БД 23-102-03 МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН ДЇРЭМ БАРИЛГЫН ХАШЛАГА БЇТЭЭЦИЙН ДУЛААН,

БД 23-102-03

-3-

МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН ДЇРЭМ

БАРИЛГЫН ХАШЛАГА БЇТЭЭЦИЙН ДУЛААН, ЧИЙГ ХАМГААЛАЛТЫГ ТООЦОХ АРГАЧИЛСАН ЗААВАР

ТЭМДЭГЛЭГЭЭ

Тэмдэглэгээний утга томъёолол хэмжих нэгж

їндэс болгосон БНбД ба стандарт

Зузаан d м

ISO 7345

Талбай А м 2

Эзэлхїїн V м 3

Масс m кг Нягт ρ кг/ м 3

Хугацаа ν сек Цейльсын температур τ, t 0 C Термодинамикийн температур Τ K Дулааны хэмжээ Φ Вт Дулааны урсгал T Вт

БНбД2.01.03-92

Дулааны урсгалын нягт t Вт /м 2

Дулаан дамжилтын илтгэлцїїр λ Вт / м °С Дулаан дамжуулалтын илчийн эсэргїїцэл R м 2 °С/ Вт

Дулаан єгєлтийн илтгэлцїїр h Вт / м 2 °С Дулаан єгєлтийн эсэргїїцэл (дотор)

R si м 2 °С/ Вт БНбД 2.01.03-92

Дулаан єгєлтийн эсэргїїцэл (гадна)

R se м 2 °С/ Вт

Дулаан дамжуулалтын илтгэлцїїр U k Вт / м 2 °С ISO7345 Дулаан дамжуулалтын эсэргїїцэл R T м 2 °С/Вт БНбД 2.01.03-92

Усны уурын хэсэгчилсэн даралт (бодит)

p Па БНбД 2.01.03-

93/2003 Агаарын харьцангуй чийг ϕ % Жингээс хамаарсан чийг агууламж ω кг/кг Эзэлхїїнээс хамаарсан чийг агууламж ψ м 3 /м 3

Хєдєлгєєнгїй агаар дахь усны уур нэвчилтийн илтгэлцїїр

D м 2 / цаг

Усны уурын урсгалын нягт g Уур нэвчилтийн эсэргїїцэл Z м 2 .ц.Па/кг DIN 4108-3-99 Уур дамжуулах илтгэлцїїр δ кг/м.ц.Па

Усны уурын эсэргїїцлийн тоо µ - MNS 3853 –2000 Ус шингээх илтгэлцїїр w кг/м 2 ц 0.5 ISO 15148 Уур нэвчилтийн їеийн агаарын эквивалент зузаан s d М ISO 12572

Чийгшилтээс їїссэн усны жинг талбайд харьцуулсан хэмжээ

m W,T кг/ м 2

DIN 4108-3; 1999 Ууршилтаас їїссэн усны жинг талбайд харьцуулсан хэмжээ

m W,V кг/ м 2

БД 23-102-03

-4-

Энэхїї барилгын дїрмийг шинээр барих болон сэргээн засварлах барилгын зураг тєсєл зохиох, барилгын угсралтын ажил гїйцэтгэхэд хэрэглэнэ.

НЭР ТОМЪЁО БА ТЭДГЭЭРИЙН ТОДОРХОЙЛОЛТУУД

1. Усны уур нэвчилт

Усны уур нэвчилт - Тогтмол даралтын їед агаар дахь усны уурын агууламжийн зєрїї болон тїїний хэсэгчилсэн даралтын зєрїїг тэгшитгэх їйлчлэлээр хєдлєх ямар нэгэн хийн холимог дахь усны уурын молекулын хєдєлгєєнийг хэлнэ. (Цаашид уур нэвчилт гэнэ) (ISO 9346:1996-08)

Усны уур нэвчилтийн эсэргїїцлийн тоо (µ) - Хєдєлгєєнгїй агаарын уур нэвчилтийн илтгэлцїїрийг, материалын нїх сївээр дамжих уур нэвчилтийн итгэлцїїр (δ)-т харьцуулсан харьцааг нэгжгїй тоон їзїїлэлтээр илэрхийлсэн утгыг хэлнэ. (ISO 9346: 1996-08 )

Тайлбар: Тухайн материалын уур нэвчилтийн эсэргїїцэл нь ижил температурт байгаа ижил зузаантай хєдєлгєєнгїй агаарын давхаргын уур нэвчилтийн эсэргїїцлээс ямар хэмжээгээр их болохыг илэрхийлсэн материалын шинж чанарыг уур нэвчилтийн эсэргїїцлийн тоо гэнэ.

Агаарын уур нэвчилтийн эквивалент зузаан s d - Барилгын цул ба олон їет гадна хашлага бїтээцийн уур нэвчилтийн эсэргїїцэлтэй ижил хэмжээний эсэргїїцэлтэй байх хєдєлгєєнгїй агаарын зузааныг агаарын эквивалент зузаан гэнэ. Їїнийг барилгын нэг їет цулгай бїтээцийн хувьд доорх томъёогоор тодорхойлно.

d s d ⋅ µ = (1)

Энд: d - бїтээцийн зузаан,м µ - материалын уур нэвчилтийн эсэргїїцэл (хавсралт:4-єєс авна)

Харин барилгын олон їет хашлага бїтээцийн хувьд їе тус бїрийн уур нэвчилтийн эсэргїїцлїїдийн нийлбэртэй тэнцїї байна. Їїнийг доорх томъёогоор тодорхойлно.

∑ ⋅ µ = ⋅ µ + + ⋅ µ + ⋅ µ = i i n n 2 2 1 1 d d d ......... d d s (2)

Энд: d - бїтээцийн зузаан,м µ - материалын уур нэвчилтийн эсэргїїцэл (хавсралт:4-єєс авна) i - n тооны їе тус бїрийн индекс. i=1, 2, ….n

Тайлбар: Агаарын уур нэвчилтийн эквивалент зузаан (s d ) нь барилгын бїтээцийн їе давхарга тус бїрийн уур нэвчилтийн эсэргїїцлийг илэрхийлэх шинж чанар юм.

Чєлєєтэй уур нэвчилттэй нєхцєл - Тооцоогоор агаарын эквивалент зузаан s d ≤0,5 м байхыг хэлнэ.

Уур нэвчилтийг сааруулах нєхцєл - Тооцоогоор агаарын эквивалент зузаан 0,5< s d <1500 м байхыг хэлнэ.

Уур їл нэвтрїїлэх нєхцєл - Тооцоогоор агаарын эквивалент зузаан s d ≥ 1500 м байхыг хэлнэ.

БД 23-102-03

-5-

2. Капиллярын уур, ус шингээлт

Ус шингээх илтгэлцїїр (w) - Гадаргуун талбай болон хугацаанаас хамааран капилляраар сорж шингээж авсан усны хэмжээг хэлнэ.

Тайлбар: Ус шингээх илтгэлцїїр нь материалын гадаргуун капилляраар ус сорох чадварыг илэрхийлэх шинж чанар юм.

Ус сорогдох нєхцєл – тооцоогоор ус шингээх илтгэлцїїр нь w≥2,0kг / (м 2 ц 0,5 ) байхыг хэлнэ.

Ус соролт сааруулах нєхцєл – тооцоогоор ус шингээх илтгэлцїїр нь 0,5 kг/ (м 2 ц 0,5 )< w <2,0kг/(м 2 ц 0,5 ) байхыг хэлнэ.

Каппиляраар ус сорохгїй нєхцєл – тооцоогоор ус шингээх илтгэлцїїр нь w≤0,5 kг/ (м 2 ц 0,5 ) байхыг хэлнэ.

3. Чийгийн солилцоо ба агааржуулалт

Чийгийн солилцоо (конвекци) - Даралтын зєрїїний улмаас барилгын хашлага бїтээцийн нїх сївээр чийгтэй агаарын урсгал їїсэх процессийг хэлнэ.

Уурын солилцоо - Хоёр даралтын зєрїїний улмаас хийн холимог тэр чигээрээ хєдєлгєєнд орсоноор хийн холимог дахь усны уурын шилжилт явагдах процессийг хэлнэ. (ISO 9346: 1996-08 ).

Агаар сэлгэлт – Ажлын буюу їйлчилгээний бїсэд агаарын зєвшєєрєгдєх цаг уурын нєхцєл, эрїїл ахуйн шаардлагыг хангах зорилгоор илїїдэл дулаан, чийг, хорт ба бусад бодисыг зайлуулах єрєєн дэх агаарын солилцоог явуулах инженерийн иж бїрэн хийц бєгєєд агаар сэлгэлтийн оруулах ба зайлуулах гэсэн хоёр їндсэн системтэй.

Агааржуулалтгїй буюу битїї агаарын їе - Барилгын хийцийн шийдэл дэх гадна орчинтой харьцдаггїй битїї агаарын їеийг хэлнэ.

Агаар нэвтрїїлдэггїй буюу бин битїї байдал - Чийгтэй агаарын улмаас їїсэх тунадас болон хяналтгїй агаар солилцооноос їїсэх дулааны алдагдалгїй байх хийцийн шийдэл бий болгосноор агаарын даралтын зєрїїний улмаас гадна орчин, барилгын бїтээцийн хооронд агаарын солилцоо явагдахгїй байх нєхцєлийг хэлнэ.

БД 23-102-03

-6-

Нэг. ЧИЙГШИЛТЭЭС ЇЇСЭХ УСНААС ХАМГААЛАХ ХАМГААЛАЛТ

Тооцооны їндсэн нєхцєлїїд болон гадаргуун хєлрєлтийг зогсоох шаардлагууд, тєлєвлєлт гїйцэтгэлийг жишээг энэ зааврын 2-р бїлэг, материалын шинж чанарын утгуудыг хавсралт 3, БНбД.2.01.03-92/2003-аас болон бусад холбогдох норм ба дїрмээс авна.

Бїтээцийн гадаргуун температур нь агаарын харьцангуй чийг ханасан хэлбэрт орох температуртай тэнцсэн їеийг гадаргууд хєлрєлт їїсэх гэнэ.

1.1 Барилгын хашлага ханын гїнд чийгшилтээс хуримтлах усны хэмжээг тооцох

Шаардлагууд

Барилгын болон дулаалгын материалд нэвчих чийгийн хэмжээ ихэссэнээр тэдгээрийн їїрэг зориулалтад муугаар нєлєєлєх, бїтээцийн гїнд їїсэх, согог гэмтэл учруулж болох хєлрєлтийн эсрэг арга хэмжээ авах хэрэгтэй. Энэ нь зарчмийн хувьд дараах нєхцєлїїдийг хангасан байх ёстой. Їїнд:

- Чийг таталтаас хєлрєлт їїсэж болох барилгын материал нь зэврэлт, мєєгєнцєр зэрэг ямар нэг гэмтэл, согоггїй байх;

- Чийгших хугацаанд хуримталсан ус нь чийг гадагшлах хугацаанд бїрэн гїйцэт уурших нєхцлийг хангах; ( m w,t ≤ m wv )

- Дээвэр болон хананд чийгшилтээс хуримтлах усны хэмжээ 1,0 кг/м 2 – аас хэтрэхгїй байх; Энд 3.2 зїйлийн г тохиолдолд дурьдсан тохиолдолд хамаарахгїй.

