LECTIO XXI

ΠΩΣ ΠΗΡΕ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ

ΤΟ PISAURUM

ΠΩΣ ΠΗΡΕ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟΥ ΤΟ P I S A U R U M

Breno duce Galli, apud Alliam flumen deletis legionibus

Romanorum, everterunt urbem Romam praeter Capitolium,

pro quo immensam pecuniam acceperunt. Tum Camillus, qui

diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam

non aequo iure divisam, absens dictator est factus; is Gallos

iam abeuntes secutus est; quibus interemptis aurum omne

recepit. Quod illic appensum civitati nomen dedit: nam

Pisaurum dicitur, quod illic aurum pensatum est. Post hoc

factum rediit in exilium, unde tamen rogatus reversus est.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Όταν ήταν αρχηγός ο Βρέννος1, οι Γαλάτες, αφού

κατατρόπωσαν τις λεγεώνες των Ρωμαίων κοντά στον Αλλία

ποταμό, κατέστρεψαν εντελώς την πόλη Ρώμη εκτός από το

Καπιτώλιο, για το οποίο ως αντάλλαγμα πήραν τεράστιο

χρηματικό ποσό. Τότε ο Κάμιλλος, ο οποίος για πολύ καιρό

είχε βρεθεί στην εξορία κοντά στην Αρδέα εξαιτίας της λείας

από τους Βηίους που δεν είχε μοιραστεί ακριβοδίκαια, αν και

ήταν απών, εκλέχτηκε δικτάτορας· αυτός ακολούθησε τους

Γαλάτες, ενώ ήδη αποχωρούσαν: αφού τους εξολόθρευσε, πήρε

πίσω όλο το χρυσάφι. Επειδή αυτό ζυγίστηκε εκεί, έδωσε το

όνομα στην πολιτεία: ονομάζεται δηλαδή Πίσαυρο, επειδή το

χρυσάφι ζυγίστηκε εκεί. Μετά από αυτή την πράξη επέστρεψε

στην εξορία, απ' όπου όμως γύρισε, αφού παρακλήθηκε2.

1. Με αρχηγό το Βρέννο.2. αφού τον παρακάλεσαν.

duce: αφαιρετική ενικού του αρσενικού ουσιαστικού γ’ κλίσεως dux,

ducis = ηγεμόνας, αρχηγός.

flumen: αιτιατική ενικού του ουδετέρου ουσιαστικού γ’ κλίσεως = το

ποτάμι.

deletis: αφαιρετική πληθυντικού μετοχής παθητικού παρακειμένου του

ρήματος deleo, delevi, deletum, delere2 =σκοτώνω.

legionibus: αφαιρετική πληθυντικού του θηλυκού ουσιαστικού γ’

κλίσεως legio, legionis= η λεγεώνα.

everterunt: γ’πληθυντικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής

του ρήματος everto, everti, eversum, evertere3 = καταστρέφω εντελώς.

urbem: αιτιατική ενικού του θηλυκού ουσιαστικού γ’ κλίσεως urbs,

urbis = η πόλη

immensam: αιτιατική ενικού, θηλυκού γένους του επιθέτου β’ κλίσεως

immensus-a-um = τεράστιος. Στον ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟ βαθμό immensior-ior-ius.

Στον ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟ βαθμό immensissimus-a-um.

pecuniam: αιτιατική ενικού, θηλυκού γένους του ουσιαστικού α’

κλίσεως pecunia, pecuniae = η αφθονία, το χρήμα.

acceperunt: γ’ πληθυντικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής

του ρήματος accipio, accepi, acceptum, accipere3 =παίρνω.

diu: επίρρημα = για πολύ καιρό. Τα παραθετικά του: diu, diutius,

diutissime.

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ

fuerat: γ’ ενικό οριστικής υπερσυντελίκου του βοηθητικού ρήματος sum,

fui, esse=είμαι.

praedam: αιτιατική ενικού του θηλυκού ουσιαστικού α’ κλίσεως

praeda-ae = η λεία, τα λάφυρα.

aequo: αφαιρετική ενικού, ουδετέρου γένους του επιθέτου β’ κλίσεως

aequus, aequa, aequum = δίκαιος. Στον ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟ βαθμό aequior-ior-

ius. Στον ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟ βαθμό aequissimus-a-um.

iure: αφαιρετική ενικού του ουδετέρου ουσιαστικού γ’ κλίσεως ius-

iuris [γενική πληθ: iurium] = το δίκαιο. Εδώ aequo iure =

ακριβοδίκαια.

divisam: αιτιατική ενικού, θηλυκού γένους της μετοχής παθητικού

παρακειμένου του ρήματος divido, divisi, divisum, dividere3 = μοιράζω.

