6
2020 йил 25 январдан чица бошлаган ЯНГИ Миллий тикланишдан - миллий юксалиш сари УЗБЕКИСТОН Ижтимоий-сиёсий газета № 87 (87), 2020 йил 20 май, чоршанба УЗИНИ УЗИ БАНД КИЛГАН АХОЛИ ДАРОМАД СОЛИГИДАН ОЗОД ЭТИЛАДИ Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев раислигида 19 май куни тадбиркорликни куллаб- кувватлашга каратилган кушимча чора-тадбирлар буйича видеоселектор й^илиш и утказилди. Йитилиш аввалида давлатимиз рахбари коронавирус инфекциясига карши кураш ишларига яна бир бор тухталиб утди. Касалликни юктирган 2 минг 802 нафар фукародан 2 минг 314 нафари ёки 82 фо- изи бутунлай сотайгани, бу курашда чина- кам жасорат курсатаётган 23 минг тиббиёт ходимига жами 78 миллиард сумдан зиёд ратбатлантириш пули тулаб берилгани ай- тилди. — Касалликка карши курашиш билан бирга, чет эллардаги фукароларимиз хакида хам кайтуряпмиз. Х,озирги кунгача хориждан 39 минг нафар юртдошимизни олиб келдик. Чет элда отир ахволда дол- ган яна 12 минг нафар фукарога тегишли ёрдам курсатиб, уларни юртимизга олиб келиш чоралари курилмокда, — деди Шавкат Мирзиёев. Иктисодиёт тармокларида фаоллик тикланмокда. Мисол учун, охирги хафта- да тадбиркорлик субъектлари томонидан электр энергияси истеъмоли 13 фоизга купайган. Шунингдек, кейинги икки хафта- да биржада цемент савдоси олдинги ой- нинг шу даврига нисбатан 104 минг тонна- га, ёкилти махсулотлари 74 минг тоннага, курилиш ойнаси 60 минг квадрат метрга ошган. Эпидемиологик холатдан келиб чикиб, худудларни “яшил”, “сарик” ва “кизил” зо- наларга ажратган холда, 110 мингга якин тадбиркорлик субъектининг фаолиятига рухсат берилди, 600 мингдан зиёд киши иш жойига кайтди. Умуман, сунгги икки ойда пандемиянинг ахоли турмуш тарзи ва иктисодиёт тар- мокларига таъсирини юмшатиш буйича Президентнинг 12 та фармон ва карори кабул килинди. Бунинг натижасида 500 мингдан зиёд тадбиркорлик субъекти ва 8 миллиондан ортик фукарога карийб 30 триллион сумлик имтиёз ва преференци- ялар берилди. 18 май куни давлатимиз рахбарининг “Коронавирус пандемияси даврида ахо- ли ва тадбиркорлик субъектларини кул- лаб-кувватлаш буйича навбатдаги чо- ра-тадбирлар тутрисида”ги фармони кабул килинди. Хужжатга мувофик, 500 мингдан ортик тадбиркорлик субъекти ва 100 минг- га якин ахолига кушимча 1,7 триллион сум- лик кумак берилади. — Канчалик отир булмасин, нима ша- роит яратиш зарур булса, барчасини килдик. Энди иктисодиёт ва инвестиция комплекслари, сектор рахбарлари куйи тизимда ушбу имтиёзларнинг хар бир тад- биркор ва фукарогача етиб боришини таъ- минлаши керак, — деди Президент. Республика комиссиясига сохалар ва худудлардаги эпидемиологик вазиятдан келиб чикиб, колган тадбиркорлик субъ- ектлари фаолиятига хам боскичма-боскич рухсат бериш вазифаси куйилди. Шу би- лан бирга, хозирги вактда мамлакатимиз- нинг 38 та тумани “кизил” зонада колаёт- гани боис карантин коидаларига катъий амал килиш талаб этилади. Пандемия туфайли камбатал ахоли ва ишсизлар сони ошиши, оилалар даро- мади камайиши тайин. Шу сабабли киска фурсатда янги иш уринлари яратиш учун кичик бизнес ва оилавий тадбиркорликни фаол куллаб-кувватлаш зарур. Йитилишда бу борадаги кушимча чо- ра-тадбирлар ва устувор вазифалар мухокама килинди. Аввало, тадбиркорлар хукуклари кафолатлари ва мулк дахлсиз- лигини таъминлаш масаласига жиддий эъ- тибор каратилди. — Барча хокимларни огохлантираман. Бирорта тадбиркорнинг мулки ноконуний олиб куйилса, хоким факат ишдан кетиш билан кутулмайди, балки конун олдида жавоб беради, — дея таъкидлади Шавкат Мирзиёев. Мутасадди идораларга мулк дахлсизли- гини бузганлик учун жавобгарликни кучай- тириш, мулкни компенсация килиш буйича тадбиркорлар фойдасига чикарилган суд карорлари ижросини тулик таъминлашга доир курсатмалар берилди. Президентимиз топширитига кура, тад- биркорлик мухити хар бир туман ва шахар кесимида ойма-ой тахлил ва хулоса килиб борилади. Шунингдек, Бизнес-омбудсман тадбиркорлар хукуки ва мулк дахлсизли- гини бузган туман ва шахар хокимлари тутрисида хукуматга маълумот киритиб бо- ради. Вазирлар Махкамаси тадбиркорлар муаммосини хал килмаган, улар билан етарли даражада ишламаган шахар ва ту- ман хокимларининг лавозимга лойиклиги масаласини куриб чикади. Давоми 2-бетда Муносабат jr. • « ХАЛКАРО СТАНДАРТЛАР'- ЭНГ МУХИМ МЕЗОН Юртимиз серхосил боF-роFлари, полиз махсулотлари билан дунёга машхур. Узбекистон шароитида етиштирилган мева-сабзавотлар бебах,о хусусиятлари, саломатлик учун фойдали микроэлементлар ва турли биологик моддаларга бойлиги билан ажралиб туради. Уларга хориж бозорида хам талаб ортиб боряпти. Буни мазкур соханинг экспорт хажми 1,4 миллион тоннадан ортиб, 2016 йилга нисбатан 1,5 баробар усишга эришилгани хам яккол курсатиб турибди. ____________ Давоми 2-бетда САРДОБАЛИК КАМОЛАГА ДОКТОРЛИК ДИПЛОМИ ТОПШИРИЛДИ Президентимиз Шавкат Мирзиёев жорий йил 15 май куни Сирдарё вилоятига ташрифи чоFида Мирзаобод туманида талафотдан жабрланган ахоли билан учрашиб, сухбат курган эди. Мазкур сухбатда Гулистон давлат университети 3-боскич докторанти Камола Аброрхонова хам иштирок этиб, уз фикр-мулохазаларини билдирди. Камола “Бошлантич синф укувчилари- ни инновацион ёндашув асосида миллий рухда тарбиялашнинг педагогик асосла- рини такомиллаштириш” мавзусидаги ил- мий тадкикотини якунлаганлигини айтиб утди. Президентимиз Камоланинг илмий из- ланишларини инобатга олиб истисно та- рикасида унга докторлик унвони берили- шини таъкидлади. Гулистон давлат университети кичик мажлислар залида Сирдарё вилояти Мирзаобод тумани Навбахор кишлотида тутилган Камола Аброрхоновага доктор- лик дипломини топширишга батишланган тантанали тадбир булиб утди. Камола Аброрхонова Гулистон шахри- даги 2-педагогика коллежида укиган. Ни- зомий номидаги Тошкент давлат педаго- гика университети “Бошлантич таълим” йуналиши буйича магистратурада ва док- торантурада таълим олган. У ижодий фаоллиги ва илмий изла- нишлари натижасида 2014 йил Навоий номидаги давлат стипендияси сохибаси булган. Тадбирда Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети хузури- даги илмий даражалар берувчи илмий кенгаш аъзолари масофадан туриб ишти- рок этди. Диссертант уз тадкикотлари на- тижасини Гулистон давлат университети- дан туриб баён килди. Кимояга оид барча жараёнлар ракамли технологиялар асосида ташкил этилди. Ди- плом топшириш маросимида профессор ва укитувчилар сузга чикиб, К.Аброрхоно- ванинг докторлик ишини юкори бахолади. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси хузуридаги Олий аттеста- ция комиссияси раиси Ахмадбек Юсупов Камола Аброрхоновага тантанали ра- вишда фан докторлиги дипломини топ- ширди. — Бу ёш олимамизнинг илмий иши умумий урта таълим стандартларига ту- лик жорий этилади, — деди Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси ху- зуридаги Олий аттестация комиссияси раиси Ахмадбек Юсупов. — Яна бир мухим жихати, мамлакатимизда илк бор Президентимиз ташаббуси билан тарбия фанлари жорий этилди. ^озир амалиёт- га жорий килинадиган 1-4-синфлар учун тарбия фанида бу олимамизнинг илмий ишлари тулик татбик этилади. — Мирзаобод туманидаги мактабда тахсил олган бу кизимиз докторлик дис- сертациясини онлайн шаклда химоя кил- гани илм-фан сохасидаги яна бир мухим янгилик булди, — деди Гулистон давлат университети профессори Равшан Мах- мудов. — Бу, Президентимиз томонидан яратилган шароит ва илм-фан сохасига берилган эътиборнинг яна бир юксак на- мунасидир. — Очитини айтсам, ушбу кутилма- ган вокеа хаётимда янги сахифани очиб берди, — дейди Камола Аброрхонова. — Чунки Юртбошимизнинг олим сифати- да олималарга яратаётган имкониятлари биз учун катта бахт. Юксак мукофот мени келажакда янада чукуррок изланишга, илм-фанда янгиликлар килишга ундайди. Бундай катта тамхурлик ва эътибор учун давлатимиз рахбаридан чексиз миннат- дорман. Йигирма саккиз ёшли янги фан док- торига вилоят хокимлигининг кимматбахо совталари хамда гулдасталар такдим килинди. Фан ва ^аёт ^ V ____ ЯДРОВИЙ ТИББИЁТ УНГА КАЙСИ СОХАЛАРДА ТАЛАБ ОРТМОКДА? Бутун дунё пандемияга карши курашаётган бугунги даврда ядровий тиббиётнинг ахамияти ва нуфузи янада ортди. Х,озирги кунда Узбекистон Фанлар академияси Ядро физикаси институти жамоаси уз илмий фаолияти доирасида турли махсулотлар (тиббиёт, фармацевтика, кишлок хужалиги, озик-овкат махсулотлари)га радиациявий ишлов бериб, зарарсизлантиришда хам илмий ва амалий натижаларга эришмокда. Давоми 5-бетда КИШЛОК ХУЖАЛИГИ МАХСУЛОТЛАРИНИНГ СИФАТ ВА ХАВФСИЗЛИК КУРСАТКИЧЛАРИ ХАЛКАРО СТАНДАРТЛАРГА МУВОФИКЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШГА ДОИР КУШИМЧА ЧОРА-ТАДБИРЛАР ТУГРИСИДА"ги фармони ^абул ^илинди 2016-2019 йиллар давомида ялпи кишлок хужалиги махсулоти хажми — 171,2 фоизга, жумладан, мева-сабзавотчилик — 172,6 фоизга, чорвачилик махсулотлари — 170 фоизга, урмон ва баликчилик махсулотларини ишлаб чикариш — 177,5 фоизга ошди. Мева-сабзавот махсулотларининг экспорт хажми 1,4 миллион тоннадан ошиб, 2016 йилга нисбатан 1,5 баробарга усишга эришилди. Узбекистон Республикаси Кишлок хужалиги вазирлиги органик махсулотларни ишлаб чикариш ва макбул кишлок хужалиги амалиёти (Global G.A.P.) доирасидаги барча манфаатдор ташкилотлар фаолиятини мувофиклаштириш ва тартибга солиш буйича ваколатли давлат органи хисобланади. УЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ КИШЛОК ХУЖАЛИГИ ВАЗИРЛИГИ: Олий ва урта махсус таълим вазирлиги билан биргаликда Тошкент давлат аграр университетида “Органик кишлок хужалиги махсулотларини етиштириш, саклаш ва кайта ишлаш” йуналишида мутахассислар тайёрлаш учун укув-услубий материалларни ишлаб чикади ва 2021-2022 укув йилидан бошлаб ушбу йуналишда талабалар кабул килишни йулга куяди. 2021 йил 1 январга кадар кишлок хужалиги йуналишидаги илмий- тадкикот институтларида мавжуд лабораторияларни замонавий юкори технологик асбоб-ускуналар билан жихозлайди ва бирламчи органик урут етиштирувчи хужаликлар фаолиятини йулга куяди. 2020 йил 31 декабрга кадар Жахон банкининг кишлок хужалигини модернизациялаш ва ракобатбардошлигини ошириш буйича кредит маблатлари хисобидан “Кишлок хужалигида стандартлаштириш маркази” давлат унитар корхонаси кошида Organic ва Global G.A.P. халкаро стандартлари талабларига мувофик комплекс синов лабораторияси мажмуасини ташкил этиш чораларини куради. Узбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги, Кишлок хужалиги вазирлиги билан биргаликда икки ой муддатда органик махсулотларни етиштириш (ишлаб чикиш), кайта ишлаш, саклаш ва кадоклашга хамда органик урутчиликни ривожлантиришга йуналтирилган беш йиллик давлат илмий-техник дастурларни ишлаб чикади ва лойихаларни танловлар асосида шакллантиради. “УЗСТАНДАРТ" АГЕНТЛИГИ 2020 ЙИЛ 1 СЕНТЯБРГА КАДАР ISO 28000 «ЕТКАЗИБ БЕРИШ ЗАНЖИРИДА ХАВФСИЗЛИКНИ БОШКАРИШ ТИЗИМЛАРИ» ХАЛКАРО СТАНДАРТЛАРИ СЕРИЯЛАРИНИ КАБУЛ КИЛАДИ. Узбекистон Республикаси Президентининг Карор ва ижро ДОРИВОР УСИМЛИКЛАР КЛАСТЕРИ илм-фан ва ишлаб чицариш интеграцияси асосида ташкил этилади Статистик маълумотларга кура, мамлакатимизда махаллий флорага мансуб 4,3 минг турдан ортик усимликнинг 750 тури доривор хисобланиб, улардан 112 таси илмий тиббиётда фойдаланиш учун руйхатга олинган, шундан 70 тури эса фармацевтика саноатида фаол кулланиб келинмокда. Фармацевтика саноатининг бу йуналишдаги экспорт салохияти ортиб боряпти. Масалан, кайта ишланган доривор усимликлардан олинган махсулотлар экспорти 2019 йилда 48 миллион АКШ долларини ташкил этган. Давоми 2-бетда

ЯНГИ УЗБЕКИСТОНstorage.academy.uz/source/1/news/Fayllar/Янги...2020 йил 25 январдан чица бошлаган ЯНГИ Ми л л ий тикланишдан

  • Upload
    others

  • View
    2

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ЯНГИ УЗБЕКИСТОНstorage.academy.uz/source/1/news/Fayllar/Янги...2020 йил 25 январдан чица бошлаган ЯНГИ Ми л л ий тикланишдан

2020 йил 25 январдан чица бошлаган

ЯНГИМи л л ий тикланишдан - миллий юксалиш сари

УЗБЕКИСТОНИжтимоий-сиёсий газета № 87 (87), 2020 йил 20 май, чоршанба

УЗИНИ УЗИ БАНД КИЛГАН АХОЛИ ДАРОМАД СОЛИГИДАН ОЗОД ЭТИЛАДИ

Узбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев раислигида 19 май куни тадбиркорликни куллаб- кувватлашга каратилган кушимча чора-тадбирлар буйича видеоселектор й^или ш и утказилди.

Йитилиш аввалида давлатимиз рахбари коронавирус инфекциясига карши кураш ишларига яна бир бор тухталиб утди.

Касалликни юктирган 2 минг 802 нафар фукародан 2 минг 314 нафари ёки 82 фо- изи бутунлай сотайгани, бу курашда чина- кам жасорат курсатаётган 23 минг тиббиёт ходимига жами 78 миллиард сумдан зиёд ратбатлантириш пули тулаб берилгани ай- тилди.

— Касалликка карши курашиш билан бирга, чет эллардаги фукароларимиз хакида хам кайтуряпмиз. Х,озирги кунгача хориждан 39 минг нафар юртдошимизни олиб келдик. Чет элда отир ахволда дол­ган яна 12 минг нафар фукарога тегишли ёрдам курсатиб, уларни юртимизга олиб келиш чоралари курилмокда, — деди Шавкат Мирзиёев.

Иктисодиёт тармокларида фаоллик тикланмокда. Мисол учун, охирги хафта- да тадбиркорлик субъектлари томонидан электр энергияси истеъмоли 13 фоизга купайган. Шунингдек, кейинги икки хафта- да биржада цемент савдоси олдинги ой- нинг шу даврига нисбатан 104 минг тонна- га, ёкилти махсулотлари 74 минг тоннага, курилиш ойнаси 60 минг квадрат метрга ошган.

Эпидемиологик холатдан келиб чикиб, худудларни “яшил” , “сарик” ва “кизил” зо- наларга ажратган холда, 110 мингга якин тадбиркорлик субъектининг фаолиятига рухсат берилди, 600 мингдан зиёд киши иш жойига кайтди.

Умуман, сунгги икки ойда пандемиянинг

ахоли турмуш тарзи ва иктисодиёт тар- мокларига таъсирини юмшатиш буйича Президентнинг 12 та фармон ва карори кабул килинди. Бунинг натижасида 500 мингдан зиёд тадбиркорлик субъекти ва 8 миллиондан ортик фукарога карийб 30 триллион сумлик имтиёз ва преференци- ялар берилди.

