Θέματα υγείας του 21 ου αιώνα στο τομέα συσκευασίας τροφίμων

P a

r t

n e

r I

n g

f

o r

p

e r

f e

c t

p

a c

k a

g I

n g

s

o l

u t

I o

n s

Θέματα υγείας του 21ου αιώνα στο τομέα συσκευασίας τροφίμων

Dr. Jane Muncke, PhD

2Şişecam Istanbul 15 April 2009

Εισαγωγή

Βιώσιμη ανάπτυξη για τον τομέα συσκευασίας τροφίμων από μια διαφορετική προοπτική (πέραν των εκπομπών CO2):

• Πώς να διατηρήσουμε το φυσικό μας περιβάλλον για τις επόμενες γενιές;

• Πώς να εξασφαλιστεί ότι τα τρόφιμα δεν έχουν μολυνθεί από τοξικές χημικές ουσίες;

• Πώς να διατηρήσουμε το σημερινό επίπεδο της υγιεινής των τροφίμων;


• Προστατεύει τα τρόφιμα από εξωτερικές επιρροές

• Προστασία των τροφίμων από ζημίες

• Παρέχει πληροφορίες για τους καταναλωτές

• Είναι αξιόπιστο

• Παρέχει ανιχνευσιμότητα του προϊόντος

• παρέχει τη δυνατότητα εμπορίας του προϊόντος

• είναι απαραβίαστο

• Δεν επηρεάζει την ποιότητα των τροφίμων

• Είναι υγεία

• Μπορεί να παράγεται με ελάχιστες περιβαλλοντικές επιπτώσεις (χημική ρύπανση, ενέργεια, οι εκπομπές)

Η ιδανική συσκευασία τροφίμων πληρεί τις υψηλές απαιτήσεις ...

Ιδανική

συσκευασία

Οικονομική/βιομηχανική

Οικολογικό

societal

• χαμηλό κόστος• καλή εκτέλεση• διαθεσιμότητα,εμπορία

• υγιές• φιλικός προς τον χρήστη σχεδιασμός• πληροφορίες προϊόντος

• μη τοξικά χημικά• ανακυκλώσιμο• χαμηλά επίπεδα εκπομπών

Şişecam Istanbul 15 April 2009 4

Τουρκική Βιομηχανία Συσκευασίας 2006 (Κύκλος Εργασιών)

• 70% της συσκευασίας καταναλωτικών προϊόντων για τα τρόφιμα και ποτά

• Οι περισσότερες ύλες (πρώτης επαφής )τροφίμων είναι πλαστικές:

– Άκαμπτο και εύκαμπτο πλαστικό– χαρτοκιβώτιο/πλαστικό ελασμάτων– επιχρισμένο χαρτί, χαρτόνι– επιχρισμένα μετάλλων (δοχεία)

Μια πιο προσεκτική ματιά στις υγειονομικές πτυχές των πλαστικών υλών

source: Ambalaj

Plastics46%

Cardboardand Paper30%

Metal9%

Glass 8%

Wood7%


Τι είναι το πλαστικό

Μονομερές

Δομή πλαστικών

Πρόσθετες ύλες: βελτιστοποίηση των πολυμερών ιδιοτήτων των υλικών

μη σκόπιμα προστιθέμενες ουσίες): παρεμφερή προϊόντα, προσμείξεις

Πολυμερές


πολυμερισμός

Κατασκευή πλαστικών φιαλών

Πολυμερισμός

Πλαστικά ρητίνης

μεταποιητές

Πρώτες ύλες «μονομερείς»

Πρόσθετες ύλες, ενίσχυση ειδικής παραγωγής

Η ακριβής σύνθεση της τελικής πλαστικής φιάλης είναι άγνωστη και διαφέρει μεταξύ των κατασκευαστών


Μετανάστευση των χημικών ουσιών σε είδη διατροφής

τρόφιμα φιάλη εξωτερικό

Εξαρτάται από το υλικό της φιάλης και την χημεία του τροφίμου

Εξαρτάται από το πάχος της συσκευασίας και τον όγκο επιφάνειας

Ενισχυμένη από τη θερμότητα, το ηλιακό φως, τον χρόνο διατήρησης


Πολυπροπυλένιο, «Το δάσος των κορυφών»

source: Report FD 07/01. An investigation into the reaction and breakdown products from starting substances used to produce food contact plastics. Food Standards Agency, London. August 2007.