Στην παθητική φωνή dividor, divisus sum, dividi.

absens: ονομαστική ενικού, αρσενικoύ γένους της μετοχής ενεστώτα

του ρήματος absum, afui και abfui, abesse = απουσιάζω.

dictator: ονομαστική ενικού, αρσενικού γένους του ουσιαστικού γ’

κλίσεως dictator-dictatoris = ο δικτάτορας.

factus est: γ' ενικό οριστικής παρακειμένου παθητικής φωνής του

ρήματος fio, factus sum, fieri = γίνομαι.

abeuntes: αιτιατική πληθυντικού, αρσενικού γένους της μετοχής

ενεστώτα του ρήματος abeo, abii και abivi, abitum, abire4 = φεύγω.

Πρόκειται για σύνθετο ρήμα: ab+ eo.

secutus est: γ' ενικό οριστικής παρακειμένου του αποθετικού ρήματος

sequor, secutus sum, sequi3= ακολουθώ.

interemptis: αφαιρετική πληθυντικού, αρσενικού γένους της μετοχής

παθητικού παρακειμένου του ρήματος interimo - interemi, -interemptum,

-interimere3 = εξολοθρεύω.

aurum: αιτιατική ενικού του ουδέτερο ουσιαστικού β' κλίσεως aurum -

i= χρυσάφι. ΠΡΟΣΟΧΗ: δεν έχει πληθυντικό.

omne: αιτιατική ενικού, ουδέτερου γένους του επιθέτου γ’ κλίσεως

omnis -omnis -omne = όλος.

recepit: γ' ενικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής του

ρήματος recipio- recepi-receptum -recipere3 =παίρνω πίσω, επανακτώ.

illic: τοπικό επίρρημα =εκεί.

appensum: ονομαστική ενικού, ουδέτερου γένους της μετοχής

παθητικού παρακειμένου του ρήματος appendo, appendi, appensum,

appendere3 =ζυγίζω.

civitati: δοτική ενικού του θηλυκού ουσιαστικού γ' κλίσεως civitas -

civitatis= πολιτεία.

nomen: αιτιατική ενικού του ουδέτερου ουσιαστικού γ' κλίσεως nomen -

inis= όνομα.

dedit: γ' ενικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής του ρήματος

do, dedi, datum, dare1 =δίνω.

Pisaurum: ονομαστική ενικού του ουδετέρου ουσιαστικού β' κλίσεως

Pisaurum –i = το Πίσαυρο.

dicitur: γ' ενικό οριστικής ενεστώτα παθητικής φωνής του ρήματος dico,

dixi, dictum, dicere3 = λέγω.

quod: αιτιολογικός σύνδεσμος = διότι, επειδή.

illic: τοπικό επίρρημα = εκεί.

pensatum est: γ' ενικό οριστικής παρακειμένου παθητικής φωνής του

ρήματος penso -pensavi-pensatum-pensare1=ζυγίζω.

post: πρόθεση + αιτιατική (=ύστερα)

factum: αιτιατική ενικού του ουδέτερου ουσιαστικού β' κλίσεως factum

–i = πράξη.

rediit: γ' ενικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής του

ανώμαλου ρήματος redeo- redii και rediivi, reditum, redire4 = επιστρέφω,

ξαναγυρίζω.

exilium: αιτιατική ενικού του ουδέτερου ουσιαστικού β' κλίσεως

exilium, exilii και exili =εξορία.

unde: τοπικό επίρρημα = απ' όπου.

tamen: αντιθετικός σύνδεσμος =όμως

rogatus: ονομαστική ενικού, αρσενικoύ γένους της μετοχής παθητικού

παρακειμένου του ρήματος rogo, -rogavi, -rogatum, -rogare1 =ζητώ. Στην

παθητική φωνή rogor, rogatus sum, rogari.

reversus est: γ' ενικό οριστικής παρακειμένου ενεργητικής φωνής του

ημιαποθετικού και αποθετικού ρήματος revertor, reverti (reversus sum),

reverti 3 = επιστρέφω.

