1

بانوی فضائل2

3لناضف یوناب

بانوی فضائلhرموری رب زندگی و سیره حضرت زینب

تهیه و تدوین:

کمیته رفهنگی و آموزشی اربعین حسینی

بانوی فضائل4

بانوی فضائلتهیه و تدوین: کمیته فرهنگی و آموزشیطراح جلد: محمدامین محمدلوتنظیم و صفحه آرایی: محمدجواد شمس1438 / 1395

5دمآرد

درآمدبرتریــن از یکــی hکبــری زینــب حضــرت الگوهــای اســامی اســت کــه تأســی بــه ایشــان ــی و ــل روح ــمت تکام ــه س ــان را ب ــد انس می توانــاد ــد. ابع ــوق ده ــی س ــی سیاس ــی و حت اجتماعــت ــر راهنمایی س ــان سراس ــی ایش ــف زندگ مختلزندگــی صحیــح مســیر بــه را آدمــی کــه عفــت حیــا می شــود. رهنمــون حق مدارانــه ــت ــا برک ــات ب ــول حی ــام ط ــان در تم ــار ایش و وقایشــان زبانــزد خــاص و عــام بــود. ایشــان بــا بهره بــردن از سرچشــمه علــوم نبــوی و علــوی

بانوی فضائل6

بــه انتقــال معــارف اســامی بــه جامعــه مشــغول و در راه ارتقــای علمــی و فرهنگــی جامعــه از هیــج

تاشــی فروگــذار نکردنــد.ایشــان نمونــه برجســته تاریــخ اســت کــه عظمــت حضــور یــک زن را در یکــی از مهم تریــن مســائل ــروزی ــه پی ــا صحن ــد. کرب ــان می ده ــخ نش تاریخــون بــر شمشــیر اســت و عامــل ایــن پیــروزی، ــا ــی کرب ــه نظام ــود. حادث ــبh ب ــرت زین حضــه ــق در عرص ــای ح ــری نیروه ــت ظاه ــا شکس بــت ــا منــش و مدیری ــان رســید، ام ــه پای عاشــورا بحضــرت زینــبh موجــب شــد کــه ایــن شکســت نظامــی ظاهــری، تبدیــل بــه یــک پیــروزی قطعــی

دائمــی شــود. ــخ ــه نشــان داد کــه زن در حاشــیه تاری ــن حادث ایــی ــم تاریخ ــوادث مه ــن ح ــت و زن را در مت نیسدرخشــنده و خیره کننــده داد. عظمــت نشــان ــه ــه ب ــمنی ک ــد دش ــث ش ــبh باع ــرت زین حضحســب ظاهــر در کارزار نظامــی پیــروز شــده اســت و مخالفــان خــود را قلــع و قمــع کــرده اســت و بــر ــر قــدرت ــه زده اســت، در مق ــروزی تکی تخــت پی

7دمآرد

ــود؛ داغ ــل ش ــر و ذلی ــود، تحقی ــت خ و کاخ ریاسننــگ ابــدی بــه پیشــانی اش خــورده و پیــروزی او hتبدیــل بــه شکســت شــود. دختــر فاطمــه زهــرانشــان داد کــه می تــوان حجــب و عفــاف زنانــه را بــه عــزت مجاهدانــه و جهــاد بــزرگ تبدیــل کــرده ــن ــان آزاده و دی ــه الگــوی مــردان و زن ــد ب ــا اب و تدار تاریــخ تبدیــل شــد. امــا مهمتریــن عرصــه عاشــورا کبــریh، صحنــه زینــب هنرنمایــی ــه ــود ک ــمن ب ــورا در دل دش ــام عاش ــال پی و انتقــلیم ناپذیری ــی و تس ــت مثال زدن ــا صاب ــان ب ایشدر برابــر اســتکبار مانــع از دفــن حماســه عاشــورا در میــان صفحــات تاریــخ شــد و بــه یکــی از مهم تریــن عناصــر حماســه عاشــورا تبدیــل شــد.و تأثیرگــذاری و درایــت همــه ایــن قطعــا ــت ــل مختلفی س ــل عوام ــی حاص موقعیت شناسکــه بــرای الگــو قــرار دادن ایشــان نیــاز بــه

می باشــد. آنهــا دانســتن متــن حاضــر کــه در کمیتــه فرهنگــی و آموزشــی ســتاد مرکــزی اربعیــن تهیــه و تدویــن شــده، بــه ــت ــان و عظم ــودی ایش ــاد وج ــه هایی از ابع گوش

بانوی فضائل8

فــداکاری ایشــان در عرصــه پیام رســانی نهضــت ــد. ــاره می کن ــورا اش عاش

ــد در جهــت انجــام رســالت ــدان امیــد کــه بتوان بخــود، گامــی هرچنــد کوتــاه برداشــته باشــیم. ــل ــد اه ــی و نق ــنهادهای اصاح ــرات و پیش نظ

ــود. ــد ب ــان خواه ــب امتن ــم موج ــر و قل نظستاد مرکزی اربعین حسینی

کمیته فرهنگی و آموزشی 1438 / 1395

9ص1 نیز ت ضح یصخش

فهرست مطالب

شخصیت حضرت زینب������������������������������������������������������� 1014 ����������������������������������������������������������� منزلت حضرت زینبفضایل و مناقب حضرت زینب�������������������������������������������� 17رسالت حضرت زینب����������������������������������������������������������� 29کاروان اهل بیت در شام������������������������������������������������������ 42حضرت زینب و سنت زیارت اربعین������������������������������������ 5457 ������������������������������������������������ در کالم مقام معظم رهبری80 ������������������������������������������������ خطبه حضرت زینب در شامبرای مطالعه بیشتر��������������������������������������������������������������� 95

شخصیت حضرت زینب

11 نیز ت ضح یصخش

»وراثــت، عوامــل روان شناســان، اعتقــاد بــه تربیــت و محیــط« در تکــون و ســاختار پایه هــای ــاره ــد. درب ــن دارن ــش بنیادی ــی نق ــخصیت آدم شــور ــی مزب ــل اساس ــه اص ــبh، س ــرت زین حض

ــت: ــژه ای داش ــگاه وی جای

وراثتنشــأت والیــت و نبــوت از سرچشــمه ایشــان گرفــت، جــدش خاتــم پیامبــرانn بــود و ایشــان nــدا ــول خ ــد. رس ــده ش ــره ذات او آفری از خمیهــم و عصبتهــم فرمودنــد: »ولــد فاطمــة فانــا ولیو هــم خلقــوا مــن طینتــی؛ فرزنــدان فاطمــه ــه ــوم(b ک ــب، و ام کلث ــین، زین ــن، حس )حس

بانوی فضائل12

مــن ولــی و سرپرســت نســبی آنهــا هســتم، از طینــت و خمیــره ذات مــن آفریــده شــده اند.

ــول ــودی رس ــور وج ــبh ن ــرت زین ــن، حض بنابرایخــداn را در خــود داشــت و شــخصیت ایشــان از خمیرمایــه وجــود رســول اللــهn ریشــه می گرفــت.مــادر ایــن بانــو، دختــر پیامبــرn و بهتریــن زنــان عالــم اســت و پــدرش مــوالی متقیــانg، وصــی ــرت ــخصیت حض ــن رو، ش ــداn. از ای ــول خ رسزینــبh آمیــزه ای از حــاالت ملکوتــی رســول hــرا ــه زه ــیg و فاطم ــرت عل ــداn، حض خاســت و ایــن بانــو مراتــب کمــال خویــش را از ایــن

ــه ارث گرفتــه اســت. ســه شــخصیت بــزرگ ب

تربیتحضــرت زینــبh از آغــاز والدت تــا قریــب شــش ســالگی، در دامــان پرمهــر پیامبــر و حضــرت حضــرت از ایشــان یافــت. تربیــت cعلــیزهــراh تغذیــه کــرد و در پرتــو وجــود حضــرت ــد. ــت ش ــان تربی ــق ایش ــارت دقی ــیg و نظ علپیامبــر توســط ،hزینــب حضــرت تربیــت

13 نیز ت ضح یصخش

مــادری و gعلــی حضــرت و nاکــرمهمچــون فاطمــه زهــراh و برادرانــی هماننــد ــن ــه ای ــد ک ــبب ش ــینc س ــن و حس ــام حس امــوی ــوان ســومین بان ــه عن ــام ب شــخصیت واالمقجهــان اســام پــس از حضــرت خدیجــهh و

ــد. ــمار آی ــه ش ــراh، ب ــه زه فاطم

محیطســاختمان مهــم پایه هــای از دیگــر یکــی حضــرت اســت. محیــط آدمــی شــخصیت فضایــل، کانــون کــه محیطــی در hزینــبصفــا و صمیمیــت بــود، رشــد و نمــو یافــت. شــهر در hزینــب حضــرت زندگــی محیــط ،hفاطمــه ،gمدینــه، خانــه حضــرت علــیخانــه ای همــان بــود. cحســین و حســن ــان ــای مؤمن ــوب دل ه ــال و محب ــه آم ــه کعب کــه ای ــی و خان ــوده اســت. چنیــن محیطــی نوران ببابرکــت، ارزش هــای واالی دینــی و انســانی را در وجــود پــر برکــت ایشــان بــارور و شــکوفا ســاخت.

منزلت حضرت زینب

15 رخز ت ضح یصخش

حضــرت زینــبh هنگامــی کــه بــر پــدر خــود وارد می شــد، امــام علــیg از جــای برمی خاســت خــود جــای در زیــاد احتــرام بــا را ایشــان و

ند. می نشــاــرت ــه حض ــی ک ــود؛ هنگام ــدر ب ــن پ ــان امی ایش gــه شــهادت رســیدند، امــام حســن علــیg برســول یــادگار کــه را مخصوصــی کافــور n بــود، از حضــرت زینــبh خواســت. خــداــوی عطــر ــور را آورد و آن را گشــود، ب ایشــان کاف

ــت. ــرا گرف ــط را ف آن محیــن و ــام حس ــزد ام ــریh ن ــب کب ــن زین همچنیامــام حســینc از منزلــت ویــژه ای برخــوردار بود. آن دو امــام، نهایــت احتــرام را در حــق خواهــر روا

بانوی فضائل16

hــد حضــرت زینــب می داشــتند، ســعی می کردنمصایــب و مشــکاتی کــه برایشــان رخ می دهــد،

متوجــه نشــود و ناراحــت نگــردد. hزینــب و gحســین امــام محبــت امــا امــام بــود. اســتثنایی و متقابــل عاقــه ای hنیــز فوق العــاده حضــرت زینــب gحســینــرم ــان را مح ــت. ایش ــی می داش ــز و گرام را عزیراز و امیــن خــود می دانســت و ودایــع خویــش ــام حســینg اســرار ــه ایشــان می ســپرد. ام را بــام ــئله مق ــن مس ــپرد. ای ــان س ــه ایش ــت را ب امامــد. ــی می ده ــبh را گواه ــرت زین ــأن حض و شبــرادر، از hزینــب حضــرت دیــدار هنــگام ــا ــرد، ب ــاز می ک ــا ب ــرای او ج ــینg ب ــام حس امشــادمانی ایشــان را در کنــار خــود می نشــاند و در

ــود. ــوارش ب ــرب ج ق

17یونصب ض رخناش ضح یصخش

فضایل و مناقب حضرت زینب

بانوی فضائل18

زینــب کبــریh دارای فضایــل و مناقــب فــراوان مــه، بــود. ایــن بانــوی باعظمــت را عالمــه غیرمعلــب ــری و... لق ــه صغ ــم، معصوم ــه بنی هاش عقیلداده انــد. در ذیــل گوشــه هایی از فضیلت هــای

ــود: ــرور می ش ــبh م ــرت زین حض

علم و دانشبــا همــراه عالمانــه، خطبه هــای و ســخنان ــس ــه، مجل ــرآن، در کوف ــات ق ــه آی ــتدالل ب اســد، ــار یزی ــن در درب ــاد و همچنی ــن زی ــه ب عبیداللــاهدی ــدام ش ــر ک ــبh ه ــرت زین ــوی حض از ســاس ــن عب ــت. اب ــن بانوس ــش ای ــی دان ــر توانای بگفتــار پــر ارج فاطمــه زهــراh را دربــاره »فــدک«،

19یونصب ض رخناش ضح یصخش

می گویــد: کــرده، نقــل hزینــب حضــرت از ــت«. ــن گف ــی چنی ــر عل ــب دخت ــا زین ــه م »عقیلافــزون بــر آن، درس و تفســیر قــرآن از ســوی حضــرت زینــبh ، بــرای زن هــای کوفــه در زمــان حکومــت پــدرش حضــرت علــیg بیانگــر

ــت. ــان اس ــش ایش دانــث ــت و حدی ــان روای ــام بی ــبh مق ــرت زین حضــاء ــرو، عط ــن عم ــد ب ــه محم ــود: چنانک را دارا بــت حســین و دیگــران از ــن ســائب، فاطمــه بن ب

ــد. ــث کرده ان ــل حدی ــبh نق زینــوادث ــه ح ــی ب گاه ــی آ ــم حت ــه بنی هاش عقیلگرفتــه فــرا خــود بزرگــوار پــدر از را آینــده اصحــاب از بعضــی کــه همانگونــه بــود: ابــوذر و پیامبــرn هماننــد ســلمان خــاص حضــرت ن را یــا ز ا برخــی همچنیــن و ــری ــید هج ــار و رش ــم تم ــد میث ــیg مانن عل

بودنــد. گاه آ اســرار این گونــه بــه داشــت. سرشــار دانشــی hزینــب حضــرت nــر ــه از محضــر پیامب ــی اســت کســی ک طبیعــهر ــیg )دروازه ش ــرت عل ــم( و حض ــهر عل )ش

بانوی فضائلص2

ــم ــای عل ــد دری ــوده، بای ــش نم ــب دان ــم( کس علــد. باش

»عالمــه hزینــب حضــرت صــورت، هــر در در او احتجاجــات چنانکــه بــود، مــه« غیرمعلــاج ــد احتج ــمن، مانن ــر دش ــام در براب ــه و ش کوفدربــاره کــه بــود hزهــرا حضــرت مــادرش

»فــدک« ابــراز نمــود.