- Барилгын хашлага бїтээцийн ус урсах, дусахаас хамгаалах ус шингээдэггїй їе давхаргын гадаргууд чийгшилтээс хуримтлах усны хэмжээ 0,5 кг/м 2 - аас илїїгїй байх;

- Цул модон материалын хувьд чийгшилтээс хуримтлах усны хэмжээ 5%, материалын бїтэцэд мод орсон бол 3%- аас 3.2 зїйлийн б тохиололд дурьдсан хэмжээнээс хэтрэхгїй байх;

Чийгших хугацаанд хуримтлах усны хэмжээг тооцох

Барилгын хашлага бїтээц нь энэ зааврын 1.2 зїйлд заасан нєхцлїїдийг хангахгїй бол уур нэвчилтээс хуримтлах усны тооцоог 2-р бїлэгт заасны дагуу гїйцэтгэнэ.

2-р бїлгийн 2.5 зїйлийн дагуу олон їе хамарсан хавтгайд чийшилтээс хуримтлах усны массын нийлбэрийн хэмжээг талбайгаас хамааруулан Хїснэгт 5-д заасан орчны хялбарчилсан нєхцлїїдэд тооцно.

1.2. Чийгшилтээс хуримтлах усны хэмжээг тооцох шаардлагагїй хашлага бїтээц

Ерєнхий зїйл: Энэ зааврын 1.2.1 ба 1.2.2 зїйлийн дагуу БНбД.2.01.03-92/2003-ын нэмэлт

єєрчлєлтєєр эрчим хїч хэмнэх шаардлага хангах дулаалга хийгдсэн барилгын хийцэд уур нэвчилтээс хуримтлагдах чийгийн тооцоог 2-р бїлэгт єгсєн нєхцєлийг хангаж байвал чийгшилтээс хуримтлах усны хэмжээг тооцох шаардлагагїй. Жишээг хавсралт 1-ээс їз.

БД 23-102-03

-7-

1.2.1 Чийгшилтээс хуримтлах усны хэмжээг тооцох шаардлагагїй гадна хашлага хана

Дотор талдаа шавардлагатай - дан ба давхар єрєгт хана - хєнгєн бетонон хана - сївэрхэг бетонон хана - сївэрхэг хєнгєн бетонон хана

эдгээр хана нь доорх гадна єнгєлгєєтэй байна. Їїнд: - шавардлага - шавардлага эсвэл тоосгон єрєг - дулаалагатай ба дулаалагагїй агаарын їетэй тоосгон хана - гадна дулаалагатай эсвэл зєвшєєрєгдсєн дулаалгын системтэй

Хашлага хана нь дотор талдаа дулаалгатай 1.2.1-р зїйлд заасан бїх тєрлийн хана хамаарах ба тэдгээр нь дотор шавардлагатай бол дулаалгын їеийн уур нэвчилтийн їеийн агаарын эквивалент зузаан (s d ) нь дотор єнгєлгєєнєєс хамааран дараах утгуудтай байна. Їїнд:

- ус шингээдэг барилгын материал, модны хувьд s d ≥1,0 м - ус бага шингээдэг барилгын материалд s d ≥0,5м

Дулаан тусгаарлах систем болон гадна єнгєлгєє нь цаг уурын нєлєєнєєс хамгаалагдсан модон хана эсвэл дотор талдаа чийг нэвчилтийг сааруулах (s d ≥2м) їетэй тоосгон ханаас хамаарна.

Доор дурьдсан хувилбарын аль нэгээр хийсэн агаар нэвтрїїлэхгїй їе бїхий модон хананууд:

- дулаан тусгаарлах їетэй - дотор талдаа дулаалагатай (R≤3.50 м 2 ⋅к/Вт; s d ≥0,5м) - гадна талдаа дулаан тусгаарлах систем эсвэл дулаан тусгаарлах

шавардлага хийгдсэн s d ≤2м - тэй байх агаарын солилцоо бїхий хучилттай хана.

1.2.2 Чийгшилтээс хуримтлах усны хэмжээг тооцох шаардлагагїй дээвэр

Доор дурьдсан хийцїїдэд хамаарна. Їїнд: - Агаарын їетэй дээвэр: дулаалгын їеэн дээгїїр агаарын їе хийгдсэн - Агаарын їегїй дээвэр: дулаалгын дээгїїр агаарын їегїй хийгдсэн

дээвэр , агаарын їе бїхий урвуу дээврїїд энэ тєрєлд хамаарагдана - Дээврийн хучилт: дээврийн хучилт нь борооны ус орохооргїй бин

битїї байна.

Дээврийн хучилтын ялгаа: - Агаарын їетэй хучилт: Шулуун дэрэн дээр хийгдсэн хучилт - Агаарын їегїй хучилт: Тэгш суурь дээр шууд хийгдсэн хучилт

Борооны уснаас хамгаалах - Хэрэв дээврийн налалтын єнцєг, хучилтын материал сонголт, угсралтын технологи зэргийг зєв гїйцэтгэсэн тохиолдолд тухайн дээвэр борооны уснаас тусгаарлагдаж чадна. Дулаалга хийсэн барилгын дээвэрт борооны уснаас хамгаалах нэмэгдэл арга хэмжээ зайлшгїй хийвэл зохино.

Дээврийн битїїмж - Дээврийн тусгаарлалт ба чигжээсэн нягтруулагад ус

БД 23-102-03

-8-

нэвтрїїлэхгїй хар цаас, полимер давирхай, хуванцар, шингэн чигжээс зэрэг материалуудыг хэрэглэнэ.

Агаарын їегїй дээвэр: Доор дурьдсан агаарын їегїй дээврийн тєрлїїдэд тооцоо хийх

шаардлагагїй.Їїнд: Агаарын їегїй хучилттай дээвэр Борооноос хамгаалах нэмэгдэл давхарга хийгдсэн агаарын їетэй

дээвэр; (s d -утгыг хїснэгт 1-ээс авна)

Дулаалга нь гадна ба дотор талд байрлах дээврийн s d -ийн утга Хїснэгт 1

Дулаалга нь гадна талдаа s d,e Дулаалга нь дотор талдаа s d,i

0,1 1 ≥1,0

≤ 0,3 2 ≥2,0

>0,3 s d, I ≥6⋅s d,e

1 Борооноос уснаас хамгаалсан давхаргын хувьд s d утга нь 0,1-ээс бага тохиолдолд s d = 0,1м- ээр авч болно 2 агааржуулалтгїй дээврийн хувьд s d,e ≤ 0,2м бол модоор хийсэн элементэд химийн хамгаалалт хийх шаардлагагїй

Дээврийн дулаалгын доор s d,i ≥ 100мм утгатай байх чийг нэвчилт сааруулах зориулалтын тусгай їетэй ба агаарын їегїй дээврїїд хамаарна.

Тайлбар:1)Гадна талдаа чийг нэвчилт сааруулах їетэй (s d ≥2,0м) агаарын їегїй дээврийн чийгийн хэмжээ ихсэж сїїлдээ буцаж бараг ууршдаггїй болохыг анхаарах хэрэгтэй.

2) Тусгаарлалт хийсэн агаарын їегїй дээвэр: Дулаалгын їеийн доор уур нэвчилт сааруулах їетэй (s d,I ≥100м ) ба чийг нэвчилт

сааруулах їеийн дараах їе нь нийт дулаан дамжуулалтын эсэргїїцлийн 20%-ээс ихгїй дулаан дамжуулалтын эсэргїїцэлтэй байх дээвэр;

Доод талдаа уур нэвчилт сааруулагчгїй, дулаан тусгаарлах їегїй сївэрхэг бетонон дээвэр;

Хучилтынхаа дээр дулаан тусгаарлах їетэй “урвуу дээвэр” дээр хайрга мэтийн уур нэвчих тусгаарлагчтай дээвэр;

Агаарын їетэй дээврїїд:

Доор дурьдсан агаарын їе бїхий дээврїїдэд тооцоо хийх шаардлагагїй. Їїнд: - Агаарын їетэй дээвэр (налалтын єнцєг нь <5 0 ); - Дулаан тусгаарлагчийн доор уур нэвчилт сааруулах їетэй (s d ≥100м) ба энэ їеийн дараах їе нь нийт дулаан дамжуулалтын эсэргїїцлийн 20% - ээс ихгїй дулаан дамжуулалтын эсэргїїцэлтэй дээврїїд хамаарна; - Агаарын їетэй дээвэр (налалтын єнцєг нь ≥5 0 ); - Дулаан тусгаарлалтын дээрх чєлєєт агаарын їеийн зузаан 2 см–ээс багагїй байх; - Дээврийн доод хэсгийн агаарын їеийн хэмжээ тїїнд хамаарах налуу гадаргуугийн талбайн 2% - оос доошгїй буюу 200 см 2 /м – ээс багагїй байх; - Шувуун нуруутай дээврийн орой болон налуу хэсгийн агаарын їеийн хєндлєн огтлол нь тухайн дээврийн налуу талбайн 0,5% - аас багагїй буюу 50см 2 /м - ээс доошгїй байх;

БД 23-102-03

-9-

Тайлбар: Цаг уурын ялгаатай їйлчлэлд байгаа дээврийн гадаргуун хувьд агаарын їеийн тєгсгєлийг оройн хэсэгт нь хийвэл илїї тохиромжтой байдаг

Агаарын їеийн доорх давхаргын s d нь нийтдээ 2 м-ээс багагїй байвал зохино.

1.3. Хашлага бїтээцийг борооны уснаас хамгаалах

Ерєнхий зїйл

Хашлага ханыг єнгєлгєє, шавардлага хийж борооны уснаас хамгаалж болно. Шавардлага мэтийн єнгєлгєєний хамгаалах їйлчилгээг тэдгээрийн ус шингээх илтгэлцїїр (w)-ийг, уур нэвчилтийн агаарын їеийн эквивалент зузаан (s d )- аар їржїїлсэн їржвэрийн утгаас нь хамааруулан тодорхойлно. (хїснэгт 2)

Борооны уснаас хамгаалах єнгєлгєєнд тавигдах шаардлагууд Хїснэгт 2

Шаардлагууд Ус шингээх илтгэлцїїр w

kг/(м 2 ц 0,5 )

Агаарын эквивалент зузаан s d (м)

w⋅ s d

kг/(м ц 0,5 )

Ус бага шингээх 0,5<w<2,0 - -

Ус їл шингээх w≤0,5 ≤2,0 ≤0,2

1.3.1 Усны їйлчлэлийн ангилал

Усны їйлчлэлийн ангиллуудыг ойролцоо тодорхойлоход хавсралт 5-д єгсєн Монгол орны хур тундасын тойм картыг хэрэглэж .( Монгол орны уур амьсгалын лавлах I боть 1971 он) усны їйлчлэлийг 3 группэд хуваана.