deleo-delevi-deletum-delere(2) = καταστρέφω

everto-everti-eversum-evertere (3) = καταστρέφω ολοσχερώς

accipio-accepi-acceptum-accipere (3) = δέχομαι, παίρνω κάτι

divido-divisi-divisum-dividere (3) = μοιράζω

absum-afui -abesse = απουσιάζω, λείπω

fio-factus sum-fieri = γίνομαι

abeo-abii/abivi-abitum-abire = φεύγω

sequor-secutus sum-secutum-sequi (3) [αποθετικό] = ακολουθώ

interimo-interemi-interemptum-interimere (3 ) = εξολοθρεύω

do-dedi-datum-dare (1) = δίνω

recipio-recepi-receptum-recipere (3) = παίρνω πίσω

dico-dixi-dictum-dicere (3) = λέγω

penso-pensavi-pensatum-pensare (1 ) = ζυγίζω

redeo-redii/redivi-reditum-redire = επιστpέφω, επανέρχομαι

rogo-rogavi-rogatum-rogare (1) = ζητώ, παρακαλώ

revertor-reversus sum-reversum-reverti (3) [αποθετικό] = επιστρέφω

ΚΑΙ

revertor-reverti-reversum-reverti (3) [ημιαποθετικό] = επιστρέφω

ΑΡΧΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΡΗΜΑΤΩΝ

1. pro quo immensam pecuniam acceperunt: δευτερεύουσα

αναφορική επιθετική προσδιοριστική πρόταση με όρο αναφοράς το

Capitolium. Εισάγεται εμπρόθετα με την αναφορική αντωνυμία quo και

εκφέρεται με οριστική (acceperunt), γιατί δηλώνει το πραγματικό.

2. qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam

praedam non aequo iure divisam: δευτερεύουσα αναφορική επιθετική

προσδιοριστική πρόταση με όρο αναφοράς το Camillus. Εισάγεται με την

αναφορική αντωνυμία qui, εκφέρεται με οριστική (fuerat) και δηλώνει το

πραγματικό.

3. quod illic aurum pensatum est: δευτερεύουσα επιρρηματική

αιτιολογική πρόταση. Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod,

εκφέρεται με οριστική (pensatum est), επειδή εκφράζει αντικειμενική-

πραγματική αιτιολογία. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της

αιτίας στην κύρια πρόταση.

4. unde tamen rogatus reversus est: δευτερεύουσα αναφορική

προσδιοριστική πρόταση που δηλώνει τον τόπο, με όρο αναφοράς το

εμπρόθετο in exilium. Εισάγεται με το αναφορικό επίρρημα unde,

εκφέρεται με οριστική (reversus est) και δηλώνει το πραγματικό.

deletis legionibus: αφαιρετική απόλυτη χρονική μετοχή, νόθη.

Δηλώνει το προτερόχρονο: Θα αναλυθεί σε δευτερεύουσα χρονική

πρόταση:

cum Galli legiones delevissent

postquam Galli legiones deleverunt

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ

quibus interemptis: αφαιρετική απόλυτη χρονική μετοχή, νόθη.

Δηλώνει το προτερόχρονο. Θα αναλυθεί σε δευτερεύουσα χρονική

πρόταση:

cum Camillus interemisset eos

postquam Camillus interemit eos

Brenno duce: ιδιόμορφη αφαιρετική απόλυτη. Αναλύεται στην

εξής μορφή:

cum Brennus dux erat ή cum Brennus dux esset

divisam: επιθετική μετοχή, συνημμένη στο [propter] praedam.

Δηλώνει το προτερόχρονο. Θα αναλυθεί σε δευτερεύουσα

αναφορική προσδιοριστική πρόταση:

quae non aequo iure divisa est

absens: εναντιωματική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του

ρήματος factus est, Camillus. Θα αναλυθεί σε δευτερεύουσα

εναντιωματική πρόταση: etsi aberrant.

abeuntes: χρονική μετοχή, συνημμένη στο αντικείμενο του

ρήματος secutus est, Gallos. Δηλώνει το σύγχρονο: Θα αναλυθεί σε

δευτερεύουσα χρονική πρόταση:

dum abeunt

cum abirent

appensum: αιτιολογική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του

ρήματος dedit, aurum. Δηλώνει το προτερόχρονο. Θα αναλυθεί σε

δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση:

quod illic appensum est, για να δηλώσει αντικειμενική

αιτιολογία.

quod illic appensum esset, για να δηλώσει υποκειμενική

αιτιολογία.

cum illic appensum esset, για να δηλώσει αποτέλεσμα

εσωτερικής λογικής διεργασίας.