عبادت و بندگیعبــادت، رفیع تریــن مقــام آدمــی اســت. ائمــه ــام ــن مق ــای ای ــه اع ــدام مرتب ــر ک ــارb ه اطهرا دارا بودنــد. دخــت واالگهــر حضــرت علــیg، نهایــت عبــادت و تعظیــم را در برابــر پروردگار

ــت. داشحضــرت زینــبh نمازهــای مــادرش حضــرت زهــراh و پــدرش حضــرت علــیg را شــاهد ــی ــن مجتب ــام حس ــای ام ــان نیایش ه ــود. ایش ببــود، دیــده روزهــا و شــب ها دل در را g gحســین امــام مناجات هــای و عبادت هــا را، بــه ویــژه در شــب و صبــح عاشــورا، بــه تماشــا

21یونصب ض رخناش ضح یصخش

ــود و هــر یــک برایــش درس و الگــوی نشســته بــود. ــات ب ــادت و مناج عب

حضــرت زینــب کبــریh شــب ها بــه عبــادت می پرداخــت و در دوران زندگــی، هیچــگاه تهجــد را تــرک نکــرد. آنچنــان بــه عبــادت اشــتغال ــد. ــی« ش ــده آل عل ــه »عاب ــب ب ــه ملق ــد ک ورزیدر حتــی ،hزینــب حضــرت شــب زنده داری

ــد. ــرک نش ــورا، ت ــم عاش ــم و یازده ــب ده شمی گویــد: gحســین امــام دختــر فاطمــه در شــب عاشــورا، عمــه ام پیوســته در محــراب ــت و ــش داش ــاز و نیای ــود، نم ــتاده ب ــادت ایس عب

می شــد. ســرازیر اشــك هایش پیوســته عمــه ام می فرمایــد: ،gزین العابدیــن امــام زینــب در طــول ســفر اســارت، از کوفــه تــا شــام، پیوســته نمازهــای واجــب و مســتحب خــود را انجــام مــی داد و در بعضــی منزلگاه هــا می دیــدم کــه ایشــان در اثــر ضعــف و گرســنگی، نمــاز خــود ــذای ــهمیه غ ــه س ــرا ک ــد، چ ــته می خوان را نشســرد و دیگــر ــان کــودکان تقســیم می ک خــود را می

ــوان ایســتادن نداشــت. ت

بانوی فضائل22

ارتبــاط حضــرت زینــبh بــا خداونــد آنگونــه ــود کــه حضــرت سیدالشــهداgدر روز عاشــورا بــرم! ــود: خواه ــرش فرم ــه خواه ــگام وداع، ب هن

ــن. ــوش نک ــب، فرام ــای ش ــرا در نمازه م

حجاب و عفتاز منظــر اســام، یکــی از مهم تریــن وظایــف بانــوان، پاســداری در حفــظ حریــم حجــاب و ــه ــه ب ــد آی ــد، در چن ــرآن مجی ــت. در ق ــت اس عفضــرورت حجــاب بــرای زنــان تصریــح شــده و در ــت و پاکدامنــی هشــدار ــاره عف ــه، درب چهــارده آیداده و در احادیــث فــراوان نیــز هشــدارهای مؤکــد

ــه شــده اســت. ــه ارای ــن زمین در ایعقیلــه بنی هاشــم در حجــاب و عفــت، ماننــد ــم ــن مه ــه ای ــود و ب ــراh ب ــه زه ــادرش فاطم مــورا و ــش از عاش ــا پی ــی داد. ت ــت م ــیار اهمی بسماجرای اســارت، نامحرمی حضــرت زینــبh را ندیده ــی ــت: هنگام ــده اس ــخ آم ــه در تاری ــود؛ چنانک بــار ــجدالنبی کن ــه مس ــت ب ــب می خواس ــه زین کقبــر رســول خــداn بــرود، امــام علــیg دســتور

23یونصب ض رخناش ضح یصخش

مــی داد شــب بــرود، بــه امــام حســن و امــام ــان ــراه خواهرش ــود: هم ــم می فرم ــینc ه حس gــین ــام حس ــر و ام ــنg جلوت ــام حس ــند. ام باشــا ــط آنه ــبh در وس ــرت زین ــر و حض ــت س پشمــوالی ســوی از آنهــا می کردنــد. حرکــت متقیــان مأمــور بودنــد کــه حتــی چــراغ روی مرقــد منــور پیامبــر را خامــوش کننــد تــا چشــم نامحــرم

ــد. ــب نیفت ــت زین ــه قام بــدت ــه، م ــن در مدین ــد: م ــی می گوی ــی مازن یحیزیــادی همســایه حضــرت علــیg بــودم. ســوگند بــه خداونــد! در ایــن مــدت، هرگــز حضــرت

ــنیدم. ــش را نش ــدم و صدای ــبh را ندی زینــه ای ــه گون حجــاب و عفــاف حضــرت زینــبh ببــوده اســت کــه عامــه مامقانــی در این بــاره می گویــد: زینــب در حجــاب و عفــاف، یگانــه ــان ــردان، در زم ــی از م ــت. کس ــوده اس روزگار بپــدرش و برادرانــش تــا روز عاشــورا، اورا ندیــده

ــود. ب

بانوی فضائل24

صبر و استقامتــس واال دارد. ــی ب ــر جایگاه ــن، صب ــر دی از منظقــرآن بــه صبرکننــدگان بشــارت داده اســت. مقــام صبــر نســبت بــه ایمــان هماننــد ســر بــرای بــدن اســت. حضــرت زینــبh نمونــه و تجســم عالــی صبــر و پایــداری اســت. مقاومــت و شــکیبایی در راه پاســداری از حریــم دیــن و کرامــت انســانیت،

ــزرگ اســت. ــوی ب ــن بان ــارز ای از ویژگی هــای ب hصبــر و ثبــات شــگفت انگیز حضــرت زینــبــرا از ــت؛ زی ــته اس ــاب واداش ــه اعج ــگان را ب همــی ــکاه، یک ــب جان ــرای او، مصائ ــالگی ب ــج س پنپــس از دیگــری شــروع شــد، ولــی ایشــان در ــت ــت برافراش ــا، قام ــن مصیبت ه ــه ای ــر هم براب

ــرد. ــر ک و صبحضــرت زینــبh در وادی صبــر و اســتقامت، یکه تــاز میــدان اســت. مورخــان، ایشــان را در دانســته اند. یگانــه و بی نظیــر ثبــات، و صبــر بلنــدای مقــام صبــر و بردبــاری آن گوهــر در ــر ــی در براب ــه وقت ــس ک ــن ب ــی، همی ــم اله عظی gپیکــر نورانــی و خونیــن بــرادرش امــام حســین

25یونصب ض رخناش ضح یصخش

ــا! ــار خدای ــه آســمان کــرد و گفــت: ب رســید، رو بایــن انــدک قربانــی و کشــته در راه خــودت را از مــا

ــر. ــر( بپذی ــدان پیامب )خانآزاده، هنگامــی کــه بانــوی ایــن ســخنان آن بــرادرش امــام حســینg و دیگــر بــرادران و ــی ــود، حاک ــت داده ب ــش را از دس ــدان خوی فرزناز قــوت ایمــان، ثبــات اعتقــاد، گذشــتن از خــود و فناشــدن ایشــان را در خداونــد اســت. حضــرت ــه، ــه طیب ــت خمس ــه و تربی ــر توج ــبh در اث زینشــهادت کــه بــود یافتــه بزرگــی روح چنــان وصف ناپذیــر ثباتــی و صبــر بــا را عزیزانــش

ــود. ــل نم تحمــا ــبh در کرب ــرت زین ــه حض ــت ک ــت اس درســز داشــت؛ چنانکــه وقتــی قامــت ــه نی ــه و نال گریحضــرت علــی اکبــرg بــر زمیــن افتــاد، حضــرت زینــبh سراســیمه و بــا اشــك دیــدگان، از خیمــه بیــرون آمــد و فرمــود: »یــا حبیبــاه! یــا ثمــرة فــؤاداه! یــا نــور عینــاه!« و خــود را بــر روی بــدن امــام امــا انداخــت، gاکبــر علــی حضــرت حســینg حضــرت زینــبh را از پیکــر ایشــان

بانوی فضائل26

ــا ــد. ب ــا برگردان ــوی خیمه ه ــه س ــود و ب ــدا نم جاینکــه همیــن بانــو در شــهادت دو جــوان خویــش خامــوش و ســاکت بــود، ولــی ناله هــای حضــرت

ــت: ــی داش ــوارد، دالیل ــه م ــبh در اینگون زینــت بیــش از حــد ســنگین گاهــی عظمــت مصیببــود، از جملــه شــهادت حضــرت علــی اکبــرg؛ ــت و ــد داش ــس ارجمن ــی ب ــان مقام ــه ایش چراکــرد ــبیه ترین ف ــینg، ش ــام حس ــان ام ــق بی طببــه پیامبــرn از نظــر صــورت و ســیرت و منطــق بــود. بنابرایــن، بــه شــهادت رســیدن حضــرت علــی اکبــرg و مصیبــت از دســت دادن آن ــوده اســت ــان ســنگین و کمرشــکن ب ــز، چن عزیکــه دل را آب می کنــد و عاطفــه را بــه جــوش مــی آورد و نالیــدن در چنیــن مصیبــت عظیمــی،

ــت. ــارض نیس ــر در تع ــام صب ــا مق ب hــب ــرت زین ــای حض ــا و ناله ه ــه گریه ه ــر اینک دیگدر کربــا و پــس از آن در طــول ســفر کوفــه و شــام، در جهــت اهــداف عالــی و رســالت عظمــای ایشــان، یعنــی ابــاغ پیــام عاشــورا بــوده و ایشــان از راه هــای گوناگــون، از جملــه بــا خطبه هــا و

27یونصب ض رخناش ضح یصخش

آتشــین و گریه هــای جان ســوز ســخنرانی های خویــش، از نهضــت حســینی پاســداری می نمــود.

شجاعت و قهرمانیــجاعت ــا، ش ــوی کرب ــم بان ــای عظی از ویژگی هــه ــیg ک ــرت عل ــان حض ــجاعتی بس ــت، ش اســدون ــود. ب ــاز ب ــورد نی ــخت م ــا س ــام کرب در قیشــك، اگــر ذره ای تــرس از حکومــت اســتبدادی ــن ــود زینــبh راه می یافــت، در ای ــد در وج یزیبــه پیــروزی صــورت، نهضــت کربــا چنیــن

ــی آورد. ــان نم ارمغحضــرت زینــبh در ایــن ویژگــی، یکه تــاز میــدان بــود. خطبه هــای آتشــین و افشــاگرانه ایشــان بــر ضــد دســتگاه امویــان و گفتــار کوبنــده اش در فرصت هــا بــرای دفــاع از نهضــت حســینی، و صابــت بی نظیــر ایشــان در کوفــه و شــام، همــه

بیانگــر قهرمانــی و شــجاعت ایشــان اســت. حضــرت زینــبh در مــوارد متعــددی، شــجاعتی شــایان از خــود بــه نمایــش گذاشــت. ایشــان جان ــه امــام ســجادg را از مــرگ نجــات داد. از جمل

بانوی فضائل28

در مجلــس ابــن زیــاد، پــس از احتجــاج حضــرت ســجادg بــا ابــن زیــاد، امــر بــه قتــل ایشــان داد. ــرادر ــد ب حضــرت زینــبh دســت در گــردن فرزنانداخــت و فرمــود: »تــا زنــده ام، نخواهم گذاشــت ــن ــد ب ــاد و یزی ــن زی ــه اب ــز ب ــید.« هرگ او را بکشمعاویــه اعتنایــی نکــرد و در حالــی که آنــان در اوج ــا شمشــیرهای ــد، و پاســبان ها ب اقتدارشــان بودنــه ــرون کشــیده اطــراف ایشــان را گرفت ــام بی از نیبودنــد، ســخنانی ایــراد کــرد کــه یزیــد و اطرافیــان

وی را رســوا ســاخت.

29مین ت ضح یصخش

رسالت حضرت زینب

بانوی فضائلص3

ــب ــرت زین ــا، حض ــاک کرب ــه دردن ــی واقع در پثمــر بــه و حفاظــت ســنگین مســئولیت hزیــرا گردیــد. عهــده دار را نهضــت رســاندن امــام حســینg پدیدآورنــده نهضــت بــود، ولــی hــب ــرت زین ــرش حض ــده آن، خواه ادامه دهنبــود. اندوه هــای دلخــراش آن بانــوی بــزرگ ــا ــی ب ــرای رویاروی ــان ب ــر راه ایش ــر س ــی ب مانعدشــواری ها و ایفــای رســالت بزرگــش ایجــاد

ــرد. نکنهضــت عاشــورا بــا شــهادت امــامg بــه فرجــام و هــدف پایانــی نرســید، بلکــه هدایــت و رهبــری آن بــه دســت باکفایــت دختــر علــیg بــود. حضــرت زینــبh از جانــب بــرادر ایــن وظیفــه را

31 مین ت ضح یصخش

ــای خــود مســائل را ــه و امــامg طــی وصای یافتــود. ــه ایشــان فرمــوده ب ب

hزینــب بانــو کــه هنگامــی عاشــورا عصــر مشــاهده کــرد بــرادرش امــام حســینg روی زمیــن افتــاده و دشــمنان جنایــت کار اطــراف پیکر مطهــر وی را بــا هــدف کشــتن ایشــان گرفته انــد، ــوان ــه عن ــد و پســر ســعد را ب ــرون آم از خیمــه بیســرزنش فرمــود: ای فرزنــد ســعد! آیــا اباعبداللــه

کشــته می شــود و تــو تماشــا می کنــی؟ hاو هیــچ جوابــی نــداد و روی از حضــرت زینــبــا شــاید از ــد، ولــی ایشــان تــاش کــرد ت برگردانــد. ــری نمای ــام حســینg جلوگی کشته شــدن اماز ایــن رو، خطــاب بــه آن مــزدوران نمــود و گفــت: آیــا در بیــن شــما یــك نفــر مســلمان

ــت؟ نیس hــداد. زینــب کبــری ــچ کــس پاســخی ن ــاز هی بفریــاد بــرآورد: وای بــرادرم! وای ســرورم! وای ــون ــن واژگ ــر زمی ــمان ب ــت! ای کاش آس اهل بیپراکنــده و خــرد کوه هــا کاش ای و می شــد!

می شــد و بــر هامــون می ریخــت.