Πολυβινυλοχλωρίδιο «Δάσος των κορυφών"



Το «Βουνό των Κορυφών»



Paracelsus‘ Τοξικολογία

• Γεννημένος το 1493 στην Ελβετία• "Μόνο η δόση καθιστά το δηλητήριο"

nominal concentration EE2 [M]

1e-6 1e-5 1e-4 1e-3 1e-2

fold

indu

ctio

n vs

. max

imal

effe

ct

-0.2

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

1.2

dose

effe

ct

Muncke et al. 2007 Env Tox 22(2):185-193


% c

umul

ativ

e ef

fect

s

Concentration(log scale)

"χαμηλής δόσης" φάσμα

ανεστραμμένο-U σχήμα: χαρακτηριστική ορμονική δράση

Κλασική δόση-απόκρισης μονότονου σχήματος

LOEC

Αξιολόγηση του κινδύνου παρέκτασης

Ορμονική δραστηριότητα


Περιβαλλοντικές ορμόνες

• Μιμητικές βιολογικές επιπτώσεις των φυσικών ορμονών• Η μεγαλυτέρη ομάδα «ξενο» οιστρογόνων: μιμητικά οιστρογόνα

• Όσο σημαντική απειλή κατά της ανθρωπότητας όσο η αλλαγή του κλίματος

• Ο πιο εμφανής υποστηρικτής: Bisphenol A


Bisphenol A (BPA)

• Υψηλού όγκου παραγωγής χημικών (εκτιμώμενο #3)

• Συνολική παραγωγή > 4 εκατ. (2006) (εκτιμώμενες)

• χρήση:• Πολυανθρακικό πλαστικά 65-70%

• CDs, DVDs; Ηλεκτρονικά, οικιακές συσκευές· παιδικές φιάλες

• Εποξειδικές ρητίνες 25-30%• Επιχρίσματα, κόλλες, ηλεκτρικά ελάσματα, μέταλλα

συσκευασίας τροφίμων & ποτών– Άλλες χρήσεις 5%

• θερμικό χαρτί, το PVC καουτσούκ πρόσθετης ύλης, πρόδρομο για άλλες χημικές ουσίες, οδοντιατρικά στεγανωτικά υλικά

Friends of the Earth Europe (2008); Horn and Schnieders (2008) Kunststoffe 10.


Καρδιαγγειακές παθήσεις

Διαβήτης

Lang et al.(2008) JAMA 300 (11)

• Καμία αιτιώδης συνάφεια

• Στο 93% του πληθυσμού των ΗΠΑ έχει ανιχνευθεί BPA

• Ο διαβήτης στο 8% του πληθυσμού των ΗΠΑ


Η αντίσταση της ινσουλίνης είναι στην αρχική φάση για πολλές χρόνιες ασθένειες που αυξάνονται

Biddinger and Khan (2006) Annu. Rev. Physiol. 68:123-158


Δοκιμές των χημικών ουσιών για την αξιολόγηση κινδύνου

Σκοπιμότητα

Συνάφεια


BPA επάγει ινσουλίνη στην ίδια χαμηλή δόση όπως το βόειο

απλή 10μg/kg bw

ανθρώπινο TDI 50 μg/kg bw/d

Δράσηστο 20% του TDI

• χρόνια έκθεση μπορεί να οδηγήσει σε αντίσταση της ινσουλίνης


Προκαλεί το BPA παχυσαρκία?

• Ανθρώπινος λιπώδης ιστός (κοιλιακή)• εκτίθεται σε βόειο (Ε2) ή BPA Επιπτώσεις σε 1/100 κάτω του μέσου

όρου του σωματικού φορτίου

Hugo et al. (2008) EHP 116(12):1642-1647


Μείγμα τοξικότητας: κάτι από το τίποτα

Silva, E. et al. (2002) Env Sci Technol 36(8):1751-1756.

