτόχρονα να είναι και καλοί πατέρες και καλοί στο χώρο εργασίας τους Έτσιακόμα και σήμερα δεν υπάρχει ουσιαστική βοήθεια στην ελληνίδα μητέρα διότιόταν έχει μικρά παιδιά δεν μπορεί να λείπει από το σπίτι αν δεν εξασφαλίσειποιος θα τα προσέχει

Στην Ελλάδα το χάσμα στις αμοιβές ξεπερνά το 20 μεταξύ γυναικώνκαι ανδρών Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας το

- 25 -

Νοέμβριο του 2011 μία στις τέσσερις γυναίκες(25) ήταν στην ανεργία ότανέναν χρόνο πριν το ποσοστό ήταν 17

Όσον αφορά την οικιακή εργασία δηλαδή την παροχή προσωπικώνυπηρεσιών προσελκύει σήμερα εργαζόμενες γυναίκες μετανάστριες ΣτηνΕλλάδα οι οικιακές βοηθοί προέρχονται κυρίως από τις Φιλιππίνες τηνΠολωνία την Ουκρανία τη Ρωσία ενώ η πλειοψηφία των Αλβανών μεταναστώνεργάζεται σε ελληνικά νοικοκυριά

Τα τελευταία χρόνια η θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίαςσυζητείται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικάμε τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών

Επιπλέον σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται καλύτερα σε τομείς οιοποίοι ήταν παραδοσιακά laquoκλειστοίraquo γιrsquo αυτές όπως ο Δικαστικός κλάδος τοΔιπλωματικό σώμα και στις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της ΔημόσιαςΔιοίκησης Επίσης έχουν ανοίξει για τις γυναίκες νέες επιλογές σταδιοδρομίαςσε κλάδους όπως η Αστυνομία ο Στρατός το Εμπορικό Ναυτικό

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 17: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 17 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΜΕΣΑΙΩΝΑ

Τα όπλα των γυναικών Από τον 12ο αιώνα η ιδανική γυναίκα θα πρέπει ναείναι λεπτή με λεπτή μέση μακριά πόδια στήθος μικρό (απαγορεύονται ταμεγάλα στήθη οι γυναίκες που έχουν υπερβολικό στήθος θαέπρεπε να το καλύπτουν με επίδεσμο) Η σιλουέτα αυτήεξελίσσεται στη συνέχεια στο κυρτό σχήμα S το κεφάλι ελαφράγερμένο προς τα εμπρός το στήθος ανεπαίσθητο η κοιλιά και οιγοφοί προς τα εμπρός

Ο γάμος Το πρότυπο του χριστιανικού γάμου βασίζοντανστην απόλυτη μονογαμία Θεωρητικά πρόκειται για ένα γάμομε την συγκατάθεση και των δύο ατόμων και χωρίς δυνατότητα διαζυγίουΩστόσο η θεωρία ήταν συχνά διαφορετική από την πραγματικότητα Έτσι είναιοικογένειες (γονείς) που ενώνουν τα παιδιά και αυτό στην ηλικία των δώδεκαετών για τις γυναίκες και στους άνδρες των δεκατεσσάρων Νεαρά ζευγάριαπαντρεύονται χωρίς τη συγκατάθεση των γονέων με τον κίνδυνο τηςαποκλήρωσης Τόσο στα κατώτερα όσο και στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα ηγονική επιλογή υπαγορεύει τα δεσμά του γάμου Ακόμα ο γάμος δεν ήτανπρακτικά τόσο αδιάλυτος ∙ είναι συχνό στους άνδρες των κύκλων ευγενείας ναέχουν παλλακίδες και να αποκτούν νόθα παιδιά Αν η σύζυγος δεν είναι σε θέσηνα γεννήσει έναν κληρονόμο αυτά τα παιδιά μερικές φορές μπορούσαν ναγίνουν κληρονόμοι του πατέρα τους Η εν λόγω γυναίκα στείρα ή που δεγεννούσε παρά κορίτσια μπορεί επίσης να διαχωριστεί από το σύζυγό της οοποίος θέλει να εξασφαλίσει απογόνους Καθημερινή μέριμνα ήταν ηεξασφάλιση του επιούσιου εφόσον το μεσαιωνικό οικογενειακό εισόδημα ήτανμετά βίας επαρκές Ανύπαντρες μητέρες και χήρες επιδίδονταν στην κλοπή τηζητιανιά και την πορνεία (η οποία και δε θεωρούταν παράνομη αλλά ανήθικη)

Συζυγικές σχέσεις Το 14ο αιώνα αναφέρονταν στην Αγγλία 4 κατηγορίεςπροσώπων οι προδότες οι εθνικοί οι σκλάβοι και οι γυναίκες που κάθε άνδραςείχε το δικαίωμα να δείρει ατιμώρητα αφού αυτοί δεν κατείχαν νόμιμαδικαιώματα για να τους κάνουν αγωγή Το δικαίωμα επιβολής σωφρονιστικήςτιμωρίας από μέρους του συζύγου απέβλεπε στη διατήρηση της σχέσηςκυριαρχίας του άνδρα Ο Trevelyan γράφει για την Αγγλία του 15ου αιώνα Ηδύναμη της κυριαρχίας βρισκόταν στα χέρια του άνδρα και σπάνια η κοινήγνώμη επέρριπτε την ενοχή σε όποιον τη διεκδικούσε με τη γροθιά ή τη βέργα Η

- 18 -

θέση της γυναίκας στο Μεσαίωνα σύμφωνα με τον Hans Fehr ο οποίος γράφειγια τις σχέσεις ανάμεσα στα δυο φύλα κατά τον εξής τρόπο Η γυναίκα δεν ήτανανεξάρτητη Σacute όλη τη ζωή της βρισκόταν κάτω από την εποπτεία του άνδρα Ηπαλιά αντίληψη βίας η εξουσιάζουσα θέση του άνδρα δεν εξαφανίστηκε ποτέολοκληρωτικά Συχνά επαναλαμβάνεται ότι το γυναικείο φύλο πρέπει ναθεωρείται σαν αντικείμενο που υπόκειται στη βία Οι διάφορες διατάξεις και οισυνήθειες που επικρατούσαν το Μεσαίωνα δείχνουν καθαρά ότι οι σχέσειςανάμεσα στα δυο φύλα δεν ήταν μόνο σχέσεις βίας αλλά προ πάντων σχέσειςεξουσίας Η επιβολή της τιμωρίας για ορισμένα σφάλματα της συζύγου δεν ήτανδικαίωμα αλλά καθήκον του άνδρα Αν ο σύζυγος δεν τιμωρούσε με ξύλο τηγυναίκα του τότε έπεφτε ο ίδιος σε σφάλμα Με ολοφάνερα διατυπωμένεςαπειλές και με βία που είχε νομικά κωδικοποιηθεί αναγκάζονταν οι γυναίκες σευποταγή

Επαγγελματική ζωή των γυναικών Οι γυναίκες κατά τον Μεσαίωνασυμμετέχουν ενεργά στην οικονομική ζωή Στην πόλη που εργάζονται κυρίωςστο εμπόριο στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας και των τροφίμων Επιπλέονστο μικρό εμπόριο τροφίμων οι γυναίκες υπερτερούν αριθμητικά των ανδρώνΕπίσης οι βιομηχανίες που εμφανίζονται ως επέκταση των εγχώριωνδραστηριοτήτων τους είναι περισσότερο ή λιγότερο δεσμευμένες ψησίματοςζυθοποιίας (στην Αγγλία οι γυναίκες έχουν το μονοπώλιο στην μπύρα και τηγαλακτοκομική βιομηχανία) Στην ύπαιθρο θα βοηθήσουν επίσης τουςσυζύγους τους ιδίως βοηθώντας στην συγκομιδή και την κοπή των ζωοτροφώνΣχεδιάστριες εσωρούχων και καλτσών μοδίστρες ιδιοκτήτριες μικρώνεστιατορίων πλύστρες είναι επαγγέλματα που οι γυναίκες έχουν καταλάβει τιςΜεσαίωνα αλλά απαραιτήτως δεν θεωρούνται ίσες με τους άνδρες Πράγματι οιμισθοί των γυναικών είναι πολύ χαμηλότερες από εκείνες των ανδρών ∙ ηεργασία στο σπίτι την οποία καμία επαγγελματική οργάνωση δενπροασπιζόταν παραπέμπει σε ιδιαίτερα χαμηλούς μισθούς τόσο σε αστικές όσοκαι αγροτικές περιοχές

Γυναίκες και κοινωνικά δικαιώματα Οι γυναίκες του απλού λαού και οιαστές απολάμβαναν σχετικά περισσότερη ελευθερία ∙ ενήλικες ήδη από ταδώδεκά τους χρόνια είχαν το δικαίωμα να διαχειριστούν τα αγαθά τους ναπαντρευτούν να εργαστούν ακόμα και να ψηφίσουν Για τις αριστοκράτισσεςτα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά Μέσα σrsquo ένα σύμπαν βίαιο επιθετικόανδροκρατούμενο στα πλαίσια του κάστρου αυτή δεν είναι υπολογίσιμη Ημοίρα της μοιάζει με τη γαιοκτησία τη μόνη εγγύηση της εξουσίας Έτσιαποτέλεσε lsquorsquoσυνάλλαγμαrsquorsquo μεταξύ των λόρδων οι οποίοι ήθελαν να αυξήσουντα αγαθά τους και να εξασφαλίσουν την διαιώνιση του γένους τους ΣτηΣαξονία κατά τον Michelet ο ειρηνοδίκης είχε το δικαίωμα να χτυπάει κάθεγυναίκα που θα φερόταν ανάρμοστα ή αθέμιτα ακόμη έκαναν χρήση τουδικαιώματος αυτού για να ταπεινώσουν τις τίμιες γυναίκες και τις συζύγουςεμπόρων οι οποίες ξεχώριζαν για την υπερηφάνεια και την αυτοπεποίθησήτους

- 19 -

Γυναίκες και Εκκλησία Υπάρχουν βεβαίως τα γνωστά μισογυνικάστερεότυπα που παρουσιάζουν τη γυναίκα ως προσωποποίηση της αμαρτίας Ηεξιλέωση της θέσης της γυναίκας στην Εκκλησία γίνεται με τη γέννηση τουΘεανθρώπου από μια γυναίκα την Παναγία Η γυναίκα ως Εκκλησία και οάνδρας ως ο Χριστός Η γυναίκα συμβολίζει την αγία Εκκλησία και ο άνδρας τοΧριστό Όπως η Εκκλησία υποτάσσεται στον Χριστό έτσι και η γυναίκα οφείλει

να ακούει τον άνδρα και να μην τον περιφρονεί Βεβαίωςαυτό δεν είναι καθόλου υποβιβαστικό για τη γυναίκαδιότι ο άνδρας ΧΡΩΣΤΑΕΙ να την αγαπάει όπως ακριβώςο Χριστός αγαπάει την Εκκλησία Κι ας μην ξεχνάμε ότι οΧριστός θυσιάστηκε για την Εκκλησία Ο άνδρας είναι ηlaquoκεφαλήraquo της γυναίκας του Το να είναι κάποιος κεφαλήδεν δηλώνει εξουσία ή αξία στη Χριστιανική Εκκλησία

Είναι θέμα ευθύνης πολύ μεγάλης μάλιστα Σε ένα σπίτι υπάρχουν πράγματαπου πρέπει να φροντιστούν από έναν για να διατηρηθεί η ειρήνη στηνοικογένεια Ο Θεός επιλέγει τον άνδρα ως κεφαλή τής οικογένειας επειδή οΧριστός στον οποίον υποτάσσεται στην Εκκλησία ως Θεανδρικό πρόσωπο ήρθεστη γη

Υπάρχουν και τα ιστορικά στοιχεία που παρέχουν μια πολύ πιοισορροπημένη εικόνα Καταρχάς η μεσαιωνική Εκκλησία δεν διστάζει νααναθέσει σε γυναίκες θέσεις ευθύνης με πολιτική και οικονομική ισχύ Οιηγούμενες των μονών ασκούν εξουσία και διαχειρίζονται πολλές φορέςτεράστιες περιουσίες Και όσον αφορά την εκτίμηση της Εκκλησίας προς τιςγυναικείες ικανότητες ας δούμε ακόμη ένα παράδειγμα που παραθέτει η Περνού(όππ σελ 93) όταν ο μοναχός Ροβέρτος του Αρμπρισέλ μια από τιςμεγαλύτερες προσωπικότητες του δυτικού μοναστικού κινήματος αποφασίζεινα οργανώσει το αβαείο του Φοντεβρώ ιδρύει δύο κοινόβια (ένα ανδρών και έναγυναικών) Ο άνθρωπος αυτός αληθινός φεμινιστής θα αναθέσει τη διοίκησητου αβαείου σε μια ηγουμένη την μόλις 22 ετών Πετρονίλλα του Σεμιγέ (1115)Ανάμεσα στις σημαντικές γυναικείες μορφές της Καθολικής Εκκλησίας τουΜεσαίωνα δεν λείπουν και οι δυναμικές προσωπικότητες που δεν θα διστάσουννα αναμετρηθούν με την κοσμική εξουσία υπερασπίζοντας τα πιστεύω τουςΓενικά η θέση της γυναίκας στο πλαίσιο της καθολικής Εκκλησίας είναιακριβώς αυτή που κατέχει η γυναίκα στην κοινωνία τη συγκεκριμένη ιστορικήπερίοδο (Pernoud όππ σελ 94-95) Έτσι η επιδείνωση παρατηρείταιταυτόχρονα στην κοινωνία και στην Εκκλησία το 1298 ο πάπας Βονιφάτιος Η΄επιβάλλει στις μοναχές αυστηρότερους περιορισμούς απrsquo ότι στους άνδρεςμοναχούς ή μέλη θρησκευτικών ταγμάτων αποκλείοντάς τις από κάθε επαφήμε τον έξω κόσμο Η απώλεια της ldquoαυτονομίαςrdquo θα ολοκληρωθεί στηΓαλλία όταν η διοίκηση της Εκκλησίας θα περάσει στα χέρια της κοσμικήςεξουσίας με το Κονκορδάτο της Μπολόνιας (1516) ο πάπας εκχωρεί στον βασιλιάτης Γαλλίας την εξουσία να διορίζει επισκόπους και ηγουμένους

Οιhellip μάγισσες Καλά όλα αυτά αλλά στον Μεσαίωνα δεν έκαιγαν μάγισσες Ηαπάντηση είναι laquoόχι και τόσο ή μάλλον σχεδόν καθόλουraquo Το πραγματικό κυνήγιμαγισσών ανάγεται στα χρόνια της Αναγέννησης κι αργότερα η διαβόητη δίκητων Μαγισσών του Σάλεμ έγινε το 1698 κι όχι βέβαια κατά τα χρόνια του

- 20 -

Μεσαίωνα Στη Γαλλία η τελευταία δίκη για μαγεία καταγράφεται στοΜπορντώ το 1718 Οι άνθρωποι της εποχής αντιμετώπιζαν τη μαγείαπερισσότερο ως εκδήλωση ψυχικής ασθένειας αντίληψη που μοιάζειαρκετά σύγχρονη

Γυναίκες και μόρφωση Στα μεσαιωνική Ευρώπη Εκκλησία και γράμματα είναισυνήθως αλληλένδετα Όπως είναι λογικό οι γυναίκες δεν λείπουν από τοντομέα αυτό Η πρώτη εγκυκλοπαίδεια της μεσαιωνικής Δύσης συγγράφηκε απόγυναίκα πρόκειται για τον ldquoHortus deliciarumldquo της Αλσατής ηγουμένης Ερράδης

του Λάντσμπεργκ (12ος αι) Μερικές φορές οι πνευματικές και καλλιτεχνικέςδραστηριότητες των γυναικών της Εκκλησίας εκπλήσσουν στο αββαείο τουΓκάντερσάιμ στη Σαξονία βρέθηκαν χειρόγραφα του 10ου αιώνα που

περιείχαν κωμωδίες σε στίχους με ομοιοκαταληξία σε μίμηση των κωμωδιώντου Τερέντιου Εδώ μπορούμε να παρατηρήσουμε πως η καλλιέργειαενθαρρυνόταν περισσότερο στα γυναικεία παρά στα αντρικά μοναστήρια Όταντο 14ο αιώνα ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο του Παρισίου ήταν αποκλεισμένες απrsquoτη μόρφωση της οποίας το μονοπώλιο κρατούσαν οι κληρικοί Αποκλεισμένοιήταν γυναίκες και θρησκευτικά τάγματα (Ordres mineurs Ordres mendiants) OΘωμάς Ακινάτης απελάθη σε διάστημα 2 ετών

Γυναίκες και εξουσία rdquoΟι γυναίκες δεν ήταν υπόδουλες και υποταγμένεςστο πλαίσιο ενός κόσμου ο οποίος εμφανίζεται να κυριαρχείται από τις αντρικέςαρετές ιπποτών ή ασκητικών μοναχών Η εξουσία δεν απέκλειε τις γυναίκες απότην κορυφή της κοινωνίας Η υπόμνηση μερικών ονομάτων αρκεί για να αποδείξειτο αντίθετο Η Αλιενόρ της Ακυιτανίας η Λευκή της Καστίλλης κι άλλες λιγότερογνωστές διοίκησαν επικράτειες και κυβέρνησαν υπηκόουςrdquo Πράγματι δεν είναιλίγα τα παραδείγματα γυναικών που ασκούν τη βασιλική εξουσία όταν οσύζυγός τους απουσιάζει ή ασθενεί ή αυτών στις οποίες έχει νομίμως ανατεθεί ηαντιβασιλεία μέχρι την ενηλικίωση του γιου τους Άλλες πάλι είναιαρκούντως δυναμικές ώστε να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους και χωρίς νασυμβαίνει κάτι από τα παραπάνω

Συγκεκριμένα οι δύο αντισυμβατικές γαλλίδες η Αλιενόρ της

Ακυιτανίας και η Λευκή της Καστίλλης Η πρώτη υπήρξεκληρονόμος του ισχυρού δουκάτου της Ακυιτανίας Το 1152 ηΑλιενόρ παίρνει την πρωτοβουλία και χωρίζει τον Λουδοβίκο(καθόσον νομικά δεν υφίστατο διαζύγιο τυπικά επρόκειτο γιαακύρωση του γάμου λόγωhellip μακρινής συγγένειας μεταξύ τωνσυζύγων αν και στην πραγματικότητα ευθύνεται η ασυμφωνίαχαρακτήρων και φημολογούμενη εξωσυζυγική σχέση) Έξι μόλιςεβδομάδες μετά την ακύρωση του πρώτου της γάμουπαντρεύεται στο Πουατιέ τον Ερρίκο δούκα της Νορμανδίας και κόμη του Ανζούκαι του Μαιν ο οποίος θα γίνει δύο χρόνια αργότερα βασιλιάς της Αγγλίας (ωςΕρρίκος Β΄) Μέχρι τον θάνατό της (1204) θα παραmicroείνει δραστήριααναλαμβάνοντας διπλωματικές πρωτοβουλίες και επιχειρώντας να

AlieacutenordAquitainereinedHenry IIdAngleterre

- 21 -

καθορίσει σύμφωνα με τις απόψεις της τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ Γαλλίαςκαι Αγγλίας

Παρομοίως η εγγονή της η Λευκή της Καστίλλης παντρεύεται σεηλικία 12 ετών τον διάδοχο του γαλλικού θρόνου (τον μετέπειταΛουδοβίκο Η΄) Μ μετά τον θάνατο του συζύγου της (1226) θακυβερνήσει το βασίλειο έως την ενηλικίωση του γιου της(Λουδοβίκου Θ΄)∙ Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας της θαδιαπραγματευθεί (με επιτυχία) τους όρους της Συνθήκης τουΜω (1229) με την οποία τερματίζεται η σύγκρουση μεταξύΓαλλίας και κομητείας της Τουλούζης Έχοντας εμπιστοσύνηστις πολιτικές ικανότητες της microητέρας του ο Λουδοβίκος Θ΄ της

αναθέτει την αντιβασιλεία κατά την αναχώρησή του για την Ζ΄ Σταυροφορία(1248)

Στον μακρινό βορρά η βασίλισσα Μαργαρίτα κατόρθωσε να ενώσει σεένα βασίλειο του οποίου ηγήθηκε τη Σουηδία τη Δανίακαι τη Νορβηγία (1397)

Στην Ιταλία η Ματθίλδη της Τοσκάνης (1046-1115)υπήρξε η ισχυρότερη πολιτική προσωπικότητα στην Ιταλίατου καιρού της σε δική της πρωτοβουλία οφείλεται ηldquoσυmicroφιλίωσηrdquo microεταξύ του πάπα Γρηγορίου Ζ΄ και τουαυτοκράτορα Ερρίκου Δ΄ microε την ταπείνωση του δεύτερουστην Κανόσσα (1077)

Το 1314 ο Philippe le Bel περιορίζει τη δυνατότητα της διαδοχής τουθρόνου από γυναίκα Το 1593 μια επανάσταση στο Κοινοβούλιο του Παρισίουαπαγορεύει στη γυναίκα κάθε κρατική λειτουργία Από τις αρχές του 14ου αιώναη γυναίκα δε στέφεται πια είναι μονάχα σύζυγος του βασιλιά

Γυναίκες και πολιτικά δικαιώματα Όπως γνωρίζουμε στα χρόνια τηςελληνικής και ρωμαϊκής Αρχαιότητας η γυναίκα στερείται πλήρως πολιτικώνδικαιωμάτων Στους Νεότερους Χρόνους πρέπει να φτάσουμε στον 20ό αιώναγια να δοθεί στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου Στο Μεσαίωνα βλέπουμε τιςγυναίκες να ψηφίζουν στις συνελεύσεις πόλεων και χωριών που καλύπτουν έναευρύ τμήμα της δυτικής Ευρώπης Βεβαίως στην εποχή αυτή δεν ψηφίζουν ταάτομα αλλά οι οικογένειες οι οποίες πράγματι εκπροσωπούνται συνήθως απότον άντρα Όταν όμως αυτός αδυνατεί να συμμετάσχει στη διαδικασία (απουσίαή ασθένεια) ή έχει πεθάνει τότε η οικογένεια εκπροσωπείται από τη γυναίκα

Blanche deCastille

MATILDE DECANOSACONDESA DETOSCANA

- 22 -

ldquoSi les femmes neacutetaient pas bonnes et leursconseils inutiles Dieu ne les aurait jamaisconsacreacutees comme laide de lhomme mais plutocirctcomme la cause du mal

Charte dAardenburg

ldquoAν οι γυναίκες δεν ήτανε καλές και οισυμβουλές τους ήταν άχρηστες ο Θεός δε θα τιςείχε αφιερώσει ποτέ ως βοήθεια στον άνδρααλλά μάλλον ως πηγή κακούhellip

- 23 -

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σε πολλές χώρες οι γυναίκες αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό τουεργατικού δυναμικού Παρrsquo όλα αυτά ένας πολύ σημαντικός αριθμόςεργαζομένων γυναικών απασχολείται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας συχνά μεμικρή ασφάλεια εργασίας χαμηλούς μισθούς και δυσμενείς συνθήκες Αυτό δενπεριορίζεται στο βιομηχανοποιημένο κόσμο καθώς για πολλές γυναίκες στιςαναπτυσσόμενες χώρες η εμπειρία της εργασίας είναι δυσάρεστη με τηνκακομεταχείριση και τη σεξουαλική παρενόχληση να αποτελούν συνηθισμέναφαινόμενα που συχνά τρέφονται από πολιτιστικές και θρησκευτικέςπεποιθήσεις Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός γυναικών αποκτούν διοικητικέςθέσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνδέονται μεσυμπεριφορές αποκλεισμού ή υποβάθμισης των γυναικών από άνδρεςσυναδέλφους που απειλούνται από αυτές