بانوی فضائل32

ــه دوم ــا ایــن جمله هــا، مرحل حضــرت زینــبh بنهضــت را شــروع کــرد. از ایــن لحظــه، وظیفــه ای ــر ــردان دیگ ــود. از م ــده او ب ــر عه ــا ب طاقت فرســام ــودکان و ام ــود و ک ــود و او ب ــده ب ــی نمان کسانجــام بــرای ایشــان تنهــا. و غریــب بیمــار ــه ســوی امــام حســین رســالت عظمــای خــود، بg رهســپار میــدان شــد، بــر بالیــن بــرادر رســید، ــرادر رنگیــن کــرد، ســپس ــه خــون ب پیشــانی را بــن ــارک و خونی ــر مب ــر پیک ــه زی ــود را ب ــت خ دسنــگاه آســمان بــه و گرفــت gسیدالشــهداــا ــی را از م ــن قربان ــا! ای ــود: خدای ــت و فرم دوخ

ــر. بپذیدر کــوه، اســتوار همچــون hزینــب حضــرت ــودکان ــوان و ک ــنg و بان ــام زین العابدی ــار ام کنــر ــهیدان، نظاره گ ــگاه ش ــوار قتل ــده، و در ج داغ دیغارت شــدن و ســوختن خیمه هــا بــود. ایشــان ســپس شــام غریبــان شــهدا را در بیابــان، بــا زمزمه هــای دلخــراش عــزاداری، بــا اشــك و نالــه در ســوگ عزیــزان و پرســتاری از یتیمــان، و بــا نماز

ــاند. ــح رس ــه صب ــروردگار ب ــا پ ــش ب ــب و نیای ش

33 مین ت ضح یصخش

تبیین و افشاگریایســتادگی حضــرت زینــبh بــر مســیر حــق نیــز مســیر و برابــر ظالــم تســلیم در و عــدم موقعیت ســنجی بــا ایشــان کــه صحیحــی ــا ــارت از کرب ــع اس ــک از مقاط ــح در هری صحیبــه کوفــه و ســپس بــه شــام و نیــز ســبک محاجــه ایشــان بــا حاکمــان جــور یــا ســبک متفــاوت ایشــان در مامــت پیمان شــکنی کوفیــان باعــث شــد تــا مســیر حــق حســینی تــا ابــد زنــده بمانــد و ــخ ــود را در تاری ــدت خ ــدت و بلندم ــج کوتاه م نتای

ــذارد. ــا بگ ــه ج ــریت ب بش gپــس از آنکــه ابــن ســعد، اهــل بیــت امام حســینــه و ــوی کوف ــه س ــیر ب ــوان اس ــه عن ــا ب را از کربســپس شــام حرکــت داد، فرجــام ایــن نوع رفتــار با توجــه بــه ظاهــر حادثــه، بایــد بــه نابــودی خانــدان پیامبــر و پیــروزی پایــدار حکومــت امویــان خاتمــه می یافــت. نتیجــه ای کــه شــاید در آن روز هــر بیننــده ای بــه ســادگی آن را پیش بینــی می کــرد، ــال اســرای اهــل بیــت در کوفــه ولــی حضــور فعــور حضــرت و شــام، بــه ویــژه خطبه هــای پرش

بانوی فضائل34

ــه در ــم زد ک ــه ای رق ــه گون ــه را ب ــبh، نتیج زینآخــر، یزیــد، سرشکســته و خجلــت زده مجبــور شــد آنــان را هــر چــه زودتــر و بــا احتــرام بــه مدینــه

ــد. برگردانآنچــه ســبب ایــن دگرگونی در دوران اســارت شــد، ــی ــود: یک ــالت ب ــدان رس ــی خان ــه عمل دو برنامــن ــن مــردم و دیگــر پرداخت ــراد خطبه هــا در بی ایــا ــا. خطبه ه ــهیدان کرب ــرای ش ــزاداری ب ــه ع بــد ــان می گردی ــا، بی ــر ج ــرایط ه ــا ش ــب ب متناســان ــار تبلیغــات ســوء اموی ــا کســانی را کــه گرفت تشــده بودنــد، بیــداری بخشــد. اکنــون حضــرت امــام تبلیــغ ســازمان او، کاروان و hزینــببــه و سرنوشــت نهضــت حســینg هســتند

ــت. ــه اس ــرار گرفت ــا ق ــت آنه دساســیران در حالــی وارد کوفــه شــدند کــه نیروهــای پیــاده، و ســواره زیــاد بــن عبیداللــه امنیتــی ــای ــهر و کوچه ه ــی ش ــای ورودی و خروج راه هآن را تحــت مراقبــت قــرار داده بودنــد تــا هرگونــه حرکــت مشــکوکی را مهــار کننــد. از ســوی دیگــر، ــیران جارچیــان و جاسوســان حکومــت ورود اس

35 مین ت ضح یصخش

را بــه شــهر اعــام کــرده و مــردم را بــرای تماشــا ــد. دعــوت نمــوده بودن

ــود کــه ــد، دســتور یافتــه ب ــه از ســوی یزی عبیداللاهــل بیــتb را در شــهر بگردانــد تــا بــا تماشــای مــردم بــه آنــان، قــدرت حکومــت خــود را نمایــان ــی ــیران را خارج ــه اس ــی امی ــات بن ــازد. تبلیغ ســر ــر مطه ــه س ــی ک ــود. هنگام ــرده ب ــی ک معرفــا ــر نیزه ه ــان را ب ــاران ایش ــینg و ی ــام حس امــا وضــع دلخراشــی زدنــد و بــه همــراه اســیران، بفضــای امویــان گرداندنــد، کوفــه شــهر در قبضــه در را شــهر و کردنــد ایجــاد وحشــت ــس ــینه ها حب ــا در س ــتند. نفس ه ــوران داش مأمشــده بــود! چنیــن فضایــی تاریــك فریادگــری قهرمــان و شــجاع می خواســت تــا مــردم را علیــه

ــد. ــان برانگیزان یزیدی

خطبه در جمع مردم كوفهــاوه ــبh در کج ــرت زین ــیران، حض در کاروان اسخویــش بــه دنبــال فرصــت بــود، تــا ضربه مناســب را بــر دشــمن وارد کنــد؛ زینبــی کــه روزگاری بــرای

بانوی فضائل36

و می گفــت قــرآن تفســیر درس کوفــه زنــان پــدرش رهبــری امــت را بــر عهــده داشــت. کوفــه ــود و پنــج ســال پایتخــت حکومــت قلــب عــراق بحضــرت علــیg. حضــرت زینــبh درد دل های و می دانســت کوفیــان از علــیgرا حضــرت ــده ــنg دی ــام حس ــا ام ــان را ب ــت عهدی آن سســردم را ــن م ــی همی ــی در پ ــز نامه هــای پ ــود و نی ببــه امــام حســینg و ســپس عهدشــکنی ایشــان را بــه یــاد داشــت. نوبــت آن رســیده بــود کــه خطابه آتشــین خــود را همچــون پتــک بــر فــرق ایــن مردم ــه ــاره خطب ــدی درب ــم اس ــربن خزی ــرود آورد. بش ف

ــد: ــبh می گوی ــرت زین حض gعلــی دختــر زینــب بــه مــن روز، ایــن در نگریســتم. ســوگند بــه خــدا! کســی را ماننــد زینب، در ســخنوری توانــا ندیــدم. چنانکــه گویــی از زبــان ابیطالــبg ســخن بــن علــی امیرالمؤمنیــن ــر مــردم نهیــب زد: خامــوش باشــید! ــد. ب می گویبــا ایــن نهیــب، نــه تنهــا آن جماعــت انبــوه ســاکت شــدند، بلکــه زنــگ شــتران نیــز از صــدا

ــاد! افت

37 مین ت ضح یصخش

فرجام خطبهحضــرت زینــبh خطابــه را پایــان داد. او کــه بــا ــا ــع کرب ــت و فجای ــخن می گف ــدار س ــب داغ قلرا شــرح مــی داد، هیجــان شــدید در کوفــه ایجــاد ــد. راوی ــون ش ــردم دگرگ ــی م ــع روح ــرد و وض کحضــرت دختــر خطبــه از پــس می گویــد: ــت ها را ــگفت زده، دس ــه ش ــردم کوف ــیg، م عل

ــد. ــدان می گزیدن ــه دن بایــن بــا hزینــب حضــرت روی، هــر بــه خطبــه، تبلیغــات دروغیــن بنــی امیــه را کــه کــرده معرفــی خارجــی را gمعصــوم امــام ــه خاطــر ــود، خنثــی نمــود و مــردم کوفــه را ب بــاخت ــدار س ــت بی ــواب غفل ــکنی، از خ پیمان شــر ــام خط ــی اع ــر اله ــان از کیف ــرای کوفی و بکــرد. ســخنان حضــرت زینــبh ماننــد صیحــه ــر آن ــت و ب ــه را فراگرف ــط کوف ــمانی، محی آســا را ــه کرب ــذارد. ایشــان فاجع ــر جان ســوز گ اثــا دســت همــان مــردم بی فضیلــت انجــام کــه بیافتــه بــود، بی پــرده بیــان داشــت و آنــان را ســخت نکوهــش کــرد تــا ابــن زیــاد نتوانــد

بانوی فضائل38

gحقایــق تلــخ عاشــورا و ماهیــت قیــام حســینــازد. ــرف س را منح

در پایــان خطبــه، آشــوب شــهر و قیــام علیــه ــن ــی ای ــه در پ ــد، بلک ــاس می ش ــت احس حکومــه وجــود آمــد کــه دیگــر آرام ــی ب ــه، هیجان خطبــد و ــار آمدن ــرد مخت ــا ســرانجام، مــردم، گ نشــد تدســت بــه انقابــی زدنــد کــه فرزنــد زیــاد و همــه شــرکت کنندگان در جنایــت کربــا را فراگرفــت و آنهــا را بــه دســت انتقــام ســپرد. بدیــن روی، فرمانــده نیروهــای نظامــی بــرای جلوگیــری از خانــدان اســیران ســتمگران، علیــه انقــاب حکومــت مرکــز »داراالمــاره« بــه را پیامبــر

ــتاد. ــاد فرس ــن زی ــه ب عبیدالل

در داراالماره كوفهــود، در ــر خ ــا خواه ــراه ب ــبh هم ــرت زین حضــه ــران ب ــجادg و دیگ ــام س ــش و ام ــع خوی جمداراالمــاره وارد شــد، در حالــی کــه پســت ترین لبــاس را بــه تــن داشــت، تا او را نشناســند. ایشــان بــدون توجــه بــه هیبــت مجلــس و عبیداللــه، بــه

39 مین ت ضح یصخش

ــت و ــوار نشس ــك دی ــناس نزدی ــی ناش ــورت زن صزنــان، گــردش نشســتند. ابــن زیــاد پرســید: ایــن زن کیســت؟ کســی جــواب او را نــداد. او ســه بــار پرســش خــود را تکــرار کــرد. در آخــر، یکــی از کنیــزان ایشــان پاســخ داد: ایــن زن زینــب فرزنــد

ــت! ــه اس ــول الل ــر رس فاطمهhدختطــرز ورود حضــرت زینبh، کــه هماننــد فرمانده ــس ــاد وارد مجل ــن زی ــه اب ــا ب ــدون اعتن ــروز، ب پیشــد، بــرای عبیداللــه ســخت ناراحت کننــده بــود. هنگامــی کــه وی حضــرت زینــبh را شــناخت، خشــمش شــدیدتر شــد و بــرای تشــفی قلــب ناپاك خویــش، بــه خانــدان وحــی اهانــت نمــود و گفت: خــدا را ســتایش می کنــم کــه شــما را رســوا کــرد و

کشــت و دروغ شــما را آشــکار ســاخت.ــر یاوه گویی هــای دختــر امیرالمؤمنیــنg در برابپاســخی قاطعانــه و کوتــاه فرمــود: حمــد او، خداونــدی کــه مــا را بــه خاطــر پیغمبــرش شــرافت بخشــید و از پلیدی هــا پــاك گردانــد. خداونــد چنیــن و می کنــد رســوا را دروغگــو و فاســق

ــت. ــدان ماس ــر خان ــی غی کس

بانوی فضائلص4

ابــن زیــاد کــه خــود را ســخت در تنگنای ســخنان و تحقیرهــای ایشــان گرفتــار دیــد، بــاب ســخن را عــوض کــرد. او بــرای تازه کــردن داغ حضــرت زینــبh، بــا لحــن اســتهزاآمیز پرســید: کار خــدا را بــا بــرادر و اهــل بیــت خویــش چگونــه یافتــی؟ ــا ــه و ب ــن رضایت مندان ــا لح ــبh ب ــرت زین حضــر ــز خی ــان ج ــدای مهرب ــود: از خ ــجاعت فرم شــد ــه خداون ــانی اند ک ــان کس ــدم. این ــی ندی و خوبــانید، ــان پوش ــر اندامش ــهادت ب ــای ش ــاس زیب لبباعــزت بــه ســرای باقــی شــتافتند و بــه زودی خداونــد شــما و آنهــا را در حضــور خــود جمــع می کنــد و در محکمــه عــدل، داوری خواهــد کــرد.

پیامد سخنان ــن ــه بنیادی ــا وظیف ــا اینج ــا ت ــزرگ کرب ــوی ب بانخویــش را در پاســداری از نهضــت، بــه خوبــی ــین در ــه آتش ــراد خطاب ــا ای ــاند و ب ــام رس ــه انج بــر ــده اش در براب ــخنان کوبن ــردم و س ــاع م اجتمابــن زیــاد، بــه خوبــی توانســت مســیر قیــام خونین از دســتبرد حکومــت امویــان حفــظ کربــا را

41 مین ت ضح یصخش

ــام از ــن انتق ــرای گرفت ــان را ب ــکار کوفی ــد و اف کنبه وجودآورنــدگان آن حادثــه آمــاده ســازد.

ــن ــدام اب ــر ان ــرزه ب ــبh ل ــرت زین ــخنان حض سزیــاد و کوفیــان افکنــد و بر مــردم آن اثــری عمیق گــذارد و خانــدان امــوی را رســوا ســاخت. هنــگام نمــاز ظهــر در حالــی کــه مــؤذن اذان می گفــت، عبیداللــه دســتور زنــدان کــردن اهــل بیــتb را ــز ــبh و نی ــرت زین ــه حض ــرد. خطاب ــادر ک صــه ــوم و فاطم ــجادg و ام کلث ــام س ــخنان ام سنیــز و داراالمــاره و کوفــه در الحســین بنــت ــد ــف ازدی و زی ــن عفی ــه ب ــای عبدالل اعتراض هبــن ارقــم بــه مــردم کوفــه جرئــت بخشــید و زمینه ــم را فراهــم ســاخت و ــام برضــد حکومــت ظل قیهمانگونــه کــه حضــرت زینــبh در خطبــه خــود ــی ــه را تباه ــی امی ــت بن ــان سرنوش ــرای کوفی بدنیــا و آخــرت وعــده داده بــود، بــه زودی صــورت امــام قاتــان کوتــاه، زمانــی در و پذیرفــت حســینg از جملــه عبیداللــه بــن زیــاد بــه قتــل

ــیدند. رس

كاروان اهل بیت در شام

43 منمضتد تیب ل ت دم ننك

ــه ــرا ب ــگام ورود اس ــد هن ــت یزی ــت حکوم موقعیــود. شــهری کــه مــردم آن شــام بســیار محکــم بداشــتند؛ علــیgرا خانــدان بغــض ســال ها ــفیان ــان ابوس ــات دودم ــال ها تبلیغ ــه س ــرا ک چــی ــوان پیش بین ــن رو، می ت ــد، از ای ــنیده بودن را شســرزمین ایــن فریب خــورده مــردم کــه کــرد ــد. ــتقبال می کردن ــینی اس ــه از کاروان حس چگونهنــگام کــه نیســت شــگفت انگیز بنابرایــن، مــردم شــام، در bپیامبــر بیــت اهــل ورود ــت ــهر را زین ــد و ش ــن کردن ــر ت ــو ب ــای ن لباس هدادنــد و نوازنــدگان مشــغول نواختــن شــدند و شــادمانی چنــان مــردم را فراگرفتــه بــود کــه گویــا

ــت. ــرور اس ــرق در س ــه غ ــام یکپارچ ش

بانوی فضائل44

ولــی قافلــه اســیران در مدتــی کوتــاه، شــرایط را به ــین ــای آتش ــرد. خطابه ه ــوض ک ــش ع ــع خوی نفــین و ــام حس ــدار ام ــر داغ ــیله خواه ــه وس ــه ب کزیــن العابدیــنc در شــام ایــراد گردیدنــد و در آن جنایت هــای ننگیــن بنی امیــه را آشــکارا بیــان ــه ــد، از یك ســو، دشــمنی شــامیان نســبت ب کردناهلبیــتb را بــه عاقــه و محبــت بــدل نمــود و ــد از ســوی دیگــر، خشــم عمومــی را متوجــه یزیــام ــد مشــاهده کــرد کــه کشــتن ام ســاخت و یزیــر ــت او را بهت ــه موقعی ــای آنک ــه ج ــینg ب حسپایه هــای بــر کوبنــده ای ضربه هــای کنــد،

حکومتــش وارد آورد.

