Τ Ε Υ Χ Ο Σ 1 1ÉÁÍÏÕÁÑÉÏÓ/ÖÅÂÑÏÕÁÑÉÏÓ 2005

ÐñáêôéêÝò óõìâïõëÝò ...ãéá ôçí õãéåéíÞ ôïõ óôüìáôïò

ÖáñìáêåõôéêÞ èåñáðåßá ÃáóôñïïéóïöáãéêÞò Ðáëéíäñüìçóçò:

ìÝ÷ñé ðüôå;

ÊÙ

ÄÉÊ

ÏÓ

689

9

Δ Ι Α Τ Ρ Ο Φ Η&

ÁëÜôé êáé Õãåßá

Êáñêßíïò ôïõ Þðáôïò

Ðüóï ðñÝðåé íá ôïí öïâüìáóôå;

editorial Ογιατρόςκαιοασθενήςξέρουνκαλύτερα Ηεπίσκεψηστογιατρό

ΜίααπότιςπρώτεςπράξειςτηςΠαγκόσμιαςΙατρικήςΈνωσης,όταναυτήιδρύθηκετο1947μετάτοτέλοςτου2ουΠαγκοσμίουΠολέμου,ηοποίακαιθεωρήθηκεωςοοριστικόςθρίαμβοςτηςΔημοκρατίαςενάντιαστονολοκληρωτισμό,ήτανησύγχρονηεπαναδιατύπωσητουΌρκουτουΙπποκράτη,γνωστήως Διακήρυξη της Γενεύης. Τα κυριότερασημεία τηςΔιακήρυξης της Γενεύης,πουαφορούνστησχέσητουγιατρούμετονάρρωστοείναιταεξής:

«ΚατάτοχρόνοτηςεισαγωγήςμουωςΜέλουςτουΙατρικούΕπαγγέλματος:• Υπόσχομαιεπίσημανααφιερώσωτηζωήμουστηνυπηρεσίατηςανθρωπότητας,• Ηυγείατουασθενούςμουθαείναιηπρώτημουσκέψη,• Θασεβαστώτα«μυστικά»πουαυτόςμουεμπιστεύεται,ακόμακαιμετάτοθάνατοτου,• Δεν θα επιτρέψω ζητήματα θρησκείας, εθνικότητας, φυλής, πολιτικής ή κοινωνικής τάξης να

παρεμβληθούνανάμεσαστακαθήκονταμουκαιτουςασθενείςμου….• Δίνωαυτέςτιςυποσχέσειςεπίσημα,ελεύθερακαιμετολόγοτηςτιμήςμου.»

ΟιστόχοιτηςωραίαςκαιανθρωπιστικήςαυτήςΔιακήρυξης,πουείναιηβελτίωσηκαιτελειοποίησητωνπαρεχόμενωνυπηρεσιώνυγείαςμέσααπότησφυρηλάτησησχέσεωνεμπιστοσύνηςκαισεβασμούανάμεσαστογιατρόκαιτονασθενή,κινδυνεύουνμετηνπάροδοτουχρόνουναακυρωθούν.Οιαιτίεςείναιπολλές,ποίκιλλεςκαιαλληλοεξαρτώμενες:Ηαλματώδηςαύξησητουκόστουςτηςυγείαςλόγωτηςεφαρμογήςπανάκριβωννέωντεχνολογιώνστηδιάγνωσηκαιτηςχορήγησηςπανάκριβωννέωνφαρμάκωνγιατηθεραπείαακόμακαιτωνπιοαπλώννόσων.Ογιγαντισμόςτωνφορέων,ιδρυμάτων,νοσοκομείων και της γραφειοκρατίας, που επιχειρούν να «τυποποιήσουν» ή να περιορίσουν τηνελευθερίατωνεπιλογώνγιατρώνκαιασθενών.Ηπαρεμβολήασφαλιστικώνεταιρειών,δικηγόρων,οικονομολόγων και άλλων «ρυθμιστικών» παραγόντων στη σχέση γιατρού, ασθενούς. Αλλά και οαυξανόμενοςατομισμόςκαιυλισμόςσεβάροςτωνανθρωπιστικώναξιώνκαιτηςκοινωνικήςσυνοχήςπουαυτέςπροάγουν,«ασθένεια»πουπροσβάλλεικαιορισμένουςγιατρούς.

Από την άλλη πλευρά τα τελευταία χρόνια γνωρίσαμε μία κυριολεκτική έκρηξη στη διάδοση τηςπληροφορίαςκαιτηςεπικοινωνίαςανάμεσασεάτομα,φορείςκαικράτη,μετηνευρείαχρήσητωνυπολογιστών,τουδιαδικτύουαλλάκαιτωνκινητώντηλεφώνωνσταπλαίσιατηςπαγκοσμιοποίησης.Οι εξελίξειςοδηγούνστηνενημέρωσηκαι εκπαίδευσηευρύτερωνστρωμάτωνπολιτώνσεόλοτονκόσμογενικά,αλλάκαιειδικότερασεθέματαυγείας.

Σήμεραοασθενής,δηλαδήο«χρήστης»ήο«καταναλωτής»τωνυπηρεσιώνυγείας,πρέπειναγνωρίζειτόσοτιςβασικέςαρχέςτηςΔιακήρυξηςτηςΓενεύης,πουτονκαθιστούνπρονομιακόαποδέκτητωνυπηρεσιώντουγιατρού,όσοκαιταεφόδιαπουθατονβοηθήσουνναωφεληθείαπότηνεπίσκεψηστογιατρό.Ακόμαπρέπειναγνωρίζει–αλλάκαιογιατρόςοφείλεινατονενημερώσει-ότιο ίδιος

ΕΥΕΞΙΑ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ 3

έχειτοδικαίωμαναδεχτείήνααρνηθείτηνπροτεινόμενηδιαγνωστικήπροσέγγισηκαιθεραπεία,νασυμμετάσχειστηλήψητωναποφάσεων.Δηλαδήπερνούμεαπότηνεποχήτου«ογιατρόςξέρεικαλύτερα»στηνεποχήτου«ογιατρόςκαιοασθενήςξέρουνκαλύτερα».

Ηεπίσκεψηστογιατρόλοιπόνπρέπειναφέρειτοκαλύτεροαποτέλεσμαγιατοσυγκεκριμένοπρόβληματουασθενούς,μέσα

στονπεριορισμένοχρόνοπουδιατίθεται.Γι’αυτόχρειάζεταιμίαπροετοιμασίακαιμίατεχνική: Είναικαλόναπεριγράφεταιμελίγαλόγιατοπρόβλημαόταντηλεφωνούμεγιατοιατρικόραντεβού.Αυτόδίνειστογιατρότη

δυνατότηταναπρογραμματίσειτηνπροτεραιότητακαιτοχρόνοτηςσυνέντευξης. Στηνπροετοιμασίαγιατηνεπίσκεψηπρέπειναοργανώσουμεστομυαλόμαςτοιατρικόμαςιστορικόμετηναλληλουχίατων

συμπτωμάτων,τυχόνεπισκέψειςσεάλλουςγιατρούςκαιαποτυχίεςπροηγούμενωνθεραπειών,ώστεναμηνεπαναληφθούν.Επίσηςπρέπειναετοιμάσουμετο«ιατρικόμαςαρχείο»,προηγούμενεςεργαστηριακέςκαιακτινολογικέςεξετάσεις,ιατρικέςγνωματεύσειςκαισυνταγές.Ακόμανακαταγράψουμεταφάρμακαπουπαίρνουμε,ταοποίαθαέχουμεμαζίμας,ότανθαεπισκεφθούμετογιατρό.Καιτοβασικότερο,ναετοιμάσουμεένακατάλογοερωτήσεωνγιατογιατρό.Ναμηνξεχνούμεότι«δενυπάρχουνανόητεςερωτήσεις».

Ογιατρόςπρέπεινααπαντάσεόλεςτιςερωτήσεις,όπως:• Απότιπάσχω;• Υπάρχουνάλλεςπιθανέςδιαγνώσεις;• Χρειάζονταικαιάλλεςδιαγνωστικέςεξετάσεις,γιαναβγειτοτελικόσυμπέρασμα;• Τιάλλασυμπτώματαήεπιπλοκέςμπορείναμουπροκαλέσειτοπρόβλημαμου;• Υπάρχουνδιαφορετικέςαπότηνπροτεινόμενηθεραπείεςγιατηνπάθησημου;• Πόσοχρόνοθαπεριμένωμέχριναδωτααποτελέσματατηςθεραπείας; Έναςαπότουςκυριότερουςπαράγοντεςπουεπηρεάζουντηνέκβασητηςεπίσκεψηςστογιατρόείναιηκαλήεπικοινωνία.

Στοντομέααυτόβέβαιατηνμεγαλύτερηευθύνηέχειογιατρόςαλλάκαιοασθενήςπρέπειναχαλαρώσεικαιναπροσπαθήσει.Ηκαλή επικοινωνίασυμβάλλει όχι μόνοστην ικανοποίησητουασθενούςαλλάκαιστην επίτευξητουκαλύτερουδυνατούαποτελέσματοςτηςθεραπείας,ακόμακαιότανοιπροσωπικότητεςτωνδύοδενταιριάζουν.Βασικόρόλοστηνκαλήεπικοινωνίαπαίζειηκαλήπροετοιμασίατηςεπίσκεψηςαπότονασθενή,όπωςπροαναφέρθηκε,καιησυνακόλουθησαφήςπεριγραφήκαιτεκμηρίωσητουιστορικού.Απαραίτητηείναικαιηειλικρίνειαστηνπεριγραφήακόμακαιευαίσθητωνπληροφοριών,όπωςκατάχρησηαλκοόλήχρήσηουσιών.

Παράλληλα,είμαστεπροετοιμασμένοινααπαντήσουμεσεερωτήσειςόπως:• Πότεάρχισεοπόνος;• Σεποιοσημείοτουσώματοςοπόνοςείναιισχυρότερος;• Τιπροκαλείκαιτιανακουφίζειτονπόνο;• Είναιοπόνοςσυνεχήςήείναιπεριοδικός;• Τιάλλασυμπτώματατονσυνοδεύουν;• Τασυμπτώματαείναισταθερά,βελτιώνονταιήεπιδεινώνονται; Πριννατελειώσειηεπίσκεψηστογιατρό,καλόείναιναρωτήσουμεανκαιπότεπρέπεινατονξαναεπισκεφθούμε.Ακόμα

ναζητήσουμε,ανυπάρχει,έντυποενημερωτικόυλικόγιατοπρόβλημαμας.Τέλος,αντοπρόβλημαείναιιδιαίτερασοβαρό,ζητούμεένακατάλογοσυμπτωμάτωνπουθαμαςπροειδοποιήσουνότιχρειαζόμαστεεπείγουσαεπανεξέτασηαπόειδικό.