Οι πολλαπλοί κοινωνικοί ρόλοι που αναλαμβάνουν θέτουν τις γυναίκεςσε μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλα μέλη της κοινότητας στο να νοσήσουν Οιγυναίκες αναλαμβάνουν το βάρος της ευθύνης που συνδέεται με το να είναιμητέρες σύζυγοι και φροντιστές των άλλων χωρίς να λαμβάνουν οικονομικήαποζημίωση για αυτή τη δουλειά

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ

Μικρότερη συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίαςΣυγκέντρωσή τους σε ορισμένους επαγγελματικούς κλάδουςΑπουσία ή υποεκπροσώπησή τους σε άλλουςΧάσμα των αμοιβών ανδρών και γυναικώνΜεγάλα ποσοστά ανεργίας των γυναικώνΜεγάλη παρουσία τους στο χώρο των ελαστικών μορφών εργασίαςΜη κάλυψή τους από συλλογικές συμβάσεις εργασίαςΈλλειψη ευκαιριών απασχόλησηςΑδυναμία εναρμόνισης επαγγελματικής ζωήςΠεριορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική εξέλιξηΜειωμένη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων καιπαρουσία τους σε θέσεις ευθύνης

Στην Ελλάδα ένα ποσοστό 65 των γυναικών απασχολείται στουςκλάδους της γεωργίας το λιανικό εμπόριο την εκπαίδευση την υγεία καιπρόνοια τη δημόσια διοίκηση τα ξενοδοχεία και εστιατόρια Συγκριτικά μεάλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτεροποσοστό γυναικών που απασχολείται στον αγροτικό τομέα ενώ είναι έντονη ηπροτίμησή τους για το δημόσιο τομέα

Όσον αφορά στον επαγγελματικό διαχωρισμό μεταξύ ανδρών καιγυναικών είναι υπαρκτός τόσο ως οριζόντιος(δηλαδή το ποσοστό παρουσίας σε

- 24 -

συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους) αλλά και ως κάθετος( δηλαδή οιδιαφοροποιήσεις στην ιεραρχία στο εσωτερικό του κάθε κλάδου)Μια από τιςαιτίες που συντηρούν αυτό το φαινόμενο είναι και η έλλειψη οργανωμένηςσυλλογικής δράσης

laquoΗ γυναίκα είναι παντού και πάντοτε γυναίκα Πολλές φορές και κάτιπερισσότερο λιγότερο όμως ποτέraquo

Πολύβιος Δημητρακόπουλος(συγγραφέας)

Η 8η Μαρτίου (γιορτή της μητέρας) laquoσημάδεψεraquo το γυναικείο φύλο μετά τημεγάλη απεργία που έκαναν οι εργάτριες στον τομέα τηςκλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1857 ζητώνταςκαλύτερες συνθήκες εργασίας

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η γυναίκα έχει κάνει δυναμική είσοδο στοχώρο της αγοράς εργασίας Η σύγχρονη γυναίκα είναι πλέον οικονομικάανεξάρτητη δυναμική και χειραφετημένη Ωστόσο εξακολουθεί να μην έχει τιςίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες μα τον άνδρα Τόσο στο δημόσιο όσο και στονιδιωτικό τομέα οι υψηλές θέσεις(διευθυντών προέδρων) αποτελούν αυστηρόάβατο για τις γυναίκες Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στα κέντρα λήψηςαποφάσεων Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο των Πολιτικών Ποινικώνκαι Διοικητικών Δικαστηρίων που όσο πιο υψηλόβαθμα είναι τόσο λιγότερεςείναι οι γυναίκες που τα επανδρώνουν Επίσης στον Άρειο Πάγο δεν υπηρετείκαμία γυναίκα Αντιθέτως συσσώρευση γυναικών παρατηρείται σταειρηνοδικεία και στα διοικητικά πρωτοδικεία

Η κατάσταση της σύγχρονης εργαζόμενης ελληνίδας δεν είναι ευνοϊκήγια τη ζωή της Πολλές γυναίκες ενώ πληρούν τα αντικειμενικά κριτήρια για τηνπρόσληψη σε μια θέση ωστόσο προτιμάται ένας άνδρας και με λιγότερα ίσωςπροσόντα αφού φιλοσοφία της σημερινής εποχής είναι η αύξηση του κέρδους μεόσο το δυνατόν λιγότερο κόστος Για τον λόγο αυτό η γυναίκα είναι εμπόδιοαφού ως έγκυος και αργότερα ως μητέρα απαιτεί πολλές άδειες επιδόματα καιευνοϊκή μεταχείριση Όμως οι εργοδότες δεν προσλαμβάνουν και μια γυναίκαπου δεν έχει παιδιά φοβούμενοι ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσει Έτσι οιγυναίκες αποκλείονται από πολλές θέσεις με αποτέλεσμα να καλπάζει ηγυναικεία ανεργία Αλλά ακόμα κι αν είναι αποτελεσματικές καιανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη δουλειά τους δεν μπορούν να ανελιχθούνστην εργασία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ενώ οι άνδρες μπορούνταυτόχρονα να είναι και καλοί πατέρες και καλοί στο χώρο εργασίας τους Έτσιακόμα και σήμερα δεν υπάρχει ουσιαστική βοήθεια στην ελληνίδα μητέρα διότιόταν έχει μικρά παιδιά δεν μπορεί να λείπει από το σπίτι αν δεν εξασφαλίσειποιος θα τα προσέχει

Στην Ελλάδα το χάσμα στις αμοιβές ξεπερνά το 20 μεταξύ γυναικώνκαι ανδρών Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας το

- 25 -

Νοέμβριο του 2011 μία στις τέσσερις γυναίκες(25) ήταν στην ανεργία ότανέναν χρόνο πριν το ποσοστό ήταν 17

Όσον αφορά την οικιακή εργασία δηλαδή την παροχή προσωπικώνυπηρεσιών προσελκύει σήμερα εργαζόμενες γυναίκες μετανάστριες ΣτηνΕλλάδα οι οικιακές βοηθοί προέρχονται κυρίως από τις Φιλιππίνες τηνΠολωνία την Ουκρανία τη Ρωσία ενώ η πλειοψηφία των Αλβανών μεταναστώνεργάζεται σε ελληνικά νοικοκυριά

Τα τελευταία χρόνια η θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίαςσυζητείται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικάμε τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών

Επιπλέον σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται καλύτερα σε τομείς οιοποίοι ήταν παραδοσιακά laquoκλειστοίraquo γιrsquo αυτές όπως ο Δικαστικός κλάδος τοΔιπλωματικό σώμα και στις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της ΔημόσιαςΔιοίκησης Επίσης έχουν ανοίξει για τις γυναίκες νέες επιλογές σταδιοδρομίαςσε κλάδους όπως η Αστυνομία ο Στρατός το Εμπορικό Ναυτικό

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 18: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 18 -

θέση της γυναίκας στο Μεσαίωνα σύμφωνα με τον Hans Fehr ο οποίος γράφειγια τις σχέσεις ανάμεσα στα δυο φύλα κατά τον εξής τρόπο Η γυναίκα δεν ήτανανεξάρτητη Σacute όλη τη ζωή της βρισκόταν κάτω από την εποπτεία του άνδρα Ηπαλιά αντίληψη βίας η εξουσιάζουσα θέση του άνδρα δεν εξαφανίστηκε ποτέολοκληρωτικά Συχνά επαναλαμβάνεται ότι το γυναικείο φύλο πρέπει ναθεωρείται σαν αντικείμενο που υπόκειται στη βία Οι διάφορες διατάξεις και οισυνήθειες που επικρατούσαν το Μεσαίωνα δείχνουν καθαρά ότι οι σχέσειςανάμεσα στα δυο φύλα δεν ήταν μόνο σχέσεις βίας αλλά προ πάντων σχέσειςεξουσίας Η επιβολή της τιμωρίας για ορισμένα σφάλματα της συζύγου δεν ήτανδικαίωμα αλλά καθήκον του άνδρα Αν ο σύζυγος δεν τιμωρούσε με ξύλο τηγυναίκα του τότε έπεφτε ο ίδιος σε σφάλμα Με ολοφάνερα διατυπωμένεςαπειλές και με βία που είχε νομικά κωδικοποιηθεί αναγκάζονταν οι γυναίκες σευποταγή

Επαγγελματική ζωή των γυναικών Οι γυναίκες κατά τον Μεσαίωνασυμμετέχουν ενεργά στην οικονομική ζωή Στην πόλη που εργάζονται κυρίωςστο εμπόριο στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας και των τροφίμων Επιπλέονστο μικρό εμπόριο τροφίμων οι γυναίκες υπερτερούν αριθμητικά των ανδρώνΕπίσης οι βιομηχανίες που εμφανίζονται ως επέκταση των εγχώριωνδραστηριοτήτων τους είναι περισσότερο ή λιγότερο δεσμευμένες ψησίματοςζυθοποιίας (στην Αγγλία οι γυναίκες έχουν το μονοπώλιο στην μπύρα και τηγαλακτοκομική βιομηχανία) Στην ύπαιθρο θα βοηθήσουν επίσης τουςσυζύγους τους ιδίως βοηθώντας στην συγκομιδή και την κοπή των ζωοτροφώνΣχεδιάστριες εσωρούχων και καλτσών μοδίστρες ιδιοκτήτριες μικρώνεστιατορίων πλύστρες είναι επαγγέλματα που οι γυναίκες έχουν καταλάβει τιςΜεσαίωνα αλλά απαραιτήτως δεν θεωρούνται ίσες με τους άνδρες Πράγματι οιμισθοί των γυναικών είναι πολύ χαμηλότερες από εκείνες των ανδρών ∙ ηεργασία στο σπίτι την οποία καμία επαγγελματική οργάνωση δενπροασπιζόταν παραπέμπει σε ιδιαίτερα χαμηλούς μισθούς τόσο σε αστικές όσοκαι αγροτικές περιοχές

Γυναίκες και κοινωνικά δικαιώματα Οι γυναίκες του απλού λαού και οιαστές απολάμβαναν σχετικά περισσότερη ελευθερία ∙ ενήλικες ήδη από ταδώδεκά τους χρόνια είχαν το δικαίωμα να διαχειριστούν τα αγαθά τους ναπαντρευτούν να εργαστούν ακόμα και να ψηφίσουν Για τις αριστοκράτισσεςτα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά Μέσα σrsquo ένα σύμπαν βίαιο επιθετικόανδροκρατούμενο στα πλαίσια του κάστρου αυτή δεν είναι υπολογίσιμη Ημοίρα της μοιάζει με τη γαιοκτησία τη μόνη εγγύηση της εξουσίας Έτσιαποτέλεσε lsquorsquoσυνάλλαγμαrsquorsquo μεταξύ των λόρδων οι οποίοι ήθελαν να αυξήσουντα αγαθά τους και να εξασφαλίσουν την διαιώνιση του γένους τους ΣτηΣαξονία κατά τον Michelet ο ειρηνοδίκης είχε το δικαίωμα να χτυπάει κάθεγυναίκα που θα φερόταν ανάρμοστα ή αθέμιτα ακόμη έκαναν χρήση τουδικαιώματος αυτού για να ταπεινώσουν τις τίμιες γυναίκες και τις συζύγουςεμπόρων οι οποίες ξεχώριζαν για την υπερηφάνεια και την αυτοπεποίθησήτους

- 19 -

Γυναίκες και Εκκλησία Υπάρχουν βεβαίως τα γνωστά μισογυνικάστερεότυπα που παρουσιάζουν τη γυναίκα ως προσωποποίηση της αμαρτίας Ηεξιλέωση της θέσης της γυναίκας στην Εκκλησία γίνεται με τη γέννηση τουΘεανθρώπου από μια γυναίκα την Παναγία Η γυναίκα ως Εκκλησία και οάνδρας ως ο Χριστός Η γυναίκα συμβολίζει την αγία Εκκλησία και ο άνδρας τοΧριστό Όπως η Εκκλησία υποτάσσεται στον Χριστό έτσι και η γυναίκα οφείλει

να ακούει τον άνδρα και να μην τον περιφρονεί Βεβαίωςαυτό δεν είναι καθόλου υποβιβαστικό για τη γυναίκαδιότι ο άνδρας ΧΡΩΣΤΑΕΙ να την αγαπάει όπως ακριβώςο Χριστός αγαπάει την Εκκλησία Κι ας μην ξεχνάμε ότι οΧριστός θυσιάστηκε για την Εκκλησία Ο άνδρας είναι ηlaquoκεφαλήraquo της γυναίκας του Το να είναι κάποιος κεφαλήδεν δηλώνει εξουσία ή αξία στη Χριστιανική Εκκλησία

Είναι θέμα ευθύνης πολύ μεγάλης μάλιστα Σε ένα σπίτι υπάρχουν πράγματαπου πρέπει να φροντιστούν από έναν για να διατηρηθεί η ειρήνη στηνοικογένεια Ο Θεός επιλέγει τον άνδρα ως κεφαλή τής οικογένειας επειδή οΧριστός στον οποίον υποτάσσεται στην Εκκλησία ως Θεανδρικό πρόσωπο ήρθεστη γη

Υπάρχουν και τα ιστορικά στοιχεία που παρέχουν μια πολύ πιοισορροπημένη εικόνα Καταρχάς η μεσαιωνική Εκκλησία δεν διστάζει νααναθέσει σε γυναίκες θέσεις ευθύνης με πολιτική και οικονομική ισχύ Οιηγούμενες των μονών ασκούν εξουσία και διαχειρίζονται πολλές φορέςτεράστιες περιουσίες Και όσον αφορά την εκτίμηση της Εκκλησίας προς τιςγυναικείες ικανότητες ας δούμε ακόμη ένα παράδειγμα που παραθέτει η Περνού(όππ σελ 93) όταν ο μοναχός Ροβέρτος του Αρμπρισέλ μια από τιςμεγαλύτερες προσωπικότητες του δυτικού μοναστικού κινήματος αποφασίζεινα οργανώσει το αβαείο του Φοντεβρώ ιδρύει δύο κοινόβια (ένα ανδρών και έναγυναικών) Ο άνθρωπος αυτός αληθινός φεμινιστής θα αναθέσει τη διοίκησητου αβαείου σε μια ηγουμένη την μόλις 22 ετών Πετρονίλλα του Σεμιγέ (1115)Ανάμεσα στις σημαντικές γυναικείες μορφές της Καθολικής Εκκλησίας τουΜεσαίωνα δεν λείπουν και οι δυναμικές προσωπικότητες που δεν θα διστάσουννα αναμετρηθούν με την κοσμική εξουσία υπερασπίζοντας τα πιστεύω τουςΓενικά η θέση της γυναίκας στο πλαίσιο της καθολικής Εκκλησίας είναιακριβώς αυτή που κατέχει η γυναίκα στην κοινωνία τη συγκεκριμένη ιστορικήπερίοδο (Pernoud όππ σελ 94-95) Έτσι η επιδείνωση παρατηρείταιταυτόχρονα στην κοινωνία και στην Εκκλησία το 1298 ο πάπας Βονιφάτιος Η΄επιβάλλει στις μοναχές αυστηρότερους περιορισμούς απrsquo ότι στους άνδρεςμοναχούς ή μέλη θρησκευτικών ταγμάτων αποκλείοντάς τις από κάθε επαφήμε τον έξω κόσμο Η απώλεια της ldquoαυτονομίαςrdquo θα ολοκληρωθεί στηΓαλλία όταν η διοίκηση της Εκκλησίας θα περάσει στα χέρια της κοσμικήςεξουσίας με το Κονκορδάτο της Μπολόνιας (1516) ο πάπας εκχωρεί στον βασιλιάτης Γαλλίας την εξουσία να διορίζει επισκόπους και ηγουμένους

Οιhellip μάγισσες Καλά όλα αυτά αλλά στον Μεσαίωνα δεν έκαιγαν μάγισσες Ηαπάντηση είναι laquoόχι και τόσο ή μάλλον σχεδόν καθόλουraquo Το πραγματικό κυνήγιμαγισσών ανάγεται στα χρόνια της Αναγέννησης κι αργότερα η διαβόητη δίκητων Μαγισσών του Σάλεμ έγινε το 1698 κι όχι βέβαια κατά τα χρόνια του

- 20 -

Μεσαίωνα Στη Γαλλία η τελευταία δίκη για μαγεία καταγράφεται στοΜπορντώ το 1718 Οι άνθρωποι της εποχής αντιμετώπιζαν τη μαγείαπερισσότερο ως εκδήλωση ψυχικής ασθένειας αντίληψη που μοιάζειαρκετά σύγχρονη

Γυναίκες και μόρφωση Στα μεσαιωνική Ευρώπη Εκκλησία και γράμματα είναισυνήθως αλληλένδετα Όπως είναι λογικό οι γυναίκες δεν λείπουν από τοντομέα αυτό Η πρώτη εγκυκλοπαίδεια της μεσαιωνικής Δύσης συγγράφηκε απόγυναίκα πρόκειται για τον ldquoHortus deliciarumldquo της Αλσατής ηγουμένης Ερράδης

του Λάντσμπεργκ (12ος αι) Μερικές φορές οι πνευματικές και καλλιτεχνικέςδραστηριότητες των γυναικών της Εκκλησίας εκπλήσσουν στο αββαείο τουΓκάντερσάιμ στη Σαξονία βρέθηκαν χειρόγραφα του 10ου αιώνα που

περιείχαν κωμωδίες σε στίχους με ομοιοκαταληξία σε μίμηση των κωμωδιώντου Τερέντιου Εδώ μπορούμε να παρατηρήσουμε πως η καλλιέργειαενθαρρυνόταν περισσότερο στα γυναικεία παρά στα αντρικά μοναστήρια Όταντο 14ο αιώνα ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο του Παρισίου ήταν αποκλεισμένες απrsquoτη μόρφωση της οποίας το μονοπώλιο κρατούσαν οι κληρικοί Αποκλεισμένοιήταν γυναίκες και θρησκευτικά τάγματα (Ordres mineurs Ordres mendiants) OΘωμάς Ακινάτης απελάθη σε διάστημα 2 ετών

Γυναίκες και εξουσία rdquoΟι γυναίκες δεν ήταν υπόδουλες και υποταγμένεςστο πλαίσιο ενός κόσμου ο οποίος εμφανίζεται να κυριαρχείται από τις αντρικέςαρετές ιπποτών ή ασκητικών μοναχών Η εξουσία δεν απέκλειε τις γυναίκες απότην κορυφή της κοινωνίας Η υπόμνηση μερικών ονομάτων αρκεί για να αποδείξειτο αντίθετο Η Αλιενόρ της Ακυιτανίας η Λευκή της Καστίλλης κι άλλες λιγότερογνωστές διοίκησαν επικράτειες και κυβέρνησαν υπηκόουςrdquo Πράγματι δεν είναιλίγα τα παραδείγματα γυναικών που ασκούν τη βασιλική εξουσία όταν οσύζυγός τους απουσιάζει ή ασθενεί ή αυτών στις οποίες έχει νομίμως ανατεθεί ηαντιβασιλεία μέχρι την ενηλικίωση του γιου τους Άλλες πάλι είναιαρκούντως δυναμικές ώστε να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους και χωρίς νασυμβαίνει κάτι από τα παραπάνω

Συγκεκριμένα οι δύο αντισυμβατικές γαλλίδες η Αλιενόρ της

Ακυιτανίας και η Λευκή της Καστίλλης Η πρώτη υπήρξεκληρονόμος του ισχυρού δουκάτου της Ακυιτανίας Το 1152 ηΑλιενόρ παίρνει την πρωτοβουλία και χωρίζει τον Λουδοβίκο(καθόσον νομικά δεν υφίστατο διαζύγιο τυπικά επρόκειτο γιαακύρωση του γάμου λόγωhellip μακρινής συγγένειας μεταξύ τωνσυζύγων αν και στην πραγματικότητα ευθύνεται η ασυμφωνίαχαρακτήρων και φημολογούμενη εξωσυζυγική σχέση) Έξι μόλιςεβδομάδες μετά την ακύρωση του πρώτου της γάμουπαντρεύεται στο Πουατιέ τον Ερρίκο δούκα της Νορμανδίας και κόμη του Ανζούκαι του Μαιν ο οποίος θα γίνει δύο χρόνια αργότερα βασιλιάς της Αγγλίας (ωςΕρρίκος Β΄) Μέχρι τον θάνατό της (1204) θα παραmicroείνει δραστήριααναλαμβάνοντας διπλωματικές πρωτοβουλίες και επιχειρώντας να

AlieacutenordAquitainereinedHenry IIdAngleterre

- 21 -

καθορίσει σύμφωνα με τις απόψεις της τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ Γαλλίαςκαι Αγγλίας

Παρομοίως η εγγονή της η Λευκή της Καστίλλης παντρεύεται σεηλικία 12 ετών τον διάδοχο του γαλλικού θρόνου (τον μετέπειταΛουδοβίκο Η΄) Μ μετά τον θάνατο του συζύγου της (1226) θακυβερνήσει το βασίλειο έως την ενηλικίωση του γιου της(Λουδοβίκου Θ΄)∙ Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας της θαδιαπραγματευθεί (με επιτυχία) τους όρους της Συνθήκης τουΜω (1229) με την οποία τερματίζεται η σύγκρουση μεταξύΓαλλίας και κομητείας της Τουλούζης Έχοντας εμπιστοσύνηστις πολιτικές ικανότητες της microητέρας του ο Λουδοβίκος Θ΄ της

αναθέτει την αντιβασιλεία κατά την αναχώρησή του για την Ζ΄ Σταυροφορία(1248)

Στον μακρινό βορρά η βασίλισσα Μαργαρίτα κατόρθωσε να ενώσει σεένα βασίλειο του οποίου ηγήθηκε τη Σουηδία τη Δανίακαι τη Νορβηγία (1397)

Στην Ιταλία η Ματθίλδη της Τοσκάνης (1046-1115)υπήρξε η ισχυρότερη πολιτική προσωπικότητα στην Ιταλίατου καιρού της σε δική της πρωτοβουλία οφείλεται ηldquoσυmicroφιλίωσηrdquo microεταξύ του πάπα Γρηγορίου Ζ΄ και τουαυτοκράτορα Ερρίκου Δ΄ microε την ταπείνωση του δεύτερουστην Κανόσσα (1077)

Το 1314 ο Philippe le Bel περιορίζει τη δυνατότητα της διαδοχής τουθρόνου από γυναίκα Το 1593 μια επανάσταση στο Κοινοβούλιο του Παρισίουαπαγορεύει στη γυναίκα κάθε κρατική λειτουργία Από τις αρχές του 14ου αιώναη γυναίκα δε στέφεται πια είναι μονάχα σύζυγος του βασιλιά

Γυναίκες και πολιτικά δικαιώματα Όπως γνωρίζουμε στα χρόνια τηςελληνικής και ρωμαϊκής Αρχαιότητας η γυναίκα στερείται πλήρως πολιτικώνδικαιωμάτων Στους Νεότερους Χρόνους πρέπει να φτάσουμε στον 20ό αιώναγια να δοθεί στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου Στο Μεσαίωνα βλέπουμε τιςγυναίκες να ψηφίζουν στις συνελεύσεις πόλεων και χωριών που καλύπτουν έναευρύ τμήμα της δυτικής Ευρώπης Βεβαίως στην εποχή αυτή δεν ψηφίζουν ταάτομα αλλά οι οικογένειες οι οποίες πράγματι εκπροσωπούνται συνήθως απότον άντρα Όταν όμως αυτός αδυνατεί να συμμετάσχει στη διαδικασία (απουσίαή ασθένεια) ή έχει πεθάνει τότε η οικογένεια εκπροσωπείται από τη γυναίκα