18 май куни давлатимиз рахбарининг “Коронавирус пандемияси даврида ахо- ли ва тадбиркорлик субъектларини кул- лаб-кувватлаш буйича навбатдаги чо­ра-тадбирлар тутрисида”ги фармони кабул килинди. Хужжатга мувофик, 500 мингдан ортик тадбиркорлик субъекти ва 100 минг­га якин ахолига кушимча 1,7 триллион сум- лик кумак берилади.

— Канчалик отир булмасин, нима ша- роит яратиш зарур булса, барчасини килдик. Энди иктисодиёт ва инвестиция комплекслари, сектор рахбарлари куйи тизимда ушбу имтиёзларнинг хар бир тад- биркор ва фукарогача етиб боришини таъ- минлаши керак, — деди Президент.

Республика комиссиясига сохалар ва худудлардаги эпидемиологик вазиятдан келиб чикиб, колган тадбиркорлик субъ­ектлари фаолиятига хам боскичма-боскич рухсат бериш вазифаси куйилди. Шу би­лан бирга, хозирги вактда мамлакатимиз- нинг 38 та тумани “кизил” зонада колаёт- гани боис карантин коидаларига катъий амал килиш талаб этилади.

Пандемия туфайли камбатал ахоли ва ишсизлар сони ошиши, оилалар даро- мади камайиши тайин. Шу сабабли киска

фурсатда янги иш уринлари яратиш учун кичик бизнес ва оилавий тадбиркорликни фаол куллаб-кувватлаш зарур.

Йитилишда бу борадаги кушимча чо­ра-тадбирлар ва устувор вазифалар мухокама килинди. Аввало, тадбиркорлар хукуклари кафолатлари ва мулк дахлсиз- лигини таъминлаш масаласига жиддий эъ- тибор каратилди.

— Барча хокимларни огохлантираман. Бирорта тадбиркорнинг мулки ноконуний олиб куйилса, хоким факат ишдан кетиш билан кутулмайди, балки конун олдида жавоб беради, — дея таъкидлади Шавкат Мирзиёев.

Мутасадди идораларга мулк дахлсизли- гини бузганлик учун жавобгарликни кучай- тириш, мулкни компенсация килиш буйича тадбиркорлар фойдасига чикарилган суд карорлари ижросини тулик таъминлашга доир курсатмалар берилди.

Президентимиз топширитига кура, тад­биркорлик мухити хар бир туман ва шахар кесимида ойма-ой тахлил ва хулоса килиб борилади. Шунингдек, Бизнес-омбудсман тадбиркорлар хукуки ва мулк дахлсизли- гини бузган туман ва шахар хокимлари тутрисида хукуматга маълумот киритиб бо- ради. Вазирлар Махкамаси тадбиркорлар муаммосини хал килмаган, улар билан етарли даражада ишламаган шахар ва ту­ман хокимларининг лавозимга лойиклиги масаласини куриб чикади.

Давоми 2-бетда

Муносабат

j r . •

«

ХАЛКАРО СТАНДАРТЛАР'- ЭНГ МУХИМ МЕЗОН

Юртимиз серхосил боF-роFлари, полиз махсулотлари билан дунёга машхур. Узбекистон шароитида етиштирилган мева-сабзавотлар бебах,о хусусиятлари, саломатлик учун фойдали микроэлементлар ва турли биологик моддаларга бойлиги билан ажралиб туради. Уларга хориж бозорида хам талаб ортиб боряпти. Буни мазкур соханинг экспорт хажми 1,4 миллион тоннадан ортиб, 2016 йилга нисбатан 1,5 баробар усишга эришилгани хам яккол курсатиб турибди. ____________

Давоми 2-бетда

САРДОБАЛИК КАМОЛАГА ДОКТОРЛИК ДИПЛОМИ ТОПШИРИЛДИПрезидентимиз Шавкат Мирзиёев жорий йил 15 май куни Сирдарё вилоятига ташрифи чоFида Мирзаобод туманида талафотдан жабрланган ахоли билан учрашиб, сухбат курган эди. Мазкур сухбатда Гулистон давлат университети 3-боскич докторанти Камола Аброрхонова хам иштирок этиб, уз фикр-мулохазаларини билдирди.

Камола “Бошлантич синф укувчилари- ни инновацион ёндашув асосида миллий рухда тарбиялашнинг педагогик асосла- рини такомиллаштириш” мавзусидаги ил- мий тадкикотини якунлаганлигини айтиб утди.

Президентимиз Камоланинг илмий из- ланишларини инобатга олиб истисно та- рикасида унга докторлик унвони берили- шини таъкидлади.

Гулистон давлат университети кичик мажлислар залида Сирдарё вилояти Мирзаобод тумани Навбахор кишлотида тутилган Камола Аброрхоновага доктор­лик дипломини топширишга батишланган тантанали тадбир булиб утди.

Камола Аброрхонова Гулистон шахри- даги 2-педагогика коллежида укиган. Ни- зомий номидаги Тошкент давлат педаго­гика университети “Бошлантич таълим” йуналиши буйича магистратурада ва док- торантурада таълим олган.

У ижодий фаоллиги ва илмий изла-

нишлари натижасида 2014 йил Навоий номидаги давлат стипендияси сохибаси булган.

Тадбирда Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети хузури- даги илмий даражалар берувчи илмий кенгаш аъзолари масофадан туриб ишти­рок этди. Диссертант уз тадкикотлари на- тижасини Гулистон давлат университети- дан туриб баён килди.

Кимояга оид барча жараёнлар ракамли технологиялар асосида ташкил этилди. Ди­плом топшириш маросимида профессор ва укитувчилар сузга чикиб, К.Аброрхоно- ванинг докторлик ишини юкори бахолади.

Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси хузуридаги Олий аттеста­ция комиссияси раиси Ахмадбек Юсупов Камола Аброрхоновага тантанали ра- вишда фан докторлиги дипломини топ- ширди.

— Бу ёш олимамизнинг илмий иши умумий урта таълим стандартларига ту­

лик жорий этилади, — деди Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси ху­зуридаги Олий аттестация комиссияси раиси Ахмадбек Юсупов. — Яна бир мухим жихати, мамлакатимизда илк бор Президентимиз ташаббуси билан тарбия фанлари жорий этилди. ^озир амалиёт- га жорий килинадиган 1-4-синфлар учун тарбия фанида бу олимамизнинг илмий ишлари тулик татбик этилади.

— Мирзаобод туманидаги мактабда тахсил олган бу кизимиз докторлик дис- сертациясини онлайн шаклда химоя кил- гани илм-фан сохасидаги яна бир мухим янгилик булди, — деди Гулистон давлат университети профессори Равшан Мах­мудов. — Бу, Президентимиз томонидан яратилган шароит ва илм-фан сохасига берилган эътиборнинг яна бир юксак на- мунасидир.

— Очитини айтсам, ушбу кутилма- ган вокеа хаётимда янги сахифани очиб берди, — дейди Камола Аброрхонова. — Чунки Юртбошимизнинг олим сифати- да олималарга яратаётган имкониятлари биз учун катта бахт. Юксак мукофот мени келажакда янада чукуррок изланишга, илм-фанда янгиликлар килишга ундайди. Бундай катта тамхурлик ва эътибор учун

давлатимиз рахбаридан чексиз миннат- дорман.

Йигирма саккиз ёшли янги фан док- торига вилоят хокимлигининг кимматбахо совталари хамда гулдасталар такдим килинди.

Ф ан ва ^аёт

^ V ■ ■____

ЯДРОВИЙ ТИББИЁТУНГА КАЙСИ СОХАЛАРДА ТАЛАБ ОРТМОКДА?

Бутун дунё пандемияга карши курашаётган бугунги даврда ядровий тиббиётнинг ахамияти ва нуфузи янада ортди.Х,озирги кунда Узбекистон Фанлар академияси Ядро физикаси институти жамоаси уз илмий фаолияти доирасида турли махсулотлар (тиббиёт, фармацевтика, кишлок хужалиги, озик-овкат махсулотлари)га радиациявий ишлов бериб, зарарсизлантиришда хам илмий ва амалий натижаларга эришмокда.

Давоми 5-бетда

КИШЛОК ХУЖАЛИГИ МАХСУЛОТЛАРИНИНГ СИФАТ ВА ХАВФСИЗЛИК КУРСАТКИЧЛАРИ ХАЛКАРО СТАНДАРТЛАРГА

МУВОФИКЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШГА ДОИР КУШИМЧА ЧОРА-ТАДБИРЛАР ТУГРИСИДА"ги фармони ^абул ^илинди

2016-2019 йиллар давомидаялпи кишлок хужалиги махсулоти

хажми — 171,2 фоизга, жумладан,

мева-сабзавотчилик — 172,6 фоизга, чорвачилик махсулотлари —

170 фоизга, урмон ва баликчилик махсулотларини ишлаб чикариш —

177,5 фоизга ошди.

Мева-сабзавот махсулотларининг экспорт

хажми 1,4 миллион тоннадан

ошиб, 2016 йилга нисбатан

1,5 баробарга усишгаэришилди.

Узбекистон Республикаси Кишлок хужалиги вазирлиги органик махсулотларни ишлаб чикариш ва макбул кишлок хужалиги амалиёти (Global G.A.P.) доирасидаги барча манфаатдор ташкилотлар фаолиятини мувофиклаштириш ва тартибга солиш буйича ваколатли давлат органи хисобланади.

УЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ КИШЛОК ХУЖАЛИГИ ВАЗИРЛИГИ:

Олий ва урта махсус таълим вазирлиги билан биргаликда Тошкент давлат аграр университетида “Органик кишлок хужалиги махсулотларини етиштириш, саклаш ва кайта ишлаш” йуналишида мутахассислар тайёрлаш учун укув-услубий материалларни ишлаб чикади ва 2021-2022 укув йилидан бошлаб ушбу йуналишда талабалар кабул килишни йулга куяди.

2021 йил 1 январга кадар кишлок хужалиги йуналишидаги илмий- тадкикот институтларида мавжуд лабораторияларни замонавий юкори технологик асбоб-ускуналар билан жихозлайди ва бирламчи органик урут етиштирувчи хужаликлар фаолиятини йулга куяди.

2020 йил 31 декабрга кадар Жахон банкининг кишлок хужалигини модернизациялаш ва ракобатбардошлигини ошириш буйича кредит маблатлари хисобидан “Кишлок хужалигида стандартлаштириш маркази” давлат унитар корхонаси кошида Organic ва Global G.A.P. халкаро стандартлари талабларига мувофик комплекс синов лабораторияси мажмуасини ташкил этиш чораларини куради.

Узбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги, Кишлок хужалиги вазирлиги билан биргаликда икки ой муддатда органик махсулотларни етиштириш (ишлаб чикиш), кайта ишлаш, саклаш ва кадоклашга хамда органик урутчиликни ривожлантиришга йуналтирилган беш йиллик давлат илмий-техник дастурларни ишлаб чикади ва лойихаларни танловлар асосида шакллантиради.

“УЗСТАНДАРТ" АГЕНТЛИГИ 2020 ЙИЛ 1 СЕНТЯБРГА КАДАР ISO 28000 «ЕТКАЗИБ БЕРИШ ЗАНЖИРИДА ХАВФСИЗЛИКНИ БОШКАРИШ

ТИЗИМЛАРИ» ХАЛКАРО СТАНДАРТЛАРИ СЕРИЯЛАРИНИ КАБУЛ КИЛАДИ.

Узбекистон Республикаси Президентининг Карор ва ижро

ДОРИВОРУСИМЛИКЛАРКЛАСТЕРИ

илм-фан ва ишлаб чицариш интеграцияси асосида ташкил этилади

Статистик маълумотларга кура, мамлакатимизда махаллий флорага мансуб 4,3 минг турдан ортик усимликнинг 750 тури доривор хисобланиб, улардан 112 таси илмий тиббиётда фойдаланиш учун руйхатга олинган, шундан 70 тури эса фармацевтика саноатида фаол кулланиб келинмокда. Фармацевтика саноатининг бу йуналишдаги экспорт салохияти ортиб боряпти. Масалан, кайта ишланган доривор усимликлардан олинган махсулотлар экспорти 2019 йилда 48 миллион АКШ долларини ташкил этган.

Давоми 2-бетда

Page 2: ЯНГИ УЗБЕКИСТОНstorage.academy.uz/source/1/news/Fayllar/Янги...2020 йил 25 январдан чица бошлаган ЯНГИ Ми л л ий тикланишдан

2 1 СИЁСАТУзини узи банд цртлаётган, цулида касб-хунари бор одамларга муносиб ш ароит яратиш м ацсадида янги тизим жорий этилиши белгиланди. Яъни, сартарош , этикдуз, новвой,

темирчи, дурадгор, тикувчи, таксист, тарж им он, дизайнер, компью тер дастурчиси каби узини узи банд ^илган 60 дан зиёд касб эгалари д аром ад солигидан озод ^илинади.

ЯНГИ УЗБЕКИСТОН2020 йил 20 май, 87-сон

УЗИНИ УЗИ БАНД КИЛГАН АХОЛИ ДАРОМАД СОЛИГИДАН ОЗОД ЭТИЛАДИ

Бошланиши 1-бетда

Узини узи банд хилаётган, хулида касб-хуна- ри бор одамларга муносиб шароит яратиш мах- садида янги тизим жорий этилиши белгиланди. Яъни, сартарош, этикдуз, новвой, темирчи, ду­радгор, тикувчи, таксист, таржимон, дизайнер, компьютер дастурчиси каби узини узи банд хил- ган 60 дан зиёд касб эгалари даромад солити- дан озод хилинади. Мазкур имтиёздан фойда- ланиш учун телефон орхали солих идораларини хабардор хилиш кифоя. Илтор хорижий тажриба асосида бундай фухароларни руйхатга олиш ва хисобини юритиш буйича мобиль илова ишлаб чихилади.

Маълумки, йил бошида хусусий нотариуслик фаолиятига рухсат берилгани натижасида 617 та давлат нотариуси хусусий булди ва бюджет- дан берилаётган 200 миллиард сум ихтисод хи- линди.

Худди шунингдек, хозирги кунда давлат идо- ралари курсатаётган кадастр хужжатларини тай- ёрлаш, ер ажратишда топосуратга олиш каби хизматлар хусусий секторга утказилса, минглаб янги иш уринлари яратилади.

Ихтисодий тараххиёт ва камбаталликни хисхартириш вазирлиги хамда Адлия вазир- лигига аних хисоб-китоб асосида, хусусий секторга утказиш мумкин булган давлат хиз- матлари руйхатини шакллантириш юзасидан топширихлар берилди.

Карантин даврида купгина ташкилотлар тулов хобилиятини йухотиб, банкротлик ёхасига келиб холиши мумкин. Шу сабабли, корхонага санация хулланилса, унинг солих ва бошха туловлардан харздорлиги карантин тугаганидан кейин унди- рилиши мумкинлиги белгиланди.

Давлат активларини тадбиркорларга сотиш тизими танхид хилинди, унда халигача бюро­кратизм сахланиб долган. Жумладан, аукционга хуйилган айрим ер участкалари ва кучмас мулк объектларининг инвестиция мажбуриятлари юхорилиги, инфратузилма ривожланмаган жой- лардан ажратилгани сабабли уларнинг 53 фоизи купдан бери сотилмай турибди. Шунингдек, 57 та туман ва шахарда сунгги 4 ойда тадбиркорлик учун бирорта ер участкаси аукционга чихарил- маган. Жойларда давлат улуши мавжуд 552 та объект буш турибди.

Ушбу иншоотларда ишлаб чихариш хувватла- рини жойлаштириш, айримларида кичик саноат зоналари ташкил этиш буйича курсатмалар бе­рилди.

Бундан буён кичик саноат зоналари мулк хухухи асосида ташкил этилиб, бошхарувга ху­сусий сектор кенг жалб хилинади. Кичик бизнес ва тадбиркорликни ривожлантириш агентлиги хокимликлар билан бирга ушбу кичик саноат зоналари жойини анихлаш, инфратузилмасига маблат ажратиш, бошхарувга хусусий секторни кенг жалб хилиш билан шутулланади. Уларни инфратузилмага улаш учун жорий йилда Инхи- розга харши курашиш жамтармасидан 200 мил­лиард сум ажратилади.

Пандемия охибатларини юмшатиш доираси- да “Хар бир оила — тадбиркор” дастурига ажра- тилган 1 триллион сум кредит маблатларини хайтариш муддати узайтирилди. Шу боис, ушбу дастурни тулих амалга ошириш учун Тикланиш ва тараххиёт жамтармаси хисобидан 100 милли­он доллар ресурс ажратилди.

Президентимиз махсулот, ускуна, хомашё хамда айланма маблатлар учун кредит олишда тадбиркорларга урнатилган барча чекловлар

олиб ташланиши кераклигини таъкидлади. Мар- казий банкка кичик бизнес ва оилавий тадбир­корлик субъектларига кредит бериш шартларини соддалаштириш буйича топширих берилди.

Махсулотларга талабни кучайтириш учун савдо фаолиятини ратбатлантириш, ахолининг истеъмол хобилиятини ошириш махсадида ис- теъмол кредитлари беришни кенгайтириш ло- зимлиги хайд этилди.

Йитилишда тижорат банклари олдидаги вази- фаларга хам тухталиб утилди.

Халх хабулхоналари ва Бош вазир хабулхона- ларига келган мурожаатларнинг 55 фоизи банк кредитлари билан ботлих экани бу борадаги муаммолар куламини курсатади. Чунончи, банк хизматлари буйича тадбиркорлар мурожаатлари Миллий банкда 10 фоиз, Микрокредитбанкда 11 фоиз, Агробанкда 13 фоиз ижобий хал хилинган, холос.