Στησημερινήεποχήο«χρήστης»ή«καταναλωτής»τωνυπηρεσιώνυγείαςδικαιούταιένα«προϊόν»υψηλήςποιότητας.Μετηνκατανόησηκαιεφαρμογήενόςπροτύπουεπίσκεψηςστογιατρό,σαναυτόπουπεριγράφηκεστοσημείωμααυτό,οασθενήςμπορείνααποκτήσειπερισσότεροέλεγχοπάνωσεμίαφαινομενικάανεξέλεγκτηκατάσταση.Καιηεκτίμησητουγιατρού,τηνοποίαθαεξασφαλίσει,θατονβοηθήσειτόσοστησυμμετοχήτουστηλήψητωναποφάσεωνόσοκαιστηνκατάτοδυνατόαποτελεσματικότερηαντιμετώπισητουπροβλήματοςτου.

Δρ.ΓΕΩΡΓΙΟΣΚΗΤΗΣΔιευθυντήςΓαστρεντερολογικούΤμήματος

Γ.Ν.Θεσσαλονίκης«ΓεώργιοςΠαπανικολάου»

ΕΥΕΞΙΑ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ4

ΕΥΕΞΙΑ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ6

ÉÁÍÏÕÁÑÉÏÓ/ÖÅÂÑÏÕÁÑÉÏÓ 2005

Ιδιοκτήτης:ΕΛΛΗΝΙΚΟΙΔΡΥΜΑΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΑΣ&ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ

Εκδότηςκαιυπεύθυνος

παράτωνόμω:

Δ.Παπαπαναγιώτου

Δημοσιογράφος

Έδρα:ΠατριάρχουΙωακείμ30,

10675Αθήνα

Τηλ.Fax.:2107231332,

e-mail: info@eligast.gr

URL:www.eligast.gr

ΔιευθυντήςΣύνταξης: ΧαράλαμποςΤζάθαςΓαστρεντερολόγος

ÅðéìÝëåéá-Äιόρθωσηκειμένων:ΕύαΚαραμανώληAλίκηΤζάθα

ΔημόσιεςΣχέσεις:ΙωάννηςΚαραγιάννηςΓαστρεντερολόγος

ΘεματικοίΣυντάκτες:

ΕμμανουήλΑρχαύληςΓαστρεντερολόγος(Επικοινωνούμε)

ΙωάννηςΔήμκαςΚλινικόςΔιαιτολόγος-Διατροφολόγος(ΠερίΔιαίτης)

ΔημήτρηςΚαραγιάννηςΓαστρεντερολόγος(Μικρά&Νόστιμα)

ΚώσταςΜάρκογλουΓαστρεντερολόγος(Θέματα)

ΒασίλειοςΝτελήςΓαστρεντερολόγος(Θέματα)

ΜαίρηΜαυρή–ΒαβαγιάννηΕπ.ΚαθηγήτριαΒιοχημείας&ΧημείαςΤροφίμων(Διατροφή)

ΙωάνναΠαναγιώτουΠαιδίατρος–Γαστρεντερολόγος(Παιδί&Έφηβος)

ΥπεύθυνηΔιαφήμισης:ΠέννυΧατζηγεωργίουΤηλ.2107499308Fax.2107713795e-mail:pennyh@triaenatours.gr

Σχεδιασμός&Παραγωγή

Kαλλιτεχνικήδιεύθυνση: N.A.ΓκεσκέρΚαλλιτεχνικήεπιμέλεια-DTP: Aλεξ.Παπαδοπούλου

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Πρόεδρος:Δ.Παπαπαναγιώτου Διευθυντής:Κ.ΑρβανιτάκηςΓ.Γραμματέας:Δ.Γ.ΚαραμανώληςΤαμίας:Α.ΠαπασπύρουΜέλη: Α.Συνοδινού,Β.Χ.Γολεμάτης,Δ.Α.Καπράνος,Γ.Κητής,Σ.Δ.Λαδάς,Ε.Β.Τσιάνος,Γ.Φωκάς

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΤΕΥΧΟΣ11

ΘΕΜΑΤΑ ÖáñìáêåõôéêÞ èåñáðåßá ÃáóôñïéóïöáãéêÞò Ðáëéíäñüìçóçò 18 ÉäéïðáèÞò Öëåãìïíþäçò ÐÜèçóç ôùí ÅíôÝñùí 22 Êáñêßíïò ôïõ Þðáôïò 28 ΜΟΝΙΜΕΣΣΤΗΛΕΣ Διατροφή 13 Παιδί&Έφηβος 10 Μικρά&Νόστιμα 25 ΠερίΔιαίτης… 20 Επικοινωνούμε 30 ΕΙΔΙΚΕΣΣΤΗΛΕΣ ΜικρέςΙστορίες 8 Ευεξία 16 Γεύσεις 27 ΤαΝέατουΙδρύματος 33

6

2213

18

1022

ΕΥΕΞΙΑ&ΔΙΑΤΡΟΦΗΔιμηνιαίαΈκδοσητουΕλληνικούΙδρύματοςΓαστρεντερολογίας&Διατροφής

ΕΥΕΞΙΑ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ8

Αν η πολιτική και η υγιεινήδιατροφήέχουνκάποιοκοινό,αυτόείναιαδιαμφισβήτηταοιανυπόστατεςδεσμεύσεις.Καιανστοχώροτηςπολιτικήςοιδεσμεύσειςαυτέςαφορούνσεδιορισμούς,έργα,προγράμματακαιεπιδοτήσειςπουέμεινανσταχαρτιά,αναφορικάμετηδιατροφήδενείναιδύσκολοναφανταστείκανείςσετιεπαφίονται·αρκείνααναλογιστείκανείςπόσεςφορέςυποσχέθηκεστονεαυτότουνακόψειταγλυκάκαιτηνεπομένη‘’ξεχάστηκε’’ήπόσεςφορέςαποφάσισενακάνειδίαιτα(από...Δευτέρα!)καισυνέλαβετονεαυτόνατρώειτοναγλέοραεντωμέσωτηςνυκτός.Πρέπει κατ’αρχάςνααναφερθείότιοΈλληναςπουβρίσκεταισεδίαιταδεν αποτελεί κάποιο δυσεύρετο είδος, λόγω των χαρακτηριστικών τουσυμπεριφορών που καθιστούν εύκολο τον εντοπισμό του. Πρώτον καικυριότερο,είναιμονίμωςκαθυστερημένος,είτεγιατίτοπρωίαφαιρέθηκεκοιτώντας το άδειο ψυγείο, είτε γιατί τον μαγνήτισε η βιτρίνα ενόςζαχαροπλαστείου, είτε απλώς γιατί σταμάτησε στο δρόμο να αγοράσειένακουλούρι.Καιγιαναδικαιολογήσειτηνκαθυστέρησήτου,ταρίχνειστομποτιλιάρισμα,στολεωφορείοπουκαθυστερεί,στηνκοινωνίαγενικότερα.Γι’ αυτό, το δεύτερο κυρίως γνώρισμα των εν διαίτη νεοελλήνων είναι ημεμψιμοιρίακαιηγκρίνιαεπίπαντόςεπιστητούκαιφυσικάηαγανάκτησήτουςπουτοκοινωνικόσύνολοδεσυμμερίζεταιτηνπροσπάθειάτουςνααδυνατίσουνόσοπιογρήγοραγίνεται.Όσον αφορά σε αυτό το τελευταίο, βέβαια έχουν το δίκιο τους οικακομοίρηδες :πώςναχάσειςκιλάσεένανκόσμοπουοιγαστριμαργικοίπειρασμοίελλοχεύουνσεκάθεέκφανσητηςκαθημερινήςζωής;Πηγαίνειοκουρασμένοςοικογενειάρχηςστοφούρνονααγοράσειψωμίτομεσημέρικαιημυρωδιάέχειήδηαρχίσειαπόταδέκαμέτρανατονέλκειμυστηριωδώς.Μπαίνει μέσα, «Καλημέρα σας» λέει, «μια φραντζόλα ψωμί θα ήθελα»,«Αμέσως»απαντάειο/ηυπάλληλος,κατευθύνεταιπροςτοράφι,παίρνειτηνεπίμαχηφραντζόλαμεταχέρια(προςΘεού,μηντυχόνκαιβάλειγάντιακαιγλιτώσουμεκανέναμικρόβιο!),τηφέρνειστοταμείο,«40λεπτά»,πληρώνει,ετοιμάζεται να φύγει. Και τότε το βλέμμα του πέφτει στο υπόλοιποκατάστημα...Τυρόπιτες,γλυκά,βουτήματα,όλατόσονόστιμακαιθελκτικά,πουκάμπτουνκάθεαντίσταση.«Μουβάζετεκαιλίγααπ’αυτά;Ναι,αυτάεκεί,μετησοκολάτα.»Καιλίγοπαραδίπλαταψιάολόκληρα,γεμάταεξωτικέςγεύσεις, ραβανί, μπακλαβά, καταΐφι... Και τα κουλουράκια;Αυτά δηλαδήψυχή δεν έχουν; «Και μισό κιλό απ’τα στρογγυλά, με το κακάο. Και ένατέταρτοβουτήματα,μισάσκέτα,μισάμεγλυκάνισο».Και,αφούπληρώσει,βγαίνει από το κατάστημαπανευτυχής, έχοντας επαναπροσδιορίσει τηνέννοια του shopping therapy και του επικουρικού «μια ζωή την έχουμε».

Οι τύψεις θα έρθουν αργότερα,μαζί με τις ενδείξεις της –ανέκαθεν

«χαλασμένης»- ζυγαριάς, που θαβροντοφωνάζειό,τιδεθέλειναπαραδεχτεί:

Είναιυπέρβαρος!!!«Υπέρβαρος», «Παχύσαρκος», τι λέξεις όμως και αυτές! Τι πάνε

και σκαρφίζονται οι διαιτολόγοι για να δημιουργούν συμπλέγματα στονκόσμο!Αφού,δόξατωΘεώ,ηελληνικήείναιαπότιςπλουσιότερεςγλώσσεςπαγκοσμίως και υπάρχουνάπειροι τρόποι να εκφραστούμε διαφορετικά(ζούμε και στην εποχή του ευφημισμού, αν μη τι άλλο!). «Γεματούλης»,μπα,παραείναιλαϊκό...«Τρώειόλοτουτοφαγητό»,trèsbanal.«Ευτραφής»,μάλιστα,αυτήείναιλέξη!Φανερώνεικαικαλήκαταγωγήκαιδεντραυματίζειψυχικά. Και εννοείταιπως υπάρχουν χίλιοι δύο τρόποι να αναφερθούμεδιακριτικάσευπέρβαραάτομαπουβρίσκονταιστοπεριβάλλονμας:Απόαπλοϊκές διαπιστώσεις («Μαμά, ο Τιτανικός δε βυθίστηκε το 1912;»),ανέκδοτα(«Τιζυγίζει100κιλάκαιβρίσκεταιστηνπαρέαμας;»)καιφιλικέςπαραινέσεις («Προσοχή, η καρέκλα αυτή δεν είναι και πολύ σταθερή!»)μέχριτη–διακριτική!-λήψημέτρων(«Αγάπημου,κρύψετασοκολατάκια,έρχεταιοθείοςΠέτρος!»)καιτηναπροκάλυπτηέκφρασητηςδυσαρέσκειάςμας(«Νασαςφέρουμετοταψίκαλύτερα;!;»).Καιόμωςγιατί,γιατί,διερωτώμαι,δενεκμεταλλεύεταικανείςτονπλούτοτηςγλώσσαςμας;Γιατίδεγίνεταικαμίαπροσπάθειαναφερθούνευγενικάστα άτομα που προσπαθούν να αδυνατίσουν; Γιατί τους περιβάλλουνμε ένα σωρόπειρασμούςπροκειμένου να αποτύχουν;Μάλλον επειδή οι«κομψοί» θεωρούν ότι αποτελούν τον κανόνα, τη χρυσή τομή βάσει τηςοποίαςκρίνονταιόλοι...Καιπώςναανταπαντήσεικανείς;Όχι, εδώ δε θέλει λογική αντιμετώπιση, ούτε πρόταξη επιχειρημάτων.Χρειάζεται ένα καταχθόνιο σχέδιο που θα ανατρέψει τα παγκόσμιακατεστημένα, μια οργανωμένη συνομωσία εναντίον των προτύπων πουπροσπαθούν να μας επιβάλλουν οι «αδύνατοι». ΜΗΝ ΚΑΝΕΤΕ ΔΙΑΙΤΑ,ΠΑΧΥΝΕΤΕΤΟΥΣΑΛΛΟΥΣ!Ταΐζετέτουςόποτεμπορείτε,μεό,τιβρίσκεταιεύχερο, κάντε τους τριπλάσιους, τετραπλάσιους. Και μετά ξεχάστε τιςευγένειεςκαιδείξτετουςποιοςείναιτοαφεντικόσεένανκόσμοπουεσείςθαείστεσυγκριτικάοιπιοαδύνατοι. Γιατί,όπωςπολύσοφάέχει λεχθεί,ηομορφιάκαιηεξυπνάδαείναιέννοιεςυποκειμενικές.Καιτοαδυνάτισμαεπίσης...

ΧΡΙΣΤΟΣΒ.ΞΟΥΡΓΙΑΣ

ΟΧ.ΞουργιάςείναιμαθητήςτηςΑ’Λυκείου

μικρές ιστορίες

Το χρονικό μιαςβέβαιης αποτυχίας

ΕΥΕΞΙΑ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ10 ΕΥΕΞΙΑ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ10

Τατελευταίαχρόνιαμίααπλή,φυσιολογικήιστορίαπήρεπαθολογικήδιάσταση,υπερεκτιμήθηκε,αλλάδιαγνώσθηκεκαιαντιμετωπίσθηκεέγκαιρα.Ηγαστροοισοφαγικήπαλινδρόμησηείναιοντότηταμεευρύφάσμαεκδηλώσεων,πουέγινετατελευταίαχρόνιαιδιαίτεραγνωστήμετηνανακάλυψηνέωνμεθόδων,οιοποίεςσυμβάλλουνσημαντικάστηδιάγνωσήτης.Κατάτηνπαιδικήηλικίαπαρουσιάζειιδιαιτερότητες,πουσυμβάλλουνδυστυχώςστηνυποδιάγνωσήτης.Όψιμηαντιμετώπισηγίνεταιμεαφορμήτιςεπιπλοκέςτης.

Απαραίτητηθεωρείταιόμωςηαξιολόγησητηςκλινικήςεικόναςκαιηγνώσητηςφυσικήςτηςιστορίας.Στανεογνάκαιταβρέφηπροβάλλειμεεμέτους,αναγωγή,ανησυχία,ευερεθιστότητα,αναπνευστικάπροβλήματα(χρόνιοςβήχαςήβράσιμο)καινευρολογικάπροβλήματα(δυστονίατουκορμούκαιτηςκεφαλήςσυνδρ.SANDIFER).Σταμεγαλύτεραπαιδιάτασυμπτώματαμοιάζουνμεαυτάτουενήλικα,δηλαδήέμετοι,πόνοιστοστομάχι,δυσφαγία,οπισθοστερνικόςκαύσοςκαιυποτροπιάζουσαλοίμωξητουαναπνευστικού.Ηπορείατηςποικίλλει.΄Ετσι

αποτελείένασύνηθεςεύρημαστανεογέννητα,βελτιώνεταιστηνηλικίατων18μηνών(60%),τωντεσσάρωνετών(70%).Μικρήομάδαπαραμένεισυμπτωματικήκαιμετάτηνηλικίααυτή.Σπάνιααναφέρονταιεπιπλοκές,όπωςβαριάοισοφαγίτιςμεαιμορραγίαήκαιστενώσεις,γιατιςοποίεςαπαιτείταιχειρουργικήπαρέμβαση.Τατελευταίαχρόνιαέχουναναπτυχθείποικίλεςδιαγνωστικέςμέθοδοι,οιοποίεςσυμβάλλουνσημαντικάστηδιάγνωση,στηδιερεύνησητηςπαθογένειαςκαιστηναξιολόγησητηςαποτελεσματικότηταςτηςθεραπείας.

παιδί & έφηβος

Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση

Φαινόμενο, νόσημα ή υπερβολή ;

στα παιδιά:

Υπερηχογράφημα οισοφάγου-στομάχουΑκτινογραφία οισοφάγου-στομάχου-12δακτύλουΤοβαριούχογεύμαείναιπαλαιά,κλασικήαπεικονιστικήμέθοδος,ηοποίαδενέχειεγκαταλειφθεί.ΑντιθέôωςσυμβάλλεισημαντικάστηνεξακρίβωσηανατομικώνανωμαλιώνπουσυμβάλλουνστηΓΟΠΝ.

ΠαράτηνεξάπλωσητηςμεθόδουγιατηδιάγνωσητηςΓΟΠΝ,τουπερηχογράφημαθεωρείταιδιεθνώςμέθοδοςγιατηδιάγνωσητηςπυλωρικήςστένωσης.Είναιμέθοδοςαπλή,μηυπερβατική,χωρίςακτινοβολία.

ΔενκαθορίζειτηβαρύτητατηςΓΟΠΝκαιδενπρέπειναχρησιμοποιείταιγιατηνπαρακολούθησήτης.Θεωρείταιπιθανώςόμωςακριβήςκαιαξιόπιστηστανεογνάκαιβρέφηκαισταπαιδιάεκείναμεσημαντικήςβαρύτηταςπαλινδρόμηση.

24ωρη ΡΗμετρία οισοφάγουΜέθοδοςεπεμβατική,εξαιρετικάακριβήςκαιευαίσθητη.Χρησιμοποιείταικατ’εξοχήνστηνάτυπηκλινικάσυμπτωματολογία,πουσυσχετίζεταιμετηΓΟΠΝ(άπνοια,αναπνευστικάπροβλήματα)στηνεκτίμησητωναποτελεσμάτωνχειρουργικήςήσυντηρητικήςθεραπείας.

Μανομετρία οισοφάγου ÌέθοδοςπουσυνέβαλεστηδιερεύνησητηςπαθογένειαςτηςΓΟΠΝ.

Το σπινθηρογράφημα ÂοηθάστηδιάγνωσητηςΓΟΠΝ,αλλάκαιστηντεκμηρίωσητωνεπεισοδίωνεισρόφησηςπουσυνδέονταιμεαυτή.Είναιεξέτασημηεπεμβατική,καλάανεκτήαπότονάρρωστο.

Οισοφαγοσκόπηση Απαραίτητηστηδιάγνωσητηςοισοφαγίτιδας.Ηενδοσκοπικήεκτίμησηπρέπειπάντανασυνοδεύεταιαπόιστολογικήαξιολόγηση(βιοψία).

ΤαβασικάερωτηματικάστηθεραπείατηςΓΟΠΝείναιποιαπαιδιάθαεπιλεγούνγιααντιμετώπιση,τιθεραπείαθατουςδοθείκαιγιατιχρονικόδιάστημα.Στόχοι τηςθεραπείας είναιηανακούφισηαπότα συμπτώματα, η διατήρηση ικανοποιητικούβαθμού σωματικής αύξησης, η επούλωσητης φλεγμονής που προκαλείται από το οξύ,και τέλος η πρόληψη των αναπνευστικώνπροβλημάτων και άλλων επιπλοκών πουπροκαλούνται από τη συνεχή παλινδρόμησηγαστρικούπεριεχομένου.Πρωταρχικό σκέλος στη θεραπεία αποτελείη ψυχολογική υποστήριξη των γονέων. Οισυνεχείςαναγωγέςπανικοβάλλουντουςγονείς,ενώ η χρονιότητα και η σοβαρότητα τωνεπιπλοκών της ΓΟΠΝ απογοητεύουν. Είναιβασική προϋπόθεση για τον παιδίατρο καιτονειδικόνατουςπείσειότιοιαναγωγέςείναιφαινόμενο παροδικό, με καλή πορεία, αφούανταποκρίνονταισεήπιουςχειρισμούς.Στη ΓΟΠΝ με επιπλοκές απαιτούνταιπροσεκτικά θεραπευτικά βήματα, λόγω τηςιδιαιτερότητας της μικρής ηλικίας και τηςεπιμονήςτωνσυμπτωμάτων.Τα συμπτώματα της ΓΟΠΝ δεν περιορίζονταιμετηναλλαγήαπότογάλαμιαςåταιρείαςστο

γάλατηςάλλης.ΜικρήομάδαβρεφώνμεΓΟΠΝέχει αλλεργία στο γάλα της αγελάδος. Είναιλοιπόν εντυπωσιακό ότι η δοκιμή χορήγησηςθεραπευτικού (υποαλλεργικού) γάλακτος γιαδύοεβδομάδεςμπορείνασυμβάλειστηνκλινικήβελτίωση.Η πύκνωση του γάλακτος ανακουφίζει απότις αναγωγές και βελτιώνει τον ύπνο στηνπλειονότητα των περιπτώσεων. Πρόσθετεςουσίες που πυκνώνουν τις τροφές μπορείνα επιδεινώσουν τα συμπτώματα. Βήχαςαναφέρεται με τη λήψη πυκνού γάλακτος,ενώ παράλληλα παρατηρούνται κολικοί απότη διάσπαση του κολλώδους υλικού στοπαχύέντερο.Γάλατα αντιαναγωγικά (nutrireflux) μειώνουντις αναγωγές. Τα γάλατα αυτά είναι αυστηράανταγωνιστικάκαιδεθαπρέπειναχορηγούνταιστηνπαλινδρόμησημεεπιπλοκές.Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πρηνής θέσηαποτελείτηλύσηεπιλογήςσταβρέφημεΓΟΠΝ.Ηύπτιαυπερυψούμενη(relax)αυξάνειτηΓΟΠΝ.Λόγωόμωςτηςσύνδεσηςτηςπρηνήςθέσηςμετο σύνδρομο αιφνιδίου θανάτου, η ΑμερικανήΠαιδιατρικήΕταιρείαπροτείνειπρηνήθέσηγιαταβρέφημεΓΟΠΝηλικίας>8μηνών,ήκατάτημεταγευματικήπερίοδο,ότανταβρέφηείναι