Борооны усны їйлчлэл хэт бага (I бїс) - Жилийн нийт тундас нь 150 мм – ээс бага бїсїїд хамаарна.

Борооны усны їйлчлэл бага (II бїс) - Жилийн нийт тунадас 150- 300 мм бїсїїд хамаарна.

Борооны усны їйлчлэл дунд зэрэг (III бїс) - Жилийн нийт тунадас 300 мм- ээс их бїсїїд хамаарна.

Хашлага ханын борооны усны їйлчлэлийн ангилал Хїснэгт 3

їе 1 2 3 Эгнээ Їйлчлэлийн групп-1: Їйлчлэлийн групп- 2: Їйлчлэлийн групп-3:

1

- Тоосгон, ба угсармал хавтгайлжин бетон хана

- Гадна талдаа шавард- лагатай олон їет хєнгєн хавтан

- Бетон, болон тоосгон єнгєлгєєтэй хананууд - Хєнгєн хавтан ба олон їет хєнгєн хананууд

Ус нэвчилт сааруулах гадна шавардлага

Ус нэвтрїїлэхгїй гадна шавардлага эсвэл цавуут

зуурмаг

2 дотор шавардлагатай цул

тоосгон хана

дотор шавардлагатай цул єнгєлгєєний тоосгон

хана

Агаарын ба дулаан тусгаар- лалтын їетэй эсвэл голдоо дулаан тусгаарлагчтай дав- хар єрєг (дотор шавартай)

3

Байгалийнболон зохиомол єнгєлгєєтэй гадна хана Плита эсвэл хавтан гадар- гатай гадна хана(ус їл нэвтрїїлэх шавардлагатай)

БД 23-102-03

-10-

4 Завсар нь нягт чигжээстэй бетон гадаргатай гадна хана 5 Агаарын їетэй єнгєлгєєний тоосгон єнгєн їетэй хана

6 Гадна талдаа дулаан тусгаарлах шавардлагатай эсвэл зєвшєєрєгдсєн дулаан тусгаарлах системтэй хананууд

7 Цаг уурын нєлєєлєєс хамгаалагдсан модон хашлага хана

Борооны усны їйлчлэлийн ангилал болон уулзвар, завсар, заагийн тусгаарлалтын чигжээс тєрлїїд

Хїснэгт 4 їе 1 2 3 4

Эгнээ Заадлын тєрєл

Групп 1 Групп 2 Групп 3

1 Босоо Хийц, зохиомжийн уулзвар, завсар, зааг

2 угсармал бїтээцийн уулзвар, засвар зааг

3 Хэвтээ Босго хэлбэрийн

нээлттэй завсар, зааг h≥60мм

Босго хэлбэрийн нээлттэй завсар,

зааг h≥80мм

Босго хэлбэрийн нээлттэй завсар,

зааг h≥100мм

4 Хийц бїтээцийн хувьд нэмэгдэл арга хэмжээ авсан уулзвар, завсар,

зааг: h≥50мм (зураг 1-г їз)

Зураг 1. Босгоны єндєр h

1.3.2 Борооны уснаас хамгаалах.

Гадна хана Барилгын ханын бїтээцийн тєрлїїдийг борооны усны їйлчлэлээс

хамааруулан хэрэглэх жишээнїїдийг 3-р хїснэгтэд єгєв.

Уулзвар, завсар, зааг ба тэдгээрийн холболтууд Барилгын хашлага бїтээцийг борооны уснаас хамгаалах хамгаалалтад

тэдгээрийн уулзвар, завсар, зааг нэгэн адил хамаарна. Барилгын уулзвар, завсар, заагийг зориулалтын чигжээс хэрэглэж чигжих эсвэл хийцийн арга хэмжээ авч борооны уснаас хамгаалах шаардлагыг хангуулна.

Цонх Цонхны борооны уснаас хамгаалах байдлыг MNS 4948:2000-ийн дагуу

гїйцэтгэнэ.

БД 23-102-03

-11-

1.4. Агаар їл нэвтрэх байдал

Дотор агаарын чийгийг барилгын бїтээцэд нэвтрїїлэхгїйн тулд хашлага бїтээц нь агаар нэвтрэхээргїй нягт, бин битїї байх ёстой. Хашлага бїтээцийн уулзвар, завсар, зааг болон бусад агаар нэвтэрч болох газруудыг онцлон анхаарах хэрэгтэй. Єнгєлгєєний єрєг болон модон хийц гэх мэт нь агаар нэвтрїїлэхээргїй нягт бин битїї байна гэж байдаггїй учраас эдгээр тєрлийн хашлага бїтээцэд аль нэг талыг нь шавардах эсвэл бусад агаар нэвтрїїлэхгїй байх арга хэмжээ авах хэрэгтэй. Бетон бїтээцїїд їндсэндээ агаар нэвтрїїлдэггїй. Бусад хийцїїдийн хувьд бол холбогдох норм, дїрэм, стандартын дагуу агаар їл нэвтрїїлэх арга хэмжээ авах хэрэгтэй.

БД 23-102-03

-12-

Хоёр. ХЄЛРЄЛТ

Барилгын гадна хашлага бїтээцийн гїнд їїсэх хєлрєлт

2.1 Чийгшилтээс хуримтлагдах усны хэмжээг тооцох

Тооцоог 3-р бїлэгт заасны дагуу гїйцэтгэхдээ 1.2 зїйлд дурьдсан нєхцєлїїдийг хангасан барилгын бїтээцэд тооцоо хийх шаардлагагїй. Энэ арга нь зїлэгжїїлсэн дээврийн бїтээц, мєн дутуу барилгын чийг болон хур тундасын чийгийн уурших хугацаа зэрэгийг тооцоход хамаарахгїй.

Орчны нєхцлїїд Орон сууц, албан тасалгааны болон тэдгээртэй адилтгах зориулалтын

зохистой орчинг албадмалаар бїрдїїлээгїй (кондиционерийн системгїй) єрєє тасалгааны хувьд орчны хялбарчилсан нєхцєлїїдийг їндэслэн тооцно. (Хїснэгт 5)

Орчны хялбарчилсан нєхцлїїд Хїснэгт 5

эгнээ Орчин Температур t ( 0 C)

Агаарын бодит чийг ϕ (%)

Хугацаа Цаг

1 Чийг хуримтлах хугацаа 1.1 Гадна орчин 1

БНбД 2,01,03-92/2003-аас авна 1.2 Дотор орчин 2

2 Чийг гадагшлах хугацаа 2.1 Ашигладаггїй дээврийн доорхи хана тааз

2.1.1 Гадна орчин 1 12 2.1.2 Дотор орчин 2

2.1.3 Чийгшилт їїссэн хэсгийн орчин

100

2.2 Гадна орчинтой шууд харьцах єрєє, тасалгаа бїхий дээвэр 3

2.2.1 Гадна орчин 12

2.2.2 Дээврийн гадаргуун температур

12 -

2.2.3 Дотор орчин 12

2.2.4 Чийгшилт їїссэн хэсгийн орчин

Гадна болон дотор агаарын температурын зєрїїнээс хамаарна.

100

1) Гадна орчны їзїїлэлтийг БНбД 2.01.03-92/2003 нэмэлт єєрчлєлтєєс 2) Дотор орчны їзїїлэлтийг БНбД 2.01.03-92/2003 нэмэлт єєрчлєлтєєс тус тус авна. 3) Усан бассейн, албадмал зохистой орчинтой єрєє тасалгаа эсвэл гадна уур амьсгал

нь эрс тэс хэсэгт тухайн єрєєний бодит орчинг болон тухайн барилгын байгаа хэсгийн орчны цаг уурыг тїїний цаг хугацаанд нь хамааруулан авч їзнэ.

Материалын шинж чанарын утгууд Уур нэвчилтийн эсэргїїцлийн тоог хавсралт 3-аас, дулаан дамжилтын

тооцооны утгуудыг БНбД 2.01.03-92-оос авна. Ууршилтын їеийн (µ) утгуудыг хэдий тохиромж муутай ч чийгшилтийн тооцоонд хэрэглэдэг.

Дулаан єгєлтийн эсэргїїцэл: “Барилгын дулаан техник” БНбД 2.01.03-92-ын (ISO 6946) дагуу тооцож авна.

Илчийн эсэргїїцэл: Илчийн эсэргїїцэл (R)–ийг БНбД 2.01.03-92 (ISO6946:1996- 11, хэсэг 5) заасны дагуу тооцно.

Дулаан дамжуулалтын эсэргїїцэл: Дулаан дамжуулалтын эсэргїїцлийг (R T ) БНбД 2.01.03-92 ( ISO 6946: 1996-11, хэсэг-6)- д заасны дагуу тооцно.

Тайлбар: томъёоны їсгийн тэмдэглэгээг ISO 6946-96-ийн дагуу хийсэн.

БД 23-102-03

-13-

Дулаан дамжуулалтын илтгэлцїїр: Дулаан дамжуулалтын илтгэлцїїр (K)-г БНбД 2.01.03-92 (ISO6946: 1996-11, хэсэг-7)-д заасны дагуу тооцно

Дулааны урсгалын нягтыг тооцох: Дулааны урсгалын нягтыг дараах томъёгоор тодорхойлно.

t=U к ⋅(θ I -θ a ) (3) (Вт/м 2 )

Энд: U k - дулаан дамжуулалтын илтгэлцїїр (Вт/м 2 °С) θ I - дотор агаарын тооцооны температур ( 0 C) θ е - гадна агаарын тооцооны температур ( 0 C)

2.2 Гадаргуугийн температурыг тооцох

Температурын нэг чиглэлийн дулааны урсгалтай, дан ба олон їеїдээс тогтсон барилгын бїтээцїїдэд тодорхойлно.

Дотор гадаргуун температурыг дараах томъёогоор тооцно.

θ si = θ i -R si ⋅t (4) ( 0 C)

Энд: θ si - дотор гадаргуун температур ( 0 C) θ I - дотор агаарын температур ( 0 C) R si - дотор гадаргуун дулаан єгєлтийн эсэргїїцэл (м 2 °С/Вт); t - дулааны урсгалын нягт (Вт/ м 2 )

Гадна гадаргуун температурыг дараах томъёогоор тооцно.

