ΦΥΛΛΟ 30

ÅÖÇÌÅÑÉÄÁ ÉÓÔÏÑÉÁÓ, ËÏÃÏÕ ÊÁÉ ÐÏËÉÔÉÓÌÏÕ ÔÏÕ ÍÉÊÏËÉÔÓÉÏÕ ÐÑÅÂÅÆÇÓÔéìÞ: 0,01

ÖÕËËÏ 30 ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑZΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011 www.nikolitsi.com

Λάκκα Θεσπρωτικού και Φιλιππιάδα:Ο τόπος, οι άνθρωποι, οι προοπτικές

Η περιοχή της Λάκκας Θεσπρωτικού του ενιαίου πλέον ∆ήµου Ζηρού, ένας τόπος, ευνοηµένοςαπό την φύση και την γεωγραφία του, καθώς βρίσκεται πλησίον των οδικών αξόνων, τηςΕγνατίας και της Ιονίας, οι οποίες µε την περάτωσή τους, θα άρουν την αποµόνωση της Ηπείρ-ου, µπορεί ν’ αποτελέσει πυρήνα ζωής για τους ανθρώπους της, αν από την Τοπική Αυτο-διοίκηση, την Περιφέρεια Ηπείρου, τις αρµόδιες υπηρεσίες (π.χ. Γεωργίας και Αγροτικής Ανά-πτυξης) και κυρίως από τους ίδιους τους κατοίκους της γίνει µελετηµένη αξιοποίηση των φυ-σικών πόρων και των συγκριτικών πλεονεκτηµάτων της που αποτελούν πολύτιµα κοιτάσµαταπλούτου για την πρόοδο της. ÓõíÝ÷åéá óôç óåë. 4

του φιλόλογου Νίκου Β. Καρατζένη

ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑ]ΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 20112

ÅÖÇÌÅÑÉÄÁ ËÏÃÏÕ ÊÁÉÐÏËÉÔÉÓÌÏÕ ÔÏÕ

ÁÈËÇÔÉÊÏÕ ÓÕËËÏÃÏÕ“ÁÔÑÏÌÇÔÏÓÍÉÊÏËÉÔÓÉÏÕ”

ÅÄÑÁÍéêïëßôóé Èåóðñùôéêïý

ÐñåâÝæçò, 483 00

Ôçë.: 6977431843697260937826820 29461

e-mail:[email protected]

web site:www.nikolitsi.com

ÉÄÉÏÊÔÇÔÇÓÁèëçôéêüò Óýëëïãïò

Áôñüìçôïò Íéêïëéôóßïõ

ÅÊÄÏÔÇÓÄçìÞôñéïò ÔæüëïòÍéêüëáïò ÆÞóçòÉùÜííçò Êþóôáò

ÓÕÍÔÁÊÔÉÊÇ ÏÌÁÄÁÔÜêçò Áíáãíþóôïõ

×ñÞóôïò ÁíáãíþóôïõÈáíÜóçò Áíáóôáóßïõ

ÈáíÜóçò ÆÞóçòÃåþñãéïò Êßôóéïò

Íßêïò ÊïëéüòÓùêñÜôçò ÊþóôáòÃéÜííçò ÍáóôïýëçòÈáíÜóçò Ä. ÓôñÜôçò

ÅÐÉÌÅËÅÉÁ ÅÊÄÏÓÇÓ ÊÁÉÕÐÅÕÈÕÍÏÓ ÕËÇÓ

Ãéþñãïò ÃéÜííïò

ÖÙÔÏÃÑÁÖÉÅÓÃåþñãéïò ÃéÜííïòÍéêüëáïò ÆÞóçò

ÓÅËÉÄÏÐÏÉÇÓÇÅÊÔÕÐÙÓÇÉÄÅÅÁ ÅÐÅ

ÃïñãïðïôÜìïõ 16, ÇñÜêëåéïÁôô., 141 21

Ôçë.: 210 2825611site: www.ideea.gr

e-mail: [email protected]

Ôá åíõðüãñáöá Üñèñá äåíåêöñÜæïõí áðáñáßôçôá ôéòáðüøåéò ôçò åöçìåñßäáò.

ÅðéôñÝðåôáé ç áíáðáñáãùãÞ êáé çáíáäçìïóßåõóç êåéìÝíùí Þ öùôï-ãñáöéþí Þ ôìçìÜôùí ôçò åöçìåñß-äáò åöüóïí áíáöÝñåôáé ç ðçãÞ

êáé ï áñèñïãñÜöïò.

ÊÏÉÍÙÍÉÊÁ

¼ëá ôá “êïéíùíéêÜ” äçìïóéåýïíôáé ìå åõèýíç ôùí óõããåíþí, ïé ïðïßïé ðñÝðåé íá åíçìåñþíïõí ôçí åöçìåñßäá.

Ð Ý í è ç

Στο νοσοκοµείο Παπανικολάου Θεσσαλονίκης απεβίωσε στις 25 Απριλίου οαπόστρατος αξιωµατικός Λάζος Χρήστος µετά από σύντοµη νοσηλεία. ΟΧρήστος Λάζος έζησε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια στην Ελιά και έφυ-γε για το αιώνιο ταξίδι σε ηλικία 76 ετών. Η νεκρώσιµη ακολουθία τελέ-στηκε στον Άγιο Αντώνιο Βέροιας, όπου και διέµενε µόνιµα και πολλοίσυγγενείς και φίλοι από τη γενέτειρα τίµησαν τον εκλιπόντα.Ας είναι ελαφρύ το χώµα της Ηµαθιώτικης γης που τον φιλοξενεί.

Ευχαριστήρια επιστολήÓ Õ Ë Ë Ï Ã Ï Ó

ÍÉÊÏËÉÔÓÉÙÔÙÍ ÐÑÅÂÅÆÁÓ«Ç ÁÃÉÁ ÊÕÑÉÁÊÇ»

ΠΟΛΙΤΙΣΤΚΟΣ ÓÕËËÏÃÏÓÍÉÊÏËÉÔÓÉÙÔÙÍ ÐÑÅÂÅÆÁÓ

ΠΡΟΣ: Τη σύζυγο και τα παιδιά του Χρήστου∆. Τζόλου.Τα ∆.Σ. των συλλόγων µας εκφράζουν ταθερµά τους συλλυπητήρια στην οικογένειακαι τους συγγενείς του εκλιπόντος συγ-χωριανού µας Χρήστου Τζόλου και παράλ-ληλα ευχαριστεί για την εµπιστοσύνη τουςστη διαχείριση του ποσού των χρηµάτων τοοποίο κατατέθηκε στη µνήµη του αντί στε-

φάνων, για την αγορά του οικοπέδου γιαπλατεία στο χωριό.Με αυτή σας την κίνηση συνεχίζετε την προ-σωπική προσφορά, συνδροµή και συµπαρά-σταση στο έργο των συλλόγων µας του αξι-αγάπητου Χρήστου. Σας ευχαριστούµε.

ÃÜìïé

Âáðôßóåéò

Ο Τάσος, γιος της Σοφίας και του Γιώργου Πανούση παντρεύτηκε τηνεκλεκτή της καρδιάς του, Κατερίνα Παππά. Η τελετή πραγ-µατοποιήθηκε το Σάββατο 11 Ιουνίου 2011 στον Ιερό Ναό Πέτρου καιΠαύλου στη Βαρυµπόµπη.Πολλοί οι προσκεκληµένοι, ευχήθηκαν και γλέντησαν µε τα νεόνυµφα,στην αίθουσα «Καβαλάρης» στην Πάρνηθα, µέχρι πρωίας. Συµµε-τέχοντας στη χαρά τους, ευχόµαστε ολόψυχα να ζήσουν.

Τάσος – Κατερίνα

Ο Σπύρος Γρηγορίου Νάσης και η Σοφία Μ. Βιταλάκη βά-φτισαν την κορούλα τους στον Άγ. Ισίδωρο Λυκαβηττούστις 5 Ιουνίου. Το όνοµα Λυδία-Ευαγγελία χάρισαν οι νονοίΧάρης Μηλιάκος και η Κυριακή Λουλάκη.Ακολούθησε τραπέζι στην ταβέρνα «Αιµίλιος», όπου Ηπει-ρώτες, Κρητικοί και φίλοι, γλέντησαν µέχρι αργά. Να τουςζήσει και νυφούλα.

Λυδία-Ευαγγελία

Ο Μάνθος, γιος της Βασιλικής και του Βαγγέλη Νάση, παν-τρεύτηκε την εκλεκτή της καρδιάς του, Λένα Γκούντα από τηνΆρτα. Η τελετή πραγµατοποιήθηκε τη ∆ευτέρα 25 Απριλίου2011 στον Ιερό Ναό Παντοκράτορος στην Άρτα.Το πλήθος των καλεσµένων δεξιώθηκαν οι νεόνυµφοι στο«ΚΤΗΜΑ ΤΣΟΥΜΑΝΗ». Συµµετέχοντας στη χαρά τους, ευχό-µαστε ολόψυχα να ζήσουν.

Μάνθος - Λένα

Για τα διοικητικά συµβούλια των δύο ΣυλλόγωνÏι Ðñüåäñïι Κολιός Βασίλειος

Êþóôáò ÉùÜííçò

Λάζος Θ. Χρήστος

ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΜΑ]ΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2011 3

ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ

Ο ∆ήµος Ζηρού δίνει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις πουδραστηροποιούνται εντός των ορίων του να προωθηθούν∆ΩΡΕΑΝ µέσω της ιστοσελίδας του.Ο ∆ήµος Ζηρού και οι υπεύθυνοι της ιστοσελίδαςwww.dimoszirou.gr αναλαµβάνουν τη κατασκευή του δια-φηµιστικού Banner των επιχειρήσεων για την καλύτερη καιποιοτικότερη προβολή τους στο διαδίκτυο. Τα διαφηµιστικάbanner θα τοποθετηθούν σε ειδική κατηγορία στην ιστο-σελίδα σε ευδιάκριτη θέση για την εύκολη λειτουργικότητακαι αναζήτηση του επισκέπτη. Επίσης θα υπάρχει η δυνα-τότητα ανακατεύθυνσης µε κλικ στο διαφηµιστικό baner στη

δική τους ιστοσελίδα,εφόσον υπάρχει.Το διαδύκτιο είναι από τα πιο αποδοτικά διαφηµιστικά µέσα,που µπορεί να σας διαφηµίζει ασταµάτητα 365 ηµέρες τοχρόνο, 24 ώρες το 24ωρο και ο ∆ήµος Ζηρού σας το προ-σφέρει ∆ΩΡΕΑΝ.

∆ιαφηµιστείτε στο www.dimoszirou.gr∆ωρεάν...και επίσηµα.

Στείλτε τα παρακάτω στοιχεία της επιχείρησηςστο [email protected]

Επωνυµία:

∆ιακριτικός Τίτλος:

Είδος επιχείρησης:

Επικοινωνία:

Τοποθεσία:

Ιστοσελίδα:

Λογότυπο ή φωτογραφία

Ταβέρνα - Ψητοπωλείο «Ο ΑΙΜΙΛΙΟΣ»,

Ταβέρνα «Ο ΑΙΜΙΛΙΟΣ», του δικού µας Αιµίλιου, γιού τουαείµνηστου Γιαννάση. Ο Αιµίλιος µε τη σύζυγό του ∆ήµητρακαι τα παιδιά τους Γιάννη, Μαρία, Βασιλική και Νίκο, ανα-καίνισαν πλήρως την ταβέρνα τους στην οδό Αριστοτέλους105, στην Άνω Ηλιούπολη. Σε µια υπέροχη και ευρύχωρηαίθουσα 150 καθισµάτων και άλλων τόσων στην πλατεία κά-τω από βαθύσκια πλατάνια και γύρω από το παραδοσιακόπέτρινο συντριβάνι, περιµένουν εσάς και τους πελάτες τους.Με εκλεκτούς πεντανόστιµους µεζέδες και πλήθος ορεκ-τικών, φτιαγµένα από τους ίδιους και από έµπειρους υπαλ-λήλους, θα σας εξυπηρετήσουν µε χαρακτηριστική Ηπει-ρώτικη προθυµία.

Από εµάς ΚΑΛΕΣ ∆ΟΥΛΕΙΕΣ.Για πληροφορίες και παραγγελίες στα τηλέφωνα:

210-9913881 και 210-9960488.

∆ωρεάν διαφήµιση των τοπικών επιχειρήσεωνστην ιστοσελίδα του ∆ήµου Ζηρού

ΘΕΜΑΤΑ

Λάκκα Θεσπρωτικού και Φιλιππιάδα:Ο τόπος, οι άνθρωποι, οι προοπτικές

∆ύο είναι οι λόγοι που µε ώθησαν να ασχοληθώ µε την Λάκκα Θεσπρωτικού. Αρχικά θεωρώ πως ξεπληρώνω παλιά µου επιθυµίανα αναφερθώ στην προβατοτρόφο κοιλάδα της η οποία µε συνάρπασε από την πρώτη γνωριµία µου µ’ αυτή, κατά την διάρκειατης στρατιωτικής µου θητείας (1977-78) σε µονάδα πυροβολικού µε έδρα τα Ιωάννινα, η οποία πραγµατοποιούσε ασκήσεις στηνπεριοχή. Θαύµασα τότε τα απάνεµα και στρωτά λιβάδια που βοσκούσαν ανέµελα τα γαλαροκόπαδα της Ντάρας, της Τύριας, τηςΡωµιάς και της Μπουσούλιζας, µε γοήτευσαν τα στερφοκόπαδα κατά τις περιπλανήσεις τους στα προσηλιακά ριζά µε τηνπλούσια χλόη και τους αραιούς και χαµηλούς θάµνους και καλοτύχισα τους ποιµένες της περιοχής που χαίρονταν έναν επίγειοπαράδεισο συγκρίνοντάς τον µε τα ασφακερά πετροτόπια του απέραντου και άνυδρου βελανιδώνα του Ξηροµέρου (Ακαρνανίας),όπου ξεχείµαζε επί αιώνες ο νοµαδικός πληθυσµός των Τζουµέρκων, οι συγχωριανοί µου ποιµένες, οι συγγενείς µου και η οικο-γένειά µου, εν µέσω των λύκων, των κεραυνών και των ανέµων.

Ο γράφων, Νίκος Β. Καρατζένης στον «Πύργο», στο καλοκαιριάτικο λιβάδι του κοπαδιού τηςοικογένειας του(Νότια Πίνδος), όπου πέρασε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια µε τους Νο-µάδες των Τζουµέρκων και τα κοπάδια τους.

Aναζητώντας λοιπόν στοιχεία από κτηνοτρόφους1 της περιοχήςΦιλιππιάδας πληροφορήθηκα ότι στην ζεστή κοιλάδα της Λάκκαςξεχειµώνιαζαν ως τα µέσα του περασµένου αιώνα (1950 πε-ρίπου) τα κοπάδια των Σαρακατσιαναίων νοµάδων. Συγκεκριµέ-να στην Ντάρα ξεχείµαζε ο τσέλιγκας Θόδωρος Βαγγελής µε τ’αδέρφια του, στην Τύρια ο Θανάσης Γιαννακός, στο Κοµµένο οΝίκος Κάτσενος. Στις αρχές του 20ου αιώνα (1917) στην Μπότσι-κα Θεσπρωτικού βρέθηκαν και οι τσελιγκάδες Νούλας Κουµπήςκαι οι Τσουµαναίοι, Αριστείδης και Γιάννης. Στην προέκταση δετης Λάκκας Θεσπρωτικού, στον Ρωµανό, είχε την έδρα του οεπίσης Σαρακατσιάνος αρχιτσέλιγκας Μήτρος Τσουµάνης, τοτσελιγκάτο του οποίου αριθµούσε τρεις χιλαδες (3000) πρόβατα,µε τραγιά γκεσέµια, ρεβανλίτικα άλογα και δεκάδες τζοµπανό-σκυλα. Από πληροφορίες του Αθανασίου Στράτη µαθαίνουµε ότιάλλες Σαρακατσιάνικες οικογένειες που ξεχειµώνιαζαν κατά και-ρούς στην Ντάρα ήταν: των Χασκή, Γόγολου, Αχνούλα. Σταµητρώα αρρένων της κοινότητας Ντάρας-Νικολιτσίου, υπάρχουνεγγεγραµµένοι 23 Βαγγελαίοι από το 1844 έως το 1940.Με το «χάλασµα των χειµαδιών» οι ντόπιοι κάτοικοι της Λάκκαςαύξησαν τα κοπάδια τους και νέµονται πλέον οι ίδιοι τον τόποτους. Όµως η περήφανη και περιβόητη «Ντάρα» σήµερα έχειµετατραπεί σ΄ έναν απέραντο παλιουριά, που µόνο γίδια και γε-λάδια µπορούν να βοσκήσουν. Οι καλύβες των Σαρακατσα-ναίων έπεσαν, τα γρέκια και οι στρούγκες ερήµωσαν, οιλούτσες χορτάριασαν, µα η άσβεστη µνήµη των ανθρώπωνδιατηρεί ακόµα τον µακρινό απόηχο της αγροτοποιµενικήςζωής, που διήρκησε αιώνες σε τούτο τον ευλογηµένο τόπο. Μίαπροσέγγιση των αιτιών του µαρασµού της περιοχής επιχειρεί o

συγγραφέας Αθανάσιος Στράτης2 από την Ελιά Θεσπρωτικούσε ύφος που παραπέµπει στον λα·κό αγωνιστή της επανάστα-σης του 21, Γιάννη Μακρυγιάννη: «Τούτον εδώ τον τόπο πουχτίσαµαν ξερολιθιές στις πλαγιές για να κρατήσουν τα χωρά-φια αδεκεί, τον σπείραµαν, τον θερίσαµαν και αλέσαµαν τοστάρι στο µύλο, σκάψαµαν και γκρεµούς ακόµα να ζήσουν ταπαιδιά µας σαν άνθρωποι, σκοτωθήκαµαν και λαβωθήκαµαν σ΄όλους τους πολέµους για όλη την πατρίδα. Για τον ίδιο τόποπου άρπαξαν αυτοίνοι οι αρχηγίσκοι της δεκάρας’’, και ασέλ-γησαν πάνω του. Αυτοίνοι που τον εξευτέλισαν, τον κατασπά-ραξαν, τον ταπείνωσαν. Αυτόν τον τόπο που τον χλευάζουν οιπαραπέρα για την κατάντια του. Τον τόπο που οι επιτήδειοικρυφά του είχαν βάλει ταµπέλα και τίτλο στο βάθος του µυα-λού τους: «Έζησε δοξασµένος - πέθανε ξευτιλισµένος».Η διαπίστωση µου επίσης ότι οι περιοχές του Σουλίου και τηςΛάκκας έχουν προαιώνιους δεσµούς µε την περιοχή των Τζου-µέρκων µε παρακίνησε στην διερεύνηση των συνθηκών και τωναιτιών που συνέπραξαν σ΄ αυτή τη σχέση. Σύµφωνα µε γραπτέςµαρτυρίες και την προφορική παράδοση, η επικοινωνία των κα-τοίκων του Σουλίου και της Λάκκας µε τα Τζουµέρκα, ανάγεταιστους χρόνους της Οθωµανικής κυριαρχίας στη χώρα µας.Ιστορικοί λόγοι3, συγκυρίες, η φυσική διαµόρφωση του εδά-φους, οι αντικειµενικές συνθήκες και οι αναγκαιότητες, κρίνο-νται ως βασικοί παράγοντες που συνετέλεσαν στην µεγάλη ακ-µή της κτηνοτροφίας στα Τζουµέρκα ανά τους αιώνες. Η περ-ιοχή αυτή αποµακρυσµένη, ξεκοµµένη από τα κέντρα, Άρτα καιΓιάννενα µε την τραχιά φύση της, τις τεράστιες δυσκολίες στηνσυγκοινωνία και την έλλειψη επικοινωνίας µε τον υπόλοιπο κό-


Νίκος Β. Καρατζένης

ΘΕΜΑΤΑ


Τα αχυροσκέπαστα τουρλωτά καλύβια των Καραδηµαίων βοσκών από τα Πράµαντα, στον Αστακό Ξηροµέρου (1991). Τα κονάκια των νοµάδων αποτέλεσαντα λίκνα του ποιµενισµού, που στη ζεστή γωνιά τους διαπαιδαγώγησαν ανθρώπους στην αρετή, στην καρτερικότητα, την αξιοπρέπεια και στην προσήλωσηστον τίµιο µόχθο της ζωής.

σµο, αφού για να φθάσει κάποιος στα µακρινά Τζουµέρκαχρειαζόταν δυο µέρες οδοιπορία από τα Γιάννενα και τρεις απότην Άρτα, ήταν προφυλαγµένη µε τα φυσικά οχυρά των βουνώντης από κάθε είδους επιδροµέα και συνάµα προστατευµένηαπό τους ντόπιους καπεταναίους και αρµατολούς, ζούσε σε κα-τάσταση ηµιανεξαρτησίας4 έως το 1612 (εξέγερση ∆ιονυσίουΦιλοσόφου).Μετά το 18515 κάποιοι φιλελεύθεροι άνθρωποι από τα πεδινάµέρη της Ηπείρου: Θεσπρωτία, Κασσιωπία, Ελλοπία, Αµβρακίακατέφυγαν στον απόµερο και φιλόξενο τόπο των Τζουµέρκων γιανα κρυφτούν από τον τύραννο (Οθωµανούς) και να απαλλαγούναπό τη βία αφήνοντας πίσω τους την δυσβάστακτη φορολογίακαι τις σκληρές πιέσεις γενιτσαρισµού και εκτουρκισµού. Συγκε-κριµένα η πολυµελής οικογένεια Παππά από την Λάκκα Σουλίουεγκαταστάθηκε στους Μελισσουργούς, διατήρησε όµως τηνεπαφή µε τον προηγούµενο τόπο καταγωγής της και ήρθε σεεπιγαµία µε παλιούς συµπατριώτες της. Αλλά και οι κάτοικοι Νι-κολιτσίου, Νάσιαρης (Άσσου), Παπαδάτων, Ντάρας, Ζερβού καιΜπουλµέτ (Γαλατά), εκτιµούσαν πολύ τους απογόνους της γε-νεάς Παππά και στον εκτεταµένο ελαιώνα τους είχαν σηµειώσειελαιόδεντρα και τα είχαν αφιερώσει στην Ιερά Μονή Μελισ-σουργών «Εισόδια της Θεοτόκου». Οι ίδιοι και οι κληρονόµοι κά-τοικοι των χωριών έστελναν το λάδι από τα ελαιόδεντρα αυτάστη Μονή Μελισσουργών ή ερχόταν ο ηγούµενος την εποχή τηςσυγκοµιδής στη Λάκκα να παραλάβει το λάδι για τα καντήλια τωνεικόνων. Τα τοπωνύµια των Μελισσουργών Μπαλτινέσι και Μπάλ-τες που συναντώνται και στην περιοχή της Λάκκας µε µικρή πα-ραλλαγή Μπαλτενέζι, Μπάλτζες θα διηγούνται στις επόµενες γε-νεές την επικοινωνία των Λακκιωτών µε τους Τζουµερκιώτες.Θρησκευτική - οικονοµική σχέση συνέδεε τους κατοίκους τουΝικολιτσίου µε τη µονή Αγίας Παρασκευής Χαλασµάτων του Πα-λαιοχωρίου Συρράκου, η οποία απέκτησε ιδιόκτητα ελαιόδεντραστην περιοχή της Λάκκας, σύµφωνα µε έγγραφο της ενιαίας∆ηµογεροντίας Ιωαννίνων (16-12-1911)6. Την τακτική των κα-τοίκων να αφιερώνουν ελαιόδεντρα σε Μονές ευρισκόµενες σεµεγάλη απόσταση από την Λάκκα Θεσπρωτικού, επιχειρεί ναερµηνεύσει ο λόγιος της περιοχής Αθανάσιος Στράτης7. Κά-ποιες οικογένειες που εγκατέλειπαν τα χωριά τους λόγω πολέ-µου, αντιδικιών και οικονοµικής µετανάστευσης δώριζαν τις ελιέςτους σε ιερά ιδρύµατα. Αλλά ο πιο διαδεδοµένος τρόπος τωνεκκλησιαστικών επιτροπών των βορειότερων χωριών για τηνεξασφάλιση ελαιολάδου ήταν να στέλνουν κάποιον ιερέα ή λα·-

κό άλλα ικανό συζητητή στα χωριά που καλλιεργούσαν ελαιό-δεντρα για να πείσει τους ιδιοκτήτες να δωρίσουν µερικά δέντραστις εκκλησίες τους µε αντάλλαγµα την εκ θεού βοήθειά τους.Τις µετακινήσεις καταδιωκόµενων Ηπειρωτών προς τα απρόσι-τα Τζουµέρκα τεκµηριώνει επίσης ο µεγάλος αριθµός οικογε-νειών καταγόµενων από την ευρύτερη περιοχή του Σουλίου, οιοποίες ενίσχυσαν καθοριστικά τον πληθυσµό των Πραµάντων.Συγκεκριµένα κατά τους αιώνες 17ο και 18ο µετοίκησαν σταΠράµαντα, έδρα ∆ήµου Βορείων Τζουµέρκων σήµερα, οικογέ-νειες που φέρουν Σουλιώτικα8 επώνυµα, όπως Γκόγκος, Κοντα-ξής, Καρακώστας, Μέγκας, Μπέκας, Μπούτζας, Ρίνης, Ρούκης,Παπακώστας, Χήτας, οι απόγονοι των οποίων είναι υπερήφανοιγια την Σουλιώτικη καταγωγή τους. Ορισµένες δε από τις οικο-γένειες αυτές διακρίθηκαν για την προσφορά τους στην κοι-νωνία των Πραµάντων στους τοµείς της πολιτικής, των γραµµά-των και κυρίως της οικοδοµικής µε έµφαση στη χρήση τηςπέτρας για την κατασκευή πετρόκτιστων ναών, γεφυριών καικατοικιών. Πασίγνωστος για τις τεχνικές του γνώσεις είναι οαρχηγός µπουλουκιού µαστόρων από τα Πράµαντα, ΚώσταςΜπέκας, έργο του οποίου αποτελεί η ιστορική γέφυρα της Πλά-κας9 επί του Αράχθου ποταµού, χτισµένη περί το 1866. Στηνανασφάλεια και στις διώξεις των κατοίκων των πεδινών περιο-χών αποδίδουν κάποιοι ερευνητές την άνοδο πολλών αν-θρώπων σε ορεινούς τόπους. Η πειρατεία, η ελονοσία, η κα-ταπίεση, η εκµετάλλευση της περιόδου της τουρκοκρατίας, οισυνεχείς πόλεµοι και οι εξεγέρσεις, οδήγησαν σε ερήµωση τουκάµπου και σε άνθιση των ορεινών όγκων, ενώ µε την απελευ-θέρωση αρχίζει η αντίστροφη πορεία10.Ένας τρίτος λόγος που πυροδότησε την επιθυµία µου να εµπλα-κώ στις «υποθέσεις», της Λάκκας και της Φιλιππιάδας είναι η φι-λοδοξία µου να κοινοποιήσω κάποιες σκέψεις για το αύριο αυ-τών των περιοχών, όχι βέβαια γιατί «κοµίζω γλαύκα εις τας Αθή-νας», ασχολούµενος δηλαδή µε κάτι το πρωτότυπο, αλλά απλώςγια να ενώσω τη φωνή µου µε τους ανθρώπους εκείνους, οιοποίοι κατά καιρούς έχουν εκφράσει την αγωνία τους για τηνερήµωση αυτού του τόπου και την εγκατάλειψή του στο έλεοςτης µοίρας του.Πεποίθησή µου είναι ότι η περιοχή του ενιαίου πλέον ∆ήµουΖηρού, ένας τόπος, ευνοηµένος από την φύση και την γεωγρα-φία του, καθώς βρίσκεται πλησίον των οδικών αξόνων, τηςΕγνατίας και της Ιονίας, οι οποίες µε την περάτωσή τους, θα ά-ρουν την αποµόνωση της Ηπείρου, µπορεί ν’ αποτελέσει πυρή-


ΘΕΜΑΤΑ



να ζωής για τους ανθρώπους της, αν από την Τοπική Αυτο-διοίκηση, την Περιφέρεια Ηπείρου, τις αρµόδιες υπηρεσίες(π.χ. Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης) και κυρίως από τουςίδιους τους κατοίκους της γίνει µελετηµένη αξιοποίηση των φυ-σικών πόρων και των συγκριτικών πλεονεκτηµάτων της πουαποτελούν πολύτιµα κοιτάσµατα πλούτου για την πρόοδο της.Ως τέτοια µπορούν να χαρακτηρισθούν: το µικροκλίµα της πε-ριοχής µε τους ανάλαφρους χειµώνες και την µεγάλης διάρκει-ας ηλιοφάνεια, οι πεδινές, ηµιορεινές και ορεινές εκτάσεις, ταδάση, τα οικοσυστήµατα της λίµνης Ζηρού και του Αµβρακικούκόλπου, οι ποταµοί Λούρος και Αχέρων και προπάντων η µεγάληαγάπη των ανθρώπων για την γενέθλια γη τους. Ένα εξίσου σο-βαρό πλεονέκτηµα από το οποίο προσδοκάται ότι θα προκύψουνωφέλειες για τους κατοίκους είναι το γεγονός ότι η περιοχήελέγχει σχεδόν το σύνολο των διόδων που άγουν στην αρχαία∆ωδώνη και βρίσκεται πλησίον ιστορικών και αρχαιολογικώνχώρων, όπως της Ρωµα·κής Νικόπολης, του Σουλίου, του Ζαλόγ-γου, της αρχαίας Κασσιώπης, της Τετράπολης των Ηλείων(Βατίες, Ελάτειρα, Πανδοσία, Βουχέτιο), των προ·στορικών θέ-σεων, του Κοκκινοπηλού και του Ασπροχάλικου και του πλήθουςτων Βυζαντινών ναών. Το δεδοµένο αυτό µπορεί να συµβάλειστην άνθιση του επιστηµονικού, περιηγητικού και θρησκευτικούτουρισµού, παράλληλα βέβαια και του οικοτουρισµού.Επειδή όµως σε παγκόσµιο επίπεδο διαφαίνεται ότι επαγγέλ-µατα µε προοπτική είναι όσα σχετίζονται µε τον πρωτογενή το-µέα παραγωγής και κυρίως µε την γη, ίσως να µην φαινόταναβάσιµος ο ισχυρισµός κάποιων ειδικών πως είναι φρόνιµο,όσοι νέοι άνθρωποι φιλο-δοξούν να δραστηριοποι-ηθούν επαγγελµατικά στοντόπο τους και όσοι εκ τωναποδήµων νοσταλγούν τηνεπιστροφή τους σ΄ αυτόν,να επιδοθούν στην γεωρ-γία, στην κτηνοτροφία,στη δεντροκαλλιέργεια(ελαιόδεντρα, αµπέλια) καιστην µελισσοκοµία, πουπαραδοσιακά ευδοκίµη-σαν στην περιοχή και σεάλλες περιοχές της Ελλά-δας µε τα ίδια χαρακτηρι-στικά. Ιδιαίτερη έµφασηπιστεύουµε πως πρέπει ναδοθεί στην αιγοπροβατο-τροφία11 η οποία συνδυά-ζει την άσκηση και την δια-τήρηση µιας οικονοµικήςδραστηριότητας σε περιο-χές µειονεκτικές µε τη δια-τήρηση των πολιτιστικώνστοιχείων του τόπου καιτων διατροφικών συνηθειών των κατοίκων, τη συγκράτηση τουπληθυσµού στην ύπαιθρο και την προστασία του φυσικού περι-βάλλοντος.Πέραν αυτών οι σύγχρονες συνθήκες παραγωγής τροφίµων, ηανεξέλεγκτη εντατικοποίηση της φυτικής και ζωικής παραγω-γής, η χρήση φυτοφαρµάκων και ορµονών, η παραγωγή ζωο-τροφών βασισµένων σε ζωικά άλευρα, η παραγωγή ζωοτροφώναπό νεκρά ζώα και λύµατα, η ανεξέλεγκτη εµπορευµατοποίησητων προ·όντων της βιοτεχνολογίας και η απόλυτη κυριαρχία τηςλογικής του κέρδους, δηµιουργούν πλήθος νέων διατροφικώνκινδύνων απέναντι στους οποίους οι καταναλωτές εµφανίζονταιεντελώς ανυπεράσπιστοι. Κρέατα και τρόφιµα διατίθενται στιςαγορές χωρίς οι κρατικοί φορείς να είναι σε θέση να πραγµατο-ποιήσουν ολοκληρωµένους και ακριβείς ελέγχους.

