Που οδηγεί μια ανάλυση;

Πρόγραμμα Εργασιών

2017-2018

ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ FREUD�LACAN

Τι είναι η ψυχανάλυση;

Ψυχαναλυτικός Σύλλογος FREUD�LACAN

Πληροφορίες συμμετοχής

Σεμινάρια: Όλα τα σεμινάρια του Ψυχαναλυτικού Συλλόγου Freud - Lacan είναι ανοικτά στο κοινό με ελεύθερη είσοδο.Μετάδοση της Ψυχανάλυσης: Για τις διημερίδες της Μετάδοσης απαιτείται εγγραφή.

Για πληροφορίες απευθύνεστε στο Γραφείο του Συλλόγου. Χ. Στριφτόμπολα: info@psychoanalysis.net.gr 6977774495

Αθηναϊκό Κέντρο Ψυχαναλυτικής Κλινικής

Παρουσίαση Κλινικών Περιστατικών & Εργαστήριο Ανάγνωσης & Επεξεργασίας Ψυχαναλυτικών Κειμένων.Για τη συμμετοχή στις εργασίες του Αθηναϊκού Κέντρου απαιτείται εγγραφή.

Υποδοχή - Εγγραφές: Λ. Κεσανοπούλου: kentro@psychoanalysis.net.gr freudlacankentro@gmail.com 6938893768

Παρουσίαση Ασθενών.Κλινικό Σεμινάριο για την Ψυχαναλυτική Προσέγγιση των Ψυχώσεων. Για τη συμμετοχή στην Παρουσίαση Ασθενών προαπαιτείται ατομική συνέντευξη.

Υποδοχή - Εγγραφές: Δ. Σακελλαρίου: dimps@free.fr � 6932 320970 Γ. Κακούλας: yianniskakoulas@yahoo.com � 6977 237641 Π. Παπαθεοδώρου: p_paps@otenet.gr � 6934 338218

Πρόγραμμα Εργασιών 2017-2018

σε συνεργασία με: Μ.Κ.Ο. Κλίμακα

Πάντειο ΠανεπιστήμιοLe Pari de Lacan

www.psychoanalysis.net.gr

Που οδηγεί μια ανάλυση;Τι είναι η ψυχανάλυση;

ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ FREUD�LACAN

Τι είναι η ψυχανάλυση; � Που οδηγεί μια ανάλυση;

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ: 20/10, 3/11, 1/12, 12/1, 9/2, 9/3, 4/5, 18/5, 1/6, 29/6ΩΡΑ: 20:30-22:00

ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΠάντειο Πανεπιστήμιο � Αίθουσα Γ5

Πού οδηγεί μια ανάλυση;

Εάν έπρεπε να ορίσουμε την χρονολογία γέννησης της αναλυτικής εμπειρίας θα είχαμε να επιλέξουμε ανάμεσα σε τρία ορόσημα που αντιστοιχούν σε ισάριθμες επιστη-μικές τομές που έχουν τροποποιήσει οριστικά την σχέση

μας με την γνώση. Το πρώτο αντιστοιχεί στο 1893, όταν ο Φρόυντ εγκαταλείπει την ύπνωση και την υποβολή, προκρίνοντας την μέθοδο των ελεύθερων συνειρμών. Το δεύτερο αντιστοιχεί στο 18971 όταν ο Φρόυντ εγκαταλείπει την ιδέα ότι η αιτιολογία των νευρώσεων και των ψυχονευρώσεων έγκειται στην αποπλάνηση από τον πατέρα. Η θεωρία της αποπλάνησης του επέτρεπε να δια-κρίνει Υστερία, Καταναγκαστική νεύρωση και Παράνοια ανάλογα με την ηλικία κατά την οποία συνέβη η τραυματική εμπειρία. Το τρίτο αντιστοιχεί στο 1900, έτος έκδοσης της ερμηνείας των ονεί-ρων, έργο στο οποίο ο Φρόυντ θεμελιώνει την ανακάλυψή του, ότι η προσέγγιση της ασυνείδητης επιθυμίας περνά μέσα από τα όνειρα. Συνεπώς, η αναλυτική εμπειρία δεν υιοθετεί την υποβολή ως την ενδεδειγμένη οδό ούτε την πραγματικότητα ως δεδομένη εκ προ-οιμίου. Τα μορφώματα του ασυνειδήτου μαρτυρούν την ύπαρξη μιας Άλλης σκηνής2, όπου διαδραματίζεται η σχέση του υποκει-μένου με το αίνιγμα της επιθυμίας, όπως ενσαρκώνεται από τον πρωταρχικό Άλλο. Η σχέση αυτή κάθε άλλο παρά απλή είναι, όπως το αναδεικνύουν συμπτώματα, αναστολές, παραπραξίες, φαντασιώσεις, που καθιστούν συχνά τη ζωή αβίωτη, στο βαθμό που χρειάζεται μια περαιωμένη ανάλυση για να δει το υποκείμε-νο εάν θέλει ό,τι επιθυμεί3. Η κατεύθυνση μιας ανάλυσης αφορά στον προσανατολισμό της επιθυμίας αναφορικά με το αίτημα του Άλλου, όπως αναδύεται μέσα από την ομιλία του αναλυόμενου. Η επιθυμία δεν ανάγεται σε μια υποκειμενική περιπέτεια. Βρίσκεται ένθεν και στο επέκει-να του αιτήματος. Θα μπορούσε να αποτελέσει μια πρόθεση χει-ραφέτησης από κάθε εξάρτηση από τον Άλλο. Λόγω όμως της δομικής αδυνατότητας να αρθρωθεί κάτι τέτοιο, η επιθυμία συ-

� Επιστολή της 21ης/09/1897 στον Fliess � H έκφραση ανήκει στον Φρόυντ� όπως το έθεσε ο Λακάν, στα «Γραπτά» (�crits, βλ. βιβλιογραφία)