Президентимиз банк фаолиятига мижозларга хизмат курсатиш сифатига хараб бахо берили- шини алохида хайд этди.

Тижорат банклари кичик бизнес ривожида мухим бутин экани, шунинг учун хар бир туман- даги “усиш нухталари”га маблат йуналтириб, тадбиркор ва фухароларни хуллаб-хувватлаши зарурлиги таъкидланди.

Йитилишда тадбиркорлар билан ишлашда сусткашликка йул хуйган айрим туман ва шахар хокимларини вазифасидан озод хилиш буйича курсатма берилди.

Мутасаддилар йитилишда мухокама хилин- ган масалалар ижросини ташкил этиш юзасидан ахборот берди.

УзА

Карор ва ижро

Д О Р И В О Р У С И М Л И К Л А РК Л А С Т Е Р И

илм-фан ва ишлаб чи сосида ташкил этилади

Бошланиши 1-бетда

Кластер тизими хулланилаётган тармохлар хаторига эндиликда доривор усимликлар соха- си хам киритилди. Президентимизнинг 2020 йил 10 апрелдаги “Ёввойи холда усувчи доривор усимликларни мухофаза хилиш, маданий хол- да етиштириш, хайта ишлаш ва мавжуд ресурс- лардан охилона фойдаланиш чора-тадбирлари тутрисида”ги харорига мувофих, жорий йил 1 майдан бошлаб доривор усимликларни етишти­риш, сахлаш, бирламчи ёки чухур хайта ишлаш кластерлари ташкил этилиши белгиланди.

УСИМЛИК КЛАСТЕРИ КАНДАЙ ЙУЛГА КУЙИЛАДИ?

Бу саволга Узбекистон Фанлар академияси На- воий булими олимларининг фаолияти мисолида жавоб изласак. Сабаби, Нурота туманининг чекка хишлохларида ана шу тажриба муваффахиятли йулга хуйилмохда.

— Биринчи босхичда доривор усимликлар етиштириш фермер хужаликлари ва хишлох жой- лардаги ахолининг томорхасида^ шартнома асосида амалга оширилади, — дейди Узбекистон Фанлар академияси Навоий булими раиси Абдураззох Мир- заев. — Шартномада етиштирилган доривор усим­ликларни бугунги бозор талабидан келиб чихиб, келишилган нархларда сотиб олишни кластер уз зиммасига олади. Бунда кластер томонидан дори­вор усимликларнинг хайсидир турини экиш иста- гини билдирган фермер ва томорца эгалари ушбу доривор усимликлар урутлари, экиш ва парвариш- лаш агротехникаси тутрисидаги услубий-амалий хулланмалар билан таъминланади. Бундан ташха- ри, Навоий булими олимлари томонидан экилган доривор усимликлар усиш жараёнининг доимий мониторинги видеокузатув асосида ва бевосита жойларга чиххан холда олиб борилади хамда мута- хассислар томонидан зарурий тавсиялар берилади. Шунингдек, булим олимлари томонидан доривор усимликларни экиш учун ер майдонини тайёр- лашдан тортиб, то хосилни йитиб олишгача булган даврдаги барча суториш, утит билан озихлантириш ва зарурий агротехника тадбирларига сарфлана- диган харажатлар калькуляцияси ишлаб чи^илган булиб, ушбу нархлар шартнома асосида доривор усимликларни экишни режалаштирган фермерлар ва томорца эгаларига тавдим этилади. Агар дори­вор усимликларни экишни режалаштирган фермер ва томорца эгасида маблатга эхтиёж булса, кластер томонидан таъминлаб берилади.

Албатта, бунда ажратилган маблат фермер ва томорца эгалари томонидан шартнома асосида етиштирилган хосилнинг сотиб олиниш нархидан чегириб ^олинади.

Кластер ташкил этилгандан кейинги иккинчи бос^ичда бевосита кластернинг узига 50 гектар ер майдони олинади ва 100 фоиз етиштирилган хо­силни ^айта ишлаш йулга ^уйилади.

КЛАСТЕР ЭКСПОРТГА ХАМ КУМАКЛАШАДИ

Кфрорда таъкидланганидек, доривор усимлик етиштирувчилар билан махсулотни харид ^илиш буйича шартномалар тузиш, уларни урутлик, мине­рал утитлар, техника, ё^илти ва бош^а воситалар билан таъминлаш, ихтисослаштирилган худудлар-

да доривор усимликларни етиштириш, урутликлар ва кучатлар тайёрлаш, бос^ичма-бос^ич плантаци- ялар ташкил этиш кластернинг асосий вазифалари сирасига киради.

Демак, доривор усимликлар кластери фаолия- тида илм-фан ва ишлаб чи^ариш жараёнларининг интеграциялашуви уз ифодасини топади. Дех^он ернинг тилини тушунади, усимлик етиштиришнинг хал^она ва синалган усулларини билади. Аммо уларнинг барчаси хам шифобахш усимликларнинг таснифи-ю, уни ишлаб чи^аришдаги замонавий фан юту^ларидан хабардор булавермайди. Шун- дан келиб чи^иб, кластерлар зиммасига доривор усимликларни етиштириш ва урутчилигини ташкил этишда илтор илм-фан юту^ларини ^уллаш, хал^а- ро ташкилотлар билан узаро фаол хамкорлик ^и- лиш ва сохага бос^ичма-бос^ич инновацион ечим- лар (ноу-хау) жорий этиш, хорижий компаниялар инвестициялари хамда илтор технологияларини жалб ^илиш каби масалалар хам юкланган.

Ундан хам ^увонарлиси, кластер доривор усим­ликлар ва улардан олинадиган махсулотларга бул­ган ички бозор талабини урганиш билан бирга экс­порт ^илишда хам дех^онга кумакчи булади.

ФОЙДА 3 МИЛЛИАРД СУМДАН ОШАДИ!

— Навоий булими олимлари томонидан фермер­лар ва томорца эгалари билан хамкорликнинг ушбу усулида 50 гектар майдонда доривор усимликлар етиштириш мулжалланмовда, — дейди Абдураззо^ Мирзаев. — Бу майдонга топинамбур, мойчечак, амарант, ^ора седана, кунжут, тирно^гул, арпабоди- ён, наъматак (экин майдонлари атрофига), аччи^ бодом каби шифобахш усимликлар экилади. Тах- миний хисоб-китобларимизга кура, 10 гектар ерга экилган топинамбурдан 200 тонна, 10 гектар мой- чечакдан 4 тонна, 10 гектар амарантдан 15 тонна, 5 гектар кунжутдан эса 10 тонна хосил олишимиз мумкин. Агар олинган хосилнинг 50 фоизи ^айта ишланса, яъни тозаланиб, ^уритилиб, ^адо^ланиб, ёт олиш ускуналарида ёти ажратиб олинса, бундан келадиган фойда тахминан 3 миллиард сумдан купро^ни ташкил этади.

КАЙТА ИШЛАШ УН БАРОБАР ФОЙДА ДЕГАНИ

Етиштирилган доривор усимликларни хомашё холида сотиш билан уни ^айта ишлаб, тайёр мах- сулот куринишида истеъмолчига етказиб бериш ур- тасидаги молиявий тафовутни мойчечак мисолида куриш мумкин.

— Бугунги кунда мойчечакнинг ^уритилган холда- ги гулининг бир килограммини ^айта ишловчилар- га 25-35 минг сумга сотиш мумкин, — дейди ^иш- ло^ хужалиги фанлари буйича фалсафа доктори, УзФА Навоий булими ёш олимлар кенгаши раиси Шахноза Кодирова. — Вахоланки, дорихоналарда мойчечакнинг кичик 2 граммлик пакетчаларда ^а- до^ланиб, ун донаси жойлаштирилган картон ^ути идишдаги сотилиш бахоси 5-6 минг сумдир. Бундай

пакетларда ^адо^ланган 1 килограмм мойчечакнинг нархи 250-300 минг сумни ташкил этмовда. Бундан куриниб турибдики, хомашё холида сотиладиган махсулот билан ^айта ишланган, тутридан-тутри истеъмол ^илиш холига келтирилган, харидоргир махсулотнинг нархи уртасидаги фар^ ун баробар.

КАЙТА ИШЛАШДАН ФЕРМЕРГА НИМА ФОЙДА?

Кайта ишлаб сотишнинг фойдаси хасида гап кетганда, бу жараёнда фермер ёки томорца эгаси ^андай манфаатдор булади, деган савол тутила- ди. Навоий булими мутасаддиларининг айтишича, фермер ва томорца эгалари хомашёдан кейинги — ^айта ишлаш жараёнидаги харажатлар ^оплангани- дан сунг тайёр махсулотлар сотилишидан олинган фойданинг эллик фоизигача шерик булишлари мумкин. Демак, олимлар ва фермерлар хамда то­морца эгаларининг бундай одилона хамкорлигидан сифатли махсулот етиштирувчилар хам манфаат­дор булиб, бир килограмм мойчечак учун 25 минг сум эмас, балки 100 минг сумдан даромад олади.

— Олдимизда турган асосий масалалардан бири кластер фаолиятини йулга ^уйишга кетадиган дастлабки маблатни топишдир, — дейди Абдураз- зо^ Мирзаев. — Бунда Инновацион ривожланиш вазирлиги томонидан эълон ^илинган грантлар, банклар томонидан ажратиладиган имтиёзли кре- дитлар ёки вилоятдаги тадбиркор ва фермерлар- нинг молиявий кумагига таянамиз. Юртимиз и^ти- содий ривожига хисса ^ушиш билан бирга ^ишло^ жойлардаги ахолининг томор^аларини даромад манбаига айлантиришга илмий ёндашувни кучай­тириш хамда бу сохада тажрибага ва бугунги кунда доривор усимликларни чу^ур ^айта ишлаш имкони- ятига эга булган УзФА Усимлик моддалари кимёси институти билан самарали хамкорлик ^илиш хам режалаштирилмовда.

| ТАРИХ ВА ХУЛОСАИнтернет манбаларида келтирилишича, ^а-

димда Жанубий Америка хиндулари касал бу­либ долган пума (ёввойи мушук)нинг ^андайдир дарахт пустлотини тажишини сезиб ^олишган. Кейинчалик хиндулар бу дарахт пустлоти ^айнат- маси билан безгакдан азоб чекаётган кишилар- ни даволаб курган. Шу йусинда хин дарахтининг шифобахш хусусияти кашф этилган. Ушбу дарахт пустлотидан олинадиган хинин бутун дунёда без- гакка ^арши дори сифатида ишлатилади. Лекин инсон хамма ва^т хам хайвонга эргашмай, дори­вор усимликларни узи излаб топишга киришган. Шу тарифа табиатнинг шифобахш неъматлари чу^ур урганила бошланган.

Хозир купгина шифобахш усимликлар тиббиёт- да ^улланилади. Мамлакатимизда ёввойи холда усадиган доривор усимликлар куп. Урмонларда усадиган марваридгулдан юрак касаллиги дори- си тайёрланса, урмон этаги ва нам утло^ ерларда усадиган валериана усимлигидан тинчлантирувчи дори олинади. Кис^аси, табиатда усадиган дори- вор усимликларнинг хар бири узига хос хусусиятга эга. Уларни махсус шароитларда устириб, ^айта ишлаб сотишни йулга ^уйиш эса экспорт салохи- ятини ошириш билан бирга ахолига ^ушимча да­ромад манбаини тавдим этиши билан хам ахами- ятлидир.

„ Со^иба МУЛЛАЕВА, “Янги Узбекистон” мухбири

Муносабат

х а л к а р О " г- . «

СТАНДАВгЛАР^ и ; ^ЭНГ МУХИМ МЕЗОН

Бошланиши 1-бетда

Кейинги йилларда ер ва сув ресурсла- ридан самарали фойдаланиш, махсулот ишлаб чи^ариш хажмини ошириш ва экс­порт географиясини кенгайтириш буйича изчил ислохотлар амалга оширилмохда. Ра^амларга мурожаат ^иладиган булсак, 2016-2019 йиллар давомида ялпи ^иш- ло^ хужалиги махсулоти хажми 171,2 фоиз, жумладан, мева-сабзавотчилик 172,6 фоиз, чорвачилик махсулотлари 170 фоиз, урмон ва бали^чилик махсулотлари- ни ишлаб чи^ариш 177,5 фоиз ошганини куришимиз мумкин.

Шу билан бирга, Президентимизнинг куни кеча эълон ^илинган “Кишло^ хужа­лиги махсулотларининг сифат ва хавф- сизлик курсаткичлари хал^аро стандарт- ларга мувофихлигини таъминлашга доир хушимча чора-тадбирлар тутрисида”ги фармонида таъкидланганидек, жахон бо- зорида махсулотларга хуйилган сифат ва хавфсизлик талабларининг тобора куча- йиб бориши юртимизда етиштирилаётган махсулотларнинг халхаро бозорлардаги урнини мустахкамлаш учун хушимча чора- лар куришни талаб хилмохда. Бу, уз нав- батида, Organic ва Global G.A.P. халхаро стандартлари талабларига мувофих мах­сулот ишлаб чихариш, тартибга солиш ва мувофихлаштириш тизимларини ри- вожлантириш, хишлох ва урмон хужалиги махсулотларининг сифат ва хавфсизлик курсаткичларини яхшилаш, экспорт ге­ографиясини кенгайтириш, шунингдек, мамлакатимизнинг органик махсулот ишлаб чихариш салохиятидан тулих фой- даланишни кун тартубига хуймохда.

Фармон билан Узбекистон Республи- касида органик хишлох хужалиги ва ор­ганик озих-овхат махсулотлари ишлаб чихаришни ривожлантириш концепцияси, уни амалга ошириш буйича “йул харита- си”, 2020-2025 йилларда махбул хишлох хужалиги амалиёти (Global G.A.P.) халха­ро стандарти талаблари буйича сертифи- катланадиган ер майдонларининг асосий экспортбоп экин турлари буйича прогноз курсаткичлари, урмон, пахта-тухимачилик, сайёхлик каби сохаларнинг бу борадаги амалий чора-тадбирлар режалари тас- дихланди.

Шу уринда жорий этилиши кузда тути- лаётган халхаро стандартларнинг мохияти ва унинг ахамияти нимада, деган саволга анихлик киритиш жоиз. Мутахассислар фикрича, Global G.A.P. етиштирилган хиш­лох хужалиги махсулотлари хавфсизлиги- ни, мавжуд сифат ва техник талабларга мос келишини таъминлаш учун тан олин­ган халхаро стандартлар тизими булиб, Европа ва дунёнинг бошха бозорларига махсулотларни экспорт хилишда ишонч ёрлити вазифасини утайди. Хозир дунё­нинг куплаб мамлакатидаги 700 мингдан зиёд ишлаб чихарувчи ана шундай сер­тиф иката эга. Organic тизими эса махсу­лотларнинг кимёвий ишловларсиз таби- ий тарзда тайёрлангани хахида ахборот беради.

— Айни кунда мамлакатимизда ме- ва-сабзавот етиштирувчи 39 та корхона Global G.A.P. стандарти талабларига му­вофих сертификатлар асосида иш юрит- мохда, — дейди “Узстандарт” агентли­ги матбуот хизмати рахбари Абдурауф Расулов. — Яна 14 та ишлаб чихариш субъекти бу талабларга утишга хозирлик куряпти. Утказилган семинар ва бошха тадбирлар натижаси уларох, халхаро стан- дартни жорий хилишни махсад хилган кор- хоналар сони 184 тани ташкил этади.

Бу, албатта, жуда кам. Сертификат эга­лари сонини купайтириш, уз навбатида, хулай шароит ва самарали тизимни яра- тишни тахозо этади.

Шу боис, фармонда Кишлох хужалиги вазирлигига “Узстандарт” агентлиги билан биргаликда икки ой муддатда органик хиш­лох хужалиги ва озих-овхат махсулотлари ишлаб чихаришни ихтиёрий сертификат- лашдан утказиш тартиби тутрисидаги ни- зомни тайёрлаш вазифаси хуйилган, — дейди “Узстандарт” агентлиги бошхарма бошлити Асхарали Асхаров, — Хамкор ва- зирлик ва идоралар билан биргаликда бир ой муддатда Кодекс алиментариус комис- сияси стандартлари талабларига мувофих

Европа Иттифохи билан савдо фаолия­тини жадаллаштириш буйича 2020-2024 йилларга мулжалланган чора-тадбирлар дастурлари режасини ишлаб чихишимиз зарур булади. Шунингдек, 2020 йил 1 сен- тябрга хадар ISO 28000 “Етказиб бериш занжирида хавфсизликни бошхариш ти- зимлари” халхаро стандартлари серияла- рини хабул хилиш вазифалари хам белги- ланган. Бу хужжатларнинг жорий этилиши халхаро меъёрий талаблар асосида иш юритадиган корхоналарнинг ошишига хухухий ва амалий замин хозирлайди.

— Фармонга мувофих, Кишлох хужа­лиги вазирлиги органик махсулотларни ишлаб чихариш ва махбул хишлох хужали­ги амалиёти (Global G.A.P.) доирасидаги барча манфаатдор ташкилотлар фаоли­ятини мувофихлаштириш ва тартибга со­лиш буйича ваколатли давлат органи деб белгиланган, — дейди Кишлох хужалигида стандартлаштириш маркази директори Анвар Жуманов. — Вазирлик зиммасига барча манфаатдор идоралар, хокимлик- лар, хужалик юритувчи субъектлар ва тад- биркорларнинг халхаро меъёрларга доир фаолияти буйича зарурий маълумотлар- ни олиш, органик махсулот ва хомашёни ишлаб чихариш, хайта ишлаш, ташиш, сахлаш, сотиш ва сертификатлаш билан шутулланувчи хужалик субъектлари фао- лиятининг эквивалентлигини бахолаш ва авторизациялаш тизимини яратиш хухухи берилди. Шу билан бирга, 2020 йил 1 ок- тябрга хадар “Органик хишлох хужалиги махсулотларини етиштириш тутрисида”- ги хонун лойихасини тайёрлаш ишларига бош-хош булади.