Επειδή από διεθνείς ενδείξεις διαπιστώνεται ότι µεγάλο ποσο-στό καταναλωτών στρέφεται προς προ·όντα που παράγονταισε καθαρό περιβάλλον µε πιστοποίηση της ποιότητας και τηςυγιεινής τους, επιβάλλεται οι νέοι αγρότες να εγκαταλείψουνπαρωχηµένες πρακτικές στον τρόπο άσκησης του επαγγέλ-µατός τους και εφόσον είναι µόνιµα εγκατεστηµένοι σε κάποιαπεδινή η ορεινή περιοχή, να εξελιχθούν σε επιχειρηµατίες µεοικολογική συνείδηση και σε συνεργασία µε την Τοπική Αυτο-διοίκηση να καλλιεργήσουν το συνεταιριστικό πνεύµα αποβλέ-ποντας στην βελτίωση της ποιότητας των προ·όντων τους καιτην γνωστοποίησή τους στο καταναλωτικό κοινό µέσω τουδιαδικτύου. Αρµόδιος κρατικός φορέας να υποδεικνύει στουςενδιαφερόµενους τη διαδικασία για την απόκτηση «ΤοπικήςΕπωνυµίας» του προ·όντος και την κατοχύρωση της ονο-µασίας προέλευσης (ΠΟΠ), πράγµα το οποίο έχουν κατορ-θώσει κάποιες γαλακτοκοµικές, γεωργικές και χοιροτροφικέςεπιχειρήσεις στην ευρύτερη περιοχή των ∆ήµων Ζηρού καιΑρταίων.Από την πολιτεία εκτός των άλλων µέτρων για την στήριξη τωναγροτών κρίνονται αναγκαία: µείωση του κόστους των ζωο-τρόφων, των κτηνιατρικών φαρµάκων και των λιπασµάτων,προπάντων όµως πάταξη του πολύριζου κυκλώµατος των µε-σαζόντων το οποίο δρώντας ανεξέλεγκτα και ανελέητα αφενόςµεν αποµυζά το αίµα των ελλήνων αγροτών µε το να αγοράζειεκβιαστικά σε απελπιστικά χαµηλές τιµές την παραγωγή τους,αφετέρου δε εκµεταλλεύεται βάναυσα τους καταναλωτές µετην άνοδο των τιµών στα γεωργικά και κτηνοτροφικά προ·όντα

ενισχύοντας και διαιωνίζο-ντας την αισχροκέρδεια µετις ευλογίες και την ανοχήτου ελληνικού κράτους.Ενδιαφέρουσα είναι η άπο-ψη του Σπύρου Λιούκα12,καθηγητή του ΟικονοµικούΠαν/µιου Αθηνών, για τηντοπική ανάπτυξη η οποίαενσωµατώνει τρία στοιχεία:στήριξη σε ενδογενείς ανα-πτυξιακές δραστηριότητεςκαι τοπική επιχειρηµατικό-τητα µε ενίσχυση των νέωνγια ανάληψη πρωτοβου-λιών, προσανατολισµό στηναειφόρο ανάπτυξη δρά-σεων, που δεν υποβαθµί-ζουν το περιβάλλον και τηνποιότητα ζωής, δηµιουργίαενός συστήµατος µικρώνεπιχειρήσεων που εντάσ-σονται στον κοινωνικό ιστότης περιοχής. Η κάθε πε-ριοχή µπορεί να προβληθεί

µε επιχειρηµατικές δραστηριότητες που µετασχηµατίζουν τιςντόπιες ποιοτικές πρώτες ύλες σε επεξεργασµένα προ·όνταδιατροφής και τα διαθέτουν µε σύγχρονο τρόπο. Τα γνήσια το-πικά προ·όντα και οι παραδοσιακοί τρόποι παρασκευής έχουντην δυνατότητα να δώσουν πρωτότυπα προ·όντα διατροφήςπρώτης κατηγορίας µε τοπικές επωνυµίες. Σήµερα έχουν τηδυνατότητα να επεκτείνουν την πρόσβασή τους σε ευρύτερεςαγορές και να γίνουν γνωστά µέσα από το διαδίκτυο. Πολλάµπορούµε να διδαχθούµε από την εµπειρία δυο συνεταιρι-σµών γυναικών της περιοχής µας, των γυναικών του Θεσπρω-τικού και των γυναικών του Γυµνοτόπου, που κατάφεραν µετα ποιοτικά παραδοσιακά τους προ·όντα να δηµιουργήσουνβιώσιµη ανάπτυξη, µικρής κλίµακας χωρίς βοήθεια από κανέ-να φορέα.

Ο τσέλιγκας Θύµιος Κ. Καρατζένης από τα Πράµαντα, κατάκορφα στο «Σταυρό» τηςΡουίστας µε το κοπάδι του. Οι τζιοµπαναραίοι από αρχαιοτάτων χρόνων έστησανστον αυχένα του Σταυρού (υψ 2200 µ) έναν πέτρινο πύργο στον οποίο έχουν σφη-νώσει έναν σιδερένιο σταυρό για να εξευµενίζουν τον ∆ία των Άκρων άλλα και γιανα µνηµειώσουν στο διηνεκές το «Σταύρωµά» τους στο «ποιµενικό πάθος».

ΘΕΜΑΤΑ


Οι παραπάνω σκέψεις ίσως κριθούν ανεδαφικές και στερούµε-νες ρεαλισµού από κάποιους γραφειοκράτες και «σοφούς», οιοποίοι σχεδιάζουν επί χάρτου το µέλλον της χώρας µας χωρίςνα γνωρίζουν ή να λαµβάνουν υπόψην τους την ιδιαίτερη φυ-σιογνωµία, τις παραγωγικές δυνατότητες και τις αναγκαιότητεςκάθε τόπου. Σε τούτους λοιπόν τους χαλεπούς και ύποπτουςκαιρούς, που η Ελλάδα, η Ευρώπη και άλλες χώρες χειµάζονταιαπό την γενικευµένη οικονοµική κρίση ένα παράθυρο αισιο-δοξίας για την πατρίδα µας και τους ανθρώπους της ανοίγουν,εκείνες οι µορφές οργάνωσης της οικονοµίας που εστιάζουνστην ορθολογική διαχείριση του φυσικού της πλούτου, στηνυλική και επιστηµονική βοήθεια προς τον εναποµείναντα αγρο-τικό πληθυσµό της υπαίθρου, ο οποίος µοχθεί στον πρωτογενήτοµέα παραγωγής, εξασφαλίζει µε πολύ κόπο και µε αξιοπρέ-πεια το ψωµί του και συντελεί στη διαφύλαξη του κοινωνικούιστού της χώρας και των λα·κών µας παραδόσεων.Κεντρικός στόχος του Ελληνικού κράτους (κοινοβούλιο, περι-φερειακές διοικήσεις, ∆ήµοι, υπηρεσίες) καθίσταται πλέον ηενθάρρυνση νέων ανθρώπων να προσανατολισθούν επαγγε-λµατικά σε αγροτικές δραστηριότητες φιλικές προς το περι-βάλλον και οργανωµένες µε τις πλέον σύγχρονες προδιαγρα-φές κατά περίπτωση ώστε να καταστούν παραγωγικές µε όρο-υς διεθνούς ανταγωνιστικότητας γιατί η παγκοσµιοποίησηείναι αµείλικτη. Μια επιχείρηση έχει δυο επιλογές. Ή να τοπο-θετήσει τα προ·όντα της στις τοπικές και διεθνείς αγορές ή ναβρεθεί στο περιθώριο. Εξάλλου είναι ορατό πως η ευρωπα·κήπραγµατικότητα έχει αλλάξει τους ρόλους, τις απαιτήσεις, τιςευθύνες όλων µας σε πολιτικό, πολιτισµικό και οικονοµικόεπίπεδο. Απαιτείται λοιπόν σχεδιασµός και µελετηµένη δράσηαπό την πλευρά των επιχειρηµατιών και των νέων ανθρώπων,υπόδειξη τοµέων δράσης για ένταξη σε προγράµµατα χρηµα-τοδότησης, πρακτική διευκόλυνση των ενδιαφεροµένων καιυπέρβαση της γραφειοκρατίας από την πλευρά της πολιτείας.

1: Κάκος Ιωάννης Κων-νου, Καραγιάννης Κώστας. Νικ, Βέργος ΧρήστοςΙωάννη, Φιλιππιάδα, Μάρτης 2011.

2: Αθανασίου ∆. Στράτη, Λάκκα Σούλι «Κλειστόν λόγω µετακόµισης», περιο-δικό «Εν Νικολιτσίω», φύλλο 26, Απρ-Ιούν.2010, σελ 11.

3: Καρατζένη Νίκου Β, Οι νοµάδες κτηνοτρόφοι των Τζουµέρκων, Άρτα1991. Σελ 47.

4: Παπακώστα Νίκου, Ηπειρωτικά, Ιστορία – Λαογραφία, Αθήνα 1967, σελ107, 111.

5: Παπακώστα Νίκου, ο.π. σελ 296-297.

6: Ηπειρωτική Εστία, τεύχος 344,σελ 1008.

7: Αθανασίου ∆. Στράτη, Ντάρα Λάκκας Σουλίου, ιστορία, τοπωνύµια, Αθήνα2008, σελ 92.

8: Πράµαντα Τζουµέρκων Ιωαννίνων, Ιστορία-Λαογραφία, έκδοση αδέλφ.Πραµαντιωτών «η Αγία Παρασκευή», Αθήνα 1977, σελ 93-99, 297.

9: Παπακώστα Νίκου, ο.π. σελ 428-431.

10: Ψυχογιού ∆ηµητρίου- Παπαπέτρου Γεωργίας, οι µετακινήσεις των νοµά-δων κτηνοτρόφων, περιοδικό Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, τεύχος53,1984, σελ 21-22.

11: Καρατζένη Νίκου.Β, Το µέλλον της κτηνοτροφίας στα Τζουµέρκα, Πρακτι-κά ηµερίδας: Για µια ανάπτυξη στα Τζουµέρκα τον 21ο, έκδοση Ιστορικήκαι Λαογραφική Εταιρεία Τζουµέρκων, Ιωάννινα 2006, σελ 112.

12: Λιούκα Σπύρου, Μοντέλο επιχειρηµατικής ανάπτυξης για τα Τζουµέρκα,πρακτικά ηµερίδας: Για µια ανάπτυξη στα Τζουµέρκα τον 21ο, έκδοση Ιστο-ρική και Λαογραφική Εταιρεία Τζουµέρκων, Ιωάννινα 2006, σελ 38, 39.

Νίκος Β. ΚαρατζένηςΦιλόλογος

«Χειµώνιασε. Χιόνια πολλά στα κορφοβούνια πέφτουν,ρεύουν τα φύλλα των κλαριών, ξισκιώνουν τα λογγάριαθολώνουν οι νεροσυρµές, οι βρύσες κρουσταλιάζουν

κι οι τσελιγγάδες κουβαλούν στους κάµπους τα κοπάδια.Ο Μάµαλης απ’ τ’ άγραφα στη Λεπενού τα πήγε

ο Θάνος τ’ Ασπροπόταµου, του Μαλακάση ο Μπάρδας,κατέβηκαν για χειµαδιό στον κάµπο του Τρικκάλου,την Αλασσώνα εδιάλεξε του Σµόλκα ο Χατζηµπύρος,

ο Κάγκαλος του Ζαγοριού στο Λούρο ξεχειµάζει,του Κορµολιάσα ο τσέλιγγας, ο Γάκης ο Ψαλίδας,

της Βαλαώρας τα ζερβά τα βοσκοτόπια πήρε.Ξηµέρωσε Πρωτοχρονιά. Στη στάνη του Ψαλίδα

συµµαζωγµέν’ οι πιστικοί ξενύχτιζαν στον γέννο….-Γειά και χαρά σας, ρε παιδιά-Καλώς τον Μπαρµπατόλιο.

Βρέχει όξω, Μπάρµπα;-Μοναχά; Για ιδές στην κάπα χιόνια,

κι είµαι ζυφτάρι απ’ την κορφή ως τα ποδόνυχά µου.Τι κοσµοχάλασ’ είναι αυτή! Νερό µαζί και χιόνι,

ένας κατάµατος συρµός, ένα κακό δρολάπι!Εχ’ οπ’ γυρίζω απ’ την αυγή. Έχασα τη φοράδακι έρεψα στα ποδάρια µου, εσάπηκα στη νώπη

στην Παλιουριά, στα Ροζανά, στα Λέλοβα, στην Τάρα,έφτακα ως τα Λακκώµατα, στην Γκούρα, στο Βολίτσι,

γιοµάτισα στου Θίλιππα και τώρα βράδυ - βράδυµέσ’ την Περιστερότρυπα την εύρηκα χωµένην.

-Ως που να βρέχει;-Τρικυµός, παιδιά µου, πέρα ως πέρα,

ο Ζάλογγος δεν φαίνεται, τον έχωσε η χιονούρακι’ η πυκνωµέν’ η συγνεφιά, κατά την Άρτα …. µπόρα!

Αγνάντεψ’ αχ το Σέσοβο, η Λούτσα ειν’ αβλεµόνι,εβούλιαξε η Τριανταφυλλιά, πελάγωσε η Φραξίλα,

πνίγεται ακέρια η Λάµαρη…».

«Ο Γέννος», είναι ένα από τα αριστουργήµατα που µαςάφησε ο Συρακκιώτης ποιητής Kώστας Κρυστάλλης. Τοποίηµα, που γράφτηκε περί το 1880, περιγράφει τον ξερ-ιζωµό των τσελιγγάδων Βλάχων σε κάποια από τα χειµα-διά τους που ξεχειµώνιαζαν τα κοπάδια τους.Είναι η εποχή του «Γέννου», η εποχή δηλαδή που γεν-νούν τα ζώα και το ποίηµα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατην περιοχή µας, αφού ο ποιητής αναφέρεται στην περ-ιπλάνησή του στη Λάκκα ψάχνοντας τη φοράδα του.Σύµφωνα µε την περιγραφή βγαίνει το συµπέρασµα ότιΒολίτσι, εννοεί το Νικολίτσι. Αν λάβουµε υπό όψη την κα-κοκαιρία και το χιονιά που επικρατούσε, θα ήταν αδύνα-το κάποιος να φτάσει στα ορεινά της Κρανιάς στηναρχαία θέση Βολίτσι. Επίσης η σειρά των τοπωνυµίωνπου χρησιµοποιεί, (… την Τάρα, έφτακα ως τα Λακκώµα-τα, στην Γκούρα, στο Βολίτσι,…) προφανώς εννοεί το Νι-κολίτσι (Τάρα είναι η Ντάρα, η σηµερινή Ελιά, Λακκώµα-τα και Γκούρα, υπάρχουν στο Νικολίτσι).

Γιώργος Σπ. Γιάννος

«Ο Γέννος»

Kώστα Κρυστάλλη


ÖÙÔÏÑÅÐÏÑÔÁÆ

Άνοιξη

Σεβάσµιοι ιερείς των ενοριών της Λάκκας, µετά τη Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό Αγίου Αντωνίου Ελιάς.Από αριστερά: Παπα-Βασίλης (Νικολιτσίου), Παπα-Αλέκος (Άσσου), Παπα-Θωµάς (Γαλήνης),Παπα-Σωτήρης (Θεσπρωτικού), Παπα-Αντρέας (Ριζοβουνίου), Παπα-Νίκος (Ζερβού).

Στιγµές χαλάρωσης στο καφενείο της Λένης. Από αριστερά: Βασίλης Αναγ-

νώστου, Λάκης Πήλιος, Κώστας Κώστας, Θύµιος Σπύρου, Κωσταντής Κίτσιος

Όµορφη παρεούλα:

Η Αννούλα (Νάση), ο Κωστάκης (Πανούσης) και η Σταυρούλα (Κολιού)

Το χρυσό στο Πανελλήνιο πρωτάθληµα Ταε κβο ντο κατέκτησεη εντεκάχρονη Βάλια Κ. Βάσιου, εγγονή του Άγγελου καιτης Γεωργίας Βάσιου από την Ελιά. Και σ’ ανώτερα.


ÖÙÔÏÑÅÐÏÑÔÁÆ

Ïé öùôïãñáößåò åßíáé åõãåíéêÞ ðáñá÷þñçóç óõã÷ùñéáíþí ìáò êáé ôùí áðïãüíùí ôïõò (Óå ðáñÝíèåóç ôá ïíüìáôÜ ôïõò).Ìå ôç äçìïóéïðïßçóÞ ôïõò èá äçìéïõñãçèåß óéãÜ óéãÜ Ýíá èáõìÜóéï ëåýêùìá. ÐåñéìÝíïõìå êáé ôéò äéêÝò óáò.

Νικολίτσι Πάσχα 1975. Όρθιοι: Γιάννης ∆. Κώστας, Γιάννης Αθ. Οικονόµου, Γιώργος Σπ. Γιάννος, Γιάννης Ευ. Αναγνώστου.

Καθιστοί: Αιµίλιος Π. Σωτηρίου, ο αείµνηστος Αλέκος Σπ. Τζόλος, Νίκος Ευ. Κολιός, Θόδωρος Κ. Αναστασίου.

Η οικογένεια του Κώστα και της Ρήνας Σωτηρίου

µε την αδελφή της Αφροδίτη. Τα παιδιά Λίτσα, Βάσω και

ο αείµνηστος Γιώργος, καθώς και η ανιψιά Φωτεινή.

Ο αείµνηστος Γεώργιος Ν. Μάρκου.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 201110

ΙΣΤΟΡΙΑ Παπαθανασίου Θανάσης

Από τη µικρασιατική εκστρατεία 1919-1922

Η ΑΦΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗ∆εν ήξερα ότι κοιµόµουν αγκαλιά

µε Τούρκο στρατιώτη που ξεψυχούσε

Αφού πέρασε η χειµερινή περίοδος και ήλθε η Άνοιξη,διαταχθήκαµε να εισέλθουµε µέσα στο Αφιόν Καραχισάρπρος ανάπαυση. Το Πρώτο Σώµα Στρατού και δύο Με-ραρχίες του ∆ευτέρου Σώµατος επιτέθηκαν προκειµένουνα καταλάβουν την Άγκυρα. Μάχονταν µε τους Τούρκουςσώµα µε σώµα πέραν των υψωµάτων Κιουτάχειας - Ντου-γέρ Καµπαλάρ, µε τελικό σκοπό να καταλάβουν το τελευ-ταίο ισχυρό οχυρό της Άγκυρας, το περίφηµο Καλε-Κρό-τι, που βάφτηκε µε αίµα Ελληνικό.Αποφασίζεται προέλαση προς την Άγκυρα, µε στόχο τηνκατάληψή της και την οριστική συντριβή και συνθηκολό-γηση του εχθρού. Είναι ένα σχέδιο που αντιµετωπίζεταιµε πολύ σκεπτικισµό από πολλούς επιτελικούς, µια και ηενδεχόµενη αποτυχία του θα µπορούσε να οδηγήσει σε

πραγµατική καταστροφή. («100 χρόνια ΕΛΛΑ∆Α»Τ.Α΄, έκδ. Η. ΜΑΝΙΑΤΕΑ).

Από το Αφιόν Καραχισάρ ξεκίνησε η 9η Μεραρχία µας, ηοποία δια µέσου της Αλµυράς Ερήµου βάδιζε χωρίς οιστρατιώτες µας να έχουν ψωµί και νερό.Κατά την πορεία µας, και ενώ το πρόβληµα της δίψαςήταν βασανιστικό, ο αξιωµατικός έστειλε έναν άνδρα µετο ζώο να πάρει νερό από µια βρύση που ήταν κοντά σ’ένα χωριό.Ο στρατιώτης γύρισε όχι µόνο χωρίς νερό, αλλά καιδίχως το ζώο. Το είχαν σκοτώσει οι Τούρκοι κάτοικοι τουχωριού. Για αντίποινα, ο αξιωµατικός έδωσε στους δι-κούς µας την άδεια να µπουν σ’ εκείνο το χωριό και γιατρεις µέρες να κάνουν ό,τι θέλουν.Βέβαια, το είπε πάνω στο θυµό του και δεν πραγµατοποι-ήθηκε.Η νέα ελληνική επίθεση ξεκινά την 6η Αυγούστου και µέ-σα σε λίγες ηµέρες ο ελληνικός στρατός κατορθώνει, κά-τω από αφάνταστες δυσκολίες, να προελάσει µέχρι τον

Σαγγάριο, σε απόσταση 50 χµλ περίπου από την Άγκυρα.(«100 χρόνια ΕΛ-ΛΑ∆Α» Τ.Α΄, έκδ. Η. ΜΑΝΙΑΤΕΑ, σελ. 169).

Εξαντληµένοι, φθάσαµε στις πηγές του ποταµού Σαγ-γάριου.Εκεί σταµατήσαµε, µαγειρέψαµε λίγο µπληγούρι (σιτάρικοµµένο), φάγαµε, γεµίσαµε τα παγούρια µας νερό καισυνεχίσαµε την πορεία µας µέσα στην Αλµυρά Έρηµοκάπου 10 έως 12 µέρες, µέχρις ότου φθάσαµε στα γύρωβουνά του Καλε-Κρότι. Εκεί είχαν δώσει σκληρές µάχεςάλλα Τµήµατά µας όπως η 5η Μεραρχία, η 7η Μεραρχίακαι άλλα.Αφού φθάσαµε εµείς (9η Μεραρχία) εκεί στους πρόποδεςτου Καλε-Κρότι, µας ειδοποίησαν ότι την επόµενη µέραθα επιτεθούµε για να καταλάβουµε το γερά οχυρωµένοφυσικό οχυρό, που η 5η και 7η Μεραρχία κατόπιν αλλε-παλλήλων επιθέσεων δεν µπόρεσαν να το καταλάβουν.Το βράδυ πλησιάσαµε το οχυρό, τοποθετήσαµε τα φυλά-κια πίσω και µπροστά. Εµένα µε έστειλαν Φρουρά προςτα πίσω και, αφού τοποθέτησα τα Φυλάκια, πήγα να ξα-πλώσω λίγο για να ξεκουραστώ, ίσως και να κοιµηθώ.Σκοτάδι ήταν, ψιλόβρεχε και λίγο, δεν έβλεπα καλά,σχεδόν τίποτε, και τυχαίως πήγα και κάθισα σε ένα µέρος

όπου εκεί είδα θαµπά ένασώµα στρατιώτη. ∆εν ανη-σύχησα γιατί υπέθεσα ότιείναι στρατιώτης δικός µαςκαι κοιµάται. Εκεί δίπλα τουκοντά-κοντά ξάπλωσα καιεγώ και σε λίγο, από τηνκούραση που είχα, γύρισακαι τον αγκάλιασα, αλλάάκουα ροχαλητό και τουλέω επί λέξει: «Έ, συνάδε-λφε, κάνε λίγο πέρα!». Αλλάµιλιά δεν άκουσα και τότεαναγκάστηκα να τραβηχτώεγώ λίγο παραπέρα.Το πρωί που ξύπνησα τι ναδω! Τούρκος στρατιώτηςσκοτωµένος µε καµένα ταπερισσότερα ρούχα του! Τότε µε έπιασε σαν φόβος, σανρίγος, αλλά τι να έκανα; Συγκέντρωσα τους στρατιώτεςκαι πήγαµε στο Λόχο (φαίνεται ο Τούρκος στρατιώτηςδεν φονεύθηκε ακαριαία και την ώρα που ροχάλιζε µάλ-λον ξεψυχούσε).

Στο οχυρό Καλε-Κρότι: «προχωρείτε!». Τοόνειρο του Λοχία

Στον Λόχο που επέστρεψα συνάντησα κάποιον Λοχίαονόµατι ΝΤΑΛΑΚΑΣ, που ήταν και ∆ιµοιρίτης µου. Με κα-λεί εµένα και κάποιον άλλο στρατιώτη ονόµατι ΤΑΚΑΣ καιµας λέει: «Παιδιά, εγώ απόψε είδα ένα κακό όνειρο και µετην πρώτη µάχη που θα δώσουµε θα σκοτωθώ. Έχω στηντσέπη µου 800 δρχ. και ένα ρολόγι. Το µεν ρολόγι να τοκρατήσετε εσείς, τα δε χρήµατα αφού τα πάρετε να ταστείλετε στο σπίτι µου, έχω δύο αδελφές ανύπαντρες».Πράγµατι, µόλις φθάσαµε και άρχισε η µάχη, ο Λοχίαςσκοτώθηκε.Πριν όµως γίνει η επίθεση το πρωί συγκεντρώθηκαν ταΦυλάκια, κάλεσε όλο το Σύνταγµα ο τότε Αρχηγός Με-ραρχιακού Πεζικού Συνταγµατάρχης ΤΣΙΡΟΓΙΑΝΝΗΣ καιµας έβγαλε λόγο. Μας είπε: «τον βλέπετε αυτόν τονβράχο; Εκεί ο εχθρός αµύνεται. Σας θέλω στις 12 η ώρατο µεσηµέρι να φωνάξετε εκεί ψηλά: Ζήτω το 3/40Σύνταγµα».«Κουραµάνααα!» φώναζαν οι τσολιάδες. Ο Αρχηγός, µαςαπάντησε ότι «Κουραµάνα θα πάρουµε µόλις καταλά-βουµε τον βράχο. Από εκείνη την πλευρά είναι οι φούρ-νοι». Τότε οι τσολιάδες φώναξαν: «Α έ ρ α α α!». Αµέσωςο Αρχηγός Μεραρχιακού Πεζικού διέταξε τον Σαλπιγκτήνα σηµάνει εξόρµηση κατά του Καλέ-Κρότι.Κάθε αξιωµατικός ετοίµασε τον Λόχο του για επίθεση.Παρατάχτη-καν δύο Τάγµατα σε δύο κύµατα. Το πρώτοκύµα αποτελούσαν οι Τυφεκιοφόροι µε οπλοπολυβόλα,χειροβοµβίδες και ό,τι άλλο χρειάζονταν για την εξόρ-µηση και το δεύτερο κύµα αποτελούσαν τα Πολυβόλα.Προτού δοθεί το σύνθηµα της επίθεσης, άρχισαν πρώτανα βάζουν καταιγιστικά πυρά 75 δικά µας Πυροβόλα, µεσκοπό να καθηλώσουν τους Τούρκους. Αµέσως δόθηκετο σύνθηµα: «προχωρείτε!» και τα πρώτα τµήµαταξεκίνησαν, υποστηριζόµενα από τα Πολυβόλα που έβα-

Κων. Γ. Χούχλας (1900-1990)

B’ ÌÝñïò

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 2011 11

ΙΣΤΟΡΙΑ Παπαθανασίου Θανάσης

ζαν κατά του βράχου, για να µη σηκώσει κεφάλι ο εχ-θρός. Ταυτόχρονα ακολουθήσαµε και µεις που αποτε-λούσαµε τα δεύτερα κύµατα.Οι Τσολιάδες ανέβηκαν πάνω στον βράχο, πιάστηκανλόγχη µε λόγχη και αφού τους εκδίωξαν από τον βράχοκαι τους έτρεψαν σε φυγή, ένας Αξ/κός µας έριξε φωτο-βολίδα, µε σκοπό να δώσει σήµα στα Πυροβόλα µας ναεπιµηκύνουν τη βολή τους, έτσι ώστε τα βλήµατα να πέφ-τουν πιο µπροστά στον εχθρό που έφευγε κακήν κακώς,γιατί οι Τσολιάδες είχαν πλέον ανέβει στον λόφο.Ο Αξ/κός όµως αυτός έκανε λάθος! Αντί να ρίξει κίτρινηφωτοβολίδα, έριξε κόκκινη, που σηµαίνει ότι κινδυνεύ-ουµε και πρέπει να συνεχιστεί η βολή των Πυροβόλωνστον βράχο. Αντιλήφθηκε το λάθος του αλλά, έως ότουρίξει άλλη φωτοβολίδα κίτρινη πλέον, τα Πυροβόλα µαςείχαν ρίξει 5 έως 6 βολές, µε συνέπεια να σκοτωθούνπολλοί δικοί µας από δικά µας βλήµατα.Ο εχθρός αµέσως έκανε ισχυρή αντεπίθεση µε νέα κύµα-τα, αλλά αποκρούστηκε µε πολλές απώλειες και στο τέ-λος υποχώρησε καταδιωκόµενος από τους Τσολιάδες.Εκεί εγώ είδα Τσολιάδες µε Τούρκους καρφωµένουςλόγχη µε λόγχη. Από το δικό µου στοιχείο σκοτώθηκαν οΣκοπευτής, Γεµιστής, Βοηθός Γεµιστή και ο ΛοχίαςΝΤΑΛΑΚΑΣ, που πιο πάνω σας ανέφερα.Το πρωί της άλλης µέρας µάς αντικατέστησε η 7η Μεραρ-χία, ενώ εµείς συγκεντρωθήκαµε, κάναµε προσκλητήριοκαι διαπιστώθηκε ότι είχαµε µεγάλες απώλειες. Από ταδύο Τάγµατα που συµµετείχαν στην επίθεση είχαµε 77νεκρούς και 450 τραυµατίες.

«[…] διότι σώθηκε το Σύνταγµα από βεβαίαναιχµαλωσίαν», παρασηµοφόρηση

και προαγωγή

Στη συνέχεια φύγαµε από εκεί και µετά από πορεία 4ηµερών φθάσαµε στο Εσκί-Μπελαντλή στο αριστερό τηςπαράταξης.Την άλλη µέρα δόθηκε διαταγή να επιτεθούµε και να κα-ταλάβουµε τον Τραπεζοειδή Λόφο του Εσκί-Μπελαντλή,που δέσποζε όλων των πέριξ βουνών. Η εξόρµηση ανε-τέθη στον 5ο Λόχο του δευτέρου Τάγµατος µε µία ∆ιµοι-ρία Πολυβόλων, στην οποία µετείχα και εγώ. Η ∆ιµοιρίατάχθηκε υπό τη ∆ιοίκηση του 5ου Λόχου.Αφού άρχισε η επίθεση, το Πυροβολικό και τα Πολυβόλαµας έβαζαν ακατάπαυτα πυρά κατά του Λόφου. Οι Τούρ-κοι, βλέποντας ότι ήταν αδύνατο να τον κρατήσουν,ετράπησαν σε φυγή, αφήνοντας πολλά πολεµοφόδιαστον Λόφο. Τότε εµείς ανεβήκαµε πάνω στον Λόφοσχεδόν ανενόχλητοι, χωρίς να έχουµε καµία εντελώςαπώλεια, στήσαµε τις προφυλακές µας και κάναµε προ-σωρινά χαρακώµατα. Εγώ µε το στοιχείο µου εγκατα-σταθήκαµε στο άκρο δεξιό µέρος, για να έχει το Πολυβό-λο πιο ελεύθερη δράση και θέση.Τη νύχτα οι Τούρκοι έκαναν αντεπίθεση για να ανακατα-λάβουν τον Λόφο, αλλά αποκρούστηκαν από τις δυνά-µεις µας.Προτού υποχωρήσουν οι Τούρκοι και ενώ η µάχη είχεφθάσει στην τελευταία της φάση, δόθηκε διαταγή από τοΣύνταγµα να εγκαταλεί-ψουµε τον Λόφο, διότι υπήρχεφόβος κυκλωτικής αιχµαλωσίας µας από τους Τούρκους,και να αποσυρθούµε προς τα πίσω βουνά και να στήσο-υµε εκεί προφυλακές.Ο Λοχαγός, πάνω στην ταραχή και τον φόβο µήπωςκυκλωθούµε, έστειλε Συνδέσµους να ειδοποιήσουν ταΦυλάκιά µας για να εγκαταλείψουν τη θέση τους και νασυµπτυχθούν προς οπισθοχώρηση. Όλα τα φυλάκια ει-

δοποιήθηκαν και οπισθοχώρησαν, αλλά εµένα που ήµουνκαι Αρχηγός του Φυλακίου δεν µε ειδοποίησε κανείς και,µη γνωρίζοντες τίποτε, 13 άνδρες που αποτελούσαν τοστοιχείο µαχόµασταν συνεχώς.Οι Τούρκοι, αφού άκουγαν ριπές του Πολυβόλου µας µό-νο από τη µια µεριά, υποχώρησαν και αυτοί, γιατί φο-βήθηκαν κυκλωτική κίνηση από τον δικό µας Στρατό. Εγώόµως, επειδή δεν άκουγα άλλες ριπές από τα άλλα Πολυ-βόλα µας που ήξερα τις θέσεις των, ανησύχησα καιαναγκάστηκα να στείλω Σύνδεσµο εκεί που ήταν το άλλοΠολυβόλο για να συνεννοηθούµε. Πράγµατι, ο Σύνδε-σµος πήγε εκεί που ήταν το άλλο Πολυβόλο, αλλά δενβρήκε τίποτε, παρά µόνο άδεια κιβώτια. Στη συνέχεια τονέστειλα στο µέρος εκεί που γνωρίζαµε ότι ήταν η∆ιοίκηση του Λόχου, αλλά ούτε και εκεί υπήρχε κανένας.Τότε καταλάβαµε ότι οπισθοχώρησαν και εµάς δεν µαςειδοποίησαν.Συγκεντρωθήκαµε όλοι µαζί για το τι πρέπει να κάνουµεκαι αποφασίσαµε να οπισθοχωρήσουµε και εµείς.Γυρίζοντας όµως προς τα πίσω, -νύχτα ήταν-, χάσαµετον προσανατολισµό µας και, αντί να πάµε προς το µέρ-ος µας, µπήκαµε στο εχθρικό έδαφος.Πριν ξεκινήσουµε να γυρίσουµε πίσω, είχα πει στους άν-δρες µου ότι, αν ακούσουν τη λέξη «ΝΤΟΥΡ!» πουσηµαίνει τουρκικά «ΑΛΤ!», να µη πυροβολήσει κανείς, αλ-λά να πέσουν όλοι πρηνηδόν και έρποντας ένας-ένας ναπροσπαθήσει να αποµακρυνθεί. Πράγµατι, αφού µπήκα-µε µέσα τους Τούρκους, χωρίς βέβαια να το γνωρίζουµεαυτό, εκεί που βαδίζαµε ακούσαµε τη λέξη «ΝΤΟΥΡ»! Πέ-σαµε όλοι πρηνηδόν χωρίς να πυροβολήσει κανείς απόεµάς, αλλά ούτε και ο Τούρκος σκοπός πυροβόλησε και,έρποντας ένας-ένας, αποµακρυνθήκαµε. Αφού βαδίσαµεπρος τα πίσω 700 περίπου µέτρα, λόγω του σκότους χά-σαµε και πάλι τον προσανατολισµό µας και αποφασίσαµενα µείνουµε εκεί σε µια λακκούβα έως ότου ξηµερώσει.Το πρωί όµως που ξηµέρωσε µας αντιλήφθηκαν και οιδύο παρατάξεις και µας πυροβολούσαν. Οι µεν Τούρκοιυπέθεταν ότι είναι ελληνική περίπολος, οι δε δικοί µαςέλεγαν ότι είναι τουρκική περίπολος. Έπρεπε εµείς ναβρούµε τρόπο να συνεννοηθούµε µε τους δικούς µας,που ως προείπαµε δεν γνωρίζαµε προς ποια κατεύθυνσηήταν, έτσι ώστε να τους δώσουµε να καταλάβουν ότιήµαστε Έλληνες στρατιώτες. Παρακολουθώντας τουςκρότους των όπλων, καταλάβαµε προς τα πού είναι οι δι-κοί µας. Έπρεπε όµως να τους δώσουµε και µεις σήµαότι ήµαστε Έλληνες, για να πάψουν να µας πυροβολούνκαι να µας καλύπτουν, ώστε να προχωρήσουµε προς τοµέρος των. Εγώ γνώριζα ολίγον τα γράµµατα - σήµατατου ΜΟΡΣ και µε ένα άσπρο µαντήλι, στιγµή - στιγµή, κα-τάφερα να τους δώσω να καταλάβουν ότι ήµαστεΈλληνες και ότι έπρεπε να µας καλύψουν, για να πάµεπρος το µέρος των, δηλαδή να ενωθούµε µε τα Φυλάκιάµας. Τότε αµέσως οι δικοί µας έβαλαν καταιγιστικά πυρά,καθήλωσαν τους Τούρκους, και εµείς µε άλµατα πρ-οχωρούσαµε και φθάσαµε στα Φυλάκιά µας.Εκεί ο ∆ιοικητής των Φυλακίων µάς πήρε συνοδεία καιµας πήγε στο Τάγµα για ανάκριση, µε αιτιολογικό ότι δενοπισθοχωρήσαµε µε τον Λόχο. Αστραπιαία µεταδόθηκεότι το στοιχείο του 1ου Λόχου Πολυβόλων ζει και παρου-σιάστηκε στις προφυλακές µας µε όλο τον οπλισµό του.Γενοµένης όµως της ανάκρισης, αποδείχθηκε ότι, πράγ-µατι εµείς δεν ειδοποιηθήκαµε και µαχόµασταν επί τόπουκαι όχι όπως είχε αναφέρει ο ∆ιοικητής του 5ου Λόχου,ότι δήθεν το στοιχείο αυτό αυτοµόλησε ή αιχµα-λωτίστηκε. Καλέσαµε τον ∆ιοικητή να µας φέρει τονΣύνδεσµο που έστειλε να µας ειδοποιήσει και που ανέ-

Παπαθανασίου ΘανάσηςΙΣΤΟΡΙΑ


φερε ότι δεν µας βρήκε εκεί. Πράγµατι, µαςέφερε τον Σύνδεσµο και, ανακρίνοντάς τον κα-τά αντιπαράσταση, αποδείχτηκε ότι είπε ψέµα-τα, δεν ήλθε να µας ειδοποιήσει. Έτσι, ο µενΣύνδεσµος πέρασε στρατοδικείο, ο δε Λοχα-γός τιµωρήθηκε από τη Μεραρχία µε δύο µή-νες φυλακή και εµάς µας παρασηµοφόρησανόλους, µε το αιτιολογικό ότι: «Χάρις στηνψυχραιµία ενός Φυλακίου που δεν ειδοποιήθη-κε για οπισθοχώρηση, σώθηκε το Σύνταγµααπό βεβαίαν αιχµαλωσίαν». Στη συνέχεια εµέ-να µε προήγαγαν στο βαθµό του Λοχία.