در كاخ یزیدــود ــروزی خ ــینg و پی ــام حس ــل ام ــد از قت یزیسرمســت بــود. از ایــن رو، مجلســی بی ســابقه ترتیــب داد، اشــراف و ســران کشــوری و لشــکری شــام در آن شــرکت نمودنــد و وی بــر بــاالی ــش را ــدرت خوی ــت و ق ــگار خــود نشس تخــت زرن

ــاخت. ــودار س نم

45 منمضتد تیب ل ت دم ننك

یزیــد بــا چوب دســتی کــه در دســت داشــت، ــائه ــرn اس ــد پیامب ــده فرزن ــر بری ــه س ــبت ب نســه شــدیدی را کــه او و خاندانــش ادب کــرد و کیندر باطــن نســبت بــه پیامبــر اکــرمn و دیــن اســام در دل داشــتند، علنــی ســاخت و اشــعاری

ــد. ــز خوان کفرآمی

فریاد در برابر یزیدســخنان کفرآمیــز یزیــد کــه در آن معتقــدات اســام را انــکار کــرد و انتقام گرفتــن از پیامبــرn را بــه میــان آورد و کشــتن فرزنــدان پیامبــر را در برابر ــرار داد، ــدر ق ــش در جنــگ ب ــار قری شکســت کفــر افــکار ــد ب ــا اینکــه در مجلــس اثــری بســیار ب بــه ــن اعتراضــی ب ــی کمتری مجلســیان گــذارد، ول

ــت. ــورت نگرف وی صــا ســخنان ناگهــان زینــبh از گوشــه مجلــس بکفــرآور یزیــد بــه مقابلــه برخاســت! ایشــان در برابر یاوه گویی هــای وی، واکنــش شــدیدی نشــان داد ــه را ــرد فرومای ــود، آن م ــده خ ــق کوبن ــا منط و برســوا نمــود. او حقایقــی را کــه طــی ده هــا ســال

بانوی فضائل46

بــر مــردم شــام مخفــی بــه دســت بنی امیــه ــی و ــالت تبلیغ ــا رس ــرد ت ــان ک ــود، نمای ــته ب گشالهــی خویــش را عملــی ســازد و بــا صــدای رســا، ــد و ــود: حم ــرد و فرم ــراد ک ــین ای ــه ای آتش خطبســتایش خــدای را کــه پــروردگار جهانیــان اســت، بــاد! خداونــد بــر پیامبــر و خانــدان او و درود ســرانجام فرمــود: کــه آنجــا گفــت، راســت ــید ــی رس ــه جای ــد ب ــل کردن ــد عم ــه ب ــا ک کار آنهکــه آیــات خداونــد را دروغ شــمردند و بدان هــا

می کردنــد. اســتهزا ســپس فرمــود: ای یزیــد! آیــا گمــان کــرده ای از اینکــه مــا را گرفتــار ســاختی و بــه صــورت اســیر در ایــن شــهر و آن شــهر گردانــدی، ایــن کارهــا ــو ــدی ت ــل قدرتمن ــا و دلی ــداری م ــبب بی مق سخواهــد بــود؟ و خداونــد مــدد کار توســت؟! و ــراف ــه اط ــوت، ب ــرور و نخ ــا غ ــال ب ــن خی ــا ای بخــود می نگــری و امــور دنیــا را بــه کام خــود ــه ــی کــه حــق شایســتگان را ب می بینــی، در حالناحــق غصــب کــرده و دل باختــه امــور ســطحی ــی ــدرت و زندگ ــه ق ــان داری ک ــده ای؟ و گم ش

47 منمضتد تیب ل ت دم ننك

برایــت خوشــی همیشــگی خواهــد داشــت؟! بــر مرکبــی کــه ســوار شــده ای آرام تــر حرکــت کــن! مگــر فرامــوش کــردی کــه خداونــد فرمــود: کافــران نپندارنــد مهلتــی کــه بــه آنــان داده شــده بــه سودشــان خواهــد بــود، بلکــه بــه آنهــا فرصــت می دهیــم تــا بــر گنــاه خویــش بیفزاینــد و بــا رســوایی، بــه کام عــذاب خوارکننــده وارد

ــوند! شای فرزنــد آزادشــدگان! بنگــر ایــن از عدالــت پشــت را خــود کنیــزان و زنــان کــه اســت ــر را در ــران پیامب ــی دخت ــی، ول ــای ده ــرده ج پمقابــل نامحرمــان بــه اســارت درآوری و آنهــا را بــا دشمنانشــان در شــهرها بگردانــی و پــرده عصمــت ایشــان را پــاره کنــی. و چگونــه می تــوان بــه کســی چشــم امیــد داشــت کــه جــده اش جگــر ــاره کــرد و خــون ــا دنــدان خــود پ مــرد بــزرگ را باو را مکیــد و گوشــتش از خــون شــهیدان روییــده

ــت؟! اسای یزیــد! ایــن جنایت هــای عظیــم را انجــام داده ای، آنــگاه بــدون اینکــه خــود را گناهــکار

بانوی فضائل48

بشــماری، بــزرگ را خــود جنایــت یــا بدانــی ــاد ــد و فری ــن بودن ــدران م ــی: ای کاش پ می گویمی کردنــد: ای یزیــد! دســت تــو شــل مبــاد؟ ــر لــب و دنــدان ســید آن وقــت چــوب خیــزران ب

جوانــان اهــل بهشــت می کوبــی؟چــرا چنیــن نگویــی و اینگونــه سرمســت و مغــرور ــی بــر دل نباشــی؟! آیــا می دانــی چــه زخم هایمــا وارد ســاختی؟ چــه خون هــای مقدســی را ــتارگانی را از ــه س ــی؟ و چ ــر ریخت ــل پیامب از نسآســمان فرزنــدان عبدالمطلــب خامــوش کــردی؟پــروردگارا! داد مــا را از دشــمنان مــا بگیــر، و خشــم خــود را شــامل حــال کســانی بگــردان کــه خون هــای مــا را ریختنــد و مــردان مــا را ســر

ــد. بریدنــت ــز پوس ــم، ج ــت عظی ــن جنای ــا ای ــد! ب ای یزیزودی بــه و نکــردی پــاره را خــود گوشــت و پاســخ بایــد می شــوی. وارد nپیغمبــر بــر را را بدهــی و حرمتــی او خون هــای فرزنــدان ــته ای ــن او شکس ــاره ت ــتb و پ ــل بی ــه از اه کــه در راه ــا ک ــن آنه ــان مک ــی. گم ــخگو باش پاس

49 منمضتد تیب ل ت دم ننك

ــد ــا زنده ان ــه آنه ــد، بلک ــدند مرده ان ــته ش ــدا کش خو نــزد پــرودرگار خــود، مرزوقنــد.

ــر ــم ب ــه حاک ــت ک ــی اس ــو کاف ــرای ت ــد! ب ای یزیــتیبانی ــا پش ــر ب ــو پیامب ــم ت ــد و خص ــدا باش ــو خ تجبرئیــل، آنــگاه آنهایــی کــه تــو را بــر گــردن کــه دیــد خواهنــد کردنــد، ســوار مســلمانان ــك از ــر ی ــد، و ه ــدی دارن ــه روزگار ب ــتمگران چ س

شــما جایگاهــی بدتــر از دیگــری داریــد.ــرایطی ــرا در ش ــه روزگار م ــه! اگرچ ای زاده معاویقــرار داد کــه بــا تــو ســخن بگویــم، هرچنــد مــن تــو را کوچکتــر از آن می دانــم کــه بــا او ســخن بگویــم؛ ــو شــدیدتر از ــخ ت ــر و توبی ــو بزرگ ت ــرا گناهــان ت زیــم؟ ــه کن ــا چ ــمارم، ام ــر ش ــه آن را ب ــت ک آن اسچشــم مــن از مــرگ عزیزانــم اشــکبار، و دل هــا در

فــراق ایشــان ســوزان و بریــان اســت.ای یزیــد! حــال هــر چــه در تــوان داری و هــر ــن راه ــده، و در ای ــام ب ــی انج ــه می توان ــی ک فریبــوگند! ــدا س ــه خ ــر! ب ــه کار گی ــود را ب ــش خ کوشتــو نمی توانــی نــام و وحــی مــا را خامــوش ســازی، ــن ننــگ و ــه آرزوی دلــت برســی، ای ــن راه ب و از ای

بانوی فضائلص5

عــار را هــم نمی توانــی از دامــن خــود شست وشــو دهــی.

گاه بــاش! رأی و عقــل تــو بســیار ضعیــف اســت آو دوران زندگــی ات بــه زودی ســپری می گــردد ــد ــد آم ــود. روزی خواه ــده می ش ــت پراکن و جمعکــه منــادی خــدا فریــاد کنــد: لعنــت پــروردگار بــر

ســتمکاران بــاد.اکنــون مــن خــدای را حمــد می کنــم کــه آغــاز کار مــا را بــا ســعادت پایه ریــزی کــرد و فرجــام آن را هــم ــد ــید. از خداون ــان بخش ــت پای ــهادت و رحم ــا ش بمی خواهــم کــه پــاداش شــهدای در راه ایمــان و ــا ــا را از آنه ــینی م ــد و جانش ــزون کن ــت را اف حقیقنیکــو قــرار دهــد؛ زیــرا او خداونــدی بخشــنده و

ــت. ــی اس ــاز خوب ــت و او کارس ــگاه ماس پناه

پیامد خطبهخطبــه حضــرت زینــبh در کاخ ســبز یزیــد، ــودن اعمــال ــام حســینg و باطل ب ــت ام حقانییزیــد را آشــکار ســاخت. حضــرت زینــبh در ــدار ــش داغ ــه قلب ــرد ک ــراد ک ــه را ای ــی خطب حال

51 منمضتد تیب ل ت دم ننك

و بودنــد بســته بازوهایــش بــود، عزیزانــش ــت در ــان تش ــینg در می ــام حس ــده ام ــر بری سبرابــرش قــرار داشــت و شــخصیت های کشــوری و لشــکری یزیــد در مجلــس حضــور داشــتند. در ایــن حالــت، دختــر امیرمؤمنــانg آنگونــه یزیــد ــد ــر نمــود و حتــی او را »زاده هن را توبیــخ و تحقیــت ــبh انگش ــرت زین ــد! حض ــوار« خوان جگرخــد ــرای یزی ــه ب ــه راه توجی ــذارد ک ــی گ روی گناهبســت، آنجــا کــه فرمــود: ای فرزنــد آزادشــدگان! آیــا ایــن از عــدل توســت کــه زنــان و کنیــزان خویــش را در پــرده قــرار دهــی، امــا دختــران پیامبــر را بــه عنــوان اســیر در مجلــس نامحرمــان

ــازی؟ ــر س حاضآری، حضــرت زینــبh در ایــن خطابــه، هــم جنایت هــای یزیــد را آشــکار کــرد و هــم بــه او گفــت: از جفــای روزگار اســت کــه مرا در شــرایطی قــرار داده اســت کــه بــا تــو ســخن بگویــم، هرچند تــو کوچــك تــر از آنــی. ایــن خطبــه زمینــه بیــداری ــق را ــت دمش ــم آورد و حکوم ــام را فراه ــل ش اه

دچــار مشــکات ســختی نمــود.

بانوی فضائل52

ــار ــه دیگــری کــه اعتب ــه، ضرب ــن خطب ــار ای در کنو نفــوذ یزیــد را متزلــزل ســاخت، خطبــه امــام ــر پیکــر حکومــت او ــود کــه ب ــن العابدیــنg ب زیــه ــه را نســبت ب ــد معاوی وارد شــد، در نتیجــه، فرزنسرنوشــت خــود و حکومتــش دچــار وحشــت نمود.

عزاداری در شامخطبــه منطقــی و آتشــین حضــرت زینــبh در مجلــس یزیــد، حاضــران را ســخت تحــت تأثیــر قرار ــد از روی ناچــاری نســبت ــه ای کــه یزی ــه گون داد، بــنg و ــن العابدی ــام زی ــبh و ام ــرت زین ــه حض ببازمانــدگان اهــل بیــتb اندکــی نرمــش و انعطاف نشــان داد. بدیــن دلیــل، از هرگونــه واکنش ســخت پرهیــز نمــود. یزیــد از اطرافیــان خــود نظــر خواســت ــد بعضــی ــد؟ هرچن ــا اهــل بیــتb چــه کن کــه بــه ــز ب ــا را نی ــد: اینه ــی گفتن ــان از روی چاپلوس از آنسرنوشــت رفتگانشــان مبتــا گــردان. ولــی نعمــان ــه ــن بشــیر کــه در آن مجلــس حضــور داشــت، ب ب nاو گفــت: ای یزیــد! بنگــر کــه اگــر رســول خــدابــود، بــا آنــان چگونــه رفتــار می کــرد. تــو نیــز همــان

رفتــار را بــا آنــان انجــام بــده.