νιστά την αδυνατότητα χειραφέτησης της ομιλίας από το αίτημα. Το υποκείμενο παραμένει αμετάκλητα διαγραμμένο, διχασμένο, εξαρτώμενο από το αίτημα, πριν ακόμη αρθρώσει οποιοδήποτε αίτημα. Η συνάντηση με τον αναλυτή ως παραπληρωματική του συμπτώ-ματος μπορεί να οδηγήσει στη συνάρθρωση της επιθυμίας του υποκειμένου με εκείνη του αναλυτή ως επιθυμία της απόλυτης διαφοράς. Το διακύβευμα αυτής της συνάντησης έγκειται στο εν-δεχόμενο της πράξης μέσω της οποίας ο αναλυόμενος δύναται να συλλάβει ότι «...όλα τα αιτήματά του και κυρίως το αίτημα να γίνει ψυχαναλυτής δεν ήταν τίποτε άλλο από μεταβιβάσεις που αποβλέπουν στην διατήρηση μιας ασταθούς και αμφίβολης επι-θυμίας ως προς την προβληματική της4. Η πράξη αυτή, που ση-ματοδοτεί μια καμπή στην αναλυτική διαδικασία, κατά την οποία διασαλεύονται όλα τα αιτήματα και τα προσχήματα (semblants), είναι απαραίτητη για την μετάβαση στη θέση του αναλυτή.

Το σεμινάριο πλαισιώνεται από τους Γ. Κακούλα, Α. Κλαμπατσέα, Π. Παπαθεοδώρου, Δ. Σακελλαρίου και άλλους συναδέλφους

Βιβλιογραφία Σ. Φρόυντ : -«Για τη δυναμική της μεταβίβασης» (1912), στο: Για τη δυναμική της με-ταβίβασης-Παρατηρήσεις για τον έρωτα μεταβίβασης, μτφ. Γιώργος Σα-γκριώτης, εκδ. Πλέθρον, 2010, σελ. 19-34.- «Άρνηση» (1925), μτφ. Θάνος Λίποβατς, περιοδικό Ο Πολίτης.-Η ερμηνεία των ονείρων (1900), μτφ. Λευτέρης Αναγνώστου, εκδ. Επί-κουρος, Αθήνα, 1993.Ζ. Λακάν:-Le S�minaire livre VIII Le transfert (1960-61), εκδ. Seuil, 2001. -�La direction de la cure et les principes de son pouvoir� (1958), στο: �crits, εκδ. Seuil, 1966, σελ. 585-645.-�L��tourdit�,� Scilicet N° 4, εκδ. Seuil, 1973, σελ. 5-52.� Autres �crits, εκδ. Seuil, 2001, σελ. 449-495.

� Lacan, J., �La direction de la cure�, στο: �crits, εκδ. Seuil, 1966, σελ. 636

Το ΑΚΨΚ αποτελεί το τμήμα εκείνο του Ψυ-χαναλυτικού Συλλόγου Freud-Lacan το οποίο από το 2000 είναι επιφορτισμένο με την κατάρτιση εκείνων που επιθυμούν

να διαμορφωθούν στον αναλυτικό Λόγο. Η δια-μόρφωση αυτή είναι προσανατολισμένη πρωτί-στως απο τη σχέση του καθενός ξεχωριστά με το αναλυτικό αίτιο. Καμία Σχολή δεν μπορεί να του εγγυηθεί τη σχέση αυτή. Μια Σχολή μπορεί να προσφέρει κατάρτιση και προσανατολισμό, είναι άλλο πράγμα η σχέση με το αναλυτικό αίτιο.

Η σχέση αυτή αποτελεί ένα ανοικτό διακύβευμα που τίθεται διαρκώς στη δοκιμασία της πράξης. Πράξη υπάρχει μόνο απο τη στιγμή που το υπο-κείμενο μιλά, όχι όταν ακούει ή για να το πούμε διαφορετικά μαθαίνουμε να ακούμε όταν πρώτα έχουμε καταφέρει να μιλήσουμε. Για την πράξη αυτή δεν υπάρχει δίπλωμα πανεπιστημιακού τύ-που αλλά δεν υπάρχει και αυτοπροσδιορισμός του καθενός με έναν τίτλο που θα του εγγυώταν

την πράξη του. Αναλυτικός λόγος υπάρχει μόνον εκεί που το «είναι» μπορεί να μιλά αδιαφορώ-ντας για το «έχειν» μίας εγκατεστημένης γνώσης του γνωρίζειν.

Ο καθένας λοιπόν προσέρχεται μαζί με άλλους, εφόσον το επιθυμεί, για να δώσει λόγο για αυτό που μέσα στην πράξη του αναμοχλεύει τη σχέ-ση με το αναλυτικό αίτιο. Η εργασία αυτή είναι μία πράξη απο την πλευρά του «ειδέναι» μαζί με άλλους. Η εργασία του καθενός σε ένα κλινικό κολλέγιο διακρίνεται απο αυτή στην ανάλυση και την εποπτεία του. Είναι η θέση του τρίτου προσώπου που αλλάζει τα πράγματα. Η προ-σωπική ανάλυση και η εποπτεία είναι αναγκαία αλλά δεν είναι η ικανή συνθήκη που θα μπορού-σε να διαμορφώσει τη σχέση του αναλυτικού αι-τίου με τον κοινωνικό δεσμό και αυτό διότι δίνει την ψευδαίσθηση μίας αυτάρκειας. Πρόταγμα και αυτό του καπιταλιστικού λόγου, ιδιώτευση μίας κατανάλωσης. Αλήθεια, όταν κανείς είναι αυτάρ-

Παρουσίαση Κλινικών Περιστατικών ΩΡΑ: 10:00-12:00

Εργαστήριο Ανάγνωσης & Επεξεργασίας Ψυχαναλυτικών Κειμένων. ΩΡΑ: 12:00-14:00

ΣΑΒΒΑΤΟ: 18/11, 16/12, 27/1, 24/2, 24/3, 21/4, 5/5, 2/6

ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ: Λ. Κεσανοπούλου - Χ. Στριφτόμπολα - C. Arbez-Gindre

ΑΘΗΝΑΪΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ (Α.Κ.Ψ.Κ.)Νεόφρονος 3, Ιλίσια

κης μπορεί να μιλήσει; Μιλάμε μόνον όταν κάτι λείπει. Αυτός είναι ο κινητήρας. Ο κινητήρας μίας πράξης που αναζητά προσανατολισμό.