Фармонда вазирлик тузилмасида Ор­ганик ишлаб чихариш ва махбул хишлох хужалиги амалиётини ривожлантириш бошхармасини, Кишлох хужалигида стан­дартлаштириш маркази хузурида Organic ва Global G.A.P. халхаро стандартлари талабларига мувофих комплекс синов ла- бораторияси мажмуасини ташкил этиш, 2021 йил 1 январга хадар хишлох хужа­лиги йуналишидаги илмий-тадхихот инсти- тутларидаги мавжуд лабораторияларни замонавий юхори технологик асбоб-уску- налар билан жихозлаш ва бирламчи орга­ник урут етиштирувчи хужаликлар фаоли­ятини йулга хуйиш каби вазифалар хам уз ифодасини топган. Тошкент давлат аграр университетида “Органик хишлох хужали­ги махсулотларини етиштириш, сахлаш ва хайта ишлаш” йуналишида мутахассислар тайёрлаш учун ухув-услубий материаллар ишлаб чихилади ва 2021-2022 ухув йили- дан бошлаб ушбу йуналишда талабалар хабул хилиш йулга хуйилади.

— Президентимизнинг мазкур фармони ижросини таъминлаш ва хишлох хужали­ги махсулотларини етиштираётган фер­мер хужаликларига яхиндан ёрдам бериш ишлари бошлаб юборилди, — дейди “Уз­стандарт” агентлиги матбуот хизмати рах­бари Абдурауф Расулов. — Жорий йилда 155 та корхона ва фермер хужалигида Global G.A.P. ва 9 та корхонада Organic, жами 164 та халхаро стандартни жорий этиш белгиланган. Эндиликда мазкур ре- жаларни амалга оширган холда бу бора­даги ишлар куламини янада кенгайтириш талаб этилади.

Фармонда белгиланган барча вазифа- ларни уз муддатида ва сифатли амалга ошириш натижасида хандай махсадларга эришилади?

— Энг аввало, юртимизда ишлаб чихи- лаётган хишлох хужалиги ва озих-овхат махсулотларининг сифат ва хавфсиз­лик курсаткичларига истеъмолчиларнинг ишончи ортади, — дейди Кишлох хужали­гида стандартлаштириш маркази директо­ри Анвар Жуманов. — Флора ва фаунага атроф-мухитнинг зарарли таъсирини мини- маллаштиради, анъанавий усулда ишлаб чихилган хишлох хужалиги махсулотла­ри учун агрокимёвий воситалардан фой­даланиш хисхариб, хишлох хужалиги ва озих-овхат махсулотларининг хавфсизлик даражаси сезиларли даражада ошади. Пи- ровардида мамлакатимиз ишлаб чихарув- чилари учун дунёнинг хар хандай хитъаси ва давлатида уз махсулотларини экспорт хилиш эшиклари янада кенгрох очилади.

Абдурауф КОРЖОВОВ, иктисодий шархловчи

Page 3: ЯНГИ УЗБЕКИСТОНstorage.academy.uz/source/1/news/Fayllar/Янги...2020 йил 25 январдан чица бошлаган ЯНГИ Ми л л ий тикланишдан

ЯНГИ УЗБЕКИСТОН2020 йил 20 май, 87-сон

Молия бозорида тенг рак,обат шароитларини яратиш, банкларнинг давлат ресурсларига карамлигини пасайтириш, банкларда хизмат курсатишни модернизация килиш, самарали инфратузилма яратиш,

шунингдек, банкларнинг асосий фаолият тури билан боглик, булмаган функцияларини боскичма- боскич бекор килиш оркали банк тизимининг самарадорлигини ошириш мулжалланган.

ЖАМИЯТ 3

Банк тизими

Сунгги йилларда мамлакатимизда молиявий секторни изчил ислод дилиш жараёнида банк бизнесини юритиш дамда ушбу секторда радобат мудитини кучайтириш учун зарур дудудий шарт- шароитлар яратилмодда.Халдаро стандартларга мувофид келадиган ва молиявий содага хорижий инвестициялар киритиш учун жозибадор дудудий мудитни яратадиган “Узбекистон Республикасининг Марказий банки туFрисида”ги, “Банклар ва банк фаолияти туFрисида”ги, “Валютани тартибга солиш турисида”™ дамда “Туловлар ва тулов тизимлари тугрисида”ги янгиланган донунлар дабул дилинди.

W L l W 1 ^ 1 ^ .г в 1 i

! 1 {1

К»piСАТИШДАтИ ! D )f |ИРгИ 1т т т х т

^ р п г р т гппиип

тизимга замонавий сервис ечимлари асосида ахборот технологияларини, молиявий технологияларни кенг жорий этиш, ахборот хавфсизлигини лозим даражада таъминлаш — давр талаби

Президентимизнинг жорий йил 12 май куни эълон хилинган “2020-2025-йилларда Узбекис­тон Республикаси банк тизимини ислох, хилиш стратегияси тутрисида”ги фармони молия­вий хизматларнинг оммабоплигини ошириш, банкларнинг худудларга кириб боришини кенгайтириш ва барча ахоли пунктларида бир хил турдаги хизматлар курсатилишини таъминлашга катта хисса хушади. Жужжат би­лан тегишли стратегия ва уни амалга ошириш буйича йул харитаси тасдихланди, улар келгу- си беш йил давомида сохани узгартиришнинг концептуал асослари, тамойиллари ва йуна- лишларини белгилаб берди.

Мухбиримиз Молия вазирлиги Давлат иштирокидаги тижорат банкларини ислох хи- лишни мувофихлаштириш департаменти ди- ректори Жамшид Абдушукуров билан ушбу хужжатнинг ахамияти, махсад ва вазифалари, келгусида соха ривожида таъсири борасида сухбатлашди.

- Мазкур стратегияни хабул хилишдан асосий кузда тутилган махсад нималардан иборат?

- Буни банк секторида тупланган муаммо- ларни республика молия тизимининг асосий таркибий хисми сифатида хал этиш зарурияти пайдо булгани билан изохлаш мумкин. Жум- ладан, сохада давлат иштирокининг хаддан ташхари кенглиги, рахобат камлиги, корпо- ратив бошхарув ва банк хизматларининг за­монавий талабларга мос келмаслиги, илтор технологиялар хулланиши даражасининг паст- лигидир.

Мазкур хужжат “Илм, маърифат ва рахамли ихтисодиётни ривожлантириш йили”да амалга оширишга оид давлат дастурида белгиланган вазифалардан келиб чиххан холда банк секто- рини тубдан трансформация хилишни назарда тутади.

Шунингдек, молия бозорида тенг рахобат шароитларини яратиш, банкларнинг дав- лат ресурсларига харамлигини пасайтириш, банкларда хизмат курсатишни модерниза­ция хилиш, самарали инфратузилма яратиш, шунингдек, банкларнинг асосий фаолият тури билан боглих булмаган функцияларини босхичма-босхич бекор хилиш орхали банк ти-

зимининг самарадорлигини ошириш мулжал- ланган.

- Стратегияни тайёрлашда асосий эъти- бор нималарга харатилди хамда хайси соха ва халхаро ташкилотлар экспертлари жалб хилинди?

- ^ужжатни тайёрлашда асосий эътибор давлат улуши мавжуд тижорат банкларини комплекс трансформация хилиш, банк иши- нинг замонавий стандартларини, ахборот технологиялари ва дастурий махсулотларни жорий этиш, банклардаги давлат акциялари пакетини зарур тажриба ва билимга эга бул- ган инвесторларга танлов савдолар асосида сотиш, шунингдек, давлат улуши мавжуд ти­жорат банклари ва корхоналарни бир вахтнинг узида ислох хилиш орхали банк секторида давлатнинг улушини камайтириш масалала- рига харатилди.

^ужжатни Жахон банки экспертлари ёр- дамида Молия вазирлиги ва Марказий банк мутахассислари ишлаб чихди. Улар энг яхши халхаро амалиёт ва ёндашувларни, жумла- дан, МД>; ва Шархий Европа тажрибасини хи- собга олди.

- Урта муддатли ислохотларнинг асосий йуналишлари хандай?

- Бунда, биринчи галда, секторни хайта хуриш - банкларни узгартириш ва хусусий- лаштириш, банк назорати буйича Базел хуми- таси стандартларини, молиявий хисоботлар- нинг халхаро стандартларини ва бошхаларни жорий этган холда хонунчилик базасини та- комиллаштириш, мижозларга йуналтирилган хизматлар, кредитлаш механизмлари ва биз­нес жараёнларини автоматлаштириш орхали хизмат курсатиш сифатини яхшилаш ва кен- гайтириш, кадрлар малакасини ошириш на- зарда тутилмохда.

- Давлат ушбу тизимда уз иштирокини хандай камайтиради?

- Бу харакат хужжатнинг энг мухим тарки- бий хисмларидан бири. Стратегия Халхаро молия корпорацияси, Европа тикланиш ва тараххиёт банки, Осиё тараххиёт банки каби халхаро молия институтлари(ХМИ)нинг фаол кумагида давлат банкларининг аксарият хисмида амалга оширилишини назарда тута­

ди. Энг ижобий таъсирга эришиш учун икки босхич режалаштирилган. Биринчи босхичда халхаро даражадаги маслахатчиларни жалб хилган холда ХМИ кумагида банкларни кон­вертация хилиш, иккинчи босхичда давлат улушини ушбу бизнесда куп йиллик ижобий тажрибага эга булган ва секторга энг янги тоя- ларни, ечимларни ишлаб чихадиган, жахон стандартларига мувофих бархарор ишлашини таъминлайдиган стратегик инвесторларга со- тиш режалаштирилмохда.

Хусусан, хужжатда ана шу тартиб асоси­да “Ипотека-банк” АТИБ, “Узсаноатхурилиш- банк” АТБ, “Асака” АТБ, “Алохабанк” АТБ, “^ишлоххурилишбанк” АТБ ва “Туронбанк” АТБдаги давлат улушларини босхичма-босхич хусусийлаштириш, бунда биринчи босхичда уларни институционал узгартириш (фаолияти- ни трансформация хилиш), иккинчи босхичда эса давлат акциялари пакетини сотиш назарда тутилмохда.

- Хужжатда Молия вазирлиги хузурида давлат улушига эга тижорат банкларини трансформация хилиш ва хусусийлашти- риш буйича Лойиха офиси ташкил этилиши белгиланган. Унинг махсад ва вазифалари нималардан иборат?

- Мазкур Лойиха офисининг асосий вазифа- си тижорат банкларини трансформация хилиш ва хусусийлаштириш жараёнларига маслахат- чи сифатида халхаро консультантларни жалб этиш, тижорат банкларини трансформация хилиш, шунингдек, улардаги давлат акциялари пакетини хусусийлаштиришга доир масала- ларда халхаро молия институтлари ва салохи- ятли хорижий инвесторлар билан музокаралар утказиш ва битимлар тузишдан иборат.

Хулоса урнида айтиш мумкинки, ушбу хуж­жат банк тизимига замонавий сервис ечимлари асосида ахборот технологияларини, молиявий технологияларни кенг жорий этиш, ахборот хавфсизлигини лозим даражада таъминлаш, шунингдек, молиявий хизматлар курсатишда инсон омили таъсирини камайтириш махсад- ларига хизмат хилиши билан ахамиятлидир.

“Янги Узбекистон” мухбири Лутфулла СУВОНОВ сухбатлашди.

Чорвачилик

НАСЛЧИЛИК ХУЖАЛИКЛАРИГА400 МИНГДАН 2 МИЛЛИОНСУМГАЧА СУБСИДИЯ БЕРИЛАДИ

ИродаТОШМАТОВА,“Янги Узбекистон” мухбири

Юртимизда пандемия шароитида фермер хужаликлари ва тадбиркорлик субъектларини дуллаб-дувватлаш мадсадида дишлод хужалигининг асосий тармодларидан бири булган чорвачилик содасига оид яна бир мудим дарор дабул дилинди.

Вазирлар Махкамасининг 2020 йил 12 май- даги “Чорвачилик тармотига давлат томонидан субсидия ажратишни тартибга солувчи норма- тив-хухухий хужжатларни тасдихлаш тутрисида”- ги мазкур харори билан 2020 - 2022 йилларда хорижий давлатлардан импорт хилинган наслдор хорамол, хуй ва эчкиларни сотиб олган хужалик- ларга хамда республикада наслдор хорамол- ларни етиштирадиган наслчилик субъектларига субсидия бериш тартиби тутрисидаги низом хам тасдихланди.

КАЙСИ СУБЪЕКТЛАРГА БЕРИЛАДИ?

Низомга кура, эндиликда 2020-2022 йилларда хорижий давлатлардан импорт хилинган наслдор хорамол, хуй ва эчкиларни сотиб олган хамда республикада наслдор хорамолларни етиштира­диган наслчилик хужаликлари, шунингдек, “Уз- бекбалихсаноат” уюшмасига аъзо булган балих- чилик хужаликлари томонидан интенсив усулда етиштирилган ва мамлакатимиз худудига импорт хилинган наслдор она балихлар, “Парранда- саноат” уюшмасига аъзо булган паррандачилик хужаликлари томонидан импорт хилинган бир кунлик наслдор жужалар учун давлат томони­дан субсидия ажратилади. Мазкур субсидиялар туман (шахар) ва вилоят комиссияларининг кур- сатилган талаблар асосида шакллантирилган руйхати асосида берилади.

- Бугунги кунда чорвачилик махсулотларини ишлаб чихаришнинг асосий хисми шахсий ёрдам- чи хужаликлар хиссасига тутри келади, - дейди “Узбекчорванасл” агентлиги бошхарма бошлити Камолиддин Гайдаров. - Шу боис, уларга давлат томонидан субсидия ажратилиши реал секторда сифати кафолатланган чорвачилик махсулотла- ри ишлаб чихарилиши хамда наслчилик ишини янада ривожлантиришга олиб келади.

Низомда республикадаги наслчилик хужалик- ларида парваришланиб сотилган наслдор хора- молнинг хар бир бошига 1 миллион сум, хорижий давлатлардан импорт хилинган наслдор хора- молнинг хар бир бошига 2 миллион сум, наслдор хуй ва эчкининг хар бир бошига эса 400 минг сум михдорда субсидия ажратилиши курсатилган.

СУБСИДИЯ ОЛИШ ТАЛАБЛАРИСубсидия олиш учун айрим талаблар мавжуд.

Хусусан, гушт ва сут йуналишидаги хужаликлар- да импорт хилинадиган наслдор хорамолларнинг бутозлик муддати 6 ойгача булиши, тирик вазни 450 килограмдан кам булмаслиги, тутиш вахти- да кутилаётган ёши 3 ойдан куп булмаслиги, зоти мамлакатимизда урчитиладиган хорамол зотларига мос булиши лозим. Импорт хилина­диган наслдор хуй ва эчкиларнинг тана тузили- ши — мустахкам конституцияли ёши 6 -18 ойлик, юртимизда урчитиладиган зотларига мос келиши талаб этилади.

Наслчилик хужаликларида етиштирилган наслдор хорамоллар эса ёши купи билан 18 ой­гача, лекин 10 ойликдан кам булмаган зотдор урточи ёш хорамол булиши, республикамизда ур­читиладиган хорамол зотларига мос ва соф зотли булиши зарур.

ХУЖЖАТЛАР ТУЛИК БУЛИШИ ЛОЗИМ

Талабгорларга субсидия уларнинг аризалари асосида берилади. Яъни фухаро хорижий дав- латдан наслдор хорамолни олиб келганида ёки наслчилик хужалигида етиштирилган наслдор хо- рамолни сотганидан сунг туман комиссиясига те- гишли тартибдаги ариза билан мурожаат хилади. Мазкур аризага бир хатор хужжатлар, хусусан, наслдор хорамол, хуй ва эчкининг келиб чихиши- ни тасдихловчи хужжат нусхаси, уларнинг иден­тификация базасига киритилганлиги тутрисида маълумот, наслдор хорамол, хуй ва эчкини сотиб олиш юзасидан тузилган олди-сотди шартнома- си, тулов топширихномаси хамда божхона юк декларацияси нусхасини тулих шаклда илова хи- линиши лозим. Талабгорларга хулайлик яратиш махсадида ариза ва хужжатларни почта алохаси орхали ёки электрон тарзда жунатиш имконияти хам йулга хуйилган.

Тартибга кура, тахдим этилган хужжатлар ту­ман комиссияси котиби томонидан хабул хили- нади ва ариза нусхаси хабул хилинган сана кур­сатилган холда субсидия олувчига хайтарилади. Субсидия ажратиш тутрисида хулоса чихарил- гач, туман комиссияси мазкур хулосага субсидия олувчи томонидан тахдим этилган ариза нусхаси ва унга илова хилинган хужжатлар билан бир иш кунида вилоят комиссиясига юборади. Вилоят комиссияси эса уларни икки иш кунида Ветерина­рия ва чорвачиликни ривожлантириш давлат ху- митаси хузуридаги “Узбекчорванасл” агентлигига тахдим этади. Агентлик хам хужжатларни куриб чиххач, икки иш кунида субсидия олувчиларнинг тижорат банкларидаги асосий хисобварахларига субсидия маблатларини утказиб беради.

Талабгорлар фаолият турига хараб, субсидия олиш учун хар йили бир маротаба комиссияга ариза бериш хухухига эга. Аммо олинган субси- дияларни махсадли ишлатиш талаб этилади. Мазкур жараён устидан Молия вазирлиги Давлат молиявий назорати департаменти доимий назо- рат олиб боради.