Blanche deCastille

MATILDE DECANOSACONDESA DETOSCANA

- 22 -

ldquoSi les femmes neacutetaient pas bonnes et leursconseils inutiles Dieu ne les aurait jamaisconsacreacutees comme laide de lhomme mais plutocirctcomme la cause du mal

Charte dAardenburg

ldquoAν οι γυναίκες δεν ήτανε καλές και οισυμβουλές τους ήταν άχρηστες ο Θεός δε θα τιςείχε αφιερώσει ποτέ ως βοήθεια στον άνδρααλλά μάλλον ως πηγή κακούhellip

- 23 -

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σε πολλές χώρες οι γυναίκες αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό τουεργατικού δυναμικού Παρrsquo όλα αυτά ένας πολύ σημαντικός αριθμόςεργαζομένων γυναικών απασχολείται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας συχνά μεμικρή ασφάλεια εργασίας χαμηλούς μισθούς και δυσμενείς συνθήκες Αυτό δενπεριορίζεται στο βιομηχανοποιημένο κόσμο καθώς για πολλές γυναίκες στιςαναπτυσσόμενες χώρες η εμπειρία της εργασίας είναι δυσάρεστη με τηνκακομεταχείριση και τη σεξουαλική παρενόχληση να αποτελούν συνηθισμέναφαινόμενα που συχνά τρέφονται από πολιτιστικές και θρησκευτικέςπεποιθήσεις Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός γυναικών αποκτούν διοικητικέςθέσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνδέονται μεσυμπεριφορές αποκλεισμού ή υποβάθμισης των γυναικών από άνδρεςσυναδέλφους που απειλούνται από αυτές

Οι πολλαπλοί κοινωνικοί ρόλοι που αναλαμβάνουν θέτουν τις γυναίκεςσε μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλα μέλη της κοινότητας στο να νοσήσουν Οιγυναίκες αναλαμβάνουν το βάρος της ευθύνης που συνδέεται με το να είναιμητέρες σύζυγοι και φροντιστές των άλλων χωρίς να λαμβάνουν οικονομικήαποζημίωση για αυτή τη δουλειά

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ

Μικρότερη συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίαςΣυγκέντρωσή τους σε ορισμένους επαγγελματικούς κλάδουςΑπουσία ή υποεκπροσώπησή τους σε άλλουςΧάσμα των αμοιβών ανδρών και γυναικώνΜεγάλα ποσοστά ανεργίας των γυναικώνΜεγάλη παρουσία τους στο χώρο των ελαστικών μορφών εργασίαςΜη κάλυψή τους από συλλογικές συμβάσεις εργασίαςΈλλειψη ευκαιριών απασχόλησηςΑδυναμία εναρμόνισης επαγγελματικής ζωήςΠεριορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική εξέλιξηΜειωμένη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων καιπαρουσία τους σε θέσεις ευθύνης

Στην Ελλάδα ένα ποσοστό 65 των γυναικών απασχολείται στουςκλάδους της γεωργίας το λιανικό εμπόριο την εκπαίδευση την υγεία καιπρόνοια τη δημόσια διοίκηση τα ξενοδοχεία και εστιατόρια Συγκριτικά μεάλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτεροποσοστό γυναικών που απασχολείται στον αγροτικό τομέα ενώ είναι έντονη ηπροτίμησή τους για το δημόσιο τομέα

Όσον αφορά στον επαγγελματικό διαχωρισμό μεταξύ ανδρών καιγυναικών είναι υπαρκτός τόσο ως οριζόντιος(δηλαδή το ποσοστό παρουσίας σε

- 24 -

συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους) αλλά και ως κάθετος( δηλαδή οιδιαφοροποιήσεις στην ιεραρχία στο εσωτερικό του κάθε κλάδου)Μια από τιςαιτίες που συντηρούν αυτό το φαινόμενο είναι και η έλλειψη οργανωμένηςσυλλογικής δράσης

laquoΗ γυναίκα είναι παντού και πάντοτε γυναίκα Πολλές φορές και κάτιπερισσότερο λιγότερο όμως ποτέraquo

Πολύβιος Δημητρακόπουλος(συγγραφέας)

Η 8η Μαρτίου (γιορτή της μητέρας) laquoσημάδεψεraquo το γυναικείο φύλο μετά τημεγάλη απεργία που έκαναν οι εργάτριες στον τομέα τηςκλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1857 ζητώνταςκαλύτερες συνθήκες εργασίας

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η γυναίκα έχει κάνει δυναμική είσοδο στοχώρο της αγοράς εργασίας Η σύγχρονη γυναίκα είναι πλέον οικονομικάανεξάρτητη δυναμική και χειραφετημένη Ωστόσο εξακολουθεί να μην έχει τιςίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες μα τον άνδρα Τόσο στο δημόσιο όσο και στονιδιωτικό τομέα οι υψηλές θέσεις(διευθυντών προέδρων) αποτελούν αυστηρόάβατο για τις γυναίκες Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στα κέντρα λήψηςαποφάσεων Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο των Πολιτικών Ποινικώνκαι Διοικητικών Δικαστηρίων που όσο πιο υψηλόβαθμα είναι τόσο λιγότερεςείναι οι γυναίκες που τα επανδρώνουν Επίσης στον Άρειο Πάγο δεν υπηρετείκαμία γυναίκα Αντιθέτως συσσώρευση γυναικών παρατηρείται σταειρηνοδικεία και στα διοικητικά πρωτοδικεία

Η κατάσταση της σύγχρονης εργαζόμενης ελληνίδας δεν είναι ευνοϊκήγια τη ζωή της Πολλές γυναίκες ενώ πληρούν τα αντικειμενικά κριτήρια για τηνπρόσληψη σε μια θέση ωστόσο προτιμάται ένας άνδρας και με λιγότερα ίσωςπροσόντα αφού φιλοσοφία της σημερινής εποχής είναι η αύξηση του κέρδους μεόσο το δυνατόν λιγότερο κόστος Για τον λόγο αυτό η γυναίκα είναι εμπόδιοαφού ως έγκυος και αργότερα ως μητέρα απαιτεί πολλές άδειες επιδόματα καιευνοϊκή μεταχείριση Όμως οι εργοδότες δεν προσλαμβάνουν και μια γυναίκαπου δεν έχει παιδιά φοβούμενοι ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσει Έτσι οιγυναίκες αποκλείονται από πολλές θέσεις με αποτέλεσμα να καλπάζει ηγυναικεία ανεργία Αλλά ακόμα κι αν είναι αποτελεσματικές καιανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη δουλειά τους δεν μπορούν να ανελιχθούνστην εργασία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ενώ οι άνδρες μπορούνταυτόχρονα να είναι και καλοί πατέρες και καλοί στο χώρο εργασίας τους Έτσιακόμα και σήμερα δεν υπάρχει ουσιαστική βοήθεια στην ελληνίδα μητέρα διότιόταν έχει μικρά παιδιά δεν μπορεί να λείπει από το σπίτι αν δεν εξασφαλίσειποιος θα τα προσέχει

Στην Ελλάδα το χάσμα στις αμοιβές ξεπερνά το 20 μεταξύ γυναικώνκαι ανδρών Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας το

- 25 -

Νοέμβριο του 2011 μία στις τέσσερις γυναίκες(25) ήταν στην ανεργία ότανέναν χρόνο πριν το ποσοστό ήταν 17

Όσον αφορά την οικιακή εργασία δηλαδή την παροχή προσωπικώνυπηρεσιών προσελκύει σήμερα εργαζόμενες γυναίκες μετανάστριες ΣτηνΕλλάδα οι οικιακές βοηθοί προέρχονται κυρίως από τις Φιλιππίνες τηνΠολωνία την Ουκρανία τη Ρωσία ενώ η πλειοψηφία των Αλβανών μεταναστώνεργάζεται σε ελληνικά νοικοκυριά

Τα τελευταία χρόνια η θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίαςσυζητείται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικάμε τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών

Επιπλέον σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται καλύτερα σε τομείς οιοποίοι ήταν παραδοσιακά laquoκλειστοίraquo γιrsquo αυτές όπως ο Δικαστικός κλάδος τοΔιπλωματικό σώμα και στις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της ΔημόσιαςΔιοίκησης Επίσης έχουν ανοίξει για τις γυναίκες νέες επιλογές σταδιοδρομίαςσε κλάδους όπως η Αστυνομία ο Στρατός το Εμπορικό Ναυτικό

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 19: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 19 -

Γυναίκες και Εκκλησία Υπάρχουν βεβαίως τα γνωστά μισογυνικάστερεότυπα που παρουσιάζουν τη γυναίκα ως προσωποποίηση της αμαρτίας Ηεξιλέωση της θέσης της γυναίκας στην Εκκλησία γίνεται με τη γέννηση τουΘεανθρώπου από μια γυναίκα την Παναγία Η γυναίκα ως Εκκλησία και οάνδρας ως ο Χριστός Η γυναίκα συμβολίζει την αγία Εκκλησία και ο άνδρας τοΧριστό Όπως η Εκκλησία υποτάσσεται στον Χριστό έτσι και η γυναίκα οφείλει

να ακούει τον άνδρα και να μην τον περιφρονεί Βεβαίωςαυτό δεν είναι καθόλου υποβιβαστικό για τη γυναίκαδιότι ο άνδρας ΧΡΩΣΤΑΕΙ να την αγαπάει όπως ακριβώςο Χριστός αγαπάει την Εκκλησία Κι ας μην ξεχνάμε ότι οΧριστός θυσιάστηκε για την Εκκλησία Ο άνδρας είναι ηlaquoκεφαλήraquo της γυναίκας του Το να είναι κάποιος κεφαλήδεν δηλώνει εξουσία ή αξία στη Χριστιανική Εκκλησία

Είναι θέμα ευθύνης πολύ μεγάλης μάλιστα Σε ένα σπίτι υπάρχουν πράγματαπου πρέπει να φροντιστούν από έναν για να διατηρηθεί η ειρήνη στηνοικογένεια Ο Θεός επιλέγει τον άνδρα ως κεφαλή τής οικογένειας επειδή οΧριστός στον οποίον υποτάσσεται στην Εκκλησία ως Θεανδρικό πρόσωπο ήρθεστη γη

Υπάρχουν και τα ιστορικά στοιχεία που παρέχουν μια πολύ πιοισορροπημένη εικόνα Καταρχάς η μεσαιωνική Εκκλησία δεν διστάζει νααναθέσει σε γυναίκες θέσεις ευθύνης με πολιτική και οικονομική ισχύ Οιηγούμενες των μονών ασκούν εξουσία και διαχειρίζονται πολλές φορέςτεράστιες περιουσίες Και όσον αφορά την εκτίμηση της Εκκλησίας προς τιςγυναικείες ικανότητες ας δούμε ακόμη ένα παράδειγμα που παραθέτει η Περνού(όππ σελ 93) όταν ο μοναχός Ροβέρτος του Αρμπρισέλ μια από τιςμεγαλύτερες προσωπικότητες του δυτικού μοναστικού κινήματος αποφασίζεινα οργανώσει το αβαείο του Φοντεβρώ ιδρύει δύο κοινόβια (ένα ανδρών και έναγυναικών) Ο άνθρωπος αυτός αληθινός φεμινιστής θα αναθέσει τη διοίκησητου αβαείου σε μια ηγουμένη την μόλις 22 ετών Πετρονίλλα του Σεμιγέ (1115)Ανάμεσα στις σημαντικές γυναικείες μορφές της Καθολικής Εκκλησίας τουΜεσαίωνα δεν λείπουν και οι δυναμικές προσωπικότητες που δεν θα διστάσουννα αναμετρηθούν με την κοσμική εξουσία υπερασπίζοντας τα πιστεύω τουςΓενικά η θέση της γυναίκας στο πλαίσιο της καθολικής Εκκλησίας είναιακριβώς αυτή που κατέχει η γυναίκα στην κοινωνία τη συγκεκριμένη ιστορικήπερίοδο (Pernoud όππ σελ 94-95) Έτσι η επιδείνωση παρατηρείταιταυτόχρονα στην κοινωνία και στην Εκκλησία το 1298 ο πάπας Βονιφάτιος Η΄επιβάλλει στις μοναχές αυστηρότερους περιορισμούς απrsquo ότι στους άνδρεςμοναχούς ή μέλη θρησκευτικών ταγμάτων αποκλείοντάς τις από κάθε επαφήμε τον έξω κόσμο Η απώλεια της ldquoαυτονομίαςrdquo θα ολοκληρωθεί στηΓαλλία όταν η διοίκηση της Εκκλησίας θα περάσει στα χέρια της κοσμικήςεξουσίας με το Κονκορδάτο της Μπολόνιας (1516) ο πάπας εκχωρεί στον βασιλιάτης Γαλλίας την εξουσία να διορίζει επισκόπους και ηγουμένους

Οιhellip μάγισσες Καλά όλα αυτά αλλά στον Μεσαίωνα δεν έκαιγαν μάγισσες Ηαπάντηση είναι laquoόχι και τόσο ή μάλλον σχεδόν καθόλουraquo Το πραγματικό κυνήγιμαγισσών ανάγεται στα χρόνια της Αναγέννησης κι αργότερα η διαβόητη δίκητων Μαγισσών του Σάλεμ έγινε το 1698 κι όχι βέβαια κατά τα χρόνια του

- 20 -

Μεσαίωνα Στη Γαλλία η τελευταία δίκη για μαγεία καταγράφεται στοΜπορντώ το 1718 Οι άνθρωποι της εποχής αντιμετώπιζαν τη μαγείαπερισσότερο ως εκδήλωση ψυχικής ασθένειας αντίληψη που μοιάζειαρκετά σύγχρονη

Γυναίκες και μόρφωση Στα μεσαιωνική Ευρώπη Εκκλησία και γράμματα είναισυνήθως αλληλένδετα Όπως είναι λογικό οι γυναίκες δεν λείπουν από τοντομέα αυτό Η πρώτη εγκυκλοπαίδεια της μεσαιωνικής Δύσης συγγράφηκε απόγυναίκα πρόκειται για τον ldquoHortus deliciarumldquo της Αλσατής ηγουμένης Ερράδης

του Λάντσμπεργκ (12ος αι) Μερικές φορές οι πνευματικές και καλλιτεχνικέςδραστηριότητες των γυναικών της Εκκλησίας εκπλήσσουν στο αββαείο τουΓκάντερσάιμ στη Σαξονία βρέθηκαν χειρόγραφα του 10ου αιώνα που

περιείχαν κωμωδίες σε στίχους με ομοιοκαταληξία σε μίμηση των κωμωδιώντου Τερέντιου Εδώ μπορούμε να παρατηρήσουμε πως η καλλιέργειαενθαρρυνόταν περισσότερο στα γυναικεία παρά στα αντρικά μοναστήρια Όταντο 14ο αιώνα ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο του Παρισίου ήταν αποκλεισμένες απrsquoτη μόρφωση της οποίας το μονοπώλιο κρατούσαν οι κληρικοί Αποκλεισμένοιήταν γυναίκες και θρησκευτικά τάγματα (Ordres mineurs Ordres mendiants) OΘωμάς Ακινάτης απελάθη σε διάστημα 2 ετών

Γυναίκες και εξουσία rdquoΟι γυναίκες δεν ήταν υπόδουλες και υποταγμένεςστο πλαίσιο ενός κόσμου ο οποίος εμφανίζεται να κυριαρχείται από τις αντρικέςαρετές ιπποτών ή ασκητικών μοναχών Η εξουσία δεν απέκλειε τις γυναίκες απότην κορυφή της κοινωνίας Η υπόμνηση μερικών ονομάτων αρκεί για να αποδείξειτο αντίθετο Η Αλιενόρ της Ακυιτανίας η Λευκή της Καστίλλης κι άλλες λιγότερογνωστές διοίκησαν επικράτειες και κυβέρνησαν υπηκόουςrdquo Πράγματι δεν είναιλίγα τα παραδείγματα γυναικών που ασκούν τη βασιλική εξουσία όταν οσύζυγός τους απουσιάζει ή ασθενεί ή αυτών στις οποίες έχει νομίμως ανατεθεί ηαντιβασιλεία μέχρι την ενηλικίωση του γιου τους Άλλες πάλι είναιαρκούντως δυναμικές ώστε να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους και χωρίς νασυμβαίνει κάτι από τα παραπάνω

Συγκεκριμένα οι δύο αντισυμβατικές γαλλίδες η Αλιενόρ της

Ακυιτανίας και η Λευκή της Καστίλλης Η πρώτη υπήρξεκληρονόμος του ισχυρού δουκάτου της Ακυιτανίας Το 1152 ηΑλιενόρ παίρνει την πρωτοβουλία και χωρίζει τον Λουδοβίκο(καθόσον νομικά δεν υφίστατο διαζύγιο τυπικά επρόκειτο γιαακύρωση του γάμου λόγωhellip μακρινής συγγένειας μεταξύ τωνσυζύγων αν και στην πραγματικότητα ευθύνεται η ασυμφωνίαχαρακτήρων και φημολογούμενη εξωσυζυγική σχέση) Έξι μόλιςεβδομάδες μετά την ακύρωση του πρώτου της γάμουπαντρεύεται στο Πουατιέ τον Ερρίκο δούκα της Νορμανδίας και κόμη του Ανζούκαι του Μαιν ο οποίος θα γίνει δύο χρόνια αργότερα βασιλιάς της Αγγλίας (ωςΕρρίκος Β΄) Μέχρι τον θάνατό της (1204) θα παραmicroείνει δραστήριααναλαμβάνοντας διπλωματικές πρωτοβουλίες και επιχειρώντας να

AlieacutenordAquitainereinedHenry IIdAngleterre

- 21 -

καθορίσει σύμφωνα με τις απόψεις της τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ Γαλλίαςκαι Αγγλίας

Παρομοίως η εγγονή της η Λευκή της Καστίλλης παντρεύεται σεηλικία 12 ετών τον διάδοχο του γαλλικού θρόνου (τον μετέπειταΛουδοβίκο Η΄) Μ μετά τον θάνατο του συζύγου της (1226) θακυβερνήσει το βασίλειο έως την ενηλικίωση του γιου της(Λουδοβίκου Θ΄)∙ Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας της θαδιαπραγματευθεί (με επιτυχία) τους όρους της Συνθήκης τουΜω (1229) με την οποία τερματίζεται η σύγκρουση μεταξύΓαλλίας και κομητείας της Τουλούζης Έχοντας εμπιστοσύνηστις πολιτικές ικανότητες της microητέρας του ο Λουδοβίκος Θ΄ της

αναθέτει την αντιβασιλεία κατά την αναχώρησή του για την Ζ΄ Σταυροφορία(1248)

Στον μακρινό βορρά η βασίλισσα Μαργαρίτα κατόρθωσε να ενώσει σεένα βασίλειο του οποίου ηγήθηκε τη Σουηδία τη Δανίακαι τη Νορβηγία (1397)

Στην Ιταλία η Ματθίλδη της Τοσκάνης (1046-1115)υπήρξε η ισχυρότερη πολιτική προσωπικότητα στην Ιταλίατου καιρού της σε δική της πρωτοβουλία οφείλεται ηldquoσυmicroφιλίωσηrdquo microεταξύ του πάπα Γρηγορίου Ζ΄ και τουαυτοκράτορα Ερρίκου Δ΄ microε την ταπείνωση του δεύτερουστην Κανόσσα (1077)

Το 1314 ο Philippe le Bel περιορίζει τη δυνατότητα της διαδοχής τουθρόνου από γυναίκα Το 1593 μια επανάσταση στο Κοινοβούλιο του Παρισίουαπαγορεύει στη γυναίκα κάθε κρατική λειτουργία Από τις αρχές του 14ου αιώναη γυναίκα δε στέφεται πια είναι μονάχα σύζυγος του βασιλιά

Γυναίκες και πολιτικά δικαιώματα Όπως γνωρίζουμε στα χρόνια τηςελληνικής και ρωμαϊκής Αρχαιότητας η γυναίκα στερείται πλήρως πολιτικώνδικαιωμάτων Στους Νεότερους Χρόνους πρέπει να φτάσουμε στον 20ό αιώναγια να δοθεί στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου Στο Μεσαίωνα βλέπουμε τιςγυναίκες να ψηφίζουν στις συνελεύσεις πόλεων και χωριών που καλύπτουν έναευρύ τμήμα της δυτικής Ευρώπης Βεβαίως στην εποχή αυτή δεν ψηφίζουν ταάτομα αλλά οι οικογένειες οι οποίες πράγματι εκπροσωπούνται συνήθως απότον άντρα Όταν όμως αυτός αδυνατεί να συμμετάσχει στη διαδικασία (απουσίαή ασθένεια) ή έχει πεθάνει τότε η οικογένεια εκπροσωπείται από τη γυναίκα

Blanche deCastille

MATILDE DECANOSACONDESA DETOSCANA

- 22 -

ldquoSi les femmes neacutetaient pas bonnes et leursconseils inutiles Dieu ne les aurait jamaisconsacreacutees comme laide de lhomme mais plutocirctcomme la cause du mal

Charte dAardenburg

ldquoAν οι γυναίκες δεν ήτανε καλές και οισυμβουλές τους ήταν άχρηστες ο Θεός δε θα τιςείχε αφιερώσει ποτέ ως βοήθεια στον άνδρααλλά μάλλον ως πηγή κακούhellip

- 23 -

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σε πολλές χώρες οι γυναίκες αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό τουεργατικού δυναμικού Παρrsquo όλα αυτά ένας πολύ σημαντικός αριθμόςεργαζομένων γυναικών απασχολείται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας συχνά μεμικρή ασφάλεια εργασίας χαμηλούς μισθούς και δυσμενείς συνθήκες Αυτό δενπεριορίζεται στο βιομηχανοποιημένο κόσμο καθώς για πολλές γυναίκες στιςαναπτυσσόμενες χώρες η εμπειρία της εργασίας είναι δυσάρεστη με τηνκακομεταχείριση και τη σεξουαλική παρενόχληση να αποτελούν συνηθισμέναφαινόμενα που συχνά τρέφονται από πολιτιστικές και θρησκευτικέςπεποιθήσεις Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός γυναικών αποκτούν διοικητικέςθέσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνδέονται μεσυμπεριφορές αποκλεισμού ή υποβάθμισης των γυναικών από άνδρεςσυναδέλφους που απειλούνται από αυτές

Οι πολλαπλοί κοινωνικοί ρόλοι που αναλαμβάνουν θέτουν τις γυναίκεςσε μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλα μέλη της κοινότητας στο να νοσήσουν Οιγυναίκες αναλαμβάνουν το βάρος της ευθύνης που συνδέεται με το να είναιμητέρες σύζυγοι και φροντιστές των άλλων χωρίς να λαμβάνουν οικονομικήαποζημίωση για αυτή τη δουλειά

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ

Μικρότερη συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίαςΣυγκέντρωσή τους σε ορισμένους επαγγελματικούς κλάδουςΑπουσία ή υποεκπροσώπησή τους σε άλλουςΧάσμα των αμοιβών ανδρών και γυναικώνΜεγάλα ποσοστά ανεργίας των γυναικώνΜεγάλη παρουσία τους στο χώρο των ελαστικών μορφών εργασίαςΜη κάλυψή τους από συλλογικές συμβάσεις εργασίαςΈλλειψη ευκαιριών απασχόλησηςΑδυναμία εναρμόνισης επαγγελματικής ζωήςΠεριορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική εξέλιξηΜειωμένη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων καιπαρουσία τους σε θέσεις ευθύνης