θ se = θ e +R se ⋅t (5) 0 C

Энд: θ so - гадна гадаргуун температур ( 0 C) θ o - гадна агаарын температур ( 0 C) R se - гадна гадаргуун дулаан єгєлтийн эсэргїїцэл (м 2 °С/вт); t - дулааны урсгалын нягт (Вт/м 2 );

Їеїдийн завсрын температурыг барилгын олон їет гадна хашлага бїтээцийн дотор талын эхний їеэс эцсийн ємнєх їе хїртэлх їе тус бїрийн температурын утгыг дараах томъёогоор тодорхойлно. (дулааны урсгалын чиглэлд тоолно) (Зураг 2)

θ 1 = θ si –R 1 ⋅t (6) θ 2 = θ 1 –R 2 ⋅t

. . . θ n-1 = θ n-2 –R n-1 ⋅t

Энд: θ si - дотор гадаргуун температур ( 0 C) R 1 - эхний їеийн дулаан дамжуулалтын эсэргїїцэл (м 2 °С/Вт); R 2 - 2- дахь їеийн дулаан дамжуулалтын эсэргїїцэл (м 2 °С/Вт); R n-1 - эцсийн ємнєх їеийн дулаан дамжуулалтын эсэргїїцэл (м 2 K/Вт); θ n-1 - сїїлчийн ба тїїний ємнєх їеийн хоорондох гадаргуун

температур ( 0 C) t - дулааны урсгалын нягт (Вт/м 2 )

БД 23-102-03

-14-

2.3 Барилгын хашлага бїтээцийн дотор гадаргууд їїсэх хєлрєлтийг хязгаарлах дулаан техникийн тооцоо

Дотор гадаргууд їїсэх хєлрєлтийг хязгаарлахад тухайн барилгын хашлага бїтээцийн шаардлагат дулаан дамжуулалтын эсэргїїцлийг дараах томъёогоор тодорхойлно.

R=R si ⋅(θ I -θ e )-(R si +R se )⋅( θ I -θ s ) (7)

Энд: R si -дотор гадаргуун дулаан єгєлтийн эсэргїїцэл (м 2 °С/Вт); R se -гадна гадаргуун дулаан єгєлтийн эсэргїїцэл (м 2 °С/Вт); θ I - дотор агаарын тооцооны температур ( 0 C) θ e -гадна агаарын тооцооны температур ( 0 C) θ s -дотор агаарын хєлрєлт їїсэх температур ( 0 C)

Харгалзах дулаан дамжуулалтын илтгэлцїїрийг дараах томъёогоор тооцно.

K=θ I -θ s / ( R si ⋅(θ I -θ e )) (8) (Вт/м 2 °С)

Тайлбар: Їндсэн нєхцлийг тогтоохдоо 1.1 зїйлийг їз! Дотор агаарын хєлрєлт їїсэх температур θ s -г БНбД 2,01,03-92/2003-ын хїснэгт 14-єєс авна.

2.4 Дулаан илїї дамжуулдаг (дулааны гїїр) хэсгийн тооцоо

Энэ тооцоог барилгын хашлага бїтээц нь ялгаатай дулаан дамжуулалттай хэсгїїд (дулааны гїїр)-ээс бїрдсэн нєхцєлд хийнэ. Эдгээрийг БНбД 2.01.03-92 (ISO 10211-1)-д заасны дагуу тооцно. Шугаман хэлбэрийг БНбД (ISO10211-2)–т заасны дагуу тооцно.

2.5 Уур нэвчилтийн тооцоо

Уур нэвчилтийн эсэргїїцэл Барилгын ямар нэг материалын уур нэвчилтийн эсэргїїцэл (Z)-г дараах

Зураг 2. Зузаан болон дулаан дамжуулалтаас нь хамааруулсан олон їет хашлага бїтээцийн температурын график

БД 23-102-03

-15-

томъёогоор тооцно.

Z= N ⋅µ⋅d (9) (м 2 ⋅ц⋅Пa/kг)

Энд: µ - усны уур нэвчилтийн эсэргїїцлийн тоо d - тооцож байгаа їеийн зузаан (м) N=1/δ d агаар дахь усны уурын нэвчилтийн (диффуз) илтгэлцїїрийн урвуу хэмжигдэхїїн (м⋅цПa/kг), хавсралт 2-оос авна.

Агаар дахь усны уурын нэвчилтээр дамжих илтгэлцїїрийг дараах томъёгоор олно.

δ d = D

R T d

(10)

Энд: D - агаар дахь усны уурын диффузын илтгэлцїїр (м 2 /ц); Ширмэрийн томъёогоор тодорхойлно. Хавсралт 2-оос авна.

D=0,083 P

P

T 0

1 81

273

.

, м 2 /ц (11)

Энд: P 0 -агаарын стандарт даралт P 0 (P 0 =101325 Пa (ISO 2533-1975 )) P- Тухайн орон нутгийн далайн тївшингийн дундаж даралт 102064Пa (Монгол орны хувьд) R d - уурын хийн тогтмол (Дж/(kг⋅K)); R d =461.5 Дж/(kг⋅K) T - термодинамикийн температур (K);

Барилгын олон їетэй хашлага бїтээцийн уур нэвчилтийн эсэргїїцэл Z-г дараах томъёогоор тодорхойлно.

Z=N (µ 1 ⋅d 1 + µ 2 ⋅d 2 +… + µ n ⋅d n ) (м 2 ⋅ц⋅Пa/kг) (12)

Агаарын уур нэвчилтийн эквивалент зузаан Барилгын аливаа материалын уур нэвчилтийн агаарын эквивалент зузааныг

(s d )дараах томъёогоор тооцно.(Пикийн хууль)

s d = µ⋅d (м) (13)

Энд: 1-р томъёотой ижил

Усны уурын хэсэгчилсэн (бодит) даралт Усны уурын хэсэгчилсэн даралт p s нь θ гэсэн тодорхой температурт дараах

томъёогоор илэрхийлнэ.

p=ϕ⋅p s (Пa) (14)

Энд: ϕ -агаар дахь бодит чийг (томъёонд аравтын бутархайгаар орлуулна) p s -ханасан усны уурын даралт (Пa); температураас хамаарна. БНбД 2.01.03-92-2003-ын хїснэгт 15-аас авна.

БД 23-102-03

-16-

Уур нэвчилтийн урсгалын нягт Барилгын хашлага бїтээцээр нэвтрэх уур нэвчилтийн урсгалын нягт (g w )-ыг

дараах Гласерын томъёогоор бодно. (Цаашид уурын нягт гэнэ.)

g w = P

Z

P i e −

(kг/м 2 ⋅ц) (16)

Энд: p i -дотор талын усны уурын хэсэгчилсэн даралт (Пa) p e - гадна талын усны уурын хэсэгчилсэн даралт (Пa) Z - барилгын бїтээцийн уур нэвчилтийн эсэргїїцэл (м 2 ⋅ц⋅Пa/kг)

Тайлбар: дээрх томъёог хєлрєлт їїсэхгїй тохиолдолд авч їзнэ.

Гурав. ТООЦОХ АРГАЧЛАЛ

Зураг 3-т барилгын хашлага ханын хєндлєн огтлолд хєлрєлт їїсэх эсэхийг бїдїївчээр їзїїлэв

Зураг 3. Олон їет хашлага бїтээцийн гїнд їїсэж болох чийгшилтийг тогтоох зорилгоор їе тус бїрийн

- Температурын (θ) - Ханасан усны уурын даралт P - Усны уурын хэсэгчилсэн даралт (p s ) зэргийн муруй.

Ханасан усны уурын даралтын болон хэсэгчилсэн даралтын муруйнууд єєр хоорондоо шїргэлцээгїй учир дээрх жишээнд дїрсэлсэн бїтээцийн хєндлєн огтлолын гїнд хєлрєлт їїсэхгїй ба чийг хуримтлагдахгїй.

3.1 Чийг хуримтлалтаас їїсэх усны тооцоо

Хэрэв барилгын хашлага бїтээцийн хоёр талын агаар дахь уурын хэсэгчилсэн даралтууд єєр єєр байвал тухайн бїтээцээр усны уур нэвчих процесс явагдана.

Барилгын хашлага бїтээцийн дотор гїнд нэг гадаргууд уурын хэсэгчилсэн даралт нь усны уурын ханасан даралттай тэнцэх тохиолдолд тухайн бїтээцэд хєлрєлт їїсч, чийг хуримтлана.

Чийг хуримтлалтаас їїссэн усны хэмжээг тооцох аргыг доор тайлбарлав.

БД 23-102-03

-17-

Зураг.3-т дїрсэлсэн уур нэвчилтийн диаграммын хэвтээ тэнхлэгт барилгын хашлага бїтээцийн їе тус бїрийн уур нэвчилтийн агаарын эквивалент зузааныг дотроос нь гадагш нь ар араас нь дїрсэлсэн ба босоо тэнхлэгт уурын даралт дїрслэгдсэн.

Уурын хэсэгчилсэн (бодит) даралт, ханасан даралт, тооцож гаргасан температурын тархалтад харгалзах s d -утгын хэмжээнд барилгын хашлага бїтээцийн хєндлєн огтлолын дагуу дїрслэн їзїїлэв. Уурын хэсэгчилсэн даралт нь барилгын хашлага бїтээцийн гадна ба дотор гадаргуу дахь агаарын усны уурын хэсэгчилсэн даралтуудыг холбосон шулуун хэлбэрээр дїрслэгдэнэ. Энэ шулуун нь усны уурын ханасан даралтын диаграммтай шїргэлцэх тохиолдолд шїргэгч нь тангент хэлбэрээр дїрслэгдэнэ. (Зураг 4, зураг 7-д харуулсан тохиолдолуудыг харьцуулан їз.)

График тодорхой хэсэгт шїргэлцэх буюу давхцаж байвал барилгын хашлага бїтээцийн гїний тэр хэсэгт чийгших хугацаанд хєлрєлт їїсч чийг хуримтлана. Дээрх графикт даралтын хоёр муруй шїргэлцээгїй тохиолдолд хєлрєлт їїсэхгїй. (зураг 4.)

Чийгшилтээс хуримтлах усны хэмжээ нь нэгж хугацаанд нэгж талбайгаар нэвтэрсэн усны уурын хэмжээний ялгавраар тодорхойлогдоно (єєрєєр хэлбэл уурын урсгалын нягтын ялгавар юм). Шїргэгчийн налалт нь тухайн нэвчих урсгалын нягтын хэмжээг тодорхойлно. Чийгших хугацаанд барилгын хашлага бїтээцэд їїсэх усны хэмжээг Зураг 4-єєс зураг 6 їзїїлсэн тохиолдолуудад єгєгдсєн тухайн тэгшитгэлээр олно.

Албадмал зохистой орчин бїрэлдїїлээгїй єрєє тасалгааны тооцоонд энэ дїрмийн суурь нєхцєлїїдийг хэрэглэж болно.

А - тохиолдолд хєлрєлт їїсэхгїй.

Хэсэгчилсэн бодит даралт ханасан усны уурын даралтаас бага байна.

