ΑΛΘΑΚΜΟΝΑΣ ΒΟΘΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ

Ζ ΓΔΩΡΓΗΚΖ ΕΩΖ

Ο Αιηάθκνλαο είλαη ρσξηό ηεο επαξρίαο Βντνπ ηνπ λνκνύ Κνδάλεο, ρηηζκέλν ζηελ

αξηζηεξή όρζε ηνπ πνηακνύ Αιηάθκνλα. Οη παιηόηεξεο νλνκαζίεο ηνπ ρσξηνύ ήηαλ

Βξαηίλη θαη Παιενύξη. Σν ζεκεξηλό όλνκα πξνηηκήζεθε γηα θαιύηεξν γεσγξαθηθό

πξνζδηνξηζκό, αιιά θαη γηαηί ε δσή ηνπ ρσξηνύ είλαη ζηελά ζπλδεδεκέλε κε ην πνηάκη.

Παξόιν πνπ είλαη ην ρακειόηεξν ρσξηό ηεο πεξηνρήο, ελ ηνύηνηο έρεη θαηαπιεθηηθή

ζέα, ιόγσ ηεο ζηαδηαθήο αλύςσζεο ηνπ εδάθνπο κε ιόθνπο. Βξίζθεηαη θηηζκέλν

ακθηζεαηξηθά ζηνπο πξόπνδεο ησλ ιόθσλ Γξαγαζηά, Καζηαλά ξάρε θαη Πεινύ θαη

από θεη κπνξεί θαλείο λα αγλαληέςεη ηα βνπλά Σύκθε, κόιηθα, Βόην θαη Γξάκκν.

Σειεπηαία, έρεη θαηαζθεπαζηεί θάζεηνο άμνλαο ηεο Δγλαηίαο νδνύ, κε θόκβν εμόδνπ,

δίπια ζην ρσξηό. Αλάκεζα ζην πνηάκη θαη ζηελ Δγλαηία νδό βξίζθεηαη κηα επίπεδε,

ρέξζα πεξηνρή ε «πνηακηά» ή «λόρηνο». Πξηλ κεξηθά ρξόληα, εθεί βξηζθόηαλ ην γήπεδν

ηνπ ρσξηνύ, ελώ παιαηόηεξα έλα ηκήκα ηεο πνηακηάο ρξεζηκνπνηνύληαλ σο

αεξνδξόκην γηα κηθξά αεξνπιάλα ηνπ ζηξαηνύ.

Ζ ζέζε ζηελ νπνία είλαη θηηζκέλν ην ρσξηό, αιιά θαη ηα θαηά θαηξνύο

αλαθαιπθζέληα επξήκαηα, όπσο ην καξκάξηλν αγαικαηίδην ηεο Αθξνδίηεο, αληίγξαθν

έξγνπ ηνπ γιύπηε θόπα, ην κσζατθό δάπεδν, παιαηνρξηζηηαληθήο βπδαληηλήο

εθθιεζίαο, επεμεξγαζκέλν κε ιακπξή ηερληθή, θ.ά. καξηπξνύλ πεξίηξαλα, όηη ζηελ

πεξηνρή απηή ππήξρε νηθηζκόο από αξραηνηάησλ ρξόλσλ θαη αβίαζηα ζπκπεξαίλνπκε,

όηη νη πξόγνλνη καο θαιιηέξγεζαλ ηηο θαιέο ηέρλεο θαη παξήγαλ πνιηηηζκό. Δκείο νη

Αιηαθκνλίηεο έρνπκε ρξένο λα επηκείλνπκε λα μεζάςνπκε ηελ ηζηνξία ηνπ ρσξηνύ καο,

λα βξνύκε ηηο πέηξεο πνπ κηινύλ θαη λα αληιήζνπκε πνιύηηκα ζηνηρεία, αθνύ νη

πξόγνλνη καο δελ καο άθεζαλ γξαπηέο απνδείμεηο.

Ο θεληξηθόο δξόκνο ηνπ ρσξηνύ θάπνηε ήηαλ ζηξσκέλνο κε πέηξεο (θξνθάιεο

πνηακίζηεο). ήκεξα νη θεληξηθνί δξόκνη έρνπλ αζθαιηνζηξσζεί. Έλα ξπάθη (ιάθθνο)

ρσξίδεη ην ρσξηό ζε δπν καραιάδεο, ελώ ζηα αλαηνιηθά, ζηελ άθξε ηνπ ρσξηνύ, ζαλ

πξνζηαηεπηηθή ηάθξνο ππάξρεη ν Καιακίηηθνο ιάθθνο.