Στην Ελλάδα ένα ποσοστό 65 των γυναικών απασχολείται στουςκλάδους της γεωργίας το λιανικό εμπόριο την εκπαίδευση την υγεία καιπρόνοια τη δημόσια διοίκηση τα ξενοδοχεία και εστιατόρια Συγκριτικά μεάλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτεροποσοστό γυναικών που απασχολείται στον αγροτικό τομέα ενώ είναι έντονη ηπροτίμησή τους για το δημόσιο τομέα

Όσον αφορά στον επαγγελματικό διαχωρισμό μεταξύ ανδρών καιγυναικών είναι υπαρκτός τόσο ως οριζόντιος(δηλαδή το ποσοστό παρουσίας σε

- 24 -

συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους) αλλά και ως κάθετος( δηλαδή οιδιαφοροποιήσεις στην ιεραρχία στο εσωτερικό του κάθε κλάδου)Μια από τιςαιτίες που συντηρούν αυτό το φαινόμενο είναι και η έλλειψη οργανωμένηςσυλλογικής δράσης

laquoΗ γυναίκα είναι παντού και πάντοτε γυναίκα Πολλές φορές και κάτιπερισσότερο λιγότερο όμως ποτέraquo

Πολύβιος Δημητρακόπουλος(συγγραφέας)

Η 8η Μαρτίου (γιορτή της μητέρας) laquoσημάδεψεraquo το γυναικείο φύλο μετά τημεγάλη απεργία που έκαναν οι εργάτριες στον τομέα τηςκλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1857 ζητώνταςκαλύτερες συνθήκες εργασίας

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η γυναίκα έχει κάνει δυναμική είσοδο στοχώρο της αγοράς εργασίας Η σύγχρονη γυναίκα είναι πλέον οικονομικάανεξάρτητη δυναμική και χειραφετημένη Ωστόσο εξακολουθεί να μην έχει τιςίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες μα τον άνδρα Τόσο στο δημόσιο όσο και στονιδιωτικό τομέα οι υψηλές θέσεις(διευθυντών προέδρων) αποτελούν αυστηρόάβατο για τις γυναίκες Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στα κέντρα λήψηςαποφάσεων Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο των Πολιτικών Ποινικώνκαι Διοικητικών Δικαστηρίων που όσο πιο υψηλόβαθμα είναι τόσο λιγότερεςείναι οι γυναίκες που τα επανδρώνουν Επίσης στον Άρειο Πάγο δεν υπηρετείκαμία γυναίκα Αντιθέτως συσσώρευση γυναικών παρατηρείται σταειρηνοδικεία και στα διοικητικά πρωτοδικεία

Η κατάσταση της σύγχρονης εργαζόμενης ελληνίδας δεν είναι ευνοϊκήγια τη ζωή της Πολλές γυναίκες ενώ πληρούν τα αντικειμενικά κριτήρια για τηνπρόσληψη σε μια θέση ωστόσο προτιμάται ένας άνδρας και με λιγότερα ίσωςπροσόντα αφού φιλοσοφία της σημερινής εποχής είναι η αύξηση του κέρδους μεόσο το δυνατόν λιγότερο κόστος Για τον λόγο αυτό η γυναίκα είναι εμπόδιοαφού ως έγκυος και αργότερα ως μητέρα απαιτεί πολλές άδειες επιδόματα καιευνοϊκή μεταχείριση Όμως οι εργοδότες δεν προσλαμβάνουν και μια γυναίκαπου δεν έχει παιδιά φοβούμενοι ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσει Έτσι οιγυναίκες αποκλείονται από πολλές θέσεις με αποτέλεσμα να καλπάζει ηγυναικεία ανεργία Αλλά ακόμα κι αν είναι αποτελεσματικές καιανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη δουλειά τους δεν μπορούν να ανελιχθούνστην εργασία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ενώ οι άνδρες μπορούνταυτόχρονα να είναι και καλοί πατέρες και καλοί στο χώρο εργασίας τους Έτσιακόμα και σήμερα δεν υπάρχει ουσιαστική βοήθεια στην ελληνίδα μητέρα διότιόταν έχει μικρά παιδιά δεν μπορεί να λείπει από το σπίτι αν δεν εξασφαλίσειποιος θα τα προσέχει

Στην Ελλάδα το χάσμα στις αμοιβές ξεπερνά το 20 μεταξύ γυναικώνκαι ανδρών Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας το

- 25 -

Νοέμβριο του 2011 μία στις τέσσερις γυναίκες(25) ήταν στην ανεργία ότανέναν χρόνο πριν το ποσοστό ήταν 17

Όσον αφορά την οικιακή εργασία δηλαδή την παροχή προσωπικώνυπηρεσιών προσελκύει σήμερα εργαζόμενες γυναίκες μετανάστριες ΣτηνΕλλάδα οι οικιακές βοηθοί προέρχονται κυρίως από τις Φιλιππίνες τηνΠολωνία την Ουκρανία τη Ρωσία ενώ η πλειοψηφία των Αλβανών μεταναστώνεργάζεται σε ελληνικά νοικοκυριά

Τα τελευταία χρόνια η θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίαςσυζητείται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικάμε τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών

Επιπλέον σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται καλύτερα σε τομείς οιοποίοι ήταν παραδοσιακά laquoκλειστοίraquo γιrsquo αυτές όπως ο Δικαστικός κλάδος τοΔιπλωματικό σώμα και στις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της ΔημόσιαςΔιοίκησης Επίσης έχουν ανοίξει για τις γυναίκες νέες επιλογές σταδιοδρομίαςσε κλάδους όπως η Αστυνομία ο Στρατός το Εμπορικό Ναυτικό

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 20: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 20 -

Μεσαίωνα Στη Γαλλία η τελευταία δίκη για μαγεία καταγράφεται στοΜπορντώ το 1718 Οι άνθρωποι της εποχής αντιμετώπιζαν τη μαγείαπερισσότερο ως εκδήλωση ψυχικής ασθένειας αντίληψη που μοιάζειαρκετά σύγχρονη

Γυναίκες και μόρφωση Στα μεσαιωνική Ευρώπη Εκκλησία και γράμματα είναισυνήθως αλληλένδετα Όπως είναι λογικό οι γυναίκες δεν λείπουν από τοντομέα αυτό Η πρώτη εγκυκλοπαίδεια της μεσαιωνικής Δύσης συγγράφηκε απόγυναίκα πρόκειται για τον ldquoHortus deliciarumldquo της Αλσατής ηγουμένης Ερράδης

του Λάντσμπεργκ (12ος αι) Μερικές φορές οι πνευματικές και καλλιτεχνικέςδραστηριότητες των γυναικών της Εκκλησίας εκπλήσσουν στο αββαείο τουΓκάντερσάιμ στη Σαξονία βρέθηκαν χειρόγραφα του 10ου αιώνα που

περιείχαν κωμωδίες σε στίχους με ομοιοκαταληξία σε μίμηση των κωμωδιώντου Τερέντιου Εδώ μπορούμε να παρατηρήσουμε πως η καλλιέργειαενθαρρυνόταν περισσότερο στα γυναικεία παρά στα αντρικά μοναστήρια Όταντο 14ο αιώνα ιδρύθηκε το Πανεπιστήμιο του Παρισίου ήταν αποκλεισμένες απrsquoτη μόρφωση της οποίας το μονοπώλιο κρατούσαν οι κληρικοί Αποκλεισμένοιήταν γυναίκες και θρησκευτικά τάγματα (Ordres mineurs Ordres mendiants) OΘωμάς Ακινάτης απελάθη σε διάστημα 2 ετών

Γυναίκες και εξουσία rdquoΟι γυναίκες δεν ήταν υπόδουλες και υποταγμένεςστο πλαίσιο ενός κόσμου ο οποίος εμφανίζεται να κυριαρχείται από τις αντρικέςαρετές ιπποτών ή ασκητικών μοναχών Η εξουσία δεν απέκλειε τις γυναίκες απότην κορυφή της κοινωνίας Η υπόμνηση μερικών ονομάτων αρκεί για να αποδείξειτο αντίθετο Η Αλιενόρ της Ακυιτανίας η Λευκή της Καστίλλης κι άλλες λιγότερογνωστές διοίκησαν επικράτειες και κυβέρνησαν υπηκόουςrdquo Πράγματι δεν είναιλίγα τα παραδείγματα γυναικών που ασκούν τη βασιλική εξουσία όταν οσύζυγός τους απουσιάζει ή ασθενεί ή αυτών στις οποίες έχει νομίμως ανατεθεί ηαντιβασιλεία μέχρι την ενηλικίωση του γιου τους Άλλες πάλι είναιαρκούντως δυναμικές ώστε να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους και χωρίς νασυμβαίνει κάτι από τα παραπάνω

Συγκεκριμένα οι δύο αντισυμβατικές γαλλίδες η Αλιενόρ της

Ακυιτανίας και η Λευκή της Καστίλλης Η πρώτη υπήρξεκληρονόμος του ισχυρού δουκάτου της Ακυιτανίας Το 1152 ηΑλιενόρ παίρνει την πρωτοβουλία και χωρίζει τον Λουδοβίκο(καθόσον νομικά δεν υφίστατο διαζύγιο τυπικά επρόκειτο γιαακύρωση του γάμου λόγωhellip μακρινής συγγένειας μεταξύ τωνσυζύγων αν και στην πραγματικότητα ευθύνεται η ασυμφωνίαχαρακτήρων και φημολογούμενη εξωσυζυγική σχέση) Έξι μόλιςεβδομάδες μετά την ακύρωση του πρώτου της γάμουπαντρεύεται στο Πουατιέ τον Ερρίκο δούκα της Νορμανδίας και κόμη του Ανζούκαι του Μαιν ο οποίος θα γίνει δύο χρόνια αργότερα βασιλιάς της Αγγλίας (ωςΕρρίκος Β΄) Μέχρι τον θάνατό της (1204) θα παραmicroείνει δραστήριααναλαμβάνοντας διπλωματικές πρωτοβουλίες και επιχειρώντας να

AlieacutenordAquitainereinedHenry IIdAngleterre

- 21 -

καθορίσει σύμφωνα με τις απόψεις της τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ Γαλλίαςκαι Αγγλίας

Παρομοίως η εγγονή της η Λευκή της Καστίλλης παντρεύεται σεηλικία 12 ετών τον διάδοχο του γαλλικού θρόνου (τον μετέπειταΛουδοβίκο Η΄) Μ μετά τον θάνατο του συζύγου της (1226) θακυβερνήσει το βασίλειο έως την ενηλικίωση του γιου της(Λουδοβίκου Θ΄)∙ Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας της θαδιαπραγματευθεί (με επιτυχία) τους όρους της Συνθήκης τουΜω (1229) με την οποία τερματίζεται η σύγκρουση μεταξύΓαλλίας και κομητείας της Τουλούζης Έχοντας εμπιστοσύνηστις πολιτικές ικανότητες της microητέρας του ο Λουδοβίκος Θ΄ της

αναθέτει την αντιβασιλεία κατά την αναχώρησή του για την Ζ΄ Σταυροφορία(1248)

Στον μακρινό βορρά η βασίλισσα Μαργαρίτα κατόρθωσε να ενώσει σεένα βασίλειο του οποίου ηγήθηκε τη Σουηδία τη Δανίακαι τη Νορβηγία (1397)

Στην Ιταλία η Ματθίλδη της Τοσκάνης (1046-1115)υπήρξε η ισχυρότερη πολιτική προσωπικότητα στην Ιταλίατου καιρού της σε δική της πρωτοβουλία οφείλεται ηldquoσυmicroφιλίωσηrdquo microεταξύ του πάπα Γρηγορίου Ζ΄ και τουαυτοκράτορα Ερρίκου Δ΄ microε την ταπείνωση του δεύτερουστην Κανόσσα (1077)

Το 1314 ο Philippe le Bel περιορίζει τη δυνατότητα της διαδοχής τουθρόνου από γυναίκα Το 1593 μια επανάσταση στο Κοινοβούλιο του Παρισίουαπαγορεύει στη γυναίκα κάθε κρατική λειτουργία Από τις αρχές του 14ου αιώναη γυναίκα δε στέφεται πια είναι μονάχα σύζυγος του βασιλιά

Γυναίκες και πολιτικά δικαιώματα Όπως γνωρίζουμε στα χρόνια τηςελληνικής και ρωμαϊκής Αρχαιότητας η γυναίκα στερείται πλήρως πολιτικώνδικαιωμάτων Στους Νεότερους Χρόνους πρέπει να φτάσουμε στον 20ό αιώναγια να δοθεί στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου Στο Μεσαίωνα βλέπουμε τιςγυναίκες να ψηφίζουν στις συνελεύσεις πόλεων και χωριών που καλύπτουν έναευρύ τμήμα της δυτικής Ευρώπης Βεβαίως στην εποχή αυτή δεν ψηφίζουν ταάτομα αλλά οι οικογένειες οι οποίες πράγματι εκπροσωπούνται συνήθως απότον άντρα Όταν όμως αυτός αδυνατεί να συμμετάσχει στη διαδικασία (απουσίαή ασθένεια) ή έχει πεθάνει τότε η οικογένεια εκπροσωπείται από τη γυναίκα

Blanche deCastille

MATILDE DECANOSACONDESA DETOSCANA

- 22 -

ldquoSi les femmes neacutetaient pas bonnes et leursconseils inutiles Dieu ne les aurait jamaisconsacreacutees comme laide de lhomme mais plutocirctcomme la cause du mal

Charte dAardenburg

ldquoAν οι γυναίκες δεν ήτανε καλές και οισυμβουλές τους ήταν άχρηστες ο Θεός δε θα τιςείχε αφιερώσει ποτέ ως βοήθεια στον άνδρααλλά μάλλον ως πηγή κακούhellip

- 23 -

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σε πολλές χώρες οι γυναίκες αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό τουεργατικού δυναμικού Παρrsquo όλα αυτά ένας πολύ σημαντικός αριθμόςεργαζομένων γυναικών απασχολείται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας συχνά μεμικρή ασφάλεια εργασίας χαμηλούς μισθούς και δυσμενείς συνθήκες Αυτό δενπεριορίζεται στο βιομηχανοποιημένο κόσμο καθώς για πολλές γυναίκες στιςαναπτυσσόμενες χώρες η εμπειρία της εργασίας είναι δυσάρεστη με τηνκακομεταχείριση και τη σεξουαλική παρενόχληση να αποτελούν συνηθισμέναφαινόμενα που συχνά τρέφονται από πολιτιστικές και θρησκευτικέςπεποιθήσεις Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός γυναικών αποκτούν διοικητικέςθέσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνδέονται μεσυμπεριφορές αποκλεισμού ή υποβάθμισης των γυναικών από άνδρεςσυναδέλφους που απειλούνται από αυτές

Οι πολλαπλοί κοινωνικοί ρόλοι που αναλαμβάνουν θέτουν τις γυναίκεςσε μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλα μέλη της κοινότητας στο να νοσήσουν Οιγυναίκες αναλαμβάνουν το βάρος της ευθύνης που συνδέεται με το να είναιμητέρες σύζυγοι και φροντιστές των άλλων χωρίς να λαμβάνουν οικονομικήαποζημίωση για αυτή τη δουλειά

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ

Μικρότερη συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίαςΣυγκέντρωσή τους σε ορισμένους επαγγελματικούς κλάδουςΑπουσία ή υποεκπροσώπησή τους σε άλλουςΧάσμα των αμοιβών ανδρών και γυναικώνΜεγάλα ποσοστά ανεργίας των γυναικώνΜεγάλη παρουσία τους στο χώρο των ελαστικών μορφών εργασίαςΜη κάλυψή τους από συλλογικές συμβάσεις εργασίαςΈλλειψη ευκαιριών απασχόλησηςΑδυναμία εναρμόνισης επαγγελματικής ζωήςΠεριορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική εξέλιξηΜειωμένη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων καιπαρουσία τους σε θέσεις ευθύνης

Στην Ελλάδα ένα ποσοστό 65 των γυναικών απασχολείται στουςκλάδους της γεωργίας το λιανικό εμπόριο την εκπαίδευση την υγεία καιπρόνοια τη δημόσια διοίκηση τα ξενοδοχεία και εστιατόρια Συγκριτικά μεάλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτεροποσοστό γυναικών που απασχολείται στον αγροτικό τομέα ενώ είναι έντονη ηπροτίμησή τους για το δημόσιο τομέα

Όσον αφορά στον επαγγελματικό διαχωρισμό μεταξύ ανδρών καιγυναικών είναι υπαρκτός τόσο ως οριζόντιος(δηλαδή το ποσοστό παρουσίας σε

- 24 -

συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους) αλλά και ως κάθετος( δηλαδή οιδιαφοροποιήσεις στην ιεραρχία στο εσωτερικό του κάθε κλάδου)Μια από τιςαιτίες που συντηρούν αυτό το φαινόμενο είναι και η έλλειψη οργανωμένηςσυλλογικής δράσης

laquoΗ γυναίκα είναι παντού και πάντοτε γυναίκα Πολλές φορές και κάτιπερισσότερο λιγότερο όμως ποτέraquo

Πολύβιος Δημητρακόπουλος(συγγραφέας)

Η 8η Μαρτίου (γιορτή της μητέρας) laquoσημάδεψεraquo το γυναικείο φύλο μετά τημεγάλη απεργία που έκαναν οι εργάτριες στον τομέα τηςκλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1857 ζητώνταςκαλύτερες συνθήκες εργασίας

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η γυναίκα έχει κάνει δυναμική είσοδο στοχώρο της αγοράς εργασίας Η σύγχρονη γυναίκα είναι πλέον οικονομικάανεξάρτητη δυναμική και χειραφετημένη Ωστόσο εξακολουθεί να μην έχει τιςίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες μα τον άνδρα Τόσο στο δημόσιο όσο και στονιδιωτικό τομέα οι υψηλές θέσεις(διευθυντών προέδρων) αποτελούν αυστηρόάβατο για τις γυναίκες Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στα κέντρα λήψηςαποφάσεων Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο των Πολιτικών Ποινικώνκαι Διοικητικών Δικαστηρίων που όσο πιο υψηλόβαθμα είναι τόσο λιγότερεςείναι οι γυναίκες που τα επανδρώνουν Επίσης στον Άρειο Πάγο δεν υπηρετείκαμία γυναίκα Αντιθέτως συσσώρευση γυναικών παρατηρείται σταειρηνοδικεία και στα διοικητικά πρωτοδικεία

Η κατάσταση της σύγχρονης εργαζόμενης ελληνίδας δεν είναι ευνοϊκήγια τη ζωή της Πολλές γυναίκες ενώ πληρούν τα αντικειμενικά κριτήρια για τηνπρόσληψη σε μια θέση ωστόσο προτιμάται ένας άνδρας και με λιγότερα ίσωςπροσόντα αφού φιλοσοφία της σημερινής εποχής είναι η αύξηση του κέρδους μεόσο το δυνατόν λιγότερο κόστος Για τον λόγο αυτό η γυναίκα είναι εμπόδιοαφού ως έγκυος και αργότερα ως μητέρα απαιτεί πολλές άδειες επιδόματα καιευνοϊκή μεταχείριση Όμως οι εργοδότες δεν προσλαμβάνουν και μια γυναίκαπου δεν έχει παιδιά φοβούμενοι ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσει Έτσι οιγυναίκες αποκλείονται από πολλές θέσεις με αποτέλεσμα να καλπάζει ηγυναικεία ανεργία Αλλά ακόμα κι αν είναι αποτελεσματικές καιανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη δουλειά τους δεν μπορούν να ανελιχθούνστην εργασία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ενώ οι άνδρες μπορούνταυτόχρονα να είναι και καλοί πατέρες και καλοί στο χώρο εργασίας τους Έτσιακόμα και σήμερα δεν υπάρχει ουσιαστική βοήθεια στην ελληνίδα μητέρα διότιόταν έχει μικρά παιδιά δεν μπορεί να λείπει από το σπίτι αν δεν εξασφαλίσειποιος θα τα προσέχει

Στην Ελλάδα το χάσμα στις αμοιβές ξεπερνά το 20 μεταξύ γυναικώνκαι ανδρών Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας το

- 25 -

Νοέμβριο του 2011 μία στις τέσσερις γυναίκες(25) ήταν στην ανεργία ότανέναν χρόνο πριν το ποσοστό ήταν 17

Όσον αφορά την οικιακή εργασία δηλαδή την παροχή προσωπικώνυπηρεσιών προσελκύει σήμερα εργαζόμενες γυναίκες μετανάστριες ΣτηνΕλλάδα οι οικιακές βοηθοί προέρχονται κυρίως από τις Φιλιππίνες τηνΠολωνία την Ουκρανία τη Ρωσία ενώ η πλειοψηφία των Αλβανών μεταναστώνεργάζεται σε ελληνικά νοικοκυριά

Τα τελευταία χρόνια η θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίαςσυζητείται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικάμε τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών

Επιπλέον σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται καλύτερα σε τομείς οιοποίοι ήταν παραδοσιακά laquoκλειστοίraquo γιrsquo αυτές όπως ο Δικαστικός κλάδος τοΔιπλωματικό σώμα και στις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της ΔημόσιαςΔιοίκησης Επίσης έχουν ανοίξει για τις γυναίκες νέες επιλογές σταδιοδρομίαςσε κλάδους όπως η Αστυνομία ο Στρατός το Εμπορικό Ναυτικό

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 21: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 21 -

καθορίσει σύμφωνα με τις απόψεις της τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ Γαλλίαςκαι Αγγλίας

Παρομοίως η εγγονή της η Λευκή της Καστίλλης παντρεύεται σεηλικία 12 ετών τον διάδοχο του γαλλικού θρόνου (τον μετέπειταΛουδοβίκο Η΄) Μ μετά τον θάνατο του συζύγου της (1226) θακυβερνήσει το βασίλειο έως την ενηλικίωση του γιου της(Λουδοβίκου Θ΄)∙ Κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας της θαδιαπραγματευθεί (με επιτυχία) τους όρους της Συνθήκης τουΜω (1229) με την οποία τερματίζεται η σύγκρουση μεταξύΓαλλίας και κομητείας της Τουλούζης Έχοντας εμπιστοσύνηστις πολιτικές ικανότητες της microητέρας του ο Λουδοβίκος Θ΄ της

αναθέτει την αντιβασιλεία κατά την αναχώρησή του για την Ζ΄ Σταυροφορία(1248)

Στον μακρινό βορρά η βασίλισσα Μαργαρίτα κατόρθωσε να ενώσει σεένα βασίλειο του οποίου ηγήθηκε τη Σουηδία τη Δανίακαι τη Νορβηγία (1397)

Στην Ιταλία η Ματθίλδη της Τοσκάνης (1046-1115)υπήρξε η ισχυρότερη πολιτική προσωπικότητα στην Ιταλίατου καιρού της σε δική της πρωτοβουλία οφείλεται ηldquoσυmicroφιλίωσηrdquo microεταξύ του πάπα Γρηγορίου Ζ΄ και τουαυτοκράτορα Ερρίκου Δ΄ microε την ταπείνωση του δεύτερουστην Κανόσσα (1077)

Το 1314 ο Philippe le Bel περιορίζει τη δυνατότητα της διαδοχής τουθρόνου από γυναίκα Το 1593 μια επανάσταση στο Κοινοβούλιο του Παρισίουαπαγορεύει στη γυναίκα κάθε κρατική λειτουργία Από τις αρχές του 14ου αιώναη γυναίκα δε στέφεται πια είναι μονάχα σύζυγος του βασιλιά