σεεγρήγορση.Ηαριστερήπλαγίαθέσηείναικαλήεπιλογήκαισυνιστάταικαισεπαιδιά>έτουςμεσημαντικήπαλινδρόμηση. Φάρμακα, όπως αντιεμετικά(σιμετιδίνη), αντιόξινα, αναστολείς της αντλίαςπρωτονίων (ομεπραζόλη) και γαστροκινητικοίπαράγοντες (σισαπρίδη, δομπεριδόνη)συνιστώνται.Ο προβληματισμός στη θεραπευτικήαντιμετώπιση της ΓΟΠΝ είναι μεγάλος. Ταερωτηματικά απορρέουν από το γεγονός ότιη ΓΟΠΝ στα παιδιά είναι συχνή, όχι πάνταπαθολογική, έχει ιδιαίτερη συμπτωματολογίακαι επικίνδυνες επιπλοκές. Η διάρκεια καιτο είδος της θεραπείας εξατομικεύονται καικαθοδηγούνται από τη συμπτωματολογίακαι τα αποτελέσματα των διαγνωστικώνεξετάσεων.Η μικρή ηλικία θαπρέπει να κάνειτον κλινικό ιδιαίτερα φειδωλό και προσεκτικόστηνχρησιμοποίησητωνφαρμάκων.Στο10%,όπου η παλινδρόμηση συνδέεται με επιπλοκή,επιβάλλεται μακροχρόνια παρακολούθηση καιιδιαίτερηευαισθητοποίηση.

ΙΩΑΝΝΑΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ

ΕΥΕΞΙΑ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ 11

ΛåéôïõñãéêÜ Τñüöéìá

ΕΥΕΞΙΑ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ 13

Οάνθρωπος, από την αρχή της ύπαρξής του,αφιέρωσε μεγάλο χρόνο της ζωής του στο ναβρει τις τροφές για να καλύψει τηνπείνα του,ασχολούμενος κυρίως με την ποσότητα καιπολύλίγομετηνποιότητα.Στοσημερινόδυτικόκόσμο, σε μεγάλο ποσοστό, η ποσότητα είναιυπερεπαρκής και για την ποιότητα έγιναν καισυνεχίζονταιναγίνονταιπολλέςπροσπάθειεςμεαρκετάκαλάαποτελέσματα.Σεαυτόντονδυτικόκόσμο έχουμεφτάσειστοαντίθετοπιασημείο,ο άνθρωπος να υποφέρει από την υπερβολικήποσότηταπουκαταναλώνει.Η σύγχρονη τεχνολογία τροφίμων, χάρη στηνπρόοδοτηςβιοχημείας,τηςτεχνολογίαςκαιτηςδιατροφής,άρχισε,εκτόςαπότηνβελτίωσητηςποιότητας, να διαπιστώνει τη σχέση τροφίμωνκαι υγείας, της οποίας τη σημασία επεσήμανεπρώτος ο Ιπποκράτης και να προσπαθεί ναπαράγεινέααλλάκαιπαραδοσιακάτρόφιμαμεσκοπόναβελτιωθείηφυσικήτουκατάστασηκαι

ταυτόχροναναμειωθούνοικίνδυνοιασθενειών.Αυτό αποτελεί μία ανάγκη, αφού ο σύγχρονοςτρόπος ζωής δεν αφήνει στον άνθρωπο τηδυνατότητανακάνειμίακαλύτερηεπιλογήτηςδιατροφής του με αποτέλεσμα να αυξάνεταιο αριθμός των πασχόντων από ασθένειες πουέχουνσχέσημετηδιατροφή,όπωςοκαρκίνος,οσακχαρώδηςδιαβήτηςκαιοι καρδιοαγγειακέςπαθήσεις.Σχεδιάστηκανλοιπόνκαισχεδιάζονταισειρές απόπαλαιά και νέα τρόφιμα, τα οποίαμπορούνναβοηθήσουνστηβελτίωσητηςυγείαςτου πεπτικού συστήματος, της καρδιάς, τοκυκλοφορικού συστήματος, του σκελετούκαι άλλων συστημάτων. Τα τρόφιμα αυτάονομάστηκαν λειτουργικά τρόφιμα (functionalfoods).

Σήμεραέχουμεμίανέακατάταξητωντροφίμων,ανάλογα με τις ανάγκες που αυτά καλύπτουνστονάνθρωπο:

- Συνήθη τρόφιμα ή συμβατικά πουκαλύπτουντιςμεταβολικέςαπαιτήσειςτουοργανισμούκαιτηνευχαρίστηση.

- Υγιεινάτρόφιμα, ταοποίαπεριέχουνταθρεπτικάσυστατικά,πρωτεΐνες,λίπηκαισάκχαρα σε μία ορισμένη αναλογία. Εδώθα μπορούσαμε να κατατάξουμε και ταβιολογικά.

- Εμπλουτισμένα, που ενισχύουν τονοργανισμόπ.χ.μεβιταμίνες

- Λειτουργικά, που συμβάλουν στηνκαλή λειτουργία βασικών διεργασιών τουοργανισμού.Ηκατάταξηαυτήείναιεμπειρική,αφούακόμαδενέχουνξεκαθαρίσειοιειδικοίτουςσχετικούςορισμούς.Άλλαείδηείναιταδιαιτητικά,ταειδικήςδιατροφήςκλπ.

ΛåéôïõñãéêÜ Τñüöéìá

διατροφή

ÅéóáãùãÞ

ΕΥΕΞΙΑ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ14

Τα τρόφιμα αυτά θα πρέπειακόμα:

- Νααποτελούνμέροςτηςκαθημερινήςσυνήθουςδίαιτας,χωρίςνααποκλείονταικαιταεμπλουτισμένατρόφιμαπ.χ.γάλαμεσίδηροήασβέστιο.

- Ναπροστατεύουναπότονκίνδυνοκάποιωνασθενειών.

Μεαυτέςτιςιδιότητεςτουςείναιφανερόότιταλειτουργικάτρόφιμααποτελούντρόφιμα«υψηλήςποιότητας»καιέχουνιδιαίτερεςλειτουργίεςόπως:

- Ηενίσχυσητουανοσοποιητικούσυστήματος.

- Ηπροφύλαξηαπόειδικέςασθένειες,π.χ.διάρροιες

- Οέλεγχοςφυσικώνδιεργασιώνπ.χ.πίεση

- Ηβελτίωσητηςλειτουργίαςδιαφόρωνοργάνωνπ.χ.τουπαχέοςεντέρου.

Είναι φανερό ότι κάθε ένα από ταλειτουργικά τρόφιμα δε συμβάλεισε όλες τις ανωτέρω διεργασίεςαλλά σε μέρος τους ή σε μίααπό αυτές. Πρόκειται λοιπόν γιαμία νέα κατηγορία τροφίμων, ηοποία ανοίγει νέους ορίζοντες στηδιατροφή του ανθρώπου. Πρέπεινα θεωρηθούν σαν ένα ξεκίνημαμιας προσπάθειας που μελλοντικάπροβλέπεται,μετάαπόέρευνες,νασυμβάλειουσιαστικάστηνκαλύτερηλειτουργίατουοργανισμού,εφόσονταυτόχρονα θα ακολουθούνταιοι βασικές αρχές της κλασικήςδιατροφής.Ακόμα θα πρέπει να αρχίσειμία σωστή ενημέρωση τωνκαταναλωτών και των ιατρών,ώστε ναμπορούν να επιλέξουντακατάλληλατρόφιμα,ενώπαράλληλαθαπρέπειναενισχυθούνοιέρευνεςόχι μόνο από τις πολυεθνικές,οι οποίες έχουν αντιληφθεί τηνοικονομική σημασία τους, αλλά

και από τις κρατικές υπηρεσίεςελέγχου ώστε να πιστοποιηθεί ηασφάλειάτους.Όπωςφαίνεταιταλειτουργικάτρόφιμα,σεσυνδυασμόμε τη γονιδιακή θεραπεία τωνασθενειών, θα αποτελέσουν ταμεγαλύτεραεπιτεύγματατου21ουαιώνα, διότι ανοίγουν μεγάλεςπροοπτικές για μία καλύτερη ζωήκαιγιαμακροβιότητα.Τασυστατικάπουμπορούνναχρησιμοποιηθούνγιατηνπαραγωγήλειτουργικώντροφίμωνείναé:- ΓαλακτικάΒακτήρια,κυρίωςταχαρακτηριζόμεναΕυβιοτικά.

- Ολιγοσακχαρίτες,χαρακτηριζόμενοιωςΠροβιοτικά.

- Φυτικέςίνες.- Αμινοξέα,πεπτίδιακαιπρωτεΐνες.

- Φυτοστερόλες,αντιοξειδωτικέςουσίεςφυτικήςπροέλευσης

- Ακόρεσταλιπαράοξέακαι κυρίωςταωμέγα-3.κ.α.

Πρόδρομος των λειτουργικώντροφίμων είναι το γιαούρτι καιμάλιστα το παραδοσιακό, τουοποίου η βιολογική αξία ήτανγνωστήαπόαρχαιοτάτωνχρόνων.Σήμερα έχουν γίνει γνωστά ταπλεονεκτήματατουστηλειτουργίατου πεπτικού συστήματος καιιδιαίτερα του παχέος εντέρουκαι γι΄ αυτό το λόγο έχει επιλεγείγια την παραγωγή Προβιοτικώνπροϊόντων, που σήμερα έχουν τημεγαλύτερη κατανάλωση. Πρέπεινα σημειώσουμε ότι τα τελευταίαχρόνια η χορήγηση γιαούρτηςκαι ευβιοτικών έχουν, μέσω τηςαντιδιαρροϊκής τους δράσης,σημαντικήσυμβολήστηθεραπευτικήαντιμετώπιση παθήσεων τουπεπτικούσυστήματος.Ταπροϊόντααυτάείναισήμεραπολύδιαδεδομέναστον κόσμο και αποτελούν τηνπλέον αντιπροσωπευτική μορφήλειτουργικώντροφίμων.