Халк, кабулхоналарида

Лутфулла СУВОНОВ,“Янги Узбекистон” мухбири

Коронавирус пандемияси шароитида ахоли муаммолари ва мурожаатлари билан ишлаш ма- саласи янада долзарб ахамият касб этмохда.

Шу сабабли Президент Халх хабулхоналарига келиб тушаётган мурожаатлар назорати ва улар­нинг ижроси алохида хатъий назоратга олинган.

Халх хабулхоналарида фухароларнинг ариза ва шикояти белгиланган тартибда, холислик та­мойиллари асосида куриб чихилиб, ижобий хал этилаётгани мамлакатимизда инсон хухух ва ман- фаатларига олий хадрият сифатида харалаётга- нининг яна бир ёрхин ифодасидир.

— Карантин шароитида ахолига янада хулайлик яратиш, фухаролардан келиб тушаётган мурожаат- ларни хабул хилиш учун “онлайн конференциялар” ва “ишонч телефонлари” ташкил хилинди, — дейди Фартона тумани Халх хабулхонаси мудири А.^аса- нов. — ^ар бир Халх хабулхонаси олдида мурожа­атлар учун махсус хутилар урнатилди.

Президентининг Виртуал хабулхонаси ва Халх хабулхоналарига келиб тушаётган мурожаатлар,

МУАММОЛАР ИЖОБИЙ ЕЧИМ ТОПМОКДАкарантин эълон хилингунига хадар утказилган учрашувларда, сайёр хабулларда, уйма-уй юриш жараёнларида моддий ёрдам сураб мурожаат хилган фухаролар (оилалар) руйхатлари шакл- лантирилиб, карантин вахтида уларга моддий ёрдам, зарурий озих-овхат махсулотлари ва анти­септик воситалар узлуксиз етказилиб келинмохда.

Шу билан бирга, вилоят Бандлик бош бошхарма- си хамда туман ва шахар Бандликка кумаклашиш марказлари билан хамкорликда отир ахволга тушиб холган, карантин туфайли даромад манбаидан ай- рилган фухароларни жамоатчилик асосида маош туланадиган ишга жойлаштириш чоралари курилди.

Фухаролардан келиб тушаётган талаб ва таклифлар асосида секторлар рахбарлари масъул идора ва ташкилотларни жалб этган хол­да арзонлаштирилган озих-овхат махсулотлари, дори-дармон воситаларининг сайёр савдосини бевосита махаллалар кесимида йулга хуйди.

Коронавирус пандемияси сабабли Фартона вилояти Халх хабулхонасига келиб тушаётган му­рожаатлар эндиликда онлайн тарзда хабул хилин- мохда. ^ар бир мурожаат ута хисха фурсатларда урганилиб, уз ечимини топмохда.

Фартона вилоятининг анклав худудларидан хисобланган Шохимардон ва Ёрдон махалла фухаролар йитинларидаги ахолининг карантин даврида туман маркази билан алохалари узилиб холди. Ушбу худудларда яшовчи ахолини ижтимо- ий жихатдан хуллаб-хувватлаш махсадида Халх хабулхонаси сайъ-харакати билан вилоят, туман хокимликлари ва хомийлар томонидан 124,0 тон­на ун, 13,5 тонна усимлик ёти, 200 кг шакар, 400 кг гуруч ва бошха биринчи эхтиёж махсулотлари ахолига бепул етказиб берилди.

Бундан ташхари, 3,8 тонна ёнилти, 534 та суюл- тирилган газ баллони, 11,5 тонна ун махсулотла­ри, бир тонна усимлик ётининг арзонлаштирилган сотуви йулга хуйилди.

Мазкур махалла фухаролар йитинларида фао­лият курсатаётган тарбиркорлик субъектлари то­монидан ахоли эхтиёжи учун зарур булган барча турдаги махсулотларни Узбекистон ва ^иртизис- тон божхона постлари орхали сунъий тусихларсиз олиб утилиши таъминланди.

Халх хабулхонасига келиб тушаётган аксари­ят мурожаатлар деххон бозорларидаги нарх-на- волар, пенсия ва нафахалар тулови, дезинфек-

циялаш жараёнлари хахида булиб, масъуллар томонидан уларнинг ечимини топиш чоралари курилмохда.

Мисол учун, Фартона туманидаги Деххонобод махалла фухаролар йитини ахолисидан келиб тушган мурожаат асосида 56- мактабгача таълим муассасасининг ярохсиз холатга келиб холган би- носини хайта хуриш ва мукаммал таъмирлаш учун инвестиция дастурига асосан 3,2 миллард сум маблат ажратилди. Жорий йилнинг 25 майидан бу ерда хурилиш-таъмирлаш ишлари бошланади.

“Миндонобод” махалласида кейинги йилларда ахоли сони купайгани сабабли мактаб ва мактаб­гача таълим муассасаларига булган талаб ошиб бораётир. Шу боис, бу ерда янги мактаб ва мак- табгача таълим муассасалари хуриш масаласида мурожаат келиб тушди. Айни пайтда хишлохда 420 уринли янги мактаб биноси ва давлат-хусусий шериклик асосида 2 та мактабгача таълим муас- сасаси хурилиши бошланди.

Шунингдек, Халх хабулхонаси кумагида “Мо- зортаги” махалласи худудидаги янги махалла кучасининг 1,1 км. ички йуллари хомийлик асоси­да асфальтлаштирилди, “^урих” махалласида 1,7

км. ичимлик сув тармоти тортилди. “Шохимардо- нобод” махалласида Ётду кучасида 3 км. электр тармоти тортилиб, 160 кв.ли янги трансформатор урнатилди.

Бундай мисолларни яна куплаб келтириш мум- кин. Энг асосийси, мазкур тизим халхнинг ишон- чини хозонаётганини хар бир мурожаатнинг ечим топаётгани билан изохлаш мумкин.

Page 4: ЯНГИ УЗБЕКИСТОНstorage.academy.uz/source/1/news/Fayllar/Янги...2020 йил 25 январдан чица бошлаган ЯНГИ Ми л л ий тикланишдан

4 ЖАРАЁНМ онополия ёки табиий монополия субъектларининг бардам топиш и ёки камайиш и и^тисодиётда рацобат мудатини ривож лантиради. У з навбатида, ишлаб чидарувчи ва хизм ат курсатувчи корхоналар учун бозорда уз мавцеини ва урнини эгаллашга

кумаклаш увчи рацобатбардош сиф ат ва нархлар урнатилишига зам ин яратади.

ЯНГИ УЗБЕКИСТОН2020 йил 20 май, 87-сон

Т а \л и л

Юнонча “танхо сотаман”, деган маънони англатувчи монополия неча йиллардан буён инсониятга хамрох булиб келган: ноёб махсулот етиштириладиган ерлар, конлар, сув хавзалари, урмонлар ва бошка табиий манбалар озч! кулида тупланиб, эгаларига монопол мавке берган. Улар муайян махсулотни бозорга танхо етказиб берувчиларга айланиб, у ерда етакчиликни кулга киритганлар. Якка хукмронлик бозор муносабатларини чеклайди, шу сабабл] хатто бозор иктисодиётига тулик утилган, манаман деган давлатлар хам монополияга карши курашиб келади.

М О Н О П О Л И Я ГА ^А Р Ш И КУРА Ш И Ш К У М И Т А С И :

^УЖ Ж А ТЯ А РД А РЩ а Ш иНК]УНСУРЛАР|Б®Р! Л |ЧЕКЛОВЧИ

Сохиба Сотимбой кизи,“Янги Узбекистон” мухбири

Президентимизнинг 2019 йил 24 январ- даги “Узбекистон Республикаси Монополи­яга карши курашиш кумитаси фаолиятини ташкил этиш тугрисида”ги карори асосида ташкил этилган мазкур идоранинг иш бош- лаганига бир йилдан ошди. Бозор муно- сабатлари шароитида якка хукмронликка карши курашиш учун алохида ташкилот тузилганининг узи катта бир вокелик. Хуш, кумита утган киска вакт мобайнида зимма- сига юклатилган ваколат хамда вазифа- ларни кандай бажариб келяпти?

Маълумотларга кура, 2019 йил давоми- да жами 424 та, 2020 йил 1 май холатига кура 96 та жисмоний ва юридик шахснинг мурожаати куриб чикилиб, жами уч милли­ард сумдан ортик маблаг кайта хисоб-ки- тоб килинишига эришилган.

I "ТЕРАФЛЮ"МИ ЁКИ "ТЕРЛАФЛЮ"?

Келинг, энди амалий натижаларга ут- сак. Айрим тадбиркорлар билиб ёки “бил- май” бозор конуниятларини четлаб утмок- чи булади. Хуллас, “TheraFlu/Терафлю” дори воситаси товар белгиси эгаси булган GSK Consumer Healthcare S.A. компания- сидан ариза келиб тушади. Мазкур муро- жаатда “Merrymed farm” МЧЖ томонидан компанияга тегишли “TheraFlu/Терафлю” товар белгисига ухшаш “меТерлаФлу/ меTerlaFlu” номи билан дори воситаси ишлаб чикарилаётгани билдирилади. “TheraFlu/Терафлю” ва “меТерлаФлу/ меTerlaFlu” дори восита номларини ух- шашлигини аниклаш максадида кумита томонидан Адлия вазирлиги хузуридаги Интеллектуал мулк агентлигидан эксперт хулосаси суралди. Агентликнинг жавоб хатига биноан, иддао тасдикланади. Ур- ганиш натижаларига кура, аризада кел- тирилган холатлар буйича белгиланган тартибда иш кузгатилиб, “Merrymed farm” МЧЖ “Ракобат тугрисида”ги конуннинг 13-моддаси биринчи кисми учинчи ва тур- тинчи хатбошиларини бузган деб топилиб, жавобгарликка тортилди. Кумита томони- дан бу каби “тасодифий” адашишларнинг унлаб холати урганилиб, тегишли тар­тибда жавобгарлик белгиланиши учун ку­рашиб келинади.

Зиммасига юклатилган харакатларни амалга оширишига йул куймаслик вази- фаси доирасида бир катор ташкилотларга такдимномалар билан чикилган. Хусусан, Вазирлар Махкамасининг 2019 йил 23 ноябрдаги “Онлайн назорат-касса маши- налари ва виртуал касса тизими кулла- нилишини таъминлаш чора-тадбирлари тугрисида”ги карори билан республика худудида кулланилиши рухсат этилган он­лайн назорат-касса машиналари, вирту­ал касса ва фискал модулга куйиладиган техник талаблар белгиланган эди. Кумита харакатларининг дастлабки натижала­рига кура, мазкур карорда тадбиркорлик субъектлари ва уларнинг махсулотлари- га асоссиз техник талаблар ва молиявий мажбуриятлар белгиланган. Ушбу холат- нинг товар бозорида махаллий ишлаб чикарувчиларнинг камайишига ва ракобат чекланишига олиб келиш эхтимоли бор, деган хулосага келинди.

Бундан ташкари, Урмон хужалиги дав- лат кумитаси томонидан ишлаб чикилган урмон хужаликларига урмон фонди ерла- рида заъфарон плантацияларини ташкил

этиш юзасидан Вазирлар Махкамасининг жамоатчилик мухокамасига куйилган фар- мойиши лойихаси ёки республикадаги бир катор туман ва шахарлар хокимларининг юридик, жисмоний шахсларга тегишли транспорт воситаларини мажбурий техник курикдан утказиш буйича карорлари ло- йихалари билан боглик мисолларни кел- тириш мумкин.

“Мазкур карор лойихаларида Узбекис­тон Республикасининг “Ракобат тугриси- да”ги конуни талабларига зид нормалар келтирилгани, яъни айрим тадбиркор­лик субъектларига бошка тадбиркорлик субъектларига нисбатан устун холатга куядиган шароитлар яратиш ва натижада ракобатни чеклаш аломатлари кузатил- ганлиги буйича хулосалар такдим этил- мокда”, дейилади матбуот хизмати маълу- мотида.

Шунингдек, утган даврда республика- нинг 191 та шахар ва туманида утказил- ган урганишларда 1060 та холатда махал­лий хокимликлар томонидан ракобатни чеклайдиган хужжатлар хамда харакатлар содир этиш холатлари кузатилган. Шахар ва туман хокимликларига нисбатан “Рако­бат тугрисида”ги конун талаблари бузил- ганлик аломатлари буйича 152 та иш юри- тувга олинган ва тупланган материаллар махсус комиссияларда куриб чикилган.

— Конун хужжатлари бузилиши хо- латини белгиланган муддатда бартараф этиш тугрисида Коракалпогистон Респуб­ликаси, Андижон, Бухоро, Жиззах, Наво- ий, Кашкадарё, Сирдарё, Самарканд ва Сурхондарё вилоятларига курсатмалар юборилди, — дейди кумита матбуот ко- тиби Манзура Гасанова. — Утказилган урганиш натижаларида кабул килинган хужжатларда куп холларда тадбиркорлик фаолиятининг ривожланишини чекловчи хамда товар-молия бозорларида соглом ракобат мухитини яратишга тускинлик килувчи омиллар мавжудлиги, аксарият конунбузилиш холатлари айрим тадбир­корлик субъектларига шартномалар ту- зишда устунлик бериш, улар фаолияти учун имтиёзли шартлар (шароитлар) бел- гилаш, уларни бошка хужалик юритувчи субъектларга нисбатан афзал холатга куядиган преференция ва енгилликлар бериш билан богликлиги кузатилди.

И "АЙРИМ КУЖЖАТЛАРНИ ЯНГИЛАШ КЕРАК!"

Баъзи конуности меъёрий хужжатлар- га узгатириш ва кушимчалар киритиш бу­йича таклиф бериш ваколати доирасида жорий йилда кумита томонидан амалдаги 3 та конун хужжати (ex-post усули) буйича ракобат мухитига таъсири юзасидан чукур иктисодий, молиявий ва хукукий эксперти- задан утказган холда хулосалар такдим этилган. Бундан ташкари, “Табиий моно­полия тугрисида”ги конуннинг янги тахри- рини кабул килиш буйича амалий чоралар курилиши ва шундан келиб чиккан холда барча конуности меъёрий хужжатларга уз- гартириш ва кушимчалар киритиш буйича ташаббуслар билдирилган.

— Электр энергияси сохасида субис- теъмолчилар томонидан хужалик юритув­чи субъектлар тасарруфидаги электр тар- мокларига уланганда, электр таъминоти хизматлари учун шартномаларни худудий электр тармоклари корхоналари билан тузилишини таъминлаш ва унга уланиш билан боглик барча масалалар худудий электр тармоклари корхоналари зимма- сига утказилишини таъминлаш буйича

кумита томонидан такдимнома киритил- ган, — дейди Манзура Гасанова. — У уз ижросини топса, тадбиркорларнинг ма- салага аралашуви олди олинади, чет эл инвестициялари киришига эркинлик яра- тилади, келажакда субистеъмолчилар- га электр энергиясини етказиб берувчи ташкилотлар табиий монополия субъект­лари давлат реестридан чикарилишига олиб келади. Шунингдек, куп каватли уй- ларни локал иссиклик таъминоти тизи- мига боскичма-боскич утказиш хисобига марказлаштирилган тизимдан воз кечиш дастурини ишлаб чикиш таклифини хам илгари сурдик.

Кумита мутахассислари фикрича, Ва- зирлар Махкамасининг 2008 йил 24 де- кабрдаги “Табиий монополиялар субъ­ектлари томонидан мажбурий хизмат курсатилиши керак булган истеъмолчи- ларга товарларни сотиш, ишларни ба- жариш ва хизматлар курсатишни тар- тибга солиш тугрисида”ги карори билан тасдикланган низомни кайтадан куриб чикиб, ундаги талабларни янада кучай- тириш керак. Колаверса, Президентимиз томонидан тасдикланиши мулжалланган “Ракобат мухитини янада ривожлантириш ва иктисодиётдаги давлат иштирокини кискартириш буйича кушимча чора-тад- бирлар тугрисида”ги фармон хамда янги тахрирдаги “Ракобат тугрисида”ги конун лойихалари Монополияга карши курашиш кумитасининг фаолиятидаги мавкеи, иш самарадорлигининг ошишига хамда то­вар, молия ва ракамли бозорларда рако­бат мухити тубдан яхшиланишига олиб келади.

II АГАР МОНОПОЛИЯ БУЛМАСА...

Монополия ёки табиий монополия субъектларининг бархам топиши ёки ка­майиши иктисодиётда ракобат мухитини ривожлантиради. Уз навбатида, ишлаб чикарувчи ва хизмат курсатувчи корхона­лар учун бозорда уз мавкеини ва урнини эгаллашга кумаклашувчи ракобатбардош сифат ва нархлар урнатилишига замин яратади. Мутахассислар фикрича, моно­полия камайган жойда нарх ва тарифлар эркин шакллантирилиб, истеъмолчилар- да мазкур хизматларни танлаш хукуки кенгаяди. Монопол ва табиий монопол хизматларида давлат назоратининг ка- майиши эса чет элдан мазкур сохалар- га инвестициялар фаол кириб келиши хамда хусусий корхоналар купайишига омил булади. Бир суз билан айтганда, монополиянинг камайиши яшаш шаро- итимизга енгиллик беради. “Улуг ишлар хам биринчи кадамдан бошланади”, дейди донолар. Фикримизча, монополи- яга карши курашиш учун илк кадамлар ташланган. Кумита, асосан, коммунал ва тадбиркорлик сохаларига эътибор карат- ган. ^олбуки, олдимизда автомобилсоз- ликка, авиация, темир йул каби сохалар- да йирик “тог”лар тургани хам барчага аён. Монополияга карши курашиш ку­митаси зиммасига юклатилган вазифа- ларни бажаришда катъий туриб, дадил кадамлар ташлашни уз олдига максад килиб куйган.