rogatus: χρονική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του reversus

est, Camillus. Δηλώνει το προτερόχρονο. Θα αναλυθεί σε

δευτερεύουσα χρονική πρόταση:

cum Camillus rogatus esset

postquam Camillus rogatus est

Η κλίση των μετοχών absens και abiens

absens: absens, absentis, absenti, absentem, absens, absente*

absentes, absentium, absentibus, absentes, absentes, absentibus

abiens: abiens, abeuntis, abeunti, abeuntem, abiens, abeunte*

abeuntes, abeuntium, abeuntibus, abeuntes, abeuntes, abeuntibus

* (αφαιρετική ενικού των μετοχών σε –e, επειδή η μετοχή είναι

επιρρηματική).

ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΗ ΜΕΤΟΧΗ

Απόλυτη είναι η μετοχή της οποίας το υποκείμενο δεν έχει καμία σχέση

με τους όρους του ρήματος της πρότασης. Στα λατινικά η μετοχή αυτή,

καθώς και το υποκείμενό της, εκφέρεται με αφαιρετική πτώση.

Διακρίνεται σε:

Α. Γνήσια ή κανονική αφαιρετική απόλυτη

Β. Ιδιάζουσα ή νόθη αφαιρετική απόλυτη

Γ. Ιδιόμορφη ή ατελής αφαιρετική απόλυτη

Α. Γνήσια ή κανονική αφαιρετική απόλυτη

Είναι μετοχή κάθε χρόνου ενεργητικής ή παθητικής φωνής. Το

υποκείμενό της δεν έχει σχέση, ούτε συντακτική ούτε

νοηματική, με τους όρους του ρήματος της πρότασης.

ΙΔΙΟΤΥΠΙΕΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ

Η ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ *

* από το εγκεκριμένο Ψηφιακό Εκπαιδευτικό Βοήθημα του ΥΠΕΠΘ στην ηλεκτρονική

διεύθυνση www.study4exams.gr/

Β. Ιδιάζουσα ή νόθη αφαιρετική απόλυτη: είναι πάντα μετοχή

παθητικού παρακειμένου σε αφαιρετική πτώση και ισοδυναμεί με

μετοχή ενεργητικού αορίστου ή παρακειμένου της αρχαίας ελληνικής,

την οποία η λατινική δε διαθέτει. Το εννοούμενο ποιητικό αίτιο της

μετοχής ταυτίζεται νοηματικά με το υποκείμενο του ρήματος. Αν και

είναι μετοχή παθητικού παρακειμένου στη μετάφρασή της

χρησιμοποιούμε ενεργητική σύνταξη.

Γ. Ιδιόμορφη ή ατελή αφαιρετική απόλυτη

Σε αυτή την περίπτωση έχουμε σχηματισμό αφαιρετικής απόλυτης χωρίς

καμία μετοχή αλλά με ένα όνομα ή αντωνυμία ως υποκείμενο και με

ένα ουσιαστικό (που δηλώνει αξίωμα, ηλικία, επάγγελμα) ή ειδικό

επίθετο ως κατηγορηματικό προσδιορισμό. Το φαινόμενο αυτό συμβαίνει

όταν υπάρχει ανάγκη χρήσης της μετοχής ενεστώτα του sum, η οποία δεν

υπάρχει στα λατινικά. Τη μετοχή δεν μπορούμε να την εννοήσουμε, αφού

ό,τι λείπει σε μια γλώσσα δεν είναι δυνατόν να το σκέφτονται εκείνοι

που τη μιλούν.

ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΑΠΟΛΥΤΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ

ΠΡΟΤΑΣΗ

Α. ΑΝΑΛΥΣΗ ΓΝΗΣΙΑΣ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΑΠΟΛΥΤΗΣ

Η γνήσια αφαιρετική απόλυτη μετοχή αναλύεται στην αντίστοιχη

δευτερεύουσα επιρρηματική πρόταση διατηρώντας την ενεργητική ή

παθητική σύνταξη.

Η διαδικασία μετατροπής έχει ως εξής:

α) Το υποκείμενο της μετοχής (που βρίσκεται σε αφαιρετική) τρέπεται σε

υποκείμενο του ρήματος της δευτερεύουσας πρότασης (σε ονομαστική).

β) Η μετοχή γίνεται ρήμα ίδιας φωνής με τη μετοχή.

Παράδειγμα

- Occiso Scriboniano (κείμενο 23) = cum Scribonianus occisus esset ή

postquam/ ubi/ ut Scribonianus occisus est.