Σύμφωνα με παλαιότερα στοιχεία (1999)το συνολικό κόστος για αγορά λειτουργικώνπροϊόντων υπολογίστηκε ότι ήταν 33 διςδολάρια.ΗΕυρώπηείχεέναμικρόμερίδιο,2διςδολαρίων,ενώηπλέονενδιαφέρουσααγοράήταναυτή των ΗΠΑ, με περισσότερο του 50% τουσυνολικούκόστους.ΣτηνΕυρώπηοιχώρεςπουξεκίνησανκαιανέπτυξαναγοράείναικατάσειράενδιαφέροντοςηΓερμανία,ηΓαλλία,ηΑγγλία,στηνοποίατο85%τωνγιαουρτιώνπουκυκλοφορούνπεριέχουνευβιοτικά,ηΟλλανδίακαιηΦιλανδίαπου καλύπτει τις ανάγκες των Σκανδιναβικώνχωρών.ΤοβάροςτηςανταγωνιστικότηταςστηνΕυρώπη έχει πέσει στα προϊόντα που έχουνσχέσημετοπεπτικόσύστημα,ταευβιοτικά,που

παρασκευάζονται κυρίως με βάση το γιαούρτι,ενώ ενδιαφέρουσες αγορές είναι αυτές τωνθεωρουμένων λειτουργικών τροφίμων, όπωςποτών π.χ. οι μπίρες χωρίς αλκοόλη, ο καφέςχωρίςκαφεΐνηκ.α.Χαρακτηριστικάαναφέρεταιη Γερμανία σαν μια ενδιαφέρουσα αγορά μεσημαντική παραγωγή μη αλκοολούχων ποτώνκαι αναψυκτικών ενισχυμένων με βιταμίνες A,C και E. Σήμερα στην Ευρώπη κυκλοφορούνσε μικρή κλίμακα μία σειρά από λειτουργικάπροϊόντα όπως διάφορα γλυκίσματα, τσίχλεςχωρίς ζάχαρη, δημητριακάπλούσια σεφυτικέςίνεςγιατοπρωινό,μαργαρίνεςμεφυτοστερόλεςκαιπαιδικέςτροφέςμεαντιαλλεργικέςιδιότητεςκαθώς και παιδικές τροφές με ευβιοτικά καιπροβιοτικά.

Αν και τα λειτουργικά τρόφιμα αποτελούνσήμερα ένααπό τα σημαντικότερα θέματα γιατους καταναλωτές, αφού έχουν άμεση σχέσημετηνυγείατους,ηκατανάλωσητουςδενείναιακόμηευρεία, λόγωτουυψηλούτουςκόστους,μιακαιηπαραγωγήτουςαπαιτείπρώτεςύλεςκαλήςποιότητας,υψηλήτεχνολογίακαιάριστεςσυνθήκες συντήρησης, λόγω της ελλιπούς τουςδιαφήμισης και κύρια λόγω της μη επαρκούςενημέρωσηςιατρώνκαικαταναλωτών.

ΓΕΩΡΓΙΟΣΚΑΛΑΝΤΖΟΠΟΥΛΟΣ ΟΓ.ΚαλαντζόπουλοςείναιΟμότιμος

ΚαθηγητήςτουΓεωπονικούΠανεπιστήμιουΑθηνών

ΟρισμόςκαιιδιότητεςτωνΛειτουργικώνΤροφίμων.

ΤαείδηκαιηαγοράτωνΛειτουργικώνΤροφίμωνστονκόσμο.

Δενέχειακόμαγίνειαποδεκτόςαπόόλουςέναςκοινόςορισμόςκαιγι’αυτόθααναφέρουμεέναναπότουςεπικρατέστερους

“«Λειτουργικά τρόφιμα είναι τα είδη εκείνα των τροφίμων που αποδεδειγμένα επηρεάζουν ευνοϊκά μία ή περισσότερες λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος, πέραν της κάλυψης των θρεπτικών αναγκών, με σκοπό τη βελτίωση της υγείας και της καλής κατάστασης του οργανισμού ή και τη μείωση του κινδύνου των ασθενειών.» “

ΕΥΕΞΙΑ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ16

ευεξία

Με τον όρο στοματική υγιεινή (ΣΥ) ορίζουμε τη

με μηχανικά ή και χημικά μέσα αποτελεσματική

καθημερινή απομάκρυνση της οδοντικής

μικροβιακής πλάκας (ΟΜΠ) και των προϊόντων της

από τη στοματική κοιλότητα. Η ΟΜΠ αποτελεί το

βασικό και πρωταρχικό αίτιο της εκδήλωσης των

νόσων του περιοδοντίου (ουλίτιδα, περιοδοντίτιδα)

και της τερηδόνας και η απομάκρυνση της

βασίζεται κυρίως στη χρήση μηχανικών μέσων,

όπως η οδοντόβουρτσα και τα μέσα μεσοδόντιου

καθαρισμού (οδοντικό νήμα και μεσοδόντια

βουρτσάκια).

•ΟδοντόβουρτσαΗεπιλογήτηςοδοντόβουρτσαςπρέπειναγίνεταιαπότονοδοντίατροκαιναείναιεξατομικευμένη.Οιγενικέςπροδιαγραφέςπουπρέπεινατηρείείναι:• ναείναιμέτριαςήμαλακήςσκληρότητας,ποτέσκληρή,γιατίαλλιώςπροκαλούνταιαποτριβέςσταδόντιακαιτραυματισμοίσταούλα

• ναείναιαπόίνεςνάυλον,μεικανοποιητικήελαστικότητα,μεαποστρογγυλεμέναάκρακαιομοιόμορφα,πυκνάδιατεταγμένες,πουνακαταλήγουνστοίδιοεπίπεδο

• ηλαβήκαιηκεφαλήτηςναβρίσκονταισεέναεπίπεδο

• ηκεφαλήτηςναείναιγενικάμικρή,ανάλογαβέβαιακαιμετομέγεθοςτουστόματοςκαιταδόντιατουασθενούς.Γιατουςενήλικεςδιαστάσεις30x10χιλκαιγιαταπαιδιά20x7χιλέχειεκτιμηθείπωςεξυπηρετούνκαλύτεραστιςπερισσότερεςτωνπεριπτώσεων.

ΗηλεκτρικήοδοντόβουρτσαείναιίδιαςαποτελεσματικότηταςμετηνκλασικήστηναφαίρεσητηςΟΜΠκαισυστήνεταικυρίωςσεάτομαμεπεριορισμένηκινητικότηταχεριών,σεάτομα3ηςηλικίας,διανοητικάκαθυστερημένακ.ά.

•Τρόπος βουρτσίσματοςΟτρόποςβουρτσίσματοςεπιδεικνύεταιαπότονοδοντίατροκαιπροσαρμόζεταιστηνηλικίατουασθενούς,τιςιδιαιτερότητεςτουστόματόςτουκαιτηδεξιοτεχνίατου.Συνήθωςσεενήλικεςσυστήνεταιαρχικήτοποθέτησητηςοδοντόβουρτσαςσεγωνίαπερίπου45οεπίτουεπιμήκουςάξονατουδοντιούμετομισότηςεπιφάνειάςτηςεπάνωστοδόντικαιτοάλλομισόσταούλαμεελαφρά

ώθηση.Στησυνέχεια,μεήπιεςδυνάμεις,εκτελούνται8-10μικρές,παλινδρομικές,επιτόπιεςκινήσειςκαιηοδοντόβουρτσαμετακινείταιμεκατεύθυνσηπροςτημασητικήεπιφάνειασεεπαφήμετοδόντι.Συνιστάταιηδιαδικασίατουβουρτσίσματοςναξεκινάειαπότιςγλωσσικέςεπιφάνειεςτωνκάτωδοντιών,ναακολουθούνοιυπερώιεςεπιφάνειεςτωνάνωδοντιώνκαικατόπινοιπροστομιακέςκαιοιμασητικές-κοπτικέςεπιφάνειες.Σταπαιδιάσυστήνεταιναβουρτσίζουνταδόντιατουςκυκλικά,5φορέςπερίπου,σεκάθεθέση.Έναςασθενήςμεπλήρηφραγμόκαιμέτριαδεξιοτεχνίαχρειάζεταιπερίπου5λεπτάγιαναβουρτσίσεισωστάταδόντιατου.Ομέσοςχρόνοςχρήσηςμιαςοδοντόβουρτσαςείναι3μήνεςκαιπρέπεινααντικαθίσταται,ότανοιθύσανοιχάνουντηνελαστικότητάτους,σπάνεεύκολακαιαλλάζουνσχήμα.

•Μέσα μεσοδόντιου καθαρισμού

Αν και η οδοντόβουρτσα

αποτελεί το βασικό μέσο

ΣΥ, η αποτελεσματικότητά

της στα μεσοδόντια

διαστήματα είναι

ελάχιστη. Είναι αναγκαία

η χρησιμοποίηση ενός

επιπρόσθετου μέσου,

όπως το οδοντικό

νήμα ή τα μεσοδόντια

βουρτσάκια. Η σωστή

χρήση τους επιδεικνύεται

από τον οδοντίατρο στο

στόμα του ασθενούς.

Πρακτικές συμβουλέςγια την υγιεινή του στόματος

ΕΥΕΞΙΑ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ 17

Οδοντικό νήμαΠρόκειταιγιαμεταξωτήκλωστήπου

κυκλοφορείστοεμπόριοσεακήρωτηκαι

κηρωμένημορφή.Δενυπάρχουνκλινικά

σημαντικέςδιαφορέςστηναποτελεσματικότητα

τωνδύοτύπων.Συνηθέστεραπροτιμώνταιταλεπτότερακαιακήρωτανήματα,ιδιαίτεραπρακτικάγιαστενάμεσοδόντιαδιαστήματα.Παραλλαγήτουνήματοςαποτελείτονήμα

Superfloss,πουσυστήνεταισεασθενείς

μεακίνητεςπροσθετικέςεργασίεςήμε

ορθοδοντικάμηχανήματα.

Mεσοδόντια βουρτσάκιαΠρόκειταιγιαμικράβουρτσάκια,κυλινδρικάήκωνικά,προσαρμοσμένασεειδικήλαβή.Αποτελούνεναλλακτικήλύσητουνήματοςσεασθενείςπουαδυνατούννατοχρησιμοποιήσουν,όμωςμειονεκτούνέναντιαυτού,γιατίδενεισέρχονταιμεταξύούλωνκαιδοντιούκαιχρειάζεταιπροσοχήκατάτηχρήσητουςγιατηναποφυγήτραυματισμώντωνούλωνκαιφθοράςτηςεπιφάνειαςτηςρίζας.Επιπλέονφθείρονταιεύκολααυξάνοντας

σημαντικάτοκόστοςκαιχρησιμοποιούνταιδύσκολασεστενάμεσοδόντιαδιαστήματα.Παρόλααυτάείναιιδιαίτεραπρακτικάγιατονκαθαρισμόευρέωνμεσοδόντιωνδιαστημάτωνκαισεπεριοχέςμεαύλακες(γομφίοι,άνωπρογόμφιοι,μεσορριζικέςβλάβες).Διατίθενταισεδιάφοραμήκηκαιπάχη.Ημέσηδιάρκειατουμεσοδόντιουκαθαρισμούείναιπερίπου5λεπτά.Συμπερασματικά,εκτόςαπότηνοδοντόβουρτσα,απαιτείταιηχρήσηδύομέσωνμεσοδόντιουκαθαρισμούημερησίως(νήμακαιμίαμεσοδόντιαβούρτσαήδύομεσοδόντιεςβούρτσες,διαφορετικούπάχους).