Στη γέφυρα του Σαγγάριου

Την άλλη µέρα η Στρατιά µάς διέταξε να οπι-σθοχωρήσουµε και να περάσουµε τον ποταµόΣαγγάριο, γιατί φοβούνταν µήπως ο ποταµός, ενόψει τουχειµώνα, πληµµυρίσει και δεν µπορέσουν τα στρατεύµα-τά µας να γυρίσουν πίσω.

Μετά την αποτυχία της διάσπασης της γραµµής τουΣαγγάριου, τα ελληνικά στρατεύµατα αναγκάζονται ναυποχωρήσουν (χωρίς να ηττηθούν) και να συµπτυχθούν

στις παλιές τους θέσεις, µια και ο επερχόµενος χειµώναςδεν θα λειτουργούσε υπέρ των ελληνικών σχεδίων. («100

χρόνια ΕΛΛΑ∆Α» Τ.Α΄, έκδ. Η. ΜΑΝΙΑΤΕΑ, σελ. 169).

Αφού φθάσαµε στους γύρω λόφους του ποταµού Σαγ-γάριου, οι Τούρκοι µάς πήραν είδηση ότι προτιθέµεθα ναοπισθοχωρήσουµε και κατά χιλιάδες έρχονταν να µαςκυνηγήσουν και να µας τρέψουν σε άτακτη φυγή. Τότε ηΜεραρχία διατάσσει το 3/40 Σύνταγµα Ευζώνων να στή-σει γραµµή, έτσι ώστε να εµποδίσει και σταµατήσει τουςΤούρκους που µας κυνηγούσαν. Πράγµατι, στήσαµε γρ-αµµή, λάβαµε θέση µάχης και, αφού είδαµε τους Τούρ-κους να έρχονται προς το µέρος µας, τους αφήσαµε ναπλησιάσουν σε απόσταση βολής, περίπου 1500 µέτρα.Αµέσως βάλαµε καταιγιστικά πυρά εναντίον τους καιτους αναγκάσαµε να ανακόψουν την προέλασή τους.Το στοιχείο µου, βλέποντας µια ∆ιµοιρία Τούρκους στρα-τιώτες να κατεβαίνουν προς εµάς από µια χαράδρα, απο-φάσισε να τους εξοντώσει όλους. Τους πήραµε µε τοτηλέµετρο την απόσταση, που όπως θυµάµαι ήταν πε-ρίπου 1700 µέτρα, και κάθοµαι εγώ πάνω στο Πολυβόλοως ο πιο εξειδικευµένος. Άρχισα να τους βάζω συνεχήπυρά καθ’ ύψος και κατά βάθος. Από την παρακολούθη-ση που κάναµε µετά τα πέρας της βολής µε το τηλέµε-τρο, σε διάρκεια τριών ωρών δεν σηκώθηκε ή κινήθηκεκανείς.Στις 4 το απόγευµα λάβαµε διαταγή να περάσουµε τονποταµό Σαγγάριο, και µέχρι της 10ης ώρας νυχτερινήςνα έχουν περάσει όλοι οι στρατιώτες. Αφού περάσαµετον ποταµό, από σκοπό δεν χαλάσαµε τη γέφυρα.Βαδίσαµε λίγο και πιάσαµε γραµµή στα υψώµατα εδόθεντου ποταµού. Οι Τούρκοι, όµως, µας ακολούθησαν, πέ-ρασαν και αυτοί την ίδια γέφυρα που περάσαµε και εµείςκαι καταυλίσθηκαν γύρω στον ποταµό.Το πρωί της επόµενης µέρας διατάχτηκε το Πυροβολικόµας να βάλει κατά της γέφυρας και να την κόψει στη µέ-ση. Η γέφυρα ήταν επισηµασµένη από το Πυροβολικόµας, έτσι ώστε οι Τούρκοι να µη µπορούν να επιστρέ-ψουν πίσω µέσω της γέφυρας. Πράγµατι, το Πυροβολικόέκοψε τη γέφυρα και τότε εµείς τους ρίξαµε ασφυξιογό-να - δακρυγόνα και τους κάναµε µια επίθεση έως τα µέσα

του βουνού, έτσι που να υποχρεωθούν οι Τούρκοι νασυγκεντρωθούν γύρω χαµηλά στον ποταµό, που ήτανκαθισµένα τα αέρια που τους είχαµε ρίξει εµείς. Τι να έ-βλεπες εκεί! Άλλοι έπαιρναν τις κουβέρτες και σκέπαζαντο κεφάλι τους, άλλοι είχαν πάθει ασφυξία και άλλοι πή-δηξαν στον ποταµό και πνίγηκαν. Ολίγοι που κατάφεραννα σωθούν τράπηκαν σε φυγή. Έτσι απαλλαγήκαµε απότο να µας κυνηγούν οι Τούρκοι.

Ο ηρωικός αεροπόρος Σταυρόπουλος

Συνεχίσαµε την πορεία µας και φθάσαµε στα βουνά τηςΚιουτάχειας, όπου και πάλι στήσαµε προφυλακές. Εκείκαθίσαµε ένα χρόνο χωρίς να µας πειράξει κανείς. Περά-σαµε τον χειµώνα έξω στις σκηνές µας µπροστά σταυψώµατα της Κιουτάχειας, Ντουγέρ Μπαλµαχµότι καιΑφιόν Καραχισάρ.Κατά την άνοιξη, κάθε µέρα το πρωί που παίρναµε τορόφηµα, και επί ένα µήνα, ερχόταν ένα τουρκικό αερο-πλάνο και έκανε αναγνώριση. Εµείς του βάζαµε µε 24Πολυβόλα, ακόµη και µε το Πυροβολικό, για να το ρί-ξουµε, αλλά δυστυχώς δεν µπορέσαµε τίποτε να του κά-νουµε. Μας έγινε τόσο ενοχλητικό που όλη η Μεραρχίαφώναζε: «Πού είναι τα δικά µας αεροπλάνα για να το κα-ταδιώξουν;». Αλλά όλοι κώφευαν.Τότε κάποιος Λοχίας ονόµατι ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ, αερο-πόρος, το πήρε προσβλητικό αυτό που φώναζαν οι φαν-τάροι κάθε µέρα. Αποφάσισε, χωρίς διαταγή, να πάρειαπό τη βάση ένα αεροπλάνο, για να κυνηγήσει και καταρ-ρίψει το τουρκικό. Αλλά, για κακή του τύχη, το αεροπλά-νο αυτό που πήρε έπαθε βλάβη και το προσγείωσε ξανά.Χωρίς να χάσει καιρό παίρνει άλλο αεροπλάνο, απο-γειώνεται, πλησιάζει το τουρκικό σε θέση βολής και µε τοµυδράλιο τού ρίχνει δύο ριπές, οπότε βλέπουµε το εχ-θρικό αεροπλάνο να πέφτει και, πέφτοντας κάτω, πήρεφωτιά και κάηκε.Οι φαντάροι µας χάρηκαν. Πετούσαν τα πηλίκιά τους καιφώναζαν: «Μπράβο, ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΕ!».Αφού έπεσε το αεροπλάνο, πήγαν εκεί ειδικοί εµπειρο-γνώµονες και διαπίστωσαν ότι, στο αεροπλάνο επέβαινανδύο άτοµα, που σκοτώθηκαν και οι δύο: ένας Ταγµα-τάρχης και ένας Λοχαγός.Ο Λοχίας ΣΤΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ από τη µια µεριά τιµωρήθηκεγιατί πήρε το αεροπλάνο χωρίς διαταγή, και από την άλ-λη προήχθη σε Ανθυπολοχαγό. Από τότε και πέρα δενµας ξαναενόχλησαν.


Παπαθανασίου ΘανάσηςΙΣΤΟΡΙΑ

«Τεσλήµ, Γκιαουρλά Κιοπέκ!». Η κόλαση τουΑλή Βεράν

Εκεί µείναµε µέχρι τις 14 Αυγούστου 1922, οπότε λάβαµεδιαταγή να πάµε για ενίσχυση της 1ης Μεραρχίας στοΝτουλού Μπουνάρ, όπου οι Τούρκοι έσπασαν τη γραµµήµας και έκαναν θύλακα µέσα 10 χιλιόµετρα, µε σκοπό νακόψουν τα δύο Σώµατα και να τα αιχµαλωτίσουν. Ύστε-ρα από µιάµιση µέρα φθάσαµε τα τµήµατα της 1ης Με-ραρχίας που τα διοικούσε ο Στρατηγός ΦΡΑΝΓΚΟ, καιήταν σχεδόν εν διαλύσει. Εκεί ο εχθρός είχε συγκεν-τρώσει µεγάλες δυνάµεις.Στη συνέχεια φθάσαµε στον αυχένα της χαράδρας Αλή -Βεράν. Τότε πέρασε ένα δικό µας αεροπλάνο και µας έρι-ξε προκήρυξη, η οποία έλεγε: «Έµπροσθέν σας βαδίζουντουρκικές Φάλαγγες. Λάβετε µέτρα». Μόλις περάσαµετον αυχένα, είδαµε µεγάλες Φάλαγγες που προχωρού-σαν ανενόχλητες προς εµάς.Κατά διαταγή της Μεραρχίας, το 3/40 Σύνταγµα Ευζώ-νων επιφορτίστηκε να βαστάξει την οπισθοχώρηση.Ήταν 9 το πρωί και, αφού λάβαµε θέσεις µάχης, αρχίσα-µε να βάζουµε κατά του εχθρού, που ήταν 10πλάσιοςαπό εµάς σε δύναµη,επί µιαν ώρα συνεχώς.Εκεί που µαχόµαστανλάβαµε διαταγή ναπαύσουµε πυρ, γιατί οιΣτρατηγοί ΤΡΙΚΟΥ-ΠΗΣ και ∆ΙΓΕΝΗΣαποφάσισαν να κά-νουν ανακωχή. Έστει-λαν Αγγελιοφόρουςκαι µας παρότρυναννα παραδώσουµε ταµέρη χωρίς πόλεµο. ΟΚΕΜΑΛ, όµως, ζήτησετην αιχµαλωσία όλωνµας µετά του οπλι-σµού µας και µάλισταχωρίς άλλους όρους.Αυτό οι κατώτεροιΑξ/κοί δεν το δέ-χτηκαν και φώναζαν:«Θα πολεµήσουµε µέ-χρι τον έναν». Οι στρατιώτες µας, αφού άκουσαν απότους Στρατηγούς µας την παράδοση, κλονίστηκε το ηθι-κό τους και πολλοί πέταξαν τα όπλα τους.Το απόγευµα, κατά τις 3 η ώρα, οι Τούρκοι µάς επιτέθη-καν µε µεγάλες δυνάµεις και, αφού µας βρήκαν όχι πει-θαρχηµένους, µας διέλυσαν και οι στρατιώτες µας έφευ-γαν χωρίς να πειθαρχούν πλέον.Η ελληνική ηγεσία, δυστυχώς, δεν ακολούθησε τη «δια-θήκη» του πρώτου Ρωµαίου αυτοκράτορα Αυγούστου,που πέθανε το 14 µ.Χ.: «Κρατήστε την αυτοκρατορία στασύνορά της».Αγνόησε τον κοινότατο τόπο πως η υπέρµετρη επέκταση

ξεφεύγει τελικά απ’ τον έλεγχο του «κέντρου», αποδυ-ναµώνει τις πολεµικές ικανότητές του, προκαλεί βίαιεςαντιδράσεις, ροκανίζει όχι µόνο τις «κατακτήσεις» αλλά

και τα ίδια τα θεµέλια του κατακτητή. (Μάριος Πλωρίτης).

Εγώ σαν Υπαξ/κός, αφού το Πολυβόλο µας έπαθε εµπλο-κή, διέταξα να το µεταφέρουν ολίγον πίσω για επιδιόρ-θωση. Ενώ οι άνδρες µου έπαιρναν το Πολυβόλο για να

το πάνε πίσω, εγώ που ήµουν τελευταίος θέλησα ναπάρω τα δύο κιβώτια πυροµαχικά µας που είχαµε εκεί γιατο Πολυβόλο. Όσο εγώ να πάρω τα κιβώτια, ξαφνικά βλέ-πω τους Τούρκους να µε πλησιάζουν στα 20 µε 24 µέτρακαι να µου λένε: «Τεσλήµ, Γκιαουρλά Κιοπέκ!», πουσηµαίνει «παραδώσου, γκιαούρ Έλληνα, σκυλί!».

Για τον Τούρκο, ο Έλληνας δεν είναι µόνο «άπιστοςσκύλος» αλλά και πρώην σκλάβος. («Η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΗΣ

ΑΣΙΑΣ», G.HΟRΤΟΝ, 92).

Ακριβώς τη στιγµή εκείνη, και προς τύχη µου, ανάµεσασε µένα και τους Τούρκους έπεσε µια οβίδα από κανόνι,που δεν γνώριζα από ποια παράταξη ήταν. Αυτό όµωςήταν για µένα σωτήριο, γιατί µέσα στη σύγχιση µουδόθηκε η ευκαιρία να φύγω. Αλλά οι Τούρκοι πρόλαβανκαι µου έριξαν µια µπαταριά και µε τραυµάτισαν, ευ-τυχώς ελαφρά, στο χέρι µου. Πήγα να µου το δέσει ο για-τρός, εκεί που έδενε τους άλλους τραυµατίες.Στη συνέχεια βλέπω να τρέπεται σε φυγή όλο το Σύντα-γµά µας. Εκεί ράγισε η καρδιά µου, γιατί είδα και άκουσακλαυθµούς, οδυρµούς και φωνές από γυναικόπαιδα που

µας ακολουθούσαν.Είδα τους Τούρκους ναρίχνονται να πάρουν τηΣηµαία του Συντάγµα-τος, που τη συνόδευετότε ο γενναίος Λοχα-γός ΡΗΓΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣαπό την Άρτα. ΚάποιοιΤσολιάδες όµως άρπα-ξαν τη Σηµαία, έσπασαντο κοντάρι και ο Λοχα-γός έβαλε τη Σηµαίαστα θυλάκιά του. Όλοςο στρατός µας οπισθ-οχωρούσε όπου φύγει-φύγει εν διαλύσει, αφή-νοντας πίσω όλα τα εφ-όδια και άφθονο οπλι-σµό. Η χαράδρα τουΑλή-Βεράν ήταν η κόλα-ση του πυρός και έφαγεχιλιάδες κορµάκια στρ-

ατιωτών και πολιτών.Οι επιζώντες τραπήκαµε σε φυγή, βαδίζοντες προςΝτουλού Μπουνάρ ολονυκτίως και κατασυντετριµµένοι.Αλλά και εµείς βρεθήκαµε εκεί κυκλωµένοι και δεχόµα-σταν πυρά από εµπρός και πίσω και συνέχιζαν να µαςκυνηγούν. Τότε κάποιος Λοχαγός µάς φώναξε και µαςείπε: «Παιδιά, είµαστε κυκλωµένοι. Θα κάνουµε εξόρµη-ση για να σπάσουµε τη γραµµή τους και όποιος ζήσει».Πράγµατι, κάναµε εξόρµηση, βρήκαµε προς στιγµήν διέ-ξοδο και όποιος πρόλαβε να περάσει πέρασε, οι δε άλ-λοι, αιχµαλωτίστηκαν. Μέσα σε αυτούς που πέρασανήµουν και εγώ.Η κεµαλική αντεπίθεση θα εκδηλωθεί ορµητική και ολοµέ-

τωπη. Μέσα σε λίγες ώρες η τεράστια σε µήκος αλλάασταθής ελληνική γραµµή άµυνας διασπάται και καταρ-ρέει. Ακολουθεί µια άνευ προηγουµένου άτακτη οπισθο-χώρηση, που επιταχύνεται µετά την συντριβή των λειψά-

νων του ελληνικού στρατού στη µάχη του Αλή Βεράν.(«100 χρόνια ΕΛΛΑ∆Α» Τ.Α΄, έκδ. Η. ΜΑΝΙΑΤΕΑ, σελ. 172).

Έλληνες φαντάροι στο µέτωπο της Μικράς Ασίας το 1922.1ος αριστερά (επάνω σειρά), ο εκ Παπαδατών Ευάγγελος Χρήστου

ΙΣΤΟΡΙΑ


Έχει παρέλθει πολύς χρόνος από την περίοδο της γερµανικήςκατοχής και τα δεινά που επέφεραν στην περιοχή µας τα ναζι-στικά στρατεύµατα. Και για την περίοδο εκείνη η Ήπειροςείχε βαρύ φόρο αίµατος µε εκατόµβες θυµάτων στο ενερ-γητικό της. Για το λόγο αυτό, πολλά από τα χωριά της χαρα-κτηρίζονται σήµερα µαρτυρικά. Η γειτονική Μουσιωτίτσα, τοΚοµµένο, οι Λιγγιάδες, το Μεσοβούνι, η Παραµυθιά µε τουςπροκρίτους της. Είναι όµως, πολλά ακόµα, που σε µικρότερηκλίµακα γνώρισαν τη θηριωδία των κατακτητών. Μέτρησαν τιςδικές τους απώλειες, κατέγραψαν το δικό τους πόνο.Σ΄ αυτά συγκαταλέγεται και το χωριό µας το Νικολίτσι, πουγνωρίστηκε µε τη Γερµανική θηριωδία δύο φορές. Την πρώτηστις 1 Ιουλίου 1943, όταν βοµβαρδίστηκε από τα γερµανικάαεροπλάνα και τη δεύτερη, ένα χρόνο µετά, στις 24 Μαου1944, όταν οι γερµανοί έκαψαν σπίτια του χωριού σε αντίποινατης επίθεσης και ήττας που υπέστησαν την προηγούµενη στοβουνό του χωριού, από τµήµατα του Ε∆ΕΣ. Ο παραπάνω βο-µβαρδισµός µάλιστα συνδέεται µε ένα µεγάλο για την περιοχήµας σαµποτάζ την εποχή εκείνη, τότε που η εθνική αντίστασηδιατηρούσε ακόµα τους ιδρυτικούς – αρχικούς της σκοπούς.

Την ανατίναξη της γέφυρας ΚαλογήρουΣήµερα, σ’ αυτή την ιδιότυπη στροφή της ιστορίας µας, δενπρέπει µόνο να µνηµονεύσουµε και να αποτίσουµε φόρο τι-µής στα «θύµατα της γερµανικής Κατοχής», όπως επίσηµα

χαρακτηρίζονται. Στοχαστικά και µε καλό σύµβουλο την ιστο-ρία µας ας κρατήσουµε µηνύµατα και διδαχές, ώστε µε ασφά-λεια να επαναπροσδιορίσουµε τη στάση µας για να πορευ-τούµε στο µέλλον.

Ας θυµηθούµε τι έγινε στο Νικολίτσι λοιπόνΤις πρωινές ώρες (8-10) της 1η Ιουλίου 1943 ανήµερα της γιορ-τής των Αγίων Αναργύρων, τον ήχο της καµπάνας επισκίασε οθόρυβος από τα γερµανικά στούκας, που ξαφνικά έκαναν τηνεµφάνισή τους στον Λακκιώτικο ουρανό και άδειασαν στοχωριό µας το πένθιµο φορτίο τους. Κατά µια πιθανή εκδοχή οιγερµανοί βοµβάρδισαν το Νικολίτσι γιατί είχαν πληροφορίεςότι εκεί βρισκόταν ο Ναπ. Ζέρβας. Τα αεροπλάνα εµφα-νίστηκαν από το Μπαλντενέζι µε κατεύθυνση τις Παπαδάτες.Αφού έκαναν στροφή, έφταναν πάνω από τα σπίτια του χω-ριού και επιλεκτικά έριχναν τις βόµβες τους. Από το βοµβαρ-δισµό έγιναν πολλές καταστροφές και δυστυχώς θρηνήσαµεκαι εδώ θύµατα. Η παρουσία των αεροπλάνων ήταν ξαφνική.Κανείς δεν πρόλαβε να συνειδητοποιήσει τι επρόκειτο νασυµβεί και µόνο όταν τα αεροπλάνα άρχισαν να χαµηλώνουνκαι έπεσε η πρώτη βόµβα έσπευσαν να προφυλαχθούν.∆υστυχώς όµως δεν πρόλαβαν όλοι να καλυφθούν. Σκοτώθη-καν οι Χρίστος Κ. Τζόλος (14), Λάµπρος Οικονόµου (85) απόθραύσµατα βόµβας και ο Τούσης Κωνσταντίνος (20) ο οποίοςγαζώθηκε από αεροπλάνο. Σοβαρά τραυµατίστηκαν οι Χρή-

1η Ιουλίου 1943: Ο βοµβαρδισµός του Νικολιτσίου απότους Γερµανούς και η ανατίναξη της γέφυρας Καλογήρου.

Νικολίτσι 1950. Οι µαθητές, φωτογραφίζονται στα ερείπια του δηµοτικού σχολείου. Το διώροφο σχολείο κάηκε από τους γερµανούς σε µια άλλη θη-ριωδία τους προς το χωριό µας, όταν στις 24 Μα=ου 1944 το πυρπόλησαν µαζί µε πολλά ακόµα σπίτια του χωριού, σε αντίποινα για την ήτα που υπέστησαντην προηγούµενη στα ορεινά του χωριού. ∆ιακρίνονται οι καλοί δάσκαλοι Παναγιώτης Αθανασίου και Ελένη Νικολοπούλου καθώς και ο πρόεδρος Νικο-λιτσίου Βαγγέλης Σωτηρίου.

Γιώργος Σπ. Γιάννος

ΙΣΤΟΡΙΑ


στος Τζόλος και Ελευθερία Τζόλου. Επίσης καταστράφηκανσχεδόν ολοσχερώς πολλά σπίτια του χωριού.Μια από τις βόµβες έπεσε πάνω σε ένα πουρνάρι, στη θέσηΚιάφα, στα ψηλά του χωριού. Σπάζοντας ένα από τα κλωνά-ρια του έχασε την κατευθυντικότητά της και πέφτοντας πλά-για στο έδαφος δεν εξερράγη. Αφού ειδοποιήθηκε τοαρχηγείο του Ε∆ΕΣ, που είχε έδρα στην περιοχή (∆ερβίζια-να), κατέφθασαν στο χωριό οι αντάρτες µε επικεφαλή τονΠρεβεζάνο ταγµατάρχη Απόστολο Χαλιµά. Μαζί τους και οισύµµαχοι αξιωµατικοί1, ο Νεοζηλανδός Τοµ Μπάρνες και οΆγγλος Χάρρυ Μίλλερ που δρούσαν στην περιοχή µας2. Οι ξέ-νοι σαµποτέρ απασφάλισαν τη βόµβα και 3 µέρες αργότεραµε µουλάρι την µετέφεραν στη Φιλιππιάδα όπου και χρησιµο-ποίησαν τη γόµωση της για την ανατίναξη της γέφυρας Καλο-γήρου3. Στην επιχείρηση συµµετείχε υποστηρικτικά και οιοµάδες Παπαδατών και Άσσου. Η επιχείρηση θεωρήθηκεεπιτυχής, µε εξαίρεση τους δυο νεκρούς Παπαδιώτες στηµάχη που επακολούθησε µε τους Ιταλούς (Γεώργιο Τσεκλιάκαι Γεώργιο Γούση), αφού η γέφυρα Καλογήρου ήταν ζωτι-κής σηµασίας για τις χερσαίες µεταφορές στην περιοχή.

Το ηµερολόγιο έγραφε 4 ξηµερώµατα 5ης Ιουλίου 1943.

1: Ο Νεοζηλανδός συνταγµατάρχης Τοµ Μπάρνες, είχε σταλείστην Ελλάδα από το στρατηγείο Ανατολής σαν ειδικός στασαµποτάζ και στις ανατινάξεις. Λίγους µήνες πριν, στις 25προς 26 Νοεµβρίου 1942, ήταν από τους επικεφαλής τηςσηµαντικότερης επιχείρησης της Ελληνικής εθνικής αντίστα-σης. Της ανατίναξης της γέφυρας Γοργοποτάµου.2: Οι Τοµ και Μίλλερ, όπως αναφέρονταν σ’ αυτούς ο συγχω-ριανός µας Ευάγγελος Ναστούλης που µετείχε στην επιχείρη-ση µαζί µε τους Θεόδωρο Ζήση και Βέκιο Αριστείδη.3: Σε άλλες σελίδες υπάρχουν περισσότερες πληροφορίες γιατη γέφυρα Καλογήρου, στο άρθρο του Σπύρου Μαντά, από τοοποίο προκύπτει ότι το βράδυ εκείνο καταστράφηκε ολοκλη-ρωτικά το ιστορικό πετρογέφυρο.

Βαγγέλης Ν. ΚολιόςΠαιδιά µου! Σχολιαρούδια µου!

Γέµισµα της ψυχής µου!Να ξέρατε πώς νοσταλγώ, τα χρόνια εκείνα τα παλιά,

που είµαστε µαζί στο όµορφο Σχολειό.Όλους ακόµα σας θυµάµαι:Μα δεν µπορώ σ’ ένα χαρτί

τα ονοµατάκια σας να γράψω.Καµάρια µου! Ψυχούλες µου αγνές!

Πως µε κοιτούσατε µε τα µατάκια σας τα’ αγνά.Και περιµένατε γνώση και αγάπη!

Και εγώ πως προσπαθούσα να σας µάθω,άπειρες γνώσεις, αριθµούς, µαθήµατα πολλά:

Για το Θεό, για τη ζωή, τη φύσω γύρω,την Ελλάδα, τον κόσµο όλο.

Κι αγωνιζόµουν να γεµίσω την ψυχή σας,µε φως, µε ήλιο, µε αγάπη, µε χαρά,

µε αλήθειες, µε δίκαιο, µε σοφία.Και να σας κάνω όλους εσάς,

χρήσιµους κι ελεύθερους πολίτες.Αγωνιστές για µια καλύτερη ζωή.Παιδιά µου! Σχολιαρούδια µου!Αγγελικές ψυχούλες µου αγνές!Και τώρα ακόµα στα γεράµατα,

η ψυχή µου είναι γεµάτη από εσάς.Όλους σας σκέφτοµαι, όλους σας αγαπώ.

Συχνά σας βλέπω στα όνειρά µου.Και στο Θεό προσεύχοµαι για σας.

Να είστε καλά Καµάρια µου!Γεµάτοι χαρά και προκοπή.

Πρέβεζα Γενάρης 2011

“Στον Αη-Λιά”Βουλιέµαι µια, βουλιέµαι δυο, βουλιέµαι τρεις και πέντε,

στις είκοσι τ΄Αλωναριού, που η Χάρη Του γιορτάζει,στον Αη-Λια για ν΄ανεβώ ψηλά στο Μπαλντενέζι.

Να µπω µέσα στην εκκλησιά, να µπω να προσκυνήσω.Με τους Παπάδες ταπεινά να σιγοψιθυρίσω:

«Ο ένσαρκος Άγγελος των προφητών η κρηπίς,ο δεύτερος Πρόδροµος της παρουσίας Χριστού

Ηλίας ο ένδοξος…»Κι όταν σχολάσει η λειτουργιά, τελειώσουν οι παπάδες

στο χοροστάσι θα βρεθώ στης κερασιάς τον ίσκιο.Εκεί βαρούνε τα βιολιά, παίζουνε τα κλαρίνα,θε να χορέψω τσιάµικο λεβέντικα κι ωραία.

«Μη µε κοιτάς που γέρασα κι ασπρίσαν τα µαλλιά µου…’Και θα βαστάξει ο χορός κι εκεί στο µεσηµέρι

θα σταµατήσουν τα βιολιά προσωρινά, να φάµεστέρφα σφαχτά τσισνόστιµα βρασµένα στο καζάνι.

Κι όταν τ΄απόσκια γύρουνε κι ο ήλιος βασιλέψειθα χαιρετήσω τα βουνά και τις ψηλές ραχούλες

Κι αγάλι – αγάλι ανάλαφρα θα ρούσω1 στο χωριό µου.Γέρασα ο µαύρος, γέρασα, µου κόπκαν τα ποδάρια,

κι αυτά που σας ιστόρησα ήτανε φαντασία.Κάθε φορά τέτοιον καιρό τα φέρνω στο µυαλό µουόπως τα ζούσαµε παλιά τα ωραία εκείνα χρόνια.

Πρέβεζα 20 Αλωνάρη 2010

1: Θα ρούσω=θα κατέβω, ρούω=κατεβαίνω σε πλαγιά.

“Στους µαθητές µου”

Οι Νικολιτσιώτες Βέκιος Αριστείδης Υπολοχαγός και ΕυάγγελοςΝαστούλης αντάρτης που µετείχαν στην επιχείρηση


ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Ο Βαγγέλης Παπαχρήστος, οικονοµολόγος και νυν ανε-ξάρτητος βουλευτής Πρέβεζας, έχει περάσει και πιοδύσκολα, αφού υπήρξε ένας από τους νεαρότερους κρα-τούµενους της χούντας, που βασανίστηκε σε ηλικία µόλις18 ετών. Στέλεχος του ΚΚΕ για χρόνια, αποχώρησε το1989, διαφωνώντας µε την παραποµπή του Α. Παπαν-δρέου. Στη συνέχεια πέρασε στο ΠΑΣΟΚ και υπήρξεσυνεργάτης του Γ. Παπανδρέου στο υπ. Εξωτερικών. Σή-µερα τονίζει την αντίθεσή του µε την οικονοµική πολιτική,για την οποία δηλώνει ότι αποτελείται από ένα µείγµα«κακών επιλογών και επικίνδυνων χειρισµών».

Ε: Υπάρχει άλλος δρόµος εξόδου από την κρίση;Α Ο δρόµος που πρότεινε το µνηµόνιο απέτυχε. Όχι γιατίδεν εφαρµόστηκε σωστά αλλά γιατί ήταν µια λάθος θερα-πευτική αγωγή, που στηρίχθηκε σε λάθος διάγνωση. Αντί νααπαντάει στο πρόβληµα, βαθαίνει την κρίση. Η στρατηγικήαντιµετώπισης της κρίσης πρέπει να είναι ευρωπα·κή καιεσωτερική. Η ευρωπα·κή πρέπει να έχει τρεις συνιστώσες:Μείωση του χρέους στις χώρες της περιφέρειας, σταθερο-ποίηση του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος στο κέντρο καιστην περιφέρεια, άρση των ενδοευρωπα·κών ανισορρο-πιών. Η εσωτερική πρέπει να συµβάλει στην εξωστρεφήανάπτυξη, µέσω της αναµόρφωσης των τριών ανα-πτυξιακών εργαλείων -κράτος, τράπεζες, αγορά- ξεφεύγον-τας από την τρέχουσα λογιστική λογική.

Ε: Γιατί η κυβέρνηση επέλεξε αυτόν τον δρόµο;Α Η κυβέρνηση έχει εγκλωβιστεί στη λογική των τοκογλύ-φων. Ο κ. Παπακωσταντίνου αντί να αρθρώνει τα επιχειρή-µατα των οφειλετών απέναντι στους δανειστές, γίνεται φο-ρέας των επιχειρηµάτων των πιστωτών προς το εσωτερικό,απεµπολώντας τα διαπραγµατευτικά εργαλεία της χώρας.

Ε: Έχει διαπραγµατευτικά εργαλεία η χώρα;Α! και βέβαια έχει. Έχει όµως λάθος διαπραγµατευτική στρα-τηγική. Είναι άλλο να λες: έχω πρόβληµα και πρέπει να µεβοηθήσετε εν ονόµατι της ευρωπα·κής αλληλεγγύης. Καιάλλο να απευθύνεσαι στους εταίρους και να λες: έχω πρό-βληµα, έχετε πρόβληµα, ελάτε να βρούµε µια συνεργατικήλύση, γιατί αν µε αναγκάσετε να φέρω όλο το βάρος τηςπροσαρµογής, και να βρεθώ το 2013 σε χειρότερη κατά-σταση από αυτή που ξεκίνησα, τότε θα πάµε στον γκρεµόπαρέα.

Ε: Κι αν µας διώξουν από το ευρώ, όπως είπε η κ. ∆αµα-νάκη;Α Είναι εγκληµατικό ατόπηµα να βάζεις υπό αµφισβήτησητο ύστατο διαπραγµατευτικό σου εργαλείο. Πρώτον, γιατίδεν υπάρχει νοµική βάση εκδίωξης µιας χώρας από τοευρώ. ∆εύτερον, ακόµη και οικειοθελής αποχώρηση θα προ-καλούσε έναν κυκεώνα νοµικών προβληµάτων. Τρίτον, ηδηµιουργία οποιουδήποτε µηχανισµού διαχείρισης τηςκρίσης απαιτεί αλλαγή των συνθηκών, που µε τη σειρά τηςαπαιτεί οµοφωνία. Άρα έχεις και τη δυνατότητα να µπλο-

κάρεις όχι µόνο την έξοδο, αλλάκαι την ίδια τη λειτουργία τηςΕυρωπα·κής Ένωσης.