Οη εθθιεζίεο πνπ δεζπόδνπλ ζην ρσξηό, Αγία Σξηάδα (πνιηνύρνο), Άγηνο

Γεκήηξηνο (θνηκεηήξηα), Εσνδόρνο Πεγή (παλεγύξη), Ατ-Νηθόιαο (εμσθθιήζη) θαη

Αγην Πλεύκα (λεόδκεηε εθθιεζία δσξεά ηνπ Β. Μειηδνληώηε), απνηεινύλ ζεκεία

αλαθνξάο θαη θαιύπηνπλ ην ζξεζθεπηηθό ζπλαίζζεκα ησλ θαηνίθσλ.

Γεκνηηθό ζρνιείν ιεηηνπξγνύζε ζην ρσξηό κέρξη ηε δεθαεηία ηνπ 80, ελώ

ζήκεξα, αλαθαηληζκέλν πηα, ζηεγάδεη ζηηο αίζνπζέο ηνπ, ην Λανγξαθηθό

Μνπζείν ηνπ ρσξηνύ, κόληκε έθζεζε θσηνγξαθίαο θαη πηέξπγα εξγαιείσλ

θαιιηέξγεηαο θαπλνύ, κηαο θαη ε γεσξγία ήηαλ ε θύξηα αζρνιία ησλ θαηνίθσλ.

Ο δηακνξθσκέλνο πξναύιηνο ρώξνο ηνπ ρξεζηκνπνηείηαη πιένλ γηα εθδειώζεηο

θαη γηνξηέο, πνπ νξγαλώλνπλ νη πνιηηηζηηθνί ζύιινγνη, επηδεηθλύνληαο ηα

ηειεπηαία ρξόληα πινύζηα δξάζε ζηελ αλαβίσζε ησλ εζίκσλ.

ΛΔΞΑΡΗ

Άγαλα: νη κπηεξέο άθξεο ηνπ ζηαρηνύ.

Γίζκπα: ππόγεην άλνηγκα ζηε γε γηα λα καιαθώλνπλ νη θνύληεο θαπλνύ.

Γεξκόλη: εξγαιείν (θόζθηλν) γηα λα μερσξίδνπλ ηα άγαλα από ην ζηάξη.

Γηθξάλη: εξγαιείν γηα ιίρληζκα, γηα λα μερσξίζνπλ ηα άρπξα.

Εέβιεο: ζηδεξέληεο ξάβδνη πνπ δέλνληαλ ζην ιαηκό ησλ βνδηώλ κε ην δπγό.

Επγόο: εμάξηεκα ηνπ αιεηξηνύ πνπ δεύνληαλ ηα δώα.

Καξπνιόη: εξγαιείν γηα ιίρληζκα.

Κιηάζηξα: πξόβεην γάια πξώησλ εκεξώλ πνπ κε ην βξάζηκν γηλόηαλ περηό.

Λαηκαξγηά: δεξκάηηλν «καμηιαξάθη» γύξσ από ην ιαηκό ησλ αιόγσλ.

Ληάζηξα: μύιηλν ηειάξν πνπ ζηέγλσλαλ ηα θαπλά.

Λίρληζκα: εξγαζία γηα λα μερσξίζνπλ ην άρπξν θαη ηα άγαλα από ηνλ θαξπό.

Μαμνύιηα: ηα θαιήο πνηόηεηαο θύιια θαπλνύ.

Μνπζηόπηα: γιύθηζκα από κνύζην.

Μπηηζθί: αλνηγόκελν ειαθξώο θπξηό θαη πξηνλσηό καραίξη.

Μπνύθια: μύιηλν θπιηλδξηθό δνρείν γηα λεξό.

Ξηάιε: καθξύ μύιν κε κύηε ζηελ άθξε. Με απηή θέληξηδαλ ηα βόδηα.

Οξγηά: κέξνο ηνπ όξγνπ, πεξίπνπ ηξία βήκαηα.

Όξγνο: κνλάδα κέηξεζεο γηα ην ρσξηζκό ηνπ ρσξαθηνύ ζε ηκήκαηα.

Παιακαξηά: μύιηλν «γάληη» γηα λα κε πιεγώλεηαη ην ρέξη.