53 منمضتد تیب ل ت دم ننك

در هــر صــورت، مرحلــه دوم نهضــت حســینی ــت شــد. توســط زینــب کبــریh رهبــری و هدایآن مخــدره آنچــه را الزم و گفتنــی بــود در خطبــه کوفــه و شــام خــود بیــان داشــت و بــا خطبــه امــام ســجادg، رســالت آنــان کامــل شــد و ــه ــت ک ــرار گرف ــا ق ــان در تنگن ــه چن ــد معاوی فرزنــام ــل ام ــت و قت ــد و جنای ــیمان ش ــر، پش در ظاهــت و او ــاد انداخ ــن زی ــردن اب ــه گ ــینgرا ب حسرا در مجلــس خــود لعنــت کــرد و گفــت: مــن بــه قتــل حســینg فرمــان نــداده بــودم، ابــن زیــاد

ــام داد. ــن کار را انج ایــرا ــا اس ــود، ب ــت خ ــظ موقعی ــر حف ــه خاط ــد ب یزیــد روزی ــان چن ــازه داد آن ــان داد و اج ــش نش نرم

ــد. ــزاداری کنن ــام ع در شآری، حضــرت زینــبh و کاروان وی در مــدت کوتاهــی توانســتند آن چنــان افــکار مــردم را تــکان دهنــد کــه یزیــد مجبــور شــد هنــگام خارج شــدن ــف ــه مخال ــد ک ــار کن ــی رفت ــام نوع ــان از ش ایش

ــود. ــار او هنــگام ورود اســیران ب رفت

حضرت زینب و سنت زیارت اربعین

55 ضح یصخش ض یخت یصنم تملر ح

بازگشــت راه در کربــا بــه بیــت اهــل ســفر بــه مدینــه و عــزاداری ایشــان بــر ســر مــزار سیدالشــهداg یکــی از مهم تریــن یادگارهــای ــی ــیعه و حت ــه ش ــرای جامع ــبh ب ــرت زین حض

تمــام مــردم جهــان اســت.ایشــان بــا پایه گــذاری ایــن ســنت حســنه تــا ابــد، کربــا را بــه میعــادگاه ظلم ســتیزان و زیــارت ــانه ــن نش ــه مهم تری ــهg را ب ــرت اباعبدالل حضــد. ایــن ــر تبدیــل کردن ــا حاکمــان جائ مخالفــت ب gاقــدام کاروان کربــا بــه رهبــری امــام ســجادو حضــرت زینــبh باعــث شــد تا مســیر تأســی به قافلــه شــهدای کربــا در طــول تاریــخ بــاز بمانــد و تــا قیامــت هرکــس کــه خــود را حق طلــب و

بانوی فضائل56

ــا حرکــت مخالــف بی عدالتــی و ظلــم می دانــد، بــه ــرت اباعبدالل ــارت حض ــا و زی ــمت کرب ــه س بالحســینg مقتــدای خــود را در ایــن حرکــت ــه ــود را ب ــال خ ــه آم ــته و کعب ــش گذاش ــه نمای ب

همــگان نشــان دهــد.

57دم مك رمنك ررما میرف

در كالم مقام معظم رهبری

بانوی فضائل58

کتــاب از اســتفاده بــا کــه حاضــر فصــل در شــخصیت، شــده، تهیــه حســینی« »جاذبــه فضایــل و رســالت حضــرت زینــبh بــا تکیــه بــر

مــرور می شــود. رهبــری معظــم مقــام کام

حماسه حضرت زینب در عاشوراــان ــه جوان ــد از آنک ــینg، بع ــورای حس در عاشــده ــم ش ــم قل ــاد قل ــا اجس ــه ب ــم هم ــی هاش بن ،hزینــب آنکــه از بعــد افتادنــد، زمیــن روی ــن ــه ای ــینg هم ــه حس ــین و آیین ــر حس خواهــرد، در ــل ک ــدا تحم ــرای خ ــا را ب ــا و درده داغ هآن آخریــن لحظــات بــه گــودال قتلــگاه آمــد، پیکــر مجــروح و زخم خــورده و پــاره پــاره شــده gحســینش را پیــدا کــرد، دســت زیــر بدن حســین

59 دم مك رمنك ررما میرف

ــه خــدا عرضــه کــرد و ــدن حســینg را ب ــرد. ب بــا! ایــن قربانــی را از مــا قبــول کــن. گفــت: خدای

)1395/06/17(

عظمت های لحظه وداع با برادرــب ــا زین ــیg ب ــن عل ــین ب ــات وداع حس لحظکبــریh اســت. یعنــی خواهــر و بــرادری کــه ایــن قــدر بــا هم مأنــوس بودنــد. اینقــدر به هــم محبت داشــتند، حــاال از هــم جــدا مــی شــدند. واقعــا این لحظه هــا را انســان دقــت بکنــد، می بینــد چقــدر بــا عظمــت اســت. منهــای جنبه هــای گریــه آور و تأثرانگیــز، دقــت در جنبه هــای روانــی ایــن ماجــرا ــاس ــد، آدم احس ــارت می کن ــار حق ــان را دچ انسمی کنــد در مقابــل آن همــه عظمــت، مــا چــه

ــد. ــا را ببینی ــتیم. آن عظمت ه هسایــن خواهــر و بــرادری کــه اینقــدر بــه هــم محبــت دارنــد، طبیعــی هــم هســت. خانــواده ای بــا دو تــا ــا هــم، ــا خواهــر. دردهایشــان ب ــرادر یکــی دو ت برنج هایشــان بــا هــم، شادی هایشــان بــا هــم، ــد، ناراحتــی ــا هــم درک کردن ــر را ب فقــدان پیغمب

بانوی فضائلص6

ــدر را ــا هــم کشــیدند، پ ــادر را ب از دســت دادن مــد و آن ــاال از آن ج ــد، ح ــت دادن ــم از دس ــا ه بمــادر و آن پــدر و آن بــرادران، بــرای زینــب یــک

ــده اســت. ــرادر مان ــه، یــک ب اباعبداللبــه کــه محبت هایــی همــه اســت طبیعــی پیغمبــرn و بــه امیرالمؤمنیــنg و بــه مــادر ــز ــرادر متمرک ــن ب ــت، در ای ــرادر داش ــه آن ب و بامــام و زینــب کــه اســت طبیعــی می شــود. حســینg کــه بازمانــدگان آن خانــواده کوچــک اســام اند، تاریــخ دوران پررنــج و پرماجــرا محبت هایشــان در هــم خاصــه شــود، یعنــی آنقــدر همدیگــر را دوســت بدارنــد کــه ایــن همــه دوســتی از یــک خواهــر و بــرادر معمــول نیســت. ــهدا ــا سیدالش ــد ب ــد ش ــریh بلن ــب کب ــذا زین لســفر ایــن در می شــد نیایــد، می شــد آمــد. ــد ــی می آی ــد وقت ــد؛ می ش ــی نکن ــرادر را همراه بــاورد. ــودش را نی ــال خ ــدان خردس ــا و فرزن بچه هــد ــبh نمی توان ــچ رو زین ــه هی ــی ب ــا آورد. یعن امکاری بکنــد کــه اندکــی او را از حســین جــدا کنــد. بعــد هــم بــه ایــن ســفر آمدنــد. البتــه ســفر

61 دم مك رمنك ررما میرف

حرکــت کــه هــم اول از بــود. خطرناکــی ــوم ــینg معل ــام حس ــات ام ــد، از کلم می کردنــان ــی انس ــا وقت ــت. ام ــی اس ــفر خطرناک ــود س بهــم را او جســد می بینــد، را عزیــزش مــرگ ایــن مــرده بــاور نکنــد، می بینــد، می خواهــد ممکــن هرطــور نمی خواهــد انســان اســت. از را عزیــزش بقبوالنــد خــودش بــه اســت، ــده ــفر دی ــر س ــه آخ ــا اینک ــد داد. ب ــت نخواه دس hــود، امــا زینــب کبــری می شــد، ســفر ســختی بــین ــه حس ــد ک ــودش بقبوالن ــه خ ــت ب می خواسعزیــزش را از دســت نخواهــد داد. در مثــل شــب gشــنید امــام حســین hعاشــورا زینــب کبــریدر خیمــه خــودش در حالــی کــه مشــغول اصــاح ــد: ــی خوان ــوزناک را م ــعرهای س ــیرش ش شمش

یا دهر اف لک من خلیلکم لک فی االشراق و االصیلیعنــی ای روزگار! چــه بــد دوســت و محبوبــی دوســت همــه را تــو اینکــه بــا تــو. هســتی می دارنــد، امــا دوســت بــدی هســتی؛ اف بــر تــو. چقــدر شــب و روز گذرانــدی و بعدهــا کــه مــا

بانوی فضائل62

ــد. ــی گذران ــب و روز خواه ــدر ش ــه ق ــتیم، چ نیسبی وفــا هســتی. چقــدر

ــه ــت زمزم ــینg داش ــام حس ــعار را ام ــن اش ایوقتــی می خوانــد، الحــال وصــف و می کــرد ــئله ــد مس ــنید، فهمی ــعار را ش ــن اش ــبh ای زینجــدی اســت و حســین عزیــزش احتمــاال در دســتش از زودی هــا و نزدیکی هــا همیــن ــده ــل آم ــای مقات ــته ها و متن ه ــی رود. در نوش ماســت آن چنــان صیحــه ای زد و آن چنــان حالــش دگرگــون شــد کــه امــام حســینg مجبــور شــد خــودش را برســاند و او را محافظــت کنــد. آن

وقــت زینــب کبــریg در آن لحظــه گفــت:ــی ــی و اخ ــی عل ــة و اب ــی فاطم ــت ام ــوم مات الی

ــن؛ حسحســین عزیــز مــن، امــروز مــادرم فاطمــه و پــدرم علــی و بــرادرم حســن را از دســت دادم. یعنــی ــود ــام می ش ــن دارد تم ــرای م ــز ب ــه چی االن همداد. خواهــم دســت از را تــو می فهمــم کــه ــا یــک چنیــن ببینیــد ایــن چــه محبتــی اســت. بــرادر ــی از ب ــختی جدای ــدازه س ــن ان ــی و ای محبت

63 دم مك رمنك ررما میرف

آن بــا hکبــری زینــب وداع، لحظــه آن در شــرایط تهدیدآمیــز می بینــد بــرادرش آمــده از ــدان ــه می ــرای اینکــه ب ــد ب او خداحافظــی می کن

ــردد. ــر برنگ ــرود دیگ بــت ــاس غرب ــا و احس ــن محبت ه ــرف ای ــک ط یطــرف یــک عزیــز، آن نبــودن در تنهایــی و مســئولیت ســنگینی کــه زینــب کبــریh بــر ــرادر متکــی ــه ب ــا حــاال ب دوش خواهــد گرفــت. تبــود، امــا حــاال کــه امامــش را از دســت می دهــد ــن ــام ای ــد، تم ــایه برمی چین ــرش س ــرادر از س و بمســئولیت ها بــه عهــده اســت و اوســت کــه بایــد

ــد. ــری کن ــت و رهب ــن کاروان را هدای ایدر اســت. حساســی لحظــه چقــدر می بینیــد hــوم اســت زینــب کبــری ــن لحظــه ای معل چنیــت. ــد داش ــی خواه ــه خصوصیات ــی و چ ــه حال چایــن کنیــم، تأمــل اگــر کنیــم، دقــت اگــر ــیار ــای بس ــا درس ه ــرای م ــاس ب ــات حس لحظ

)1365/10/15( بــود. خواهــد بزرگــی

بانوی فضائل64

موقعیت شناسی و تکلیف محوریزینــب کبــری یــک زن بــزرگ اســت. عظمتــی کــه ایــن زن بــزرگ در چشــم ملت هــای اســامی دارد، از چیســت؟ نمی شــود گفــت بــه خاطــر ایــن اســت ــر ــا خواه ــبg، ی ــی طال ــن اب ــی ب ــر عل ــه دخت کحســین بــن علــیg و حســن بــن علــیg اســت. نســبت ها هرگــز نمی تواننــد چنیــن عظمتــی را خلــق کننــد. همــه ائمــه مــا، دختــران و مــادران و خواهرانــی داشــتند؛ امــا کــو یــک نفــر مثــل زینــب

ــریh؟ کبخاطــر بــه کبــری، زینــب عظمــت و ارزش ــامی او ــانی و اس ــم انس ــت عظی ــع و حرک موضبــر اســاس تکلیــف الهــی اســت. کار او، تصمیــم عظمــت این طــور او بــه او، حرکــت نــوع او، بخشــید. هــر کــس چنیــن کاری بکنــد، ولــو ــت ــد، عظم ــم نباش ــنg ه ــر امیرالمؤمنی دختپیــدا می کنــد. بخــش عمــده ایــن عظمــت از ــم ــناخت؛ ه ــت را ش ــه اوال موقعی ــت ک این جاسموقعیــت قبــل از رفتــن امــام حســینg بــه روز بحرانــی لحظــات موقعیــت هــم کربــا،

65 دم مك رمنك ررما میرف

عاشــورا، هــم موقعیــت حــوادث کشــنده بعــد ــر ــق ه ــا طب ــین را؛ و ثانی ــام حس ــهادت ام از شــا ــن انتخاب ه ــرد. ای ــاب ک ــک انتخ ــت، ی موقعی

زینــب را ســاخت.مثــل بزرگانــی کربــا، بــه حرکــت از قبــل نامــدار چهره هــای و ابن جعفــر و ابن عبــاس ــهامت ــت و ش ــای فقاه ــه ادع ــام، ک ــدر اس صو ریاســت و آقازادگــی و امثــال اینهــا را داشــتند، ــد؛ ــد بکنن ــه کار بای ــد چ ــدند و نفهمیدن ــج ش گیولــی زینــب کبــری گیــج نشــد و فهمیــد کــه بایــد ــذارد؛ ــا نگ ــود را تنه ــام خ ــرود و ام ــن راه را ب ایســختی راه نمی فهمیــد این کــه نــه رفــت. و می کــرد. حــس دیگــران از بهتــر او اســت؛ ــت، از ــرای مأموری ــه ب ــی ک ــود؛ زن ــک زن ب او یبــه و می شــود؛ جــدا خانــواده اش و شــوهر همیــن دلیــل هــم بــود کــه بچه هــای خردســال ــرد؛ حــس ــه همــراه ب ــاوگان خــود را هــم ب و نوب

می کــرد کــه حادثــه چگونــه اســت.قوی تریــن کــه بحرانــی ســاعت های آن در بایــد چــه بفهمنــد نمی تواننــد انســان ها

بانوی فضائل66

پشــتیبانی را امــام خــود و فهمیــد او بکننــد، ــود. ــز نم ــدن تجهی ــهید ش ــرای ش ــرد و او را ب کبعــد از شــهادت حســین بن علی هــم کــه دنیــا ــم ــاق عال ــا و آف ــا و جان ه ــد و دل ه ــی ش ظلمانــوری شــد ــزرگ یــک ن ــن زن ب ــد، ای تاریــک گردیــط ــه فق ــید ک ــی رس ــه جای ــب ب ــید. زین و درخشواالتریــن انســان های تاریــخ بشــریت - یعنــی

پیامبــران – می تواننــد بــه آن جــا برســند.