Ε: Ποια η γνώµη σας για τις αποκρατικοποιήσεις;Α ∆υστυχώς η συζήτηση για τις αποκρατικοποιήσεις κυ-ριαρχείται από µια λογιστική λογική και όχι από τη λογικήενός επιτελικού, αναπτυξιακού επανασχεδιασµού του κρά-τους. ∆εν υπάρχει σοβαρός αναλυτής που να πιστεύει ότι οστόχος των 50 δισ. µέχρι το 2015 είναι εφικτός. Τίθεται γιανα είναι σε θέση να κάµψουν τις οποιεσδήποτε αντιστάσειςσε επιλογές που θέλουν να µας επιβάλλουν. Θέλουν οι επι-λογές τους να είναι και διαταγές. Έχει παρατηρηθεί διε-θνώς ότι στην εποχή των αποκρατικοποιήσεων έχουµε καιόξυνση της διαφθοράς. Θεωρώ ότι εδώ εντάσσονται οι πιέ-σεις που ασκούνται από ντόπιους οικονοµικούς κύκλους γιακυβερνήσεις «προσωπικοτήτων», δηλαδή «πολιτικών µιαςχρήσης» σε µια εποχή που θα παιχθούν πολλά χρήµατα στιςαποκρατικοποιήσεις.

Ε: Γιατί υπάρχει αυτή η πίεση για συναίνεση; ∆εν είναιπαρέµβαση στην εσωτερική πολιτική της χώρας;Α Πιέζουν για συναίνεση γιατί η πολιτική αυτή υπερβαίνει τηδεκαετία. Στην προσπάθειά τους αυτή παρεµβαίνουν ωµάστα εσωτερικά µιας χώρας, κατά παράβαση των συνθηκώνκαι της ορθής πρακτικής στην Ε.Ε.

Ε: Πιστεύετε ότι αν δεν περνούσε το µεσοπρόθεσµο, δενθα πληρώνονταν δηµόσιοι υπάλληλοι, όπως υπο-στηρίζουν κάποιοι;Α ∆υστυχώς στην προσπάθεια να περάσει το µεσοπρόθε-σµο, το οικονοµικό επιτελείο της κυβέρνησης κινδυνολογείκαι καλλιεργεί το φόβο. Αυτή η «µυωπική» επιλογή ξεχνά ότιαυτό µπορεί να οδηγήσει σε απόσυρση των καταθέσεων,βάζοντας σε κίνδυνο το ήδη ασταθές τραπεζικό σύστηµα.Έχουµε ένα εκρηκτικό µείγµα κακών επιλογών καιεπικίνδυνων χειρισµών.Ε: Υπάρχει πολιτική βούληση να παταχθεί η φοροδιαφυγή;Α Αν θες να χτυπήσεις τη φοροδιαφυγή µε ουσιαστικό τρό-πο, πρώτα χτυπάς τη διαφθορά. Το οικονοµικό επιτελείο ξό-δεψε την ενέργειά του σε επικοινωνιακά παιχνίδια και όχι σεαποτελεσµατικές παρεµβάσεις.

Ε: Ποια είναι η γνώµη σας για όσα συµβαίνουν στην πλα-τεία Συντάγµατος;Α Οι αντιδράσεις του κόσµου αναδεικνύουν ότι πλέον το βα-σικό πρόβληµα στη χώρα µας δεν είναι η οικονοµική κρίση,αλλά η κρίση πολιτικής εκπροσώπησης. Υπήρξαν χώρεςπου βγήκαν από την κρίση χωρίς την εµπιστοσύνη των αγο-ρών, δεν γνωρίζω χώρες να βγήκαν από την κρίση χωρίς τηνεµπιστοσύνη των πολιτών.

Συνέντευξη Βαγγέλη Παπαχρήστου στη Βασιλική Σιούτηκαι την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία 12-6-2011

«Η κυβέρνηση έχει εγκλωβιστεί στη λογική των τοκογλύφων»ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ:

«∆ίνουν την ευκαιρία να αρθεί και η τελευταία άγκυρα που προστάτευε τουςµισθούς από την κάθοδο» είπε επικρίνοντας τους υπουργούς Οικονοµικώνκαι Εργασίας, πριν από µερικούς µήνες, καταψηφίζοντας το σχετικό πολυνο-µοσχέδιο και προκαλώντας τη διαγραφή του από την κοινοβουλευτική οµάδατου ΠΑΣΟΚ.


ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Ερώτηση του βουλευτή ∆ηµ. Τσουµάνηγια την κατασκευή νέου νοσοκοµείου

Αξιότιµε κ. Υπουργέ

Από το γραφείο του Υφυπουρ-γού Υγείας και Κοινωνικής Αλλη-λεγγύης στάλθηκε προς το ∆ή-µο Πρέβεζας το υπ’ αριθµ. Πρω-τοκόλλου 8/7.1.2011 έγγραφοπου γνωρίζει ότι στον γενικότε-ρο σχεδιασµό του ΥπουργείουΥγείας και Κοινωνικής Αλληλεγ-γύης έχει περιληφθεί και η ανέ-γερση ∆ηµοσίου Νοσοκοµείουπου θα καλύπτει τις ανάγκες τηςευρύτερης περιοχής του ∆ήµου

Πρέβεζας. Στο εν λόγω έγγραφό σας ζητούσατε από το∆ήµο Πρέβεζας, µετά την αναίρεση της διαδικασίας τωνΣ∆ΙΤ, την εκ νέου παραχώρηση οικοπέδου. Πράγµατι το∆ηµοτικό Συµβούλιο Πρέβεζας σε συνεδρίασή του στις31.1.2011 έλαβε κατά πλειοψηφία την µε αριθµό 4/2011απόφαση µε την οποία:

1) Εγκρίνει τη δωρεά, κατά πλήρη κυριότητα, νοµή καικατοχή, στο Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγ-γύης έκταση 50 στρεµµάτων από το υπ’ αριθµ. 153 κλη-ροτεµάχιο διανοµής του αγροκτήµατος ΜΥΤΙΚΑ έτους

1949, συνολικής έκτασης 95.310 τ.µ. στη θέση «Λου-τσάρια» της Τοπικής Κοινότητας Μύτικα.

2) Η δωρεά γίνεται υπό τον όρο ανέγερσης ∆ηµοσίουΝοσοκοµείου, χωρίς Σύµπραξη ∆ηµοσίου και ΙδιωτικούΤοµέα (Σ∆ΙΤ), και το οποίο Νοσοκοµείο θα λειτουργείυπό τον έλεγχο και την εποπτεία του Υπουργείου Υγείαςκαι Κοινωνικής Αλληλεγγύης.

3) Εντός της 5ετίας από τη µεταγραφή του συµβολαίουδωρεάς του οικοπέδου των 50 στρεµµάτων θα πρέπεινα έχουν ξεκινήσει οι εργασίες ανέγερσης του Νοσοκο-µείου, ειδάλλως η σύµβαση δωρεάς λύεται αυτοδικαίωςκ.λπ., κ.λπ.

Ερωτάται ο κύριος Υπουργός:Α) Έχει αποδεχθεί τη δωρεά, του ∆ηµοτικού Συµβου-λίου Πρέβεζας, για το εν λόγω οικόπεδο µε τους όρουςπου τίθενται; Β) Σε ποιες ενέργειες έχει προβεί µέχρισήµερα για την υλοποίηση της κατασκευής του ΓενικούΝοσοκοµείου της Πρέβεζας;

Ο ερωτών Βουλευτής∆ηµήτριος Τσουµάνης

Βουλευτής Ν.∆. νοµού Πρέβεζας

«Μπαταχτσήδες» λόγω Μνηµονίουκαι αρκετοί ∆ήµοι στην Ήπειρο!

Το Κράτος δεν τους καταβάλλει τα απαραίτητακονδύλια…

«Μπαταχτσήδες» αποδεικνύονται πολλοί «Καλλικρατικοί»∆ήµοι και στην Ήπειρο, αφού λόγω Μνηµονίου,το Κράτος δεν τους έχει καταβάλειακόµη, ως όφειλε, τα απαραίτηταχρήµατα για έργα, προµήθειεςκ.α. Παράλληλα, οφείλει ακόµητην τελευταία δόση του 2010στους «Καποδιστριακούς»∆ήµους, ενώ συνεχίζει ναεπικρατεί µπέρδεµα και µετα οικονοµικά των Ο.Τ.Α.που συνενώθηκαν σε νέο-υς «Καλλικρατικούς» ∆ήµο-υς. Έτσι, οι τελευταίοι δενµπορούν να πληρώσουν ταχρέη τους σε εργολάβουςκαι προµηθευτές, πολλοί απότους οποίους περιµένουν, πάνωαπό έξι µήνες να πάρουν χρήµατακαι µε τη σειρά τους δεν µπορούν ναπληρώσουν τις δικές τους υποχρεώσεις!Αν και φθάσαµε στα µισά του έτους, δεν έχουνδοθεί παρά ελάχιστα κονδύλια από την Συλλογική Απόφ-αση Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Σ.Α.Τ.Α.),. Και αυτό παρά τογεγονός, ότι έχουν υπογραφεί οι σχετικές αποφάσεις γιακατανοµή 600 εκ. ευρώ στους 325 ∆ήµους της χώρας.

Από αυτά, µόλις 23 εκ. ευρώ έχουν δοθεί µέχρι στιγµής,τα οποία βεβαίως δεν φθάνουν ούτε και για τις µικροοφ-ειλές των ΟΤΑ! Το Υπουργείο Οικονοµικών δηλώνει… αδ-υναµία να καταβάλει το ποσό και απορία όλων είναι, βέ-βαια, τι νόηµα έχει η υπογραφή της απόφασης, αν δεν

υπάρχουν τα λεφτά;«Ουσιαστικά το Κράτος καικατ’ επέκταση οι ∆ήµοι, έχουν κηρύξει στά-

ση πληρωµών προς εργολάβους και πρ-οµηθευτές» λένε στελέχη της Αυτο-

διοίκησης στην Ήπειρο, ενώ υπογρ-αµµίζουν, ότι οι ∆ήµοι που δεν µπο-ρούν να πληρώσουν για έργα,αποκτούν «κακό όνοµα».

ΚΑΙ ΝΕΑ ΜΕΙΩΣΗ;Σαν να µην έφθαναν αυτά, σύµφω-να µε την aftodioikisi.gr υπάρχουνεισηγήσεις του υπουργείου Οικο-

νοµίας τα 600 εκατ. ευρώ που προβ-λέπονται για την ΣΑΤΑ από το «Με-

σοπρόθεσµο» να µειωθούν σε 400εκατ. ευρώ! Αν όντως συµβεί κάτι τέτοιο,

τότε θα µπει «ταφόπλακα» στα σχέδια πολ-λών ∆ήµων και στην Ήπειρο, για να εκτελέ-

σουν ακόµη και στοιχειώδη έργα, όπως επισκευέςσχολικών κτιρίων, καθαρισµούς δασών, παιδικών χαρών,αποκατάσταση λακκουβών σε δρόµους κ.α.!

Πηγή: ΠΡΩΙΝΟΣ ΛΟΓΟΣ


Αθανάσιος ∆. ΣτράτηςΣΧΟΛΙΑ

“Xείµαρρος εν τη Λάκκα Λελόβου εις ποτάµιον, Μαυρήν καλούµενον, µεταβαλλόµενος παρά την Ποδογό-ραν, άφθονα ύδατα εκ της παρά ταύτην πηγής Βριάλας και εξ άλλων ανεξαντλήτων εκεί δεχόµενος. Ο Μαυ-ρής µετά ηµίσειαν ώραν χύνεται εις την λίµνης Βαµβακιάν, της οποίας τα ύδατα αναβλύζουν παρά τονΛούρον και σχηµατίζουν τον νότιον του ποταµού Αγ. Γεωργίου (Λούρου) βραχίονα”, γράφει ο Ι. Λαµπρίδης(«Ηπειρωτικά µελετήµατα», τχ. 10, σελ. 16, 1880).

H λέξη προέρχεται από την αρχαιοελληνική αµβλύζω(αµπλύζω), που δεικνύει πηγή νερού. Αλλά και από τηλέξη ανάµπλα, ανάπαυλα, σχόλη, αφού εκεί έβρισκαν

καταφύγιο για ξεκούραση οι χωριάτες τα ζεστά καλοκαιρινάµεσηµέρια.Ο Άµπλας, χείµαρρος τον Χειµώνα, ξεροπόταµος το Καλο-καίρι, ξεκινάει από µικρά ρυάκια στο Νταλαµάνι, διασχίζει κα-τά µήκος όλη τη Λάκκα, καταλήγει στην Μαυρή και από εκεί,από το Στενό του Καντζά, χύνεται στον Αµβρακικό.Είναι ορατός από όλα τα σηµεία της Λάκκας και σύνορο τωνεκατέρωθεν κοινοτήτων.Αιώνες τώρα γύρω από τούτο το ποτάµι οι Λακκασουλιώτεςζούσαν, εργάζονταν, έλεγαν τον πόνο τους, αντάλλασσανγνώµες, έπαιρναν αποφάσεις.Έτσι τώρα αποφάσισα να τον περπατήσω αρχίζοντας από τηγέφυρα του δρόµου Λέλοβου – Ποδογόρας. Από τούτο τοσηµείο και κάτω οι Λελοβίτες τον αποκαλούν Κουρδίλα.Μαζί µου και πεντ’ – έξι τζουρουβέλια, γειτονόπουλα µεγαλω-µένα στην πόλη.Κουραστική πορεία στην ξερή γεµάτη χοντρά βότσαλα κοίτη.Από ‘να καλάµι στο χέρι τα παιδιά ξετάζανε κάθε βύραγκα καιλούµπρα µε νερό. Βρήκαν παιγνίδι στο πί και φί. Μια πέτραστον βύραγκα, πενήντα µπλούµ ακούγονταν από τα µπαµπα-κάκια που βουτούσαν. Και τι δεν ανακάλυψαν, άγνωστα γιαυ-τά άκακα ζωντανά. Τσίµπες, γυρίνους, νεροχέλωνες, νερόφι-δα και άλλα. Εδώ που στα µέσα του περασµένου αιώνα γέµι-ζαν τίγκα τα καλάθια οι χωριανοί µε καραβίδες και χέλια. Εδώπου έκαναν µικρά γυρίσµατα στον ρου του ποταµού και έπια-ναν πλήθος µικρά και µεγάλα ψάρια.Τ’ άφησα µόνα τους να κάνουν τις δικές τους ανακαλύψεις καιαναγνωρίσεις.-Τι είναι αυτές οι κάθετες τρύπες στις όχθες θείε;-Φωλιές µελισσοφάγων και συκοφάγων. Βάζαµαν κάποτες κα-λάµια µε σχοινιά µέσα σ’ αυτές και πιάναµαν τα πουλιά.Ανάµεσα σε καλαµιές, ιτιές, πλατάνια και πλήθος άλλα δέντραφτάσαµαν στην πρώτη γέφυρα, στο ύψος των Βακούφκων.Φτιαγµένη µε δυό κορµούς κυπαρισσιών ακουµπισµένουςστις όχθες και συνδεδεµένους µε µικρά κάθετα πασαλάκια,να περνάνε κοπάδια και άνθρωποι. Εκεί στο παραποτάµιο µο-νοπάτι ξαπλωµένος ο µπαρµπα-Μανθαναγνώστης ρουφούσετην τσιγάρα του.-Καλώς τα τα παιδιά, καλώς τους τους καλοπερασάκηδες.Που τα πας ωρέ έρµε τούτα ‘δω όλα. ∆εν τα βάζεις να κόψουνκαµιά βατσουνιά, κανά καλάµι απ’ τα µονοπάτια, που µας έ-βγαλαν τα τζίφλια; Να ιδούν κι αυτά πως βγαίνει το κοµµάτι τοψωµί στο χωριό;-Άστα µπάρµπα, είναι µπα·λντισµένα από την πόλη. ∆εν βλέ-πουν µπροστά τους. Άστα να ξανασάνουν. Αλλά πέστους γιατο ποτάµι να µάθουν, περασµένα και ξεχασµένα.-Τα να τους ειπώ ωρέ παλικάρι. Ογδόντα πέντε χρόνια γύρααπ’ αυτό είµαι. Εδώ έφαγα τη ζωή µου, µε τα καλά και τ’ αχα-µνά. Τα γλέπεις αυτά τα χωράφια γύρα; Με ρόγκι τα βγάλα-µαν. Νερό απ’ το ποτάµι, λιγοστό, όσο έµενε στους βύραγκες.Το βγάζαµαν µε τον τενεκέ και µετά µε µηχανές. Κάναµαν µιαδέση στο µέση να µαζευτεί τσιότσιο και ποτίζαµαν. Τσακωνό-µασταν τα χωριά για το νερό, ποιος πρώτο να ποτίσει. Ντάρα,

Λέλοβα, Μπουλµέτι. Έγιναν τέσσερα δικαστήρια τη δεκαετίατου ’30 και όλα τα κέρδισαν οι Νταρανίτες. ∆ικές τους οιπηγές, δικό τους το νερό. Είχαν δίκιο. Γίνκε και άλλο ένα καιέδωκε από οχτώ µέρες νερό στο Μπουλµέτι και στου Ντάρακαι τέσσερες στα Λέλοβα. Και µατα πάλε απ’ την αρχή. Έκο-βαν τις δέσεις καµιά βολά την νύχτα οι Μπουλµετιώτες κατ’ τηδική τους µεριά, αλλά όλα κύλαγαν ρολόι. Είχαµαν και νερου-λά για τη σειρά. Ένας ήταν ο Βασιλπαππάς. Και τον καιρό µετους Τούρκους πάλευαν οι Λελοβίτες να πάρουν το νερό δικότους αλλά δεν µπόρεγαν.Παλιότερα το ποτάµι δεν πέρναε από δώιαιά. Εκεία παραπά-νου, που ήταν ο µύλος τ’ Αι-Αντωνιού, γύραγε προς το Νταρα-νίτικο και συνέχαε ως την κορφή στα Λέλοβα. Εκεί που τώρατο λένε παλιοπόταµο. Μετά το 1950, που έγιναν έργα για τηναποξήρανση της Μαυρής, γύρισαν και το ποτάµι ίσια κάτου.Τον καιρό εκείνο είχε πολύ νερό το Καλοκαίρι. Αφού µια βολά,µολογάνε, ένας Παπαδιώτης τράβαε εδώια στο Μύλο το γο-µάρι απ’ το καπίστρι. Και από το ζόρισµα κόπκε η τριχιά, έπε-σε εκειός στο ποτάµι και πνίκε. Αµ το Χειµώνα; Πέραε κα-τσιούλα το ποτάµι. Νερά χώµατα, κλαριά και δέντρα ολό-κληρα τα πάαινε κατ’ τη Μαυρή. Και σαν ηρέµαε λίγο, κοσιή οιγυναίκες των χωριών να κόψουν και να µαζέψουν δέντρα απόµέσα. Εδώια από πέρα οι Μπουλµετιώτες είχαν φκιάσει έναεικόνισµα τ’ Α·-Αντωνιού, εκεί που ήταν οι πορτοκαλιές τουΖήκου. ∆εν µιλάτε ωρέ κούτσκα.-Τι να πούνε µπάρµπα, σκρούµπιασαν από τη δίψα.-Ελάτε εδώ ωρέ. Βρύσες, πηγάδια και πηγές δεν έχει εδώ.Αλλά θα σας φκιάσω µια µπουρίµα στο άψε-σβήσε.Έσκαψε µε τα χέρια του στην άκρη της κοίτης, στα χαλίκια,καµιά τριανταριά εκατοστά βάθος και άρχισε το νερό νααναβλύζει. Πέρασε κανά πεντάλεπτο ώσπου λαγάρισε το νε-ρό και µε τη σειρά ήπιαµε όλοι, άλλοι σκυφτοί και άλλοι µε τιςχούφτες.-Έτσι πίναµαν εµείς νερό εκειά τα χρόνια παιδιά µου. Απότούτο δω το ποτάµι, µε τις µπουρίµες µας. Τώρα γιόµισανλάκκοι και ποτάµι µε σκουπίδια. ∆εν είναι καλό το νερό. Θέλειπροσοχή που να σκάψεις κανένας. Άει στο καλό τώρα, µε-σηµέριασε, θα σας τελιαρίσει ο ήλιος.Αρχίσαµαν πάλε τον ποδαρόδροµο, πότε από την κοίτη καιπότε απ’ το µονοπάτι. Πηγάδια για πότισµα πολλά, σωλήνες,λάστιχα από τρακτέρ, νάυλα, φράχτες αλλά φωνή καµιά.Ησυχία µέσα από τους αντίλαλους που έφταναν από τα γύρωχωριά. Και κεί στα Ζυκιφίλια ανταµώσαµαν την κακο-Μήτσαι-να. Άσπρο µαντήλι στο κεφάλι δεµένο γύρω στο στόµα,µαύρη ποδιά και φουστάνι και το δρεπάνι στο χέρι.-Ώ βάβω. Τι κάνεις ωρή.-Καλώς τα παιδιά. Τι να κάνω ωρέ παιδιά µ’. Έκοψα λίγη σπά-τιζα για το καλύβι και τώρα κανα καλάµι για τα φασούλια. Γιαπού το βάλαταν ντάλα µεσηµέρι; Σας βάρεσε ο ήλιος στην κα-ρίφα, θα µπαηλντίσετε.-Για πές µας Θειάκω για τούτο το ποτάµι.-Ώχ µωρέ τι µε βάζετε να θυµιέµαι τώρια. Εδώια παρακάτουστην Ούρζα, εκεί που χύνεται το νερό της Μάνας, έρχουνταναπό τη γελαδόρουγα τα γελάδια και τ’ άλλα ζώα τα Λελοβίτι-κα για πότισµα. Είχαν συµφωνία µε τους Λελοβίτες. Από πέραείχε κόψει το ποτάµι σε άλλη µεριά και ήταν ένα νησί πο-

“ Άµπλας! Το ποτάµι της Λάκκας”


Αθανάσιος ∆. ΣτράτηςΣΧΟΛΙΑ

ταµίσιο, γιοµάτο µε πλατάνια. Το πήρε και αυτό το ποτάµι, µετα φουσκώµατα, το πάει στη Μαυρή. Παραπανούλια από κείείναι το πηγάδι του Μήτσιο Τζόλου. Από κεί έπινε νερό ο κο-σµάκης, αδεκεί έκαναν τα παιδιά µπάνιο εξόν απ’ τους βύρα-γκες. Εδώια που καθούµαστε οι Νταρανίτες έκαναν δέση µεκλαριά κάθε χρόνο και γύραγαν το νερό στη Μάνα. Εκειό πά-αινε Μάνα τη Μάνα ως το Μύλο της Πανα·ας στα Λέλοβα καικίναε τις ρόδες. Όσο νερό περίσσευε πότιζε τα χωράφια στιςόχτες. Το πούλαγαν οι Νταρανίτες το νερό, αλλά τα φράγκατα ‘παιρναν οι επιτήδειοι. Εκεί από πέρα είναι το πηγάδι τουΣπυροµπόκια από τις Παπαδάτες. Κράταε νερό καλό όλο τοΚαλοκαίρι και ξεσκρουµπιάζαµαν κι εµείς. Να σας πώ καιτούτο. Το ποτάµι εκειό τον καιρό είχε πολύ νερό. Έβρεχε οΘεός χωρίς σταµατηµό. Μια βολά πνίκε µια κοπέλα στο λάκκοστις Παπαδάτες και το νερό την ήφερε ως τα εδώια κάτου.Την ηύρε την άλλη µέρα η Χριστίνα του Βάσιου στα χαλίκιακαι ο αγροφύλακας ο Νασιογληγόρης, ειδοποίησε τους Πα-παδιώτες που τη χάλευαν. Το ποτάµι ήταν πιο στενό από τατώρα. Με τις κατεβασιές έκοψε χωράφια και µεγάλωσε. Τι κιαν οι χωριάτες έριναν κοτρώνια ή φύτευαν ιτιές και άλλα κλα-ριά. Αυτό έκανε το δικό του. Και όταν το Καλοκαίρι ήταν ξερόκαι έπιανε καµιά µπόρα απάν κατά Μελιανά, τότες πέραγε κα-τεβασιά, νερό δυό µέτρα µπόι, που παράσερνε ότι έβρισκεµπροστά του. Αλοίµονο σε ‘κειόν που είχε σόδεµα µέσα σ’ αυ-τό, θερισµένα στάρια, καλαµπόκια, ξύλα για τη φωτιά, ζώα.∆εν έµνησκε τίποτας. Ακόµα παραπανούλια από δώια, έκανανάλλη δέση οι Νταρανίτες και γύραγαν το νερό κα τον αυλα-κόµυλο, να δουλέψει ο Μύλος τ’ Ά·-Αντωνιού. Ο Άµπλας έδινεστον κόσµο και έπαιρνε. Έδινε ξυλεία πολλή εκειό τον καιρό,από µεγάλα πλατάνια, να φκιάκει ο κόσµος σπίτια. Πρωτύ-τερα από το ’40, ένας σαρτζής έκοβε πλατάνια για το σπίτιτου Βασιλφίλππα. Έπεσε το πλατάνι, δεν πρόσεξε εκειός καιτον πλάκωσε. Τον πήρε το χωριό και τον κήδεψε στον Ά·-Θα-νάση. Ξένος άνθρωπος. Κράταγαν οι Νταρανίτες αργία κάθεχρόνο εκείνη την ηµέρα. Τούκαναν και µνηµόσυνα. Αχ!!!!Μωρέ παιδιά, τι µου θυµήσταν. Από το νερό τούτο ποτίζαµαντα µποστάνια µας, τα καλαµπόκια, τα τριφύλλια. Τα γλέπετεεκειά τα χωράφια µε τα ακτινίδια; Τότες είχαν άλλα σπαρτά,που µας χρειάζουνταν στο σπίτι, δεν τα πουλάγαµαν. Εδώιακόβαµαν άχυρο για τα καλύβια µας, φτέρες για τους στάλους,για τις κρεβατίνες µε τους ίσκιους, για τα στρώµατα στα κρε-βάτια. Εδώια κόβαµαν καλάµια και τα κηπευτικά µας, για τιςκαλαµωτές στα χωράφια και όπου αλλού χρειάζουνταν. Κόβα-µαν βέργες από ιτιές για τα καλάθια, πασσάλους για τιςφράχτες.Άει ντε ντε τι έχουµε περάσει. Για πού θα βαρέστε τώρα;Αφήσαµε την κακο-Μήτσαινα, που ούτε και αυτή θυµόταν το

βαφτιστικό της όνοµα και τραβήξαµαν κατά τον ανήφορο.Όσο περπατούσαµε τόσο στένευε και το ποτάµι. Πηγάδιαπολλά στις όχθες, σωλήνια να τις γεφυρώνουν µεταφέρονταςνερό από την µια µεριά στην άλλη, σκουπίδια παντού. Περά-σαµε στάβλους, παρατηµένα αυτοκίνητα, φράχτες από κοµ-µένα κλαριά και µπάζα. Βρήκαµαν και µια κρεµαστή γέφυραστο Νικολιτσιώτικο για τις ανάγκες του Χειµώνα, µας φίλεψεντοµάτες και αγγουράκια ο Κωτσιοσακκάς αφού διηγήθηκεένα σωρό ευτράπελες ιστορίες χωριανών στα κούτσκα (δενξεκόλλαγαν κι αυτά αφού είχαν τεντωθεί στα γέλια) και άιντεπάλι τον ανήφορο.Τσούκου-τσούκου, βήµα το βήµα φτάσαµε στην τσιµεντένιαγέφυρα Νικολιτσίου-Παπαδατών. ∆ώσαµαν όρκο να διαβούµετα σκουπίδια που γιόµιζαν την κοίτη. Και τι δεν υπήρχε πετα-µένο εκεί µέσα. Λες και ξεβράστηκε ολόκληρη χωµατερή.Απογοητεύτηκαν τα παιδιά.Τους χάλασε την όµορφη εικόνα όλου του Άµπλα.Ακούµπησαν στα κάγκελα της γέφυρας. Περίµεναν να τουςπω δυο κουβέντες. ∆εν έκρινα καθόλου. Τι να τους έλεγα.Πώς να δικαιολογήσω τις πράξεις των συνοµηλίκων µου. Πώςνα τους περιγράψω τις αδιαφορία τους, για τη φύση, τηρύπανση, τη µόλυνση του νερού. Μου κόπκαν τα γόνατα. Είχασκοπό να συνεχίσουµε και παραπάνω. Να ιδούµε φανταστι-κής οµορφιάς τοπία στο Νικολιτσιώτικο τµήµα του ποταµού.Να ιδούµε λαγκάδια και λαγκαδάκια, πηγές και ρέµατα, δάσηαπό αγριόδεντρα, πρασιές από ανθισµένους θάµνους. Ναεπισκεφτούµε τον Μύλο το Νασσιαρίτικο, το Μελιανίτικο καιτόσα άλλα µέρη, κρυµµένα από τα µάτια των πολλών. Μέχριτο Νταλαµάνι, και το ηρώο, το πιο αποµακρυσµένο σηµείο απ’όπου ξεκινάει το πρώτο ρυάκι.Ευτυχώς ο Θεός έστειλε κάποιον γείτονα µε το τρακτέρ και µεέβγαλε από τη δύσκολη θέση. Σκαρφάλωσαν τα παιδιά στηνκαρότσα και εγώ παρά τον οδηγό και ανεβήκαµαν στον Ά·-µηνά.Αγνάντεψα τον Άµπλα κάτου κατά τον κάµπο. Αναµνήσεις απότα παιδικά µου χρόνια γύρω απ’ αυτό, ατέλειωτες διηγήσειςγερόντων, γεγονότα καθηµερινά εδώ και δεκαετίες. Ανάκαταόλα στο µυαλό µου. Ξεχώρισε ένα τραγούδι που χορεύαµαντη Λαµπρή, όξω από την εκκλησιά, µάλλον ύµνο, ευχαριστή-ριο των ντόπιων για το ποτάµι τους, που το έβαλαν µαζί µε ταάλλα ηρωικά, Λαµπριάτικα και της αγάπης τραγούδια:

«Ποταµέ µου όταν γιοµίζεις κι αρχινάς να κυµατίζειςπάρε µε στα κύµατά σου στα κλωθογυρίσµατά σουσύρε µε τη δύση-δύση στου Αλή Πασά τη βρύσηπούρχεται η κυρά Φροσύνη και γιοµίζει το σταµνί

να της πλένω το κορµάκι να µου βγαίνει το φαρµάκι».

Σπύρος ΖήσηςΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ

ΕΝΑ ΠΑΙ∆Ι ΘΥΜΑΤΑΙ…

ΕΝΑ ΠΑΙ∆Ι ΘΥΜΑΤΑΙ…17ο ... Θυµάται πού γεννήθηκε και ποια η καταγωγή του,ποιες είναι οι ρίζες του. Όλοι άνθρωποι πρέπει να γνωρί-ζουµε πώς και από ποιους ήρθαµε στη ζωή και είδαµε τοφως του ήλιου. Αν οι άνθρωποι δεν είναι ενηµερωµένοι γιαόλα µοιάζουν σαν ποτάµι χωρίς νερό.Έτσι λοιπόν και εµένα µε έφεραν στη ζωή δυο απλοί άνθρω-ποι, η Χριστίνα και ο Θοδωρής. Πρώτα τους χάρισε ο Θεόςδυο κοπέλες, τη Βάσω και την Τασούλα. Μετά ήρθε και τοσερνικό. Η χαρά τους ήταν µεγάλη! Με κοιτούσαν σαν το βα-σιλόπουλο!Όταν µεγάλωσα και ήµουν έτοιµος για το σχολείο µου αγό-ρασαν πλάκα, κοντύλι, ένα τετράδιο µε τέσσερις γραµµές,ένα µε δυο γραµµές και ένα µε µικρά κουτάκια, µολύβιµαύρο και µια σβήστρα. Το ωραίο ήταν που µου έραψαν στηµοδίστρα δυο φουστανάκια από ρετσίνα, µου έπλεξαν καιένα µικρό σακουλάκι για να βάζω τα σχολικά µου είδη.Το πρωί έφτιαχνε η µάνα µου τότε για πρωινό τραχανά, γάλακαι τηγανίτες. Τρώγαµε καλά, τότε δεν υπήρχαν κυλικείαόπως σήµερα αλλά δεν υπήρχαν και χρήµατα για καραµέλεςή για κάτι άλλο.Όταν πήγα στην τρίτη τάξη µου έραψαν παντελονάκια µέχριτο γόνατο, χωρίς βρακάκια.Οι δάσκαλοί µας ήταν καλοί µε τα παιδιά. Πρώτη, δευτέρακαι τρίτη τάξη είχα δάσκαλο το Σπύρο Νάσκαρη από τα Λέ-λοβα. Ερχόταν κάθε πρωί καβάλα στο άλογό του και έφευγετο απόγευµα ξανά. ∆εν υπήρχαν τότε ούτε δρόµοι για αυ-τοκίνητα. ∆εν θυµάµαι αν είχαµε δασκάλα.Από την τετάρτη τάξη και άνω είχαµε δάσκαλο τον Πανα-γιώτη Αθανασίου, το πατέρα του καρδιολόγου Βασίλη. Ήτανένας εξαίρετος κύριος και εκπαιδευτικός καλός. Πάντοτεδίδασκε µε µια βεργούλα στο χέρι. Όποιος δε διάβαζε και

δεν ήξερε το µάθηµα την δοκίµαζε τη βεργούλα. Εγώ πά-ντως δε την δοκίµασα. Ήµουνα καλός µαθητής µε καλήσυµπεριφορά και καλός στα γράµµατα.Στην τετάρτη τάξη είχαµε πολλούς συµµαθητές και συµµα-θήτριες αλλά ξεχώριζε µία, η Βαγγελίτσα. Την είχαµε ονοµά-σει “δασκάλα” και δασκάλα έγινε όπως και άλλα παιδιάσυνέχισαν τις σπουδές τους. Μάνθος Γιάννος, οδοντίατρος,Βασίλης Αθανασίου, καρδιολόγος. Αυτούς θυµάµαι. Ανυπήρξαν άλλοι ας µη µε παρεξηγήσουν. Ακολούθησαν κακέςεποχές και ξεχάστηκαν.Εδώ είµαι υποχρεωµένος να περιγράψω τα καλά και ταάσχηµα από τα σχολικά µας χρόνια. Μια περιγραφή θα ήτανκαλή κατά την ταπεινή µου γνώµη.Το σχολείο ήταν στο κέντρο του χωριού. Είχε δυο αίθουσεςµεγάλες. Έξω είχε µια αυλή µεγάλη που κάναµε γυµναστικήκαι παιχνίδια. ∆ίπλα στην αυλή υπήρχε το αλώνι της Πα-ναγίας και τέσσερις µουριές (σκαµνιές) που µας χάριζανδροσιά µεγάλη αλλά το ωραίο ήταν την εποχή µε τα σκάµνα.Στα διαλείµµατα σκαρφαλώναµε όλα τα παιδιά επάνω µέχριτα φύλλα. Τα κορίτσια καθόταν από κάτω και τα τροφοδο-τούσαµε εµείς µε σκάµνα. Τα κορίτσια δεν ανέβαιναν στιςσκαµνιές για ευνόητους λόγους!!! ήταν γυµνές από κάτω,δεν υπήρχαν τότε κυλοτάκια και φοροί.Ο δάσκαλός µας χρειαζόταν πολλά σφυρίγµατα για τη λήξητου διαλείµµατος, για να κατέβουµε από τις σκαµνιές. Εγώπάντως κατέβαινα τελευταίος.Στο σχολείο δεν υπήρχε θέρµανση, για νερό πηγαίναµε στηνστέρνα που ήταν παρακάτω και τουαλέτα χρησιµοποιούσα-µε ένα ρυάκι (λάκκο) που χώριζε το οικόπεδο του Παπαγιάν-νη Μίνου µε το κτήµα του Κίτσου Βαγγέλη.Κατά τα άλλα τα περνούσαµε σαν τα πουλάκια στην εξοχή.Τη γραφική µας ύλη την αγοράζαµε δίνοντας αυγά στο µα-

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Αποφάσισα να γράψω αυτό το οδοιπορικό που διδάχτηκα από την κοινωνία της ζωής. Ο κάθε άνθρωποςπου έρχεται στη ζωή πρέπει να γνωρίζει τις ρίζες του και να µην τις ξεχνά ποτέ. Ο άνθρωπος που ξεχνά την παράδο-σή του παθαίνει αµνησία και δεν ξέρει πούθε έρχεται και πού πηγαίνει… όπως ο Αριστοτέλης είπε.Ο πολίτης που δεν ενδιαφέρεται για την πολιτική, για τα κοινά, δεν είναι ο καλός υπεύθυνος πολίτης, αλλά ο κακός καιανεύθυνος πολίτης.Έτσι λοιπόν και εγώ αποφάσισα να γράψω αυτά τα λίγα. Περιγράφω τα ήθη και έθιµα του χωριού και την αγάπη µεταξύτων κατοίκων και την µεγάλη αλληλοβοήθεια µεταξύ των. Αν έχω κάνει και παραλείψεις, σας ζητώ συγνώµη. Αλλά αυτήείναι η αλήθεια. Ο τίτλος του οδοιπορικού αυτού είναι «Ένα παιδί θυµάται…».