Παξκαθιίθηα: μύιηλα θάγθεια πνπ επέηξεπαλ ζηα δώα λα απνζπνύλ ιίγν-ιίγν

από εηδηθέο ζήθεο ην μεξακέλν ρόξην.

βάξλα: επίπεδν εξγαιείν κε κύηεο (μύιηλεο ή ζηδεξέληεο) πξνο ηα θάησ, γηα ην

ζθέπαζκα ηνπ ζπόξνπ θαη ην ζπάζηκν ησλ ζβώισλ.

ηάζεηο: καθξόζηελα ρσξίζκαηα ζηα ρσξάθηα.

ηέληδεξνο: μύιηλνο ζηύινο πνπ θαξθσλόηαλ ζην θέληξν ηνπ αισληνύ.

ηξέβια: εξγαιείν γηα λα δέλνπλ ηα δεκάηηα.

Σξηβόιηα θαη ηα θνιηζίδηα: ζθιεξνί αγθαζσηνί ζπόξνη ρόξησλ.

Φπηεπηνύξα: μύιηλν γσληαθό εξγαιείν, πνπ ε κία κεξηά ήηαλ κπηεξή, γηα λα

κπαίλεη εύθνια ζην ρώκα.

Χεηξόβνια: δσλάξηα από βξεγκέλα θαιάκηα βξίδαο, πνπ έδελαλ ηα δεκάηηα.

Σζηόιηα: καθξόζηελα θνκκάηηα πθάζκαηνο ζπλήζσο από ζαθηά.

Δπηκέιεηα Ζκεξνινγίνπ: ηέξγηνο Γθξέδηνο - Νίλα Γθξέδηνπ

ρεδηαζκόο θαη εθηύπσζε: «γξάκκα»

Ιανουάριος

ΕΤΧΕ ΓΛΑ ΚΑΛΘ ΧΡΟΝΛΑ

Καρδιά του χειμϊνα! Σο κρφο ιταν τςουχτερό και το χιόνι ςυνικωσ ζνα γόνα! Σα κοφτςουρα μπουμποφνιηαν μζρα-νφχτα ςτα τηάκια και οι δραςτθριότθτεσ ςτα χωράφια περιορίηονταν ςτο ελάχιςτο.

Κφρια αςχολία θ φροντίδα των ηϊων, που ιταν κλειςμζνα ςτισ προβάτεσ. Σάιςμα με ξθραμζνο τριφφλλι ςτα παρμακλίκια* (παχνιά) και με κρικάρι ςτισ κουπάνεσ.

Είχαμε όμωσ και τισ γζννεσ. Αρνάκια και κατςικάκια, πολλζσ φορζσ δίδυμα, γζμιηαν χαρά όλθ τθν οικογζνεια! Με τα πρϊτα αρμζγματα φτιάχναμε και τθν κλιάςτρα*!

Κακϊσ ο Λανουάριοσ ιταν μινασ γιορτϊν, τα ςπίτια γζμιηαν κόςμο και με ευχζσ, φαγοπότι και τραγοφδι οι αγρότεσ απολάμβαναν τουσ κόπουσ τουσ και αντλοφςαν δυνάμεισ για τθ χρονιά που ερχόταν!

Φεβρουάριος

ΑΒΡΑΓΛΕ Καπνόσ! Παρά τθν πίκρα και τον ιδρϊτα που πρόςφερε ς' όλα

τα ςτάδια παραγωγισ του, ιταν θ κφρια πθγι του ετιςιου ειςοδιματοσ και ο κυριότεροσ μοχλόσ οικονομίασ τθσ περιοχισ μασ.

Πρϊτθ εργαςία θ ςπορά των αβραγιϊν. Σςάπα, τςουγκράνα, ςανίδι, ςπόροσ ανακατεμζνοσ με ςτάχτθ και κοπριά ψιλοκοςκινιςμζνθ από αιγοπρόβατα, τα απαραίτθτα για τθν υπερυψωμζνθ και αλφαδιαςμζνθ καταςκευι και ςπορά των αβραγιϊν. Ποτίςματα κάκε μζρα, ραντίςματα, ξεβοτανίςματα και ςε δυο μινεσ ζτοιμα τα φυτά για τθ μεταφφτευςθ ςτα χωράφια.