„Estrogenicity“

Στις δοκιμασμένες συγκεντρώσεις δεν παρατηρείται καμία επίδραση συγκεντρώσεων


De-masculinization από δείγμα 2Φθαλικών ενώσεων

Howdeshell, K. L. et al. (2007) Toxicol Sci 99(1): 190-202

DBP+DEHP

DBP DEHP

♀

♂


Αναπτυξιακή προέλευση της ενήλικης ασθένειας

Barker, DJ (2004) J Am Coll Nutr 23(6 Suppl):588S-595S Markman S et al. (2008) PLoS ONE 3(2):e1674Newbold RR et al. (2007) Reprod Toxicol 23(3):290-296Newbold RR et al. (2007) Reprod Toxicol 24(2):253-258Roman GC (2007) J Neurol Sci 262(1-2):15-26Smink A et al. (2008) Acta Pediatrica 97(19):1465-1469

• Η μητρική διατροφή και η έκθεση σε χημικές ουσίες επηρεάζει την μετά ανάπτυξη (καρδιά, μυελός)

• Οι περιβαλλοντικοί ορμόνες μπορεί να προσδιορίσουν πώς αποθηκεύεται το λίπος, πως λειτουργεί το ανοσοποιητικό σύστημα , κ.λ.π.

• Η μετά έκθεση σε περιβαλλοντικούς ορμόνες μπορεί να οδηγήσει σε ασθένειες που εκδηλώνονται στην ενήλικη ζωή

Αύγουστος 2008: πρώτη μελέτη προοπτικών πώς η χημική έκθεση επηρεάζει την παχυσαρκία σε παιδική ηλικία

photo: R. Newbold


Καρκίνος του μαστού

• Αυξάνεται παγκοσμίως• ~40% 1970-2000 στις ΗΠΑ• Μείγματα των περιβαλλοντικών ορμονών συνδέονται με τον καρκίνο του

μαστού • Αναπτυξιακή έκθεση κρίσιμη

Palmer et al. (2006) Cancer Epidemiol Biomarkers Prev


Μεταλλικό νερό και PET

Wagner et al. (2009) Env Sci Pollut Res in press


Πέραν γενετικής

Dolinoy et al. 2006 EHP 114, 567-572Jaenisch and Bird 2003 Nat Gen 33 Suppl 245-54.

Όλα τα ποντίκια έχουν όμοιο DNA


Χρόνιες ασθένειες: η νέα τοξικολογία

• παλαιό:

τα γονίδια προκαλούν την ασθένεια

νέο:

τα γονίδια επηρεάζονται από περιβαλλοντικούς παράγοντες που προκαλούν την ασθένεια

χαμηλής δόσης αποτέλεσμα

μείγμα αποτελέσματος

εμβρυϊκό αναπτυξιακό αποτέλεσμα

αποτέλεσμα γενεών


Επιδημιολογία & Ανθρώπινη βιοπαρακαλούθηση:τα γεγονοτά

?

Bray et al. 2004; Brody and Rudel 2003; Roman 2007; Grun and Blumberg 2006; Skakkebaek, Jorgensen et al. 2006; Inadera 2006; Grandjean and Landrigan 2006; Colborn 2004; Moller 2001

τύπος 2διαβήτης

αυτισμός

αλλεργιών

Επιδημιολογία:Αύξηση των

Ορμόνη Μεσολάβησης

καρκίνου

όρχεις

στήθος

Νευρολογικέςασθένειες

ADHD

Δυσγενετικό σύνδρομο

♂αγονία

Ευσαρκία

Calafat, Kuklenyik et al. 2005; Vandenberg et al. 2007; Wittassek et al. 2007; Midasch et al. 2006; Calafat et al. 2006; CDC 2005; Wolff et al. 2008; Fernandez et al. 2007

Έκθεση του ανθρώπου:

σε

Βισφενόλη A εννεϋλοφαινόλη

PFOAPFOS

Φθαλικέςενώσεις

DBPDEHP

DiOPDiNP

...

?

...


Περισσότερα για τις περιβαλλοντικές ορμόνες

www.ourstolenfuture.org

Περιβαλλοντικές ορμόνες στην συσκευασία τροφίμων


Φαινυλφαινόλη σε κονσέρβες μπύρας

Coelhan et al. 2006 J Agric Food Chem54(16):5731-5735Krüger et al. 2008 Toxicology 246:112-123

n=61 • CAS# 90-43-7

• OPP: φαινυλφαινόλη

• Βιοκτόνα

• Επιτρέπεται για χρήση τροφίμων στις ΗΠΑ

• Ανδρογόνα νεύρα


Απόπλυση εννεϋλοφαινόλης από HDPE φιάλες

Loyo-Rosales et al. 2004 J Agric Food Chem 52:2016-2020Ogawa et al. 2006 Food Addit Contam 23(4):422-430

•Η αιθοξυλιωμένη εννεϋλοφαινόλη χρησιμοποιείται στην παραγωγή HDPE•Ο μεταβολιτήςεννεϋλοφαινόλης είναι δέκτης – ανταγωνιστής οιστρογόνων


Δραστικές ενώσεις σε πλήρες γάλα συσκευασμένο σε χάρτινα κουτιά

• Διαπιστώθηκαν οιστρογόνες και αντιανδρογόνες ενώσεις

• Συσκευάζοντας την πηγή—ή προγέμισμα?