Σπύρος Ζήσης

Γ’ ÌÝñïò

Αεροφοτωγραφία του Νικολιτσίου του 1936



ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ Σπύρος Ζήσης

γαζί του χωριού, στο µπάρµπα – Γιάννη (Γιαννούση). Κάναµεκαι εκδροµές. Καλλιεργούσαµε και σχολικό κήπο µε πολλάδενδρύλλια και λαχανικά, όπως προανέφερα για τον δάσ-καλό µας Παναγιώτη Αθανασίου για το διδακτικό του έργοµας εκπαίδευε να γίνουµε καλοί γεωργοί και ώριµοι για ζωήκαι οικογένεια. Επίσης µας δίδασκε ο δάσκαλός µας πολλάεκκλησιαστικά τροπάρια. Κάθε Κυριακή µας πήγαινε στηνεκκλησία στην Αγία Κυριακή. Αυτή λειτουργούσε τότε και ταπαιδιά της πέµπτης και έκτης τάξης διαβάζαµε τον Απόστο-λο και εκφωνούσαµε το Πιστεύω και το Πάτερ Ηµών. Μια χα-ρά µεγάλη ήταν. Καλά και αξέχαστα χρόνια τότε. Ήµαστανπαιδιά αγνά, χωρίς κακία. Ο µόνος σκοπός ήταν να µαθαί-νουµε γράµµατα. Στο χωριό µας ήταν και είναι σοφός τωνγραµµάτων και της αρετής ο καθηγητής Βασίλης Σωτηρίου.∆ίδαξε στο Θεσπρωτικό ηµιγυµνάσιο και στην Πρέβεζα στοΓυµνάσιο όπου άφησε πολλές αναµνήσεις για το ήθος του.Όσοι υπήρξαν µαθητές του δεν τον ξεχνούν ποτέ όπως καιοι χωριανοί του που τον είχαν καµάρι για την αξιοπρέπειάτου. Πάντοτε θα τον θυµόµαστε.Θα αναφέρω κάτι σχετικά µε τα σκάµνα που µου έχει µείνειστο µυαλό µου νοµίζω είναι σηµαντικό να το αναφέρω.Στην αυλή µας είχαµε µια σκαµνιά µεγάλη µε ψηλά κλωνά-ρια. Παρ’ όλα τα χρόνια της τα σκάµνα ήταν πολλά και καλά.Οι οικογένειες του Θοδωρή και Ντούλη Ζήση είχαν 13 παιδιάκαι αυτά όταν ανέβαιναν για σκάµνα πάντοτε γινόταν φασα-ρίες. Για αυτό το λόγο αναγκάστηκαν οι γονείς τους ναχωρίσουν τα κλωνάρια, µισά ο ένας µισά ο άλλος και µε αυ-τό τον τρόπο σταµάτησαν οι καυγάδες. Στον µπάρµπα-Γούση Ζήση του δίναµε εµείς σκάµνα όταν τα µαζεύαµε τι-νάζοντας στα στρώµατα που στρώναµε από κάτω από τησκαµνιά. ∆εν την κλαδεύαµε ποτέ για να µη χάσουµε τονίσκιο της. Πάντως τα σκάµνα ήταν µια καλή τροφή και σανφρούτο. Τα περνούσαµε καλά όλοι.18ο Μετά την πέµπτη τάξη άρχισα να σκέφτοµαι για το µέλ-λον, τι θα κάνω. Είχα επιλέξει δυο σκέψεις, να πάω στη σχο-λή Βελά, έξω από τα Γιάννενα να γίνω δάσκαλος ή παπάς.Αλλά οι γονείς µου είχαν άλλη γνώµη και έχασα αυτή την ευ-καιρία.19ο Έθιµα της φυλής και της χριστιανοσύνης ήταν η γιορτήτης Ανάστασης του Λαζάρου. Οι νοικοκυρές του χωριούετοιµαζόταν για αυτή τη γιορτή από ένα µήνα µπροστά.Χρωµάτιζαν τα σπίτια, «ασβέστωναν», καθάριζαν τις αυλέςτων σπιτιών, ετοίµαζαν τα καλαθάκια των παιδιών. Την παρα-µονή της γιορτής το βράδυ ήταν όλα έτοιµα και πολλά λου-λούδια. Τα παιδιά συγκροτούσαν οµάδες και άρχιζαν τηνεπίσκεψη, σπίτι – σπίτι, µέχρι την επόµενη µέρα το µεσηµέρι.Όλα τα νοικοκυριά περίµεναν τα παιδιά µε χαρά και προσφέ-ρανε αυγά, λουκούµια και λίγες δεκάρες τρύπιες, τις οποίεςέραβαν στα φυλακτικά των µικρών παιδιών. Τα δε αυτά ταπουλούσαν στον µπακάλη του χωριού µετά το µοίρασµα µε-ταξύ τους και το κάθε παιδί ψώνιζε τη γραφική του ύλη.Από είκοσι χρονών και άνω ήταν οι οµάδες των ανδρών καιαυτές µε τη σειρά τους περνούσαν για τη γιορτή του Λαζά-ρου. Όλη νύχτα αυτούς τους περίµεναν τα νοικοκυριά µεπολλά εδέσµατα, µε λαχανόπιτες, ρακί, τυρόπιτες, πασου-µάδες (σύκα) που ετοίµαζαν οι νοικοκυρές του χωριού. Ω-ραία χρόνια τα σχολικά αλλά και τα έθιµα του χωριού τότε.Τώρα τα έχουµε ξεχάσει αλλά τα νοσταλγούµε, δηλαδή… ναήταν τα νιάτα δυο φορές…Θυµάµαι και ένα άλλο από τα σχολικά µου χρόνια. Ότανσχολούσαµε το µεσηµέρι από το σχολείο και έφτανα στονκήπο του σπιτιού µου φώναζα δυνατά τη µάνα µου γιατί πει-νούσα πολύ. Κολατσιό δεν είχαµε στο σχολείο. Και της έλε-γα «µάνα, τι φαγητό έχεις;». αυτή µου απαντούσε «έχω στι-φάδο κρεµµύδια χωρίς κρέας», αλλά ήταν νοστιµότατο. Τα

κρεµµύδια µας τα ‘φερναν οι κουµπάροι µας από το χωριόΓιωργάνου. Τα κάναµε ανταλλαγή µε λάδι και ελιές. Κάθεχρόνο παίρναµε 30-40 οκάδες για να έχουµε όλο το χρόνο.Σε αυτό το χωριό είχαν παραγωγή κρεµµυδιών, γιατί είχανπολλά νερά.20ο Όπως προανέφερα, ήθελα να γίνω δάσκαλος ή παπάςκαι οι γονείς µου δε µε βοήθησαν να πραγµατοποιήσω ταόνειρά µου. Απελπίστηκα, γιατί ο λογισµός µου δεν ήταν ναβόσκω τα κατσίκια. Είχα βλέψεις για κάτι άλλο και σκέφτηκαµόνος µου τα εξής:Όταν η ζωή σου φαίνεται πολύ φτωχή µη γογγύζεις, µη ταβάζεις µε την τύχη σου. Βάλ’ τα µε τον εαυτό σου που δενείσαι άξιος να καταλάβεις τι πλούτο έχεις, Σπύρο, δηλαδήέχεις γνώσεις, έχεις µυαλό, για κάτι καλύτερο, είπα στονεαυτό µου.Αυτό µου έδωσε δύναµη κα πήρα µόνος την απόφαση ναφύγω από τα κατσίκια και από το χωριό. Είχα πολύ στε-νοχωρηθεί από τον αποκλεισµό της θελήσεώς µου που µουέκαναν οι γονείς µου.21ο Σκέφτηκα ψύχραιµα και λογικά µε τη µικρή µου τότε ωρ-ιµότητα ότι στα Λέλοβα είχαµε µια οικογένεια γνωστή, λεγό-µενοι Τουσαίοι. Ήταν διακεκριµένη οικογένεια. Εκείνα ταχρόνια ήταν σε κάθε χωριό αρχοντοχωριάτες. Είχαν µια βα-ρύτητα στην κουβέντα τους και ένα σοβαρό λόγο. Έτσι ήταντα χρόνια εκείνα. Στα Λέλοβα ήταν οι Τουσαίοι, στο Νι-κολίτσι οι Ζησαίοι κ.ο.κ. και µεταξύ τους υπήρχε µια ειλικρι-νής και τίµια αλληλο¸ποστήριξη.Έτσι λοιπόν και εγώ πήρα την απόφαση, κατέβηκα στα Λέλοβα,συναντήθηκα µε τον Κωστάκη τον Τούση, του είπα την απόφα-σή µου και σε λίγες µέρες µε πήρε µαζί τους, χωρίς ναπληρώσω εισιτήριο, διότι το λεωφορείο ήταν δικό του. Μουβρήκε µια δουλειά σε ένα καφενείο που στεγαζόταν σ’ αυτό καιτο πρακτορείο λεωφορείων του Νοµού Πρέβεζας. Το νέο µουαφεντικό ήταν ο Σταύρος Μαφρέδας, καλός κύριος, µε βοήθη-σε να µάθω να φτιάχνω καφέδες, πώς γίνεται ο βαρύ γλυκός, ογλυκύ βραστός, ο µέτριος, ο µε ολίγη ζάχαρη κ.ο.κ.Μου έδωσαν και ένα δωµάτιο µε τσιµέντο, πλυσταριό, πουτο χρησιµοποιούσε η γυναίκα του να πλένει τα ρούχα της.Επί πλέον µου έδωσαν δυο κουρέλια, ένα να στρώνω κάτωκαι το άλλο να σκεπάζοµαι. Για µαξιλάρι έβαζα τα χέρια µουκαι καµιά φορά έβαζα τα πέδιλά µου όταν ήταν στεγνά. Αυτήτη χρονιά µάζεψα κρύο πολύ, αλλά άντεξα. Κοιµόµουνα µετα ρούχα. Όταν όµως έκανε παγωνιά δεν άντεχα. Σηκωνό-µουν και πήγαινα στο µαγαζί και έκανα 4 -5 ζεστά τσάγια µεκονιάκ για να ζεσταθώ. Πολλές φορές πήγαινα και στη µία ηώρα, γιατί εγώ είχα τα κλειδιά.Μια από τις παγερές νύχτες δεν έκλεισα µάτι. Έξω άστρα-φτε και βροντούσε, ώρα δεν είχα και νόµισα πως ξηµέρωσε.Σηκώνοµαι και τρέχω για το µαγαζί µουσκεµένος και στηδιαδροµή πάτησα ένα καλώδιο ηλεκτρικό που ήταν στο δρό-µο. Εκείνη τη φορά φοβήθηκα πολύ και δεν πήγα στο µαγαζί,πήγα στο φούρνο, που ήταν παραπλεύρως του µαγαζιού.Είπα το συµβάν στους αρτεργάτες και µου συµπαραστάθη-καν πολύ. Με έβαλαν κοντά στο φούρνο να ζεσταθώ και ναστεγνώσουν τα ρούχα µου. Έτρεµα σαν πουλί βρεγµένο καιπολύ φοβισµένο ύστερα από αυτό που συνέβη.Μετά από µια – δυο ώρες πήγα στο µαγαζί και έφτιαξα κα-φέδες στους αρτεργάτες, όπως τους πήγαινα κάθε πρωί. Οµισθός µου ήταν 100 δραχµές το µήνα. Πού να φτάσει γιαρούχα, παπούτσια; Και έτσι όλο το χειµώνα περπατούσαπηγαίνοντας καφέδες στα µαγαζιά µε βρεγµένα πέδιλα καικοντά παντελόνια. Πολύ στεναχωρήθηκα εκείνο τον καιρόαλλά έκανα υποµονή και ο Θεός µε λυπήθηκε να βρω καλήδουλειά και περισσότερα χρήµατα.

...συνεχίζεται


EΝ∆ΙΑΦΕΡΟΝΤΑ

Τ ο παγωµένο έργο της ΙόνιαςΟδού εντάσσεται στο συνο-λικό πρόβληµα µε τους υπό

κατασκευή αυτοκινητόδροµουςπου γίνεται προσπάθεια να βρεθείλύση. Ήδη ο νέος Υπουργός Υπο-δοµών εξήγγειλε και διακοµµατικήσυζήτηση προκειµένου ο γόρδιοςδεσµός να λυθεί και τα έργα νααρχίσουν και πάλι να κατασκευά-ζονται. Ο ∆υτικός Άξονας ή ΙόνιαΟδός είναι µία ιδιάζουσα περίπτω-ση καθώς κανένας άλλος άξονας δεν θα επηρεάσει συνολικάτις περιφέρειες Ηπείρου και ∆υτικής Ελλάδας. Το δυτικό τµή-µα της χώρας που αποµονώνεται ουσιαστικά από την οροσει-ρά της Πίνδου είναι ο µεγάλος αδικηµένος σήµερα. Η κατασ-κευή ενός αυτοκινητόδροµου που θα ενώνει το Αντίρριο µε ταΓιάννινα µέσω όλων των µεγάλων πόλεων της περιοχής (Με-σολόγγι, Αγρίνιο, Άρτα) είναι το όραµα πολλών γενεών ενώχάρις στην σύνδεση του µε την Εγνατία και την Ολυµπία Οδόθα δηµιουργήσει ένα σηµαντικό δίκτυο οδικών αξόνωνυψηλών προδιαγραφών µε ότι αυτό συνεπάγεται.

ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑΤα προβλήµατα για την Ιόνια Οδό είναι ούτως ή άλλως πολλά.Οι µελέτες σε πολλές περιοχές αποδείχτηκαν πρόχειρες, ταπροβλήµατα µε τις απαλλοτριώσεις έµειναν παγωµένα για 3χρόνια και µόνο τον τελευταίο χρόνο έγιναν κινήσεις για τηνοριστική απελευθέρωση χώρων για την κατασκευή του δρό-µου. Η διέλευση της Κλόκοβας (ή Παλιοβούνας αν θέλετε)είναι το µεγάλο ζήτηµα καθώς η πρόβλεψη για απλή διαπλάτ-υνση του δρόµου αποδείχθηκε ως µελετητική αστοχία και ηκατασκευή σήραγγας δείχνει µονόδροµος. Ωστόσο αυτό θααπογειώσει το κόστος και τον χρόνο κατασκευής και ίσως πα-ραµείνει ως ένα από τα µπλοκαρισµένα τµήµατα που θα παρα-πεµφθούν για λύση στο µέλλον...Ένα άλλο σηµαντικό πρόβ-

ληµα είναι η διαπίστωση πως απότο 175ο έως το 182ο χλµ. τα έργαδεν µπορεί να προχωρήσουν,γιατί πέφτει πάνω στο δίκτυουψηλής τάσης και χρειάζεται ναµετατοπιστούν οι τεράστιοιπυλώνες. Η ∆ΕΗ φυσικά αντιδράκαθώς -και σωστά- λέει πως αυτόείναι ένα άλλο έργο και το βάροςπρέπει να το αναλάβει είτε τοΥπουργείο Υποδοµών είτε ο παρ-αχωρησιούχος. Το δε κόστος

ανέρχεται σε περίπου 10.000.000 ευρώ! Φυσικά αυτά µερικάαπό τα πολλά προβλήµατα που υπάρχουν καθώς πριν από µε-ρικούς µήνες είχε γίνει τεράστιος ντόρος µε τις αµµοληψίεςαπό τον ποταµό Εύηνο και πολύ µελάνι είχε χυθεί για το τµήµαΆρτα - Ιωάννινα που λίγο-πολύ παρουσιαζόταν ως ένα τµήµαπου δεν πρόκειται να γίνει ποτέ.

ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΩΝ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝΠάνω στην Ιόνια Οδό σχεδιάζεται φυσικά ένα ολόκληρο νέοοδικό δίκτυο το οποίο φιλοδοξεί -όταν ολοκληρωθεί- να µετα-µορφώσει τις µεταφορές σε Αιτωλοακαρνανία, Άρτα, Ιωάννι-να, Πρέβεζα και Θεσπρωτία. Οι κάθετοι άξονες που θα είναι σεεπαφή µε την Ιόνια Οδό είναι ήδη κάποιοι σε κατασκευή καιάλλοι σε σχεδιασµό. Τµήµατα του δρόµου Ηγουµενίτσα- Πρέ-βεζα , ο οδικός άξονας Άκτιο- Αµβρακία, η σύνδεση της Λευ-κάδας µε το Άκτιο, η σύνδεση µε το λιµάνι του Αστακού και ηµελλοντική επέκταση της Ιόνιας Οδού µέχρι τα σύνορα µε τηνΑλβανία στην Κακαβιά είναι τα σηµαντικότερα από αυτά. Φυσι-κά τα χρονοδιαγράµµατα της Ιόνιας Οδού έχουν τιναχτεί στοναέρα και µόνο µε την επίλυση τόσο του ίδιου του ζητήµατοςτης συνολικής κατασκευής του έργου όσο και των επιµέρουςπροβληµάτων υπάρχει ελπίδα, έστω µε µεγάλη καθυστέρηση,να ολοκληρωθεί αυτό το τεράστιο αναπτυξιακό έργο.

ΙΟΝΙΑ Ο∆ΟΣ: H λύση αργεί, το έργο επείγει

Τ ην «υιοθέτηση» τριών αρχαίων θεάτρων της Ηπείρουαναλαµβάνει η Κίνηση Πολιτών για την Ανάδειξη τωνΑρχαίων Θεάτρων «∆ιάζωµα», µε στόχο να συγκεντρ-

ωθούν χρήµατα για την ανασκαφή τους.Την «υιοθέτηση» τριών αρχαίων θεάτρων της Ηπείρου ανα-λαµβάνει η Κίνηση Πολιτών για την Ανάδειξη των Αρχαίων Θε-άτρων «∆ιάζωµα», µε στόχο να συγκεντρωθούν χρήµατα γιατην ανασκαφή τους.Πρόκειται για το αρχαίο θέατρο της Κασσώπης, το ρωµα·κόθέατρο της Νικόπολης και το αρχαίο θέατρο των Γιτάνων,όπως ανακοίνωσε ο επικεφαλής του «∆ιαζώµατος», πρώηνυπουργός Πολιτισµού Σταύρος Μπένος, που πραγµατοποιείτετραήµερη επίσκεψη εργασίας στην Ήπειρο µαζί µε άλλαµέλη της κίνησης.Το «∆ιάζωµα» έχει ήδη συµβάλλει καθοριστικά στην ανάδειξηαρχαίων θεάτρων σε ολόκληρη τη χώρα, τόσο µε εκδηλώσειςκαι εκδόσεις, όσο και µε άνοιγµα «λογαριασµών» ώστε χορη-γοί και απλοί πολίτες να καταθέτουν όσα χρήµατα επιθυµούν.Η πρόταση του κ. Μπένου να συνδράµει στην πρωτοβουλίααυτή η Περιφέρεια της Ηπείρου κατατέθηκε στη σύσκεψη πουπραγµατοποιήθηκε στο ∆ιοικητήριο, παρουσία του Περιφε-ρειάρχη Αλέκου Καχριµάνη.Στην σύσκεψη στην Περιφέρεια συνόδευαν τον κ. Μπένο οσυνθέτης και ταµίας του ∆ιαζώµατος Γιώργος Κουρουπός,

ενώ συµµετείχαν ακόµη ο προ·στάµενος της ΙΒ’ ΕφορείαςΚωνσταντίνος Σουέρεφ, ο πρόεδρος της επιστηµονικής επι-τροπής ∆ωδώνης Γιώργος Σµύρης, ο ∆ήµαρχος ∆ωδώνηςΚώστας Κατσανάκης, ο αντιπεριφερειάρχης Παντελής Κολό-κας και στελέχη των υπηρεσιών της Περιφέρειας και της Αρ-χαιολογίας.Βασικό κίνητρο για την πρόταση αυτή του ∆ιαζώµατος είναι τογεγονός πως το ΕΣΠΑ χρηµατοδοτεί µόνο έργα αναστη-λώσεων των µνηµείων και όχι ανασκαφών.«Εάν δεν κάνουµε τίποτα, τα µνηµεία αυτά θα µας περιµένουνγια δεκαετίες», σηµείωσε χαρακτηριστικά ο κ. Μπένος, οοποίος ζήτησε από τον κ. Καχριµάνη να καταθέσει η Περιφέ-ρεια Ηπείρου ένα συµβολικό ποσό, µε στόχο την ευαισθητο-ποίηση και άλλων φορέων και πολιτών.Ο Περιφερειάρχης Αλέκος Καχριµάνης υπογράµµισε πως τέ-τοιες προσπάθειες, ιδιαίτερα σε αυτές τις δύσκολες εποχές πουπερνά η χώρα είναι αξιέπαινες και ζήτησε από τα µέλη του∆ιαζώµατος να του αποστείλουν εγγράφως το αίτηµα, ώστε ναθέσει το θέµα στη συνεδρίαση του Περιφερειακού Συµβουλίου.Στις δράσεις του «∆ιαζώµατος» εντάσσεται και η δηµιουργίαντοκυµαντέρ για τα µνηµεία της Ηπείρου από τον ΗπειρώτηΒαγγέλη Ευθυµίου ενώ στον κ. Σµύρη προτάθηκε η έκδοσηβιβλίου για τις εργασίες αναστήλωσης της ∆ωδώνης.

Πηγή: Εφηµ. Ελευθερία

Ανασκαφή θεάτρων µε χορηγό


ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ

Γ ια τον συγχωριανό µας Θανάση Μίνο γνωρίζαµεκαι καµαρώναµε. Ένα πρόσφατο δηµοσίευµα –πρόσκληση όµως, µας υπενθύµισε ότι ο Να-

σιοΜίνος είναι ο τελευταίος µάστορας των µαντανιώνκαι των νερόµυλων. Μια τεχνική που έρχεται από τηνπροβιοµηχανική εποχή και που η τεχνολογία απειλεί ναεξαλείψει. Ενόψει εκτενέστερου αφιερώµατος για τοναγαπητό συγχωριανό µας, παραθέτουµε το σχετικόδηµοσίευµα.

Έναν κρυµµένο θησαυρό ο οποίος βρίσκεται µια ανάσααπό την Πρέβεζα µας καλεί να ανακαλύψουµε ο Πολιτι-στικός Σύλλογος Κάτω Ρευµατιάς την Κυριακή 3 Ιουλίου.Το ραντεβού δίνεται στις 10 το πρωί στην πλατεία τουΡευµατιάς στο µεγάλο πλάτανο του χωριού. Οι προσκε-κληµένοι θα µπορέσουν να κατέβουν στο προβιοµηχα-νικό συγκρότηµα τη νεροτριβής, του νερόµυλου και τουµαντανιού-τα οποία επαναλειτούργησαν πέρσι- και ναθαυµάσουν το µοναδικό τοπίο µε τα τρεχούµενα νεράκαι τα πλατάνια. Ο νερόµυλος, χτισµένος σύµφωνα µεεπιγραφή που φέρει χτίστηκε το 1.400 αναστυλώθηκεχάρη στις προσπάθειες του πρώην ∆ήµου Λούρου , τουΠολιτιστικού Συλλόγου Άνω Ρευµατιάς και τις γνώσειςτου µοναδικού στην ευρύτερη περιοχή τεχνίτη νερόµ-υλων του 87χρονου Θανάση Μίνου (Είναι από το Νι-κολίτσι). Όπως τονίζει ο ∆ήµαρχος Πρέβεζας ΧρήστοςΜπαλης χάρη στον άνθρωπο αυτό, ο οποίος εργάστηκεάοκνα πολλές µέρες, το σύστηµα του παλιού νερόµυλουδούλεψε ξανά. O ∆ήµος θέλοντας να αναδείξει το µονα-δικό αυτό µνηµείο αλλά και το περιβάλλον της περιοχήςπροχώρησε τις βασικές αυτές εργασίες ωστόσο στόχοςείναι το έργο να ενταχθεί σε µια γενικότερη παρέµβασηκαι µάλιστα για τον σκοπό αυτό έχει εκπονηθεί µελέτη.

Ο "κρυµµένος" θησαυρόςτης Γκούρας κι ο τελευταίος

µάστορας των µύλων

Ποίηση

Ζήκος Βαγγέλης (Γαλατάς) 10Βέκιος Λάµπρος 20Θεοδωρακάκου Ευτυχία 30Νάση - Αθανασίου Βασιλική 50Πανούση Κούλα 30Πέτρου Γιώργος (Πολυστάφυλλο) 20Σπύρου Κων/νος 10

Ç åöçìåñßäá «Åí Íéêïëéôóßù» åßíáé ìéá óõëëïãéêÞðñïóðÜèåéá êáé äéáíÝìåôáé äùñåÜí.Ç åõ÷Ýñåéá áõôÞ (ôçò äùñåÜí äéáíïìÞò) õðÜñ÷åé ÷Üñçóôçí åèåëïíôéêÞ ðñïóöïñÜ Íéêïëéôóéùôþí êáé ößëùí.Ôïõò åõ÷áñéóôïýìå èåñìÜ.

ÐñïóöïñÝò óôçí åöçìåñßäá

Ήθελα να είχα δύναµη

τον κόσµο για ν’ αλλάξω

µε αγάπη και µε αισθήµατα

τα µίση να πετάξω

§

Μια νότα νάταν η ζωή

να ήταν µια αρµονία

να µην υπάρχει στην ψυχή

πόνος και δυστυχία

§

Μόνο χαρά µόνο γιορτή

κι απέραντη ευτυχία

σε κάθε άνθρωπο στη γη

δίχως υποκρισία

§

Όλα θα ήταν όµορφα

µεσ’ τη ζωή ετούτη

δεν έχουν αξία

στον κόσµο όλα τα πλούτη.

Ευγενία Ναστούλη - Μπίσια


ÉÓÔÏÑÉÁ Ãåþñãéïò Â. ÐÜôóçò

Ç áðåëåõèÝñùóç ôçò Çðåßñïõ

Ενέργειες του Στρατού Ηπείρου από1-20 Νοεµβρίου 1912

2.Περίσφυξη της εχθρικής τοποθεσίας.α) Απόβαση εις Αγίους Σαράντα.β) Μάχη Πεστών.γ) Κατάληψη ∆ρίσκου και Κοντοβράκι.δ) Ανακατάληψη ∆ρίσκου – Κοντοβράκι υπό των Τούρκων.Α. Ενέργειες του Στρατού Ηπείρου από 1-20 Νοεµβρίου 1912.Κατά το χρονικό διάστηµα από 1-20 Νοεµβρίου ο στρατός Ηπεί-ρου ετήρει αµυντική στάση στο κύριο µέτωπο, αναµένονταςενισχύσεις και περιοριζόµενος σε επιθετικές αναγνωρίσεις προςδιατήρηση του επιθετικού πνεύµατος και εξύψωση του ηθικούτων ανδρών. Περιορισµένη ωσαύτως και η δράση του πυροβολι-κού, εναλλασσοµένων εκατέρωθεν κανονιοβολισµών κατά χρονι-κά διαστήµατα. Επίσης µικροσυµπλοκές περιπόλων χωρίς γενικό-τερη σηµασία. Οι Τούρκοι επίσης δεν εφαίνετο ότι είχαν τη διά-θεση να αναλάβουν σοβαρότερης σηµασίας ενέργεια.Σε τούτο το µεταξύ εγένοντο µερικές µετακινήσεις και µεταβολέςστη διοικητική οργάνωση των µονάδων, προς βελτίωση της όληςαµυντικής εγκατάστασης.Έτσι την 1η Νοεµβρίου ο 8ος Λόχος Κρητών κατέλαβε τη ΜικρήΣκλίβανη και την 8ην Νοεµβρίου ενισχυθείς και µε τον 5ο Λόχο του10ου τάγµατος κατέλαβαν το ύψ. Πισκέτ βορείως Πιτσερίνης, εκ-διώξαντα τα εκεί τουρκικά τµήµατα. Την 9ην Ν/βρίου το 1/15 Τάγ-µα αντικατέστησε αυτή τη ∆ιλοχία και εγκατεστάθη επί των θέ-σεών της µε τους 2 και 3 Λόχους, όπου συγκεντρώθηκαν επίσηςκαι δυό λόχοι (1 και 2) του Συν/τος Κρητών. Την 16ην Νοεµβρίου ο2ος Λόχος του 7ου τάγµατος Ευζώνων κατέλαβε το χωριό Σκλή-βανη, εγκατέστησε προφυλακές βορείως αυτού και συναντήθηκεαριστερά µε το Ι/15 τάγµα. Την 18ην Νοεµβρίου οι πρό της Σκλή-βανης προφυλακές επεξετάθησαν δεξιά και του 4/7 λόχου τουεχθρικού πυροβολικού. Οι άλλοι δύο λόχοι του 7ου τάγ. Ευζ. κατέ-λαβαν θέσεις όπισθεν των προηγουµένων σε δεύτερη γραµµή.Ο Χειµώνας ενέσκηψε βαρύτατος και ο στρατός της Ηπείρου καιειδικά τα επί του Ξηροβουνίου τµήµατα του δεξιού τοµέα υπέφε-ραν τα µέγιστα από το κρύο και το χιόνι. Ιδιαίτερα δε το 10ο τάγ-µα Ευζ. για το οποίο έγινε σκέψη να αποσυρθεί χαµηλότερα αφή-νοντας φυλάκια στην πρώτη γραµµή, πλην όµως δεν µπορούσενα εφαρµοσθεί διότι έτσι θα ευρίσκετο εκτεθειµένο το 3ο Ανεξ.Τάγµα προ του τοµέως οι Τούρκοι είχαν συγκεντρώσει δυνάµεις.Ανοικτά του Αράχθου ποταµού, λόγω συγκεντρώσεως των Τούρ-κων και εν όψει προελάσεως του στρατού Ηπείρου προς Κοντο-βράκι διετάχθη από το Σ.Η. η συγκέντρωση στην περιοχή Πρα-µάντων – Καλαρρυτών όλων των σωµάτων προσκόπων. Την 8ην

Ν/βρίου ο αρχηγός των σωµάτων τούτων εζήτει την αποστολήνεπί πλέον τάγµατος προς ενίσχυση της περιοχής, της αιτήσεωςταύτης µη εγκριθείσης. Την 9η Ν/βρίου ο εις Άγναντα 3ος λόχοςτου 3ου τάγµ. Ευζ. εκινήθη προς Ανώγειο ίνα ενωθεί µε τη µονάδατου, αντικατασταθείς υπό του 1ου λόχου του 3ου τάγµ. Ευζ. Την14ην Ν/βρίου, τµήµα του λόχου Μηχανικού εκινήθη προς ενίσχυσητου αρχηγού των προσκόπων, της δυνάµεως αυτού ανελθούσης