Γυναίκες και πολιτικά δικαιώματα Όπως γνωρίζουμε στα χρόνια τηςελληνικής και ρωμαϊκής Αρχαιότητας η γυναίκα στερείται πλήρως πολιτικώνδικαιωμάτων Στους Νεότερους Χρόνους πρέπει να φτάσουμε στον 20ό αιώναγια να δοθεί στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου Στο Μεσαίωνα βλέπουμε τιςγυναίκες να ψηφίζουν στις συνελεύσεις πόλεων και χωριών που καλύπτουν έναευρύ τμήμα της δυτικής Ευρώπης Βεβαίως στην εποχή αυτή δεν ψηφίζουν ταάτομα αλλά οι οικογένειες οι οποίες πράγματι εκπροσωπούνται συνήθως απότον άντρα Όταν όμως αυτός αδυνατεί να συμμετάσχει στη διαδικασία (απουσίαή ασθένεια) ή έχει πεθάνει τότε η οικογένεια εκπροσωπείται από τη γυναίκα

Blanche deCastille

MATILDE DECANOSACONDESA DETOSCANA

- 22 -

ldquoSi les femmes neacutetaient pas bonnes et leursconseils inutiles Dieu ne les aurait jamaisconsacreacutees comme laide de lhomme mais plutocirctcomme la cause du mal

Charte dAardenburg

ldquoAν οι γυναίκες δεν ήτανε καλές και οισυμβουλές τους ήταν άχρηστες ο Θεός δε θα τιςείχε αφιερώσει ποτέ ως βοήθεια στον άνδρααλλά μάλλον ως πηγή κακούhellip

- 23 -

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σε πολλές χώρες οι γυναίκες αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό τουεργατικού δυναμικού Παρrsquo όλα αυτά ένας πολύ σημαντικός αριθμόςεργαζομένων γυναικών απασχολείται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας συχνά μεμικρή ασφάλεια εργασίας χαμηλούς μισθούς και δυσμενείς συνθήκες Αυτό δενπεριορίζεται στο βιομηχανοποιημένο κόσμο καθώς για πολλές γυναίκες στιςαναπτυσσόμενες χώρες η εμπειρία της εργασίας είναι δυσάρεστη με τηνκακομεταχείριση και τη σεξουαλική παρενόχληση να αποτελούν συνηθισμέναφαινόμενα που συχνά τρέφονται από πολιτιστικές και θρησκευτικέςπεποιθήσεις Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός γυναικών αποκτούν διοικητικέςθέσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνδέονται μεσυμπεριφορές αποκλεισμού ή υποβάθμισης των γυναικών από άνδρεςσυναδέλφους που απειλούνται από αυτές

Οι πολλαπλοί κοινωνικοί ρόλοι που αναλαμβάνουν θέτουν τις γυναίκεςσε μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλα μέλη της κοινότητας στο να νοσήσουν Οιγυναίκες αναλαμβάνουν το βάρος της ευθύνης που συνδέεται με το να είναιμητέρες σύζυγοι και φροντιστές των άλλων χωρίς να λαμβάνουν οικονομικήαποζημίωση για αυτή τη δουλειά

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ

Μικρότερη συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίαςΣυγκέντρωσή τους σε ορισμένους επαγγελματικούς κλάδουςΑπουσία ή υποεκπροσώπησή τους σε άλλουςΧάσμα των αμοιβών ανδρών και γυναικώνΜεγάλα ποσοστά ανεργίας των γυναικώνΜεγάλη παρουσία τους στο χώρο των ελαστικών μορφών εργασίαςΜη κάλυψή τους από συλλογικές συμβάσεις εργασίαςΈλλειψη ευκαιριών απασχόλησηςΑδυναμία εναρμόνισης επαγγελματικής ζωήςΠεριορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική εξέλιξηΜειωμένη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων καιπαρουσία τους σε θέσεις ευθύνης

Στην Ελλάδα ένα ποσοστό 65 των γυναικών απασχολείται στουςκλάδους της γεωργίας το λιανικό εμπόριο την εκπαίδευση την υγεία καιπρόνοια τη δημόσια διοίκηση τα ξενοδοχεία και εστιατόρια Συγκριτικά μεάλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτεροποσοστό γυναικών που απασχολείται στον αγροτικό τομέα ενώ είναι έντονη ηπροτίμησή τους για το δημόσιο τομέα

Όσον αφορά στον επαγγελματικό διαχωρισμό μεταξύ ανδρών καιγυναικών είναι υπαρκτός τόσο ως οριζόντιος(δηλαδή το ποσοστό παρουσίας σε

- 24 -

συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους) αλλά και ως κάθετος( δηλαδή οιδιαφοροποιήσεις στην ιεραρχία στο εσωτερικό του κάθε κλάδου)Μια από τιςαιτίες που συντηρούν αυτό το φαινόμενο είναι και η έλλειψη οργανωμένηςσυλλογικής δράσης

laquoΗ γυναίκα είναι παντού και πάντοτε γυναίκα Πολλές φορές και κάτιπερισσότερο λιγότερο όμως ποτέraquo

Πολύβιος Δημητρακόπουλος(συγγραφέας)

Η 8η Μαρτίου (γιορτή της μητέρας) laquoσημάδεψεraquo το γυναικείο φύλο μετά τημεγάλη απεργία που έκαναν οι εργάτριες στον τομέα τηςκλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1857 ζητώνταςκαλύτερες συνθήκες εργασίας

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η γυναίκα έχει κάνει δυναμική είσοδο στοχώρο της αγοράς εργασίας Η σύγχρονη γυναίκα είναι πλέον οικονομικάανεξάρτητη δυναμική και χειραφετημένη Ωστόσο εξακολουθεί να μην έχει τιςίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες μα τον άνδρα Τόσο στο δημόσιο όσο και στονιδιωτικό τομέα οι υψηλές θέσεις(διευθυντών προέδρων) αποτελούν αυστηρόάβατο για τις γυναίκες Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στα κέντρα λήψηςαποφάσεων Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο των Πολιτικών Ποινικώνκαι Διοικητικών Δικαστηρίων που όσο πιο υψηλόβαθμα είναι τόσο λιγότερεςείναι οι γυναίκες που τα επανδρώνουν Επίσης στον Άρειο Πάγο δεν υπηρετείκαμία γυναίκα Αντιθέτως συσσώρευση γυναικών παρατηρείται σταειρηνοδικεία και στα διοικητικά πρωτοδικεία

Η κατάσταση της σύγχρονης εργαζόμενης ελληνίδας δεν είναι ευνοϊκήγια τη ζωή της Πολλές γυναίκες ενώ πληρούν τα αντικειμενικά κριτήρια για τηνπρόσληψη σε μια θέση ωστόσο προτιμάται ένας άνδρας και με λιγότερα ίσωςπροσόντα αφού φιλοσοφία της σημερινής εποχής είναι η αύξηση του κέρδους μεόσο το δυνατόν λιγότερο κόστος Για τον λόγο αυτό η γυναίκα είναι εμπόδιοαφού ως έγκυος και αργότερα ως μητέρα απαιτεί πολλές άδειες επιδόματα καιευνοϊκή μεταχείριση Όμως οι εργοδότες δεν προσλαμβάνουν και μια γυναίκαπου δεν έχει παιδιά φοβούμενοι ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσει Έτσι οιγυναίκες αποκλείονται από πολλές θέσεις με αποτέλεσμα να καλπάζει ηγυναικεία ανεργία Αλλά ακόμα κι αν είναι αποτελεσματικές καιανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη δουλειά τους δεν μπορούν να ανελιχθούνστην εργασία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ενώ οι άνδρες μπορούνταυτόχρονα να είναι και καλοί πατέρες και καλοί στο χώρο εργασίας τους Έτσιακόμα και σήμερα δεν υπάρχει ουσιαστική βοήθεια στην ελληνίδα μητέρα διότιόταν έχει μικρά παιδιά δεν μπορεί να λείπει από το σπίτι αν δεν εξασφαλίσειποιος θα τα προσέχει

Στην Ελλάδα το χάσμα στις αμοιβές ξεπερνά το 20 μεταξύ γυναικώνκαι ανδρών Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας το

- 25 -

Νοέμβριο του 2011 μία στις τέσσερις γυναίκες(25) ήταν στην ανεργία ότανέναν χρόνο πριν το ποσοστό ήταν 17

Όσον αφορά την οικιακή εργασία δηλαδή την παροχή προσωπικώνυπηρεσιών προσελκύει σήμερα εργαζόμενες γυναίκες μετανάστριες ΣτηνΕλλάδα οι οικιακές βοηθοί προέρχονται κυρίως από τις Φιλιππίνες τηνΠολωνία την Ουκρανία τη Ρωσία ενώ η πλειοψηφία των Αλβανών μεταναστώνεργάζεται σε ελληνικά νοικοκυριά

Τα τελευταία χρόνια η θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίαςσυζητείται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικάμε τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών

Επιπλέον σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται καλύτερα σε τομείς οιοποίοι ήταν παραδοσιακά laquoκλειστοίraquo γιrsquo αυτές όπως ο Δικαστικός κλάδος τοΔιπλωματικό σώμα και στις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της ΔημόσιαςΔιοίκησης Επίσης έχουν ανοίξει για τις γυναίκες νέες επιλογές σταδιοδρομίαςσε κλάδους όπως η Αστυνομία ο Στρατός το Εμπορικό Ναυτικό

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 22: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 22 -

ldquoSi les femmes neacutetaient pas bonnes et leursconseils inutiles Dieu ne les aurait jamaisconsacreacutees comme laide de lhomme mais plutocirctcomme la cause du mal

Charte dAardenburg

ldquoAν οι γυναίκες δεν ήτανε καλές και οισυμβουλές τους ήταν άχρηστες ο Θεός δε θα τιςείχε αφιερώσει ποτέ ως βοήθεια στον άνδρααλλά μάλλον ως πηγή κακούhellip

- 23 -

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σε πολλές χώρες οι γυναίκες αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό τουεργατικού δυναμικού Παρrsquo όλα αυτά ένας πολύ σημαντικός αριθμόςεργαζομένων γυναικών απασχολείται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας συχνά μεμικρή ασφάλεια εργασίας χαμηλούς μισθούς και δυσμενείς συνθήκες Αυτό δενπεριορίζεται στο βιομηχανοποιημένο κόσμο καθώς για πολλές γυναίκες στιςαναπτυσσόμενες χώρες η εμπειρία της εργασίας είναι δυσάρεστη με τηνκακομεταχείριση και τη σεξουαλική παρενόχληση να αποτελούν συνηθισμέναφαινόμενα που συχνά τρέφονται από πολιτιστικές και θρησκευτικέςπεποιθήσεις Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός γυναικών αποκτούν διοικητικέςθέσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνδέονται μεσυμπεριφορές αποκλεισμού ή υποβάθμισης των γυναικών από άνδρεςσυναδέλφους που απειλούνται από αυτές

Οι πολλαπλοί κοινωνικοί ρόλοι που αναλαμβάνουν θέτουν τις γυναίκεςσε μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλα μέλη της κοινότητας στο να νοσήσουν Οιγυναίκες αναλαμβάνουν το βάρος της ευθύνης που συνδέεται με το να είναιμητέρες σύζυγοι και φροντιστές των άλλων χωρίς να λαμβάνουν οικονομικήαποζημίωση για αυτή τη δουλειά

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ

Μικρότερη συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίαςΣυγκέντρωσή τους σε ορισμένους επαγγελματικούς κλάδουςΑπουσία ή υποεκπροσώπησή τους σε άλλουςΧάσμα των αμοιβών ανδρών και γυναικώνΜεγάλα ποσοστά ανεργίας των γυναικώνΜεγάλη παρουσία τους στο χώρο των ελαστικών μορφών εργασίαςΜη κάλυψή τους από συλλογικές συμβάσεις εργασίαςΈλλειψη ευκαιριών απασχόλησηςΑδυναμία εναρμόνισης επαγγελματικής ζωήςΠεριορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική εξέλιξηΜειωμένη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων καιπαρουσία τους σε θέσεις ευθύνης

Στην Ελλάδα ένα ποσοστό 65 των γυναικών απασχολείται στουςκλάδους της γεωργίας το λιανικό εμπόριο την εκπαίδευση την υγεία καιπρόνοια τη δημόσια διοίκηση τα ξενοδοχεία και εστιατόρια Συγκριτικά μεάλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτεροποσοστό γυναικών που απασχολείται στον αγροτικό τομέα ενώ είναι έντονη ηπροτίμησή τους για το δημόσιο τομέα

Όσον αφορά στον επαγγελματικό διαχωρισμό μεταξύ ανδρών καιγυναικών είναι υπαρκτός τόσο ως οριζόντιος(δηλαδή το ποσοστό παρουσίας σε

- 24 -

συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους) αλλά και ως κάθετος( δηλαδή οιδιαφοροποιήσεις στην ιεραρχία στο εσωτερικό του κάθε κλάδου)Μια από τιςαιτίες που συντηρούν αυτό το φαινόμενο είναι και η έλλειψη οργανωμένηςσυλλογικής δράσης

laquoΗ γυναίκα είναι παντού και πάντοτε γυναίκα Πολλές φορές και κάτιπερισσότερο λιγότερο όμως ποτέraquo

Πολύβιος Δημητρακόπουλος(συγγραφέας)

Η 8η Μαρτίου (γιορτή της μητέρας) laquoσημάδεψεraquo το γυναικείο φύλο μετά τημεγάλη απεργία που έκαναν οι εργάτριες στον τομέα τηςκλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1857 ζητώνταςκαλύτερες συνθήκες εργασίας

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η γυναίκα έχει κάνει δυναμική είσοδο στοχώρο της αγοράς εργασίας Η σύγχρονη γυναίκα είναι πλέον οικονομικάανεξάρτητη δυναμική και χειραφετημένη Ωστόσο εξακολουθεί να μην έχει τιςίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες μα τον άνδρα Τόσο στο δημόσιο όσο και στονιδιωτικό τομέα οι υψηλές θέσεις(διευθυντών προέδρων) αποτελούν αυστηρόάβατο για τις γυναίκες Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στα κέντρα λήψηςαποφάσεων Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο των Πολιτικών Ποινικώνκαι Διοικητικών Δικαστηρίων που όσο πιο υψηλόβαθμα είναι τόσο λιγότερεςείναι οι γυναίκες που τα επανδρώνουν Επίσης στον Άρειο Πάγο δεν υπηρετείκαμία γυναίκα Αντιθέτως συσσώρευση γυναικών παρατηρείται σταειρηνοδικεία και στα διοικητικά πρωτοδικεία

Η κατάσταση της σύγχρονης εργαζόμενης ελληνίδας δεν είναι ευνοϊκήγια τη ζωή της Πολλές γυναίκες ενώ πληρούν τα αντικειμενικά κριτήρια για τηνπρόσληψη σε μια θέση ωστόσο προτιμάται ένας άνδρας και με λιγότερα ίσωςπροσόντα αφού φιλοσοφία της σημερινής εποχής είναι η αύξηση του κέρδους μεόσο το δυνατόν λιγότερο κόστος Για τον λόγο αυτό η γυναίκα είναι εμπόδιοαφού ως έγκυος και αργότερα ως μητέρα απαιτεί πολλές άδειες επιδόματα καιευνοϊκή μεταχείριση Όμως οι εργοδότες δεν προσλαμβάνουν και μια γυναίκαπου δεν έχει παιδιά φοβούμενοι ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσει Έτσι οιγυναίκες αποκλείονται από πολλές θέσεις με αποτέλεσμα να καλπάζει ηγυναικεία ανεργία Αλλά ακόμα κι αν είναι αποτελεσματικές καιανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη δουλειά τους δεν μπορούν να ανελιχθούνστην εργασία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ενώ οι άνδρες μπορούνταυτόχρονα να είναι και καλοί πατέρες και καλοί στο χώρο εργασίας τους Έτσιακόμα και σήμερα δεν υπάρχει ουσιαστική βοήθεια στην ελληνίδα μητέρα διότιόταν έχει μικρά παιδιά δεν μπορεί να λείπει από το σπίτι αν δεν εξασφαλίσειποιος θα τα προσέχει

Στην Ελλάδα το χάσμα στις αμοιβές ξεπερνά το 20 μεταξύ γυναικώνκαι ανδρών Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας το

- 25 -

Νοέμβριο του 2011 μία στις τέσσερις γυναίκες(25) ήταν στην ανεργία ότανέναν χρόνο πριν το ποσοστό ήταν 17

Όσον αφορά την οικιακή εργασία δηλαδή την παροχή προσωπικώνυπηρεσιών προσελκύει σήμερα εργαζόμενες γυναίκες μετανάστριες ΣτηνΕλλάδα οι οικιακές βοηθοί προέρχονται κυρίως από τις Φιλιππίνες τηνΠολωνία την Ουκρανία τη Ρωσία ενώ η πλειοψηφία των Αλβανών μεταναστώνεργάζεται σε ελληνικά νοικοκυριά

Τα τελευταία χρόνια η θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίαςσυζητείται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικάμε τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών

Επιπλέον σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται καλύτερα σε τομείς οιοποίοι ήταν παραδοσιακά laquoκλειστοίraquo γιrsquo αυτές όπως ο Δικαστικός κλάδος τοΔιπλωματικό σώμα και στις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της ΔημόσιαςΔιοίκησης Επίσης έχουν ανοίξει για τις γυναίκες νέες επιλογές σταδιοδρομίαςσε κλάδους όπως η Αστυνομία ο Στρατός το Εμπορικό Ναυτικό

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 23: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 23 -

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σε πολλές χώρες οι γυναίκες αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό τουεργατικού δυναμικού Παρrsquo όλα αυτά ένας πολύ σημαντικός αριθμόςεργαζομένων γυναικών απασχολείται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας συχνά μεμικρή ασφάλεια εργασίας χαμηλούς μισθούς και δυσμενείς συνθήκες Αυτό δενπεριορίζεται στο βιομηχανοποιημένο κόσμο καθώς για πολλές γυναίκες στιςαναπτυσσόμενες χώρες η εμπειρία της εργασίας είναι δυσάρεστη με τηνκακομεταχείριση και τη σεξουαλική παρενόχληση να αποτελούν συνηθισμέναφαινόμενα που συχνά τρέφονται από πολιτιστικές και θρησκευτικέςπεποιθήσεις Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός γυναικών αποκτούν διοικητικέςθέσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνδέονται μεσυμπεριφορές αποκλεισμού ή υποβάθμισης των γυναικών από άνδρεςσυναδέλφους που απειλούνται από αυτές

Οι πολλαπλοί κοινωνικοί ρόλοι που αναλαμβάνουν θέτουν τις γυναίκεςσε μεγαλύτερο κίνδυνο από άλλα μέλη της κοινότητας στο να νοσήσουν Οιγυναίκες αναλαμβάνουν το βάρος της ευθύνης που συνδέεται με το να είναιμητέρες σύζυγοι και φροντιστές των άλλων χωρίς να λαμβάνουν οικονομικήαποζημίωση για αυτή τη δουλειά

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝΕΛΛΑΔΑ ΣΗΜΕΡΑ

Μικρότερη συμμετοχή γυναικών στην αγορά εργασίαςΣυγκέντρωσή τους σε ορισμένους επαγγελματικούς κλάδουςΑπουσία ή υποεκπροσώπησή τους σε άλλουςΧάσμα των αμοιβών ανδρών και γυναικώνΜεγάλα ποσοστά ανεργίας των γυναικώνΜεγάλη παρουσία τους στο χώρο των ελαστικών μορφών εργασίαςΜη κάλυψή τους από συλλογικές συμβάσεις εργασίαςΈλλειψη ευκαιριών απασχόλησηςΑδυναμία εναρμόνισης επαγγελματικής ζωήςΠεριορισμένες δυνατότητες για επαγγελματική εξέλιξηΜειωμένη συμμετοχή τους στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων καιπαρουσία τους σε θέσεις ευθύνης

Στην Ελλάδα ένα ποσοστό 65 των γυναικών απασχολείται στουςκλάδους της γεωργίας το λιανικό εμπόριο την εκπαίδευση την υγεία καιπρόνοια τη δημόσια διοίκηση τα ξενοδοχεία και εστιατόρια Συγκριτικά μεάλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατηρούμε ότι υπάρχει μεγαλύτεροποσοστό γυναικών που απασχολείται στον αγροτικό τομέα ενώ είναι έντονη ηπροτίμησή τους για το δημόσιο τομέα

Όσον αφορά στον επαγγελματικό διαχωρισμό μεταξύ ανδρών καιγυναικών είναι υπαρκτός τόσο ως οριζόντιος(δηλαδή το ποσοστό παρουσίας σε

- 24 -

συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους) αλλά και ως κάθετος( δηλαδή οιδιαφοροποιήσεις στην ιεραρχία στο εσωτερικό του κάθε κλάδου)Μια από τιςαιτίες που συντηρούν αυτό το φαινόμενο είναι και η έλλειψη οργανωμένηςσυλλογικής δράσης

laquoΗ γυναίκα είναι παντού και πάντοτε γυναίκα Πολλές φορές και κάτιπερισσότερο λιγότερο όμως ποτέraquo

Πολύβιος Δημητρακόπουλος(συγγραφέας)

Η 8η Μαρτίου (γιορτή της μητέρας) laquoσημάδεψεraquo το γυναικείο φύλο μετά τημεγάλη απεργία που έκαναν οι εργάτριες στον τομέα τηςκλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1857 ζητώνταςκαλύτερες συνθήκες εργασίας

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η γυναίκα έχει κάνει δυναμική είσοδο στοχώρο της αγοράς εργασίας Η σύγχρονη γυναίκα είναι πλέον οικονομικάανεξάρτητη δυναμική και χειραφετημένη Ωστόσο εξακολουθεί να μην έχει τιςίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες μα τον άνδρα Τόσο στο δημόσιο όσο και στονιδιωτικό τομέα οι υψηλές θέσεις(διευθυντών προέδρων) αποτελούν αυστηρόάβατο για τις γυναίκες Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στα κέντρα λήψηςαποφάσεων Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο των Πολιτικών Ποινικώνκαι Διοικητικών Δικαστηρίων που όσο πιο υψηλόβαθμα είναι τόσο λιγότερεςείναι οι γυναίκες που τα επανδρώνουν Επίσης στον Άρειο Πάγο δεν υπηρετείκαμία γυναίκα Αντιθέτως συσσώρευση γυναικών παρατηρείται σταειρηνοδικεία και στα διοικητικά πρωτοδικεία

Η κατάσταση της σύγχρονης εργαζόμενης ελληνίδας δεν είναι ευνοϊκήγια τη ζωή της Πολλές γυναίκες ενώ πληρούν τα αντικειμενικά κριτήρια για τηνπρόσληψη σε μια θέση ωστόσο προτιμάται ένας άνδρας και με λιγότερα ίσωςπροσόντα αφού φιλοσοφία της σημερινής εποχής είναι η αύξηση του κέρδους μεόσο το δυνατόν λιγότερο κόστος Για τον λόγο αυτό η γυναίκα είναι εμπόδιοαφού ως έγκυος και αργότερα ως μητέρα απαιτεί πολλές άδειες επιδόματα καιευνοϊκή μεταχείριση Όμως οι εργοδότες δεν προσλαμβάνουν και μια γυναίκαπου δεν έχει παιδιά φοβούμενοι ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσει Έτσι οιγυναίκες αποκλείονται από πολλές θέσεις με αποτέλεσμα να καλπάζει ηγυναικεία ανεργία Αλλά ακόμα κι αν είναι αποτελεσματικές καιανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη δουλειά τους δεν μπορούν να ανελιχθούνστην εργασία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ενώ οι άνδρες μπορούνταυτόχρονα να είναι και καλοί πατέρες και καλοί στο χώρο εργασίας τους Έτσιακόμα και σήμερα δεν υπάρχει ουσιαστική βοήθεια στην ελληνίδα μητέρα διότιόταν έχει μικρά παιδιά δεν μπορεί να λείπει από το σπίτι αν δεν εξασφαλίσειποιος θα τα προσέχει