Μια τέτοια πράξη αποτελεί και η κλινική πράξη. Ο Freud μας παρέδωσε τις πέντε περιπτώσεις κλινικών περιστατικών. Πρόκειται για κείμενα επιμελώς γραμμένα που έχουν ως στόχο να αναδείξουν την άρθρωση μίας εμπερίας προσα-νατολισμένης απο τη δομή, τη μεταβίβαση και τον τρόπο με τον οποίο ο αναλυτής ενέχεται ο ίδιος μέσα στη μεταβιβαστική εμπειρία μαζί με τη θεωρητική σκευή του. Πρόκειται για μία κλινική της υποκειμενικότητας.Ο Lacan δεν μας παρέδωσε κάτι αντίστοιχο και οι όποιες αναφορές του σε κλινικά περιστατι-κά είναι λίγες και αποσπασματικές. Διάλεξε την «παρουσίαση ασθενών», διαδικασία έμπλουτη μιας διδασκαλίας που προκύπτει απο τη συζήτη-ση και την επεξεργασία μέσα απο τον λόγο του ασθενούς.

Οι εργασίες του κλινικού κολλεγίου περιλαμβά-νουν:� Την «παρουσίαση ασθενών» (βλέπε κείμενο του προγράμματος)� Την παρουσίαση κλινικών περιστατικών � Το εργαστήριο ανάγνωσης κειμένων.Στις εργασίες αυτές συμμετέχουν μόνο όσοι είναι εγγεγραμένοι στο ΑΚΨΚ.

Ο προσανατολισμός στη φροϋδική και λακανική κλινική προκύπτει απο την εγγραφή της εργασί-ας του καθενός στη βάση της επιθυμίας του για εργασία και της ενεργούς συμμετοχής του στις εργασίες του κλινικού κολλεγίου. Αυτό σημαίνει ότι ο κάθε συμμετέχων αναλαμβάνει, απο την στιγμή που εγγράφεται, να εγγράψει κάτι απο

την προσωπική του εργασία σε μια ανταλλαγή με άλλους συναδέλφους, διερωτώμενος για τα κλινικά και θεωρητικά ερωτήματα που προκύ-πτουν στην πρακτική του, καθώς δεν υπάρχει σχέση με το αναλυτικό αίτιο χωρίς ερωτηματικά, αινίγματα, προσκόμματα αλλά και αδιέξοδα που προκύπτουν σε μία κλινική της υποκειμενικότη-τας.

Ο καθένας διδάσκεται απο τη στιγμή που μιλά για αυτό που του θέτει ερωτήματα στην αναλυ-τική πράξη και αναζητά απαντήσεις, θέτoντας σε δοκιμασία τη μέχρι εκείνη τη στιγμή, διαμορφω-μένη θεωρητική του σκευή. Η θεωρητική αυτή σκευή προκύπτει μέσα απο την προσωπική επι-θυμία ανάγνωσης των θεωρητικών κειμένων και αυτή είναι μία δοκιμασία ανταλλαγής στο πλαί-σιο του εργαστηρίου ανάγνωσης. Μια δοκιμα-σία ανταλλαγής απο το σημείο εκείνο στο οποίο βρίσκεται η ανά-γνωση του. Η ανάγνωση ενός κειμένου είναι δομικά ομόλογη με την ανάγνω-ση ενός κλινικού περιστατικού.

Συνεπώς στο ΑΚΨΚ δεν διαλέξαμε την κλασσική διαφοροποίηση των συμμετεχόντων σε διδά-σκοντες και διδασκόμενους και κανείς δεν ορίζει τους διδάσκοντες. Ο προσανατολισμός αυτός προκύπτει απο τη διάκριση μεταξύ του κυρίου και του Λόγου του κυρίου. Διδασκόμενος είναι εκείνος που διδάσκεται απο την ανάγνωσή του, θέτoντας την ανάγνωση αυτή στη δοκιμασία της ανταλλαγής με τους άλλους που βρίσκονται σε μία διαφορετική στιγμή της επεξεργασίας και της εμπειρίας τους. Πρόκειται για μια άλλη δοκιμα-σία τελείως διαφορετική απο εκείνη της επαγ-γελματικής τους πληρότητας και ικανότητας. Πρόκειται για μια διαδικασία πλαισίωσης μέσα απο το Λόγο του Άλλου.

ΑΘΗΝΑΪΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ (Α.Κ.Ψ.Κ.)Νεόφρονος 3, Ιλίσια

Παρουσίαση Ασθενών.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ: 17/11, 26/1, 23/3ΩΡΑ: 20:30-22:00

ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΗΣ: Δημήτρης ΣακελλαρίουΥΠΕΥΘΥΝΟΙ: Γ. Δασούκης, Γ. Κακούλας, Π. Παπαθεοδώρου, Δ. Σακελλαρίου

ΑΘΗΝΑΪΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ (Α.Κ.Ψ.Κ.)Δεκελέων 50, Β� Όροφος, Κέντρο Ημέρας «Ομόνοια» - Μ.Κ.Ο. Κλίμακα

Δόμηση και λειτουργία των παρουσιάσεων

Η παρουσίαση ασθενών διατάσσεται ως εξής: Ένας αναλυτής είναι ο συνομιλητής που δίνει τον λόγο απευθύνοντας ερωτήσεις στον ασθενή που βρίσκεται εκεί με δική του προαίρεση (συ-