Янги донун кучга кирди

ХУКУК ВА ЭРКИНЛИКЛАР МУХОФАЗАСИ ЯНАДА

КУЧАЙТИРИЛДИШухрат ЧУЛЛИЕВ,Олий Мажлис Сенати Суд-хукук масалалари ва коррупцияга карши курашиш кумитаси раиси уринбосари

Жорий йил 14 майда Президентимиз “Узбекистон Республикасининг Жиноят-процессуал кодексига жиноят процессида иштирок этувчи фукароларнинг хукук ва эркинликларини мухофаза килишни кучайтиришга каратилган узгартишлар ва кушимча киритиш тугрисида”ги конунни имзолади.

Жиноят ва жиноят-процессуал конунчилиги шахсни жиноий тажо- вузлардан мухофаза килиш, фука­роларнинг хукук ва эркинликлари хамда жамият ва давлат манфа- атларини химоялаш, конунийлик ва хукукий тартиботни таъминлаш учун хукукий пойдевор хисоблана- ди. Шу боис, жиноят процессига жалб этиладиган фукаролар хукук ва эркинликларини сузсиз таъ­минлаш максадида илгор халкаро стандартларга мос равишда конун- чиликка сезиларли узгартишлар киритиб келинмокда. Янги конун бу йуналишдаги ишларнинг ман- тикий давоми десак, тугри булади.

Мазкур конун билан Жино­ят-процессуал кодексига хажм жихатдан кичик булса-да, мохия- тан сезиларли тузатишлар кири- тилди. Жумладан, ута огир жино- ятлар буйича ходиса содир булган жойни куздан кечириш, тинтув, курсатувларни ходиса содир бул­ган жойда текшириш, тергов экс­перимента процессуал харакатлар каторида шахсни ушлаш, химоя- чидан воз кечиш, шахсни ушлаш жараёнида утказиладиган шахсий тинтув ва олиб куйиш хам видео- ёзув оркали кайд этилиши шартли- ги кушилди.

Шу билан бирга, химоячидан воз кечиш жараёни видеоёзув оркали кайд этилиши шартлиги меъёри киритилиб, бу хакда гумон

килинувчи, айбланувчи, судланув- чи хамда адвокат, суриштирувчи ёки терговчи томонидан имзола- надиган баённома тузилиши ёхуд суд мажлиси баённомасига ёзиб куйилиши, шунингдек, видеоёзув материаллари баённомага илова килиниши хам катъий белгиланди.

Энг мухими, бундай процессу­ал харакатлар амалга оширилиши жараёнида химоячининг химоя остидаги шахс билан холи учра- шиши видеоёзув оркали кайд этил- маслиги алохида эътиборга молик.

Илгари гумон килинувчига ёки айбланувчига нисбатан процессу­ал мажбурлов чоралари кулланил- ганда оила аъзолари, кариндош- лари ёки якин кишиларига унинг ушлаб турилган жойи тугрисида 24 соатдан кечиктирилмай хабар бе­риш амалиёти кулланилган. Янги конунда бу меъёр узгартирилиб, бу мажбурият дархол амалга ошири­лиши шартлиги белгилаб куйилди. Табиийки, бу холат инсон хак-хукук ва манфаатларини таъминлашда мухим кадамдир.

Шу уринда хаётимизда учраб турадиган яна бир жихатга эъти­бор каратиш жоиздир. Баъзида ушлаб турилган, камокка олинган, уй камогига ёки тиббий муассасага жойлаштирилган шахс бошка дав­лат фукароси хам булиши мумкин. Бундай вазиятда эса Узбекистон Республикаси Ташки ишлар вазир-

лигига хабар бериш мажбурияти хам дархол амалга оширилиши белгиланди.

Яна бир янгилик — жиноят со­дир этганликда гумон килинаётган шахсни жиноят иши кузгатилгунга кадар ушлаб туришда унга нисба­тан кулланиладиган процессуал харакатларни видеоёзув оркали кайд этиш шартлиги талаби мус- тахкамланди.

Шахсни ушлаш видеоёзув воси- таларини куллаш имконини бер- майдиган турли вазиятларда (жи- ноят содир этилган жойда шахсни ушлаш, кидирувда юрган шахсни ушлаш ва х.к.) амалга оширили­ши мумкинлиги инобатга олиниб, Жиноят-процессуал кодексининг 224-моддасида ушлаб туришни видеоёзув оркали кайд этишнинг мажбурийлигини белгиловчи кои- дага куйидаги истисно назарда тутилган. Яъни шахсни ушлаш, шахсий тинтув ва олиб куйишни ут- казишнинг кечиктириб булмайди- ган холларида уларни видеоёзув оркали кайд этмасдан утказишга йул куйилиши мумкин.

Бирок амалиётда хукукни мухо­фаза килувчи органларнинг би- носида утказиладиган шахсни ушлаш харакати олдиндан режа- лаштирилишини инобатга олиб, ушбу истисно этувчи коида шахс­ни хукукни мухофаза килувчи ор- ганлар биносида утказиладиган ушлашга татбик этилмаслиги кайд килинган.

Яна бир мухим янгилик шуки, шахсни ушлаш жараёнида видео- ёзув кулланилмаган такдирда давлат органи ходими ушланган шахсни хукукни мухофаза килувчи орган биносига олиб келганидан сунг унга хукукларини видеоёзувга кайд килган холда тушунтириши шартлигига оид коида катъий бел­гиланди.

Ана шундай мухим узгартиш ва кушимчалар киритилган янги конуннинг хаётга татбик этилиши жабрланувчилар, гувохлар ва жино­ят процессининг бошка иштирокчи- ларини хукуклари ва эркинликлари химоя килинишини таъминлайди. Шунингдек, конунийлик, конун ол- дида тенглик, химоя килинувчи шахс хукуклари ва конуний ман- фаатларининг устунлиги, химояни таъминловчи органларнинг уза- ро жавобгарлигини таъминлашда мухим хукукий асос булиб хизмат килишига ишончимиз комил.

"ПРОПИСКА" МУАММОСИ БАРТАРАФ ЭТИЛАДИ

Фарход БОК.ИЕВ,Олий Мажлис Сенати аъзоси

Олий Мажлис Сенатининг туртинчи ялпи мажлисида ахоли турмуш фаровонлигини янада яхшилаш максадларига каратилган бир катор масалалар мухокама килинган эди. “Тошкент шахри ва Тошкент вилоятида доимий прописка килиниши лозим булган шахслар — Узбекистон Республикаси фукаролари тоифаларининг руйхати тугрисида»ги Узбекистон Республикаси конунига узгартишлар ва кушимча киритиш хакида”ги Узбекистон Республикасининг конуни шулар жумласидандир. Ушбу конун Президентимиз томонидан жорий йил 13 май куни имзоланди.

Давлатимиз рахбарининг жорий йил 22 апрелдаги “Доимий прописка килиш хамда турган жойи буйича хи- собга олиш тартибини ислох килиш чора-тадбирлари тугрисида”ги фар- монида белгилаб берилган вазифа- лар мазкур конунда уз аксини топган.

Конун билан шу вактга кадар амалда булган “прописка” сузи олиб ташланди. Сабаби, у маънавий эскирган атама булиб, “тускинлик килувчи”, “бир жойга богланиш”, “эркинликни чекловчи” каби тушун- чаларни келтириб чикараётган эди. Эндиликда “доимий прописка” деган сузлар “яшаш жойи буйича руйхатга олиш” сузларига алмаштирилди.

Яна бир жихат, фукароларга би­ринчи ва иккинчи даражадаги карин- дошларини нафакат узи яшаб тур­ган, балки эгалигида булган бошка уй-жой майдонига доимий руйхатга куйиш имконияти яратилди.

Бундан ташкари, эр-хотиннинг ни- кохдан кейин бир йил давомида бир- галикда яшаш шарти ва бир йил ичи- да никох бекор килинган такдирда, “прописка”ни йукотиш буйича коида бекор килинди. Эндиликда эр-хотин никохдан утган куннинг узида яшаш жойи буйича доимий руйхатдан утиш хукукига эга булди. Бу эса оила деган мукаддас кур^оннинг мустахкамла- нишига яна бир хукукий асос булди.

Шу билан бирга, лавозим буйи­ча юртимизнинг бошка худудларига ишлаш учун кетиб доимий руйхатдан чиккан фукаролар кайтадан Тошкент шахри ва Тошкент вилоятида дои­мий руйхатдан утиш имконига эга булди. Бу эса, уз навбатида, барча худудларнинг бирдек ривожланиши- га яхши самара беради.

Яна бир жихат, Олий Мажлис палаталари, Узбекистон Республи­каси Президенти, Вазирлар Махка-

маси томонидан ёхуд Узбекистон Республикаси Президенти билан ке- лишилган холда лавозимларга сай- ланган, тайинланган, тасдикланган фукаролар хамда давлат хокимия- ти органларига, давлат ва хужалик бошкаруви органларига, республи­ка ахамиятига молик бошка давлат ташкилотларига ишга таклиф этила- ётган юкори малакали мутахассис- лар, тор ихтисосликдаги мутахас- сислар, шунингдек, уларнинг оила аъзолари белгиланган тартибда дои­мий прописка килингандан сунг улар бошка ишга утиши ёки лавозимдан озод этилиши сабабли яшаш жойи буйича доимий руйхатдан чикари- лишга оид коида олиб ташланди.

Мазкур конунга янги банд хам киритилди. Унга кура, давлат хо- кимияти органларида, давлат ва хужалик бошкаруви органларида хамда бошка давлат ташкилотлари- да узлуксиз беш йил ва ундан ортик булган давр мобайнида фаолият юритаётган ходимлар (техник, хиз­мат курсатувчи ва ишлаб чи^ариш ходимларидан ташкари) тегишли орган ёки ташкилот рахбарининг маълумотномасига кура, шунингдек, уларнинг оила аъзоларига доимий руйхатга туриш имкони берилди.

Мухтасар килиб айтганда, мазкур конуннинг кабул килиниши йиллар да­вомида ахолини кийнаб келаётган “про­писка” муаммосини бартараф этиб, ахолининг хукукларини мухофазалаш, ички миграцияни ривожлантириш, иктисодий ислохотларни жадаллашти- ришда мухим кадам булади.

Page 5: ЯНГИ УЗБЕКИСТОНstorage.academy.uz/source/1/news/Fayllar/Янги...2020 йил 25 январдан чица бошлаган ЯНГИ Ми л л ий тикланишдан

Ядро технологиялари инсон ме^нат фаолиятининг жуда куп содалари — ерости конларидан тортиб, узок, космосга кадар ишлатилишидан ташкари, тиббиётда ^ам кенг кулланмокда.

2020 йил 20 май, 87-сонНИГОХ 5

Ф ан ва хаёт

ТИББИЕТУНГА КАЙСИ СОХАЛАРДА ТАЛАБ ОРТМОКДА?

Бошланиши 1-бетда

Институт директори, техника фанлари доктори Илхом Содиков билан сухбатимиз Узбекистонда ядровий тиббиёт буйича килинаётган ишлар, чет эл муассасалари билан хамкорликдаги режалар ва соха олдида турган долзарб вазифалар хусусида кечди.

Мана шу иборага дунёнинг бозор муносабатлари ривожланган барча мамлакатларида ёзилмаган конун си- фатида катъий амал килинади. Истеъ- молчилар хак-хукукини химоя килувчи йирик тузилмалар, катор нодавлат но- тижорат ташкилотлар фаолият юритиб, хизмат курсатувчи (сотувчи) ва мижоз (харидор) муносабатларининг тартиб- га солинишида, фукароларнинг истеъ- молчи сифатидаги манфаатларини хи- моя килишда катта ахамият касб этади.

Жахонга чукур интеграциялашаёт- ган мамлакат сифатида Узбекистонда хам бу борада муайян ишлар амалга ошириляпти. Узбекистон истеъмолчи- лар хукукларини химоя килиш жами- ятлари федерацияси раиси Жахонгир Саримсоков билан сухбатимиз мам- лакатимизда истеъмолчилар манфа­атларини химоя килиш, хак-хукукла- ри руёбга чикишига кумаклашиш, бу борада амалга оширилаётган ишлар ва конунчиликка киритилаётган узга- ришлар хусусида кечди.

ИСТЕЪМОЛЧИ ДОИМ ХАК, УНИНГ МАНФААТЛАРИ

— Аввало, ядро физикаси ва унинг тибби- ётдаги урни хакида кискача тухталиб утсан- гиз.

— Бир вахтлар ядро физикаси олимлари уз изланиш натижаларини эълон хилганида купчи- лик унинг амалий ахамиятига шубха билан ха- раган. Х,озир эса сохада эришилган ютухларнинг ханчалик кенг хулланаётганига амин буляпмиз. Ядро технологиялари инсон мехнат фаолияти­нинг жуда куп сохалари — ерости конларидан тортиб, узох космосга хадар ишлатилишидан ташхари, тиббиётда хам кенг хулланмокда.

Радиоизотоп деб номланадиган элементлар, яъни асосий-бархарор элементдан ядросида нейтронлар сони билан фарх хиладиган эле­ментлар тиббиёт сохасида жуда асхотмохда. Бу радиоизотопларнинг узига хос хусусияти шундаки, улар бархарор холатда булмагани учун узидан нур чихаради. Крлаверса, улардаги альфа-бета емирилиши хамда бу нурланишни юхори даражада сезувчи детекторлар мавжуд. Радиоизотоп бирикма холига келтирилиб, одам организмига киритилса хамда унга зарур шароит яратилса, касалликнинг танага ханчалик тархал- гани ва зиён етказгани маълум булади.

Хозирги кунда радиоизотоплар радиофарм­препарат куринишига келтирилиб, ташхис ва даволаш учун ишлатилмокда. Масалан, сара- тон касаллиги билан курашишда у билан ка- салланган тухималар учун “озухага ураб” ради­офармпрепарат юборилади ва касал тухималар анихланади хамда “улдирилади” ёки тархалиши тухтатилади. Касал учун нурлантириш ёки ра­диофармпрепарат орхали даволаш сеанси бир неча дахихадан икки соатга хадар давом этиб, куп холларда беморга уй шароитида давола- нишга рухсат берилади. Нурлантириш кимёвий услубга нисбатан енгил ва асоратсиз утади.

Ядро физикаси илмий натижалари нафахат радиофармпрепаратлар (радиоактив моддалар- ни бемор организмига киритиб, усмаларни ич- каридан нурлантириш хисобига даволаш) кури- нишида, балки инсон организмига ташхаридан таъсир хилиш учун хам хулланади. Булар элек­трон тезлаткичдан фойдаланиб даволаш, гамма пичох, протон терапияси, нейтрон хамров тера- пияси ва бошхалар. Хозирги кунда протон тера­пияси услуби энг самарали (айрим онкологик ка- салликларни 100 фоиз даволайди) хисобланиб, дунёнинг унга яхин мамлакатидагина мавжуд.

Ядровий тиббиётнинг яна бир йуналиши тиб- биётда хулланадиган буюм, ускуна, ёрдамчи махсулот, материалларни стерилизация хилиш (зарарсизлантириш)да ядровий хурилмалардан фойдаланищдир. Мустахиллик йиллари ишга ту- ширилган, Узбекистонда ягона булган “Электро­ника У-003” электрон тезлаткич хурилмасининг стериллаш даражаси жуда юхори булиб, бир соатда 2 куб метр махсулотни зарарсизлантира- ди. Бу хурилма универсал хисобланиб, нафахат тиббиёт, балки бошха сохаларда хам хулланади. Хозирги кунда дунёнинг 60 дан ортих мамлака- тида бу услубдан фойдаланиб, турли махсулот- ларга радиациявий ишлов берилиб, зарарсиз- лантирилмохда.

Бугунги синовли даврда мамлакатимизда тиббиёт махсулотларини ишлаб чихариш хажми ортиб, бир марталик тиббиёт буюмларига талаб ошди. Шунга кура, институт маъмурияти инве- сторлар ёрдамида янги электрон тезлаткич ху- рилмасини харид хилиб, ходимларимиз яратган ишланмаларга суянган холда татбих хилиш буй­ича “Росатом” д К билан меморандум имзолади. Хозирги кунда техник-ихтисодий асосни шакл- лантириш буйича ишлар амалга оширилмокда.

— Ядровий тиббиёт кайси жихатлари би­лан бугуннинг долзарб сохаларидан бирига айланди? Тиббиётнинг кайси йуналишлари- да ундан самарали фойдаланиш мумкин?

— Радиофармпрепаратлардан фойдала­ниш бошха услублардан юхори анихлиги, ка- салликни илк босхичида анихлаши, сезгирлиги, сот тухималарни касал тухималардан фархлай олиши, экспресслиги, тухималарни зарарсиз ёки зарарлига ажратиши, айрим холларда эса ташхис ва даволашнинг ягона усули экани би­лан фархланади. Х,озир ядро физикаси илмий натижалари асосида тайёрланган радиофарм­препаратлар тиббиётнинг онкология, кардиоло­гия, эндокринология, пульмонология, урология, суяк касалликлари, гинекология, психиатрия ва бошха йуналишларида хулланади. Ядровий тиб­биёт ташхис куйиб, касалликни эрта анихлашга кумаклашиш билан бирга, унинг инсон организ­мига хамровини бахолашда хам юхори анихлик- даги маълумотни беради. Мисол учун, фтор-18 глюкозаси асосида тайёрланган фтордезоглю­коза радиофармпрепарати инсон организмига (вена томирига) юборилиб, позитрон эмиссияси томографиясида аъзонинг 1 миллиметр узунлик- ка хадар анихликда касалланган хисмини кура оламиз. Ядровий тиббиёт касалликнинг ханча- лик отир-енгиллигини бахолашдан ташхари, уни даволашда хам кенг хулланмокда. Айрим ради­оизотоплар асосидаги радиофармпрепаратлар, айтайлик, самарий-153 оксофибор нафахат да- воловчи, балки отрихни холдирувчи вазифасини хам бажаради. Таллий-201 ва таллий-199, угле­род-11 радиоизотоплари асосидаги радиофарм­препаратлар эса юрак касалликлари ташхисида самарали хулланмокда. Индий-111, индий-113м ва технеций-99м изотоплари бириктирилган ра­диоизотоплар упка фаолияти, тромблар хосил булишини анихлашда катта ахамият касб этади. Куринадики, ядро тиббиёти хизматига булган та­лаб ортмохда.