Μάρτιος

ΟΡΓΩΜΑ

Καλωςόριςμα τθσ Ανοιξθσ. Κακϊσ θ κερμοκραςία ανζβαινε και τα χιόνια ζλιωναν, πρωταρχικι φροντίδα όλων ιταν να ετοιμάςουν τα χωράφια για τα καπνά και για τα άλλα αγροτικά προϊόντα.

Ζνα ηευγάρι βόδια ι άλογα, ζνασ ηυγόσ* με ηζβλεσ* (για βόδια) ι λαιμαργιζσ* (για άλογα), ζνα ξυλάλετρο, ζνα ςιδελάλετρο, μία ςβάρνα*, μια ξιάλθ* και απλόχερθ αγάπθ για τθ γθ, τα απαραίτθτα.

Ο ηευγολάτθσ ςτο 'να χζρι το αλζτρι, ςτ' άλλο τθν ξιάλθ και άρχιηε ο αγϊνασ του οργϊματοσ. Θ προςοχι ςτραμμζνθ ςτον όργο* με το δυνατότερο ηϊο πάντα ςτθν αυλακιά. Μεγάλοσ ο αγϊνασ, λίγα τα ςτρζμματα για τουσ πολλοφσ, μ' αυτά όμωσ ζπρεπε να βγάλουν τα προσ το ηθν.

Απρίλιος

ΡΑΝΣΛΜΑΣΑ

Θ γθ πραςίνιηε για τα καλά. Ηιηάνια και ηωφφια οργίαηαν. Ιταν θ ϊρα για δράςθ. Θ ϊρα για ραντίςματα ςτ' αμπζλια, ςτισ αβραγιζσ, ςτα ςτάρια και ςτα καπνά αργότερα. Όςο για τα «φάρμακα» κακαρά οικολογικά! Αςβζςτθσ λειωμζνοσ και καλά ςτραγγιςμζνοσ (για να μθ βουλϊνει το μπεκ τθσ ψεκαςτιρασ) ανακατεμζνοσ με γαλαηόπετρα.

Εργαλείο ραντίςματοσ θ χειροκίνθτθ ψεκαςτιρα, κρεμαςμζνθ ςτθν πλάτθ, με το ζνα χζρι να τρομπάρει και το άλλο να διευκφνει τον ςωλινα και τθ ροι του μίγματοσ προσ τισ καλλιζργειεσ.

Μάϊος

ΦΤΣΕΛΑ

Μζςα Μαΐου θ φυτεία άρχιηε. Λεροτελεςτία! Όλα ζπρεπε να γίνουν ςωςτά, για να ζρκει θ εποχι τθσ ςυγκομιδισ χωρίσ απϊλειεσ ριηϊν.

Σο χϊμα ςτα χωράφια, μετά τθ φροντίδα του ηευγολάτθ, γινόταν απαλό ςαν «ςτάχτθ», ζτοιμο να δεχκεί τα φυτά.

Θ δουλειά για όλθ τθν οικογζνεια ξεκινοφςε πρωί-πρωί. Πότιςμα αβραγιϊν, διαλογι (βγάλςιμο) των μεγαλφτερων φυτϊν και μεταφορά ςτα καπνοχϊραφα. Εκεί αφοφ κόβονταν οι ςτάςεισ*, άλλοσ άνοιγε αυλάκια, άλλοσ φφτευε ζνα -ζνα τα φυτά με τθ φυτευτοφρα* και άλλοσ τα πότιηε ςτθ ρίηα δίνοντάσ τα πνοι ηωισ.

Ιοφνιος

ΚΕΡΟ

Κζροσ τρφγοσ πόλεμοσ! Λοφνιοσ ο «κεριςτισ». Σο κίτρινο χρϊμα παντοφ! Καλά μπερεκζτια εφχονταν όλοι. Με εξοπλιςμό το δρεπάνι, τθν παλαμαριά*, τα βρεγμζνα χειρόβολα*, τθ ςτρζβλα*, το μαντιλι ςτο κεφάλι για τον ιλιο αλλά και ςτο λαιμό για τα άγανα*, τισ χονδρζσ κάλτςεσ για προφφλαξθ από τα τριβόλια* και τα κολτςίδια, τθν μποφκλα* (πάντα κάτω από τθν γκορτςιά για να παραμζνει δροςερό το νερό) και το ψωμοτφρι, ξεκινοφςαν οι μακριζσ μζρεσ από το πρωί ωσ το βράδυ. Ο κάκε κεριςτισ ζπαιρνε τον όργο του, άφθνε πίςω του χεριζσ, που ο ικανότεροσ με τζχνθ τισ ζδενε με βρεγμζνα χειρόβολα και με τθ βοικεια τθσ ςτρζβλασ ςε δεμάτια, τα οποία μετζφεραν με γαϊδοφρια, άλογα ι κάρα, ςτ' αλϊνια. Με τθν τελευταία δρεπανιά - χεριά ςταχιϊν γινόταν ο παραδοςιακόσ ςταυρόσ (δράκοσ) και ςτολιςμζνοσ με λουλοφδια κρεμόταν ςτο ςπίτι για όλο τον χρόνο.