Зураг 4. а-тохиолдол. Бїтээцийн гїнд чийгшилтээс хєлрєлт їїсэхгїй.

Б - тохиолдолд хєлрєлт гадаргууд їїснэ.

- дотор гадаргуу ба хєлрєлт їїсэх гадаргуун хооронд Z i - гадна гадаргуу ба хєлрєлт їїсэх гадаргын хооронд Z e

2 ба 3 –р їеийн хооронд хєлрєлт їїснэ.

БД 23-102-03

-18-

Зураг 5. б-тохиолдол. Бїтээцийн гїнд нэг гадаргууд хєлрєлт їїснэ.

Дотор гадаргуугаас хєлрєлт їїсэх гадаргуу хїртэлх нэвчих уурын урсгалын нягтыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

g i =(p i -p sw )/Z i (kг/(м 2 ⋅ц) (17)

Хєлрєлт їїсэх гадаргуугаас гадна гадаргуу хїртэл нэвчих уурын урсгалын нягтыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

g e =(p sw -p e )/Z e (kг/(м 2 ⋅ц) (18)

Чийгших хугацаанд гадаргууд хуримтлагдах усны хэмжээг талбайгаас хамааруулан дараах томъёогоор тодорхойлно.

m W,T =t T ⋅(g i -g e ) (kг/м 2 ) (19)

t T -г БНбД 2.01.03-92/2003-ын17-р хавсралтаар авна.

В - тохиолдолд хєлрєлт хоёр гадаргууд їїснэ. (p sw1 , p sw2 )

- дотор гадаргуу ба хєлрєлт їїсэх эхний гадаргын хооронд Z i - хєлрєлт їїсэх хоёр гадаргын хооронд Z z

- гадна гадаргуу ба хєлрєлт їїсэх сїїлийн гадаргын хооронд Z e

Зураг 6. в-тохиолдол. Барилгын бїтээцийн хоёр єєр гадаргууд уур нэвчилтээс хєлрєлт їїснэ

БД 23-102-03

-19-

Дотор гадаргуугаас хєлрєлт їїсэх эхний гадаргуу хїртэл нэвчих уурын урсгалын нягтыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

g i =(p i -p sw1 )/Z i (kг/(м 2 ⋅ц) (20)

Хєлрєлт їїсэх хоёр гадаргуугын хооронд нэвчих уурын урсгалын нягтыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

g z =(p sw1 -p sw2 )/Z z (kг/(м 2 ⋅ц) (21)

Хєлрєлт їїсэх сїїлийн гадаргуугаас гадна гадаргуу хїртэлх нэвчих уурын урсгалын нягтыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

g e =(p sw2 -p e )/Z e (kг/(м 2 ⋅ц) (22)

Чийгших хугацаанд гадаргууд їїсэх усны хэмжээ тус бїрийг дараах байдлаар тодорхойлно.

m W,T1 =t T ⋅(g i -g z ) (kг/м 2 ) (23)

m W,T2 =t T ⋅(g z -g e ) (kг/м 2 )

Г - тохиолдолд хєлрєлт эхлэл ба тєгсгєлд їїснэ. (p sw1 , p sw2 )

- дотор гадаргуу ба хєлрєлт їїсэх хэсгийн эхлэл хоёрын хооронд Z i - хєлрєлт їїсэх хэсгийн эхлэл ба тєгсгєлийн хооронд Z z

- гадна гадаргуу ба хєлрєлт їїсэх сїїлийн гадаргын хооронд Z e

хєлрєлт їїсэх хугацаа,цагаар (ц)

Хэрэв шїргэгч шулуун ханасан уурын даралтын муруйтай давхцаж байвал барилгын тэр хэсэгт нийтэд нь хєлрєлт їїснэ. Зураг 7. (2-р їеийн хэсэгт)

Зураг 7. г-тохиолдол. Бїтээцийн дотор хэсэгт чийг хуримтлуулалтаас їїсэх уур нэвчилт

Дотор гадаргуугаас хєлрєлт їїсэх хэсгийн эхлэл хїртэлх нэвчих уурын урсгалын нягтыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

g i =(p i -p sw1 )/Z i (kг/(м 2 ⋅ц) (24)

БД 23-102-03

-20-

Хєлрєлт їїсэх хэсгийн тєгсгєлєєс гадна гадаргуу хїртэлх нэвчих уурын урсгалын нягтыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

g e =(p sw2 -p e )/Z e (kг/(м 2 ⋅ц) (25)

Чийгшилтийн хугацаанд тухайн хэсэгт хуримлах усны хэмжээг талбайгаас хамааруулан доорхи байдлаар тооцно.

m W,T =t T ⋅(g i -g e ) (kг/м 2 ) (26)

Дээрх томъёонуудад:

p i дотор агаар дахь усны уурын хэсэгчилсэн даралт (Пa) p e гадна агаар дахь усны уурын хэсэгчилсэн даралт (Пa) p sw хєлрєлт їїсэх хэсгийн ханасан усны уурын даралт (Пa) Z- Хашлага бїтээцийн уур нэвчилтийн эсэргїїцэл (м 2 ⋅ц⋅Пa/kг)

3.2 Чийг гадагшлалтыг тооцох

Хашлага бїтээцийн гїнд чийг хуримтлагдсан тухайн хэсэгт ханасан усны уурын даралт бий болно.

Чийг хуримталсан гадаргуун хэсгээс ууршиж гадна ба дотор гадаргаар гадагшлах усны хэмжээг тодорхойлохдоо 3.1 зїйлд дурьдсан аргын дагуу уур нэвчилтийн диаграммын тусламжтайгаар гїйцэтгэнэ. (Зураг 8-ыг зураг 11-тэй харьцуул). Энэ тохиолдолд чийг гадагшлах їед їїсэж болох хєлрєлтийг тооцоохгїй.

Энэхїї хавсралтын 3.1 зїйлийн а-тохиодолдоос 3.2 зїйлийн г-тохиололд тайлбарласан тохиолдолууд А.3.1 а-г тохиолдолуудтай тохирно.

Албадмал зохистой орчин хийгдээгїй єрєє тасалгааны хувьд дээр єгїїлсэн хялбарчилсан суурь нєхцєлїїдийг їндэс болгоно.

А - тохиолдолд чийг хуримтлагдахгїй, чийг гадагшлахгїй.

Зураг 4. ба зураг 8 -ыг харьцуулж їз!

Зураг 8. а-тохиолдол. Барилгын бїтээцэд чийг хуримтлагдахгїй, чийг гадагшлахгїй

БД 23-102-03

-21-

Б - тохиолдол: Бїтээцийн гїнд нэг гадаргууд чийгшилтээс їїссэн усны ууршилт ба гадагшлалт

Ууршилт хєлрєлт їїссэн гадаргуугаас явагдана. Зураг 5. ба зураг 9-ийг харьцуулж їз.

Зураг 9. б-тохиолдол. Бїтээцийн гїнд нэг гадаргууд чийгшилтээс їїссэн усны ба ууршилт явагдана.

Хєлрєлт їїссэн гадаргуугаас дотор гадаргуу хїртэлх нэвчих уурын урсгалын нягтыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

g i =(p sw -p i )/Z i (kг/(м 2 ⋅ц) (27)

Хєлрєлт їїссэн гадаргуугаас гадна гадаргуу хїртэлх нэвчих уурын урсгалын нягтыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

g e =(p sw -p e )/Z e (kг/(м 2 ⋅ц) (28)

Чийг гадагшлах хугацаанд барилгын бїтээцээс уурших чийгийн хэмжээг талбайгаас нь хамааруулан дараах томъёогоор тодорхойлно.

m w,v =t v ⋅(g i +g e ) (29)

В - тохиолдол: Барилгын хоёр єєр гадаргууд чийгшилтээс їїссэн ус гадагшлах

Ууршилтын хугацаа эхлэхэд хєлрєлт їїссэн хоёр гадаргуугын хооронд ууршилтын їеийн температурын нєхцєлд тохирсон ханасан уурын даралт тогтвортой гэж їзнэ.

Хєлрєлт їїссэн хоёр гадаргуугаас эхний ээлжинд ууршилт аль ойрхон орших гадна гадаргуугийн чиглэлд явагдана. Энэ їед дээрх хоёр гадаргуугийн хооронд нэвчилт явагдахгїй гэж їзнэ. Ууршилтын хугацааны тєгсгєлєєс ємнє аль нэг гадаргууд їїссэн чийг ууршиж дуусвал їлдсэн хугацаанд нєгєє гадаргуугийн чийг хоёр чиглэлд ууршина.

БД 23-102-03

-22-

Зураг 10. в-тохиолдол. Барилгын хоёр єєр гадаргууд їїссэн чийг ууршилт явагдаж гадагшлана.

Хєлрєлт їїссэн эхний гадаргуугаас дотор гадаргуу хїртэл нэвчих уурын урсгалын нягтыг дараах томъёогоор бодно.

g i =(p sw -p i )/Z i (kг/(м 2 ⋅ц) (30)

Хєлрєлт їїссэн сїїлийн гадаргуугаас гадна гадаргуу хїртэл нэвчих уурын урсгалын нягтыг дараах томъёогоор бодно.

g e =(p sw -p e )/Z e (kг/(м 2 ⋅ц) (31)

Чийг гадагшлах хугацааны тєгсгєлєєс ємнє аль нэг гадаргууд їїссэн чийг тодорхой t хугацаанд ууршиж дуусвал їлдсэн хугацаанд гадагшлах чийгийн урсгалын нягтыг дараах байдлаар бодно. t v,r =t v -t

g i,r =(p sw -p i )/Z i буюу g i,r =(p sw -p i )/(Z i +Z z ) (kг/(м 2 ⋅ц) (32)

g e,r =(p sw -p e )/Z e буюу g e,r =(p sw -p e )/(Z e +Z z ) (kг/(м 2 ⋅ц)

Ууршилтын хугацаанд бїтээцээс чийг гадагшлах нийлбэр хэмжээг дараах томъёогоор тодорхойлно.

m w,v =(t v –t v,r )⋅(g i +g e )+ t v,r ⋅(g i,r + g e,r ) (33)

Г - тохиолдол: Барилгын бїтээцийн гїнд чийгшилтээс їїссэн усны уур гадагшлах

Чийгшилтээс їїсэх чийг барилгын бїтээцийн тодорхой нэг хэсгийг хамарсан тохиолдолд ууршилт тухайн хэсгийн тєвєєс явагдана.Зураг 7 ба зураг 11.-ийг харьцуулж їз.

Зураг 11. г-тохиолдол. Барилгын бїтээцийн гїнд чийгшилтээс їїссэн усны ууршилт явагдана.