الگوی زنان عالمزن امــروز دنیــا الگــو می خواهــد. اگــر الگــوی کارش باشــند، hزهــرا فاطمــه و hزینــب او عبــارت اســت از فهــم درســت، هوشــیاری در کارهــا؛ بهتریــن انتخــاب و موقعیت هــا درک ــز ــه چی ــای هم ــتادن پ ــداکاری و ایس ــا ف ــو ب ولــر دوش ــرای انجــام تکلیــف بزرگــی کــه خــدا ب بباشــد. همــراه اســت، گذاشــته انســان ها زینــبh الگوســت. زینــبh زنــی نبــود کــه باالتریــن باشــد؛ بی بهــره معرفــت و علــم از علم هــا و برتریــن و صافی تریــن معرفت هــا در

67 دم مك رمنك ررما میرف

ــه ــی ک ــکینه کبری«ی ــان »س ــود. هم ــت او ب دسشــما اســمش را در کربــا شــنیده اید، و دختــر امــام و بــرادرزاده و شــاگرد زینــبh اســت، او یکــی از مشــعل های معرفــت عربــی در همــه تاریــخ اســام تــا امــروز اســت. کســانی کــه حتــی زینــبh و پــدر زینــب و پــدر ســکینه را قبــول نداشــتند و ندارنــد، اعتــراف می کننــد کــه ســکینهh یــک مشــعل معرفــت و دانــش اســت.ــش ــدن از دان ــای دورش ــه معن ــن راه، ب ــن ای رفتو روشــنفکری و جهانــی بینــش و معرفــت و ــت. ــا ورای آنهاس ــت؛ اینه ــات و آداب نیس معلوم

)1370/80/22(

عظمت زنانهبعــد شــخصیت زینــب کبــریh منحصــر در نیســت. بزرگــوار آن پرســتاری و غمگســاری زن از کامــل نمونــه یــک hکبــری زینــب اســام کــه الگویــی یعنــی اســت؛ مســلمان بــرای تربیــت زنــان، آن را در مقابــل چشــم مــردم دنیــا قــرار داده اســت. زینــب کبــریh دارای

بانوی فضائل68

شــخصیت چنــد بعــدی اســت؛ دانــا و خبیــر و دارای معرفــت واال و یــک انســان برجســته اســت ــود، ــه می ش ــوار مواج ــا آن بزرگ ــس ب ــر ک ــه ه کدر مقابــل عظمــت دانایــی و روحــی و معرفــت ــن ــاید مهم تری ــد. ش ــوع می کن ــاس خض او احســد آن بعــدی کــه شــخصیت زن اســامی می توانرا در مقابــل چشــم همــه قــرار دهــد، تأثیــری کــه ــخصیت ــت. ش ــد اس ــن بع ــه، ای ــام پذیرفت از اسزن اســامی بــه برکــت ایمــان و دل ســپردن ــعه و ــان س ــی، آن چن ــت اله ــت و عظم ــه رحم بعظمتــی پیــدا می کنــد کــه حــوادث بــزرگ در مقابــل او، حقیــر و ناچیــز می شــود. در زندگــی بارزتــر و بعــد از همــه ایــن ،hزینــب کبــریبرجســته تر اســت. حادثــه ای مثــل روز عاشــورا ــکوه ــد. ش ــرد کن ــریh را خ ــب کب ــد زین نمی توانو حشــمت ظاهــری دســتگاه ســتمگر جبــاری ــب ــد زین ــاد نمی توان ه بن زی ــد و عبیدالل ــل یزی مثکبــریh را تحقیــر کنــد. زینــب کبــریh در مدینــه کــه محــل اســتقرار شــخصیت باعظمــت کانــون محنت هــای کــه کربــا در و اوســت

69 دم مك رمنك ررما میرف

اوســت و در کاخ جبارانــی مثــل یزیــد و عبیداللــه بــن زیــاد، همــان عظمــت و شــکوه معنــوی را بــا خــود حفــظ می کنــد و شــخصیت های دیگــر ــه ــد و عبیدالل ــوند. یزی ــر می ش ــل او تحقی در مقابــود، ــان خ ــتمگر زم ــروران س ــن مغ ــاد، ای ــن زی بــر ــته، تحقی ــیر و دست بس ــن زن اس ــل ای در مقابــه ــه زنان ــور عاطف ــریh ش ــب کب ــوند. زین می شــتقرار و ــت و اس ــا عظم ــت ب ــرده اس ــراه ک را هممتانــت قلــب یــک انســان مؤمــن، و زبــان صریــح ه، و زالل یــک مجاهــد فی ســبیل الل و روشــن ــراود ــرون می ت ــان و دل او بی ــه از زب ــی ک معرفتو شــنوندگان و حاضــران را مبهــوت می کنــد. عظمــت زنانــه اش، بــزرگان دروغیــن ظاهــری می کنــد. کوچــک و حقیــر او مقابــل در را ــی از ــی مخلوط ــن؛ یعن ــی ای ــه، یعن ــت زنان عظمشــور و عاطفــه انســانی، کــه در هیــچ مــردی ــراغ داد؛ ــورانگیز را س ــه ش ــن عاطف ــوان ای نمی تهمــراه بــا متانــت شــخصیت و اســتواری روح کــه ــزرگ و خطیــر را در خــود هضــم همــه حــوادث بمی کنــد و روی آتش هــای گداختــه، شــجاعانه

بانوی فضائلص7

قــدم می گــذارد و عبــور می کنــد؛ در عیــن حــال، گاهــی می بخشــد؛ درس می دهــد و مــردم را آــام ــی ام ــود، یعن ــان خ ــام زم ــال، ام ــن ح در عیــان آرامــش ــادر مهرب ــک م ــد ی ســجادg را ماننــا کــودکان ــن حــال، ب و تســا می بخشــد؛ در عیــه ــت داده آن حادث ــدر از دس ــای پ ــرادر و بچه ه بــل ســد ــان شــدید، مث ــان آن طوف ــم، در می عظیمســتحکمی بــرای آنهــا امنیــت و آرامــش و تســا ــک ــریh ی ــب کب ــن زین ــد. بنابرای ــاد می کن ایجشــخصیت همه جانبــه بــود. اســام زن را بــه ایــن

طــرف ســوق می دهــد. )1384/03/25(

روزهای زینب كبریصــدر تاریــخ ]در[ اربعیــن از بعــد روزهــای اســام، روزهــای زینــب کبــریh اســت. آن کاری هــم کــه زینــب کبــریh کــرد... کاری ــا و ــال، در دل خطره ــدای متع ــرای خ ــا ب محضــراز وجــود ــود[؛ یــک اب محنت هــا و زحمت هــا ]بــب ــم زین ــره مصم ــن در چه ــی دی ــوی و اله معنکبــریh. خــوب اســت بدانیــم و بفهمیــم حــروف

71 دم مك رمنك ررما میرف

ــا امــروز تاریــخ گذشــته بســیار ارجمنــدی را کــه تــت و ــده اس ــی ش ــری و معرفت ــرکات فک ــأ ب منش

ــود. ــد ب ــم خواه ــا ه ــر دنی ــا آخ ه ت ــاءالل ان شزینــبh، هــم در حرکت به ســمت کربــا، همراه امــام حســینg؛ هــم در حادثــه روز عاشــورا، آن ســختی ها و آن محنت هــا؛ هــم در حادثــه بعــد از شــهادت حســین بــن علــیg، بی ســرپناهی ایــن مجموعــه بــه جــا مانــده کــودک و زن، بــه عنــوان یــک ولــی الهــی آنچنــان درخشــید کــه نظیــر او را ــود ــخ نمی ش ــول تاری ــرد؛ در ط ــدا ک ــود پی نمی شایــن پیــدا کــرد. بعــد هــم در بــرای نظیــری ،hحــوادث پــی در پــی، در دوران اســارت زینــبــان ــا ایــن روزهــا کــه روز پای در کوفــه، در شــام، تآن حــوادث اســت و شــروع یــک ســرآغاز دیگــری ــرای حرکــت اســامی و پیشــرفت تفکــر اســت باســامی و پیــش بــردن جامعــه اســامی. بــرای hخاطــر همیــن مجاهــدت بــزرگ، زینــب کبــریدر نــزد خداونــد متعــال یــک مقامــی یافتــه اســت

کــه بــرای مــا قابــل توصیــف نیســت.

بانوی فضائل72

شــما ماحظــه کنیــد؛ در قــرآن کریــم، بــه عنــوان یــک نمونــه کامــل ایمــان، خــدای متعــال دو زن ــه کفــر هــم دو ــه عنــوان نمون ــد؛ ب را مثــال می زنــاب ایمــان... یکــی زن ــد. در ب ــال می زن زن را مثفرعــون را بــه عنــوان نمونــه کامــل ایمــان مثــال

مــی آورد، یکــی هــم حضــرت مریــم کبــری.یــک مقایســه کوتــاه بیــن زینــب کبــریh و بیــن hهمســر فرعــون، عظمــت مقــام زینــب کبــریــون ــم، زن فرع ــرآن کری ــد. در ق ــان می ده را نشــرد ــرای م ــت، ب ــناخته شــده اس ــان ش ــه ایم نمونو زن در طــول زمــان تــا آخــر دنیــا. آن وقــت gــه موســی ــد زن فرعــون را کــه ب مقایســه کنیــده ــی ش ــته آن هدایت ــود و دل بس ــان آورده ب ایمــی در ــرد، وقت ــه می ک ــیg عرض ــه موس ــود ک بزیــر فشــار شــکنجه فرعونــی قــرار گرفــت، کــه بــا همــان شــکنجه هــم طبــق نقــل تواریــخ و روایــات از دنیــا رفــت، شــکنجه جســمانی او، او را به فغان ــی ــا ف ــدک بیت ــی عن ــن ل ــت رب اب آورد: »اذ قالالجنــة و نجنــی مــن فرعــون و عملــه«؛ از خــدای متعــال درخواســت کــرد کــه پــروردگارا! بــرای مــن

73 دم مك رمنك ررما میرف

در بهشــت خانــه ای بنــا کــن. در واقــع، طلــب ــرود. ــا ب ــه از دنی ــت ک ــرد؛ می خواس ــرگ می ک ممــن را از دســت فرعــون و عمــل گمراه کننــده فرعــون نجــات بــده. در حالــی کــه جنــاب آســیه، همســر فرعــون، مشــکلش، شــکنجه اش، درد و رنجــش، درد و رنــج جســمانی بــود؛ مثــل حضــرت ــادی ــداد زی ــد، تع ــرادر، دو فرزن ــد ب زینــبh، چننــداده از دســت را بــرادرزادگان و نزدیــکان از بــود و در مقابــل چشــم خــودش بــه قربانــگاه ــرای ــه ب ــی ک ــای روح ــن رنج ه ــد. ای ــه بودن نرفتزینــب کبــریh پیــش آمــد، اینهــا بــرای جنــاب ــب ــورا زین ــود. در روز عاش ــده ب ــش نیام ــیه پی آسکبــریh ایــن همــه عزیــزان را در مقابــل چشــم خــود دیــد کــه بــه قربانــگاه رفته انــد و شــهید ــهدا را ــیg، سیدالش ــن عل ــین ب ــده اند: حس شــد، قاســم ــر را دی ــی اکب ــد، عل ــد، عبــاس را دی دیرا دیــد، فرزنــدان خــودش را دیــد، دیگــر بــرادران را دیــد. بعــد از شــهادت، آن همــه محنت هــا را دیــد: تهاجــم دشــمن را، هتــک احتــرام را، ــت ــان را. عظم ــودکان را، زن ــظ ک ــئولیت حف مس

بانوی فضائل74

ــرد ــه ک ــود مقایس ــر می ش ــا را مگ ــن مصیبت ه ایبــا مصائــب جســمانی؟ امــا در مقابــل همــه ایــن مصائــب، زینــب بــه پــروردگار عالــم عــرض نکــرد: ــات ــن را نج ــروردگارا! م ــت پ ــی«؛ نگف »رب نجنــروردگارا! از ــرد: پ ــرض ک ــورا ع ــده. در روز عاش بمــا قبــول کــن. بــدن پــاره پــاره بــرادرش در مقابــل دســت، در مقابــل چشــم؛ دل بــه ســمت پــروردگار ــی ــن قربان ــروردگارا! ای ــد: پ ــم، عــرض می کن عالــی از او ســؤال می شــود ــول کــن. وقت ــا قب را از مــت اال ــا رأی ــد: »م ــدی؟ می فرمای ــه دی ــه چگون کــب ــم زین ــت در چش ــه مصیب ــن هم ــا«. ای جمیکبــریh زیباســت؛ چــون از ســوی خداســت، چــون بــرای اوســت، چــون در راه اوســت، در راه اعــای کلمــه اوســت. ببینیــد ایــن مقــام، ــبت ــی نس ــن دلدادگ ــری، چنی ــن صب ــام چنی مقــا ــت ب ــاوت اس ــدر متف ــت، چق ــق و حقیق ــه ح بآن مقامــی کــه قــرآن کریــم از جنــاب آســیه ــبh را ــام زین ــت مق ــن، عظم ــد. ای ــل می کن نقــت. ــور اس ــدا اینج ــرای خ ــد. کار ب ــان می ده نشلــذا نــام زینــب و کار زینــب امــروز الگوســت و در

75 دم مك رمنك ررما میرف

ــای ــن اســام، بق ــای دی ــدگار اســت. بق ــا مان دنیراه خــدا، ادامــه پیمــودن ایــن راه بــه وســیله ــرو ــدگان خــدا، متکــی شــده اســت، مــدد و نی بن gکــه حســین بن علی کاری از اســت گرفتــه کــرد و کاری کــه زینــب کبــریh کــرد. یعنــی آن صبــر عظیــم، آن ایســتادگی، آن تحمــل مصائــب شــما امــروز کــه شــد موجــب مشــکات و می بینیــد ارزش هــای دینــی در دنیــا، ارزش هــای ــن ارزش هــای انســانی کــه ــج اســت. همــه ای رائدر مکاتــب گوناگــون، منطبــق بــا وجــدان بشــری ــن برخاســته ــه از دی ــی اســت ک اســت، ارزش هائاســت؛ اینهــا را دیــن تعلیــم داده اســت. کار بــرای

ــت. )1388/11/19( ــن اس ــش ای ــدا خاصیت خ

عظمت خطبه تاریخیآنچــه کــه از بیانــات زینــب کبــریh باقــی مانــده اســت و امــروز در دســترس ماســت، عظمــت می دهــد. نشــان را hکبــری زینــب حرکــت خطبــه فرامــوش نشــدنی زینــب کبــریh در ــت، ــی نیس ــرف زدن معمول ــک ح ــه ی ــازار کوف ب