νοδεύεται στον χώρο της συνομιλίας από μέλη της νο-σηλευτικής μονάδας στα οποία έχει δείξει εμπιστοσύνη). Ο αναλυτής κατευθύνει τη συνομιλία οδηγούμενος από τον λόγο του ασθενούς. Ένα ακροατήριο επιλεγμένο με περιορισμένο αριθμό παρόντων με «σάρκα και οστά» το οποίο δεν παρεμβαίνει κατά τη διάρκεια της συνέντευξης του ασθενούς, αλλά ασκεί μια συγκεκριμένη λειτουργία: τη θέση του τρίτου, λειτουργία η οποία έρχεται να υπεν-θυμίσει στον συνομιλητή ότι τελικά ο ίδιος δεν αποτελεί κάτι άλλο παρά ένα εφεδρικό στοιχείο (relais) της εκδή-λωσης της ασθένειας. Έτσι διασφαλίζεται η «εγγύηση επι-στροφής» σχετικά με τη θέση που κατέχει απέναντι στον ασθενή κατά την ουσιαστική λειτουργία της συνέντευξης, εφόσον δεν απευθύνεται στους ακροατές, παρακάμπτο-ντας έτσι τον ασθενή και υποκύπτοντας στην τάση να τον μετατρέψει σε παράδειγμα ή περίπτωση. Αυτό επιτρέπει επίσης στον ίδιο και στους παρευρισκόμενους να διαπι-στώσουν πόσο θα μπορούσε να περιπλανηθεί ή ενδεχο-μένως να «τυφλωθεί» παρασυρόμενος στην κατανόηση της περίπτωσης. Το διακύβευμα της παρουσίασης και της συζήτησης που ακολουθεί έγκειται στο να καταστεί εμφα-νής η θεμελιώδης δομή μιας υποκειμενικής απάντησης. Ο αναλυτής έχοντας αποπέμψει κάθε πειρασμό θεραπευ-τικής παρέμβασης (δεν αποτελεί μέλος της θεραπευτικής ομάδας), προσφέρεται ως συνομιλητής χωρίς προκατά-ληψη. Δεν σημαίνει όμως ότι είναι αφελής, εφόσον έχει κάποια ιδέα σχετικά με τη γνώση της δομής. Αξίζει δε να

επισημάνουμε ότι ο ασθενής δεν βρίσκεται σε μεταβιβα-στική σχέση με τον αναλυτή - συνομιλητή σε αυτήν τη συνάντηση. Η επιλογή του ασθενούς δεν αφήνεται στην τύχη χωρίς κανένα κριτήριο, αλλά εμφορείται από διε-ρευνητικό πνεύμα. Εντούτοις καμία παραγκώνιση της θέ-λησης του ασθενούς δεν είναι επιτρεπτή. Ο ασθενής είναι ελεύθερος να αλλάξει γνώμη ακόμη και την τελευταία στιγμή, να διακόψει τη συνέντευξη και να συνοδευτεί από τους νοσηλευτές στον χώρο υποδοχής ή διαμονής του. Σχετικά με την επιλογή του ακροατηρίου, αυτή γίνεται δια μέσου μιας προηγηθείσας συνέντευξης από ένα από τα μέλη που πλαισιώνουν την παρουσίαση. Οφείλουμε να υπογραμμίσουμε την αναγκαιότητα ακριβούς τήρησης ωραρίου (κλείσιμο των θυρών από τη στιγμή έναρξης της συνέντευξης), εγκράτειας και διακριτικότητας, όπως και την απαγόρευση οποιασδήποτε μαγνητοφώνησης. Η συζήτηση κατόπιν της συνέντευξης επιτρέπει ενίοτε να σταθμίσει κανείς την απόσταση ανάμεσα στον λόγο του ασθενούς ο οποίος ενδεχομένως επιφέρει την έκπληξη, και τη γνώση ή την κατανόηση της θεραπευτικής ομάδας, η οποία στηρίζεται στην ανάμνηση ή την ανασυγκροτη-μένη ιστορία του. Η διεργασία των ερωτημάτων τα οποία αναδύονται είναι επιθυμητή κυρίως ως προς τη σχέση του υποκειμένου με το Συμβολικό, αναλόγως με το καθεστώς του Άλλου του λόγου (εάν δηλαδή έχει ή όχι υπόσταση για το υποκείμενο όποιος και αν είναι ο τρόπος υποκειμε-νικής ένταξης - υποταγής στη Δομή, Νεύρωση - Ψύχωση - Διαστροφή). Επίσης ως προς τη σχέση του με την από-λαυση - οδύνη, όπως αυτή αναδεικνύεται στην πυκνότη-τα των συμπτωμάτων του. Οφείλουμε να διερευνήσου-με κατά πόσον το υποκείμενο αποτελεί μια ένσταση στη γνώση, όπως επίσης και το βάρος του πραγματικού σχετι-κά με αυτό που οδηγεί στο να υπάρξει ή όχι συνάντηση.

Προβληματική της πραγματικότητας στην ψύχωση

Είναι πλέον κοινή η διαπίστωση ότι όλες οι ψυχοθε-ραπευτικές μέθοδοι έχουν ως γνώμονα την πραγ-ματικότητα και ως στόχο την προσαρμογή των θε-ραπευόμενων, υποθέτοντας ότι η πραγματικότητα