БД 23-102-03

-23-

Хєлрєлт їїссэн хэсгийн тєвєєс дотор гадаргуу хїртэл нэвчих уурын урсгалын нягтыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

g i =(p sw -p i )/(Z i +0,5Z z ) (kг/(м 2 ⋅ц) (34)

Хєлрєлт їїссэн хэсгийн тєвєєс гадна гадаргуу хїртэл нэвчих уурын урсгалын нягтыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

g e =(p sw -p e )/( Z e +0,5Z z ) (kг/(м 2 ⋅ц) (35)

Ууршилтын хугацаанд барилгын бїтээцээс гадагшлах чийгийн хэмжээг дараах томъёогоор тодорхойлно.

m w,v =t v ⋅(g i +g e ) (36)

Дээрх томъёонуудад: p i - дотор агаар дахь усны уурын хэсэгчилсэн даралт (Пa) p e - гадна агаар дахь усны уурын хэсэгчилсэн даралт (Пa) p sw - хєлрєлт їїсэх хэсгийн ханасан усны уурын даралт (Пa) Z- Хашлага бїтээцийн уур нэвчилтийн эсэргїїцэл (м 2 ⋅ц⋅Пa/kг) t v - ууршилт явагдах хугацаа,цагаар (ц); - БНбД 2.01.03-92/2003-ын17-р хавсралтаар авна.

БД 23-102-03

-24-

Хавсралт 1. зєвлємж

ТООЦОО ХИЙСЭН ЖИШЭЭНЇЇД

Энд єгєгдсєн суурь нєхцєлїїдийн доор усны уурын нэвчилтийн улмаас барилгын хашлага хана, хавтгай дээврийн дотор їїсэх чийг тїїний ууршилтаар чийг гадагшлахыг авч їзнэ. Чийг хамгаалах їеийг температурын тархалтын тооцоонд авахгїй.

Жишээ 1: Хашлага хана ( дотор талаас нь дулаалсан байдал)

1.1 Суурь єгєгдлїїд: Улаанбаатар хотын нєхцлєєр авсан болно. зураг 12-д дїрсэлсэн хашлага ханыг авч їзье.

Зураг 12. Хашлага бїтээцийн бїтэц

Тооцоонд хэрэглэх суурь єгєгдлїїд Хїснэгт 1

Хугацаа ба цаг уурын їзїїлэлтїїд дотор орчины нєхцєл

Гадна орчины нєхцєл

Чийгшилт їргэлжлэх хугацаа (3600 ц) Агаарын температур 20 0 С -26 0 С Агаарын бодит чийг 55% 70% ханасан усны уурын даралт 2338 Пa 14Пa Усны уурын хэсэгчилсэн даралт (бодит) 1285.9Пa 9.8Пa Ууршилт їргэлжлэх хугацаа (2160 ц) Агаарын температур 20 0 С 17 0 С Агаарын бодит чийг 55% 62% ханасан усны уурын даралт 2338Пa 1937.2Пa Усны уурын хэсэгчилсэн даралт (бодит) 1285.9Пa 1201.04Пa

Чийг хуримтлуулалтын їеийн уур нэвчилтийн диаграммын шаардлагатай їзїїлэлтїїдийг хїснэгт 2-оос авна.

БД 23-102-03

-25-

1.2 Чийг хуримтлуулалтаас їїсэх усны хэмжээг тооцох

Чийг хуримтлуулалт їргэлжлэх хугацааны уур нэвчилтийн графикт шаард- лагатай їзїїлэлтїїдийг хїснэгт 2-оос авна.

Хїснэгт 2

Бїтээцийн їе давхрага d

(м) µ s d

(м) λ R

(Вт/(м°С) R

(м 2 °С/Вт) θ

(°С) p s

(Па) 1 Дотор агаар 20 2338

- Дотор гадаргуун дулаан єгєлтийн эсэргїїцэл

- - - - 0,115

2 Дсп 0.2 44 0,88 0,19 0,105 18,41 2119 3 Агаарын їе 0,1 1 0,1 0,15 16,95 1925 4 Хєєсєнполистрол 0.1 20 2 0.041 2.44 14,88 1682

5 чийг нэвчилт сааруулах

їе 0,003 25001 7,5

6 Тоосгон єрєг 0.025 9,5 2,375 0,53 0,4717 -18,9 115

7 Гадна гадаргуу 0,043 -25,4 59,97

8 Гадна агаар - - - - -26 55,99 3.32

Тухайн хананд хєлрєлт їїсэх эсэхийг хїснэгт 1 – д єгсєн суурь нєхцлїїдийн тусламжтай тогтооно. 3 ба 4-р їеийн хооронд хєлрєлт їїснэ.

3 ба 4-р їеийн хооронд хєлрєлт їїснэ.

Z i =16,55⋅10 6 м 2 ⋅цаг⋅Па/кг, Z e =3,75⋅10 6 м 2 ⋅цаг⋅Па/кг, Р=1285,9 Па, Р s =115 Па, Р е =9,8Па, t хур =3600 цаг эдгээр єгєгдлїїдээр хашлага хана жилд хуримтлуулах чийгийн хэмжээг тодорхойлвол:

m хур =t хур ⋅((( Р- Р s )/ Z i )-(( Р s - Р е )/Z i ))=0.154кг/м 2 байна.

БД 23-102-03

-26-

1.3 Чийг гадагшлуулалтын хэмжээг тооцох

Ханасан усны уурын даралт ба температурын тархалт хашлага ханын хєндлєн огтлолын дагууд тогтмол байна. Чийг гадагшлуулалт їргэлжлэх хугацааны суурь нєхцєлийг хїснэгт 3-аас авна.

Чийг гадагшлуулалт їргэлжлэх хугацааны уур нэвчилтийн графикт шаардлагатай їзїїлэлтїїд

Хїснэгт 3

¹ Бїтээцийн їе давхрага d(м) µ

s d

(м) λ R

(Вт/(м°С) R

(м 2 °С/Вт) θ

(°С) p s


Дотор гадаргуун дулаан єгєлтийн эсэргїїцэл - - - - 0,115

2 ДСП 0.2 44 0,88 0,19 0,105 19,9 3 Агаарын їе 0,1 1 0,1 0,15 19,8 4 Хєєсєнполистрол 0.1 20 2 0.041 2.44 19,7 5 чийг нэвчилт сааруулах їе 0,003 25001 7,5 6 Тоосгон єрєг 0.025 9,5 2,375 0,53 0,4717 17,5 2012 7 Гадна гадаргуу - - - - 0,043 8 Гадна агаар 17 1937

3.32

Нэг жилд хашлага ханын ууршилтаар чийг гадагшлах хэмжээг тооцох: t гад =2160 цаг

m гад =t гад ⋅((( Р s -Р)/ Z i )-(( Р s - Р)/ Z e ))=0.56кг/м 2

Эндээс m хур ≤ m гад байгаа тул ашиглалтын нийт хугацаанд барилгын хашлага хананд уур эвчилтээс хор нєлєє їзїїлэхгїй гэж їзнэ

шаардлагууд:

- m W,T ≤ m W,V : нєхцєл биелсэн - m W,T ≤ 0,5kг/м 2 : биелсэн

1.4 Дїгнэлт Чийгшилтээс їїсэх чийг барилгын бїтээцэд хор нєлєє

їзїїлэхгїй гэж їзнэ.

БД 23-102-03

-27-

Жишээ 2: Хашлага хана (гадна талаас дулаалсан байдал)

2.1 Суурь єгєгдлїїд: Улаанбаатар хотын нєхцлєєр авсан болно. Зураг 12-т дїрсэлсэн хашлага ханыг авч їзье.

1-Тоосго 120мм 2-Хєєсєнполистрол 45мм 3-Тоосго 380мм

.

Зураг 12. Хашлага ханын бїтэц

Тооцоонд хэрэглэх суурь єгєгдєлїїд Хїснэгт 1

Хугацаа ба аг уурын їзїїлэлтїїд дотор орчины нєхцєл

Гадна орчины нєхцєл

Чийгшилт їргэлжлэх хугацаа (3600 ц) Агаарын температур 20 0 С -26 0 С Агаарын бодит чийг 55% 70% ханасан усны уурын даралт 2338 Пa 14Пa Усны уурын хэсэгчилсэн даралт (бодит) 1285.9Пa 9.8Пa Ууршилт їргэлжлэх хугацаа (2160 ц) Агаарын температур 20 0 С 17 0 С Агаарын бодит чийг 55% 62% ханасан усны уурын даралт 2338Пa 1937.2Пa Усны уурын хэсэгчилсэн ларалт 1285.9Пa 1201.04Пa

2.2 Чийг хуримтлуулалтаас їїсэх усны хэмжээг тооцох

Чийг хуримтлуулалт їргэлжлэх хугацааны уур нэвчилтийн графикт шаард- лагатай їзїїлэлтїїдийг хїснэгт 2-оос авна.

Хїснэгт 2

¹ Бїтээцийн їе давхрага d

(м) µ s d

(м) λ R

(Вт/(м°С)) R

(м 2 °С/Вт) θ

(°С) p s


- Дотор гадаргуун дулаан

єгєлтийн эсэргїїцэл - - - - 0,12 17,59 2014

2 тоосго 0.38 9.5 3.61 0.53 0,72 2.6 737 3 полистрол 0,045 20 0,9 0,041 1,1 -20,36 97 4 тоосго 0.12 9.5 1,14 0.53 0,23 -25,1 62

2,2

Тухайн хананд хєлрєлт їїсэх эсэхийг хїснэгт 1–д єгсєн суурь нєхцлїїдийн тусламжтай тогтооно.

БД 23-102-03

-28-

Z i =7,1⋅10 6 м 2 ⋅цаг⋅Па/кг, Z e =1,8⋅10 6 м 2 ⋅цаг⋅Па/кг, Р=1285,9 Па, Р s =97 Па, Р е =9,8Па, t хур =3600 цаг эдгээр єгєгдлїїдээр хашлага хана жилд хуримтлуулах чийгийн хэмжээг тодорхойлвол:

m хур =t хур ⋅((( Р- Р s )/ Z i )-(( Р s - Р е )/Z i ))=0.425кг/м 2

байна.

2.3 Чийг гадагшлуулалтын хэмжээг тооцох

Ханасан усны уурын даралт ба температурын тархалт хашлага ханын хєндлєн огтлолын дагууд тогтмол байна. Чийг гадагшлуулалт їргэлжлэх хугацааны суурь єгєгдєлїїдийг хїснэгт 1-ээс харна.