— Маълумотларга караганда, 2021 йили ядровий тиббиёт ва радиофармацевтика бо- зорининг хажми 60 миллиард А^Ш долларига етиши мумкин. Хуш, Ядро физикаси инсти- тутида бу йуналишда кандай ишлар амалга оширилмокда?

— Ядровий тиббиёт юхори технологиялар- га асосланган ядро физикасининг энг охирги ютухларини мужассамлаштирган илтор соха булиб, бу йуналишда дунёнинг куплаб мамла- катлари натори Узбекистон хам уз урнига эга. Институтда ядро реактори, циклотрон хамда электрон тезлаткич хурилмалари билан бир хаторда ядро физикаси сохасида етук олим ва мутахассисларнинг борлиги катта ютутимиздир.

Радиофармпрепарат тайёрлаш учун, аввало, радиоизотоп олиш зарур. Радиоизотоп олиш жараёни эса ядро реакторларида, юхори энер- гияли циклотронларда, айрим холларда тез- латкичларда амалга оширилади. Узбекистонда ядровий тиббиётда хулланадиган радиофарм­препаратлар ишлаб чихариш учун ишлатила- диган радиоизотоплар хуввати 10 МВт. булган т а д ^ о т ядро реакторидан фойдаланган холда олинади. Бунинг учун институт хузурида “Ради­опрепарат” давлат корхонаси ташкил этилган булиб, унда хозир 60 га я^ин турдаги махсулот ишлаб чи^арилмовда. Мамлакатимизнинг бу каби махсулотларга булган эхтиёжини таъмин- лаш билан бирга, мДх, ва Европа мамлакат- лари, Хитой ва АКШ каби 12 давлатга ядровий тиббиёт махсулотлари экспорт ^илинмовда. ^о- зирги кунда бутун дунёда ^улланаётган йод-125 радиоизотопининг ярмидан купи айнан бизнинг институтда ишлаб чи^арилади. Бу махсулотлар хал^аро стандартларга мос булиб, 1999 йили Швейцарияда олий сифатли махсулот ишлаб чи^арувчи ташкилотларга бериладиган Хал^аро сифат юлдузли белгисини олган. Ишлаб чи^ара- ётган барча махсулотимиз институт олимлари томонидан яратилган технологиялар асосида олинади.

Институтда нейтрон ^амров терапияси йуналишида хам ишлар фаол олиб борил- япти. Бу мураккаб усуллардан бири булиб, нейтронлар ор^али нурлатиш йули билан бош мия усимтаси (саратон касаллиги)ни даволаш- га йуналтирилган. Нейтрон ^амров терапияси услубида куп холларда бор-10 изотопи ишла- тилади. Бу изотоп камёб хамда ^имматбахо- дир. Институт олимлари Согли^ни са^лаш вазирлиги тасарруфидаги муассасалар олим­лари билан биргаликда бор-10 изотопи урнига гадолиний элементи асосида тайёрланган ва дорихоналарда эркин сотиладиган магневист препаратини ишлатиш мумкинлигини ани^лади хамда бу йуналишда илмий изланишни давом эттириш учун ядро реакторида алохида канал ажратилди.

— Институтда ядровий тиббиёт буйича кайси давлатлар билан хамкорлик йулга куй- илган ва галдаги режалар кандай?

— Айни пайтда Согли^ни са^лаш вазирлиги, Австриянинг “Фамед” ва Германиянинг “Инте­гра” компаниялари хамкорлигида протон те­рапияси, гамма пичо^ ва бош^а усулларни уз ичига олган замонавий ядро тиббиёти марка- зини ишга тушириш буйича олиб борилаётган ишларда Ядро физикаси институти хам фаол ^атнашмо^да.

Бундан таш^ари, ядровий тиббиётда кенг ^улланадиган циклотрон радионуклидларини олишдаги мавжуд имкониятларни янада кенгай- тириш учун ю^ори энергияли (камида 30 мега электрон вольт) замонавий циклотрон сотиб олиш ва ишга тушириш режалаштирилган. Бун- дай замонавий ^урилма ядро тиббиёти ва сано- атда ^улланадиган 20 дан орти^ янги бозорталаб радиоизотоп ишлаб чи^ариш имконини беради. Лекин бундай ^урилма дунёдаги 4-5 мамлакат- дагина ишлаб чи^арилиб, нархи анча ^иммат хамда уни ишлаб чи^аришга 2 йил ва^т кетади. Шунинг учун бу йирик лойихани амалга ошириш ма^садида институт Россиянинг “Росатом” дав- лат корпорацияси билан меморандум имзолади ва шу йуналишда ишлар олиб борилмовда. Янги циклотрон ^урилмасида институт олимлари то­монидан яратилган тайёр ишланмалар асосида радиоизотоплар ишлаб чи^арилиб, мамлакати- миз клиникаларида ^улланадиган радиофар­мпрепаратлар сонини купайтириш ва хозирги мавжуд экспорт хажмини камида 2 баробар ошириш мумкин. Бундан таш^ари, Узбекистон ва Россия $шма стартап лойихаси доирасида гер- маний-б8 радиозотопини олиш, уни тиббиётда ^уллайдиган холатга келтириб, дунё радиофар­мпрепаратлар бозорига олиб чи^иш устида хам изчил ишлар олиб борилмовда.

Институт жамоаси амалга ошираётган ишлардан яна бири, бу лютеций-177 радиоизо- топи асосида радиофармпрепарат тайёрлаб, уни ички ва таш^и бозорга чи^аришдан иборат. Бу ишлар чет эл компанияси билан хамкорликда бошлаб юборилган. Лойиханинг амалга ошири- лиши дунёдаги талаб ю^ори булган радиофар­мпрепаратлардан бирини Узбекистонда ишлаб чи^риш имконини беради.

Утган йили институт ва INTEGRA GmbH (Гер­мания) компанияси уртасида $шма корхона ту- зиш хасида битим тузилган. Х,озирги кунда шу корхона учун зарур ускуна ва ^урилмаларнинг техник курсаткичлари, унумдорлиги, лойиханинг бизнес режаси келишилмовда. Бу хамкорлик натижасида ишга тушиши кутилаётган $шма корхона хар икки томон учун фойда келтириш баробарида, юртимиз тиббиёти учун зарур дори воситаларини янада купро^ ишлаб чи^аришга хизмат ^илади.

“Янги Узбекистон” мухбири Сохиба МУЛЛАЕВА сухбатлашди.

ХАММА НАРСАДАН УСТУН— Бутун дунёни коронавирус пандемия-

си ташвишга солаётган, мураккаб ижтимо- ий-иктисодий холат кузатилаётган айни шаро- итда федерация кандай фаолият юритмокда?

— Шу кунларда юзага келган ута огир вазият ко­ронавирус пандемияси хавфидан хеч кимнинг бе- хавотирлиги кафолатланмаганини курсатмохда. Давлат, бизнес, учинчи сектор ва халх хамжихат булиб ишлаётган ва етарли чора-тадбирлар кури- лаётган мамлакатларда вирус юхтирганлар сони ва йухотишлар озлигини куриш мумкин.

Халхаро истеъмолчилар ташкилоти президен­т у доктор Маримуту Надасон хам яхинда уз халхига мурожаатида коронавирус билан ботлих танг вазиятни давлат атрофида жипслашибгина енгиш мумкинлигини айтган эди.

Шу кунларда асосий эътиборни мамлакатимиз­нинг барча бозорларидаги истеъмол товарлари, айнихса, озих-овхат махсулотлари нархлари ошиб кетишининг олдини олиш учун изчил мониторинг утказишга харатяпмиз. Барча маълумотлар те- гишли давлат идораларига етказиб бериляпти хамда мониторинг натижалари оммавий ахборот воситаларида эълон хилинмохда.

Айни пайтда мамлакатимизда хам электрон тижорат жадал ривожланиб, куп дуконлар он­лайн савдо тизимига утмокда, карантин шаро­итида куп хизматлар интернет оркали курса- тилмокда. Лекин уларнинг сифати урнатилган талабларга жавоб беряптими, истеъмолчилар хукуклари бузилмаяптими? Бошка мамлакат- да ишлаб чикарилган ва харидор интернет оркали сотиб олган товар сифатли чикмаса ёки каллоблар алдаса, кандай йул тутиш ке- рак? Харид чогида фукароларнинг маълумот- лари махфийлигини кандай саклаш мумкин?

Ана шундай мураккаб саволлар олдимиз- га янги шароитларда янгича ишлаш талабини хуймохда. Бу борада хорижий мамлакатлар ёки ташкилотлар тажрибасини пухта урганиш, улар- ни истеъмолчиларга тушунтириб бориш долзарб эканини яхши тушунамиз.

^олаверса, молиявий манбаимиз истеъмолчи- ларнинг аъзолик бадалларидан келадиган тушум булгани сабабли хар хандай шароитда хам фахат истеъмолчилар хухух ва манфаатларини кузлаб фаолият юритамиз. Шу сабабли пандемия даври- да жахондаги энг намунали истеъмолчилар таш- килотига айланиш борасида хулдан келадиган имкониятни ишга соламиз.

Яхинда дунёнинг юздан ортих мамлакатидан Халхаро истеъмолчилар ташкилотига аъзо бул­ган истеъмолчилар ташкилотларининг COVID-19 пандемияси муносабати билан дунё жамоатчили- гига мурожаати эълон хилинди. Унда хам истеъ­мол бозорларида нарх-наво ошиб кетмаслигини таъминлаш энг мухим вазифалардан бири сифа- тида хайд этилган.

Ташкилотимиз фаолиятининг асл негизи ис­теъмолчилар хухухини химоя хилиш баробарида уларга кенг имкониятлар яратишдан хам иборат- дир. Бунинг учун фухароларнинг муносиб хаёт кечиришини таъминлаш борасида барча имко­ниятлар ишга солинаётган айни пайтда давлат ва нодавлат ташкилотлар бир ёхадан бош чиха- риб, ислохотларни амалга оширишга уз хисса- сини хушиши даркор, деган ахидага амал хилиб ишлаяпмиз.

— Якинда хукумат карори билан сохада алохида тузилма — Узбекистон Республикаси монополияга карши курашиш кумитаси хузу- ридаги истеъмолчилар хукукларини химоя ки­лиш агентлиги ташкил этилди. У ва Истеъмол­чилар хукукларини химоя килиш жамиятлари федерациясининг вазифалари бир-бирини такрорлаб колмайдими?

— Аслида бундай тузилма олдин хам собих Хусусийлаштириш, монополиядан чихариш ва рахобатни ривожлантириш давлат хумитаси тар- кибида алохида бошхарма сифатида мавжуд бул­ган. Лекин унинг нодавлат ташкилот сифатидаги фаолиятимизга хеч хандай таъсири йух.

Хорижий амалиётга назар солсак, истеъмол- чиларнинг хонуний хухух ва манфаатларини биз- ники сингари куплаб жамоат ташкилотлари химоя хилаётганини куриш мумкин.

Чунки истеъмолчиларга курсатиладиган айрим турдаги хизматлар, масалан, электр энергияси,

Якинда дунёнинг ортик мамлакатидан Халкаро истеъмолчилар ташкилотига аъзо булган истеъмолчилар ташкилотларининг COVID-19 пандемияси муносабати билан дунё жамоатчилигига мурожаати эълон килинди. Унда хам истеъмол бозорларида нарх-наво ошиб кетмаслигини таъминлаш энг мухим вазифалардан бири сифатида кайд этилган.

табиий газ ва ичимлик сув таъминоти давлат мо- нополиясига тегишли.

Хорижий давлатлардаги аксарият истеъмол­чилар ташкилотлари фахат грантлар хисобига ишлайди. Шу боис, грант махсадига эришишга харатилган вазифалардан четга чихиб, истеъмол­чилар кенг хатламининг манфаатларини химоя хилишга куп хам уринмаслиги мумкин.

Фикримизча, истеъмолчилар хухух ва манфаат­ларини химоя хилиш буйича нодавлат ташкилот­лар ханча куп булса ва жараёнлардаги иштироки ханча ошса, халхнинг хаёти шунча яхшиланади. Рахобат бор жойда хамиша ривожланиш, фуха­роларнинг отирини енгил хилиш йулидаги сотлом бозор муносабатлари пайдо булади.

— “Истеъмолчилар хукукларини химоя ки­лиш тугрисида”ги конун кабул килингандан бери орадан 24 йил утди. Федерациянинг маз- кур конунни янги тахрирда кабул килиш буйи- ча парламентга таклифлар киритиш борасида- ги саъй-харакатларига тухталсангиз.

— Албатта, хаёт бир жойда тухтаб турмайди ва вахт утиши билан давр талаблари хам узгар- мохда. “Истеъмолчилар хухухларини химоя хилиш тутрисида”ги хонун хам бундан мустасно эмас.

Ушбу хонунга тегишли узгартиш ва хушимчалар киритиш махсадида федерация томонидан парла­ментга йигирмадан зиёд таклиф берилди. Айни пайтдаги маълумотларга кура, партияларнинг парламентдаги фракциялари хам бунинг устида бош хотирмохда. Якунда барчамизнинг махсади- миз умумий ва муштарак — истеъмолчи доим хах ва унинг манфаатлари хамма нарсадан устун.

— Федерациянинг жамоатчилик фаолияти- даги иштироки хакида хам суз юритсангиз.

— Федерация имкониятларидан келиб чихиб, атроф-мухит мухофазаси ва ижтимоий маса- лаларга оид бир ханча лойихалар амалга оши- рилмохда. Жумладан, ташкилотимиз томонидан Орол денгизининг сув хуриган 5 минг гектар худу- дида химоя урмонлари ташкил хилиш махсадида Урмон хужалиги давлат хумитаси кумагида саксо- вул экилди. “Обод махалла” давлат дастури дои­расида вилоятлардаги эхтиёжманд оилаларнинг уйлари таъмирлаб берилди. Куплаб туманларда “Истеъмолчи кутубхонаси” хурилаётгани шулар жумласидандир. Шу кунгача 11 та шундай кутуб- хона хуриб битказилди ва фойдаланишга топши- рилди.

Йил якунига хадар яна 71 та “Истеъмолчи ку- тубхонаси”ни хуриб фойдаланишга топширили- шини режалаштирганмиз.

Хайриддинмурод АБУЛФАЙЗОВ сухбатлашди.

УЗБЕКИСТОНДА КОРОНАВИРУС билан ^КАСАЛЛАНГАН ва СОГАЙГАНЛАР БУЙИЧА

МАЪЛУМОТУЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ СОГЛИКНИ САКЛАШ ВАЗИРЛИГИ

КАСАЛЛИКАНИКЛАНГАНЛАР СОГАЙГАНЛАР ВАФОТ

ЭТГАНЛАР

Мамлакатимизда даволаниш курсаткичи 82 фоизни ташкил цилмоцда.

Худудлар номи Касалликанихланганлар

Согайганлар сони ва фоизи

Вафотэтганлар

ХорахалпогистонРеспубликаси

124 112 90%

Андижон вилояти 175 163 93%Бухоро вилояти 442 440 99%Жиззах вилояти 3 3 100%Хашхадарё вилояти 6 6 100%Навоий вилояти 29 2 7%Наманган вилояти 253 214 85% 4Самарканд вилояти 281 175 62% 1Сирдарё вилояти Б арча б е м о р л ар Т о ш к е н т ш а х р и га ;Утказил ган .

Сурхондарё вилояти 44 42 95% 1Фаргона вилояти 158 157 100% 1Хоразм вилояти 233 228 98%Тошкент шахри 1107 796 72% б

Page 6: ЯНГИ УЗБЕКИСТОНstorage.academy.uz/source/1/news/Fayllar/Янги...2020 йил 25 январдан чица бошлаган ЯНГИ Ми л л ий тикланишдан

6 К Д А Т -ч l—l A D M Q T М асжид к,уришга домийлик к,илишдан аввал к,ушниси, кучадоши,■ мадалладошига моддий кум ак курсатган.

янги УЗБЕКИСТОН2020 йил 20 май, 87-сон

ФРАНЦИЯ НАШРЛАРИДА УЗБЕКИСТОН ИЖТИМОИЙ-СИЁСИЙ ЗДЁТИГА ОИД ТУРКУМ МАКОЛАЛАР ЧОП ЭТИЛДИ

%

Узбекистондаги баркарор ижобий узгаришлар хорижий, шу жумладан, Франция оммавий ахборот воситаларининг дикдат марказида. Сунгги кунларда Франциянинг катор янгиликлар ва ихтисослашган нашрларида мамлакатимиз хаётига багишланган туркум материаллар эълон килинди.

Масалан, “Novastan” ахборот агентлиги уз сайтида журналист Эмма Коллнинг Узбекистан - Франция муно- сабатларига багишланган маколасини жойлаштирди. Унда COVID-19 пан- демиясига карамай, икки томонлама хамкорлик ривожланишда давом эта- ётгани таъкидланган.