αποτελεί ένα a priori και αμετάβλητο δεδομένο. Αυτή η θεώρηση της πραγματικότητας υπερβαίνει το χώρο της ψυχικής υγείας και συναντάται γενικότερα στο πεδίο των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών όπως και στην οικονομία και την πολιτική. Η ψυχανάλυση ανατρέπει το δόγμα της πρωτοκαθεδρίας της πραγματικότητας και επικρίνει αυτό το καθεστώς της υποστασιοποίησής της. Υπενθυμίζουμε ότι η ψυχανάλυση γεννήθηκε επί της ουσίας από την στιγμή που ο Φρόυντ, στις 21/09/18971, απέρριψε την θεωρία της Neurotica, σύμφωνα με την οποία η νεύρωση και οι ψυχονευρώσεις είναι αποτέλεσμα μιας πρώιμης πραγματικής τραυματικής σεξουαλικής εμπειρίας, αυτουργός της οποίας είναι ο ίδι-ος ο πατέρας. Οι λόγοι της απόρριψης αυτής της θεώρησης ήταν σα-φείς: από τη μία πλευρά, δεν υπάρχει δείκτης της πραγ-ματικότητας στο ασυνείδητο που να τη διαχωρίζει από την επινόηση υπό το κράτος της θυμικής φόρτισης, γεγονός που επιβεβαιώνει η ίδια η λειτουργία των ονείρων. Από την άλλη, η ανάλυση δεν είχε κανένα αποτέλεσμα στον επικαλούμενο «ψυχικό τραυματισμό». Όσον αφορά στις ψυχώσεις δε, καμία ανάμνηση τραυματισμού δεν αφορά στην πραγματικότητα ως αντικειμενική, ακόμη και στην περίπτωση του παραληρήματος. Ο Φρόυντ θεμελιώνει την έννοια της ψυχικής πραγματικό-τητας, η οποία δεν αντιτίθεται στην υλική πραγματικότητα

αλλά αποτελεί τον τόπο όπου διαρθρώνεται η εμπειρία της πραγματικότητας του αισθητού εξωτερικού κόσμου με την αναδιαμόρφωσή της στο πλαίσιο της φαντασίω-σης. Όσον αφορά στην έννοια «δοκιμασία της πραγματι-κότητας», η οποία έχει δημιουργήσει τόσες παρανοήσεις, ο Φρόυντ είναι κατηγορηματικός: η επαλήθευση μιας πα-ράστασης ως υπάρχουσας στην πραγματικότητα προϋπο-θέτει τη δυνατότητα μιας πρωταρχικής συμβολοποίησης που καθιερώνει το υποκείμενο. Τέλος, στην αντιπαράθε-ση με τον Γιουνγκ, ο οποίος ισχυρίζεται ότι δεν είναι δυ-νατόν να μιλάμε στην ψύχωση για απόσυρση της λίμπιντο από το αντικείμενο στο εγώ γιατί αν ίσχυε αυτό τότε η απώλεια θα αφορούσε μόνο το αντικείμενο και όχι γενι-κότερα την πραγματικότητα, ο Φρόυντ απαντά ξεκάθαρα: «Η πραγματικότητα δεν υπάρχει καθεαυτό, κάθε πραγμα-τικότητα εξαρτάται από το ενδιαφέρον που της αποδίδω και αυτό το ενδιαφέρον είναι πάντοτε σεξουαλικό». Όπως θα δούμε, για τον Λακάν η έννοια της πραγματικότητας δεν ανάγεται σε κατηγορία, όπως είναι το Πραγματικό. Αυτόν τον άκρως προβληματικό για την ψυχανάλυση όρο, Πραγματικότητα, θα επιχειρήσουμε να προσεγγί-σουμε στο κλινικό σεμινάριο που πλαισιώνει και αυτή την χρονιά την «Παρουσίαση Ασθενών». Κείμενο αναφοράς για τη προσέγγιση αυτή θα είναι το Σεμινάριο του Λακάν Οι Ψυχώσεις (κυρίως τα μαθήματα Δ� και Ε�) σε συνδυασμό με άλλα κείμενα από το φροϋ-δικό και λακανικό έργο, τα οποία παρατίθενται στο τέλος αυτής της ενότητας. Η διάταξη των εργασιών που συνθέτουν την «Παρουσί-αση Ασθενών» γι αυτή την χρονιά, είναι η ακόλουθη: οι τρεις συναντήσεις αφορούν στην συνομιλία με τον ασθε-νή (παρουσίαση per se) και την συζήτηση/ανταλλαγή που θα ακολουθεί με τους εγγεγραμμένους συμμετέχοντες.

ΑΘΗΝΑΪΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ (Α.Κ.Ψ.Κ.)Νεόφρονος 3, Ιλίσια

Κλινικό Σεμινάριο: Η Ψυχαναλυτική Προσέγγιση των Ψυχώσεων. Κλινική - Δομή - Ηθική.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ: 15/12, 23/2, 20/4ΩΡΑ: 20:30-22:00

ΕΙΣΗΓΗΤΕΣ: Κλινικό Καρτέλ

ΑΘΗΝΑΪΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΨΥΧΑΝΑΛΥΤΙΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ (Α.Κ.Ψ.Κ.)Νεόφρονος 3, Ιλίσια

Κάθε παρουσίασης θα έπεται, σε διαφορετική ημερομη-νία, συνάντηση κατά την οποία θα πραγματοποιείται μια περισσότερο περιεκτική επεξεργασία με βάση το κείμενο του κλινικού υλικού της εκάστοτε παρουσίασης και μια ει-σήγηση σχετικά με την προβληματική της πραγματικότη-τας στην ψύχωση (κλινικό σεμινάριο). Οι τρεις εισηγήσεις θα πλαισιώνονται από ένα καρτέλ2 που θα αναλάβει την επιμέλεια του σεμιναρίου και των συζητήσεων/ανταλλα-γών με τους συμμετέχοντες. Ευελπιστούμε ότι η λειτουργία και άλλων καρτέλ3 που θα συγκροτηθούν από τους εγγεγραμμένους θα συμβάλει ουσιαστικά στην συλλογική επεξεργασία των παρουσιά-σεων και των εκάστοτε ερωτημάτων που αφορούν στην ψυχαναλυτική προσέγγιση των ψυχώσεων.