Чийг гадагшлуулалт їргэлжлэх хугацааны уур нэвчилтийн графикт шаардлагатай їзїїлэлтїїд

Хїснэгт 3

¹ Бїтээцийн їе давхрага d(м) µ s d (м) λ R

(Вт/(м°С)) R

(м 2 °С/Вт) θ

(°С) p s


- Дотор гадаргуун дулаан єгєлтийн эсэргїїцэл

- - - - 0,12 19,8 2310

2 тоосго 0.38 9.5 3.61 0.53 0,72 18,9 2185 3 полистрол 0,045 20 0,9 0,041 1,1 17,4 1988 4 тоосго 0.12 9.5 1,14 0.53 0,23 17,1 1949

2,2

Нэг жилд хашлага ханын ууршилтаар чийг гадагшлах хэмжээг тооцох: t гад =2160 цаг

m гад =t гад ⋅((( Р s -Р)/ Z i )-(( Р s - Р)/ Z e ))=1,15кг/м 2

Эндээс m хур ≤ m гад байгаа тул ашиглалтын нийт хугацаанд барилгын хашлага хананд уур нэвчилтээс хор нєлєє їзїїлэхгїй гэж їзнэ

Шаардлагууд: - m W,T ≤ m W,V : нєхцєл биелсэн - m W,T ≤ 0,5kг/м 2 : биелсэн - m W,T ≤∆m zul : нєхцєл биелсэн

2.4 Дїгнэлт Чийгшилтээс хуримтлах чийг барилгын бїтээцэд хор нєлєє

їзїїлэхгїй гэж їзнэ.

БД 23-102-03

-29-

Жишээ 3: Тусгаарлалт хийсэн бага налуутай дээвэр

3.1 Суурь єгєгдлїїд. Улаанбаатар хотын нєхцлєєр авсан болно. Зураг 13-т дїрсэлсэн бага налуутай дээврийг авч їзье.

Зураг 13-т їзїїлсэн бїтэцтэй хїснэгт 1-д єгсєн суурь нєхцлїїдтэй бага налуутай дээврийг авч їзвэл хєлрєлт їїсэх болон ууршилт явагдах хугацааны уур нэвчилтийн графикт шаардагдах утгуудийг хїснэгт 2-т єгєв.

Зураг 13. Бага налуутай дээврийн бїтэц

Тооцоонд хэрэглэх суурь єгєдєлїїд Хїснэгт 1

Хугацаа Дотор орчин Гадна орчин чийг гадагшлалт їргэлжлэх хугацаа (3600ц)

Агаарын температур 20 0 C -26 0 C Агаарын бодит чийг 50% 70% Ханасан усны уурын даралт 2338Пa 60Пa Усны уурын хэсэгчилсэн даралт 1169Пa 42Пa

Ууршилт їргэлжлэх хугацаа (2160ц) Агаарын температур 20 0 C 17 0 C Агаарын бодит чийг 50% 63% Ханасан усны уурын даралт 2338 Пa 1937 Пa Усны уурын хэсэгчилсэн даралт 1169 Пa 1220 Пa

3.2 Чийгшилтээс їїссэн усны хэмжээг тооцох

Дээврийн хєндлєн огтлолд хєлрєлт їїсэх эсэхийг хїснэгт 1-д єгєгдсєн тооцоонд хэрэглэх суурь нєхцлїїдээр шалгана.

Зураг 15. Налуу дээврийн уурнэвчилтийн графикаас харахад дээврийн хийцэд хєлрєлт їїсэхгїй єєр єєр хэлбэл дээврийн хийцийн парциаль даралт усны уурын ханасан даралтаас бага байна.

БД 23-102-03

-30-

Чийг хуримтлуулалт їргэлжлэх хугацааны уур нэвчилтийн графикт шаардлагатай їзїїлэлт

Хїснэгт 2

¹ Бїтээцийн їе ,давхрага d (м) µ s d (м) λ R

Вт/(мK) R

м 2 K/Вт θ

0 C p s

Пa

Дотор агаар 20 2338

- Дотор гадаргуун дулаан

єгєлт - - - 8,7 0,115 19.23 2227

1 Хучилтын бетон хавтан 0,22 100 22 1,92 0,115 18.47 2132

2 Цементэн тэгшилгээ 0,02 50 1 0,65 0.031 18.27 2105

3 Прагмен 10000

4 хєєсєн полистрол 0,27 1 0,27 0,041 6,585 -25,6 59

5 хар цаас 3000

5 Арматуртай бетон

тэгшилгээ 0,03 100 3 1,63 0,018 -25,7 58

Гадна гадаргуун дулаан єгєлт

23 0,043 -25,9 60

Σsd= 6,9

3.3 Дїгнэлт Чийгшилт їргэлжлэх хугацаанд їїсэх усны хэмжээ дээврийн

бїтээцэд хор нєлєє їзїїлэхгїй гэж їзнэ.

БД 23-102-03

-31-


АГААРЫН ДИФФУЗЫН ИЛТГЭЛЦЇЇР БА ЭСЭРГЇЇЦЭЛ

t T D N 10 6 δ 10 -9 t T D N 10 6 δ 10 -9

-45 228.15 0.0592 1.78 562 1 274.15 0.0825 1.53 652 -44 229.15 0.0596 1.77 564 2 275.15 0.083 1.53 654 -43 230.15 0.0601 1.77 566 3 276.15 0.0836 1.52 656 -42 231.15 0.0606 1.76 568 4 277.15 0.0841 1.52 658 -41 232.15 0.061 1.76 570 5 278.15 0.0847 1.52 660 -40 233.15 0.0615 1.75 572 6 279.15 0.0852 1.51 662 -39 234.15 0.062 1.74 574 7 280.15 0.0858 1.51 663 -38 235.15 0.0625 1.74 576 8 281.15 0.0863 1.5 665 -37 236.15 0.063 1.73 578 9 282.15 0.0869 1.5 667 -36 237.15 0.0634 1.73 580 10 283.15 0.0874 1.49 669 -35 238.15 0.0639 1.72 582 11 284.15 0.088 1.49 671 -34 239.15 0.0644 1.71 584 12 285.15 0.0886 1.49 673 -33 240.15 0.0649 1.71 586 13 286.15 0.0891 1.48 675 -32 241.15 0.0654 1.7 588 14 287.15 0.0897 1.48 677 -31 242.15 0.0659 1.7 590 15 288.15 0.0903 1.47 679 -30 243.15 0.0664 1.69 592 16 289.15 0.0908 1.47 681 -29 244.15 0.0669 1.68 594 17 290.15 0.0914 1.47 683 -28 245.15 0.0674 1.68 595 18 291.15 0.092 1.46 684 -27 246.15 0.0679 1.67 597 19 292.15 0.0925 1.46 686 -26 247.15 0.0684 1.67 599 20 293.15 0.0931 1.45 688 -25 248.15 0.0689 1.66 601 21 294.15 0.0937 1.45 690 -24 249.15 0.0694 1.66 603 22 295.15 0.0943 1.44 692 -23 250.15 0.0699 1.65 605 23 296.15 0.0948 1.44 694 -22 251.15 0.0704 1.65 607 24 297.15 0.0954 1.44 696 -21 252.15 0.0709 1.64 609 25 298.15 0.096 1.43 698 -20 253.15 0.0714 1.64 611 26 299.15 0.0966 1.43 700 -19 254.15 0.0719 1.63 613 27 300.15 0.0972 1.43 702 -18 255.15 0.0724 1.63 615 28 301.15 0.0978 1.42 703 -17 256.15 0.0729 1.62 617 29 302.15 0.0984 1.42 705 -16 257.15 0.0735 1.62 619 30 303.15 0.0989 1.41 707 -15 258.15 0.074 1.61 621 31 304.15 0.0995 1.41 709 -14 259.15 0.0745 1.61 623 32 305.15 0.1001 1.41 711 -13 260.15 0.075 1.6 625 33 306.15 0.1007 1.4 713 -12 261.15 0.0755 1.6 627 34 307.15 0.1013 1.4 715 -11 262.15 0.0761 1.59 629 35 308.15 0.1019 1.4 717 -10 263.15 0.0766 1.59 631 36 309.15 0.1025 1.39 719 -9 264.15 0.0771 1.58 633 37 310.15 0.1031 1.39 720 -8 265.15 0.0776 1.58 635 38 311.15 0.1037 1.38 722 -7 266.15 0.0782 1.57 636 39 312.15 0.1043 1.38 724 -6 267.15 0.0787 1.57 638 40 313.15 0.1049 1.38 726 -5 268.15 0.0792 1.56 640 41 314.15 0.1055 1.37 728 -4 269.15 0.0798 1.56 642 42 315.15 0.1061 1.37 730 -3 270.15 0.0803 1.55 644 43 316.15 0.1068 1.37 732 -2 271.15 0.0809 1.55 646 44 317.15 0.1074 1.36 734 -1 272.15 0.0814 1.54 648 45 318.15 0.108 1.36 735 0 273.15 0.0819 1.54 650 46 319.15 - - -

БД 23-102-03

-32-


БАРИЛГЫН ЗАРИМ МАТЕРИАЛ, ЭДЛЭЛИЙН УУР НЭВЧИЛТИЙН ЭСЭРГЇЇЦЭЛ (DIN4108/4)

д/д Материал, эдлэлийн нэрс Эзлэхїїн

нягт кг/м 3

µ

Шавардлага, тэгшилгээ болон бусад їе давхарга 1. Шохойн ба шохой-цементэн зуурмаг (1800) 15/35

2. Хєнгєн хольцтой зуурмаг

хєнгєн зуурмаг LM21 марк Хєнгєн зуурмаг ,LM36 марк

(≤700) (≤1000)

15/35 15/35

3. Цементэн зуурмаг (2000) 15/35

4. Шохой-гєлтгєнєн ба, ангидридтай зуурмаг, шохой- ангидридтай зуурмаг

(1400) 10

5. Гєлтгєнєн єнгєлгєє (1200) 10 6. Дулаан тусгаарлах єнгєлгєє (≥200) 5/20 7. Ангидрид тэгшилгээ (2100) 8. Элс цементэн тэгшилгээ (2000) 15/35

9. Магнезитэн тэгшилгээ 5

Давхар шалны доод їе Їйлдвэрийн газрын шал ба явах хэсэг

(1400) (2300)

5

10. Асфальтан тэгшилгээ, зузаан ≥15мм (2300) Том хэмжээний барилгын бїтээц

1. Стандартын хїнд бетон (2400) 70/150 2. Арматуртай ба арматургїй хєнгєн бетон 800-2000 70/150 3. Автоклавын сийрмэг бетон 400-800 5/10 4. Хєнгєн бетон

4.1. Сийрмэг бус нэмэлттэй хєнгєн бетон 1600 1800 2000

3/10

5/10

4.2. Сийрмэг нэмэлттэй

600 700 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000

5/15

4.2.1. Галт уулын шаарган бетон

500 600 700 800 900 1000 1200

5/15

4.2.2. керамзит бетон /хєнгєн дїїрэгчтэй/

500 600 700 800 900 1000 1200

5/15

Хавтангууд 1. Шєрмєсєн чулуут цементэн хавтан (2000) 20/50 2. Арматургїй сийрмэг бетон хавтан