Β. ΑΝΑΛΥΣΗ ΙΔΙΑΖΟΥΣΑΣ Ή ΝΟΘΗΣ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ

ΑΠΟΛΥΤΗΣ

Αναλύεται στην αντίστοιχη δευτερεύουσα επιρρηματική πρόταση

τρέποντας την παθητική σύνταξη σε ενεργητική.

Τα βήματα που ακολουθούμε για την ανάλυσή της είναι:

α) Η παθητική σύνταξη τρέπεται σε ενεργητική

β) Το υποκείμενο της μετοχής τρέπεται σε αντικείμενο του ρήματος της

δευτερεύουσας πρότασης (σε πτώση αιτιατική).

γ) Το ποιητικό αίτιο (που εννοείται) τρέπεται σε υποκείμενο του ρήματος

της δευτερεύουσας πρότασης.

Παραδείγματα

1. deletis legionibus (κείμενο 21) = cum Galli legiones delevissent ή

postquam/ ubi/ ut Galli legiones deleverunt.

2. quibus interemptis (κείμενο 21) = cum Camillus eos interemisset ή

postquam/ ubi/ ut Camillus eos interemit.

3. audita salutatione (κείμενο 29) = cum Augustus salutationem

audivisset ή postquam/ ubi/ ut Augustus salutationem audivit.

4. abiectis armis (κείμενο 34) = cum praedones arma abiecissent ή

postquam/ ubi/ ut praedones arma abiecerunt.

5. occupata urbe (κείμενο 40) = cum Sulla urbem occupavisset ή

postquam/ ubi/ ut Sulla urbem occupavit.

6. hac re audita (κείμενο 47) = cum Augustus hanc rem audivisset ή

postquam/ ubi/ ut Augustus hanc rem audivit.

7. admissis amicis (κείμενο 48) = cum Sertorius amicos admisisset ή

postquam/ ubi/ ut Sertorius amicos admisit.

Επισήμανση: Όλες οι περιπτώσεις ιδιάζουσας αφαιρετικής απόλυτης

των προς εξέταση κειμένων μετατρέπονται σε χρονικές προτάσεις που

δηλώνουν το προτερόχρονο.

Προσοχή στην αφαιρετική απόλυτη μετοχή intercepta epistula (κείμενο

45). Η μετοχή αυτή μπορεί να θεωρηθεί γνήσια αφαιρετική απόλυτη,

γιατί το ρήμα εξάρτησης είναι παθητικής φωνής. Όμως στην

πραγματικότητα η μετοχή είναι ιδιάζουσα, γιατί το ποιητικό αίτιο

ταυτίζεται με το λογικό υποκείμενο (= ποιητικό αίτιο) του ρήματος

εξάρτησης. Σε κάθε περίπτωση η μετοχή αναλύεται ως εξής: Curat et

providet ne, si epistula intercepta sit, nostra consilia ab hostibus

cognoscantur.

Γ. ΑΝΑΛΥΣΗ ΙΔΙΟΜΟΡΦΗΣ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗΣ ΑΠΟΛΥΤΗΣ

Στα προς εξέταση κείμενα συναντάμε δύο ιδιόμορφες αφαιρετικές

απόλυτες (Brenno duce (κείμενο 21) και patre imperatore (κείμενο 30),

οι οποίες αναλύονται σε δευτερεύουσα χρονική πρόταση με τον cum τον

ιστορικό-διηγηματικό ή τον καθαρά χρονικό ακολουθώντας τα εξής

βήματα:

α) Τρέπουμε το υποκείμενο και τον κατηγορηματικό προσδιορισμό σε

υποκείμενο του ρήματος της πρότασης και σε κατηγορούμενο αντίστοιχα

(όλα σε πτώση ονομαστική)

β) Δημιουργούμε τύπο του ρήματος sum σε υποτακτική παρατατικού,

(όταν πρόκειται για τον cum τον ιστορικό - διηγηματικό) και σε οριστική

παρατατικού (όταν πρόκειται για τον cum τον καθαρά χρονικό).

Παραδείγματα

- Brenno duce (κείμενο 21) = cum Brennus dux esset ή cum Brennus

dux erat

Ιδιόμορφη ή ατελής αφαιρετική απόλυτη που δηλώνει χρόνο.

Brenno = υποκείμενο

Duce = κατηγορηματικός προσδιορισμός που δηλώνει αξίωμα στο

Brenno.

- patre imperatore (κείμενο 30) = cum pater imperator esset ή cum

pater imperator erat.