•Συχνότητα καθημερινής εφαρμογής ΣΥ•Σεάτομαμεεπιδεξιότητακαιχωρίς

προβλήματατερηδόναςκαιπεριοδοντίου

συστήνεταιμιαφοράτηνημέρα

βούρτσισμα(βράδυ)καιμεσοδόντιος

καθαρισμός.Ταπαιδιάμπορούννα

χρησιμοποιήσουντονήμαμετάτηνηλικία

των8ετών

•Σεασθενείςμεπροβλήματα

περιοδοντίουκαιτερηδόναςαπαιτείται2-3

φορέςτηνημέραβούρτσισμακαι1φορά

μεσοδόντιοςκαθαρισμός

Είναισημαντικόνατονίσουμεπωςακόμηκιανμιαμέραδεγίνειλήψητροφής,είναιτοίδιοαπαραίτητηηεφαρμογήτηςΣΥ,γιατίτοπρόβλημαείναιηΟΜΠ,πουεγκαθίσταταικαιπολλαπλασιάζεταισταδόντιαλίγομετάτονκαθαρισμότους.Εκτόςαπόταδόντιακαιταούλα,πρέπειναβουρτσίζεταικαιηγλώσσα.

ΈναςκαλόςτρόποςελέγχουτηςαποτελεσματικότηταςτηςΣΥπουεφαρμόζεταιείναιηχρησιμοποίησηαποκαλυπτικώνμέσωνπαρουσίαςΟΜΠ.Πρόκειταιγιαδιαλύματαήδισκίαδιαφόρωνχημικώνουσιών,όπωςβασική

φουξίνη,ερυθροσίνη,χρωστικήfast

green,νατριούχοςφλουοροσκεΐνη,που

χρωματίζουντηνΟΜΠκαιυποδεικνύουν

τιςπεριοχέςπου,παράτηνεπιμελημένη

ΣΥπουέναςασθενήςπιστεύειπωςέχει

κάνει,εξακολουθείναπαραμένει!Εκεί

λοιπόνπρέπειναεπιμείνειπερισσότερο!

•Χημικά μέσα καθαρισμούΣεαυτάανήκουνοιοδοντόπαστες,ταστοματοπλύματακαιταφθοριούχασκευάσματα.Οιοδοντόπαστεςαποτελούνυποβοηθητικόμέσοστηχρήσητηςοδοντόβουρτσαςκαιπροσδίδουνπερισσότερομιααίσθησηφρεσκάδας.Πρέπειναπεριέχουνφθόριο,γιατηνκαταπολέμησητηςτερηδόναςκαισεειδικέςπεριπτώσειςασθενώνχορηγούνταιοδοντόπαστεςμεειδικήσύνθεσηπ.χ.γιατηναπευαισθητοποίησητωνδοντιών,τονέλεγχοτωνχρωστικώνκ.ά..Πάντως,είναισημαντικόνατονισθείπωςσημασίαέχειησωστήκαθημερινήΣΥκαιόχιηεπιλογήτηςοδοντόκρεμας.Ταφθοριούχασκευάσματα(Easygel,GelKam,Protectκ.ά.)χορηγούνταισεασθενείςυψηλούτερηδονικούκινδύνουγιατονέλεγχοτης

οδοντινικήςευαισθησίαςκαιμόνοσκευάσματαπουπεριέχουνφθοριούχοκασσίτεροσυμβάλλουνκαιστονπεριορισμότηςΟΜΠ.Όσοναφοράσταστοματοπλύματα,αυτάπεριέχουναντιμικροβιακέςουσίες(χλωρεξιδίνη,διάλυμαλιστερίνης,σανγκουιναρίνη,Therasolκ.ά.),πουμειώνουντηνΟΜΠ.Πρέπειναχρησιμοποιούνταιμόνομετάαπόσύστασητουοδοντιάτρου,γιαπεριορισμένοχρονικόδιάστημα,σεειδικέςπεριπτώσεις(π.χ.στημετεγχειρητικήπερίοδο,σεοξέαπεριοδοντικάπροβλήματα,σεηλικιωμέναάτομα,ασθενείςμεγενικάνοσήματαήκινητικάπροβλήματαήσειδιαίτερηοδοντιατρικήθεραπείακ.ά.).Ηχρήσητουςγιαπαρατεταμένοχρονικόδιάστημαδημιουργείπροβλήματα(χρώσεις,αλλοίωσητηςγεύσης,διαβρώσειςκ.ά.)καιπρέπεινααποφεύγεται.Τέλος,ταφθοριούχαστοματοπλύματα(0.05%NaF)συμβάλλουνστηνκαταπολέμησητηςτερηδόναςκαιμπορούνναχρησιμοποιούνταικαθημερινά.

Κλείνοντας,θαπρέπειναεπισημάνουμετορόλοτωνσυνηθειώνδιατροφήςστηνπρόκλησητερηδόναςκαιδιάβρωσηςτωνδοντιών.Αποφύγετετηνκατανάλωσηζάχαρηςανάμεσασταγεύματα.Οκαφέςμεζάχαρηκαι/ήγάλακαθ’όλητηδιάρκειατηςμέραςκαιηκατανάλωσημεγάλωνποσοτήτωνσακχαρούχωναφεψημάτωνανάμεσασταγεύματαείναιιδιαίτερακαταστροφικάγιαταδόντια.Ηλήψηγλυκούθαπρέπειναγίνεταιαμέσωςμετάτοφαγητόκαιόχιανάμεσασταγεύματα.Προβλήματαδιάβρωσηςδημιουργούνημεμονωμένησυχνήκατανάλωσητροφώνμεόξινεςιδιότητες(λεμόνι,κορόμηλα,τουρσί,μπανάνες,ανθρακούχααναψυκτικάχαμηλούpH),τασκευάσματαβιταμίνηςC,ηασπιρίνη,διάφοραδιαλύματασιδήρου,HCl,H2O2,τογαστρικόυγρό(εμετοί,παλινδρόμηση,βουλιμία,νευρικήανορεξία),οιόξινεςαναθυμιάσειςβιομηχανιών(παρασκευήμπαταριών,ηλεκτρολυτικέςεπιμεταλλώσεις,παραγωγήήχρήσηHNO3καιH2SO4)καιησυχνήκολύμβησησεπισίνεςμευπερβολικήχλωρίωσητουνερού.Ζητήστεαπότονοδοντίατρόσαςνασαςπροτείνειεναλλακτικούςτρόπουςκατανάλωσηςτροφώνπουθεωρούνταιτερηδονογόνεςκαιεπισκέπτεστέτονμιαφοράτοεξάμηνο,εκτόςανσαςέχειορίσειδιαφορετικά,γιαέλεγχοκαιεφαρμογήολοκληρωμένουπρογράμματοςπρόληψηςτηςτερηδόναςκαιτωννόσωντουπεριοδοντίου(καθαρισμός,φθορίωση,προληπτικέςεμφράξειςοπών-σχισμών)προσαρμοσμένουστιςαπαιτήσειςτουστόματόςσας.

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑΠ.ΚΑΡΑΜΑΝΩΛΗÇÅ.Ð.ΚαραμανώληείναιΒιολόγος-Οδοντίατρος

ΔιδάκτωρτηςΙατρικήςΣχολήςτουΠανεπιστημίουΑθηνών

ΕΥΕΞΙΑ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ 17

ΕΥΕΞΙΑ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ18

Φαρμακευτική θεραπεία Γαστροισοφαγικής Παλινδρόμησης:

Μέχρι πότε ;

Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση είναι η παθολογική άνοδος των οξέων και άλλων υγρών τουστομάχουστονοισοφάγο. «Διαβρώσεις»ήμικροπληγέςστονοισοφάγο προκαλούνται στις μισές περίπου περιπτώσειςπαλινδρόμησης και τότε λέμε ότι έχουμεΟισοφαγίτιδα. Στο10% περίπου των περιπτώσεων Οισοφαγίτιδος κατά τηνεπούλωση των πληγών το νέο κάλυμμα, αντί για οισοφάγο,μοιάζει με στομάχι ή έντερο και τότε μιλάμε γιαΟισοφάγο Barrett,μιακατάστασηπουαυξάνειτονκίνδυνοκαρκίνου.Τα συμπτώματα που θέλουμε να ανακουφίσουμε με τηθεραπείαείναιτοέντονοκαιβασανιστικόκάψιμοπίσωαπότοστήθος,ηεπιστροφήή«αναγωγή»τωντροφώνήυγρώντουστομάχουπροςταπάνω,ηδυσκολίαστηνκατάποση.ΣυχνάηΠαλινδρόμησηεκδηλώνεταιμεβήχακαιάλλααναπνευστικάπροβλήματα,βραχνάδαήκαιπόνοστοστήθος,πουμαςκάνεινασκεπτόμαστετηστηθάγχη.

Ηθεραπεία,σποραδικήήσεμόνιμηβάση,τηςΓαστροοισοφαγικήςΠαλινδρόμησηςέχει2κύριουςστόχους:• τηνανακούφισηαπότασυμπτώματα • τηνεπούλωσητων«διαβρώσεων»,δηλαδήτωνμικροπληγώντηςπαλινδρόμησης,ότανβέβαιαυπάρχουντέτοιες.

ΕΥΕΞΙΑ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ 19

Τα φάρμακα που διαθέτουμε για τηνπαλινδρόμηση ανήκουν σε 3 κύριεςκατηγορίες,όλαόμωςδρουνελαττώνονταςτα οξέα στο στομάχι, άλλα λιγότερο καιάλλαπερισσότερο.Οι κατηγορίες αυτές είναι κατά σειράαυξανόμενηςαποτελεσματικότητας:α)τααπλάαντιόξινα β) οι αναστολείς τωνΗ2υποδοχέων ισταμίνηςκαι γ)οιαναστολείςτηςαντλίαςπρωτονίωνΤααντιόξινα,σανχάπιαήσανγαλάκτωμα,ανακουφίζουν άμεσα αλλάπαροδικά απότοκάψιμο.Δεβοηθούνστοέντονοκάψιμοκαιδεβοηθούνσημαντικάστηνεπούλωσητωνπληγών.

Οιαναστολείς«τηςισταμίνηςτουστομάχου»δρουνσχετικά γρήγορα,π.χσε μισήώρα,όμωςηδιάρκειατηςδράσηςτουςείναιμόνολίγεςώρες.Ανληφθούνλίγοπριναπόέναγεύμα, μπορεί να εμποδίσουν τις καούρεςπουαλλιώςτογεύμααυτόθαπροκαλούσε,όμωςμετησυνεχιζόμενηχρήσηχάνουντηναποτελεσματικότητατους.Μπορούν να επουλώσουν τις πληγέςτου οισοφάγου μόνο σε ήπιες μορφέςΟισοφαγίτιδας.Αντίθετα οι αναστολείς της αντλίας τουυδρογόνου αργούν – πολλές ώρες ή λίγεςμέρες - να αρχίσουν να δρουν, όμως ηδράση τους είναι πιο ισχυρή και κυρίωςπιο παρατεταμένη, συχνά 24 ώρες ήπερισσότερο. Στη χρόνια χορήγηση δενχάνουν τηναποτελεσματικότητατους καιεπουλώνουνακόμηκαιτιςδύσκολεςπληγέςτηςΟισοφαγίτιδας.Είναι ιδιαίτερασημαντικότοότι,παράτιςδιαφορέςσε δραστικότητα, δενυπάρχουνσημαντικές διαφορές στις παρενέργειες

μεταξύαυτώντωνφαρμάκων.Συνεπώς το είδος της θεραπείας που θαδώσουμε και η διάρκεια της εξαρτώνταιαπό 1) την ένταση και συχνότητα τωνσυμπτωμάτων2)τηνέντασητων«πληγών»της οισοφαγίτιδας και 3) την αυτονόητηαρχή ότι δίνουμε τη μικρότερη ποσότητακαι το ελαφρύτερο φάρμακο, που όμως«κάνειτηδουλειά»,δηλαδήανακουφίζεικαιεπουλώνει.