Στην Ελλάδα το χάσμα στις αμοιβές ξεπερνά το 20 μεταξύ γυναικώνκαι ανδρών Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας το

- 25 -

Νοέμβριο του 2011 μία στις τέσσερις γυναίκες(25) ήταν στην ανεργία ότανέναν χρόνο πριν το ποσοστό ήταν 17

Όσον αφορά την οικιακή εργασία δηλαδή την παροχή προσωπικώνυπηρεσιών προσελκύει σήμερα εργαζόμενες γυναίκες μετανάστριες ΣτηνΕλλάδα οι οικιακές βοηθοί προέρχονται κυρίως από τις Φιλιππίνες τηνΠολωνία την Ουκρανία τη Ρωσία ενώ η πλειοψηφία των Αλβανών μεταναστώνεργάζεται σε ελληνικά νοικοκυριά

Τα τελευταία χρόνια η θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίαςσυζητείται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικάμε τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών

Επιπλέον σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται καλύτερα σε τομείς οιοποίοι ήταν παραδοσιακά laquoκλειστοίraquo γιrsquo αυτές όπως ο Δικαστικός κλάδος τοΔιπλωματικό σώμα και στις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της ΔημόσιαςΔιοίκησης Επίσης έχουν ανοίξει για τις γυναίκες νέες επιλογές σταδιοδρομίαςσε κλάδους όπως η Αστυνομία ο Στρατός το Εμπορικό Ναυτικό

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 24: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 24 -

συγκεκριμένους οικονομικούς κλάδους) αλλά και ως κάθετος( δηλαδή οιδιαφοροποιήσεις στην ιεραρχία στο εσωτερικό του κάθε κλάδου)Μια από τιςαιτίες που συντηρούν αυτό το φαινόμενο είναι και η έλλειψη οργανωμένηςσυλλογικής δράσης

laquoΗ γυναίκα είναι παντού και πάντοτε γυναίκα Πολλές φορές και κάτιπερισσότερο λιγότερο όμως ποτέraquo

Πολύβιος Δημητρακόπουλος(συγγραφέας)

Η 8η Μαρτίου (γιορτή της μητέρας) laquoσημάδεψεraquo το γυναικείο φύλο μετά τημεγάλη απεργία που έκαναν οι εργάτριες στον τομέα τηςκλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ το 1857 ζητώνταςκαλύτερες συνθήκες εργασίας

Τα τελευταία είκοσι χρόνια η γυναίκα έχει κάνει δυναμική είσοδο στοχώρο της αγοράς εργασίας Η σύγχρονη γυναίκα είναι πλέον οικονομικάανεξάρτητη δυναμική και χειραφετημένη Ωστόσο εξακολουθεί να μην έχει τιςίδιες δυνατότητες και ευκαιρίες μα τον άνδρα Τόσο στο δημόσιο όσο και στονιδιωτικό τομέα οι υψηλές θέσεις(διευθυντών προέδρων) αποτελούν αυστηρόάβατο για τις γυναίκες Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στα κέντρα λήψηςαποφάσεων Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι εκείνο των Πολιτικών Ποινικώνκαι Διοικητικών Δικαστηρίων που όσο πιο υψηλόβαθμα είναι τόσο λιγότερεςείναι οι γυναίκες που τα επανδρώνουν Επίσης στον Άρειο Πάγο δεν υπηρετείκαμία γυναίκα Αντιθέτως συσσώρευση γυναικών παρατηρείται σταειρηνοδικεία και στα διοικητικά πρωτοδικεία

Η κατάσταση της σύγχρονης εργαζόμενης ελληνίδας δεν είναι ευνοϊκήγια τη ζωή της Πολλές γυναίκες ενώ πληρούν τα αντικειμενικά κριτήρια για τηνπρόσληψη σε μια θέση ωστόσο προτιμάται ένας άνδρας και με λιγότερα ίσωςπροσόντα αφού φιλοσοφία της σημερινής εποχής είναι η αύξηση του κέρδους μεόσο το δυνατόν λιγότερο κόστος Για τον λόγο αυτό η γυναίκα είναι εμπόδιοαφού ως έγκυος και αργότερα ως μητέρα απαιτεί πολλές άδειες επιδόματα καιευνοϊκή μεταχείριση Όμως οι εργοδότες δεν προσλαμβάνουν και μια γυναίκαπου δεν έχει παιδιά φοβούμενοι ότι κάποια στιγμή θα αποκτήσει Έτσι οιγυναίκες αποκλείονται από πολλές θέσεις με αποτέλεσμα να καλπάζει ηγυναικεία ανεργία Αλλά ακόμα κι αν είναι αποτελεσματικές καιανταποκρίνονται ικανοποιητικά στη δουλειά τους δεν μπορούν να ανελιχθούνστην εργασία λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων ενώ οι άνδρες μπορούνταυτόχρονα να είναι και καλοί πατέρες και καλοί στο χώρο εργασίας τους Έτσιακόμα και σήμερα δεν υπάρχει ουσιαστική βοήθεια στην ελληνίδα μητέρα διότιόταν έχει μικρά παιδιά δεν μπορεί να λείπει από το σπίτι αν δεν εξασφαλίσειποιος θα τα προσέχει

Στην Ελλάδα το χάσμα στις αμοιβές ξεπερνά το 20 μεταξύ γυναικώνκαι ανδρών Με βάση τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής υπηρεσίας το

- 25 -

Νοέμβριο του 2011 μία στις τέσσερις γυναίκες(25) ήταν στην ανεργία ότανέναν χρόνο πριν το ποσοστό ήταν 17

Όσον αφορά την οικιακή εργασία δηλαδή την παροχή προσωπικώνυπηρεσιών προσελκύει σήμερα εργαζόμενες γυναίκες μετανάστριες ΣτηνΕλλάδα οι οικιακές βοηθοί προέρχονται κυρίως από τις Φιλιππίνες τηνΠολωνία την Ουκρανία τη Ρωσία ενώ η πλειοψηφία των Αλβανών μεταναστώνεργάζεται σε ελληνικά νοικοκυριά

Τα τελευταία χρόνια η θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίαςσυζητείται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικάμε τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών

Επιπλέον σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται καλύτερα σε τομείς οιοποίοι ήταν παραδοσιακά laquoκλειστοίraquo γιrsquo αυτές όπως ο Δικαστικός κλάδος τοΔιπλωματικό σώμα και στις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της ΔημόσιαςΔιοίκησης Επίσης έχουν ανοίξει για τις γυναίκες νέες επιλογές σταδιοδρομίαςσε κλάδους όπως η Αστυνομία ο Στρατός το Εμπορικό Ναυτικό

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 25: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 25 -

Νοέμβριο του 2011 μία στις τέσσερις γυναίκες(25) ήταν στην ανεργία ότανέναν χρόνο πριν το ποσοστό ήταν 17

Όσον αφορά την οικιακή εργασία δηλαδή την παροχή προσωπικώνυπηρεσιών προσελκύει σήμερα εργαζόμενες γυναίκες μετανάστριες ΣτηνΕλλάδα οι οικιακές βοηθοί προέρχονται κυρίως από τις Φιλιππίνες τηνΠολωνία την Ουκρανία τη Ρωσία ενώ η πλειοψηφία των Αλβανών μεταναστώνεργάζεται σε ελληνικά νοικοκυριά

Τα τελευταία χρόνια η θέση της γυναίκας στην αγορά εργασίαςσυζητείται ιδιαίτερα στο πλαίσιο της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικάμε τις ίσες ευκαιρίες μεταξύ ανδρών και γυναικών

Επιπλέον σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύονται καλύτερα σε τομείς οιοποίοι ήταν παραδοσιακά laquoκλειστοίraquo γιrsquo αυτές όπως ο Δικαστικός κλάδος τοΔιπλωματικό σώμα και στις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της ΔημόσιαςΔιοίκησης Επίσης έχουν ανοίξει για τις γυναίκες νέες επιλογές σταδιοδρομίαςσε κλάδους όπως η Αστυνομία ο Στρατός το Εμπορικό Ναυτικό

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 26: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 26 -

ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Η βία κατά των γυναικών είναι κάτι εξαιρετικά συνηθισμένο στις μέρεςμας Βία εκδηλώνεται όταν ένας άνδρας νιώθει ανεπαρκής ή laquoλίγοςraquo απέναντισε μια γυναίκα Έτσι για να ενισχύσει την συνήθως χαμηλή του αυτοεκτίμησηχτυπάει την συγκεκριμένη γυναίκα Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορεςμορφές και συμπεριλαμβάνει -μεταξύ άλλων- την βία στο σπίτι το βιασμό τοtrafficking κοριτσιών αλλά και γυναικών και την εξαναγκαστική πορνείαΑρχικά θα έπρεπε κάποιος να αναφερθεί στις ολέθριες επιπτώσεις που έχει ηβία στις γυναίκες αλλά και στα αίτια αυτής της συμπεριφοράς Οι συνέπειεςμπορεί να είναι ανεξήγητο άγχος κατάθλιψη ξαφνική επιθετικότητα αϋπνίαμελαγχολία και απάθεια κακή διατροφή έλλειψη της αυτοπεποίθησηςεπιβλαβείς συνήθειες όπως αύξηση του καπνίσματος και της κατανάλωσηςαλκοόλ ακόμα και προβλήματα συγκέντρωσης ή έλλειψη πρωτοβουλιών Τααίτια τώρα είναι ενδοψυχικοί και πολιτισμικοί παράγοντες που συμβάλουν στοπρόβλημα αυτό (βλ σελ 33)

Επιπρόσθετα κάτι σημαντικό είναι και τα χαρακτηριστικά που συνήθωςέχει ο θύτης και το θύμα Πρώτον οι θύτες συνήθως προέρχονται απόοικογένειες όπου η βία ήταν καθημερινό φαινόμενο Οι ίδιοι έχουν παραστείμάρτυρες ξυλοδαρμού της μητέρας ή έχουν κακοποιηθεί και οι ίδιοι όταν ήτανπαιδιά Είναι συνήθως ανώριμοι εξαρτημένοι με έντονα αισθήματαανεπάρκειας και χαμηλής αυτοεκτίμησης Ζηλεύουν παθολογικά είναικαχύποπτοι επιθετικοί και επικριτικοί στις πράξεις των άλλων Η επιθετικήσυμπεριφορά του άνδρα έχει σχεδόν πάντα ως αποτέλεσμα την ταπείνωση καιτον εξευτελισμό της γυναίκας και την ενίσχυση της δικής του ταυτότητας Απότην άλλη πλευρά τα θύματα-γυναίκες έχουν σαν κύριο χαρακτηριστικό τηςπροσωπικότητάς τους την εξάρτηση Παρότι μπορεί να είναι εργαζόμενεςπετυχημένες αλλά και να έχουν μόρφωση έχουν συχνά κι αυτές χαμηλήαυτοεκτίμηση πολλές φορές υποφέρουν από κατάθλιψη και ενοχές Πιστεύουνότι κάποια στιγμή η κακοποίηση θα σταματήσει όμως η αλήθεια είναι ότι ηκακοποίηση είναι ενισχυτική

Η βία όμως υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες δεν κάνει διακρίσειςπολιτισμικής κληρονομιάς ταξικής θέσης μορφωτικού επιπέδου ύψουςεισοδήματος εθνικότητας και ηλικίας σε οποιαδήποτε χώρα Σε παγκόσμιοεπίπεδο υπολογίζεται ότι δεν καταγράφονται στις επίσημες στατιστικές 60εκατομμύρια γυναίκες θύματα των ίδιων των οικογενειών τους δολοφονημένεςεκ προμελέτης ή μέσω παραμέλησης μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκεςΈτσι σύμφωνα και με τα παραπάνω ένα θέμα αρκετά σημαντικό είναι και ησυζυγική βία Ο συζυγικός βιασμός ανήκει στο γενικότερο πλαίσιο τηςκακοποίησης γυναικών Με τον όρο αυτό αναφέρεται η άσκηση σωματικήςψυχικής ή και σεξουαλικής βίας σε μια γυναίκα από τον σύζυγό της ή τονερωτικό σύντροφο με κύριο στόχο την επιβολή ελέγχου Σε όλες τις ανθρώπινεςκοινωνίες από πολύ παλιά η γυναίκα βρισκόταν κάτω από το ζυγό του άνδραΟ άνδρας μέσα από τον θεσμό του γάμου μπορούσε να έχει δικαίωμα ναδιαπράττει κάθε είδους βιαιότητα και έτσι η σύζυγος γινόταν θύμα με τηνάσκηση πάνω της κάθε βαναυσότητας χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 27: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 27 -

κατηγορηθεί ή και να διωχθεί ποινικά Ακόμα πριν από την δεκαετία του 1970 οσυζυγικός βιασμός ήταν έννοια ακατανόητη και ουσιαστικά ανύπαρκτη Ονόμος σε καμία χώρα δεν τον αναγνώριζε ως ποινικό αδίκημα αλλά και τα ίδιατα θύματα πολλές φορές δεν συνειδητοποιούσαν τι πραγματικά τους συνέβαινεΕνδεικτικά θα πρέπει να αναφερθούν οι χώρες στις οποίες ο συζυγικός βιασμόςποινικοποιείται Αυτές οι χώρες είναι η Γερμανία η Μεγάλη Βρετανία η Ιταλίαη Γαλλία Ισπανία Πορτογαλία Φινλανδία Δανία η Νορβηγία η Σουηδία ηΑυστραλία ο Καναδάς οι ΗΠΑ η Νέα Ζηλανδία η Ιαπωνία και η ΠολωνίαΑντίθετα σε χώρες όπως η Νιγηρία η Αίγυπτος η Ινδία και το Πακιστάν οβιασμός στο γάμο δεν θεωρείται έγκλημα Στην Ελλάδα μέχρι σήμερααναγνωρίζεται το δικαίωμα του συζύγου στη σεξουαλική επαφή ακόμα και μεβίαιο τρόπο και χωρίς την συγκατάθεση της γυναίκας του

Βία κατά των γυναικών όμως είναι κάτι αρκετά συνηθισμένο και στονχώρο της εργασίας Συγκεκριμένα μια μελέτη του Ευρωπαϊκού ιδρύματος γιατην βελτίωση της ζωής και της εργασίας έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 ευρωπαϊκέςχώρες από μελέτη συμπεριλαμβανομένων των 27 κρατών μελών της ΕΕ οιεργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bulling)στο χώρο εργασίας σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφουςτους Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικήςπαρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότιέχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες σε σχέση μετους άνδρες συναδέλφους τους

Όμως υπάρχουν και άλλα 2 είδη βίας που παρατηρούνται στο χώρο τηςεργασίας Αυτά είναι αρχικά η ηθική παρενόχληση (mobbing η οποία είναι ηυποβολή ενός εργαζομένου σε ψυχολογική παρενόχληση και περιλαμβάνειδράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής απομόνωσης διάδοσηςκουτσομπολιού ή ακόμα και εξευτελισμός των ατόμων στα οποία αναφέρονταιΔεύτερον ο εκφοβισμός (bullying) Κάτι τέτοιο είναι η επιθετική συμπεριφοράμέσω εκδικητικών μνησίκακων ή κακόβουλων προσπαθειών για να υποβιβαστείένα άτομο ή μια ομάδα εργαζομένων Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσειςπάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτεςπαράλογες αλλά και άδικες

Τέλος θα πρέπει να αναφερθούν κάποιες στατιστικές που περιέχουνσοκαριστικά στοιχεία Συγκεκριμένα στον Καναδά το 29 των γυναικώνανέφεραν ότι υπήρξαν θύματα άσκησης σωματικής βίας από τον τωρινό ήπρώην σύντροφό τους από την ηλικία των 16 ετών και μετά Στην Νέα Ζηλανδία20 των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν ότι έχουν χτυπηθείή κακοποιηθεί από τον σύντροφό τους Στην Σουηδία το 20 των γυναικώνέχουν πέσει θύματα φυσικής επίθεσης σύμφωνα με έρευνα του 1997ΣτοΗνωμένο Βασίλειο το 25 των γυναικών έχουν γρονθοκοπηθεί ή χαστουκιστείαπό τον τωρινό ή πρώην σύντροφό τους Στην Ρωσία το 25 των κοριτσιώνανέφεραν ανεπιθύμητη σεξουαλική επαφή σύμφωνα με έρευνα Στο Μεξικό το30 των γυναικών που συμμετείχαν σε έρευνα στην Guadalajara ανέφεραν ένατουλάχιστον επεισόδιο φυσικής βίας από τον σύντροφό τους

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 28: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 28 -

Η ΕΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΓΥΝΑΙΚΑ

Η νομοθεσία της ΕΕ είναι καίριας σημασίας για την εξασφάλισηίσων ευκαιριών για τις γυναίκες

Η ίση μεταχείριση γυναικών και ανδρών υπήρξε θεμελιώδης αρχή της ΕΕτο 1957 όταν η συνθήκη της Ρώμης θέσπισε την αρχή της ισότητας τωναμοιβών Από τη δεκαετία του rsquo70 χάρη στις νομοθεσίες σε ευρωπαϊκό καιεθνικό επίπεδο έχουν διευρυνθεί οι επιλογές των γυναικών και έχουνβελτιωθεί οι ζωές τους Τα κορίτσια τώρα έχουν καλύτερες επιδόσεις από τααγόρια και αποτελούν το 59 των πανεπιστημιακών απόφοιτων στην ΕΕ

Η ΕΕ επιταχύνει τη δράση της με στόχο να εξαλείψει τις διακρίσεις και ναπετύχει την ισότητα μεταξύ των φύλων Στόχοι της είναι η εξάλειψη τωνστερεοτύπων και η οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών ώστε αυτές ναμπορούν να εργάζονται και να κερδίζουν μόνες τους το εισόδημά τους Η ΕΕδημιούργησε επίσης ένα δίκτυο γυναικών στη λήψη αποφάσεων ώστε ναεπιταχύνει την πρόσβαση των γυναικών στην εξουσία και θεσπίζειΙνστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων

Η ΕΕ υποστηρίζει τις γυναίκες που δημιουργούν τη δική τουςεπιχείρηση

Στην Ευρώπη οι γυναίκες επιχειρηματίες αποτελούν γύρω στο 8 τουεργατικού δυναμικού των γυναικών σε σύγκριση με 16 για τους άνδρες Οιγυναίκες συχνά αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα προβλήματα όσον αφορά στηχρηματοδότησή τους και την εκκίνηση και τη λειτουργία των δικών τουςεπιχειρήσεων Η ΕΕ από τη δεκαετία του rsquo80 παρέχει στήριξη σε γυναίκες πουθέλουν να συστήσουν τη δική τους επιχείρηση

Η ΕΕ καταπολεμά την εμπορία την κακοποίηση και τη βία κατάτων γυναικών

Πολλές γυναίκες και κορίτσια ζουν υπό την απειλή επιθέσεων ήεκμετάλλευσης Μπορεί να είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας ήσεξουαλικής κακοποίησης εμπορίας και εξαναγκασμού σε πορνεία ήεκφοβισμού και καταπίεσης- πράξεις που τις στερούν το θεμελιώδεςδικαίωμα στην ελευθερία την αξιοπρέπεια και την ασφάλεια Η ΕΕκαταπολεμά την εμπορία ανθρώπων στη ρίζα της εντοπίζοντας τιςεγκληματικές συμμορίες που κατατρέχουν τις γυναίκες μέσω διεθνούςσυνεργασίας μεταξύ της αστυνομίας και των δικαστών και προηγμένωνμεθόδων ανταλλαγής πληροφοριών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει θέσει σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πουπροστατεύει τις γυναίκες τα παιδιά και τους νέους από όλες τις μορφές βίαςΧρηματοδοτεί έργα όπως καταφύγια γυναικών και υγειονομικέςεγκαταστάσεις καθώς και προσπάθειες για την αλλαγή νοοτροπίας και γιατην προστασία των γυναικών στο εσωτερικό μεταναστευτικών και εθνικώνμειονοτήτων

Ως μέλος της ΕΕ η Ελλάδα όφειλε να συμμορφωθεί με τις κοινοτικέςοδηγίες που υποστήριζαν την ίση μεταχείριση ανδρών και γυναικών Αυτές οι

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 29: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 29 -

οδηγίες αφορούσαν την ίση αμοιβή για ίσης αξίας εργασία την δυνατότητα ίσηςπρόσβασης στην απασχόληση την επαγγελματική κατάρτιση τις συνθήκεςαπασχόλησης και την επαγγελματική εξέλιξη

Γυναίκα και Χριστιανισμός

Ο Ιησούς και η γυναίκα στην πρώτη χριστιανική Εκκλησία

Όχι μόνο στην κοινωνική του συμπεριφορά αλλά κατrsquo εξοχήν στη θεολογικήτου επιχειρηματολογία αναφορικά με τη γυναίκα μπορούμε ανεπιφύλακτα ναισχυριστούμε ότι ο Ιησούς bdquoπρωτοτύπησεldquo Πέρα από το αδιάψευστογεγονός ότι ο Χριστός με την τοποθέτησή του έναντι των γυναικώνπαραβίασε πολλές κοινωνικοπολιτιστικές διατάξεις της εποχής του πρέπει νατονισθεί ότι στα λόγια του εμφαίνεται μια καινούρια χροιά αναφορικά με τηνμέχρι τούδε επικρατούσα θέση και αξία της γυναίκας Μέσα λοιπόν σταπλαίσια της πίστεως στο νέο κόσμο που θεμελιώνεται ο Ιησούς ασφαλώςεξισώνει γυναίκες και άνδρες Ο Χριστός συζήτησε (Σαμαρίτιδα) έκρινε(Συροφοινίκισσα) και υπερασπίστηκε γυναίκες (μοιχευόμενη) Είναι σκόπιμονα μην παραληφθεί το γεγονός ότι διατηρούσε και γυναίκες μαθήτριες ∙γυναίκες ήταν άλλωστε και οι πρώτοι αποδέκτες του αναστάσιμου μηνύματος(Μυροφόρες) Ο Ιησούς απευθύνεται εξ ίσου στον άνδρα και τη γυναίκα τηςεποχής (και κάθε εποχής) Η Εκκλησία του συμπεριλαμβάνει την κοινωνίαόλων των προσώπων ανεξαρτήτου φύλου όπως ακριβώς περιγράφει οΛουκάς στις Πράξεις των Αποστόλων την πρωτοχριστιανική Εκκλησίαbdquoούτοι πάντες ήσαν προσκαρτερούντες ομοθυμαδόν τη προσευχή συν γυναιξίνκαι Μαριάμ τη μητρί του Ιησού και τοις αδελφοίς αυτούldquo (Πρ 114)

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 30: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 30 -

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

γυναίκα και κοινωνία ndash Νόμος

Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος laquoΔε δέχομαι αυτή τηνομοθεσία δεν επαινώ την (κοινωνική) συνήθεια Οινομοθέτες ήταν άνδρες γιrsquo αυτό η νομοθεσία είναι κατάτων γυναικών Γιrsquo αυτό και δώσανε τα παιδιά στην εξουσίατου πατέρα αφήνοντας χωρίς φροντίδα το ασθενέστερο[σσ τη μητέρα ίσως εννοεί]raquo Πρόκειται γιααπόσπασμα ομιλίας του που εκφωνήθηκε στην Πόληενώπιον του αυτοκράτορα Μ Θεοδοσίου και πολλώναρχόντων με αφορμή την ανισότητα κατά τωνγυναικών στη νομοθεσία Εδώ φαίνεται και ότι οάγιος θεωρεί τους νόμους προϊόν κοινωνικώνσυνθηκών και όχι κάτι με laquoθεϊκή αυθεντίαraquo κάτι πουη laquoφωτισμένηraquo Δύση laquoανακάλυψεraquo μόλις περί το 17ο