Ιδιόμορφη ή ατελής αφαιρετική απόλυτη που δηλώνει χρόνο.

patre = υποκείμενο

duce = κατηγορηματικός προσδιορισμός που δηλώνει αξίωμα στο patre.

ΣΥΜΠΤΥΞΗ ΜΙΑΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΣΕ ΑΦΑΙΡΕΤΙΚΗ ΑΠΟΛΥΤΗ

ΜΕΤΟΧΗ

Α.

1. Αν το ρήμα της πρότασης βρίσκεται σε ενεστώτα

/παρατατικό/μέλλοντα ενεργητικής φωνής ή σε

παρακείμενο/υπερσυντέλικο αποθετικού ή ημιαποθετικού

ρήματος ή σε παθητικό παρακείμενο/υπερσυντέλικο (δηλαδή

δεν είναι σε παρακείμενο ή υπερσυντέλικο ενεργητικής φωνής) και

2. αν το υποκείμενο του ρήματος της δευτερεύουσας πρότασης

είναι διαφορετικό από το υποκείμενο ή το αντικείμενο του

ρήματος της κύριας πρότασης, τότε ακολουθούμε την εξής

διαδικασία για τη μετατροπή της πρότασης σε μετοχή:

α. Τρέπουμε το υποκείμενο του ρήματος σε υποκείμενο της μετοχής

(πάντα σε πτώση αφαιρετική και χωρίς να αλλάξουμε τον

αριθμό)

β. Τρέπουμε το ρήμα σε μετοχή (σε αφαιρετική και έτσι ώστε να

συμφωνεί με το υποκείμενο).

Συγκεκριμένα:

Ρήμα

Ενεστώτας

Παρατατικός

Μέλλοντας

Παρακείμενος παθητικής

φωνής

Υπερσυντέλικος παθητικής

φωνής

→

→

→

→

→

→

Μετοχή

Ενεστώτα

Ενεστώτας

Μέλλοντας

Παρακείμενος

παθητικής φωνής

Παρακείμενος

παθητικής φωνής

Παραδείγματα

- quod illic aurum pensatum est (κείμενο 21) = auro illic pensato

- cum lacrimae suae vincerent prorumperentque (κείμενο 23) = lacrimis

suis vincentibus prorumperentibusque

- quod Nasica … mentiebatur (κείμενο 24) = Nasica … mentiente

- quotiescumque avis non respondebat (κείμενο 29) = ave/i non

respondente

- si … habet Asia suspicionem quandam luxuriae (κείμενο 30) = Asia

habente

- si pergis (κείμενο 43) = te pergente

Β. - Αν το ρήμα της πρότασης βρίσκεται σε παρακείμενο ή

υπερσυντέλικο ενεργητικής φωνής,

τότε, ανεξάρτητα από το αν το υποκείμενο του ρήματος της υπό

μετατροπή πρότασης ταυτίζεται ή όχι με κάποιον από τους όρους του

ρήματος της κύριας πρότασης, ακολουθούμε την εξής διαδικασία για τη

μετατροπή της πρότασης σε μετοχή:

α. το (άμεσο) αντικείμενο του ρήματος που θέλουμε να τρέψουμε σε

μετοχή γίνεται υποκείμενο της μετοχής (πάντα σε πτώση

αφαιρετική).

β. το ρήμα (που θα είναι σε ενεργητικό παρακείμενο ή υπερσυντέλικο)

τρέπεται σε μετοχή παρακειμένου (παθητικής φωνής) (σε πτώση

αφαιρετική και έτσι ώστε να συμφωνεί με το υποκείμενό της).

γ. αν το ποιητικό αίτιο της μετοχής ταυτίζεται με το υποκείμενο του

ρήματος της πρότασης, το παραλείπουμε. Στην αντίθετη περίπτωση, το

δηλώνουμε κανονικά.

Παραδείγματα

- quod Asiam vidit (κείμενο 30) = Asia visa

- Quod ut praedones animadverterunt (κείμενο 34) = eo animadverso

- Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt (κείμενο 34) = his relatis

Scipioni a domesticis

- Cum … dona posuissent (κείμενο 34) = donis positis

- … cum ad eum magnum pondus attulissent (κείμενο 36) = magno

pondere allato ad eum a Samnitibus.

- cum viri sui consilium … cognovisset (κείμενο 49) = consilio … cognito

- … quod tonsoris praeripuisset officium (κείμενο 49) = officio tonsoris

praerepto (ab ea)