Αςσκεφθούμελοιπόνταδιάφοραπιθανάσενάρια:1) Ελαφρά και αραιά συμπτώματα, απουσία Οισοφαγίτιδας στη γαστροσκόπηση: Ηθεραπείαέχεισανστόχομόνοναανακουφίσειτασυμπτώματα,συνεπώςμπορείναείναιαπλάσποραδικήλήψηαντιόξινουήσποραδικήλήψητωνάλλων2κατηγοριών.Όταντασυμπτώματαέρχονται,όπωςσυμβαίνεισυχνά,μετάαπόέναβαρύγεύμα–πουδενμπορούμενααποφύγουμε-,τότεθαπάρουμεέναν«αναστολέαισταμίνης»λίγοπριναπόένααπρογραμμάτιστογεύμα,ενώθαπάρουμεένα«αναστολέααντλίας»πολλέςώρεςπριναπόέναπρογραμματισμένογεύμα.Αυτόμπορείπροφανώςναγίνεταιχρονίως.

2) Έντονα και βασανιστικά συμπτώματα, απουσία Οισοφαγίτιδας στη γαστροσκόπηση: Ηθεραπείαπρέπειναβασίζεταισταπιοαποτελεσματικάφάρμακα,δηλαδήτους«αναστολείςαντλίας»,γιατί,παρότιδενυπάρχουνπληγές,τασυμπτώματααυτάέχουντεράστιαεπίδρασηστηνποιότηταζωήςΧρειάζεταιεδώφάρμακοπουκαλύπτειόλοτο24ωρομετηδράσητουκαιπουσυνεχίζειναείναιαποτελεσματικόστηχρόνιαχρήση,δηλαδή«αναστολέαςαντλίας».Μπορούμεκαιπρέπειμετάτηναρχικήκαθημερινήθεραπείαναπάμεσελήψηκάθεδεύτερημέραήκαισποραδικά,εφόσονβέβαιαοιτρόποιαυτοίλήψης«καλύπτουν»πλήρωςτασυμπτώματα.Διαφορετικάείναιαναγκαίαηκαθημερινήλήψησεχρόνιαβάση.Ευτυχώςυπάρχουνδεδομέναασφαλείαςτωνφαρμάκωναυτώνστημακροχρόνιαλήψη.

3) Έντονα και βασανιστικά συμπτώματα, παρουσία Οισοφαγίτιδας στη γαστροσκόπηση που είναι ελαφριά ή βαριά: Χρησιμοποιούμεκαιεδώ«αναστολείςαντλίας»,μόνοπουοστόχοςείναιεκτόςαπότηνανακούφισητωνσυμπτωμάτωνκαιηεπούλωσητηςοισοφαγίτιδας.Συνεπώς,στηνπερίπτωση

τυχόνμετάβασηςσελήψητουφαρμάκουαπόκαθημερινάσεκάθεδεύτερημέρα,πρέπειναπροσέχουμεόχιμόνοναδιατηρείταιηαπουσίασυμπτωμάτωναλλάκαιναπαραμένειεπουλωμένηηΟισοφαγίτιδα,γεγονόςπουμπορείνασημαίνειεκτέλεσηΓαστροσκόπησηςκατάτηφάσηλήψηςμέραπαράμέρα.Ηλήψηκαιεδώείναιχρόνια,εκτόςανοασθενήςπεράσεισεφάσηαπαλλαγήςαπόταέντονασυμπτώματακαιταυτόχρονααπότηνοισοφαγίτιδα(χωρίςναπαίρνειθεραπεία)

4) Ήπια συμπτώματα, παρουσία Οισοφαγίτιδος στη γαστροσκόσκοπηση που είναι ελαφριά ή βαριά:Χρησιμοποιούμε«αναστολείςαντλίας».Εδώδενυπάρχεισημαντικήκαθοδήγησηαπότασυμπτώματα,συνεπώςορόλοςτηςγαστροσκόπησηςείναιακόμηπιοσημαντικόςστηνπερίπτωσητροποποίησηςτηςσυχνότηταςλήψεωςτουφαρμάκου.

5) Συμπτώματα ήπια ή πιο έντονα με παρουσία οισοφάγου Barrett. ΑναφέρθηκεότιοοισοφάγοςBarrettαυξάνειτονκίνδυνοκαρκίνουοισοφάγου,όμωςσυχνάοκίνδυνοςτουπανικούπουηδιάγνωσηαυτήπροκαλείείναιμεγαλύτεροςτουκινδύνουτουκαρκίνου.Αυτόσημαίνειότιοκίνδυνοςκαρκίνουδενείναιμεγάλουβαθμού.ΠρέπειόμωςοιασθενείςμεBarrettναπαίρνουνχρόνιακαικαθημερινάφάρμακοτύπου«αντλίας»καιβέβαιαναπαρακολουθούνταιμεΓαστροσκόπησηκατάδιαστήματα.

Τι σημαίνει «χρόνια λήψη ή χρόνιαθεραπεία» στην παλινδρόμηση; Σημαίνειτη λήψη για μακρά διαστήματα ετών, συχνά μάλιστα και «δια βίου»-όπωςγίνεταικαιμετα φάρμακα της υπέρτασης-, εφ’ όσον οασθενήςείναιυπόπαρακολούθηση.Η τυχόν επιλογή χειρουργικής θεραπείαςαντί της χρόνιας φαρμακευτικής είναι μιαεξαιρετικά λεπτή απόφαση που απαιτείμεγάλη περίσκεψη και εξατομικευμένοχειρισμό.

ΙΩΑΝΝΗΣΔΑΝΙΗΛΙΔΗΣΟΙ.ΔανιηλίδηςείναιΓαστρεντερολόγος

ΕΥΕΞΙΑ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ20

περί διαίτης

Το πρόβλημα:

Η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας

αλατιού μπορεί να αυξήσει τον

κίνδυνοεμφάνισηςυψηλήςαρτηριακής

πίεσης. Η υψηλή αρτηριακή πίεση

συνδέεταιμεκαρδιαγγειακάνοσήματα

και εμφράγματα. Μειώνοντας την

πρόσληψη αλατιού είναι πιθανό να

μειωθεί η αρτηριακή πίεση και ο

κίνδυνος εμφάνισης καρδιαγγειακών

καιεπομένωςαξίζειηπροσπάθεια.

Αρκετά τρόφιμα δεν είναι εμφανώς

αλατισμένα, αλλά περιέχουν υψηλές

ποσότητες κρυμμένου αλατιού. Είναι

πολύ εύκολο να κάνετε πιο υγιεινές

επιλογές τροφών, αν μπορείτε να

ελέγχετε στις ετικέτες των τροφίμων

την περιεκτικότητα τους σε αλάτι.

Οι περισσότερες ετικέτες τροφίμων

αναφέρουνανοιτροφέςπεριέχουνήόχι

νάτριο, καθώςκαιτηνπεριεκτικότητά

τουςσεαυτό. Το νάτριοόμωςμπορεί

να περιέχεται και σε άλλες χημικές

μορφές πέραν του γνωστού αλατιού,

με αποτέλεσμα ο καταναλωτής να

μπερδεύεται. Για το λόγο αυτόν

παραθέτουμετονακόλουθοπίνακα:

Χημική Μορφή Χρήση

Χλωριούχο Νάτριο Το κοινό αλάτι. Χρησιμοποιείται επιτραπέζιο, στο μαγείρεμα, κατά την επεξεργασία τροφίμων, στις κονσέρβες κλπ.

Γλουταμινικό Μονονάτριο Καρύκευμα που χρησιμοποιείται στο σπίτι, σε εστιατόρια και σε πολλά συσκευασμένα τρόφιμα (κονσέρβες, κατεψυγμένα κλπ.).

Baking-Powder Χρησιμοποιείται για επιτάχυνση του φουσκώματος στο ψωμί και στο κέικ.

Διττανθρακικό Νάτριο Η κοινή σόδα μαγειρικής. Χρησιμοποιείται κατά την παρασκευή ψωμιού, αρτοσκευασμάτων και γλυκών.

Άλμη Χρησιμοποιείται στην επεξεργασία τροφίμων για την εμπόδιση ανάπτυξης βακτηρίων. Περιέχεται σε κονσέρβες, σε κατεψυγμένα, σε τουρσιά κλπ.

Φωσφορικό Δινάτριο Άλας Περιέχεται σε ορισμένα δημητριακά, καθώς και σε βιομηχανικά τυριά.

Αλγινικό Νάτριο Προστίθεται στα σοκολατούχα γάλατα και στα παγωτά, για να μαλακώσει την υφή τους.

Βενζοϊκό Νάτριο Χρησιμοποιείται σαν συντηρητικό σε διάφορα παρασκευάσματα (μαγιονέζα, dressings, αναψυκτικά)

Υδροξείδιο του Νατρίου Ή καυστικό νάτριο. Χρησιμοποιείται στην επεξεργασία τροφίμων, για να μαλακώσει την φλούδα της ελιάς, του καλαμποκιού κλπ.

Προπιονικό Νάτριο Χρησιμοποιείται για την παστερίωση τυριών και ορισμένων αρτοσκευασμάτων και κέικ, ώστε να εμποδιστεί η ανάπτυξη μούχλας.

Θειώδες Νάτριο Χρησιμοποιείται για τη λεύκανση ορισμένων φρούτων που χρειάζονται τεχνητό χρώμα (κεράσια μαρασκίνο, φρουί-γλασέ κλπ.) και ως συντηρητικό κάποιων ξηρών φρούτων (πχ. δαμάσκηνα).

áëÜôé & υγεία

ΕΥΕΞΙΑ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ 21

Πόσο:Ημέσηπρόσληψηαλατιούκυμαίνεταιστα9,5gανάημέρα (περίπου2 κïõô. ôïõ γλυκού), ενώ πρέπει να καταναλώνουμε λιγότερο- ησυνιστώμενηπρόσληψηείναι6gανάημέρα.Τοαλάτιστηδιατροφήμαςαποτελείταιαπότοαλάτιπουχρησιμοποιείταιστομαγείρεμα,τοαλάτιπουπροστίθεταιστοτραπέζικαιτοαλάτιπουβρίσκεταιστα επεξεργασμένατρόφιμα.Περίπουτο75%τουαλατιούπουκαταναλώνουμεέχειήδηπροστεθείστοφαγητόπουαγοράζουμε.Μέρος της υγιεινής διατροφής είναι και η μείωση κατανάλωσηςεπεξεργασμένωντροφώνμεαλάτι.