σε 1750 περίπου άνδρες. Το Στρατηγείο εγκατεστάθη στο χάνιΧα·ρεδίν ενός ουλαµού ιππικού εκτέλεσε αναγνωρίσεις επί τηςοδού Φιλιππιάδος – Ιωαννίνων.Στο αριστερό, δυτικά του Λούρου ποταµού, τα τµήµατα προσκό-πων και λόχος ευζώνων που κατείχαν Σπαρτίτσι και Μανωλιάσακαι Μελιγγούς εδέχθησαν την 1η Ν/βρίου επιθέσεις τουρκικώνδυνάµεων, υποστηριζόµενα υπό του εις Άγ. Νικόλαον και του ειςχάνι Φτελιά τουρκικού πυροβολικού, τα επί Μανωλιάσα τµήµατασυνεπτύχθησαν και κατέλαβαν θέσεις επί των αντερεισµάτων τουµικρού Ολύτσικα παρά της Αγίας Θεοδώρας του χωριού Κοπάνη.Της εποµένη (2 Ν/βρίου) ο εις Πεντόλακκο 10/15 Λόχος κατέλαβετο Μελίχοβο. Τη νύχτα της 2 προς 3 Ν/βρίου οι Τούρκοι επετέθη-σαν αιφνιδιαστικά κατά των εις Σπαρτίτσι, Βαριάδων και ΑγίαςΘεοδώρας τµηµάτων, τα οποία υπεχώρησαν προς Πεντόλακκον.Ο εις Μελίχοβον 10/15 Λόχος, εζήτησε ενισχύσεις παρά του ειςΤέρροβον εγκατεστηµένου διοικητή του ΙΙΙ τάγµατος Κρητών,όστις προώθησε ουλαµό του 3ου Λόχου επί των ΝΑ του υψώµατος670 υψωµάτων, οπόθεν ήταν δυνατή η δια των πυρών ενόχλησητων εις Εµίν Αγά συγκεντρωµένων Τούρκων. Επί πλέον διέταξεόπως η υπόλοιπη δύναµη του 11ου Λόχου µετασταθµεύσει στο χά-νι Σεφήκ Μπέη και ενισχύσει τον 10/15 Λόχο. Η µεταστάθµευσησυνετελέσθη και µάλιστα τµήµα του 11ου Λόχου διέβη τον πο-ταµό Λούρο και κατέλαβε τα Ν∆ του Μελιχόβου υψώµατα. Εν τωµεταξύ όµως ο 10/15 Λόχος άνευ σοβαρής εχθρικής πιέσεως ε-γκατέλειψε το Μελίχοβο και συνεπτύχθη προς Πεντόλακκον.Προσπάθεια των Τούρκων ίνα προχωρήσουν νοτίως του Εµίν Αγάπροσέκρουσε στην αντίσταση του 11ου Λόχου Κρητών. Ηυποχώρηση όµως του 10/15 Λόχου προς κάλυψη του οποίουαπεστάλη δια νυκτός ο 1/15 Λόχος στο χάνι Σεφήκ. Επίσης απότον ∆/τή του αριστερού τοµέα απεστάλη εις ενίσχυση του 10/15Λόχου στον Πεντόλακκο ο 6/15 Λόχος, ίνα από κοινού ανακατέ-λαβαν το Μελίχοβο, την δε πρωία της 4ης Ν/βρίου ετέθη στη διά-θεση του ∆/τη του ΙΙΙ τάγµατος Κρητών ο 4ος Λόχος του Σ/τοςτούτου µετά ουλαµού Ορειβ. Πυρ/κού προς υποστήρηξη των κα-τά Μελίχοβο προσπαθειών. Το Μελίχοβο κατελήφθη χωρίς ναυπάρχει εχθρός την 11η ώρα της 4ης Ν/βρίου από τον 6ο Λόχο. Τηνµεσηµβρίαν της 5ης Ν/βρίου έφθασε από Πεντόλακκο και ο 10/15Λόχος. Οι δύο αυτοί λόχοι εγκατασταθέντες σε καταλλήλους θέ-σεις συνενώθηκαν δεξιά µεν µετά του δυτικά του Λούρου ποτα-µού εγκατεστηµένου 1/15 Λόχου, αριστερά δε µετά των σωµάτωνπροσκόπων και του Λόχου Ευζώνων, εξασφαλίσαντες έτσι το αρι-στερό της παρατάξεως.Την 7ην Ν/βρίου ο 6/15 λόχος κατέλαβε τα υψώµατα του ΜικρούΟλύτσικα, αφήνοντας στο Μελίχοβο τον 10/15 Λόχο µε τµήµαταπροσκόπων. Τα λοιπά σώµατα προσκόπων και ο λόχος Ευζώνωνεπεξέτειναν το αριστερό του 6/15 λόχου. Από της 11ης Ν/βρίουάπαντα τα δυτικά του Λούρου ποταµού και επί του Ολύτσικα τµή-µατα ετέθησαν υπό τον διοικητή του 6/15 Λόχου. Μέχρι της 20Ν/βρίου επεκράτησε ηρεµία σ’ ολόκληρη την περιοχή Ολύτσικα.Την 13ην Ν/βρίου συγκροτήθηκε απόσπασµα που θα δρούσε σ’αυτή την περιφέρεια, ενώ την 10η Ν/βρίου η διοίκηση απάντων

ÉóôïñéêÜ óôïé÷åßá ãéá ôçí áðåëåõèÝñùóç áðü ôïõò Ôïýñêïõòêáé ïé áãþíåò ôïõ 1912 –13

ÅðåéäÞ Ý÷åé ðáñÝëèåé óçìáíôéêüò ÷ñüíïò, áëëÜ êáé ïé ëåðôïìÝñåéåò ôùí Âáëêáíéêþí áãþíùí 1912-13 êïíôåýïõí íá îå÷áóèïýí,ðáñïõóéÜæïõìå óå óõíÝ÷åéåò áõôüí ôïí ðüëåìï ôïõ Ýèíïõò åíáíôßïí ôùí Ôïýñêùí ìÝ÷ñé ôçí ôåëéêÞ áðåëåõèÝñùóç ôùí Éùáííßíùí.Ç ðñïåôïéìáóßá êáé ïé ìÜ÷åò ðïõ äéåîÞ÷èçóáí óôçí åããýò ðåñéï÷Þ Ãñßìðïâï, ÊïõìæÜäåò (Áììüôïðï), ÖéëéððéÜäá, ÐñÝâåæá, ÐÝ-íôå ÐçãÜäéá, Áíþãåéï, ÐåóôÜ êáé áëëïý, Þôáí êáèïñéóôéêÝò ãéá ôçí íéêçöüñá Ýêâáóç êáé ôçí ôåëéêÞ áðåëåõèÝñùóç ôçò Çðåßñïõ.

Η’ ÌÝñïò


Ãåþñãéïò Â. ÐÜôóçòÉÓÔÏÑÉÁ

των τµηµάτων περιοχής Ολύτσικα ανετέθη εις ανώτερον αξιωµα-τικόν. Τα επί του Ζαλόγγου και Σουλίου εθελοντικά σώµατα και τουπό του Μπότσαρη ετέθησαν υπό τις διαταγές του Αντισυνταγ-µατάρχη Μαλάµου και ανεχώρησαν στη Ζιώριστα, του Μπότσαρηµεταβάντος προς θεραπείαν λόγω ασθενείας του. Για τον ανεφο-διασµό των στρατευµάτων ιδρύθη προκεχωρηµένο Κέντρο εφο-διασµού στο χάνι Χα·ρεδίν. Τα εις Θεσπρωτικό (Λέλοβα) και Πα-ντάνασσα τµήµατα Εθνοφρουράν διετάχθησαν να µετασταθ-µεύσουν στην Κλεισούρα και Βούλιστα και το παρά την Κλει-σούρα Χάνι Σεφήκ Βέη προς κάλυψη τα εις Φιλιππιάδα ιδρυθησό-µενα κέντρα εφοδιασµού. ∆ιετάχθη και η τηλ/κή υπηρεσία ναεπισκευάσει επί το ταχύτερον την υπάρχουσα τηλεφ.Γραµµή Φιλιππιάδος – Παναγιά όπου και η υπηρεσία του.Τα εις Αχέροντα ποταµό δρώντα σώµατα προσκόπων, επετέθη-σαν την 2αν Ν/βρίου κατά των εις Χόικα τουρκικών συµµοριών τιςοποίες ανάγκασαν να υποχωρήσουν προς Γαρδίκι. Προσπάθειατων ηµετέρων προς άλωση του Γαρδικίου δεν απόδωσεν ανα-κάµψαντα στον Βουβοπόταµο εγκατασταθέντα σε υψώµατα επίτης αριστεράς όχθης του Αχέροντα προς εξασφάλισιν του αρι-στερού άκρου της παρατάξεως του Στρατού Ηπείρου.Στις περιφέρειες Φιλιατών και Παραµυθιάς οι τουρκαλβανοί έκα-ψαν πολλά Χριστιανικά χωριά αλλά οι κάτοικοι προβάλλοντες α-ντίσταση απεµάκρυναν τους επιδροµείς από την περιφέρεια.Σε τούτο το µεταξύ ο στρατός Ηπείρου ενισχύετο µε αποστολέςεκ του εσωτερικού, συνεπληρούντο τα δηµιουργηθέντα κενά τωνσωµάτων και νέες µονάδες συνεκροτήθησαν.Οι λόχοι µηχανικού πλήν των δευτερευούσης φύσεως απο-στολών επισκεύασαν την οδό Καµπή – Αµµότοπος – Χάνι Κραβα-σαρά – Πέντε Πηγάδια για την εις Πέντε Πηγάδια συγκέντρωσητου πεδινού πυροβολικού.Η κίνηση του πυροβολικού είχε ορισθεί για την 8η Ν/βρίου όµωςλόγω καταρρακτωδών βροχών η κίνηση κατέστη αδύνατη και τοπυροβολικό επανήλθε στη Φιλιππιάδα οπόθεν η 5η πυρ/χία προω-θήθη την 10η Ν/βρίου στο χάνι Σεφήκ Μπέη. Μετά την εκ νέουεπισκευή της οδού η πεδινή Μοίρα εκινήθη προς Πέντε Πηγάδιαµετά δυσχερείας δια τας διευκολύνσεις των οχηµάτων τους διε-τέθησαν ίπποι έλξεως ιδιωτών εκ Πρεβέζης. Η 6η πυρ/χία έφθασετην 15η Ν/βρίου δια Πέντε Πηγάδια. Την 12η Ν/βρίου έληξε η κίνη-ση της 9ης πυρ/χίας καθώς και της 5ης πυρ/χίας την 25η Ν/βρίουότε ολόκληρη η Μοίρα συνεκεντρώθη εις Πέντε Πηγάδια καιάρχισε αναγνώριση προς κατάληψη θέσεων ταχθείσης εγγύς τηςπρώτης γραµµής περί το ύψωµα Πισκέτι.Οι πυρ/χίες της Ορειβ. Μοίρας ετάχθησαν σε προκεχωρηµένεςθέσεις και ενήργησαν σχετικές αναγνωρίσεις. Προς ενίσχυση τουπυρ/κού στρατού Ηπείρου εστάλη µια πυρ/χία των 10,5 και µεπροπαρασκευή για την ενδεχόµενη προώθηση από την Άρτα τηςτοποµαχικής Μοίρας και ο εκ Πειραιώς απόπλου µιας βραδυ-βόλου ορειβ. Πυρ/χίας.Κατά το χρονικό αυτό διάστηµα 1-20 Ν/βρίου πληροφορίες τουΑΣΗ έφεραν ότι ο τουρκικός στρατός Ηπείρου είχε αυξηθεί.

Η ΠΡΟΕΛΑΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥΕπικειµένων των διαπραγµατεύσεων της ειρήνης η κυβέρνησηυπέµνησε στη Στρατιά Ηπείρου ότι προ της υπογραφής της ανα-κωχής υπέρτατο καθήκον επέβαλε την όσο το δυνατόν ταχυ-τέραν κατάληψη των Ιωαννίνων και την προς Βορράν της Λίµνηςορεινών διόδων. Ως εκ τούτου η κυβέρνηση ευθύς µετά την κα-τάληψη της Θεσσαλονίκης επιθυµούσε τον ταχύ τερµατισµόν τηςαπελευθέρωσης ολοκλήρου της Ηπείρου, και για τον πρόσθετοακόµη λόγο ότι η διαφυγή των τουρκικών δυνάµεων από την πίε-σή τους από τους Σέρβους στο Μοναστήρι θα ενίσχυαν σηµαντι-κά τον τουρκικό στρατό στα Ιωάννινα. Έτσι την 11 Ν/βρίου απε-φασίσθη η µεταφορά της ΙΙας Μεραρχίας από τη Θεσσαλονίκηστην Πρέβεζα. Η Μεραρχία αυτή απέπλευσε την 16η Ν/βρίου,αποβιβασθείσα στην Πρέβεζα την 25η Ν/βρίου.Σύµφωνα µε τις διαταγές του Στρατηγείου Στρατού Ηπείρου η ΙΙ

Μεραρχία έπρεπε να συγκεντρωθεί στον χώρο Φιλιππιάδας –Καµπής, µε πρώτον ηµερήσιο σταθµό τα χωριά Λούρος και Στε-φάνη. Οι µονάδες άµα τη αποβιβάσει τους εκινούντο αµέσωςπρος το χώρο συγκεντρώσεως. Έτσι το ΙΙ/7 τάγµα την 11ην ώρατης 21ης Ν/βρίου από την Πρέβεζα έφθασε και διανυκτέρευσε στοΛούρο. Το 3ο Σύνταγµα από την 8ην ώρα της 24ης Ν/βρίου στη Φι-λιππιάδα µε πρώτο σταθµό στο Λούρο. Το Ι/3 τάγµα, καθυστέρη-σαν εις Πρέβεζα την 23η Ν/βρίου και ανεχώρησαν την 26ηνΝ/βρίου έφθασε στην Φιλιππιάδα την 27ην Ν/βρίου.Σε τούτο το διάστηµα από της 22ας Ν/βρίου αφίχθη στην Πρέβεζαη βραδυβοδόλος ορειν. Πυρ/χία έφθασε στη Φιλιππιάδα, οι δεµονάδες και σχηµατισµοί της ΙΙας Μεραρχίας έφθαναν διαδοχικάάµα τη αφίξει των στους καθορισµένους χώρους συγκε-ντρώσεως. Εν συνεχεία οι µονάδες της ΙΙας Μεραρχίας. Άρχισαννα προωθούνται στην περιοχή Χάνι Σεφήκ Μπέη, ως εξής: Το ΙΙ/7τάγµα την 24ην Ν/βρίου από Καµπή στο Χάνι Κουκλέσι αυθηµερ-όν εγκατέστησε προφυλακές από το Μελίχοβο ως τα υψώµαταπρος Βορράν του Χάνι Σεφήκ Μπέη, αντικατάστησαν τα εκεί τµή-µατα του Συν/τος Κρητών και του 15ου Συν/τος πεζ., πλήν του 6/15λόχου ο οποίος µε ειδική αποστολή παρέµεινε στις Βαριάδες.Το 3 Σ.Π. µείον τάγµα από Φιλιππιάδα την 26ην Ν/βρίου, έφθασετην εποµένη εις Χάνι Σεφίκ Μπέη, το δε Ι τάγµα ακολουθήσαν έ-φθασε εκεί την 28η Ν/βρίου. Η ηµιλαρχία έφθασε εκεί την 26ηΝ/βρίου, το δε 2ο Σύνταγµα του πυρ/κού µε την ΙΙη µόνο Μοίρατου έφθασε εκεί την 28η Ν/βρίου.Η Μεραρχία ενισχύθη επί πλέον µε την 2η ορειβ. Πυρ/χία της ΙΙηςΜοίρας η οποία από Πέντε Πηγάδια έφθασε εις Χάνι Σεφήκ Μπέητην 28η Ν/βρίου.∆υτικά του χώρου συγκεντρώσεως της ΙΙας Μεραρχίας τα εθε-λοντικά τµήµατα του όρους Τόµαρος και ο λόχος Ευζώνων κα-τείχαν τις διαβάσεις του όρους αυτού, ενισχύθησαν και υπό του6/15 λόχου ο οποίος από Βαριάδες έστειλε τµήµα εις Τόσκεσι.Την 22α Ν/βρίου όλα αυτά τα σώµατα Μπότσαρη αποτέλεσαναπόσπασµα υπό τις διαταγές του Αντ/ρχη Μαλάµου.Ο Μαλάµος την 24 Ν/βρίου διέταξε την κατάληψη του χωρίουΑγία Αναστασία (Πλέσσα) και των επί των δυτικών κλιτύων τουόρους Τόµαρος χωρίων. Οµοίως διέταξε όπως το από 20 Ν/βρίουαφιχθέν εις Αγίαν Κυριακήν (Πόποβο) τµήµα καταλάβει την Σκά-λαν Παραµυθιάς προς αποκοπήν της µετά των Ιωαννίνων συγκοι-νωνίας. Πράγµατι το τµήµα τούτο µε τα εκεί εθελοντικά τµήµαταεπετέθη αιφνιδιαστικά την 5ην ώραν της 26ης Ν/βρίου κατά τουΕλευθεροχωρίου, του βορείως τούτου αρχαίου φρουρίου και κα-τά του αυχένος µεταξύ των ορέων Σπάτα και Γορύλα όπουευρίσκετο ερειπωµένον φυλάκιον. Ο αιφνιδιασµός υπήρξε πλή-ρης. Οι Τούρκοι, ανερχόµενοι εις 250 περίπου άνδρες κατελή-φθησαν στον ύπνο και προσβληθέντες στον καταυλισµό διεσκορ-πίσθησαν πανικόβλητοι προς Παραµυθιά µε µεγάλες απώλειες

“Ο ατµοµυοδρόµων Αχελλώος”.Συµµετείχε στη µεταφορά στρατευµάτων προς τη Βόρειο Ήπειρο


ÉÓÔÏÑÉÁ Ãåþñãéïò Â. ÐÜôóçò

εγκαταλείψαντες αρκετόν αριθµόν αιχµαλώτων. ∆ύο µικρά τουρ-κικά τµήµατα ηµύνθησαν σθεναρώς από οικία στο Ελευθεροχώρικαι από επί του αυχένος φυλακίου, µέχρι της εσπέρας όταν παρε-δόθησαν και σαν απειλή ανατίναξης των οικηµάτων εντός τωνοποίων είχαν εγκλεισθεί. Συνελήφθησαν 40 Τούρκοι αιχµάλωτοικαι περισυνελέγη το εγκαταληφθέν υλικό. Από τους ηµετέρουςυπήρξαν 5 νεκροί εξ ών ένας είναι στρατιώτης και 9 τραυµατίεςεξ ών 5 στρατιώτες. Με την κατάληψη της Σκάλας της Παραµυ-θιάς διεκόπη η επικοινωνία Ιωαννίνων µε τη δυτική Ήπειρο.Μετά την κατάληψη της Σκάλας της Παραµυθιάς, η διοίκηση τουαποσπάσµατος επεξέτεινε την κατοχή προωθήσασα τµήµαταπέραν του χωριού ∆ωδώνη και ∆ραµεσιούς, περιορισθέν στηνκατοχή Αγίας Αναστασίας (Πλέσσα) και Μπαουσούς µε έδρα τοΑσπροχώρι (Γρατσανά) υπό τις διαταγές της ΙΙας Μεραρχίας µεεντολή όπως κατά την προβλεπόµενη γενική επίθεση προς κα-τάληψη της αµυντικής τοποθεσίας των Τούρκων προηγείται τηςΙΙας Μεραρχίας καταλαµβάνων επικαίρους θέσεις. Για την αποκα-τάσταση του συνδέσµου µε το αριστερό της λοιπής παράταξηςτου Στρατού Ηπείρου, το Στρατηγείο ενίσχυσε το απόσπασµααυτό µε ένα λόχο εθνοφρουρών και µε άλλους δύο οµοίουςλόχους στα ∆ερβίζιανα, Τόσκεσι και Μελιανά, προς εξασφάλισηαπό δυσµενών του αριστερού του Στρατού. Η εις Τόσκεσι ∆ιµοι-ρία του 6/15 λόχου της ο οποίος µε δύο σώµατα Κρητών προ-σκόπων, θα προεπορεύετο της ΙΙας Μεραρχίας.

ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΕΠΙΘΕΣΗΣ ΥΠΟ ΤΟΥ Α.Σ.Η.ΚΑΙ ΠΕΡΙΣΦΥΞΗ ΤΗΣ ΕΧΘΡΙΚΗΣ ΤΟΠΟΘΕΣΙΑΣ

Σε τούτο το µεταξύ το Α.Σ.Η. στο οποίο διετέθη µια µοίρα τριώναεροπλάνων µε δύο αξιωµατικούς αεροπόρους, ενός ΓάλλουΜηχανικού και ενός Γάλλου λοχαγού µε 27 οπλίτες, αποβιβασθ-έντα στην Πρέβεζα το πρωί της 14ης Ν/βρίου 1912, προπαραµελε-τούσε και προπαρασκεύαζε την προέλαση του Σ.Η. προς Ιωάννι-να, την επίσπευση της οποίας επανειληµµένως συνιστούσε ηκυβέρνηση.Έτσι οργανώθηκαν οι υπηρεσίες ως εξής:Υγειονοµική Υπηρεσία: ιδρύθησαν νοσοκοµεία στην Αµφιλοχία,Άρτα, Πρέβεζα και Νοσοκοµείο ∆ιακοµιδής στη Φιλιππιάδα. ΣτηνΠρέβεζα είχαν εγκατασταθεί επίσης τρία νοσοκοµεία συγκροτη-θέντα εξ ιδιωτικής πρωτοβουλίας, ελληνικών και ξένων φιλαν-θρωπικών οργανώσεων.Περίθαλψη κτηνών: Νοσοκοµεία στην Άρτα, Καµπή και χειρουρ-γεία στα χάνια Κραβασαρά και Χα·ρεδίν.Ανεφοδιασµός των µονάδων: Σταθµοί αποθήκευσης στο Χανό-πουλο – Χάνι Κραβασαρά – Πέντε Πηγάδια καθώς και κατά µήκοςτης αµαξιτής Φιλιππιάδος – Ιωαννίνων. ∆ια των αξόνων αυτών θαπροωθούντο τα τρόφιµα αφ’ ενός µεν προς Χάνι Κραβασαρά καιΠέντε Πηγάδια και αφ’ ετέρου στα χάνια Χα·ρεδίν και ΣεφήκΜπέη και εν συνεχεία στους ακραίους οδικούς σταθµούς όπουσυγκεντρώθηκαν µεγάλες ποσότητες τροφίµων για την τροφο-δότηση των µονάδων κατά την περαιτέρω προέλασή τους.Επίσης συγκροτήθηκαν τµήµατα εφοδιοποµπών προς εξυπηρέ-τηση του ανεφοδιασµού από τους ακραίους οδικούς σταθµούςλόγω των ευρέων µε τούτου και των µεγάλων αποστάσεων.Τα τµήµατα αυτά ανεφοδιασµού ετέθησαν στη διάθεση των κα-ταρτισθέντων µικρών αποσπασµάτων. ∆ιοικητής εφοδιοποµπής οΛοχαγός Φασογιάννης στο Χανόπουλο.Αναχορηγία πυροµαχικών: εγκατεστάθησαν αποθήκες στους α-κραίους οδικούς σταθµούς Χάνι Χα·ρεδίν και Χάνι Κραβασαρά καιεις Κάτω Μουλιανά µε επί πλέον προωθηµένους σταθµούς ενα-ποθήκευσης στη Σκλήβανη για τις µονάδες του δεξιού, στα ΠέντεΠηγάδια για τις µονάδες του Κέντρου και εις Σεφήκ Μπέη για τιςµονάδες του αριστερού, µε ανάλογο αριθµό πυρ/κών, σύµφωναµε τον οπλισµό και τις ανάγκες εκάστης φάλαγγος. Η Συζυγαρχίαπυροµαχικών σε τρεις οµάδες ετέθησαν στην διάθεση των αντι-στοίχων αποσπασµάτων εγκατασταθείσες στο Ανώγειο, ΠέντεΠηγάδια και Χάνι Κουκλέσι για την προώθηση των πυρ/ών από

τους Σταθµούς αποθήκευσης προς τις µονάδες, µερίµνη των διοι-κητών των αποσπασµάτων. Ανεφοδιάσθησαν οι σταθµοί αποθή-κευσης και οι ακραίοι εξ αυτών µε επαρκείς ποσότητες πυρ/κώναπό το Γενικό Κέντρο εφοδιασµού Πρέβεζας.Η πυρ/χία βαρέως πυρ/κού την 21η Ν/βρίου από Φιλιππιάδα στοΧάνι Σεφήκ Μπέη, ταχθείσα προς πυροβόληση δι’ ενός µόνο ου-λαµού. ∆ιετάχθη η ταχεία επισκευή των οδών Σεφήκ Μπέη –Μελίχοβο – Βαριάδες – Σπαρτίτσι – και Σεφήκ Μπέη – Τέρροβο –Πέντε Πηγάδια προς ευχερή κίνηση των πεφορτωµένων µεταγω-γικών και του ιππικού. Από της 25ης Ν/βρίου 1912 το Σ.Σ.Η. µετα-στάθµευσε στη Φιλιππιάδα.∆ιατέθηκαν οπτικά µηχανήµατα στις µονάδες και εγκαταστάθη-καν οπτικοί σταθµοί στο Ανώγι, Μπουράτσα, Ολύτσικα, µε γενικόαποδέκτη στο ύψωµα παρά το χάνι Σεφήκ Μπέη, για την εξασφά-λιση του συνδέσµου.Επίσης τηλεφωνικοί σταθµοί στο Ανώγι, Σκλήβανη, Πέντε Πηγά-δια και Σεφήκ Μπέη αποτελούσαν τον σκελετό του συνδέσµου.Επίσης συνεστήθησαν σταθµοί δροµέων και ιππέων.Την 26η Ν/βρίου το πυρ/κό έλαβε εντολή να καταλάβει προ-κεχωρηµένες θέσεις και να προπαρασκευάσει συγχρόνως καιτην βολή του.Η νέα συγκρότηση του Στρατού Ηπείρου για την επίθεση ήτανη ακόλουθη:1. ΙΙ Μεραρχία: ΙΙ/7 τάγµα πεζικού, 3 Σύνταγµα πεζικού, ηµιλαρχία,

Λόχος µηχανικού, 2η πυρ/χία της Μοίρας Ορειβ. Πυρ/κού, µιαλυοµένη πυρ/χία Κρούπ, µία πεδινή µοίρα, λοιπές µονάδες καισχηµατισµοί.

2. Α’ Μικτόν Απόσπασµα: 7ο και 10ο τάγµατα ευζώνων, 3ο Ανε-ξάρτητο τάγµα, 3ο τάγµα ευζ., 1η πυρ/χία της µοίρας ορειβ.Πυρ/κού, ουλαµός Μηχανικού, λοιπές µονάδες και σχηµατισµοί.

3. Β’ Μικτό Απόσπασµα: Ανεξάρτητο Τάγµα Κρητών, 15ο Σ.Π., 3ηπυρ/χία της Μοίρας Ορειβ. Πυρ/κού, µία Μοίρα ΠεδινούΠυρ/κού (4ο Συντ. εκ τριών πυρ/χιών), ένας ουλαµός ιππικού, 1ουλαµός Μηχανικού, λοιπές µονάδες και σχηµατισµοί.

4. Εφεδρεία στη διάθεση του Αρχηγού: Ίλη ιππικού (µείον ου-λαµός), ∆ιλοχία Μηχανικού, µια µοίρα πεδινού πυρ/κού (ΙΙ Με-ραρχίας), µια βαρειά πυρ/χία την 105, Μοίρα Αεροπλάνων, χει-ρουργείο κ.λπ.

Γ΄ Απόβαση στους Αγίους ΣαράνταΤο Αρχηγείον Ηπείρου θέλοντας να συνδράµει την επίθεση κατάτων Ιωαννίνων µε δευτερεύουσες επιχειρήσεις, επρότεινε από21η Οκτωβρίου µετάβαση σωµάτων εθελοντών προσκόπων στηνπερειφέρεια ∆ελβίνου και Αργυροκάστρου. Η ενέργεια αυτή εµα-ταιώθη ελλείψει δυνάµεων. Με την κατάληψη της Χειµάρας ανε-κινήθη και πάλιν το ζήτηµα καταλήψεως περιφερείας Αργυροκά-

Ο Σπ. Σπηροµήλιος στην είσοδο του φρουρίουτης απελευθερωµένης Χειµάρας


Ãåþñãéïò Â. ÐÜôóçòÉÓÔÏÑÉÁ

στρου αλλά και πάλιν εµαταιώθη η επιχείρηση για τον ίδιο λόγο.Μετά την κατάληψη της Χειµάρας το Α.Σ.Η. επρότεινε απόβασηκαι εις Αυλώνα προς διευκόλυνση της κάτου των Ιωαννίνων επι-θέσεως. Το υπουργείο στρατιωτικών ενέκρινε την ενέργειαταύτην µε τµήµατα της αφικνουµένης ΙΙ Μεραρχίας αφού πρώταενισχυθεί η δύναµη της Χειµάρας µε µια διλοχία του Σ.Η. και ηενέργεια αυτή εµαταιώθη διότι το Α.Η. δεν γνώριζε ακριβώς τηνδύναµη των αφικνουµένων δυνάµεων της ΙΙ Μεραρχίας που δενείχε ακόµη φθάσει στην Πρέβεζα την 12η Ν/βρίου.Την 15η Ν/βρίου νέα δ/γή του Υπουργείου Στρατιωτικών περί κα-ταλήψεως του Αυλώνα, για πολιτικούς λόγους. Επειδή όµως ο δι-οικητής του 3ου τάγµατος ευζώνων του θα ανελάµβανε τηνεπιχείρηση αυτή, ως γνώστης εξ ιδίας αντιλήψεως τις εδαφικέςσυνθήκες της Αλβανίας, εξέφρασε ότι η επιχείρηση αυτή θααπαιτούσε τρείς χιλιάδες άνδρες τακτικού στρατού και υποστή-ριξη από το στόλο, ανεστάλη η επιχείρηση αυτή διότι το Α.Η. δενµπορούσε να διαθέσει τη δύναµη αυτή εις βάρος της κυρίας προ-σπαθείας πλήν έπρεπε οπωσδήποτε να ενισχυθεί η Χειµάρα µεολόκληρο τάγµα λόγω αναληφθείσης υπό των Αλβανικών συµµο-ριών επιθέσεως την 17η Ν/βρίου εναντίον του χωρίου Πήλιουρικαι λόγω της έντασης που έπαιρνε ο αυτονοµιστικός αγώνας τωνΑλβανών πατριωτών. Το Σ.Η. κατήρτισε στην Πρέβεζα διλοχία ηοποία ενισχυθείσα και µε δύο πολυβόλα του Συντάγµατος Κρη-τών επεβιβάσθη ατµοπλοίου την 22α Ν/βρίου και την 23η έφθασεστη Χειµάρα τεθείσα υπό τις διαταγές του εκεί αρχηγού κατοχής.Αποκατασταθείσας της ασφαλείας στην περιοχή Χειµάρας ετέθηκαι πάλιν το ζήτηµα της κατάληψης του Αυλώνα. Το Υπουργείοτων Στρατιωτικών, στηριζόµενο σε επίθεση του αρχηγού της Χει-µάρας, έχον δε πληροφορίες ότι το αυτονοµιστικό κίνηµα τωνΑλβανών εξετείνετο ραγδαίως, διέταξε το Σ.Η. να διαθέσει ένατων συνταγµάτων της ΙΙ Μεραρχίας για την ταχεία κατάληψη τουΑυλώνα. Κατόπιν τούτου, το αποβιβαζόµενο στην Πρέβεζα 1ο

Σύνταγµα Πεζικού (δύο τάγµατα) διετάχθη την 20ην Ν/βρίου ναπλεύσει ταχέως στον Αυλώνα και να τον καταλάβει.Την εποµένη διετάχθη όπως πρό της απόβασης στον Αυλώνα έπρε-πε να ενεργηθεί υπό των ατµοδρόµων αναγνώριση εφ’ όσον διαπι-στώνετο ότι υπήρχον εκεί ισχυρές τουρκικές δυνάµεις, τότε η από-βαση να γίνει στους Αγίους Σαράντα. Τελικά, το βράδυ της ίδιαςηµέρας καθορίστηκε από το Υπουργείο στρατιωτικών η απόβασηνα γίνει στους Αγίους Σαράντα υπαχθέντων υπό τις διαταγές τουδ/τή του 1ου συντάγµατος πεζικού και των εις Χειµάρα τµηµάτων.Το 1ο Σύνταγµα πεζικού από Λευκάδα έφθασε στην Κέρκυρα τηνπρωία της 22ας Ν/βρίου ένθα ανέµενε την άφιξη των ατµοδρο-µώνων που βοµβάρδιζαν το Στρατώνα του Αυλώνα και είχαν απο-βιβάσει µικρή φρουρά στη νησίδα Σάσωνα.Το Υπουργείο των Στρατιωτικών τηλεγραφεί στον ∆/τη του 1ου

Συντ/τος, αν θεωρεί αναγκαίον να περιµένει τον κατάπλουν τωνπολεµικών πλοίων, υπό την συνοδεία και προστασία των οποίωννα ενεργήσει απόβαση στους Αγίους Σαράντα και εν συνεχεία ναεπεκτείνει τη διείσδυση προς ∆έλβινο και Αργυρόκαστρο και ότιτο αποβατικό αυτό σώµα θα ενισχυθεί µε ένα ακόµα τάγµα και µετη λυόµενη ορειβατική πυρ/χία.Την 24ην Ν/βρίου η νηοποµπή κατέπλευσε την 8η ώρα στους Αγίο-υς Σαράντα και άρχισε η απόβαση χωρίς αντίσταση, των τούρ-κων χωροφυλάκων τραπέντων εις φυγήν προς ∆έλβινο κατόπινολίγων βολών των πολεµικών πλοίων, των αποβιβασθέντωντµηµάτων καταλαβόντων επικαίρους θέσεις επί της υπερκειµένηςτης πόλεως κορυφογραµµής εκτεινοµένης προς βορράν και ανα-τολάς της πόλης.Εν τω αυτό µεταξύ το Υ.Σ. καταφθάνει από τη Χίο εις ενίσχυσητου Αποσπάσµατος η ορειβ. Πυρ/χία παλαιών πυροβόλων Κρούπκαι διλοχία πεζών, και ο ∆/τής του Αποσπάσµατος διετάχθη ναεπεκτείνει την κατοχή προς ∆έλβινο και Αργυρόκαστρο βοηθού-µενος υπό των τµηµάτων της Χειµάρας από τα οποία είχε δοθεί ηπληροφορία ότι τα µεταξύ της Χειµάρας, ∆έλβινου και Αγίων Σα-ράντα Αλβανικά χωριά είχαν υποσχεθεί υποταγήν.