Материалда Франциянинг “Total Eren” компанияси билан хамкорликда фотоэлектр станциясини куриш ма- саласига алохида эътибор каратил- ган. Битим 2018 йил октябрь ойида Узбекистан Республикаси Президен­та Шавкат Мирзиёевнинг Францияга расмий ташрифи чогида имзоланган эди. Муаллиф ушбу хамкорлик соха- сини икки томонлама муносабатлар тарихида мухим, деб атайди.

Ихтисослашган “BO Travail” элек­трон журналида нашр этилган “Узбе- кистон — Буюк ипак йули” сарлавхали маколада мамлакатимизнинг сайёх- лик салохияти хакида суз юритилади.

Макола Франция матбуотида куплаб ижобий фикрларга эга булган машхур “Echappees Belles” дастурининг янги сонига багишланган. Унда таъкидла- нишича, сунгги йилларда кенг кулам- ли ислохотлар туфайли Узбекистон тобора купрок чет эллик сайёхларни жалб килмокда.

Маколада ёзилишича, дастурнинг биринчи намойиши пайтида уни ре­корд даражадаги — 1,3 миллион киши томоша килган. Бу дастур тарихидаги энг яхши туртинчи курсаткич.

Курсатувда таникди француз жур- налисти Софи Жовиллар Тошкент, Бухоро, Самарканд, Хива, Нукус ва Муйнок каби шахарларга саёхат ки- либ, уларнинг тарихи, маданий меро- си, бетакрор меъморчилиги, анъана- вий спорт уйинлари, шунингдек, узбек халкининг мехмондустлиги хакида сузлаб беради.

Дастурнинг иккинчи намойи- ши 10 май куни булиб утди. Энди у

“France 5” онлайн платформасида ва “Echappees В е 1 ^ ”нинг ижтимоий тар- мокдардаги энг куп обуначиларга эга “Facebook”, “ Instagram” ва “You Tube” каналларига жойлаштирилди.

Яна бир сайёхлик нашри — “Tourmag” Узбекистонда мехмонхо- налар ва транспорт инфратузилмаси ривожланиши хакида макола нашр килди. Унда сохадаги сунгги узгариш- лар MICE бизнес туризмини ривож- лантириш учун катта имкониятлар очиб бергани ва хорижий компания- ларнинг эътиборини жалб килаётгани кайд этилган.

Хабар килинишича, Осиёда уз фа- олиятини кенгайтиришга интилаётган “Step'In” компанияси Тошкентда ва- колатхонасини очиш тугрисида шарт- нома имзолаган. Франция компани- ясининг Узбекистондаги 20 йиллик фаолияти бу ерда уз минтакавий офи- сини очишга имкон берди.

Франциядаги етакчи мухандислик мактабининг “EPF” сайтида аэронав­тика ва космонавтика кафедраси та- лабаси Николас Берауднинг Паркент туманида жойлашган куёш курилма- ларини урганиш учун Узбекистонда 4 ойлик амалиёт утагани хакидаги маколаси жойлаштирилди. Ёш фран­цуз олими мамлакатимиз хакидаги та- ассуротлари билан уртоклашар экан, узбек халкининг мехмондустлиги ва дустона муносабати, тарихий шахар­ларга ташрифи, Орол денгизига са- ёхати хакида ёзади.

Унга кура, ушбу амалиёт унинг учун илмий жихатдан жуда фойдали бул­ган. Чунки у Узбекистон Фанлар ака- демияси ходимлари билан ишлаш, шунингдек, Турин политехника уни- верситетида ташкил этилган халкаро илмий конференцияда иштирок этиш имконига эга булган. Конференцияда ёш олим гелиостатларнинг ракамли бошкарувига утиш мавзусида такди- мот килган.

“France culture” радиосида узбек халкининг буюк аждоди, аллома ва

мутафаккир Абу Али ибн Сино шахсий хаёти ва мероси тугрисида репортаж эфирга узатилди.

“Абу Али ибн Сино узининг “Тиб конунлари” асарида куп асрлар даво- мида тиббиёт фанлари ривожлани- шининг асосий йуналишларини белги- лаб берди ва хозирги кунда хам ушбу китоб уз долзарблигини йукотмаган. У фундаментал амалий тиббиётга асос солган”, дейди бошловчи.

Ушбу эшиттиришга мехмон сифа- тида таклиф килинган Париж универ- ситети профессори, Ибн Сино асар- ларини урганиш буйича мутахассис Жоэль Люстра Ибн Синони афсона- вий мутафаккир, деб атаган. Унинг сузларига кура, буюк олим урта аср- ларнинг ноёб файласуфларидан бири булиб, таржимаи холи барчага яхши таниш.

Дастурда Абу Али ибн Синонинг инсон жинси ва ёшидан келиб чиккан холда касалликларни тизимлашти- ришдаги хизматлари таъкидланди.

“Дунё” АА, Париж

К ад рият

ППИG о1/ 1 \

т аг

г П1}1 А1Обид ТАНГИРОВ,Тошкент ислом института кафедра мудири

Инсон умри пасту баландликлар — яхши-ёмон кунлардан иборат ва шу билан кизик, мазмунли. Синовли кунларда хам хикмат бор. Бундай дамларда инсонларнинг асли юзага чикиб, миллатнинг хакикий фазилатлари акс этади.

Узбек халкининг азалий кадриятлари асрлар мо- байнида синалиб, исботини топган. Дунё эътирофи хам фикримизни кувватлайди.

Якин тарихдан Иккинчи жахон уруши йиллари, урушдан кейинги тикланиш ёки собик тузум даври вокеаларини ёдга олайлик.Фашизм боскини сабаб кочкинга айланган миллионлаб инсонларни багри- га олган халкмиз. Россиялик эксперт таъкидлага- нидек, бошка миллатларнинг 650 мингдан ортик фарзандини багрига олган, охирги нонини бериб, эгнидаги либосини кийдирган, тор уйнинг хам мез- бон истаса, канчалик кенг булиши мумкинлигини амалда курсатган буюк, багри кенг халкмиз. Булар- нинг барчаси халкимиз шаъни, кадр-киммати, пок ниятию эзгу максадларидан сузлайди.

Бугун эса дунё мамлакатлари катори юртимиз хам яна бир синовга дуч келди. Вужудга келган глобал танглик куплаб мамлакатларни саросимага солди. Албатта, иктисодий инкироз барча сохага уз таъсирини курсатмай куймайди. Аммо хар кан- дай кийинчиликни маънавий етуклик ёрдамида енгиш мумкин. Шу жумладан, иктисодий тангликни хам. Чунки маънан баркамол халк сабр, узаро кул- лаб-кувватлаш, окибат ва шукрни билади. Саховат, дуонинг кудратини чукур хис килади.

“Саховат ва кумак” умумхалк харакатини ташкил этиш ташаббуси ментал хусусиятларимизга мос фазилатларга ишора килади, десак хато булмайди.

Халкимизда “Аслида бори наслида намоён булади”, деган накл бор. Асли тозалик эл бошига синов келганда, юртдошларининг огир кунида би- линади. Бухорийлар, насафийлар, термизийлар, самаркандийлар, кешийлар, шошийлар, фаргоний- лар... авлодларига факат эзгу амалларгина яраша- ди. Халкимиз буни куп бора исботлаган ва исботла- мокда хам.

Саховат халкимизнинг конида бор. XIX асрнинг иккинчи ярми — ХХ аср бошларидаги етишмовчи- лик, кургокчилик ва кахатчилик даврида хам илм- фан, таълим, маданият, матбуот тухтаган эмас. Бунда миллатнинг саховатпеша тадбиркорлар кат- лами вакиллари камарбаста булганлар. Ёрдамга мухтож оилаларнинг иктидорли болалари таълим олишлари учун хайрия жамгармалари тузиб, фан равнакига хисса кушганлар.

Архив хужжатларидан маълумки, масжид- ларнинг аксарияти хомийлар хисобидан бунёд этилган. Эътиборлиси шундаки, саховатпешалар масжид ^уришга хомийлик хилишдан аввал ^уш- ниси, кучадоши, махалладошига моддий кумак курсатган.

Замона бойлари уз рохати, хузур-халоватидан кумакка мухтож махалладошининг манфаатини устун билган, жамиятнинг фаровонлигини таъмин- лаш учун ким узарга саховат килган.

Мухими, бунда “Унг кулинг берганини чап кулинг билмасин” хикмати бирламчи коида булиб, хайр-са- ховат ишлари хакидаги маълумотлар кайд этиб бо- рилмаган. Булар илмий тахлиллар, урганишлар, халк орасида огиздан-огизга утиб келган кимматли маълумотлар оркалигина бизгача етиб келган.

Жадид аждодларимиздан бири Мунавваркори Абдурашидхонов 1909 йили Тошкентдаги зиёлилар ва бойларни бирлаштириб “Жамияти хайрия” таш­кил этган. Унинг саъй-харакатлари билан “халк ора­сида хайрияга мухаббат уйготиш, Туркистон улкаси худудида яшовчи мухтож мусулмонларга моддий ёрдам бериб, маънавий ва моддий жихатларини яхшилаш” максадида “Турон” жамиятига хам асос солинган.

1917 йилда укишга моддий имконияти йук та- лабаларнинг таълим олиши учун тузилган “Кумак” уюшмасининг фаол ишлашида хам уша давр тад- биркорларининг хиссаси улкан эди.

Аллох кимга илм неъматини берса, унга таълим бериш карз булади. Худди шунингдек, кимга бой- лик, мулк берилса, саховат курсатиши лозимлиги яна бир эзгу анъанамизга айланса, нур устига аъло нур булар эди. Саховатлар, хайру эхсонлар мав- суми, эзгу амаллар кадрланадиган, яхшиликлар куллаб-кувватланадиган муборак Рамазон ойида бошланган “Саховат ва кумак” умумхалк харака- тининг юртимизда бардавом булиши барчамизга бирдек боглик.

М утолаа

Саодат КОМИЛОВА,Алишер Навоий номидаги Узбекистон Миллий кутубхонаси илмий-методик хизмати рахбари

(LIBКИТОБЛАР I КУНГИЛ КУЗГУСИДИР

Хар кандай вазиятнинг яхши ва ёмон томонлари булгани каби хозирги мураккаб шароитда хам узига яраша хикмат бор. Бугунги синовли давр аслида хар биримизга танаффус килиш, оила даврасида купрок вакт утказиш, якинларимиз билан мулокот килиш, шунингдек, уз устимизда ишлаш ва шахс сифатида ривожланиш имконини бермокда.

Ушбу сокинлик даврида китобхон- ларимизни керакли адабиётлар билан таъминлаш ва мутолаага жалб килиш, буш вактларини мазмунли ва самарали утказиш максадида Алишер Навоий но­мидаги Узбекистон Миллий кутубхона­си, республикамиздаги барча шахар ва вилоят ахборот-кутубхона марказлари томонидан катор ишлар амалга оши- рилмокда.

Марказий Осиё минтакасидаги йирик ва кадимги китоб саклаш масканлари- дан бири хисобланган Алишер Навоий номидаги Узбекистон Миллий кутуб­хонаси хам карантин коидаларига ва ижтимоий масофага риоя килган холда уз китобхонларига масофадан хизмат курсатишни давом эттирмокда. Узбе­кистон Республикаси Президенти Ад­министрациям хузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги ташаббуси билан Узбекистон Миллий кутубхонаси хамкорлигида @kitobo‘qiuz телеграм сахифаси яратилган.

AKM_Buyurtma_bot хизматига 132 та китобнинг электрон куринишига буюрт- ма келиб тушган ва айни пайтда уларни юклаш ишлари давом эттирилмокда.

Тошкент шахри “Bilim” ахборот-кутуб­хона маркази томонидан #tavsiyakitobim хештеги остида челленж ташкиллашти- рилиб, 50 нафардан ортик китобхон узи мутолаа килиб булган китоби хакида видео олиб челленжда иштирок этиш истагини билдирди. Китоб мутолаасини ёшлар орасида таргиб килиш ва оила- вий китобхонлик маданиятини ошириш максадида “Биз китоб мутолааси билан бандмиз” шиори остида фотосуратлар ижтимоий тармокларда жойлаштириб борилмокда. Китоб мутолаасидан зе- риккан, китоб укишга имконияти бул- маган фойдаланувчилар ва жажжи китобхонлар учун янги “Аудиобилим” лойихаси йулга куйилди.

Шуни айтиш керакки, карантин ки- тобхонларга кутубхоналарга келиб китоб мутолаа килишни чеклаган бул-

Мазкур сахифада кутубхона фон- дида мавжуд ва хар бир инсон умри давомида укиши лозим булган адаби- ётларнинг электрон нусхалари, аудио- китоблар такдим этиб бориляпти. Бугун сахифа кузатувчилари, яъни фойда- ланувчиларининг сони 45 мингдан ошди. Карантин даврида азиз китоб- хонларга бир мунча кулайлик яратиш максадида кутубхонанинг расмий те­леграм канали ва бошка ижтимоий тар- мокларга #Milliykutubxona150yoshda, #vahimasizkarantin, #uyda_qoling хеш- теглари остида хамда китобхонликни таргиб килиш буйича доимий равишда маълумотлар жойлаштириб келин- мокда. Шунингдек, уз китобхонларига масофадан хизмат курсатиб, турли он­лайн тадбирлар, танлов ва акциялар, хештеглар ва интерактив лойихалар утказаётган айрим худудий кутубхона- лар фаолияти хам эътиборга молик.

Ахмад Фаргоний номидаги Фарсона вилояти ахборот-кутубхона марказида карантин даврида оилаларда китобхон­лик мухитини уйготиш, ёшлар уртасида китобхонликни кенг таргиб килиш мак­садида “Китобхонлик ойлиги” утказил- мокда. Ойлик доирасида ёшларимиз- ни мумтоз адабиёт вакиллари ижоди билан якиндан таништириш учун “Она тили — миллат гурури” иншолар тан- лови, шунингдек, “Китобхон ёшлар” ва уларнинг ота-оналари учун “Китобхон ота” ва “Китобхон она” хамда “Мумтоз газаллар билимдони” курик-танловла- ри ташкил этилди.

Масофадан китоб етказиш борасида Сирдарё вилояти ахборот-кутубхона маркази хам пешкадамлик килмокда. ‘Telegram ” ижтимоий тармогининг 102 нафар фойдаланувчиси томонидан @

са-да, ахолининг китоб укишга булган эхтиёж ва талаби кучайишига олиб келди. Кутубхоналарга аъзо булмаган- лар хам китоб сураб мурожаат кила бо- шладилар. Бу эса Андижон вилояти ахборот-кутубхона маркази мутахас- сисларини хам барча имкониятлардан фойдаланиб, масофадан туриб хизмат курсатишни янада такомиллаштиришга ундади. Кутубхона ходимлари биринчи булиб ишни вилоятда ахоли уртасида коронавирус таркалишининг олдини олишга каратиб, турли мавзуларда чел­ленж ва акциялар эълон килди

Жумладан, “УЙДА БОЛИНГ” рукни остида “Биз уйдамиз — спорт билан шугулланамиз”, “Биз уйдамиз — ои- лавий китоб укиш билан бандмиз”, “Менинг томоркам”, “Биз уйдамиз — вактимизни мазмунли утказмокдамиз” мавзуларидаги челленжлар ташкил килинди. Вилоят телерадиокомпани­я м билан хамкорликда тайёрланган ва хафтанинг хар жума кунида укиб эшиттирилаётган “Бувижоним эртакла- ри” лойихаси эса жажжи болажонлари- мизнинг севимли радиоэшиттиришига айланди.

Хулоса килиб айтганда, жамият ривожи йулида ва маънавият, маъри- фат таргиботчиси сифатида кутубхо­на ходимлари хам пандемияга карши курашда уз хиссаларини кушиб, дав- латимиз ва халкимизга вактинчалик кийинчиликларни енгишга ёрдам бер- мокдалар. Барчани янада жипслашиб, кийинчиликларни енгишда сабр-мато- натли булишга, билимларини ошириш учун китоб укишга хамда шифокорлар тавсияларига тулик амал килишга чор- ламокдалар.

ЯНГИ УЗБЕКИСТОН

МУАССИС:Узбекистон Республикаси

Вазирлар Махкамаси

Бош мухаррир: Салим Дониёров

«Янги Узбекистон» газетаси учун масъул:

бош мухаррирнинг биринчи уринбосари

Бахтиёр Абдусатторов

Тахририятга келган кулёзмалар такриз килинмайди ва муаллифга кайтарилмайди. Газетанинг етказиб берилиши учун обунани

расмийлаштирган ташкилот жавобгар. Газета тахририят компьютер марказида

сахифаланди.Газетанинг полиграфик жихатдан сифатли чоп этилишига “KOLORPAK” МЧЖ масъул.

Девонхона: (0-371) 233-70-98 Котибият: (0-371) 233-56-60 Эълонлар: (0-371) 233-57-15

Узбекистон Республикаси Президенти Администрациям хузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги

томонидан 2020 йил 13 январда 1047-ракам билан руйхатга олинган. Нашр индекси — 236. Буюртма — 1309.

42644 нусхада босилди.Хажми — 3 табок. Офсет усулида босилган. Когоз бичими А2.

Бахоси келишилган нархда.

“KOLORPAK” МЧЖ босмахонаси. Корхона манзили: Тошкент шахри, Яшнобод тумани, Элбек кучаси, 8-уй. УзА якуни — 21:35 Топширилди — 00:25 1 2 3 4 5 6

Навбатчи мухаррир: Гулчехра Дурдиева

Мусаххих: Ойдин Аляутдинова

Босмахона телефони: (71) 230-27-76

Манзилимиз:100029, Тошкент шахри,

Матбуотчилар кучаси, 32-уй