αιώνα

Απόστολος Παύλος Η θεμελιώδης θεολογική τουδιδασκαλία περί ισοτιμίας των δύο φύλων

υποδηλώνεται και στην άκρως θεολογική περικοπή από την προς ΕφεσίουςΕπιστολή (521-33) γνωστή από την ορθόδοξη ακολουθία του γάμου Και αυτό τοκείμενο χρησιμοποιεί μια κλίμακα bdquoΧριστός-Εκκλησίαldquo και bdquoάνδρας-γυναίκαldquo παρουσιάζοντας ως αποκορύφωμα τη βασική αρχή της ίσηςαξίας και σεβασμού μεταξύ των δύο φύλων bdquoΥποτασσόμενοι αλλήλοις ενφόβω Χριστούldquo (Εφ 521) Το θεολογικό μοντέλο της αναφορικής σχέσεωςΧριστός-Εκκλησία καταρρίπτει και στην αντίστοιχη σχέση άνδρας-γυναίκαοποιαδήποτε υποψία φυλετικής διάκρισης

γυναίκα - προπατορικό αμάρτημα ndash σωτηριολογικό πρίσμα

IΗ ελευθερία βούλησης και δράσης δόθηκε από το Θεό ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΔΥΟΠΡΩΤΟΠΛΑΣΤΟΥΣ Η κατάχρηση αυτής η οποία είναι ΕΚΟΥΣΙΑ καιΑΜΦΙΔΡΟΜΗ έφερε την έξωση από τον παράδεισο laquoαμάρτησε η γυναίκα

Πλην ούτε γυνή χωρίςανδρός ούτε ανήρ χωρίς

γυναικός εν Κυρίω

Ώσπερ γαρ η γυνή εκτου ανδρός ούτως και οανήρ δια της γυναικός

Τα δε πάντα εκ τουθεούldquo (Α΄ Κορ 1111-

12)

Όπως ο Πατήρ με τονΥιό έτσι και η γυναίκαείναι ομοούσιος με τονάνδρα κάτι το οποίοαποκλείει αυτομάτωςκάθε θεωρητικήυπόθεση περίυποταγής

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 31: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 31 -

(Εύα) το ίδιο και ο Αδάμ Και τους δύο τους εξαπάτησε ο όφηςraquo ΆγιοςΓρηγόριος ο Θεολόγος

II Ο πόνος που προκαλείται στη γυναίκα κατά την τεκνογονία γίνεταιεξιλαστήριο laquoΗ γυνή απατηθείσα εν παραβάσει γέγονεν σωθήσεται δεδιά της τεκνογονίαςraquo Απόστολος Παύλος Επομένως η Εύα είχεσυγχωρεθεί πολύ πριν την Παναγία μέσω της μητρότητας

III Γυναίκα ήταν και η Παναγία που έφερε τη Σωτηρία laquolaquoΑλλά μηδείςπαρακαλώ του λοιπού λοιδορείτω την Εύαν Η γαρ αγία Θεοτόκος τηνύβριν αυτής(ενν της Εύας) απεγράψατοraquo Άγιος Ιωάννης οΔαμασκηνός Ακόμα κατά τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο με τηγέννηση του Νέου Αδάμ από τη Νέα Εύα έκλεισε ο κύκλος τηςδημιουργίας του ανθρώπου και θεμελιώθηκε θεολογικά η ισότητα τωνδύο φύλων ώστε να μην αυταπατάται το ανδρικό (laquoίνα μη μέγα φρονήσηο Αδάμraquo) ότι το γυναικείο γένος laquoτου χρωστάει κάτιraquo) Άγιος Γρηγόριοςο Θεολόγος laquoΚαι τους δύο τους σώζει ο Χριστός με τα πάθη του Έγινεάνθρωπος για τον άνδρα Το ίδιο και για τη γυναίκαhellip Λέγεται ότι προέρχεται [οΧριστός] από το σπέρμα Δαβίδ Νομίζεις ενδεχομένως ότι με αυτό τιμάται οάντρας Γεννάται όμως από την Παρθένο και αυτό είναι υπέρ των γυναικώνraquo(Αγ Γρηγορίου του Θεολόγου Λόγος ΛΖ΄ 6-7)

ισότητα των φύλων

IΗ γυναίκα και ο άνδρας δεν έχουν πνευματικές διαφοροποιήσεις αφούπλάστηκαν από τον ίδιο Θεό ως συνοδοιπόροι (laquoΑρετής δεκτικόν το θήλυομοτίμως τω άρρενι παρά του κτίσαντος γέγονεraquo) Μέγας Βασίλειος (όμοιες είναι όλες οι ψυχές και των ανδρών και των γυναικών μόνο τα μέλη τουσώματος είναι διαφορετικάraquo) Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων (laquoΊσια τηνέκαμεν ο Θεός την γυναίκα με τον άνδρα όχι κατωτέρα) Κοσμάς ο Αιτωλός

II Έχουν την ίδια αντιμετώπιση απrsquo το Θεό αν όχι απrsquo τους ανθρώπους (laquoουκ ένιάρσεν και θήλυhellipraquo Απόστολος Παύλος

III Η προσπάθεια που πρέπει να καταβληθεί για την πνευματική ολοκλήρωσηείναι η ίδια και στους δύο (laquoανδρός και γυναικόςαναπνοή όψις ακοή γνώσιςελπίς υπακοή αγάπη όμοια πάντα˙ ων δε κοινος μεν ο βίος κοινή δε η χάριςκοινή δε και η σωτηρία κοινή τούτων καί η αρετή και η αγωγήκοινόν ουν καιτούνομα ανδράσιν και γυναιξίν ο άνθρωποςraquo) Κλήμης Αλεξανδρείας

IV Στην φενάκη της ανωτερότητάς τους οι άνδρες υποπίπτουν συχνά σε χειρότερασφάλματα (Είμεθα άνδρες και κάμνομεν χειρότεραraquo) Κοσμάς ο Αιτωλός

γυναίκα ndash γάμος - συζυγική ζωή - οικογένεια

IΑπαιτείται αμφίδρομος σεβασμός (laquohellipΟ άνδρας να προσφέρει στηγυναίκα την εύνοια που της οφείλει το ίδιο και η γυναίκα στον άνδραraquo)Απόστολος Παύλος

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 32: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 32 -

II Απαιτείται αγάπη (laquoκαθώς και ο Χριστός ηγάπησε την Εκκλησίαν καιεαυτόν παρέδωκεν υπέρ αυτής [ενν έτσι να αγαπάτε τη γυναίκα σας][hellip] Ώστε και αν πρέπει να πεθάνεις υπέρ των γυναικών μη διστάσειςΔιότι αν ο Κύριος αγάπησε τόσο τη δούλη [ενν ο Χριστός τηνπαρακμασμένη ανθρωπότητα] ώστε να παραδώσει τον εαυτό της γιαχάρη της πολλώ μάλλον εσύ πρέπει να αγαπάς το ίδιο τη συνάνθρωπόσουraquo (PG 51 228) laquoΝα αποδεικνύεις ότι εκτιμάς πάρα πολύ τηνεπικοινωνία μαζί της και ότι θέλεις να βρίσκεσαι γιrsquo αυτήν περισσότεροστο σπίτι παρά στην αγορά και να την προτιμάς από όλους τους φίλουςκαι τα παιδιά που γεννήθηκαν από αυτή και αυτά να τα αγαπάς εξ αιτίαςτηςraquo) Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

III Η πορνεία είναι αυτή που νοθεύει τις σχέσεις (laquoΤο σώμα του άνδρα δενανήκει στον άνδρα αλλά στη γυναίκα (του) Ας της διατηρεί λοιπόνακέραιο το κτήμα και ούτε να της το μειώνει ούτε να της το καταστρέφειhellip Αφού λοιπόν το σώμα του άνδρα είναι κτήμα της γυναίκας ας δείξειαυτός το ενδιαφέρον του για τη διαφύλαξη αυτής της παρακαταθήκηςΗ γυναίκα δεν εξουσιάζει το σώμα της η ίδια αλλά ο άνδρας τηςΠαρόμοια και ο άνδρας δεν εξουσιάζει το σώμα του αλλά η γυναίκατουraquo) Απόστολος Παύλος Όταν λοιπόν δεις μια πόρνη να σε δελεάζεινα σκέπτεται το κακό σου να επιθυμεί το σώμα σου πες της laquoΔεν είναιδικό μου το σώμα αλλά της γυναίκας μου Δεν τολμώ να το σφετερισθώούτε να το παραδώσω σε άλλη γυναίκαraquo Το ίδιο ας κάνει και η γυναίκαhellipΆγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

IVΜπορεί να υπάρξει πνευματική άνοδος με συνεισφορά και των δύοσυζύγων (Γιατί πού ξέρεις γυναίκα αν δεν σώσεις τον άντρα Ή πούξέρεις άνδρα αν δεν σώσεις τη γυναίκαhellip[ενν αν είναι μακριά απrsquo τοΧριστό ndash στην εποχή ειδωλολάτρης -ισσα]) Απόστολος Παύλος

VΤα παιδιά πρέπει να υπακούουν τόσο στη γυναίκα-μητέρα όσο και στονπατέρα (laquoΤα τέκνα υπακούετε τοις γονεύσι κατά πάντα τούτο γαρ εστινευάρεστον τω Κυρίωraquo) Απόστολος Παύλος

VI Δεν συνιστάται η προσκόλληση στα εξωτερικά χαρακτηριστικά (laquoνα μηναποστραφείς τη γυναίκα εξ αιτίας της ασχήμιας τηςraquo) Άγιος Ιωάννης οΧρυσόστομος

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 33: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 33 -

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟ ΒΟΥΔΙΣΜΟ

Η λέξη laquoγυναίκαraquo δεν είναι και η πιο χρησιμοποιούμενη στον ΒουδισμόΛέγεται ότι η θεία του Βούδα τον είχε ακολουθήσει μαζί με άλλους μαθητές τουστον δρόμο για τη Φώτιση Είχε κάνει όλη την προετοιμασία είχε νηστέψει είχεξυρίσει το κεφάλι της και τη μεγάλη μέρα μαζεύτηκαν όλοι οι μαθητέςπροκειμένου να πάρουν τα νάματα της σοφίας του Βούδα Δεν της το επέτρεψανόμως ακριβώς επειδή ήταν γυναίκα

Η μειονεκτική θέση της γυναίκας φαίνεται στο γεγονός ότι το πέρασμαστη νιρβάνα είναι κάτι που το καταφέρνουν μόνο οι άνδρες Επίσης πολλές απότις γυναίκες που βρέθηκαν στο Ντόλμα Λινγκ (βουδιστικό μοναστήρι σταΙμαλάια) υπέστησαν βασανιστήρια επειδή διέπραξαν φοβερά για τιςβουδιστικές αντιλήψεις αδικήματα όπως είναι η αναφορά στον Δαλάι ΛάμαΌποιες προσπάθησαν να ξεφύγουν χάθηκαν ενώ πολλές υπέστησανακρωτηριασμούς λόγω κρυοπαγημάτων Όσον αφορά τις βουδίστριες μοναχέςέχουν ως μέλημα να μαγειρεύουν για τους μοναχούς και να αφήνουν τη μελέτηγια τους άνδρες

Ωστόσο αυτή η κατάσταση άρχισε να αλλάζει όταν πριν από 10 χρόνιαμια νέα γενιά αποφασισμένων γυναικών έφτασαν στην Ινδία αφού κινδύνεψανξεφεύγοντας από την κινεζική καταπίεση και ανέτρεψαν την παράδοσηΑνάμεσά τους ήταν και η 28χρονη Ντέλεκ Γιανγκί η οποία το 1990 περπάτησεστα βουνά επί 26 ημέρες για να πάει από το Θιβέτ σε μοναστήρι της ΒόρειαςΙνδίας κοντά στην κατοικία του εξόριστου Δαλάι Λάμα Το μόνο που τηνενδιέφερε ήταν να πάρει το Γκέσε για να μπορέσει να διδάξει Αυτό το περιβόητοΓκέσε πρόκειται για ένα διδακτορικό βουδιστικής φιλοσοφίας που ανοίγει τονδρόμο για να χρισθεί κάποιος λάμα Αποτελεί μέρος ενός 13χρονουπρογράμματος σπουδών και επί αιώνες ήταν μια δραστηριότητα απαγορευμένηστις γυναίκες Σήμερα κάθε Παρασκευή απόγευμα δεκάδες μοναχές μεξυρισμένο κεφάλι συγκεντρώνονται στην αυλή του Ντόλμα Λινγκ καιπροετοιμάζονται για ένα πόλεμο του πνεύματος δίνοντας τον καλύτερό τουςεαυτό για να μην ηττηθούν στην αντιπαράθεση με τους άνδρες

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΛΑΜΙΣΜΟΣ

Κάτι που θα έπρεπε επίσης να επισημανθεί είναι ότι πολλές φορές η βίαπροάγεται ακόμα και μέσα από την θρησκεία όπως για παράδειγμα στο ΙσλάμΣε τέτοιου είδους θρησκείες η γυναίκα αντιμετωπίζεται ως αντρική ιδιοκτησίακαι έτσι ο άνδρας της μπορεί να της συμπεριφέρεται όπως εκείνος θέλει χωρίς ναυπάρξουν συνέπειες Χαρακτηριστικά στο κοράνι αναφέρεται κάπου πως είναικαλό ένας άνδρας να χτυπάει την γυναίκα του μια φορά την ημέρα Επιπλέονπράξεις όπως η κλειτοριδεκτομή θεωρούνται φυσιολογικές και αποδεκτές ακόμακαι από γυναίκες Πολλοί άνδρες μάλιστα προτιμούν για σύζυγο μια γυναίκαπου έχει κάνει κλειτοριδεκτομή γιατί έτσι η σεξουαλική της επιθυμία είναιμηδενική και δεν υπάρχει ο φόβος της απιστίας Τέλος η λέξη πουχρησιμοποιούν για την πράξη αυτή είναι ο όρος laquoσίλι τζιraquo που ουσιαστικάσημαίνει κάθαρση

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 34: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 34 -

ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ ΠΟΥ ΕΝΕΠΝΕΥΣΕ ndash ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ

Η ηρωίδα του βιβλίου του Αλεξάνδρου Α Ζαούση είναι η ΛέλαΚαραγιάννη η οποία γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη Ευβοίας Κάποια στιγμή στηζωή της μετακόμισε στην Αθήνα και παντρεύτηκε το Νίκο Καραγιάννη ο οποίοςήταν πετυχημένος φαρμακέμπορος και διατηρούσε το αρωματοπωλείοΚαραγιάννη που βρισκόταν στην οδό ΠατησίωνΕξαιτίας του αρωματοπωλείου είχε επαφές μεόλα τα κοινωνικά στρώματα και έτσι είχε κάνειπολλές σημαντικές γνωριμίες Μαζί απέκτησανεπτά παιδιά το Γιώργο το Βύρωνα την Ιωάννατην Ηλέκτρα τη Νεφέλη την Ελένη και τονΝέλσονα

Η μητέρα της ήταν απόγονος τηςΜπουμπουλίνας και αυτό αργότερα τοεκμεταλλεύτηκε η Λέλα ονομάζοντας τηνοργάνωσή της πολύ εύστοχα Μπουμπουλίνα Πάντοτεένιωθε απόγονος της Μπουμπουλίνας και αυτό καλλιεργούσε μέσα της έντονοπατριωτισμό Έτσι μετά την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα κατά τηνπερίοδο της Κατοχής η Λέλα άρχισε να κρύβει βρετανούς στρατιώτες με κίνδυνονα συλληφθεί

Εξαιτίας της απερισκεψίας του Τζον Ουίλσον ενός Αυστραλού στρατιώτητον οποίο η Λέλα περιέθαλπε στο σπίτι της συνέλαβαν το γιο της Γιώργο Γιαπερίπου 10 μέρες τον υπέβαλλαν σε βασανιστήρια ο Γιώργος όμως μια μέραστάθηκε τυχερός και διέφυγε Την ίδια μέρα που συνέλαβαν το Γιώργοσυνελήφθησαν και οι 2 αδερφές του Ιωάννα και Ηλέκτρα τις οποίες υπέβαλανσε ψυχολογικό πόλεμο Αιφνιδίως όμως άλλαξαν τακτική τους φέρθηκανφιλικά και τις άφησαν ελεύθερες

Ένα άλλο σπουδαίο επίτευγμα της Λέλας ήταν και η απόδραση πουπραγματοποιήθηκε στην Κοκκινιά Στην περιοχή αυτή υπήρχαν φυλακές κυρίωςμε Βρετανούς στρατιώτες Τα γεγονότα διαδραματίστηκαν ως εξής μετά απόκάποιες συμπτώσεις η Λέλα γνώρισε τα αδέρφια Ηλία και ΣωτήρηΠαπαβασιλείου οι οποίοι διατηρούσαν ένα διαμέρισμα απέναντι από τοστρατόπεδο Ένα βράδυ τα 2 αδέρφια μαζί με έναν Πολωνό φίλο τουςπαριστάνουν πως τρώνε και διασκεδάζουν Σε μια στιγμή ο Πολωνός σηκώνεταιόρθιος και αρχίζει να κουνάει τα χέρια του σαν να κρατάει το ρυθμό τουτραγουδιού και τότε από το στρατόπεδο ο λοχαγός Ρομπιν Σαβατζ παρατηρεί ότιτους κάνει σήματα Ένας άλλος αιχμάλωτος παρατηρεί τι τους λέει απαντάεικαι αυτός και έτσι συνεννοούνται Για να πετύχουν όμως την απόδραση θαπρέπει και οι Γερμανοί φρουροί να είναι απασχολημένοι Μέχρι και αυτό το είχεφροντίσει η Λέλα καθώς εκείνη την στιγμή εμφανίζονται 2 Κοκκινιώτισες καιαρχίζουν να μιλάνε στους Γερμανούς Έτσι 9 βρετανοί αιχμάλωτοι καταφέρνουννα αποδράσουν Κατόπιν φιλοξενήθηκαν στα σπίτια φίλων των αδερφώνΠαπαβασιλείου του Τάσου Καλαφάτη και του Παναγιώτη Μαυρίδη

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 35: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 35 -

Η Λέλα στον αντιστασιακό της αγώνα είχε πιστό σύμμαχό της τηνεκκλησία Έτσι έφερε εις πέρας μια άλλη αποστολή σε συνεργασία με τιςμοναχές από τη Μονή Αγίου Ιεροθέου Μεγάρων Εκεί βρίσκουν καταφύγιο 18Άγγλοι στρατιώτες Η Λέλα όταν μαθαίνει για την φιλοξενία αυτή επισκέπτεταιτακτικά το μοναστήρι χρησιμοποιώντας διάφορες μεταμφιέσεις για ναμεταφέρει τρόφιμα Οι Γερμανοί όμως υποψιάζονται την παρουσία τωνΒρετανών κινούνται απειλητικά και κάνουν έφοδο στο μοναστήρι Ευτυχώς οιμοναχές έχουν ειδοποιηθεί έγκαιρα και κρύβουν τους στρατιώτες Η Λέλα τότεαντιλαμβάνεται ότι δεν είναι δυνατόν να κρύβει στην Αθήνα τόσο μεγάλοαριθμό φυγάδων Κάνει λοιπόν προσπάθειες για να τους προωθήσει στην ΜέσηΑνατολή

Η οργάνωση της πρώτης αποστολής στη Μέση Ανατολή είχεδημιουργήσει άγχος στη Λέλα ωστόσο με την ψυχραιμία και μεθοδικότητά τηςτην προετοίμαζε όσο καλύτερα μπορούσε Ώσπου ένα βράδυ από τονραδιοφωνικό σταθμό του Καΐρου ακούστηκε ένα μήνυμα laquoΤζάκσον Τζάκσον εντΤζάκσον ευχαριστούμε το ΆρωμαraquoΗ Λέλα είχε θριαμβεύσει

Δεν ήταν όμως όλοι πατριώτες σαν τη Λέλα Ένας δάσκαλος πουονομάζονταν Σάββας Ιωακείμ την πλησιάζει δήθεν για να βοηθήσει 2Αυστραλούς φυγάδες Η Λέλα ήταν διστακτική αλλά υπερνίκησε μέσα της ηδιάθεση για βοήθεια Ο Ιωακείμ όμως την κατέδωσε στους Ιταλούς οι οποίοι τηνσυνέλαβαν και την οδήγησαν στις φυλακές Αβέρωφ Ταυτόχρονα με τηνσύλληψη της Λέλας συνέλαβαν και το σύζυγο της Νίκο Καραγιάννη Αυτό ήταντο χειρότερο για την ηρωίδα μας Στόχος της ήταν να βρίσκεται ο σύζυγός τηςπάντοτε εκτός φυλακής για να φροντίζει την οικογένεια Και έτσι σοφίζεται έναεξαιρετικό σχέδιο χρησιμοποιεί το οικογενειακό της όνομα -Μηνοπούλου καιόχι Καραγιάννη προσποιούμενη ότι βρίσκεται εν διαστάσει με τον σύζυγό τηςΈτσι η θέση του Νίκου Καραγιάννη ελαφρύνεται και 2 μήνες αργότερααποφυλακίζεται

Είχαν περάσει 7 μήνες όταν ορίστηκε η δίκη για τη Λέλα Βασικόςκατήγορος ήταν ο καταδότης Ιωακείμ Μετά από κάποιες προειδοποιήσειςανθρώπων της Καραγιάννη ερωτηθείς ο Ιωακείμ στο δικαστήριο απαντά ότι ηΛέλα δεν είναι η γυναίκα που φυγάδευε Άγγλους Και έτσι αθωώνεταιΗ φυλακή υπήρξε για την Καραγιάννη ένα μεγάλο σχολείο Εκεί είδε εικόνεςκολάσεως Σκελετωμένοι άνθρωποι ορμούσαν στα αποφάγια και συμπλέκοντανσαν αγρίμια

Εκεί συνειδητοποίησε την εξαθλίωση των πολιτών και αυτό της έδωσεακόμα μεγαλύτερο πάθος για να συνεχίσει τον αγώνα Η Λέλα ως άνθρωπος δενήταν ποτέ φιλάρεσκη Κατά την διάρκεια του αγώνα πούλησε όλα τακοσμήματα της και τα έσοδα τα έδωσε στον αγώνα σε αντίθεση με άλλεςοικογένειες οι οποίες αναγκάζονταν να πουλήσουν διάφορα κειμήλια για ναζήσουν

Η περίοδος της φυγαδεύσεως Βρετανών είχε πλέον τελειώσει και με τονερχομό των ετών 1942-1943 η Λέλα έστρεψε την προσοχή της σεκατασκοπευτικές ενέργειες Με την βοήθεια Ελλήνων αλλά και ξένων πολλέςφορές Γερμανών (Μαρία Γκλόκερ) συνέλεγε στοιχεία για εγκαταστάσεις τωνΓερμανών και τα παρέδιδε στους συμμάχους

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 36: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 36 -

Ένα άλλο πολύ κρίσιμο θέμα ήταν να μάθει τα ονόματα των ανθρώπωνπου κινδύνευαν να συλληφθούν αυτό την βοήθησαν η Γκρέτα Ζαφειροπούλουκαι οι Αγγλίδες Έβελιν Καλλινίκου και Μάρτζορυ Δημοπούλου