Κατόπιν εντολών προέλασης και µικρών αναβολών εν αναµονήαφίξεως των αποστελλοµένων ενισχύσεων, την 27η Ν/ βρίου, άµατη αποβιβάσει και της αναµενόµενης πυρ/χίας, το Υ.Σ. και τοΑ.Σ.Η. συνιστούσε στο ∆/τη του Αποσπάσµατος την ταχεία προς∆έλβινο προέλαση και του ανέθεσε περαιτέρω τούτου αντικειµε-νικόν σκοπόν. Εις απάντηση ο ∆/τής του Αποσπάσµατος ανέφερεστο Α.Σ.Η. ενδοιασµούς περί του δυνατού της εκτελέσεως τωνδοθεισών εις αυτόν εντολών, προσθέτοντας ότι την εποµένη θαεκινείτο προς ∆έλβινον. Την πρωία της 28ης Ν/βρίου το Απόσπα-σµα των Αγίων Σαράντα (δύο τάγµατα πεζικού και µια ορειβ.Πυρ/χία, ενισχυµένο και µε λόχο της Χειµάρας) εκινήθη δια τηςαµαξιτής οδού προς ∆έλβινο.Όταν η εµπροσθοφυλακή διήρχετο τον Καλπακιώτικο ποταµό,εδέχθη βολή τουρκικού πυρ/κού τόσον εναντίον της τουρκικήςφάλαγγος όσον και της µοναδικής προς το µέρος εκείνο γεφύ-ρας, ενώ εχθρικά τµήµατα εκινούντο επιθετικά προς την κοιλάδα.Η εξαιρετικά δυσχερής µορφή του εδάφους παρουσιάζοντος µιαστενωπό σχηµατιζοµένη µεταξύ των υψωµάτων και του έλους,έθεσε το απόσπασµα ευθύς αµέσως σε δυσχερή θέση. Η απρόο-πτος εµφάνιση σοβαρών εχθρικών δυνάµεων κινουµένων υπερ-κεραστικά και η δραστική βολή του τουρκικού πυρ/κού εκλόνισαντα τµήµατα που άρχισαν να υποχωρούν ατάκτως. Της γεφύρας,σφοδρά βαλλοµένης ανάγκασε πολλούς άνδρες να ριχθούν στονποταµό, µερικού των οποίων παρεσύρθησαν από το ρεύµα.Το απόσπασµα προς αποφυγήν υπερκεραστικής κινήσεως τουεχθρού από βορράν και ιδίως από το χωριό Νιβίτσα, συνεπτύχθηεπί του εγγύς των Αγίων Σαράντα υψωµάτων.Ο ∆/τής του αποσπάσµατος διέταξε την µη αποβίβαση εις ΑγίουςΣαράντα των αφικνουµένων ενισχύσεων και επιβιβάσας το Από-σπασµα στα πλοία έπλευσε εις Κέρκυρα. Τα πλοία επανήλθαν ειςΑγίους Σαράντα και παρέλαβαν τους τροµοκρατηµένους κα-τοίκους που είχαν φθάσει στα παράλια. Το Υ.Σ. διέταξε τον διοι-κητή του αποσπάσµατος να πλεύσει εις Πρέβεζα ταχέως όπουθα συναντούσε την ΙΙ Μεραρχία. Όµως ο ∆/τής του αποσπάσµα-τος δεν εξετέλεσε την διαταγή, αποβιβασθείς εις Κέρκυραν. ΤοΥπουργείο ήλεγξε αυστηρά τον διοικητή του αποσπάσµατος ναεπιβιβάσει το απόσπασµα στα πλοία και να αναχωρήσει αµέσωςεις Πρέβεζα, ενώ ταυτόχρονα ήλεγξε τον διοικητή του αποσπά-σµατος και του αφαίρεσε την διοίκηση. Το Απόσπασµα αναχωρή-σαν την 20ην ώραν της 29ης Ν/βρίου έφθασε την εποµένη εις Πρέ-βεζα, αναχωρήσαν αµέσως προς συνάντηση της Μεραρχίας του.Η αποβίβαση του αποσπάσµατος έληξε την πρωίαν της 1ης ∆ε-κεµβρίου. Εκείθεν το 1ο Σύνταγµα ετέθη εν πορεία και δια Λού-ρου – Φιλιππιάδος – Χάνι Σεφήκ Μπέη έφθασε την 4η ∆/βρίου στοχάνι Εµίν Αγά. Η ορειβ. Πυρ/χία παρέµεινε στην Πρέβεζα.

Âéâëéïãñáößá:Ê. Ðáðáñçãüðïõëïõ, åðßôïìïò éóôïñßá ôïõ Åëëçíéêïý Ýèíïõò.ÏõÀëëéáì Ìßëëåñ, ç Ôïõñêßá êáôáññÝïõóá.Óðýñïõ Ôæçñßôá, óôñáôéùôéêÞ éóôïñßá ôçò ÅëëÜäïò.ÅèíéêÞò Åôáéñåßáò, ç éóôïñßá ôïõ Ìáêåäïíéêïý áãþíá 1903-1908.Ãåí. Åðéôåëåßï Óôñáôïý, ï Ìáêåäïíéêüò áãþí êáé ôá åéò ÈñÜêçí ãåãïíüôáÁíô/ñ÷ïõ ðõñ/êïõ Áíáóôáóßïõ Êüêêïñç (êáèçãçôÞ éóôïñßáò ôçò ÓÓÅ)ÓôñáôéùôéêÞ éóôïñßá. Âáëêáíéêïß ðüëåìïé 1912 – 13.ÃÅÓ/ Ä. åêä., ï Åëëçíéêüò Óôñáôüò óôïí ðüëåìï 1912-13. óôñáôéùôéêÞéóôïñßá ôçò íåüôåñçò ÅëëÜäïò.ÃåíéêÞ ÓôñáôéùôéêÞ Åðéèåþñçóç (ÃÅÓ), óõíáöåßò ìå ôï èÝìá ìåëÝôåòóõíáäÝëöùí ìïõ.Äí/óéò Åêäüóåùí ÃÅÓ ×áñ. Ã. ÍéêïëÜïõ, äéåèíÞò ðïëéôéêÞ, óôñáôéùôéêÝòóõíèÞêåò, óõìöùíßåò êáé óõììá÷ßåò.Ãåí. Åðéôåë. Óôñáôïý, ï Åëëçíéêüò Óôñáôüò êáôÜ ôïõò ÂáëêáíéêïýòðïëÝìïõò 1912-13.Α΄ Βαλκανικός πόλεµος 1912-1913 η απελευθέρωση της Ηπείρου - Φωτο-γραφικό λεύκωµα, Εκδότης: Ίδρυµα Ακτία Νικόπολις.ÉùÜííïõ ÐïëéôÜêïõ, ÓôñáôéùôéêÞ Éóôïñßá ôçò Íåþôåñçò ÅëëÜäïò.www.preveza.gr

ΘΕΜΑΤΑ

Γιατί δεν τελειώνει το Καστρί;;;

ΘΕΜΑ: ΑΠΟΠΕΡΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΗΛΩΣΗΣ ΣΤΟ ΚΑΣΤΡΙ

Σεβαστοί πατέρες,Με την παρούσα επιθυµούµε να αναφερθούµε στην αρχαία Ι.Μονή Καστρίου - Κοιµήσεως Θεοτόκου στο ∆ήµο Θεσπρωτι-κού, η οποία ευρίσκεται µέσα στον αρχαιολογικό χώρο τωναρχαίων Βατιών που περικλείεται από µεγάλο και υψηλό πολυ-γωνικό τείχος στο λόφο Καστρί, υψόµετρο 150µ. (Βατίες,αρχαία αποικία των Ηλείων από τον 8ο π.Χ. αιώνα, µία από τιςτέσσερις αποικίες τους στην Ηπειρωτική παραλία.)Το καθολικό της µονής είναι η µονόχωρη εκκλησία της Κοιµή-σεως της Θεοτόκου, σε σχήµα καµάρας, και είναι κτισµένοεπάνω σε αρχαίο τρίκλιτο παλαιοχριστιανικό ναό ,του οποίουκαταλαµβάνει το κεντρικό κλίτος µε την κόγχη του ιερού καιτους αρχαίους τούχους,- όπως αποδείχθηκε κατά την αναστή-λωση και αλλαγή στέγης του ναού µε πλάκες, προ ετών (ανα-στηλωτής αρχιτέκτων κ. Σταύρος Μαµαλούκος) µε τη φρο-ντίδα της δικής σας Ι.Μ.Ο ναός είναι κατάγραπτος µε τις περίφηµες τοιχογραφίες του1670 µ.Χ., µνηµείο το οποίο σεβάστηκαν οι προηγούµενες γε-νιές και ο χρόνος αλλά και οι σεισµοί (ίσως βοήθησε και το σχή-µα καµάρας)Η αρχαία αυτή µονή αποτέλεσε το στήριγµα των χωριών τηςΛάκκας - περί τα δέκα χωριά του ∆ήµου Θεσπρωτικού µαζί µετην Στεφάνη ή Καντζά και την Κρανιά- στα µαύρα χρόνια τηςΤουρκοκρατίας ή µάλλον της Τουρκαλβανοκρατίας, όταν ανα-φερόµαστε στην Ήπειρο.Η µονή διέθετε µετόχια και κοτσέκια στα περισσότερα χωριάτης Λάκκας όπου συγκέντρωνε τα εισοδήµατα των κτηµάτωντης και τον ελαιόκαρπο. Λεν πολιτεύονταν όµως ως αποξενω-µένη µοναστική κοινότητα, αλλά ανταπέδιδε στα χωριά µεγάλοµέρος των εισοδηµάτων µε τη µορφή µισθοδοσίας δασκάλων,ιερέων, ανέγερση γεφυριών και λοιπών έργων ευποιίας.Η µονή είχε µοναχούς και ηγούµενο, ο δε τελευταίος εγκάτοι-κος ηγούµενος αναφέρεται µέχρι το 1889. Στη συνέχεια, το1927 διαλύθηκε και απαλλοτριώθηκε η περιουσία της υπέρ τωνκατοίκων των χωριών που την καλλιεργούσαν και τα κτίσµατατης υπήχθησαν πλέον στην νεότερη µονή του Προφήτη ΗλίαΣτεφάνης. Σήµερα δε, το Καστρί είναι µετόχι της µονής σας.

Η µη λειτουργία της µονής κατά τα 2/3 του παρελθόντοςαιώνος στέρησε τα χωριά της Λάκκος του κεντρικού τηςιδρύµατος που τα στήριζε οικονοµικά και πνευµατικά. Το ακό-µα χειρότερο συνέβη όταν κατά την αποχώρηση των Γερ-µανών, το 1944, έπεσαν πολλές βόµβες στο λόφο Καστρί καιτο µεν Καθολικό επέζησε χωρίς σοβαρές ζηµιές το διπλανόόµως διώροφο κτίσµα του Ηγουµενείου (κελιά) έχασε τη σκε-πή και τµήµα των τοίχων του.Γνωρίζουµε τις αξιέπαινες προσπάθειες που κατέβαλε η Ι. Μο-νή σας προ δεκαετίας και επέτυχε να αναστηλώσει το Καθολικό(παρά τα προβλήµατα µεταφοράς των υλικών λόγω έλλειψηςδρόµου εντός του αρχαιολογικού χώρου), όµως το έργο τουΗγουµενείου έµεινε ηµιτελές λόγω έλλειψης χρηµατοδό-τησης. Επίσης γνωρίζουµε ότι υφίσταται µελέτη αναστήλωσης,εγκεκριµένη από την αρχαιολογική υπηρεσία, δηλ. το έργο δενείναι «ανώριµο» από πλευράς µελετών.Επειδή τελευταία πληροφορούµαστε ότι στα προγράµµατααναστηλώσεων του νοµού έχουν συµπεριληφθεί άλλα εκ-κλησιαστικά µνηµεία (π.χ. στο πρόγραµµα INTEREG ηΙ.Μ.Προφήτη Ηλία Στεφάνης, µνηµείο πολύ νεότερο, της ύστε-ρης Τουρκοκρατίας, παλαιό µετόχι της Ι. Μ. Καστριού)

ΠαρακαλούµεΝα συµπεριλάβετε στις άµεσες προτεραιότητες οας και τηναποπεράτωση του έργου αυτού, όντες βέβαιοι ότι ο λαός τηςΛάκκας θα εκτιµήσει την συµβολή σας, τώρα µάλιστα που ένατέτοιο ίδρυµα µέσα στη γεωγραφική περιοχή των χωριών µας,κατάλληλα επανδρωµένο, είναι εντελώς απαραίτητο και για τηνπνευµατική µας στήριξη σε καιρούς τόσο χαλεπούς.∆ιατελούντες πρόθυµοι για κάθε συνδροµή που θα ζητήσετε.

Αθήνα, 12 Νοεµβρίου 2008

Για το ∆. Σ. του Συλλόγου

Η πρόεδρος Η Γεν. γραµµατέας

∆ράκου Αικατερίνη Μαρία Παπαθανασίου

Από πολλούς κατοίκους των χωριών της Λάκκας αλλά και από τις αδελφότητες των χωριών της, (µερικές φορές καιαπό ξένους επισκέπτες) δεχόµαστε επίµονες, τα τελευταία χρόνια για την τύχη του αρχαίου µοναστηριού (Ι. Μο-νή ΚΑΣΤΡΙΟΥ) στο Καστρί Ριζοβουνίου.Πρόκειται για τουλάχιστον Βυζαντινή Μονή (µε τις περίφηµες Αγιογραφίες) που στο παρελθόν αποτελούσε το κε-ντρικό θρησκευτικό ίδρυµα των χωριών όλων της Λάκκας, στήριγµα οικονοµικό και πνευµατικό, µε µεγάλη κτηµα-τική περιουσία και µετόχια στα χωριά, καύχηµα για όλους τους Λακκιώτες.Όταν προ 12ετίας περίπου άρχισε η αναστήλωση του Ηγουµενείου όλοι υποθέσαµε ότι επιτέλους θα αναστηλω-θεί το επισκέψιµο αυτό ιστορικό µνηµείο της πανέµορφης Λάκκας µας.Όµως η αναστύλωση δεν συνεχίστηκε. Για ποιους λόγους άραγε;Τόσα προγράµµατα κύλησαν από τότε. Γιατί δεν συνεχίστηκε η αναστύλωση σε ένα έργο εγκεκριµένο και µε προ-τεραιότητα; Είναι τόσα πολλά τα λεφτά;Τα χωριά µας όµως µε τους Συλλόγους τους θα µπορούσαν να µετάσχουν σε ένα «παλακκιώτικο» έργο.Μήπως έφταιξε η έλλειψη ενδιαφέροντος και η υπαγωγή του µνηµείου στην Ι. Μονή Προφήτου Ηλίου δηλαδή ηαποξένωσή του από τα χωριά µας; (Φαίνεται ότι το καθεστώς της Ι. Μ. Καστρίου ήταν ιδιόρρυθµο, γιατί διοι-κούνταν από όλα τα χωριά. Ήταν δηλαδή ένα Παλλακιώτικο «κοινοτικό» ίδρυµα).Σχετικά παραθέτουµε το έγγραφο του Συλλόγου Αποδήµων θεσπρωτικού «Τα Λέλοβα», της 22-11-2008

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΠΟ∆ΗΜΩΝΘΕΣΠΡΩΤΙΚΟΥ ΠΡΕΒΕΖΗΣ

«ΤΑ ΛΕΛΟΒΑ»Πειραιώς 4, Αθήνα,ΤΚ 1

ΠΡΟΣ:Την Ιερά Μονή Προφήτη ΗλίαΦλάµπουρα Πρεβέζης

ΚΟΙΝ:- Εφορεία Βυζαντινών αρχαιοτήτων, Άρτα- ∆ήµο θεσπρωτικού, έδρα του- Μαµαλούκο Σταύρο, αρχιτέκτονα


Ãåþñãéïò Παπαγιάννης

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Την Τρίτη 3 Μαου και ώρα 8.30το βράδυ παρουσιάστηκε στηναίθουσα του Μουσικοφιλολογι-κού Συλλόγου «Σκουφάς» το νέοµυθιστόρηµα του ∆ηµήτρη Βλα-χοπάνου «Λίγο πριν τα σύννε-φα». Για το βιβλίο µίλησαν η Όλ-γα Γεροβασίλη, δηµοτική σύ-µβουλος Άρτας, και ο Απόστο-λος Μπενάτσης, καθηγητής τουτµήµατος Φιλολογίας του Πα-

νεπιστηµίου Ιωαννίνων. Απoσπά-σµατα του βιβλίου διάβασαν µέλη της Ανεξάρτητης Θεατρι-κής Οµάδας Άρτας (Α.Θ.Ο.Α.). Συνόδευε στο πιάνο η µαθήτρ-ια του 3ου Γενικού Λυκείου Άρτας Βάσω Κολτούκη.Την εκδήλωση προλόγισε και θα συντόνισε η Μαρία ∆έτσικα,Ειδική Γραµµατέας και Έφορος Βιβλιοθήκης – Φιλολογικούτου Μ. Φ. Συλλόγου «Σκουφάς».Το µυθιστόρηµα «Λίγο πριν τα σύννεφα», το οποίο κυκλοφο-ρεί αυτές τις µέρες από τις εκδόσεις Εµπειρία Εκδοτική κατα-γράφει µε ρεαλισµό τη φθορά των ανθρώπινων σχέσεων καιτην παρακµή της κοινωνικής και πολιτικής ζωής από τη µετα-πολίτευση µέχρι σήµερα. Πρόκειται για µια ερωτική κατά βά-ση ιστορία, που εξελίσσεται ωστόσο µέσα σ’ ένα τοπίο απρό-σµενων και πολύπλοκων πολιτικών µεταβολών, οι οποίεςσηµάδεψαν το νεότερο βίο µας και καλλιέργησαν καλά τοέδαφος για να φτάσουµε σταθερά και απαρέγκλιτα στη σηµε-ρινή ζοφερή πραγµατικότητα.Στο παιχνίδι αυτό της ζωής οι κανόνες είναι αδυσώπητοι. Ό,τιχάνεται µια στιγµή, µπορεί να χαθεί πια για πάντα. Φτάνει µιαελάχιστη κίνηση, για ν’ αλλάξει τη φορά των πραγµάτων καινα φέρει απίστευτες ρήξεις και ανατροπές. Οι άνθρωποι

γίνονται θύµατα των καταστάσεων, παρά τις προσπάθειες καιτους αγώνες που αναλαµβάνουν για να πάρουν τη µοίρα σταχέρια τους. Μα µέσα σ’ αυτό τον κόσµο εκείνοι που γυρεύουννα γευτούν τις µικρές τους χαµένες και ξεχασµένες χαρές,συνυπάρχουν κατ’ ανάγκη µαζί µε τους άλλους που νέµονταιβάρβαρα τον κοινό πλούτο και πνίγονται µέσα στην απληστίατους. Η γλυκύτητα της οµορφιάς και του έρωτα υποχωρεί καιζαρώνει µπροστά στην ηδονή της εξουσίας και του χρήµατος.Η Μαρία και ο Μάνος, οι δύο βασικοί πρωταγωνιστές τηςιστορίας, θα χαθούν και θ’ αγνοεί ο ένας τη µοίρα του άλλου.Μα ο χρόνος κυλά και δεν περιµένει. Όλα στη ζωή τους κι-νούνται πια πάνω στις τροχιές του τυχαίου. Μα, χωρίς και οιίδιοι να νιώθουν γιατί, επικοινωνούν νοερά, παρατηρώνταςαπό απόσταση τα γεγονότα των 30 τελευταίων χρόνων τηςιστορίας. Τι γυρεύουν να βρουν; Πιθανόν εκείνο που έχασανκαι δε βρήκαν στα πρόσωπα που τους έστειλε η ζωή. Θα απο-δεχτούν αυτή τη µοίρα, που ίσως να ’βαλαν κι εκείνοι το χέριτους για να γίνει, ή θα παλέψουν να την αλλάξουν;Τι µας ενώνει; Τι µας χωρίζει; Αν ψάχνεις γι’ απάντηση, είναισα να θέλεις να κρατήσεις στη χούφτα τον άνεµο. Το ελάχι-στο γίνεται µέγιστο. Και το µέγιστο γίνεται ελάχιστο. Και µε-τέωρος ο άνθρωπος µέσα σ’ αυτόν «τον κόσµο το µικρό το µέ-γα», αναζητά µια δικαίωση και µια νίκη. Να προλάβει. Γιατίαπειλείται απ’ το χρόνο, απειλείται απ’ την ιστορία, απειλείταιαπ’ τον εαυτό του, απειλείται απ’ όλα. Να προλάβει να ζήσειαυτό που δεν έζησε. Και να διαχειριστεί αυτός τη ζωή του. Γιανα κερδίσει ό,τι δικαιούται απ’ αυτήν.Το βιβλίο παρουσιάστηκε επίσης σε Αθήνα, Πρέβεζα και Γιάν-νενα.Ευχόµαστε, στον αγαπητό µας ∆ηµήτρη Βλαχοπάνο, να είναικαλοτάξιδο.

“Λίγο πριν τα σύννεφα”Το νέο µυθιστόρηµα του ∆ηµήτρη Βλαχοπάνου

Μετά την έκδοση των βιβλίων «Στα όρη τα Θεσπρωτικά» καιΨιθυρίσµατα από τον κόσµο του στοχασµού της καρδιάς»,ήρθε η σειρά ο Γεώργιος Πάτσης να εκδώσει το νέο βιβλίοτου «Η Εποποιία της Μουργκάνας». Μέσα σε 194 σελίδες, πε-ριγράφει ως «αυτόπτης µάρτυρας», τις µέρες εκείνες τουΕµφυλίου πολέµου το 1948, στην περιοχή της Μουργκάνας,όπου έλαβε και ο ίδιος µέρος ως ∆ιοικητής Λόχου.Ο συγγραφέας περιγράφει την κατάσταση στην Ελλάδα ότανάρχισε ο γύρος και τις µάχες µεταξύ Κυβερνητικού και Κου-µουνιστικού Στρατού, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, στηνπαραπάνω περιοχή. ∆ίνει στοιχεία για τον Ελληνικό Στρατόκαι την στρατιωτική δύναµη των κοµµουνιστών. Στη συνέχειαπεριγράφει τις επιχειρήσεις «Πέργαµος», «Ιέραξ» και «Ταύ-ρος». Τη σχεδίαση, τη διάταξη και την εκτέλεσή τους. ∆εν πα-ραλείπει να καταγράψει την απήχηση από την νίκη της Μουρ-γκάνας, τα συµπεράσµατα από τη µάχη και να δώσει στοναναγνώστη να καταλάβει το πνεύµα της εποχής εκείνης στονευρύτερο χώρο. Ο συγγραφέας φωτίζει µια σκοτεινή περίοδοτου Εµφυλίου στην περιοχή, αφού κανένας δεν δηµοσίευσετόσο εµπεριστατωµένα και µε ακριβή στοιχεία τούτα τα γε-γονότα. Έτσι συµπληρώνει άλλο ένα κοµµάτι από το χάρτητης πρόσφατης ιστορίας του τόπου µας.

Ακόµα µια µεγάλη προσφο-ρά του αγαπητού µας κ.Πάτση, που τα κείµενά τουέχουν στολίσει πολλές απότις σελίδες της «Εν Νικολι-τσίω» και έχουν προσδώ-σει στο έντυπό µας σηµα-ντική προστιθέµενη αξία.Σήµερα ο κ. Πάτσης, ωρι-µότερος από ποτέ καιαπό απόσταση όπως επα-ναλαµβάνει, καταγράφειτα γεγονότα µιας δύ-σκολης για τον Ελληνισµόεποχής και τα θέτει στη βάσανο της κριτικής του ανα-γνώστη.Τον ευχαριστούµε και του ευχόµαστε ολόψυχα να είναι γερόςκαι δηµιουργικός για να ολοκληρώσει το πολύτιµο έργο του.Το καλαίσθητο βιβλίο, που τυπώθηκε από τις εκδόσεις«apiroshora», θα πρέπει να διαβαστεί, όχι µόνο από τους κα-τοίκους της εν λόγω περιοχής αλλά και απ’ όλους που ενδια-φέρονται για τα ιστορικά γεγονότα της πατρίδας µας.

Γεωργίου Β. Πάτση: «Η Εποποιία της Μουργκάνας,Επιχειρήσεις «Πέργαµος», «Ιέραξ», «Ταύρος».


ΙΣΤΟΡΙΑ

Η Γέφυρα Καλογήρου

Επέλεξα να παρουσιάσω το συγκεκριµένο γεφύρι γιαδυο λόγους. Ο πρώτος: έχει προχωρήσει, και στην πα-τρίδα µας, η µελέτη των παλιών πετρογέφυρων τόσο,ώστε µπορούµε, µάλλον επιβάλλεται, να ασχοληθούµεκαι µε γεφύρια που δεν υπάρχουν πια -το γεφύρι τουΚαλόγηρου ανατινάχτηκε τη δεκαετία του 1940, στα χρό-νια της κατοχής!Ο δεύτερος: φωτογραφικό υλικό που πρόσφατα ήρθεστην επιφάνεια, επιβεβαιώνει µεν όσα ξέραµε από γρα-

πτές πηγές για το γεφύρι, ταυτόχρονα όµως προσφέρεινέα, εντελώς άγνωστα µέχρι τώρα, στοιχεία, που αφο-ρούν τη µορφολογική του µετάλλαξη στο χρόνο -θα ταπαρουσιάσουµε απόψε για πρώτη φορά. Να τα πάρουµεαπό την αρχή.Βρισκόµαστε στα µέσα του 19ου αιώνα, όταν ο ηγούµε-νος ενός µοναστηριού της περιοχής, του Προφήτη Ηλίαψηλά στο Ηλιοβούνι, αποφασίζει να …ζεύξει το Λούρο µεπέτρινο πια, τοξωτό γεφύρι. Τολµηρό οµολογουµένως το

Μια αυγή, άκουσε πολύ βαθιά µέσα του ν’ ανεβαίνει η φωνή του Θεού του ο πάτερ ∆ιονύσιος. Φώναξε τουΣτεφανή:- Η ξυλεία κ’ η πέτρα από τα νταµάρια να κατέβει κάτω στην πεδιάδα, διάταξε.Ο παραγιός κοντοστάθηκε.- Άλλαξες γνώµη για τη θέση της; Όµως κινδυνεύει κοντά στο ποτάµι, τόλµησε.- Τι πράµα; ρώτησε ο καλόγηρος.- Η εκκλησιά, είπε το παιδί.- ∆εν θα χτίσουµε εκκλησιά, είπε. Και κανένας πια δεν θα κινδυνεύσει …Μπήκε η άνοιξη. Ο ήλιος άρχισε να ψήνει τα καλαµπόκια, τα κορµιά των εργατών …Κάτω απ’ το µυστρί καιτη βαριά το γιαπί κάθε µέρα πιο πάνω. Χαράµατα τυφλά ο ποταµός τους δρόσιζε τα µέτωπα κι αυτοί τον πο-λεµούσαν …Φωνάζονται πια µε τα µικρά τους ονόµατα, ο Βλάσης, ο Γιώργης, ο Αρτέµης, «Γιώργη φέρε τοτρυπάνι, Βλάση τη σκάλα, Αρτέµη πιο λιανή πέτρα».Μια µέρα ήρθε ο Αρτέµ-µπεης καβαλλάρης.- Ο Αλάχ να σας ευλογεί, είπε. Τι χτίζετε;- Ένα γεφύρι, είπε ο πρωτοµάστορας ..!Είναι µικρό απόσπασµα από το πάρεργο ενός ποιητή, λογοτεχνική προσέγγιση από το Γιάννη ∆άλλα ενός,σηµαντικού γα το γενέθλιο τόπο του, γεγονότος: την κατασκευή του γεφυριού του Καλόγηρου στη Φιλιπ-πιάδα της Πρέβεζας!


Σπύρος Μαντάς


ΙΣΤΟΡΙΑ

σχέδιό του, αφού το ποτάµι, ανεξέλεγκτο εδώ, σχεδόνχωρίς κοίτη, δηµιουργούσε ανέκαθεν εκτεταµένα έλη,περιοδικά δε ακόµα και …λίµνη!Η κατασκευή έτσι, γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, θα διαρκέ-σει κάµποσα χρόνια, πάντα όµως υπό την επιστασία καιοικονοµική χορηγία του µοναστηριού. Μόνο οι ηγούµενοιάλλαξαν. Το γεγονός, µε πολύτιµες λεπτοµέρειες, κατα-γράφεται, σαν ενθύµηση, σε εκκλησιαστικό βιβλίο τηςΆρτας, γύρω στα 1870.Έτει σωτηρίω 1853 κατά µήνα Φεβρουάριον ήρχισεν η οι-κοδοµή της γεφύρας Ινάχου ποταµού δι’ εξόδων του Πα-νοσιωτάτου καθηγουµένου της Ιεράς και Σεβασµίας ενο-ριακής µονής του προφήτη Ηλία κ. ∆ιονυσίου εκ κώµηςΛευτεροχώρι, όστις δεν ε-πρόφθασε να το τελειώσει, διό-τι κατά το έτος 1857 Απριλίου 6 απεβίωσεν.Ο δε διάδοχος αυτού, ο νυν ηγουµενεύων κ. Ιερόθεος εξΆρτης ετελειοποίησεν αυτήν µετά των έξω καµάρων µεουκ ολίγων δαπάνων εκ της αυτής ιεράς µονής. Τοπρώτον και το δεύτερον εστοίχισεν υπέρ τα 120.000 γρο-σίων. Ετελείωσεν αυτό περί τα τέλη του έτους 1861. ∆ιογράφω εις Ενθύµισιν …Τα παραπάνω επαληθεύονται, τουλάχιστον όσον αφοράτα πρόσωπα, απ’ όσα έγραψε, δέκα χρόνια αργότερα, οΙωάννης Λαµπρίδης, ο οποίος, ας σηµειωθεί, αγνοούσετότε την ενθύµηση - θα δηµοσιευτεί µόλις στα 1929 στοπεριοδικό «Ηπειρωτικά Χρονικά».Ωστόσο, µεταξύ τους, επισηµαίνονται µικρές διαφορέςστο χρόνο αποπεράτωσης του έργου -1861 κατά τηνενθύµηση, 1867 κατά τον Λαµπρίδη- όπως και στο ύψοςτης συνολικής δαπάνης -120.000 γρόσια κατά τον πρώτο,1.000 λίρες, δηλαδή 100.000 γρόσια κατά τον δεύτερο.Να δούµε τι έγραψε ακριβώς και ο Λαµπρίδης:Ο ηγούµενος της Μονής ταύτης ∆ιονύσιος εξ Ελευθε-ροχωρίου κατέβαλε λ. οθωµ. 640 προς ανέγερσιν της επίτον ποταµόν Λούρον γεφύρας, κειµένης µεταξύ τωντµηµάτων Καρβασαρά και Κάµπου και των χωρίων Χαλ-κιάδων και Ελευθεροχωρίου· ο δε διάδοχος τούτου Ιε-ρόθεος ο Μπάικος εξ Άρτης προς αποπεράτωσιν του έρ-γου (1867) λίρ. 360 …Νοµίζω πως, επειδή ο άγνωστός µας ιερωµένος, συντάκ-της της ενθύµησης, βρισκόταν πιο κοντά στο χώρο και τοχρόνο που συνέβη το γεγονός, πρέπει να δεχθούµε, σανπιο ακριβείς, τις δικές του πληροφορίες. Άλλωστε η µι-κρή διάσταση στα συγκεκριµένα ζητήµατα -περάτωσηςκαι κόστους- δεν νοµίζουµε πως θίγει ιδιαίτερα τηνεπιχειρούµενη µελέτη του γεφυριού· απεναντίας, βάραι-νε καθοριστικά η απουσία, µέχρι πρόσφατα, οποιουδήπο-τε στοιχείου σχετικού µε τη µορφή του -µόνη αλλά αδια-σταύρωτη η πληροφορία του συνταγµατάρχη ΝικoλάουΣχινά, που σηµείωνε στα τέλη εκείνου του αιώνα: … απότου χωρίου Κανεσσοί η οδός βαίνουσα οµαλώς επί πε-διάδος, καθισταµένης εν χειµώνι αδιαβάτου, ένεκεν τωνσχηµατιζοµένων ελών, φέρει εις Γέφυραν Καλογήρου,δίτοξον επί του ποταµού Λούρου, της οποίας ο εις τωνθόλων έχει µεγαλείτερον άνοιγµα …Τελικά, χρειάστηκε καιρός πολύς -ως τις µέρες µας- γιανα βρεθούν δύο φωτογραφίες, αληθινά ντοκουµέντα, κιέτσι να αναστηθεί, κυριολεκτικά, η φιγούρα του χαµένουγεφυριού..!