Ιοφλιος

ΜΑΗΕΜΑ ΚΑΠΝΟΤ

Σο μάηεμα του καπνοφ ξεκινοφςε. Ώρα τρεισ τα ξθμερϊματα και πανηουρλιςμόσ από τον ιχο που ζκαναν οι ξφλινεσ ρόδεσ με τα ςιδερζνια ςτεφάνια των κάρων και τα πζταλα των αλόγων ςτουσ ξεροφσ δρόμουσ του χωριοφ.

Πατόφυλλο, πρωτομάνα, δευτερομάνα, τριτομάνα, ουτςιαλτί και οφτςια, γζμιηαν οι κοςιό- ρεσ. Μαυρίλα ςτα χζρια και ςτα ροφχα, αλλά και ψείρεσ ιδιαίτερα ςτα τελευταία χζρια. Σα λουξ και τα φανάρια φεγγοβολοφςαν ςτα χωράφια, λεσ κι ο ουρανόσ ζςτελνε τ' αςτζρια ςτθ γθ, για να φωτίηουν τουσ ακοφραςτουσ αγρότεσ!

τθ ςυνζχεια ραμμάτιαςμα, ραμμάτεσ και κρζμαςμα ςτισ λιάςτρεσ*. Αν ζπεφτε καμιά ςταγόνα καλοκαιρινισ βροχισ, ςιμαινε ςυναγερμόσ και όλθ θ οικογζνεια ζτρεχε να μαηζψει τισ λιάςτρεσ ςτα χαγιάτια.

Αφγουςτοσ

ΑΛΩΝΛΑ

Θ ϊρα τθσ ανταμοιβισ των κόπων, τθσ αποκικευςθσ των γεννθμάτων! Αλϊνι. Κυκλικό και ίςιο ζδαφοσ που πρϊτα «τςιμζντωναν» με νωπι κοπριά ηϊων (βουινιζσ) ανακατεμζνθ με άχυρα και νερό. Ο ςτζντηεροσ* ςτθ μζςθ, θ τριχιά, τα άλογα, το καμτςίκι, οι κθμωνιζσ με τα δεμάτια και ο αλωνάρθσ ξεκινοφςε το αλϊνιςμα. Ατζλειωτοι κφκλοι των αλόγων που μάηευαν και άνοιγαν, κακϊσ θ τριχιά τυλιγόταν και ξετυλιγόταν ςτο ςτζντηερο, μζχρι να ξεχωρίςει ο καρπόσ από τα ςτάχια και να γίνει ο διαμελιςμόσ του ςταρζνιου κορμοφ ςε άχυρο. τθ ςυνζχεια, καρπολόια*, δικράνια*, ξυλόφτιαρα και δερμόνια* ζπαιρναν φωτιά για το λφχνιςμα και το κοςκίνιςμα. Σζλοσ, τςουβάλιαςμα και αποκικευςθ ςτα υπόγεια.

Σεπτέμβριος

ΣΡΥΓΟ

Ο κεόσ Διόνυςοσ ςτισ δόξεσ του! Σα βαζνια ζβγαιναν απ' τα κατϊια, τα επιςκεφαηαν και τα γζμιηαν με νερό, να φουςκϊςουν και να γεμίςουν οι χαραμάδεσ. Μςωσ θ πιο χαροφμενθ αγροτικι δουλειά. Πανθγφρι!

Με κζφι ξεκινοφςαν πρωί-πρωί δθμιουργϊντασ παρζεσ. Σα κάρα φορτωμζνα με τισ κοςιόρεσ, απαραίτθτα τα καλάκια και τα μπιτςκιά* και άρχιηε ο τρφγοσ.