2.1. Єргийн зуурмагаар стандартын завсар заадалтай хийгдсэн

500 600 700 800

5/10

БД 23-102-03

-33-

2.2. Нарийн завсар заадалтай

500 600 700 800 5/10

3. Хєнгєн бетон хавтан

800 900 1000 1200 1400

5/10

4. Сийрмэг гєлтгєнє хавтан

600 750 900 1000 1200

5/10

5. Гєлтгєнє-картон хавтан (900) 8 Тєрєл бїрийн єрєгт бїтээц

1. Цул ба нїхтэй єнгєлгєєний тоосго 1800 2000 2200

50/100

1.2. Цул ба нїхтэй тоосгон єрєг

1200 1400 1600 1800 2000

5/10

1.3. Хєндий ба хєнгєн тоосгон єрєг

700 800 900 1000

5/10

2. Шохой-элсэн чулуун єрєг

1000 1200 1400 1600 1800 2000 2200

5/10

5/25

3. Їйлдвэрийн аргаар боловсруулсан чулуун бїтэц

1000 1200 1400 1600 1800 2000

70/100

4 Сийрмэг бетон єрєг

400 500 600 700 800

5/10

5 Бетон єрєг 5.1 Хєнгєн бетон хєндий гулдмайн єрєг ( блок)

5.1.1

єргєн ≤ 240мм єргєн ≤300мм єргєн ≤ 365мм єргєн ≤ 490мм єргєн ≤ 490мм

500 600 700 800 900 1000 1200 1400

5/10

5.2 Хєнгєн бетон гулдмай (блок)

5.2.1 Цул хєнгєн бетон

500 600 700 800 900 1000 1200

5/10

БД 23-102-03

-34-

1400 1600 1800 2000

10/15

5.2.2 Байгалын хєєсєн чулуун болон керамзитэн гулдмайгаас бусад цул гулдмайн єрєг

500 600 700 800 900 1000 1200 1400 1600 1800 2000

5/10

10/15

5.2.3 Байгалын хєєсєн чулуун цул гулдмай

5.2.3.1 Урт ≥490мм

500 600 700 800

5/10

5.2.3.2 240мм≤урт<490мм

500 600 700 800

5/10

5.2.4 Хєєлгєсєн шавар эсвэл хєємєл шавар ба байгалын хєєсєн чулуун цул гулдмай

5.2.4.1 Урт ≥490мм

500 600 700 800

5/10

5.2.4.2 240мм≤урт <490мм

500 600 700 800

5/10

5.3 Хєндийт бетон гулдмай

5.3.1 єргєн≤240мм єргєн ≤ 300мм єргєн ≤365мм

(≤1800) 20/30

Дулаан тусгаарлах матетиал

5.1 Модны їртсэн хєнгєн хавтан 8

-Хавтан гийн зузаан ≤25мм -Хавтангийн зузаан =15мм

360-480 (570) 2/5

5.2

Олон їет хєнгєн хавтан, -хєєсєнполистрол їе 9

-Эрдэс туузан їе 10

-модны зоргодсон їе 11

- зузаан 10мм-ээс 25мм хїртэл -зузаан 25мм

(≥15) 50-250

460-650 360-480

20/50

2/5

5.3 Шууд газар дээр нь хэрэглэдэг хєєсєн материал 5.3.1 Хєєсєн полиувертан (≥37) 30/100 5.4 Илчїї модон дулаалгын материал 80-500 5/10 5.5 Хатуу хєєсєнполистрол 12

Їрлэн хєєсєнполистрол (≥15) (≥20) (≥30)

20/50 30/70 40/100

Хєємєл хєєсєнполистрол (≥25) 80/250 5.5.2 Хатуу хєєсєнполиуритан (≥30) 30/100 5.5.3 Фенолиaн давирхайт хєєсєнцєр (≥30) 10/50 5.6 Эрдэс ба ургамлын гаралтай дулаалгын материал 13 8-500 1) 5.7 Шилэн ба эрдэс хєвєн (100-500) 5)

БД 23-102-03

-35-

6 Мод, Модон материал

Гацуур, нарс Царс, эвэрлэг мод

(600) (800)

40 40

6.2 Модон материал Наамал банз (800) 50/400

6.2.1

Шахмал хавтан Хэвтээ шахмал хавтан - Босоо нахмал хавтан

Модны ялтсан хавтан Хатуу модон ялтсан хавтан Сийрмэг модон ялтсан хавтан ба битїм- модны

савханцар хавтан

(700) (700)

(1000) ≤300 ≤400

50/100 20

70

5 7 Хуйлмал болон чигжээсний материал

7.1

Шалны дэвсгэр Шалны хулдаас линолуем Илчїї модон линоеум Хуванцар хулдаас

(1000) (700)

(1500)

7.2

Чигжээсний материал ба тууз Асфалльт шаваас, зузаан 7мм Битїм

Дээврийн хар цаас, дээврийн чигжээсний тууз Хар цаас Дан битумэн Зїлмэл шилэн ширхэгтэй тусгаарлагч

(2000) (1100)

(1200) (1200)

5)

10000/80000 2000/20000 20000/60000

7.2.4

Дээврийн хуванцар материал - ЕСВ - РVС-Р - РIB

50000/90000 10000/30000

400000/ 1750000

7.2.5

Гялгар цаас (фольги) ба ялтсан материал - РVС - фольги, зузаан 0.1мм - Полиэтилен-фольги, зузаан 0.1мм - Хєнгєн цагаан фольги зузаан 0.05мм - Бусад тємєр фольги зузаан 0.1мм

20000/50000 100000

5)

5)

8 Бусад материалууд 8.1 Асгаасан материал 15)16)

8.2

Сийрмэг материалууд - Хєємєл чулуу, гялтгануур - Илчїї модны їртэс - Їйлдвэрийн хєєсєн чулуу (шаарга) - Хєєлгєсєн шавар - Хєєлгєсєн хайрга - Галт уулын шаарга Хєєсєн полистрол Хуурай элс, хайрга

(≤100) (≤200) (≤600) (≤400) (≤1000) (≤1500)

15 1800

8.3 Єнгєлгєєний хавтанцар 2000 8.4 Шил 2500

8.5

Байгалын чулуу - Кристалл чулуулаг - Тунамал чулуулаг - Галт уулын сийрмэг чулуу

2800 2600 1600

8.6 Байгалийн чийгтэй хєрс - Элс, элсэрхэг хайрга - Шаварлаг хєрс

8.6 Шаазан, ваар 2000 100/300 8.7 Цавуут зуурмаг (плитаны цавуу) 1100 50/200

8.8

Металл - Ган - Зэс - Хєнгєн цагаан

8.9 Резин 1000

БД 23-102-03

-36-

Тайлбар:1) Материалын нягтын хаалтанд єгсєн утгыг талбайн массыг олоход хэрэглэнэ. 2) Чулууны єгсєн нягтын утга нь тухайн материалын нормд єгєгдсєн утгатай тохирно. 3) Тухайн барилгын бїтээцэд аль тохиромжгїй утгыг нь хэрэглэнэ. 4) Уур їл нэвтрїїлэх: S d ≥1500м. 5) 15 мм-ээс нимгэн хавтанг дулаан техникийн тооцоонд оруулахгїй байж болно. 6) Бусад хєєсєнцєр хэргэлэсэн тохиолдолд эгнээ 5.5-д єгєгдсєн утгуудыг хэрэглэнэ. 7) Бусад дулаан тусгаарлагч хэргэлэсэн тохиолдолд эгнээ 5.6-д єгєгдсєн утгуудыг хэрэглэнэ. 8) 10мм-ээс бага зузаантай модны зоргодсон дан їед дулаан дамжуулалтын эсэргїїцлийг тооцох шаардлагагїй харин чийг нэвчилтийн тооцоонд харгалзах агаарын їеийн эквивалент зузааныг тооцно. 9) Дулаан техникийн їзїїлэлт нормчлогдоогїй єгєгдсєн утгууд нь хамгийн дээд хэмжээ болно. 10) Асгаасан материалын асгаасан нягт.

Зарим нэгэн материалын уур нэвчилтийн эсэргїїцлийн тооцооны утга(S d ) Гадна шавардлага 0.025х15=0.40 Дотр шавардлага 0.015х6=0.10 Реситол 0.001х600=0.60 PVC ялтас 0.001х50000=5.00 Хєнгєнцагаан 40 гр/м 2 ∞ Халуун витумен тїрхлэг 2х0.002х1500=3.0 Витумен цавуу 0.0025х2500=6.30 Тосон тїрхлэг 2х0.002х1800=3.6 Полиэтилин ялтас (гялгар уут) 0.001х100000=10.0 Хєнгєн цагаан ялтас 0.001х700000=70.0 Хєнгєн цагаан ялтас 0.005х500000=25.0 Полиюинилхлоритэн лак, Полиувертан лак, Витумэнлатекс тїрхлэг 0.002х1800=36.0

БД 23-102-03

-37-

БД 23-102-03

-38-

Гарчиг

1. Тэмдэглэгээ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

2. Нэр томъёо ба тэдгээрийн тодорхойлолтууд . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

3. Нэг. Чийгшилтээс їїсэх уснаас хамгаалах хамгаалалт

1.1. Барилгын ханын гїнд чийгшилтээс хуримтлагдах

усны хэмжээг тооцох . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

1.2. Чийгшилтээс хуримтлагдах усны хэмжээг тооцох

шаардлагагїй хашлага бїтээц . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

1.3. Хашлага бїтээцийг борооны уснаас хамгаалах . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

1.4. Агаар їл нэвтрэх байдал . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

4. Хоёр. Хєлрєлт

2.1. Чийгшилтээс хуримтлагдах усны хэмжээг тооцох . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

2.2. Гадаргуугийн тэмпературыг тооцох . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

2.3. Барилгын хашлага бїтээцийг дотор гадаргууд

їїсэх хєлрєлтийг хязгаарлах дулаан техникийн тооцоо . . . . . . . . . . . . . . . . . .14

2.4 Дулаан илїї дамжуулдаг (дулааны гїїр) хэсгийн тооцоо . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

2.5. Уур нэвчилтийн тооцоо . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

5. Гурав. Тооцох аргачлал

3.1. Чийг хуримтлалтаас їїсэх усны тооцоо . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16

3.2. Чийг гадагшлалтыг тооцох . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

6. Хавсралт 1. (зєвлємж) Тооцоо хийсэн жишээнїїд . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

7. Хавсралт 2. (зєвлємж) Агаарын диффузийн

илтгэлцїїр ба эсэргїїцэл . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

8. Хавсралт 3. (зєвлємж) Барилгын зарим материал,

эдлэлийн уур нэвчилтийн эсэргїїцэл . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

9. Хавсралт 4. (зєвлємж) Монгол улсын нутаг дэвсгэрийн

борооны усны їйлчлэлийн тойм зураг . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

Documents

БД 23-102-03 МОНГОЛ УЛСЫН БАРИЛГЫН ДЇРЭМ БАРИЛГЫН ХАШЛАГА БЇТЭЭЦИЙН ДУЛААН,