Casajuana and Lacorte (2004) J. Agric. Food Chem. 52(12):3702-3707.


Οι φθαλικές ενώσεις από PET σε αναψυκτικά

Bosnir J. et al. 2007 Food Technol Biotechnol 45(1):91-95

1: Ορθοφωσφορικό οξύ2: Na-βενζοϊκό3: K-σορβικό4: Na-βενζοϊκό+K-σορβικό5: μεταλλικό νερό

1 2 3 4 5

mig

ratio

n to

bev

erag

e [

g/L

]

0.01

0.1

1

10

100

1000

10000

DMP DBP DEP BBP DEHP


Βενζόλιο εντοπίστηκε σε αναψυκτικά

can carton glass plastic

g/L

Be

nze

ne

0

2

4

6

8

10

12

n=37 n=11 n=51 n=27

van Poucke et al. (2008) J Agric Food Chem 56(12):4506-10

+

βιταμίνη C Βενζοϊκό οξύ

βενζόλιο

Πόσιμο νερόEU is 1µg/L


DEHP σε φαρμακευτικά προϊόντα

Takatori et al. (2008) International Journal of Pharmaceutics 352: 139–145

for 3kg baby, fed with 400mL p.d. DEHP exposure is 148µg/kg bw/d TDI for DEHP is 50 µg/kg bw/d in EU. DEHP replacements??


Σχέση μεταξύ φθαλικών ενώσεων και αυτισμού

• Παιδιά που διαμένουν σε κατοικίες με PVC δάπεδο έχουν x2 κίνδυνο να γίνουν αυτιστικά

• Σχέση με τις φθαλικές ενώσεις?

Hertz-Picciotto and Delwiche (2009) Epidemiology 20(1): 84-90Bornehag et al. (2009) in press


Περιβαλλοντικά θέματα υγείας

• Υψηλή πυκνότητα των πλαστικών του βορείου ειρηνικού

• ρύπανση των ακτών της Μεσογείου, κ.λ.π.

• Περιβαλλοντικός εμπλουτισμός ρυπών• Διοξίνες σχηματίζονται κατά τη διάρκεια

αποτέφρωση•

www.algalita.org

Moore C et al. (2001) Mar Pollut Bull 42(12):1297-1300Mato Y et al. (2001) Env Sci Technol 35(2):318-324Teuten EL et al. (2007) Env Sci Technol 41(22):7759-7764Kawagoshi Y et al. (2002) J Environ Monit 4(6):1040-1046Shibamato T et al. (2007) Rev Environ Contam Toxicol 190:1-41


“[…] a single, 1 L plastic water bottle will photodegrade into enough small pieces to put one

piece on every mile of beach in the world.”

Dr. Curtis Ebbesmeyer, in: Moore (2008) Env Res 108


Ιδανική συσκευασία τροφίμων...

Ιδανική

συσκευασία

Οικονομική/βιομηχανική

οικολογική

societal

•χαμηλό κόστος• καλή εκτέλεση• διαθεσιμότητα,εμπορί

• υγιές• φιλικός προς τον χρήστη σχεδιασμός• πληροφορίες προΪοντος

• χαμηλά επίπεδα εκπομπών• μη τοξικά χημικά• ανακυκλώσιμα


Αρχή της πηγής ελέγχου στις συσκευασίες των τροφίμων:

• Η διασπορά των τοξικών χημικών ουσιών μέσω της συσκευασίας τροφίμων στο περιβάλλον, η αλυσίδα τροφίμων και ο άνθρωπος δεν είναι σε συμφωνία με την αειφόρο ανάπτυξη

• Πηγή ελέγχου που πρέπει να εφαρμόζεται σε όλα τα επίπεδα της παραγωγής και παραγωγή

• Όπου υπάρχουν ασφαλείς εναλλακτικές λύσεις, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται

Documents

Θέματα υγείας του 21 ου αιώνα στο τομέα συσκευασίας τροφίμων