Βιβλιογραφία

Σ. Φρόυντ :- «Οι αμυντικές νευροψυχώσεις» (1894), σχέδιο μετάφρασης του Γεράσιμου Ιωαννίδη, στο πλαίσιο καρτέλ με θέμα «Σύντομα Κείμενα του Φρόυντ». Διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο: http://www.psychoanalysis.net.gr/index.php?page=53. - Νέες παρατηρήσεις πάνω στις ψυχονευρώσεις άμυνας (1896), μτφ. Παναγιώτης Σ. Παπαδόπουλος, εκδ. Principia, Αθήνα, 2015

- «Ψυχαναλυτικές παρατηρήσεις για μια αυτοβιογραφικά κατα-γραμμένη περίπτωση παράνοιας (ο Πρόεδρος Σρέμπερ)», στο: Τρία ιστορικά ασθενείας ο Ράτενμαν/ο Πρόεδρος Σρέμπερ/ο Βόλφσμαν, Αθήνα, μτφ. Λευτέρης Αναγνώστου, εκδ. Επίκου-ρος, 1995, σελ. 133-234.- «Μία περίπτωση παράνοιας που αντιτίθονταν στην ψυχανα-λυτική θεωρία για την νόσο» (1915), στο: Κείμενα για την παρά-νοια και τις ψυχώσεις, μτφ. Παναγιώτης Σ. Παπαδόπουλος, εκδ. Principia, 2016, σελ. 47-63.- «Νεύρωση και ψύχωση» (1924), idem, σελ. 111-121.- «Η απώλεια της πραγματικότητας στην νεύρωση και την ψύχω-ση» (1924), idem, σελ. 123-133.- «Άρνηση» (1925), μτφ. Θάνος Λίποβατς, Περιοδικό Ο Πολί-της.

Ζ. Λακάν :- Σεμινάριο Τρίτο Οι ψυχώσεις (1955-1956), μτφ. Ρούλη Χριστο-πούλου, Βλάσης Σκολίδης, εκδ. Ψυχογιός, Αθήνα, 2005. - �Introduction et r�ponse � un expose de Jean Hyppolite sur la Verneinung de Freud�, στο: Le Sιminaire livre I Les �crits techniques de Freud (1953-54), εκδ. Seuil, 1975, σελ. 63-73.- �Commentaire parl� sur la «Verneinung» de Freud, par Jean Hyppolite�, Appendice I, στο: �crits, εκδ. Seuil, 1966, σελ. 879-887.- �Introduction au commentaire de Jean Hyppolite sur la «Verneinung» de Freud�, στο: �crits, εκδ. Seuil, 1966, σελ. 369-399.

1 Πρόκειται για την ημερομηνία της σχετικής επιστολής του Φρόυντ προς τον Fliess2 To καρτέλ που πλαισιώνει φέτος την παρουσίαση και το κλινικό σεμινάριο απαρτίζεται από τους: Γιάννη Δασούκη, Γιάννη Κακούλα, Πάνο Παπαθεοδώρου, Έλντα Πουλή και Δημήτρη Σακελλαρίου. Για μια γενική αναφορά περί της λακανικής επινόησης του καρτέλ, βλ. Πρόγραμμα Διακαρτελικής Συνάντησης της 4ης Νοεμβρίου 2017, στην ιστοσελίδα του Συλλόγου: www.psychoanalysis.net.gr 3 Όσοι επιθυμούν να συμμετάσχουν σε καρτέλ μπορούν να το δηλώσουν αποστέλλοντας μήνυμα στον Πάνο Παπαθεοδώρου, στην ηλεκτρονική διεύθυνση: p_paps@otenet.gr

ΟΛακάν εισήλθε στο Φροϋδικό Πεδίο με ένα �σκουπάκι�, όπως αρεσκόταν να το υπενθυμίζει ο ίδιος : πρόκειται για το �στάδιο του καθρέπτη� όπως ονόμασε

μετά το τέλος του πολέμου (1949) την παρέμβα-ση που είχε παρουσιάσει το 1936, όταν ο Φρόυντ ήταν ακόμη εν ζωή. Η πρώτη αυτή συνεισφορά είχε δομικό χαρακτήρα και απέβλεπε στην αποτροπή της παρέκκλισης που επικρατούσε τότε στους κόλ-πους των απογόνων του Φρόυντ ξεκινώντας από τις Η.Π.Α. και επιστρέφοντας στην Ευρώπη. Η πα-ρέκκλιση αυτή αφορούσε στη μετακίνηση από το ασυνείδητο στο εγώ, από την ψυχανάλυση στην ψυχολογία, από την δομική προσέγγιση στην εικο-νοποιημένη κατανόηση των ψυχαναλυτικών εννοι-ών. Ο Λακάν εγκαθιδρύει την φροϋδική ανακάλυψη του ασυνειδήτου και την επινόηση της αναλυτικής διαδικασίας στο ορθολογικό πλαίσιο που της αξίζει. Αναδεικνύει δε μια νέα επιστημολογική κατεύθυν-ση εστιάζοντας ταυτόχρονα στη δομική προσέγγιση του ασυνειδήτου και στην έννοια του υποκειμένου, χωρίς το οποίο η ψυχανάλυση δεν θα παρουσίαζε κανένα ενδιαφέρον για την ανθρωπότητα. Αυτή η ρηξικέλευθη τοποθέτηση τον οδηγεί στο να αποχω-ριστεί το κίνημα του στρουκτουραλισμού. Η λακα-

νική διδασκαλία θα στηριχτεί, πέρα από την ανα-λυτική εμπειρία, στην γραφή μαθηματικών τύπων (math�mes), γραφημάτων, τοπολογικών αντικειμέ-νων, λογικών τύπων, βορρόμειων κόμβων και αλυ-σίδων. Πέρα από την θεμελίωση της ψυχανάλυσης στον τομέα των επιστημών (sciences conjecturales) μας μεταδίδει ένα υλικό που δεν διδάσκεται από την απλή εμπειρία, και αποτελεί βασικό φορέα μετάδο-σης και προσανατολισμού της καθοδήγησης της αναλυτικής διαδικασίας. Η πρότυπη αυτή διάταξη διεργασίας όλων αυτών των τύπων που ονομάσαμε �Μετάδοση της Ψυχανάλυσης� στοχεύει στην με-θοδική και ενδελεχή επεξεργασία βασικών εννοιών και τύπων, όπως διαμορφώνονται στην ακολουθία της λακανικής διδασκαλίας έως τις ύστατες εκφάν-σεις της. Πρακτικά η ιδιόμορφη αυτή διεργασία θα πραγματοποιηθεί φέτος σε δύο παραδόσεις που θα διαρκούν ένα σαββατοκύριακο η κάθε μία (σε τρεις χρονικές ενότητες: Σάββατο πρωί κι απόγευμα - κυ-ριακή πρωϊ). Η δέσμευση των εγγεγραμμένων θα έγκειται στην πλήρη παρακολούθηση ολόκληρης της παράδοσης των παρεμβαινόντων, ενώ θα δια-τίθεται φυσικά χρόνος για ερωτήσεις και επισημάν-σεις με τους εκάστοτε εισηγητές.