بانوی فضائل76

بــزرگ شــخصیت یــک معمولــی اظهارنظــر نیســت؛ یــک تحلیــل عظیــم از وضــع جامعــه زیباتریــن بــا کــه اســت دوره آن در اســامی ــم ــن مفاهی ــن و غنی تری ــا عمیق تری ــات و ب کلمدر آن شــرایط بیــان شــده اســت. قــوت شــخصیت را ببینیــد؛ چقــدر ایــن شــخصیت قــوی اســت. دو روز قبــل در یــک بیابــان، بــرادر او را، امــام او ــان ــزان و جوان ــه عزی ــن هم ــا ای ــر او را ب را، رهبــع ــن جم ــد، ای ــن برده ان ــا از بی ــدان و اینه و فرزنچنــد ده نفــره زنــان و کــودکان را اســیر کرده انــد، مــردم، روی شــتر مقابــل چشــم در آورده انــد ــد، ــد تماشــا می کنن ــد دارن ــردم آمده ان اســارت، مبعضــی هلهلــه می کننــد، بعضــی هــم گریــه بحرانــی، شــرایط چنیــن یــک در می کننــد؛ ــد؛ ــوع می کن ــن خورشــید عظمــت طل ناگهــان ایپــدرش بــه کار می بــرد کــه را همــان لحنــی در خافــت منبــر روی بــر gامیرالمؤمنیــنــور ــان ج ــرد؛ هم ــه کار می ب ــود ب ــت خ ــل ام مقابحــرف می زنــد؛ بــا همــان جــور کلمــات، بــا همــان فصاحــت و باغــت، بــا همــان بلنــدی مضمــون

77 دم مك رمنك ررما میرف

و معنــا: »یــا اهــل الکوفــه، یــا اهــل الغــدر و کــه کســانی ای خدعه گرهــا، ای الختــل«؛ ــد ــاور هــم کردی ــان ب ــد! شــاید خودت تظاهــر کردیکــه دنبالــه رو اســام و اهل بیــت هســتید؛ امــا در ــور ــه اینج ــد، در فتن ــم آوردی ــور ک ــان اینج امتحــف ــم اال الصل ــل فیک ــد. »ه ــان دادی ــوری نش کــاء و ــق االم ــذب و مل ــنف و الک ــب و الش و العجغمــز االعــداء«؛ شــما رفتارتــان، زبانتــان بــا دلتان یکســان نبــود. بــه خودتــان مغــرور شــدید، خیــال ــان ــد همچن ــال کردی ــد، خی ــان داری ــد ایم کردیــرو ــان پی ــد همچن ــال کردی ــی هســتید، خی انقابواقــع کــه حالــی در هســتید؛ امیرالمؤمنیــن قضیــه ایــن نبــود. نتوانســتید از عهــده مقابلــه ــات ــان را نج ــتید خودت ــد، نتوانس ــه بربیائی ــا فتن بدهیــد. »مثلکــم کمثــل التــی نقضــت غزلهــا مــن ــه ــدید ک ــی ش ــل آن کس ــا«؛ مث ــوة انکاث ــد ق بعــد ــد، بع ــخ می کن ــه ن ــل ب پشــم را می ریســد، تبدیــاز می کنــد، تبدیــل می کنــد بــه ــاره ب نخ هــا را دوبــی، ــا بی بصیرت ــه نریســیده. ب ــا پنب همــان پشــم یــا تشــخیص نــدادن حــق و ــا نشــناختن فضــا، ب ب

بانوی فضائل78

ــان ــان را، گذشــته خودت باطــل، کرده هــای خودتــان ــان، ده ــر ایم ــر، ظاه ــد. ظاه ــل کردی را باطــن ــن، باط ــا باط ــری؛ ام ــای انقابی گ ــر از ادع پپــوک، باطــن بی مقاومــت در مقابــل بادهــای

مخالــف. ایــن، آسیب شناســی اســت.ــا، آن ــات رس ــن کلم ــا ای ــوی، ب ــان ق ــن بی ــا ای بهــم در آن شــرائط دشــوار، اینگونــه صحبــت ــتمع ــده مس ــک ع ــه ی ــود ک ــور نب ــرد. اینج می کجلــوی حضــرت زینــبh نشســته باشــند، گــوش فــرا داده باشــند، او هــم مثــل یــک خطیبــی برای ــمن، ــده دش ــک ع ــه، ی ــد؛ ن ــه بخوان ــا خطب اینهنیــزه داران دشــمن دور و برشــان را گرفته انــد؛ یک عــده هــم مــردم مختلف الحــال حضــور داشــتند؛ همان هایــی کــه مســلم را بــه دســت ابن زیــاد gدادنــد، همان هایــی کــه بــه امــام حســینــی کــه ــد، همان های نامــه نوشــتند و تخلــف کردنآن روزی کــه بایــد بــا ابن زیــاد درمی افتادنــد، ــد ــا بودن ــی شــدند، اینه ــوی خانه هایشــان مخف تــد ــازار کوفــه یــک عــده هــم کســانی بودن تــوی بکــه ضعــف نفــس نشــان دادنــد، حــاال هــم نــگاه

79 دم مك رمنك ررما میرف

ــد، ــنg را می بینن ــر امیرالمؤمنی ــد، دخت می کننگریــه می کننــد. حضــرت زینــب کبــریh بــا ایــن عــده ناهمگــون و غیــر قابــل اعتمــاد مواجــه اســت، امــا اینجــور محکــم حــرف می زنــد. او زن ــت. ــه نیس ــر ضعیف ــن زن، دیگ ــت؛ ای ــخ اس تارینمی شــود زن را ضعیفــه دانســت. ایــن جوهــر شــرایط در را خــودش اینجــور مؤمــن، زنانــه کــه اســت زن ایــن می دهــد. نشــان دشــوار الگوســت؛ الگــو بــرای همــه مــردان بــزرگ عالــم ــاب ــوی و انق ــاب نب ــم. انق ــزرگ عال ــان ب و زنمی گویــد می کنــد؛ آسیب شناســی را علــوی ــخیص ــق را تش ــه، ح ــتید در فتن ــماها نتوانس شــد؛ ــل کنی ــان عم ــه وظیفه ت ــتید ب ــد؛ نتوانس بدهینتیجــه ایــن شــد کــه جگرگوشــه پیغمبــر ســرش بــر روی نیــزه رفــت. عظمــت زینــب را اینجــا

فهمیــد.)1389/02/01( می شــود

خطبه حضرت زینب در شام

81 اش ر ضح یصخش دم ننك

ــم ــینg در روز ده ــام حس ــهادت ام ــس از ش پــرم ــتb و ح ــل بی ــری، اه ــال 16 قم ــرم س محــداد ــد و در بام ــمن درآمدن ــارت دش ــه اس ــام ب ام hدوازدهــم محــرم بــه رهبــری زینــب کبــریو امــام زیــن العابدیــنg از کربــا بــه طــرف ــه و ــه کوف ــس از ورود ب ــد. پ ــت کردن ــه حرک کوفخوشــحالی درباریــان و ابــن زیــاد و برگــزاری ــام، ــرف ش ــه ط ــروزی، ب ــر پی ــه خاط ــمی ب مراس

ــد. ــت نمودن ــد حرک ــتقرار یزی ــل اس محو gحســین امــام مقــدس ســرهای وقتــی ــد حاضــر ــل یزی یارانــش و کاروان اســرا را در مقابــی ــان فراوان ــه هم ــاری ب ــریفات درب ــد، تش کردنــن ــر ب ــگاه زح ــد. آن ــام ش ــاد انج ــن زی ــارگاه اب بقیــس کــه کاروان را بــه عنــوان نماینــده ابــن

بانوی فضائل82

ــی، ــخنرانی طوالن ــرد، در س ــت می ک ــاد هدای زیبــه شــرح چگونگــی شــهادت امــام حســینg و

یارانــش پرداخــت.در ایــن مجلــس، هنگامــی کــه چشــم زینــب کبــریh بــه ســر خونیــن امــام حســینg افتــاد، ــت ــه وحش ــا را ب ــه دل ه ــی ک ــدای محزون ــا ص بــب ــا حبی ــیناه! ی ــا حس ــاد زد: »ی می انداخــت فریــة ــن فاطم ــی، یاب ــة و من ــن مک ــه! یاب ــول الل رســت المصطفــی؛ ــن بن دة النســاء، یاب ــی ــراء س ه الزای حســین! ای محبــوب رســول خــدا، ای پســر مکــه و منــا، ای پســر فاطمــه زهــرا، بانــوی همــه

ــر مصطفــی.« ــان جهــان، ای پســر دخت زنبــا ایــن نــدا، تمــام کســانی کــه در مجلــس بودنــد گریســتند و در آن حــال یزیــد ســاکت بــود! در ایــن هنــگام، برخــی از مــردم نســبت بــه اســارت خاندان نبــوت اعتــراض کردنــد، ولــی یزید پاســخی نــداد و دســتور داد چــوب خیزرانــش را آوردنــد و بــا آن بــه

لــب و دنــدان امــام حســینg مــی زد. nــدا ــول خ ــه رس ــه از صحاب ــلمی ک ــرزه اس ابوببــود و در آن مجلــس حضــور داشــت، خطــاب بــه

83 اش ر ضح یصخش دم ننك

ــتی ات ــا چوب دس ــا ب ــد! آی ــت: ای یزی ــد گف یزیبــه دنــدان حســین فرزنــد فاطمــه می زنــی؟! ،nمــن بــه چشــم خــود دیــدم کــه پیامبــر اکــرم gــن ــرادرش حس ــینg و ب ــدان حس ــب و دن لــباب دا ش ــی ــا س نتم

ــود: »أ را می بوســید و می فرم

لــه عدــة، فقتــل اللــه قاتلکمــا ولعنــه، وأ أهــل الجن

جهنــم وســاءت مصیــرا؛ شــما دو نفــر، ســرور ــان اهــل بهشــتید، خداونــد کشــنده شــما را جوانبکشــد و مــورد لعــن قــرار دهــد و بــرای او جهنــم

ــت.« ــی اس ــد جایگاه ــاخته و ب ــم س را فراهیزیــد خشــمگین شــد و دســتور داد او را از مجلس بیــرون کردنــد. یزیــد کــه سرمســت از بــاده غــرور بــود و گمــان می کــرد در کربــا پیــروز شــده، ایــن اشــعار را کــه ســند زنــده دیگــری بــر عــدم ایمــان ــا او و آل امیــه، نســبت بــه مبانــی اســام بــود، ب

صــدای بلنــد خوانــد:شیاخی ببدر شهدوا

لیت أ

ع االسلجزع الخزرج من وق

وا فرحــا وا و استهل هلفـــأ

ثـــم قالوا یایزید التشل

بانوی فضائل84

نتقملست من خندف إن لم أ

حمد، ما کـان فعلمن بنی أ

ــته ــدر، کش ــگ ب ــه در جن ــن ک ــزرگان م کاش بقبیلــه کــه می دیدنــد امــروز بودنــد، شــده ــده ــه زاری آم ــزه ب ــات نی ــه از ضرب ــزرج چگون خــد و ــاد می زدن ــادی فری ــال، از ش ــت. در آن ح اسمی گفتنــد: ای یزیــد! دســتت درد نکنــد! مــن ــدان ــر از فرزن ــتم، اگ ــدف« نیس ــدان »خن از فرزن

احمــد]n[ انتقــام نگیــرم.ــت از ــامی سرخ پوس ــرد ش ــت م ــس از درخواس پــر ــه دخت ــن فاطم ــزی گرفت ــه کنی ــرای ب ــد ب یزیحســینg و جلوگیــری زینــبh از ایــن کار و گفت وگوهــای تنــد بیــن یزیــد و ایشــان و زدن ،gــام ــارک ام ــای مب ــر لب ه ــزران ب ــوب خی چحضــرت زینــبh برخاســت و خطبــه آتشــینی ایــراد کــرد. ایــن خطبــه غــرا، یکــی از فصیح تریــن ــخ اســام اســت؛ ــن خطبه هــای تاری و کوبنده تریگویــی تمــام آن از روح بلنــد علــی بــن ابی طالبg و ــان ــر زب ــرده و ب ــراوش ک ــرش ت شــجاعت بی نظیــا ــه ب ــده ک ــاری ش ــریh ج ــب کب ــرش زین دخت

ــد. ــخن می گوی ــدر س ــق پ ــان و منط ــان زب هم

85 اش ر ضح یصخش دم ننك

متن خطبه حضرت در شامــی اللــه علــی لحمدللــه رب العالمیــن، وصل

أ

کذلــك اللــه صــدق أجمعیــن، وآلــه رســوله ی

ــوأ ســاءوا الس

ذیــن أ یقــول: »ثــم کان عاقبــة ال

بــوا بآیــات اللــه و کانــوا بهــا یســتهزؤون«. ن کذأ

ــار قطــا أ ــذت علین خ

ــث أ ــد حی ــا یزی ــت ی ظنن

أ

ــا نســاق کمــا صبحنــماء، فأ ــاق الس االرض و آف

ن بنــا علــی اللــه هوانــا، ســاری، أ

تســاق األ

ــرك ــم خط ــك لعظ ن ذلــة و أ ــه کرام ــك علی وب

نفــك، و نظــرت فــی عطفــك عنــده، فشــمخت بأ

لــك نیــا الد یــت رأ حیــن مســرورا جــذالن

ــك ــا ل ــن صف ــقة و حی س ــور مت ــتوثقة و االم مســول

نســیت ق

ملکنــا و ســلطاننا، فمهــا مهــا، أ

مــا نذیــن کفــروا أ : »و ال یحســبن ال وجــل اللــه عز

ــم ــی له ــا نمل م ــهم إن نفس ــر ال ــم خی ــی له نملــن«. ــذاب مهی ــم ع ــا و له ــزدادوا إثم لی

لقــاء؟! تخدیــرك حرائــرك و مــن العــدل یابــن الطأ

ــی اللــه ك بنــات رســول اللــه صلــك، و ســوق إمائ

، ــد هتکــت ســتورهنم ســبایا، ق علیــه و آلــه و ســل

ــن ــداء م ــن االع ــدو به ، تح ــن ــت وجوهه بدیو أ

بانوی فضائل86

ــل و ــل المناه هــن أ ــر فه ــد، یستشـ ــی بل ــد ال بل

ــح وجوههــن القریــب و البعیــد، المناقــل، و یتصفــریف، لیــس معهــن مــن رجالهــن نــی و الش و الد، و کیــف یرتجــی ، و ال مــن حماتهــن حمــی ولــیــت ــاء، و نب ــاد االزکی کب

ــوه أ ــظ ف ــن لف ــة م ب

مراق

ــهداء، و کیــف یســتبطأ لحمــه مــن دمــاء الشــنف هــل البیــت مــن نظــر إلینــا بالش