Θ ςοδειά μεταφερόταν ςτα ςπίτια, όπου ςειρά ζπαιρνε το πάτθμα των ςταφυλιϊν, με τα πόδια, ςε πατθτιρια ι ςε καηάνια. Ο μοφςτοσ παρζμενε με τα τςίπουρα 3-4 μζρεσ, για να πάρει το κραςί κόκκινο χρϊμα και ςτθ ςυνζχεια μόνον ο μοφςτοσ ριχνόταν ςτα βαζνια για να γίνει θ ηφμωςθ (βράςιμο). Απαραίτθτα γλυκίςματα θ παραδοςιακι μουςτόπτα* και τα ςουτηοφκια.

Οκτώβριος

ΠΟΡΑ

Σα πρωτοβρόχια άρχιηαν! Ο κάκε γεωργόσ ζτοιμοσ με το ηευγάρι του (βόδια ι άλογα) και το αλζτρι ζμπαινε ςτο χωράφι. Δφο ι τρία οργϊματα (διβόλιςμα, τριβόλιςμα) και όλα ζτοιμα για τθ ςπορά.

Σο ςποροςάκι ςτον ϊμο γεμάτο με τον καλφτερο ςπόρο, το χζρι με ςτακερό ρυκμό ζμπαινε - ζβγαινε και το ςτάρι ςκορπιηόταν ςτο ζτοιμο να το δεχκεί χϊμα. Κάκε τρία βιματα, νζα οργιά*, και νζα χεριά πετιόταν.

Σα πουλιά ακολουκοφςαν πίςω, παίρνοντασ κι αυτά το μερτικό τουσ! Θ διαδικαςία τθσ ςποράσ τελείωνε με το ςβάρνιςμα. Παλιότερα με κλαδιά και ςτθ ςυνζχεια με ξφλινθ ι ςιδερζνια ςβάρνα* και πάνω τθσ πάντα ανεβαςμζνοσ ο ηευγολάτθσ.

Νοέμβριος

ΠΑΣΑΛΛΑΜΑ

Θ τελευταία διαδικαςία πριν τθν πϊλθςθ. Οι γίςμπεσ* ιταν ζτοιμεσ, κακαριςμζνεσ και βρεγ¬μζνεσ. Οι κάςςεσ για τα δζματα και τα ςτοίφια ςωςτά ςυντθρθμζνεσ. Σα τςιόλια*, τα ςχοι¬νιά, θ ςακοράφα και οι ςιδερζνιεσ πιχεσ όλα τακτοποιθμζνα.

Μαηεμζνοι παρζεσ-παρζεσ ςτον οντά, παςτάλιαηαν ξεχωρίηοντασ φφλλο-φφλλο τα ςκάρτα απ' τα μαξοφλια* και οι παπποφδεσ διθγοφνταν ατζλειωτεσ ιςτορίεσ και παραμφκια από τα περαςμζνα.

Ο πιο ζμπειροσ (κόφτθσ) τοποκετοφςε ζνα-ζνα τα παςτάλια ςτθν κάςα και όταν ζφταναν ςτο επικυμθτό φψοσ, «ςτο πάνω ςθμάδι», πίεηε με τθν πιχθ μζχρι να φτάςει ςτο «κάτω ςθμάδι», φτιάχνοντασ με μαεςτρία όμοια τα δζματα και αφοφ τα ζδενε ςφιχτά με το τςιόλι, τα μετζφεραν ςτθν αποκικθ.

Δεκέμβριος

ΧΡΛΣΟΤΓΕΝΝΑ

Μινασ προετοιμαςίασ για τισ γιορτζσ. Οι γυναίκεσ αςχολοφνταν με τθ φροντίδα των ςπιτιϊν, με τα

υφαντά ςτον αργαλειό, με τα πλεχτά ςτο χζρι και με τα μαγειρζματα, ενϊ οι άντρεσ με τα ηϊα, τισ αποκικεσ και τα ξφλα.

το τζλοσ του μινα ζςφαηαν τα γουροφνια και οργάνωναν ςτα ςπίτια γουρνοφλιζσ. Όλο το χωριό μοςχοβολοφςε ψθμζνο χοιρινό και τςιγαρίδεσ. Όλοι καρτεροφςαν με χαρά και ανυπομονθςία τισ Άγιεσ μζρεσ των Χριςτουγζννων. Λδιαίτερα τα παιδιά, που τθν παραμονι με τισ τηιουμάκεσ ρουπουτοφςαν τισ πόρτεσ τραγουδϊντασ «κόλιαντα μπάμπουμ κόλιαντα»!