Μετάδοση της Ψυχανάλυσης: Προσέγγιση της δομής (structure) και μαθηματικών γραφημάτων (math�mes).

ΣΑΒΒΑΤΟ: 10/3 � ΩΡΑ: 10:00-12:30 & 14:00-16:30ΚΥΡΙΑΚΗ: 11/3 � ΩΡΑ: 10:00-13:00ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ:Christian Fierens �Απώθηση, Άρνηση, Διάψευση�

ΣΑΒΒΑΤΟ: 19/5 � ΩΡΑ: 10:00-12:30 & 14:00-16:30ΚΥΡΙΑΚΗ: 20/5 � ΩΡΑ: 10:00-13:00ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ:Fabienne Guillen �Φαλλός και φαλλική λειτουργία�

ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗΣΝεόφρονος 3, Ιλίσια

Ανοικτές θεματικές ολομέλειες ανταλλαγής και επεξεργασίας:Πέρασμα - Μετάδοση - Συλλογικότητα (Σχολή).

ΣΑΒΒΑΤΟ: 10/2 � ΩΡΑ: 11:00-13:00 (Ανοικτή Ολομέλεια) & 14:00-16:30 (Εισήγηση)ΕΙΣΗΓΗΤΕΣ: Chantal Thirion-Delabre �Διάκριση ανάμεσα στο πέρασμα και στο τέλος της ανάλυσης�

ΣΑΒΒΑΤΟ: 30/6 � ΩΡΑ: 11:00-13:00 (Ανοικτή Ολομέλεια) & 14:00-16:30 (Εισήγηση)ΕΙΣΗΓΗΤΕΣ: Isabelle Morin �Πέρασμα και περάτωση της Ψυχανάλυσης�

Από τη στιγμή της θεμελίωσής της από τον Φρόυντ, η ψυχανάλυση αντιμετωπίστηκε με επιφύλαξη, δυσπιστία αλλά και εχθρότητα. Έκτοτε, παράλληλα με τη διάδοσή της, αυτό το

φάσμα αντιδράσεων τη συνοδεύει σταθερά, καθ� όλη τη διάρκεια της πορείας της. Αν και κόρη της επιστήμης, από ιστορική και μεθοδολογική άποψη, δεν ταυτίστηκε ποτέ άλλα επιβλήθηκε στην τελευταία ως ένα γεγονός, ως συμβάν που επαναφέρει στην ανθρώπινη συνθήκη αυτό που η επιστήμη δεν μπορεί παρα να συνεχίζει να αποκλείει: � το ίδιο της το υποκείμενο, ως τέτοιο.� την αλήθεια ως αίτιο, και όχι ως αξία δυαδικού υπο-λογιστικού συστήματος.Οι αντιδράσεις εναντίον της ψυχανάλυσης θα μπορού-σαν να συνοψιστούν σε τρεις, οι οποίες, αν και φαινο-μενικά πολύ διαφορετικές, έως και αντίθετες, συγκλί-νουν απολύτως ως προς το στόχο τους. Η πρώτη ήταν η αποδοχή - με απώτερο σκοπό ωστόσο, την αφομοίωση και τον έλεγχό της από ένα κατά βάθος αντιδραστικό ιατρικό (και όχι μόνο ιατρικό) κατεστημένο. Μία άλλη ήταν η δριμεία επίκρισή της κυρίως με επιστημονικο-φανή επιχειρήματα στην υπηρεσία ιδεολογικών προκα-ταλήψεων, πέρα από τη συλλήβδην απόρριψή της από τους εκπροσώπους της πειραματικής ψυχολογίας. Το μεγαλύτερο όμως πλήγμα το υπέστη «εξ οικείων» από τους ίδιους τους απογόνους του Φρόυντ, οι οποίοι την μετέτρεψαν άλλοτε σε ψυχολογία του εγώ, άλλοτε σε θεωρητικές φαντασιοπληξίες και άλλοτε σε θεραπευτι-κές πρακτικές, ομαδικές ή ατομικές με στόχο την προ-σαρμογή στο περιβάλλον, σύμφωνα με την κοινωνική επιταγή της πολιτικής ορθότητας. Σε αυτές τις εκ των