فــی بغضنــا أ

ــول غیــر ــم تق ــنآن و االحــن و االضغــان، ث و الشــم و ال مســتعظم: ث

أ مت

وا فرحا وا و استهل الهلثم قالوا یا یزید ال تشلد شــباب ــی عبداللــه، ســی ب

ــا أ منتحیــا علــی ثنای

ــف ال ــك، و کی ــا بمخصرت ــة، تنکته ــل الجن هأ

ــة، و اســتأصلت ــکأت القرح ــد نــك و ق ــول ذل تق

ــی اللــه ــد صل تــك دمــاء ذریــة محمــأفة بإراق الش

م، و نجــوم االرض مــن آل علیــه و آلــه و ســلــك ن

شــیاخك، زعمــت أ

لــب، و تهتــف بأ عبدالمط

ن ــود ــم و لت ــیکا مورده ــردن وش ــم، فلت تنادیهــا ــت م ل

ــن ق ــم تک ــت، و ل ــللت و بکم ــك ش ن

أ

ــت. ــا فعل ــت م ــت و فعل لق

87 اش ر ضح یصخش دم ننك

نــا، و انتقــم مــن ظالمنــا، و اللهــم خــذ بحقتــل

حلــل غضبــك بمــن ســفك دماءنــا، و ق

أ

حماتنــا، فواللــه مــا فریــت إال جلــدك، وال حززت إال لحمــك، و لتــردن علــی رســول اللــه بمــا ــت ــه، و انتهک ت ی ــاء ذر ــفك دم ــن س ــت م ل تحمحیــث لحمتــه، و عترتــه فــی حرمتــه مــن ــذ ــعثهم، و یأخ ــم ش ــملهم، و یل ــه ش ــع الل یجمتلــوا فــی ســبیل

ذیــن ق هــم »و ال تحســبن ال بحق

ــون« و ــم یرزق ه ــد رب ــاء عن حی

ــل أ ــا ب موات

ــه أ الل

ــه ــی الل ــد صلـ ــا، و بمحم ــه حاکم ــبك بالل حسم خصیمــا، و بجبرئیــل ظهیــرا، علیــه وآلــه و ســلــك مــن رقــاب ن ــك و مک و ســیعلم مــن ســوی لکــم شــر ی

المســلمین، بئــس للظالمیــن بــدال، و أ

ــدا. ــف جن ضعــا، و أ مکان

ــی ــك، إن ــی مخاطبت واه ــی الد ت عل ــر ــن ج و لئســتکثر

ســتعظم تقریعك، و أ

درك، و أ

الســتصغر ق

ــدور الص و عبــری، العیــون لکــن توبیخــك، ــزب ــل ح ــب لقت ــب کل العج ال فالعج

ــری، أ ح

ــاء، فهــذه لق ــیطان الط ــاء بحــزب الش جب ــه الن اللــب ــواه تتحل ف

ــا، و األ ــن دمائن ــف م ــدی تنط االی

بانوی فضائل88

واکــی واهــر الز ــث الط مــن لحومنــا، و تلــك الجثــل. ــات الفراع ه ــا ام ره ــل، و تعف ــا العواس تنتابه

خذتنــا مغنمــا لتجــد بنــا وشــیکا مغرمــا و لئــن اتــك مــت یــداك، و مــا رب د

حیــن ال تجــد إال مــا ق

م للعبیــد، و إلــی اللــه المشــتکی، و علیــه بظــال، فکــد کیــدك، و اســع ســعیك، و ناصــب المعــوجهــدك، فواللــه ال تمحــو ذکرنــا، و ال تمیــت ــك ــض عن ــا، و ال ترح مدن

ــدرك أ ــا، و ال ت وحین

یامــك إال عــدد، عارهــا، و هــل رأیــك إال فنــد، و أ

ال ــادی: أ ــادی المن ــوم ین ــدد؟ ی ــك إال ب و جمع

ــی الظالمیــن. ــه عل ــة الل لعنلنــا ــذی ختــم الو ل

و الحمــد للــه رب العالمیــن، أ

و ــهادة بالش آلخرنــا و المغفــرة، و ــعادة بالســواب، و ن یکمــل لهم الث

ل اللــه أ

حمــة. و نســأ الر

یوجــب لهــم المزیــد، و یحســن علینــا الخافــة، ــه و نعــم الوکیــل. ــم ودود، و حســبنا الل ــه رحی إن

89 اش ر ضح یصخش دم ننك

ترجمه خطبهــت ــان اس ــروردگار جهانی ــه پ ــپاس خــدای را ک سو درود خــدا بــر پیغمبــرn و همــه خانــدان او ــاد. راســت گفــت خــدای ســبحان کــه فرمــود: بــدند ــت ش ــب کار زش ــه مرتک ــانی ک ــزای کس »ســب ــدا را تکذی ــات خ ــه آی ــان ک ــت، آن ــتی اس زش

ــد.« ــتهزا نمودن ــا را اس ــد و آن ه کردنــراف ــه اط ــن ک ــری ای ــان می ب ــا گم ــد! آی ای یزیــی ــگ گرفت ــا تن ــر م ــمان را ب ــاق آس ــن و آف زمیو راه چــاره را بــر مــا بســتی کــه مــا را ماننــد ــوار ــدا خ ــزد خ ــا ن ــد، م ــیری برن ــه اس ــزان ب کنیو تــو ســربلند گشــتی و دارای مقــام و منزلــت شــده ای؟ پــس خــود را بــزرگ پنداشــتی بــه خــود ــدی ــه دی ــتی ک ــرور گش ــادمان و مس ــدی؟ ش بالیدنیــا چنــد روزی بــه کام تــو شــده و کارهــا بــر ــق ــه ح ــی ک ــد و حکومت ــو می چرخ ــراد ت ــق م وفــت؟ آرام ــه اس ــرار گرفت ــو ق ــار ت ــود در اختی ــا ب مــول ــرده ای ق ــوش ک ــا فرام ــته تر. آی ــاش، آهس بخداونــد متعــال را »گمــان نکننــد آنــان کــه کافــر ــم ــت می دهی ــا را مهل ــا آنه ــه م ــن ک ــته اند ای گش

بانوی فضائلص9

بــه نفــع و خیــر آنــان اســت، بلکــه ایشــان را مهلــت می دهیــم تــا گنــاه بیشــتر کننــد و آنــان را

ــاک.« ــد دردن ــی باش عذابآیــا ایــن از عدالــت اســت ای فرزنــد بــردگان آزادشــده رســول خــداn کــه تــو، زنــان و کنیزکان ــران ــی دخت ــه داری، ول ــرده نگ ــت پ ــود را پش خــمت و ــرده حش ــند؟ پ ــیر باش ــداn اس ــول خ رسحرمــت ایشــان را هتــک کنــی و صورت هایشــان را بگشــایی؟ دشــمنان آنــان را شــهر بــه شــهر ــد، ــا دوزن ــم بدان ه ــب چش ــی و غری ــد، بوم ببرنــان ــره آن ــریف چه ــع و ش ــک و دور و وضی و نزدیــتاران ــردان و پرس ــه از م ــی ک ــد؟ در حال را بنگرنــد ــه امی ــوده و چگون ــان نب ــا ایش ــی ب ــان کس ایشمــی رود کــه مراقبــت و نگهبانــی مــا کنــد کســی ــرون ــان بی ــده و از ده ــر آزادگان را جوی ــه جگ کــهیدان ــون ش ــه خ ــتش ب ــت، و گوش ــده اس افکنــا ــا م ــمنی ب ــه دش ــه ب ــت؟ چگون ــرده اس ــو ک نمــدر و احــد ــا را از ب ــه م نشــتابد آن کســی کــه کینــده بغــض و عــداوت ــا دی در دل دارد و همیشــه بدر مــا می نگــرد؟ آن گاه بــدون آن کــه خــود

91 اش ر ضح یصخش دم ننك

عظیــم امــری مرتکــب و بدانــی گناهــکار را بشــماری ایــن شــعر را می خوانــی:

و می زدنــد فریــاد شــادی از حــال، آن )در نکنــد!( درد دســتت یزیــد! ای می گفتنــد: ــای ــر دندان ه ــت داری ب ــه در دس ــی ک ــا چوب و ببهشــتی اهــل جوانــان ســید gابوعبداللــهمی زنــی. چــرا ایــن شــعر را نخوانــی حــال آن کــه دل هــای مــا را مجــروح و زخمنــاک نمــودی ــه ــون ذری ــن خ ــا ریخت ــا را ب ــه م ــل و ریش و اصاز آل رســول خــداn و ســتارگان روی زمیــن عبدالمطلــب بریــدی؟ آن گاه پــدران و نیــاکان ــدای ــه ن ــان داری ک ــی و گم ــدا می ده ــود را ن خــان ملحــق ــه آن ــو را می شــنوند. زود باشــد کــه ب تــودی و ــگ ب ــل و گن ــی کاش ش ــوی و آرزو کن شنمی کــردی و کــه گفتــی را آنچــه نمی گفتــی

ــردی. ــه را ک آنچــام بکــش از هــر ــر و انتق ــا را بگی بارالهــا! حــق مکــه بــه مــا ســتم کــرد و فــرو فرســت غضــب خــود را بــر هــر کــه خــون مــا را ریخــت و حامیــان مــا را کشــت. ای یزیــد! بــه خــدا ســوگند نشــکافتی مگر

بانوی فضائل92

پوســت خــود را، و نبریــدی مگــر گوشــت خــود را و زود باشــد کــه بــر رســول خــداn وارد شــوی در ــئولیت ــی مس ــته باش ــر دوش داش ــه ب ــی ک حالتریختــن خــون ذریــه او را، و شکســتن حرمــت عتــرت و پــاره تــن او را، در هنگامــی کــه خداونــد ــرد ــان را، و می گی ــی ایش ــد پراکندگ ــع می کن جمحــق ایشــان را »و گمــان مبــر آنــان را کــه در ــان ــه ایش ــد، بلک ــدند مردگانن ــته ش ــدا کش راه خزنده انــد و نــزد پروردگارخــود روزی می خورنــد.« ــت داوری و ــد از جه ــو را خداون ــت ت ــی اس و کافکافــی اســت محمــدn تــو را بــرای مخاصمــت و

ــت. ــاری او و معاون ــرای ی جبرئیــل بو بــه زودی آن کــس کــه کار حکومــت تــو را فراهــم ســاخت و تــو را بــر گــردن مســلمانان ســوار نمــود، بدانــد کــه پــاداش ســتمکاران بــد اســت و در یابــد کــه مقــام کــدام یــک از شــما بدتــر و یــاور

او ضعیف تــر اســت. ــا ــر آن داشــت کــه ب ــرا ب ــب روزگار م و اگــر مصایتــو مخاطبــه و تکلــم کنــم، ولــی بــدان قــدر تــو را کــم می کنــم و ســرزنش تــو را عظیــم و توبیــخ تــو

93 اش ر ضح یصخش دم ننك

ــه ــی ک ــزع و بی تاب ــن ج ــمارم، ای ــیار می ش را بســت، ــت توس ــدرت و هیب ــرس ق ــه از ت ــی ن می بینلکــن چشــم ها گریــان و ســینه ها ســوزان اســت.ــه ــی ک ــه نجیبان ــت ک ــوار اس ــخت و دش ــه س چلشــکر خداوندنــد بــه دســت طلقــاء )آزادشــدگان( کــه حــزب شــیطانند، کشــته گردنــد و خــون مــا از دست هایشــان بریــزد، و دهــان ایشــان از گوشــت مــا بدوشــد و آن جســدهای پــاک و پاکیــزه را گرگ هــای بیابــان سرکشــی کننــد، و کفتارهــا ــت و بی کســی ــه از غرب ــد )کنای در خــاک بغلطانن

آنهــا(. ای یزیــد! اگــر امــروز مــا را غنیمــت خود دانســتی زود باشــد کــه ایــن غنیمــت موجــب غرامــت ــی مگــر ــو گــردد، در هنگامــی کــه نیاب )ضــرر( تــر ــد ب آنچــه را کــه از پیــش فرســتاده ای، و خداونــکایت ــدا ش ــه خ ــت، ب ــتم کننده نیس ــدگان س بن

می کنیــم و بــر او اعتمــاد می نماییــم.ای یزیــد! هــر کیــد و مکــر کــه داری بکــن، هــر کوشــش کــه خواهــی بنمــای، هــر جهــد کــه داری بــه کار گیــر، بــه خــدا ســوگند هرگــز نتوانــی

بانوی فضائل94

نــام و یــاد مــا را محــو کنــی، وحــی مــا را نتوانــی از بیــن ببــری، بــه نهایــت مــا نتوانــی رســید، هرگــز ننــگ ایــن ســتم را از خــود نتوانــی زدود، رأی ــت ــدک و جمعی ــو ان ــدرت ت ــای ق ــت و روزه توســه پراکندگــی اســت، در روزی کــه منــادی ــو رو ب تــتمکاران ــر س ــدا ب ــت خ ــه لعن ــد ک ــدا کن ــق ن حبــاد. ســپاس خــدای را کــه اول مــا را بــه ســعادت ــه شــهادت و و مغفــرت ثبــت کــرد و آخــر مــا را بــه ــم ک ــدا می خواهی ــد، از خ ــز گردان ــت فائ رحمثــواب آنهــا را کامــل کنــد و بــر ثوابشــان بیفزایــد، ــه ــد، ک ــین باش ــف و جانش ــو خل ــا نیک ــرای م و بــا را ــروردگار ودود، و م ــم و پ ــد رحی ــت خداون اوس

ــت. ــل اس ــو وکی ــری و نیک ــر ام ــی در ه کاف

95لشتف رشن رر ل رب

برای مطالعه بیشتر

ایــن بخــش بــه معرفــی برخــی منابعــی می پــردازد ــرت ــیره حض ــی و س ــا زندگ ــنایی ب ــت آش ــه جه کزینــبh مفیــد اســت و متــن حاضــر نیــز از آنهــا

اســتفاده کــرده اســت:1. حضــرت زینــبh فــروغ تابــان کوثــر، محمــد

محمــدی اشــتهاردی. ــت، ــل بی ــی اه ــیره عمل ــبh س ــرت زین 2. حض

ــع. ــیدکاظم ارف س3. خاتــون دوســرا )شــرح حــال زینــبh(، ســید

علینقــی فیــض االســام.احمــد حدیــث، و قــرآن در نامــدار زنــان .4

. بهشــتی

بانوی فضائل96

5. زندگانــی حضــرت زینبh، ســید عبدالحســین دستغیب.

6. السیده زینبh، باقر شریف القرشی.7. نفس المهموم، شیخ عباس قمی.

8. وقعــة الطــف، ابومخنــف، تحقیــق محمــد هــادی یوســفی غــروی.