Υπολογισμοί:Το αλάτι είναι το χλωριούχο νάτριο και μιας και στις ετικέτες τωντροφίμωνσυχνάαναγράφεταιτόσοηπεριεκτικότητασεαλάτιόσοκαισενάτριο,μπορείναπροκληθείσύγχυση.Γιαναμετατρέψετετοαλάτισενάτριο-διαιρέστεμετο2,5.Γιαναμετατρέψετετονάτριοσεαλάτι-πολλαπλασιάστεμετο2,5.Παράδειγμα: 1gαλατιού=0,4gνατρίου, 0,8gνατρίου=2gαλατιού

Επιτρεπόμενες Τροφές Τροφές προς Αποφυγή

Χυμοί φρούτων χωρίς πρόσθεταΦρέσκα φρούταΦρέσκα λαχανικά (εκτός αυτών δίπλα)Ξηρά φασόλιαΑποβουτυρωμένο γάλαΔημητριακά σε νιφάδεςΧονδροαλεσμένο σιτάριΔημητριακά ψημένα χωρίς αλάτιΖυμαρικάΡύζιPop-corn ανάλατοΦρέσκα ψάριαΦρέσκα κρέαταΜαργαρίνη ανάλατηΕλαιόλαδοΞύδιΚαρυκεύματα χωρίς αλάτι & χυμό λεμόνιΞηροί καρποί ανάλατοιΜέλι, μαρμελάδα, ζελέ, καραμέλες

Συσκευασμένοι χυμοί τομάτας & λαχανικώνΑνανάς, φρούτα κονσερβοποιημέναΛαχανικά σε κονσέρβες, τουρσιάΛαχανικά κατεψυγμένα με αλάτιΑγκινάρες, καρότα, σέλινο, κάρδαμοΣπανάκι, παντζάρια, ραδίκια, λάχανοΚρέατα & ψάρια, καπνιστά ή κονσέρβαςΤυριά, αλατισμένο βούτυρο ή μαργαρίνηΚρακεράκια αλμυράΓαριδάκια, chips, αλατισμένοι ξηροί καρποίΣούπες σε σκόνη ή κονσέρβαΧοιρομέρι, αλατισμένα κρέατα, ζαμπόν Έτοιμες σάλτσες, μαγιονέζα, dressingsΣόγια sauceΣόδα μαγειρικής, baking-powder Βιομηχανικά παρασκευασμένα γεύματαΠλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα

Ας είμαστε πρακτικοί:Για να είμαστε ρεαλιστές, όλοι καταναλώνουμεεπεξεργασμένα και γεμάτα συντηρητικά τρόφιμα.Επιλέξτε τρόφιμα με λιγότερο αλάτι ακολουθώντας τιςπαρακάτωοδηγίες:

Για έτοιμα γεύματα και σάντουιτς επιλέξτε αυτά μελιγότεροαπό0,5gνατρίουή1,25gαλατιού.

Γιαατομικάγεύματα,όπωςσούπες,σάλτσες,λαχανικά, επιλέξτε εκείναμε λιγότεροαπό0,3 g νατρίουή0,75 gαλατιούανάμερίδα.

Τακυριότεραεπεξεργασμένατρόφιμασεαλάτι είναιταεξής:

Αλατισμένακρέατα,όπωςζαμπόν,μπέικον, λουκάνικακαιπατέ

Κονσερβοποιημένες,έτοιμεςκαισεπακέτοσούπες

Σάλτσασόγιας,ζωμοίσεκύβους,ζωμόςκρέατοςσεσκόνη,ενισχυτικάγεύσεων

Οποιοδήποτετρόφιμοσεκονσέρβα πουπεριέχειαλάτι

Καπνιστάκρέατακαιψάρια

Παράγωγακρέατοςκαιμαγιάς

Σκληράτυριά–Επιτρεπόμενηκατανάλωση: 100gανάεβδομάδα

Αλατισμένασνακ,όπωςκρίσπις,μπισκότα,ποπκορν

Έτοιμαγεύματαμευψηλήπεριεκτικότητασεαλάτι,σάλτσεςκαιέτοιμαφαγητάγιατοσπίτι

Προσπαθήστεναμειώσετετηνκατανάλωσηαυτώντωντροφώνσε1μερίδαανάημέρα

Προσέξτετοαλάτι:

Χρησιμοποιείτελίγοαλάτιστομαγείρεμα.

Προσπαθήστεναμηνπροσθέτετεέξτρααλάτιστοτραπέζι.

Αποφύγετεταεπεξεργασμένατρόφιμαμεαλάτι καιταέτοιμαγεύματα.

Ελέγχετετιςετικέτεςτωντροφίμωνκαιεπιλέγετε εκείναμεχαμηλήπεριεκτικότητασεαλάτι. (Αν έχετε υψηλή αρτηριακή πίεση, είναι εξίσουσημαντικό να γυμνάζεστε, να διατηρείτε φυσιολογικόσωματικό βάρος, να μην καταναλώνετε πολύ αλκοόλκαινακάνετεσυχνάγενικέςεξετάσεις.)

ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣΟΠ.ΠαπαχρήστοςείναιΔιαιτολόγος-Διατροφολόγος,MSc

ΓΕΩΡΓΙΑΙΣΑΡΗΗΓ.ΊσαρηείναιΚλινικόςΔιαιτολόγος-Διατροφολόγος

Τελικά τι μπορείτε να φάτε; Τρόφιμα σε Δίαιτα Περιορισμού Νατρίου

Ιδιοπαθής Φλεγμονώδης Πάθηση των Εντέρων

&ΕΥΕΞΙΑ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ22

1. Τι είναι οι εξωεντερικές εκδηλώσεις της Ιδιοπαθούς Φλεγμονώδους Πάθησης των Εντέρων;Η Ιδιοπαθής Φλεγμονώδης Πάθησητων Εντέρων (ΙΦΠΕ) είναι μίαχρόνια συστηματική διαταραχήπου προσβάλλει κατεξοχήν τοέντερο. Μολαταύτα οι εξωεντερικέςεκδηλώσειςμπορείναπροέχουνστηνκλινικήεικόνακαιαφορούντόσοστηνελκώδη κολίτιδα όσο και στη νόσοCrohn.Οι κλινικές εκδηλώσεις απότο μυοσκελετικό σύστημααντιπροσωπεύουν τις συχνότερεςεξωεντερικές εκδηλώσεις της ΙΦΠΕ.Το 1930 περιγράφηκε για πρώτηφορά αρθρίτιδα σε ασθενείς μεελκώδη κολίτιδα. Στα χρόνια πουακολούθησαν η αρθρίτιδα τηςΙΦΠΕ θεωρείτο παραλλαγή τηςρευματοειδούςαρθρίτιδας,πεποίθησηπου κλονίστηκε με την ανακάλυψητου ρευματοειδούς παράγοντα, οοποίοςήταναρνητικόςστηνΙΦΠΕ.Το1976οιMollκαιWrightπρότειναντην

κατάταξη της αρθρίτιδας της ΙΦΠΕστις οροαρνητικές αρθροπάθειες,που περιλαμβάνουν επίσης τοσύνδρομο Reiter, την ψωριασικήαρθρίτιδα, την αγκυλοποιητικήσπονδυλίτιδακαιτιςαδιαφοροποίητεςσπονδυλαρθροπάθειες. Το 1991η Ευρωπαϊκή ομάδα μελέτης τηςσπονδυλαρθροπάθειας (ESSG)πρότεινενέακριτήριαγιατηνκατάταξητων σπονδυλοαρθροπαθειών.(βλ.πίνακα)ΟιεξωεντερικέςεκδηλώσειςτηςΙΦΠΕμπορούνναπροσβάλουνσχεδόν οποιοδήποτε όργανοτουσώματος.Ηβιβλιογραφίατατελευταίαέτηέχειδείξειότιηπαρουσίαμιαςεξωεντερικήςεκδήλωσης σε ασθενή μεΙΦΠΕαυξάνειτηνπιθανότηταεμφάνισης και άλλωνεξωεντερικών εκδηλώσεων.Παρόλααυτάταόργαναπουσυχνώς προσβάλλονται απόαλληλοκαλυπτόμενες εκδηλώσειςείναι τα ίδια συνήθως, δηλαδή

Ιδιοπαθής Φλεγμονώδης Πάθηση των Εντέρων

κ α ι Ε κ δ η λ ώ σ ε ι ς α π ό τ ο

Μυοσκελετικό Σύστημα

Ιδιοπαθής Φλεγμονώδης Πάθηση των Εντέρων

το δέρμα, οι αρθρώσεις, τα μάτια και τοχοληφόρο δέντρο. Οι εξωεντερικές εκδηλώσειςείναι περισσότεροι συνήθεις σε ασθενείς μεπροσβολή του παχέος εντέρου. Με εξαίρεσητην πρωτοπαθή σκληρυντική χολαγγειίτιδακαι την αγκυλοποιητική σπονδυλαρθρίτιδα, οιεξωεντερικές επιπλοκέςτείνουνναακολουθούντηνκλινικήπορείατηςεντερικήςνόσου.

2. Πόσο συχνές είναι οι εξωεντερικές εκδηλώσεις από το μυοσκελετικό ;Η περιφερική αρθρίτιδα είναι η συχνότερηεξωεντερικήεκδήλωσητηςΙΦΠΕμεεπιπολασμόμεταξύ10-20%.Ηαγκυλοποιητικήσπονδυλίτιδασυνυπάρχειστο3-6%τωνασθενώνμεΙΦΠΕ,ενώη απλή ιερολαγονίτιδα χωρίς έκφραση άλλωνστοιχείων αγκυλοποιητικής σπονδυλίτιδας είναιπολύ συχνότερη (14-20%), όπως διαπιστώθηκεκατάτημελέτητωνακτινολογικώνευρημάτων.Μία υψηλότερη συχνότητα συμμετοχής τηςσπονδυλικής στήλης ως 43% αναφέρθηκεαπό τους Scarpa και συνεργάτες. Το 18% τωνασθενώνπουμελετήθηκαναπότουςερευνητέςαυτούς είχαν φλεγμονώδες άλγος σπονδυλικήςστήλης (inflammatory spinal pain) ως τη μόνηρευματολογικήεκδήλωση.Σε μελέτη από την περιοχή της ΒΔ Ελλάδας,κατά την οποία εξετάστηκαν οι εξωεντερικέςεκδηλώσεις σε 256 ασθενείς με ΙΦΠΕ,διαπιστώθηκεσυνολικήσυχνότηταεκδηλώσεωναπό το μυοσκελετικό σύστημα σε 14.79% τω