έσω και έξωθεν επιθέσεις, ο Φρόυντ και αργότερα ο Λακάν, ακόμη πιο αποφασιστικά, «απάντησαν» με τη συγκρότηση της ψυχανάλυσης ως Λογικής, δηλαδή ως επιστήμης του Πραγματικού. Παρ� όλα αυτά, τίποτα δεν μπορεί να εγγυηθεί την άσκηση/τη λειτουργία της ψυχανάλυσης στο διηνε-κές. Eξάλλου τίποτα δεν εγγυάται την εξέλιξή της σε «success story». Η επιτυχία δεν αποτελεί αυτοσκοπό για την ανάλυση, όπως έχει επισημάνει και ο Λακάν. Καθώς δεν πρόκειται για μια εφαρμογή μιας θεωρίας, η ψυχανάλυση απαιτεί συνεχή επεξεργασία της θεωρη-τικής διδασκαλίας και γενικότερα συνεχή επανεφεύρε-ση της αναλυτικής πράξης. Κατά συνέπεια, τα ζωτικά ερωτήματα αναφορικά με τη λειτουργία του αναλυτι-κού Λόγου απαιτούν κάτι περισσότερο από τη διατύ-πωση ορισμών ή την από στήθους αναπαραγωγή απο-σπασμάτων από το φροϋδικό και το λακανικό έργο. Η λειτουργία της ανάλυσης ως ζωντανής πρακτικής μας υπαγορεύει να μην υποχωρούμε σε επικοινωνιακές απλουστεύσεις αλλά να επανεξετάζουμε τα θεμελιώδη συστατικά στοιχεία της αναλυτικής εμπειρίας, συγκρί-νοντας και ανταλλάσσοντας τα ευρήματά μας με εκείνα άλλων συναδέλφων, που μπορεί να προέρχονται και από διαφορετικά πλαίσια, στο μέτρο που ουδείς μπο-ρεί να διεκδικήσει το ψυχαναλυτικό αλάθητο. Ελπίζου-με ότι οι ανοικτές αυτές συναντήσεις μας, λαμβάνοντας υπ� όψιν τον υποκειμενικό χρόνο του καθενός μας, θα οδηγήσουν σε μια δημιουργική πορεία αναζήτησης σε σχέση με τα ερωτήματά μας και θα μας επιτρέψουν να υποστηρίξουμε την πρακτική μας στο πλαίσιο μιας νέου τύπου συλλογικότητας, τουλάχιστον στον τόπο όπου ζούμε και εργαζόμαστε.

ΖΩΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗΝεόφρονος 3, Ιλίσια

Η διαφορά και η διαφορά των φύλων ή η λακανική χειρονομία και η γυναίκα ως διαφοράΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: Άντα Κλαμπατσέα

Εναρκτήρια Ημερομηνία: ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 19 Ιανουαρίου 2018ΩΡΑ: 20:30-22:00Πληροφορίες: Άντα Κλαμπατσέα

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΠάντειο Πανεπιστήμιο � Αίθουσα Γ5

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣΝεόφρονος 3, Ιλίσια

Εργαστήριο Ανάγνωσης του κειμένου του Ζακ Λακάν η «Τρίτη»Από την Άντα Κλαμπατσέα

Πρώτη Συνάντηση: ΔΕΥΤΕΡΑ 30 Οκτωβρίου 2017ΩΡΑ: 21:00Πληροφορίες: Άντα Κλαμπατσέα

Εργαστήριο Ανάγνωσης και μετάφρασης του γραπτού του Ζακ Λακάν �ETOURDIT�Από την Άντα Κλαμπατσέα

Πρώτη Συνάντηση: ΚΥΡΙΑΚΗ 12 Νοεμβρίου 2017ΩΡΑ: 12:30Πληροφορίες: Άντα Κλαμπατσέα musidoraada@gmail.com anta-k@otenet.gr 694 559 1998

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΛΩΝ

Περί του ιστορικού μας

ΟΨυχαναλυτικός Σύλλογος Freud - Lacan ξεκίνησε τις εργασίες του το 2000 στην Αθήνα για να στηρίξει τη μετάδοση του ψυχαναλυτικού λόγου. Οι εργα-σίες του Συλλόγου προσανατολίστηκαν όλα αυτά τα χρόνια από το έργο του Sigmund Freud και τη διδασκαλία Jacques Lacan.

Με πρότυπο την ίδρυση από τον Lacan το 1976, του Τομέα Ψυχαναλυτικής Κλινικής, ο Σύλλογος έχει σκοπό να συμβάλλει στη συγκρότητση και μετάδοση της γνώσης που πηγάζει από την ψυχαναλυτική κλινική ως συνέπεια της αναλυτικής πράξης. Ο Σύλλο-γος εγγράφεται στο πλαίσιο της συνεχούς εκπαίδευσης και κλινικής κατάρτισης όλων όσων ενδιαφέρονται για τον προσανατολισμό της κλινικής από τον αναλυτικό Λόγο είτε ασκούν οι ίδιοι κλινική είτε όχι. Λειτουργεί και συνεργάζεται με φορείς ομοειδούς αντι-κειμένου που επιδιώκουν τους ίδιους ή ανάλογους στόχους με αυτόν σε διεθνές επίπε-δο.

Θεματικές Εργασιών

2000-2002: «Το Σώμα, η Σεξουαλικότητα και το Αίτιο στην ψυχαναλυτική κλινική»

2002-2004: «Η Κλινική των Ενορμήσεων και το πεπρωμένο του Υποκειμένου»

2004-2005: «Ψύχωση και Κοινωνικός Δεσμός»

2005-2007: «Η ψυχαναλυτική προσέγγιση του Άγχους στις κλινικές δομές»

2007-2008: «Η Είσοδος στην Ανάλυση»

2008-2010: «Υπερεγώ, Κοινωνικός Δεσμός & Ηθική της Ψυχανάλυσης»

2010-2012: «Σύμπτωμα και Φαντασίωση στις Κλινικές Δομές»

2012-2014: «Μεταβίβαση και Πράξη στη Αναλυτική Εμπειρία»

2014-2015: «Αναλυτικός Λόγος versus Καπιταλιστικός Λόγος»

2015-2016: «Η Ηθική του ψυχαναλυτή ανάμεσα στο Προσχηματικό και την Απόλαυση»

2016-2017: «Τι είναι η ψυχανάλυση;»

Νεόφρονος 3, Ιλίσιαinfo@psychoanalysis.net.gr - kentro@psychoanalysis.net.gr

www.psychoanalysis.net.gr

Flectere si nequeo superos, Acheronta movebo.

ww

w.t

eo

the

od

osa

kis

.sim

ple

site

.co

m

Maro Michalakakos,”Variations Carmin”, 2016 - mixed mediaPhoto by BAI

Shown @ Centre d’art contemporain du château des Adhémar, Montélimar, France - “Matières à rêver” group show, 2016