Η Λέλα ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για τον Πειραιά και για την εκείκατασκόπευση του εχθρού Μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της ομάδαςπαρακολούθησης του λιμανιού ήταν η καταστροφή ενός μεγάλου φορτηγούπλοίου του εχθρού του Λιβετσιά

Το πιο παράτολμο σχέδιο της Λέλας ήταν να επιτύχει την αποσκίρτησητων Ταγμάτων Ασφαλείας προς το συμμαχικό στρατόπεδο Τα τάγματαΑσφαλείας είχαν σκοπό να χτυπήσουν τους κομμουνιστές Εξοπλίστηκαν απότους Γερμανούς και τελούσαν υπό την επιτήρησή τους Η Λέλα και ο σύζυγός τηςβρήκαν τρόπο να πλησιάσουν το στρατηγό Ντερτιλή-διοικητή των Ταγμάτων καινα τον πείσουν να αποσκιρτήσει από την Γερμανική κηδεμονία και ναπροσχωρήσει στο συμμαχικό στρατόπεδο Ένα από τα άτομα πουχρησιμοποίησαν για τον σκοπό αυτό ο Ριζόπουλος αποδείχθηκε μοιραίοςΣυλλαμβάνεται από τους Γερμανούς και κατονομάζει την Καραγιάννη Ηαντίστροφη μέτρηση για την τύχη της ηρωίδας μας είχε αρχίσει Το διάστημααυτό η Λέλα νοσηλεύεται στον Ερυθρό Σταυρό μετά από συμπτώματακαρδιοπάθειας και υπερκόπωσης Εκεί συλλαμβάνεται και γεμάτη αξιοπρέπειακαι ψυχραιμία οδηγείται στην οδό Μέρλιν Την ίδια ώρα συλλαμβάνονται και ταπαιδιά της εκτός από το Γιώργο που βρίσκεται στο βουνό Και ενώ τα κορίτσιαβρίσκονται σε ένα κελί και αγωνιούν για την μητέρα και τα αδέρφια τους-ανοίγειη πόρτα και ο δεσμοφύλακας φέρνει μέσα την μητέρα τους Τις επόμενες μέρεςθα οδηγηθούν στο Χαϊδάρι θα βασανιστούν και η Ηλέκτρα θα αποβάλει έναμωρό

Ειδικά η Λέλα παραμένει σε απομόνωση και υποβάλλεται σε φριχτάβασανιστήρια Της στερούν ακόμα και το νερό Μεταχειρίζονται όλα τα μέσα γιανα τους απαντήσει στις ερωτήσεις που θέτουν Φέρνουν μπροστά της και τους 2γιους της Νέλσωνα και Βύρωνα και τους βάζουν το πιστόλι στον κρόταφο ΗΛέλα απαντά laquoΤα παιδιά μου εγώ τα γέννησα Είμαι η μητέρα τους αλλά πρέπεινα ξέρεις ότι τώρα ανήκουν στην πατρίδα τους και μην περιμένεις να σου πω τοπαραμικρόraquo

Όλα αυτά συνέβαιναν τις τελευταίες εβδομάδες της κατοχής και η τύχητων κρατουμένων στο Χαϊδάρι και στη Μέρλιν με την κατηγορία τηςκατασκοπείας κρεμόταν από μια κλωστή Κάποια μέρα τη βγάζουν από τηναπομόνωση και την οδηγούν πάλι στο Χαϊδάρι

Εκεί βρίσκεται στο ίδιο κελί με μια άλλη ηρωίδα την 17χρονη ΗρώΚωνσταντοπούλου που κατηγορείται για σωρεία αντιστασιακών ενεργειών Μετο αλάθητο ένστικτο της η Λέλα διαισθάνεται ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβείστην αγαπημένη της μικρούλα Η εκτέλεση της Ηρώς Κωνσταντοπούλου μιαςέφηβης η οποία δεν είχε καν δικαστεί απέδειξε ότι λειτουργούσε ακόμη έναςανελέητος μηχανισμός εξοντώσεως των αντιστασιακών

ΑΙΣΘΗΤΗ ΗΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΣΥΜ-ΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝΑΓΩΝΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 37: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 37 -

Τα χαράματα της ογδόης Σεπτεμβρίου η Λέλα μαζί με άλλες γυναίκεςοδηγούνται στο Δαφνί όπου και εκτελούνται Ο σύζυγος της ηρωίδας καταβάλλειυπεράνθρωπες προσπάθειες για να σώσει τα παιδιά του και να κρατήσει το λόγοπου είχε δώσει στη γυναίκα του Τελικά με τη μεσολάβηση των φίλων Αντώνηκαι Ίνας Μπόζοβιτς η αδιαλλαξία των Γερμανών κάμπτεται και τα παιδιάαποφυλακίζονται Την άλλη μέρα ο Νίκος Καραγιάννης σκύβει πάνω από τονωπό τάφο και ψιθυρίζει laquoΛέλα μου έσωσα τα παιδιά μαςraquoΈνα μήνα περίπου μετά την αποτρόπαιη δολοφονία της Λέλας Καραγιάννη ηΑθήνα γιορτάζει την Απελευθέρωση της

bullΝα σημειωθεί ο παρακάτω διάλογος μεταξύ έλληνα και βρετανού αξιωματικού(συμμαχείς παρατάξεις)- Δεν πρέπει να εμπιστευόμαστε γυναίκες για τέτοιες δουλειέςΣΤΕΡΕΟΤΥΠΟ- Δεν ξέρεις εσύ Αυτή η γυναίκα είναι το κάτι άλλοΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΟΥ

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ

ΤΑΙΝΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΕΡΑΝ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ

ΕΡΙΝ ΜΠΡΟΚΟΒΙΤΣ

Η Τζούλια Ρόμπερτς παίζει έναν διαφορετικό γιrsquo αυτήν ρόλο Η ίδια θαύμασετην επιμονή αυτής της γυναίκας η οποία ουσιαστικά μόνη της τα έβαλε μεολόκληρη εταιρεία και βγήκε νικήτρια Ταυτόχρονα όμως ήταν και μιαανύπαντρη μητέρα τριών παιδιών Ήταν ένας άνθρωπος που κατάφερε πάραπολλά έχοντας πολύ λίγα Αποτέλεσε πρότυπο για τις γυναίκες εκείνης τηςεποχής Έδειξε πως ο οποιοσδήποτε αν πιστεύει σε κάτι και είναι πρόθυμος νακάνει τα πάντα για να πετύχει το στόχο του μπορεί να πετύχει τα πάντα Ένανρόλο που της έδωσε το μοναδικό της βραβείο Όσκαρ

ΟΙ ΩΡΕΣ

Η ταινία αφηγείται την ιστορία τριών γυναικών σε διαφορετικές εποχέςτων οποίων οι ζωές επηρεάζονται από το βιβλίο laquoΚυρία Νταλαγουέιraquo (MrsDalloway) της Βιρτζίνια Γουλφ Οι τρεις γυναίκες είναι

Η Κλαρίσα Βόγκαν (Νικόλ Κίντμαν) μια Νεοϋορκέζα που ετοιμάζει έναπάρτι για τον άρρωστο φίλο της που πάσχει από aids το 2001

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 38: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 38 -

Η Λόρα Μπράουν (Τζούλιαν Μούρ) μια έγκυος νοικοκυρά που ζει στηνΚαλιφόρνια της δεκαετίας του 50 εγκλωβισμένη σε ένα γάμο που την κάνειδυστυχισμένη

Η Βιρτζίνια Γουλφ στην Αγγλία της δεκαετίας του 20 που προσπαθεί ναγράψει το βιβλίο της ενώ παλεύει να ξεπεράσει την κατάθλιψη

Τρεις γυναίκες με διαφορετικό σημείο αναφοράς και διαφορετικέςπροκλήσεις μπροστά σε δυσκολίες της ζωής αποτυπώνουν την γυναικείαπαρουσία και ταυτότητα

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΑΜΝΩΝ

H νεαρή μαθητευόμενη πράκτορας του FBI Clarice Starling(ΤζόντιΦόστερ) θαεπισκεφθεί τον χρόνια έγκλειστο ιδιοφυή κανίβαλο ψυχίατρο Hannibal Lecter(Άντονυ Χόπκινς) με σκοπό να του αποσπάσει πληροφορίες σχετικά με κάποιονκατά συρροή δολοφόνο (ΤεντΛεβίνι) ο οποίος έχει απαγάγει την κόρη(ΜπρουκΣμιθ) μιας γερουσιαστή Για να αποσπάσει όμως τις πληροφορίες που θέλει θαπρέπει να του ανοίξει τις πύλες της ψυχής της και να του μιλήσει για τηχειρότερη ανάμνηση των παιδικών της χρόνων Ένας ρόλος που εξυμνούσεστοιχεία που πρώτη φορά βλέπαμε σε μια γυναίκα την αποφασιστικότητα τηςτην έντονη επιμονή της την αντοχή αλλά και ταυτόχρονα την προσπάθειαδιατήρησης της ψυχραιμίας μπροστά σε έναν άνθρωπο σαν τον Χάνιμπαλ οοποίος μπορούσε μόνο με τα λόγια να την λυγίσει Η ΚλαρίςΣτάρλινγκ παρόλααυτά έμεινε στην ιστορία του κινηματογράφου αφού κατάφερε και ναχρησιμοποιήσει στον βαθμό που χρειαζόταν τον Χάνιμπαλ αλλά παράλληλαβρίσκοντας τον δολοφόνο

KRAMER VS KRAMER

Η Μερυλ Στριπ υποδύεται μία νεαρή σύζυγο και μητέρα η οποία δεν είναιευχαριστημένη με τη ζωή που έχει Έτσι αποφασίζει να εγκαταλείψει το σύζυγοκαι το παιδί της για να ανακαλύψει τον laquoεαυτό τηςraquo Ύστερα από έξι μήνεςεπιστρέφει και θέλει να πάρει πίσω το γιο της Έτσι περνάει από μία δικαστικήδιαμάχη με τον πρώην άντρα της Παρόλο που η ίδια η ηθοποιός δε συμφωνούσεμε τις πράξεις του χαρακτήρα της προσπάθησε όπως λέει η ίδια να δείξει πωςείχε λόγο που έκανε ότι έκανε στην ίδια και στην οικογένεια της Για πρώτηφορά έβλεπες στην μεγάλη οθόνη μια γυναίκα να αφήνει τα πάντα πίσω τηςέτσι ώστε να ανακαλύψει τον εαυτό της Μια γυναίκα που αγαπούσε πολύ τονγιό της χωρίς όμως να καταλαβαίνει πόσο κακό του επιφέρουν οι πράξεις τιςΤελικά ζητάει εξιλέωση καταλαβαίνει πως έκανε λάθη και είναι πρόθυμη νακάνει τα πάντα για την ευτυχία του γιού της Είναι μια γυναίκα που αλλάζειεύκολα την γνώμη της για το καλό του γιού της Γυναίκα με αληθινά

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 39: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 39 -

συναισθήματα που δυστυχώς για την ίδια δεν μπορεί να κάνει ευτυχισμένο τονγιό της Στο τέλος το καταλαβαίνει και για το καλό του παιδιού τον αφήνειξανά Αλλά αυτήν την φορά για πάντα Η ταινία καταγράφει τα ψυχολογικάαδιέξοδα τα οποία αντιμετωπίζουν γυναίκες και με λάθος ενδεχομένως τρόπουςπροσπαθούν να τα ξεπεράσουν

THE PIANO

Έϊντα Η γυναίκα αυτή ζητάει την ικανοποίηση την οποία και βρίσκει μόνο στοπιάνο Είναι ένα θύμα των αλλαγών (θάνατος του αγαπημένου της) αλλά καιτων συνθηκών (αναγκάζεται να ζήσει με έναν άνθρωπο που δεν έχει γνωρίσειποτέ στην ζωή της) Μια γυναίκα που δεν ήθελε να αγαπήσει αλλά να αγαπηθείΠέρα από το πιάνο μόνο η κόρη της μπορεί να της προκαλέσει ψυχική ηρεμίαΔεν έχει πολλές προσδοκίες για το μέλλον Έτσι παρόλο που στην αρχή αρνείταινα το παραδεχτεί η αλήθεια είναι πως νιώθει ευτυχισμένη που κάποιος άνδραςτης δείχνει ενδιαφέρον αλλά πάνω από όλα την αγαπά

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΠΟΥ ΔΙΑΚΡΙΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ 7η ΤΕΧΝΗ

ΜΕΡΙΛΥΝ ΜΟΝΡΟΕ

Η Νόρμα Τζιν Μόρτενσεν Μπέϊκερ (γνωστή ωςΜέριλυν Μονρόε) αποτελεί μέχρι και σήμερα (50χρόνια μετά τον θάνατό της) έναν ζωντανόθρύλο του κινηματογράφου Παρόλο που ήτανκυρίως ηθοποιός (ήταν επίσης τραγουδίστρια καιμοντέλο) η Μονρόε έμεινε στην ιστορία όχι γιατο υποκριτικό της ταλέντο αλλά για την

φημισμένη της ομορφιά και γοητεία Το Αμερικάνο Ινστιτούτο Κινηματογράφουτην χαρακτήρισε ως η 6η σπουδαιότερη σταρ όλων των εποχών Τελικά ηδιάσημη στάρλετ έκλεισε για τελευταία φορά τα μάτια της στις 5 Αυγούστου1962 Ο ιατροδικαστής θεώρησε πως ήταν αυτοκτονία από υπερβολική δόσηδιαφορετικών φαρμάκων Ήταν 36 χρονών Έτσι η Μέριλυν Μονρόε ποτέ δεν

κατάφερε να γεράσει Ο κόσμος θα τηνθυμάται όχι μόνο ως laquoτο απόλυτοΑμερικάνικο σύμβολο του σεξraquo αλλάκυρίως ως ποπ είδωλο

ΜΕΡΥΛ ΣΤΡΙΠ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 40: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 40 -

Μια από τις καλύτερες ηθοποιούς όλων των εποχών η Μέρυλ Στριπ κατέχει τορεκόρ με τις περισσότερες υποψηφιότητες για όσκαρ με 17 υποψηφιότητεςπαίρνοντας φέτος το 3ο της όσκαρ υποδύοντας την Μάργκαρετ Θάτσερ τηνπρώτη και μοναδική γυναίκα πρωθυπουργό της Μεγάλης Βρετανίας Μιαηθοποιός που σε διάστημα 35 χρόνων γύρισε παραπάνω από 50 ταινίες Έχειπαίξει ρόλους πολύ διαφορετικούς μεταξύ τους από κωμικούς μέχρι πολύδραματικούς Έχει αποδώσει με πρωτοφανή τρόπο δύναμη στην μεγάλη οθόνηπαραμένοντας παρόλα αυτά ιδιαίτερα φυσική Η ίδια έχει πει laquoΠοτέ δενερμηνεύω έναν χαρακτήρα Απλώς ζω την ζωή του στην χρονική περίοδο πουθέτει το σενάριο Απλώς έχω μια κάμερα να με ακολουθείraquo Πολλοί άνθρωποιτην κριτίκαραν (στις αρχές της καινούργιας χιλιετίας) πως δεν είναι πολύπλευρηηθοποιός έχοντας παίξει σε λίγες κωμωδίες μέχρι εκείνη την εποχή Η ΜέρυλΣτριπ στην ηλικία των 62 φαίνεται πως δεν επιθυμεί να ξεκουραστεί έχονταςετοιμάσει 2 ταινίες για την νέα χρονιά Η Μέρυλ Στριπ απέδειξε πως όσοταλέντο στην υποκριτική μπορεί να έχει ένας άνδρας μπορεί να την έχει και μιαγυναίκα ίσως μάλιστα και σε μεγαλύτερο βαθμό

ΣΟΦΙΑ ΛΟΡΕΝ

Η πρώτη Ιταλίδα σταρ η Σοφία Λόρεν υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερεςηθοποιούς και πιθανότατα η πιο γνωστή Ευρωπαία Παρόμοια με την Μέριλιν

Μονρόε η Σοφία Λόρεν υπήρξε ένα πασίγνωστοsexsymbol και πολλοί την θεώρησαν την ομορφότερηηθοποιό στην ιστορία Ήταν ευρωπαία σταρ τηςεποχής της παίζοντας στις πρώτες ταινίες του νέουιταλικού κινηματογράφου Η πιο γνωστή της ταινίαείναι η laquoΔύο Γυναίκεςraquo Γιrsquo αυτήν την ταινία ηΛόρεν έσπασε ένα ρεκόρ ήταν η πρώτη ηθοποιόςπου πήρε όσκαρ αrsquo γυναικείου ρόλου γιαξενόγλωσση ταινία

ΝΙΚΟΛ ΚΙΝΤΜΑΝ

Μια από τις πιο διάσημες ηθοποιούς του σήμερα η Νικόλ Κίντμαν θεωρείται μιααπό τις καλύτερες ηθοποιούς τηςγενιάς της Με ρόλους σε blockbustersόπως laquoΤο Αστέρι του Βορράraquo laquoΜέρεςΚεραυνούraquo laquoΜπάτμαν για πάνταraquoαλλά και σε πιο καλλιτεχνικές ταινίες

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 41: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 41 -

όπως laquoΜάτια Ερμητικά Κλειστάraquo laquoΜουλάν Ρούζraquo laquoΑπώλειαraquo και laquoΟι Ώρεςraquoέχει καταξιωθεί ως μια από τις πιο ταλαντούχες ηθοποιούς Έχει βραβευθεί μιαφορά για όσκαρ για την ερμηνεία της στην ταινία Οι Ώρες Έχει χαρακτηριστείως μια από τις ομορφότερες ηθοποιούς

JULIETTE BINOCHE

Η πιο αναγνωρισμένη γαλλίδα ηθοποιός η Juliette Binoche είναι μια από τιςλίγες ευρωπαίες ηθοποιούς που κατάφεραν να διατηρήσουν μια καριέρα στην

Αμερική αλλά και στην Ευρώπη ΈχειΒραβευτεί με Όσκαρ Βrsquo ΓυναικείουΡόλου για την ερμηνεία της ωςνοσοκόμα στην ταινία laquoΟ ΆγγλοςΑσθενήςraquo Αποτέλεσε την μούσα τουσυγκεκριμένου σκηνοθέτη (ΆντονιΜινγκέλα) καθώς επίσης και τουγερμανού Μίκαελ Χάνεκε Υπήρξεξανά υποψήφια για όσκαρ Αrsquoγυναικείου ρόλου αυτήν την φορά για

την ταινία laquoΣοκολάταraquo με τον Τζόνι Ντέπ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 42: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 42 -

ΤΙhellipΜΑΣ ΕΙΠΑΝ

Το ερωτηματολόγιο που συνέστησε η ομάδα της ερευνητικής εργασίαςαπευθύνεται στα δύο φύλλα σε ηλικιακό και κοινωνικό εύρος και μας βοήθησενα καταλάβουμε κάποιες νοοτροπίες των νεοελλήνων σχετικά με τηναντιμετώπιση της γυναίκας

Στην πλειοψηφία τους οι απαντήσεις ήταν μετριοπαθείς

1 Όσον αφορά στην κοινωνική καταξίωση (εκπαίδευση εργασία απολαβέςκαριέρα) οι γνώμες διχάζονται και τελικά τείνουν σε πιο laquoμοντέρναraquo σχήματαίσων ευκαιριών με τους άντρες

2 Στον ενδοοικογενειακό καταμερισμό εργασίας υπάρχει ίσο μερίδιο ευθύνηςστους δύο συζύγους

3 Στην ερώτηση laquoμε ποια κριτήρια θα επιλέγατε μια γυναίκα για μια θέσηεργασίαςraquo οι μεγάλες σε ηλικία γυναίκες απάντησαν laquoμε βάση τα τυπικάπροσόνταraquo ενώ οι νεότερες γυναίκες και οι άντρες απάντησαν laquoμε βάση και τατυπικά προσόντα και την εμφάνισηraquo

4 Σχετικά με την εμπιστοσύνη προς μια επαγγελματία οδηγό κανένας άντραςκαι ελάχιστες γυναίκες απάντησαν θετικά

5 Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες χαμηλού κυρίως κοινωνικού επιπέδουδιαφωνούν με την επαγγελματική ισότητα αντρών και γυναικών Οι άντρεςμεγαλύτερης ηλικίας δε θα αισθάνονταν άνετα αν είχαν γυναίκα προϊστάμενο

6 Γυναίκες χαμηλού μορφωτικού επιπέδου θα εμπιστεύονταν άντρα πολιτικόέναντι μιας γυναίκας Προβάλλοντας ως γνώμονα τη γυναικεία ευαισθησία οιυπόλοιποι θα εμπιστεύονταν γυναίκα

ΑΡΑ

Ανεξαρτήτως φύλου οι πιο νέοι και οι πιο μορφωμένοι ήταν οι πιο ένθερμοιπροασπιστές της ισότητας των φύλων

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 43: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 43 -

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑκείμενα

1 httpwwwnea-acropoli-ioanninagrfilosofiasaristotelhs-vs-platwna-oi-diafores-twn-duo-gigantwnhtml

2 wwwcycladicgr3 httpe-rodiosblogspotcom201004blog-post_5277html4 httpwwwkairatoscomgrafieromatagynaikahtm5 http2lyk-korinthkorschgrwomanhtm6 httpwwwtyxikosgr983-15html7 httpclubspathfindergralex_the_great_7768068 httprogerioswordpresscom9 httpwwwakoutsoukougrmmehtml10 httpeurekalibteithegr8080bitstreamhandle10184378toup_pap_c1pdfsequence=6

11 httpwwwimmaedugrmacherhmhm_mainphpelD25html12 httpkerentzisblogspotcom2012011html13 httpwwwarxaiologiagrassetsmediaPDFmigrated442pdf14 httpwwwedugategrzitisate-kai-dimosieyoymeh-thesi-gynaikas-byzantini-koinonia

15 httpwwwhellinonnetTheodorahtm16 http wwwavgigrArticleActionshowactionarticleID=54337717 httpdona-rodrigueeklablogcomla-vie-des-femmes-au-moyen-age-1-a4224589

18 httpmedievalmrugalanetFemmeFemme20au20MAhtm19httpedu09pbworkscomwpage21165086CE9720CEB8CEADCF83CEB720CF84CEB7CF8220CEB3CF85CEBDCEB1CEAFCEBACEB1CF8220CF83CF84CEBFCEBD20CEA7CF81CEB9CF83CF84CEB9CEB1CEBDCEB9CF83CEBCCF8C

20 httpwwwoodegrcomoodeorthodpraktikesorthod_gynaikes_1htm3_1

εικόνες

1 grece-antiquefr2 tanagragovgr3 vidi-aquamblogspotcom4 eruqamca5 diptyquescrossingblogspotcom6 httpadveniatover-blogcomarticle-34630198html7 tetramorpheblogspotcom8 headforartcom9 ma-shopscom10 paperblogfr11 romaric77fond-ecran-imagecom12 devoir-de-philosophiecom13 infocatolicacom

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom

Page 44: Ερευνητική εργασία β’ τετραμήνου 2012 15/5/ · PDF fileii. Η γυναίκα στην Αρχαία Ελλάδα.....σελ.4-9 iii. Η ... Η ΓΥΝΑΙΚΑ

- 44 -

14 thebolognadiarieswordpresscom15 musiquetypepadcom16 lostwallpaperscom17 nmheclosionswordpresscom18 wwwoceanidagr19 stoxosgr20 archives-leposthuffingtonpostfr21 tounsia4evercom22 awardscircuitcom23 filmofiliacom24 article-fresh-actressblogspotcom25 realgr26 shoppingcenterru27 quizzfr28 fr123rfcom