Η µία περιλαµβάνεται στο λεύκωµα της Μαρίας Χρου-σάκη που τύπωσε η Εθνική Πινακοθήκη το 2000. Στησελίδα 161, βλέπουµε το γεφύρι µέσα στους βάλτους,σχεδόν αχρηστευµένο, να περιµένει το τέλος του πουπλησιάζει. Η Χρουσάκη το βρήκε και το αποθανάτισε το1941, όταν ανέβαινε στο µέτωπο …Η άλλη φωτογραφία είναι πολύ παλιά. Την τράβηξε ο µε-γάλος Fred Boissonnas σχεδόν πριν από εκατό χρόνια.Ανακαλύφθηκε όµως τώρα στη Γενεύη, στη διάρκεια έ-ρευνας στο αρχείο του. Νέο ακόµη τότε το γεφύρι, νι-κούσε το Λούρο ευκολότερα… σ’ αυτό ακριβώς τοσηµείο θα τέλειωνε η ..ιστόρηση του γεφυριού τουΚαλόγηρου αν την επιχειρούσα δύο χρόνια νωρίτερα.Βέβαια έτσι, οµολογώ, θα παρέµενε αναπάντητο τοερώτηµα, που ένας παλιός -του 1900- τούρκικος χάρτηςέθετε. Τώρα που, από καθαρή εύνοια της τύχης, έχουµετην απάντηση, θα πρέπει να συνεχίσουµε την ιστορία τουγεφυριού, για να ολοκληρωθεί. προς το παρόν, µε τη βοή-θεια δύο πρόχειρων σκαριφηµάτων, να µάθουµε περισσό-τερα για τον περιβάλλοντα χώρο, τις επικρατούσες συνθή-κες και πώς αυτές εξελίσσονται στην αλλαγή του αιώνα.Το γεφύρι έχει χτιστεί στη δυτική άκρη του κάµπου τηςΆρτας, κάτω από το ύψωµα Ηλιοβούνι (560 υψ.) όπου καιτο µοναστήρι του Προφήτη Ηλία. Πιο κοντινά του χωριά,το Ελευθεροχώρι και η Φιλιππιάδα. Μετά το 1881, ανάµε-σά τους, θα χτιστεί κι η Νέα Φιλιππιάδα, η …Χαµηδιέ κα-τά τους Τούρκους κατοίκους της που φτάνουν απ’ τηναπελευθερωµένη Άρτα.Ο δρόµος που διασχίζει τους -αρχικά δύο, µετέπειτατρεις - οικισµούς φεύγοντας για το γεφύρι, είναι -τότε-ένα στενό, χαµένο στη βλάστηση, µονοπάτι. Ο κεντρικόςδρόµος Άρτας - Ιωαννίνων, ξεκινώντας απ’ τη Σαλαώρα,το επίνειό τους, περνά ανατολικότερα, από Χανόπουλοκαι Γκρίµποβο, κατευθυνόµενος στα Πέντε Πηγάδια.Όσοι έρχονται από Πρέβεζα, πρέπει να ανεβαίνουν στιςδυτικές πλαγιές του Λιοβουνιού, να κατεβαίνουν στο ξύλι-νο πια γεφύρι της Πάσσενας, στην Παντάνασσα, και νασυναντούν το µεγάλο δερβένι στα Μουλιανά (Γοργόµυλο).Παλιότερα, πριν καταστραφούν τα πέτρινα γεφύρια Τσο-υµπιάς και Κοτσιλοχωρίου στον Κάτω Λούρο, οι Πρεβεζά-νοι, τουλάχιστον για Άρτα, είχαν πολύ συντοµότερο ταξίδι.Λοιπόν, σ’ αυτόν τον κάµπο βάλτο που όλοι αποφεύγουν,δεν µπορούν να διασχίσουν, το γεφύρι του Καλόγηρουφαντάζει το λιγότερο άχρηστο. Τα πράγµατα αρχίζουν νααλλάζουν και µάλιστα ραγδαία γύρω στο 1890, που γίνε-ται η νέα χάραξη του δρόµου Άρτας - Ιωαννίνων µέσω Φι-λιππιάδας. Από τότε το γεφύρι αποκτάει άλλη σηµασία·συναντιούνται σ’ αυτό όλοι οι δρόµοι που επικοινωνούντη νότια Ήπειρο. Ο πάτερ ∆ιονύσιος, µε το έργο του, ανµη τι άλλο, είχε προβλέψει το µέλλον ..!Μπορούµε, τώρα, να δούµε τον τούρκικο χάρτη του 1900που, όπως είπα γρηγορότερα, αφήνοντας ερωτήµατα γιατη µορφή του γεφυριού, έγινε αιτία να µην κλείσει η έ-ρευνα και να βρεθούµε προ εκπλήξεως.Καλύπτει την ευρύτερη περιοχή της νότιας Ηπείρου, φυ-σικά και της Φιλιππιάδας που µας ενδιαφέρει. Κοιτάζον-τάς τον, αµέσως τραβούν την προσοχή µας πέντε µικρές,ένθετες περιµετρικά, ζωγραφιές που, µε φωτογραφικόρεαλισµό, προβάλλουν γνωστά στην περιοχή µέρη. Ανα-

Σπύρος Μαντάς


Σπύρος ΜαντάςΙΣΤΟΡΙΑ

γνωρίζουµε, για παράδειγµα, το γεφύρι της Άρτας, το κά-στρο του Αλή στα Πέντε Πηγάδια, τη λίµνη της Μαυρήςκαι πάει λέγοντας.Όλα καλά και …ευχάριστα, ώσπου µια εικόνα, στο αριστε-ρό περιθώριο, µην παραπέµποντας κάπου συγκεκριµένα,ξαφνιάζει. Αυτό, γιατί απεικονίζει δύο ά-γνώστες, θα λέγα-µε παράλληλες, οδογέφυρες µε αρκετά η καθεµιά τουςτόξα. Φανταστική η σύνθεση, θα συµπέραινε κάποιος αβα-σάνιστα, αν τουρκοµαθής, της παλιάς γραφής, δεν διάβα-ζε στη λεζάντα σχόλιο για …«γέφυρα του Καλόγηρου» !!Η έκπληξη µεγαλώνει περισσότερο όταν, σ’ ελληνικόχάρτη της ίδιας εποχής, στην ουσία αντίγραφο του τουρ-κικού, διαβάζουµε δίπλα στα δύο περάσµατα: «Χαλα-σµένη Γεφ. Καλογήρου» και «Γεφ. Σιδ. Χαµηδιέ» !!Το αίνιγµα επιτέλους λύθηκε, ξεκαθάρισαν τα πράγµατα,πριν από δύο χρόνια. Εντοπίστηκε τότε, στην πόληShetheld της κεντρικής Αγγλίας, στο αρχείο της HenryBoot, φωτογραφικό υλικό από διάφορα µέρη της Ελλά-δας, απεικονίζοντας µεταξύ των άλλων και γεφύρια.Η µεγάλη τεχνική εταιρία δραστηριοποιούταν στον µε-σοπόλεµο στην Ελλάδα, αναλαµβάνοντας εκτεταµένεςαποξηράνσεις στην Κρήτη, Θεσσαλία, Στερεά, Ήπειρο.Επειδή κάθε φορά, πριν ξεκινήσει τις εργασίες της,συνήθιζε να αποθανατίζει σχολαστικά το χώρο, προ-έκυψε ο µεγάλος αριθµός φωτογραφιών που, φυσικά, µε-τά τόσα χρόνια, αποτελούν ντοκουµέντα.Υπάρχουν κι απ’ τη Φιλιππιάδα, να αφηγούνται λίγο πριντον πόλεµο. Για την περίπτωσή µας να δούµε τρεις,πραγµατικά αποκαλυπτικές.η κυριολεκτικά λίµνη! Χαµηλά, σε πρώτο πλάνο, η επιβε-βαίωση· διακρίνονται δύο πολύτοξες, µισοβουλιαγµένεςστο νερό, γέφυρες !!Η δεύτερη: Μέσα στο βάλτο, η µεγάλη οδογέφυρα· µεεπίπεδο, σιδερένιο ζεύγµα στο µέσο της! Φανερό πωςέχουµε …ζουµάρει στη γέφυρα Χαµηδιέ, ακριβώς όµοιαµε τη ζωγραφιά του χάρτη!Και η τρίτη: Το γεφύρι του Καλόγηρου(!!) …από τέτοιαοπτική γωνία, που προκύπτει πια, αβίαστα, η αληθινή, ηπλήρης µορφή του!Είχε στο κέντρο, εκεί που στις ήρεµες ώρες η λαµπάδατου ποταµού, τη µεγάλη, τη …µεσιακιά καµάρα. ∆ίπλα,παράστεκε µια µικρότερη, η βοηθητική. Άλλα εννέα µικράτόξα, δεξιά κι αριστερά, ήταν για να ενεργοποιούνταιστις πληµµύρες του χειµώνα, απ’ ότι φαίνεται όµως όχιπάντα αποτελεσµατικά … νοµίζω έχουµε πια τα στοιχείανα αφηγηθούµε τη, σύντοµη χρονικά, πολύ ενδιαφέρου-

σα µορφολογικά, ιστορία του γεφυριού του Καλόγηρουστη Φιλιππιάδα Πρέβεζας.Το κυρίως γεφύρι, βασική και βοηθητική καµάρα, χτίζει,1853 µε 1857, ο ηγούµενος της Μονής Προφήτη Ηλία∆ιονύσιος απ’ το Ελευθεροχώρι· αυτό περισσότερο σαντάµα, παρά για κάλυψη επιτακτικής ανάγκης …Οι δύσκολες συνθήκες της περιοχής αναγκάζουν τονεπόµενο ηγούµενο, Ιερόθεο Μπάικο από την Άρτα, νασυνεχίσει, να µεγαλώσει εκατέρωθεν, το έργο, χτίζοντας,ως το 1861, τις έξω καµάρες. Μεγάλο και δύσκολο το γε-φύρι, πολλά τα χρόνια, πολλά και τα χρήµατα που χρειά-στηκαν -αντίστοιχα, 9 έτη, παραπάνω από 1.200 λίρες …Κατά τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν η κυκλοφορία αυξά-νεται, οι τούρκοι προσπαθούν να λύσουν το πρόβληµατου χειµώνα κατασκευάζοντας τη µακριά οδογέφυραΧαµηδιέ …Το εξ ολοκλήρου πέτρινο παλιό τοξωτό γεφύρι συνεχίζεινα λειτουργεί, τουλάχιστον το καλοκαίρι, επιβάλλοντας τ’όνοµά του στο χώρο, την αισθητική του στο χρόνο. Αυτό-για την ακρίβεια το βασικό, δίτοξο τµήµα του- αναφέρειο Σχινάς, φωτογραφίζουν ο Boissonas και η Χρουσάκη …Στους αγώνες 12-13, για να προωθούνται στο µέτωπο ε-φόδια απ’ τον πλωτό Λούρο, καταστρέφεται τµήµα του,που αµέσως µετά επισκευάζεται …Η εταιρεία Boot, στις παραµονές του 1940, στη διάρκειατων αποξηραντικών εργασιών της, γκρεµίζει τους τοξω-τούς εκατέρωθεν διαδρόµους, κι ολόκληρη τη Χαµηδιέ …Στα σκληρά χρόνια της Κατοχής, τη νύχτα από 4η προς5η Ιουλίου του 1943, ανατινάζεται και χάνεται οριστικά τοδίτοξο -όπως στην αρχή- γεφύρι του Καλόγηρου …Σήµερα, σε πυκνά χόρτα, ελάχιστα κατάντι της τσιµεντέ-νιας µε την άσφαλτο γέφυρας - κι αυτή του …Καλόγηρ-ου- διατηρούνται τµήµατα των ακρόβαθρων, για ναθυµίζουν σ’ όσους ξέρουν. Κοντά τους και µια µαρµάρινηπλάκα που έστησε, «εις µνήµην», ο τελευταίος ηγούµε-νος του µοναστηριού - πριν κι αυτό εγκαταλειφθεί.

Εν Νικολιτσίω: Ο κ. Σπύρος Μαντάς είναι ο πρόεδρος τουΚέντρου Μελέτης Πέτρινων Γεφυριών και έχει εκδόσει αρ-κετά βιβλία µε θέµα τα Ηπειρώτικα γεφύρια. Ο κ. Μαντάςπρόθυµα µας παραχώρησε την έρευνά του σχετικά µε τη«Γέφυρα Καλογήρου». Τον ευχαριστούµε θερµά.

Ç çëåêôñïíéêÞ åðåîåñãáóßá ôçò åöçìåñßäáòÝãéíå åîïëïêëÞñïõ áðü ôçí åôáéñßá ÉÄÅÅÁ ÅÐÅ

Éíóôéôïýôï Äéáñêïýò Åðéìüñöùóçò Åðé÷åéñÞóåùí ÁõôïêéíÞôïõ

ÅÊÄÏÓÅÉÓ – ÄÉÁÖÇÌÉÓÅÉÓ ÅÍÔÕÐÁ – ÂÉÂËÉÁÅÊÄÏÓÅÉÓ – ÄÉÁÖÇÌÉÓÅÉÓ ÅÍÔÕÐÁ – ÂÉÂËÉÁ


∆ΙΑ∆ΙΚΤΥΟ

Είναι το επίσηµο ιστολόγιο του Περιβαλλοντικού Πολιτι-στικού Συλλόγου του ∆ήµου Θεσπρωτικού. Ενηµερώνεικαθηµερινά τους επισκέπτες του µε θέµατα της Λάκκαςκαι της ευρύτερης περιοχής. Από τις σελίδες του δενλείπουν και ιστορικά θέµατα, ενώ διακαής πόθος τωνχειριστών είναι να γίνει µια σύγχρονη πύλη ενηµέρωσηςτων e-Λακκιωτών.

Σηµαντική η προσφορά του Περιβαλλοντικού Πολιτιστι-κού Συλλόγου, αφού οµολογουµένως η ενηµέρωση σεθέµατα της περιοχής είναι ελλιπής.

Τα ιστολόγια (blogs) της περιοχής µας

www.perilakkas.blogspot.com

www.filoiko.blogspot.com

www.ozorotouzirou.blogspot.com

www.zirosgr.blogspot.com

Το ιστολόγιο «Φιλοικό», όπως χαρακτηριστικά αναφέρεταιείναι από την πρωτεύουσα πλέον του ∆ήµου Φιλιππιάδα.Ενηµερώνεται από το χειριστή του καθηµερινά µε πλούσιορεπορτάζ και ακόµα πιο πλούσιο φωτογραφικό υλικό.Ξεχωριστή θέση στις σελίδες του ιστολογίου έχουν οι αν-ταλλαγές απόψεων, µεταξύ των αναγνωστών και ο διαρκήςσχολιασµός της καθηµερινότητας.

Με όνοµα, οµώνυµο από τον ενοποιηµένο πλέον ∆ήµοΖηρού είναι το ιστολόγιο “Zirosgr” κι αυτό από τη Φιλιππιά-δα. Κι αυτό µε καθηµερινή ενηµέρωση και κυρίως επίµαχαθέµατα που αφορούν την καθηµερινότητα και τα δρώµεναστην περιοχή. Ο χειριστής στηλιτεύει συµπεριφορές καικακώς κείµενα από τη δράση των παραγόντων της πολιτι-κής ζωής στο ∆ήµο.

Ο «Ζορρό του Ζηρού» είναι ο µασκοφόρος του ∆ήµου, πουόχι µόνο τις απόκριες αλλά καθηµερινά καταπιάνεται µετην καθηµερινότητα του ∆ήµου. Αγαπηµένα θέµατα καιεδώ, όπως και στο προηγούµενο ιστολόγιο, η ανάδειξητων κακώς κειµένων του ∆ήµου και της περιοχής. Η εν-ηµέρωσή του είναι καθηµερινή και είναι και αυτό όπως καιτα παραπάνω, αγαπηµένο ιστολόγιο των e-ζηριωτών.


ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ

Íéêïëßôóé: "Çìéïñåéíüò ïéêéóìüò" (367 êÜôïéêïé, õøüìåôñï 260 ì.) óôçí åðáñ÷ßá Íéêïðüëåùò êáé ÐÜñãáòôïõ íïìïý ÐñåâÝæçò.

Åßíáé Ýäñá ôçò ïìþíõìçò êïéíüôçôáò (21ô.÷ëì. 540 êÜôïéêïé) óôçí ïðïßá áíÞêïõí êáé Üëëïé äõï ìéêñü-ôåñïé ïéêéóìïß, ç Åëáßá (90 êÜôïéêïé, õøüìåôñï 150ì.) êáé ôá ÐëáôÜíéá (53 êÜôïéêïé, õøüìåôñï150ì.)

Åãêõêëïðáßäåéá "ÍÝá ÄïìÞ", 1996

Í é ê ï ë ß ô ó é È å ó ð ñ ù ô é ê ï ý Ð ñ å â Ý æ ç ò

Μικρά χωριά, µι-κρές περιοχές, µι-κρές κοινωνίες.Οµάδες ανθρώπων,που εργάζονται,µοχθούν, πληθαίνουν,παντρεύονται, ξενι-τεύονται, δηµιουργούν.Έτσι γεννιούνται ένασωρό πληροφορίες, απότο παρελθόν και το παρόν, οιοποίες πρέπει να δηµοσιοποιούνται και να µαθ-αίνονται από όλους µε κοινή καταγωγή, µε κοινά ενδιαφ-έροντα, µε κοινό µέλλον.Για τούτο το λόγο δηµιουργήθηκε από µια δράκα αν-θρώπων η εφηµερίδα «Εν Νικολιτσίω», µε φορέα τον Α-θλητικό Σύλλογο «Ατρόµητος Νικολιτσίου» και τηνσυνδροµή ανήσυχων και ενεργών Νικολιτσιωτών. Αυτοίοι λιγοστοί, ανώνυµοι και επώνυµοι, κατόρθωσαν ναδηµιουργήσουν ένα έντυπο, που αγαπήθηκε από τους Νι-κολιτσιώτες, τους Λακκασουλιώτες και πολλούς ακόµη,εκτός των στενών γεωγραφικών ορίων, αναγ-νώστες.Τα, ούτε λίγα ούτε πολλά, τριάντα φύλλα µε τιςοκτακόσιες σελίδες τους περιέχουν µια µεγάλησυλλογή άρθρων µε πολυποίκιλο περιεχόµενο.∆ηµοσιεύτηκαν άρθρα µε τη ζωή των χωριανώνπερασµένων εποχών, θύµησες γερόντων στοδιάβα της ζωής τους, µικρά και µεγάλα δρώµενααπό την καθηµερινότητά τους. ∆ηµοσιεύθηκαντα κοινωνικά της κάθε περιόδου, τα νέα της πε-ριοχής, οι δραστηριότητες των συλλόγων καιτου ∆ήµου. Βγήκαν στο φως άγνωστες και γνω-στές πτυχές της ιστορίας, του χωριού και όχιµόνο, από διάφορους πολέµους. Γράφτηκανάρθρα για το περιβάλλον, την άγρια και ήµερη

πανίδα και χλωρίδα του τόπου, την πολιτικήζωή της χώρας και του ∆ήµου. Παρουσιά-στηκαν όλα τα βιβλία και περιοδικά της Λάκ-κας Σουλίου και παραπέρα ακόµα. Μέσα απόφωτογραφικά στιγµιότυπα έγιναν γνωστές πα-νέµορφες τοποθεσίες του χωριού, επαγγελµα-τικές ασχολίες και καταστήµατα χωριανών. Καιµέσα από δεκάδες παλιές φωτογραφίες, γύρισεχρόνια πίσω τους αναγνώστες. ∆εν έλειψαν ταποιήµατα, τα ανέκδοτα, τα µικρά ευτράπελα καιένα πλήθος άλλου είδους καταχωρήσεις.Να σηµειωθεί ότι τα φύλλα 1-20 δέθηκαν σε ένατόµο και το ίδιο προβλέπεται και για τα φύλλα21-30.Η «Εν Νικολιτσίω», µια καλαίσθητη τοπική εφηµε-

ρίδα, που απέσπασε άτυπα το πρώτο βραβείο τουΕλληνικού περιφερειακού έντυπου, κλείνει τα τριάνταφύλλα της, χάρη στον µόχθο λίγων χωριανών, αλλά καιστην συγκινητική αποδοχή των πολλών, ντόπιων και

φίλων, οι οποίοι την αποδέχτηκαν και την ενίσχυσαν µεκάθε τρόπο. Καταξιώθηκε στη Λάκκα Σούλι και ευρύτερα,ασχολούµενη µε θεµατολογία της περιοχής και των γύρωχωριών, ιδιαίτερα µε την Ελιά.

Σήµερα, µε ωριµότητα και στοχασµό, µε σοβα-ρή παράµετρο τη δύσκολη οικο-

νοµική συγκυρία που διά-γουµε, προσπαθεί να επα-ναπροσδιορίσει τουςστόχους µιας και οι αρχικοίστην πλειονότητά τους επε-τεύχθησαν.Είναι καθήκον όλων να βοηθ-ήσουν µε διάφορους τρό-πους να γιορτάσει, γιατί όχι,τα εκατοστά γενέθλιά της.Η «Εν Νικολιτσίω» θα παρα-µείνει ανυπότακτη σαν τουςΛακκασουλιώτες, ανεξάρτητησαν τα Λακκοχώρια, δυναµικήσαν τις Λακκασουλιώτισσες,όµορφη σαν την άνοιξη.

ΝΑ ΜΑΣ ΖΗΣΕΙ.

“Εν Νικολιτσίω”:Φωνή από το παρελθόν και το παρόν, για το µέλλον.


ΕΣΩΤΕΡΙΚΑ

Πλατεία Νικολιτσίου.Ένα όνειρο που σιγά-σιγά γίνεται πραγµατικότητα.

Σύλλογος "Η Αγ. Κυριακή" 2000"Εν Νικολιτσίω" 2000Γιάννος Γεώργιος 500∆ηµήτριος Χ. Τζόλος 500Κολιός Βασίλειος 500Οικονόµου Ιωάννης 1034,92Ναστούλης Αν. Κω/νος 50Παπαθανασίου Αθανάσιος 50Πανούση Γ.Νίκη 50Παπαθανασίου Σωτήριος 50Σωτηρίου Αιµίλιος 30Κολιός Ευάγγελος 500Γιάννος Σπύρος 50Γιάννος Κων/νος 500Τζόλου Αικατερίνη 300Φεύγα Σταυρούλα 100Παππάς ∆ηµήτριος 300Αναγνώστου Χρήστος 1000Ναστούλης ∆ηµήτριος 100Πήλιος Γεώργιος 100Κίτσιου Βαρβάρα 50Τζόλου Θεοδώρα 50Παπαθανασίου Γιαννούλα 50Αποστόλου Σπύρος 100Γιάννου Ζαχαρούλα 50Μίνου Παναγιώτα 50Γιάννος Χρήστος 1000Κώστας Παναγιώτης 200Κίτσιος Κωσταντής 300Τζόλος Θεόδωρος 500Οικονόµου Νίκη 100Γιάννος Θεόδωρος 10Τζόλος Ε. Παναγιώτης 50Σωτηρίου Ε. Παναγιώτης 20Ναστούλης Χ. Κων/νος 100Ναστούλης Θεόδωρος 100Ναστούλη Μαρία 100Αποστόλου Παύλος 50Ναστούλη Ευγενία 50Βασιλείου ∆ηµήτριος 100Κολιός Λάµπρος 30Παπαθανασίου Ιωάννης 50Κολιός Παναγιώτης 1000Νάσης Νικόλαος 100Κώστας Κ. Ευάγγελος 100Κολιός Κων/νος 200Πάτερ Χρυσόστοµος 200Αναγνώστου Ε. Γεώργιος 50

Αποστόλου Σπύρος 50Στράτης Ιωάννης 50Αναστασίου Αθανάσιος 50Ανώνυµος 2000Πετροπούλου Θεοδώρα 200Συλ/γοι Αθήνας-Πρέβεζας 1300Ζήσης Νικόλαος 50Αποστόλου Π. Χρήστος 50Ναστούλης Ιωάννης 100Ναστούλη Κ. Ελένη 200Πανούση Ευστρατία 50Πανούση Ιφιγένεια 100Αθανασίου Βασίλειος 500Συλ/γοι Αθήνας-Πρέβεζας 819,82Μίνος Γεώργιος 100Πανούση-Κόκκινου Ζωή 100Νικολάου Νικόλαος 30Παπαθανασίου Λαµπρινή 100Παπαθανασίου Παναγιώτα 50Αναγνώστου Ε. ∆ηµήτριος 500Παπαθανασόυ Σταυρούλα 50Αναγνώστου Γρηγόριος 50Ανώνυµος 500Αθανασίου Χαρίκλεια 50Χαραλαµπόπουλος Βασίλειος 300Ζήση Αλίκη 200Ανώνυµος 150Αναγνώστου Ε. Ιωάννης 150Κίτσιος Γεώργιος 50Βέκιος Κων/νος 100Κώστας ∆. Ιωάννης 500Τζαβέλας Ιωάννης 200Κίτσιος Σοφοκλής 100Πανούσης Ιωάννης 100Τόκοι 2,74Τζόλος Ιωάννης 100Ναστούλης Μ. Κων/νος 300Γιάννος Αν. Χρήστος 100Γιάννος Αν. Γεώργιος 100Γιάννος Αν. Μάνθος 100Αθανασίου Μαρία 100Κολιός Αναστάσιος 1500Κολιός Πύρρος 300Τόκοι 2,47Κρούκη Χρυσαυγή 100Μνήµη Χρήστου Τζόλου 360

Ó Õ Ë Ë Ï Ã Ï Ó ÍÉÊÏËÉÔÓÉÙÔÙÍ ÐÑÅÂÅÆÁÓ«Ç ÁÃÉÁ ÊÕÑÉÁÊÇ»

ΠΟΛΙΤΙΣΤΚΟΣ ÓÕËËÏÃÏÓÍÉÊÏËÉÔÓÉÙÔÙÍ ÐÑÅÂÅÆÁÓ

Για τα διοικητικά συµβούλια των δύο ΣυλλόγωνÏι Ðñüåäñοι: Κολιός Βασίλειος, Êþóôáò ÉùÜííçò

Αγαπητοί συγχωριανοί και φίλοι.Είµαστε στην ευχάριστη θέση να σας ενηµερώσουµε ότιτο όνειρο να αποκτήσουµε στο χωριό µας κεντρική πλα-τεία, σιγά - σιγά λαµβάνει σάρκα και οστά.Η διαδικασία αγοράς του οικόπεδου του Γιώργου Μίνουολοκληρώθηκε και αποτελεί πλέον περιουσιακό στοιχείοτων δύο συλλόγων (Αθηνών και Πρεβέζης), δηλαδή όλωντων συγχωριανών.Θέλουµε να ευχαριστήσουµε θερµά όλους όσους αγκά-λιασαν την ιδέα µας και µε την οικονοµική τους συνδρο-µή συνέβαλαν ώστε να συγκεντρωθεί το απαιτούµενοποσό. Παρ’ όλες τις δυσκολίες, λόγω των οικονοµικώνδυσχερειών που όλοι αντιµετωπίζουµε, το ποσό συγκεν-

τρώθηκε και αφού εξοφλήθηκε το συµφωνηθέν τίµηµα,ολοκληρώθηκαν, συντάχτηκαν και υπογράφηκαν και τααπαραίτητα συµβόλαια.Οι σκέψεις για τη συνέχεια είναι να ανταλλάξουµε από-ψεις για τη διαµόρφωση και αξιοποίηση του χώρου. Γιαυτό παρακαλούµε τους συγχωριανούς να καταθέσουντις προτάσεις τους.Για λόγους δεοντολογίας και διαφάνειας, δηµοσιοποι-ούµε τον κατάλογο των συνδροµητών της προσπάθειαςµε τα ποσά που ο καθένας προσέφερε.

Τους ευχαριστούµε και πάλι.Νικολίτσι 15-06-2011

Ηοµάδα του ΚΕΡΑΥΝΟΥ Θεσπρωτικού κατά την φετινή ποδοσφαιρική περίοδο κατέ-λαβε την 2η θέση του βαθµολογικού πίνακα του πρωταθλήµατος της Ε.Π.Σ. Πρέβε-ζας-Λευκάδας, συγκεντρώνοντας συνολικά 59 βαθµούς.

Σε σύνολο 30 αγώνων, έχει πετύχει 18 νίκες, 5 ισοπαλίες και 7 ήττες (µε τέρµατα 75 υπέρκαι 47 κατά)

Ο ΚΕΡΑΥΝΟΣ τα τελευταία τρία χρόνια παρουσιάζει µια εντυπωσιακή ανοδική πορεία (πε-ρίοδος 2008-2009 κατετάγη στην 5η θέση, περίοδος 2009-2010 κατετάγη στην 3η θέση καιτην φετινή περίοδο 2010-2011 κατετάγη στην 2η θέση) και οµολογουµένως κατά γενικήοµολογία, ήταν µια από τις καλύτερες οµάδες της κατηγορίας.

Κύριο χαρακτηριστικό της οµάδας ήταν το θεαµατικό και γρήγορο ποδόσφαιρο που έπαιξε,η πολύ καλή φυσική κατάσταση και το κυριότερο η πειθαρχία που διακατείχε συνολικά τηνοµάδα.

Η πρόοδος αυτής της οµάδας οφείλεται στις προσπάθειες των ανθρώπων της ∆ιοίκησης,του προπονητή Βαγγέλη Φίντζου, του γυµναστή ∆ηµητρίου Πάντου και κυρίως των παικτώντου ΚΕΡΑΥΝΟΥ, οι οποίοι χωρίς καν ν’ αµείβονται, ανέδειξαν το πλούσιο ταλέντο τουςχάρη στο φιλότιµό τους, καθώς και στην πολύ µεγάλη αγάπη που έχουν για την οµάδα τους.Η πειθαρχία στ’ αποδυτήρια, η εργατικότητα στις προπονήσεις και η σύµπνοια µεταξύ τωνποδοσφαιριστών, ήταν το κύριο χαρακτηριστικό των προσπαθειών τους.Ήταν µια πετυχηµένη χρονιά για τον ΚΕΡΑΥΝΟ Θεσπρωτικού και η συνολική εικόνα τηςοµάδας αφήνει πολλές υποσχέσεις και διακρίσεις για το µέλλον.

ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Α.Π.Σ. ΚΕΡΑΥΝΟΥ ΘΕΣΠΡΩΤΙΚΟΥΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟ∆ΟΥ 2010-2011


ΑΘΛΗΤΙΚΑ


ΑΘΛΗΤΙΚΑ

Λέκκος ∆αµιανόςΓεννήθηκε το έτος 1990 και είναι απότο Ριζοβούνι. Από τους καλύτερους καισίγουρα εξελίξιµους ποδοσφαιριστέςτου ΚΕΡΑΥΝΟΥ Θεσπρωτικού. Ηαπουσία του στους τελευταίουςαγώνες της οµάδας ήταν αισθητή. Ηεµπειρία των προηγούµενων χρόνων,

κάτω από τα δοκάρια, τον συγκαταλέγει στους διακριθ-έντες της φετινής χρονιάς.

Συµµετοχές: 19

Ντόβας ΚωστήςΓεννήθηκε το έτος 1988 και είναι απότο Θεσπρωτικό. Πολύ έµπειρος ποδο-σφαιριστής µε πάρα πολλά καλά αµ-υντικά και επιθετικά στοιχεία. Παράκαι το φετινό του σοβαρό τραυµατι-σµό, διακρίθηκε ιδιαίτερα για το πάθοςκαι την αγωνιστικότητά του. Συγκατα-

λέγεται ως ένας από τους κορυφαίους ποδοσφαιριστέςτης φετινής χρονιάς.

Συµµετοχές: 24 -Τέρµατα: 0

Πανούσης ΘεόδωροςΓεννήθηκε το έτος 1984 και είναι απότον Άσσο. Είναι από τους πιο έµπειρο-υς ποδοσφαιριστές της οµάδας καιπραγµατικά ξεχώριζε για το µυαλωµέ-νο παιχνίδι του. Η απουσία του λόγωστράτευσης φάνηκε ιδιαίτερα στηνοµάδα. Είναι ο ποδοσφαιριστής που ο

κάθε προπονητής θα ήθελε να τον είχε στην οµάδα τουκαι συγκαταλέγεται στους κορυφαίους της χρονιάς.


Τζιάκος ΓεώργιοςΓεννήθηκε το έτος 1983 και είναι απότο Θεσπρωτικό. Πολύ έµπειρος καιδυνατός ποδοσφαιριστής και µε διαφ-ορά ο πιο πολυτιµότερος παίκτης. Ησιγουριά και η άψογη αµυντική συνερ-γασία µε τους υπόλοιπους αµυντικούςπαίκτες τον συγκαταλέγουν ως έναν

από τους κορυφαίους της φετινής χρονιάς.Συµµετοχές: 22 -Τέρµατα: 0

Μπόµπορης ΑνδρέαςΓεννήθηκε το έτος 1982 και είναι απότο Θεσπρωτικό. Είναι ο αρχηγός τηςοµάδας του ΚΕΡΑΥΝΟΥ και είναι πρ-αγµατικά µε διαφορά από τους κορυφ-αίους ποδοσφαιριστές της οµάδας. Ηεµπειρία του, η άψογη αµυντική τουκαθοδήγηση, τον καθιστούν έναν από

τους κορυφαίους παίκτες της οµάδας.Συµµετοχές: 30 -Τέρµατα: 5

Γεωργαλής ΘεοφάνηςΓεννήθηκε το έτος 1984 και είναι απότο Θεσπρωτικό. Πολύτιµο εργαλείογια κάθε προπονητή. Έµπειρος ποδο-σφαιριστής, µε πολύ τρέξιµο στο χώροτου κέντρου και κυρίως διακρίθηκεστα ανασταλτικά του καθήκοντα. Ο φε-τινός του σοβαρός τραυµατισµός τον

άφησε για πολύ καιρό έξω από τους αγωνιστικούς χώρο-υς και η απουσία του φάνηκε ιδιαίτερα.

Συµµετοχές: 16 –Τέρµατα: 0

Μπόµπορης ΠαναγιώτηςΓεννήθηκε το έτος 1970 και είναι απότην Τύρια. Είναι ο πιο έµπειρος ποδο-σφαιριστής του ΚΕΡΑΥΝΟΥ. Αγωνί-στηκε στη θέση του αµυντικού µέσουκαι µε την εµπειρία του βοήθησε σηµα-ντικά την οµάδα όταν τον χρειάστηκε.Πράγµατι η προσπάθειά του είναι αξιο-

ζήλευτη και είναι παράδειγµα προς µίµηση για όλους το-υς νέους ποδοσφαιριστές της οµάδας.


Αθανασόπουλος ΓεώργιοςΓεννήθηκε το έτος 1992 και είναι απότο Γαλατά. Νεαρός εξελίξιµος ποδο-σφαιριστής µε πλούσιο ταλέντο. Κύριοχαρακτηριστικό του είναι η δύναµη καιτο πάθος που διαθέτει. Απουσίασεσχεδόν από όλη την αγωνιστική χρονιάλόγω σπουδών του και όταν χρειά-

στηκε, κάλυψε το χώρο του κέντρου και της αµυντικήςγραµµής µε µεγάλη επιτυχία.


Μαλέσκος ΗλίαςΓεννήθηκε το έτος 1988 και είναι απότην Τύρια. Εξαιρετικός αµυντικός πο-δοσφαιριστής. ∆ιακρίθηκε για τις αµ-υντικές του ικανότητες, τη δύναµη καιτην άριστη φυσική του κατάσταση. Ηπαρουσία του συνέβαλε σηµαντικάστην σωστή αµυντική λειτουργία της

οµάδας και κρίνεται ένας από τους πολυτιµότερουςπαίκτες της φετινής περιόδου.

Συµµετοχές: 27 Τέρµατα:2

Κουλιάτσης ΒασίλειοςΓεννήθηκε το έτος 1994 και είναι απότις Παππαδάτες. Αγωνίζεται στη θέσητου αµυντικού και έδειξε να έχει σωστότρόπο σκέψης στις προσπάθειές του.Καταβάλει µεγάλες προσπάθειες στιςπροπονήσεις και συµµετέχει ανελλιπώςσε όλες τις εκδηλώσεις της οµάδας.

Σίγουρα εάν συνεχίσει έτσι το µέλλον του ανήκει.Συµµετοχές: 3 -Τέρµατα: 0

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ - ΜΑΡΤΙΟΣ 201138

ΑΘΛΗΤΙΚΑ

Μπαλάφας ΓεώργιοςΓεννήθηκε το έτος 1996 και είναι απότο Ριζοβούνι. Πολύ δυνατός ποδοσφ-αιριστής και αγωνίζεται στο χώρο τηςεπίθεσης. Προέρχεται από την παιδικήοµάδα και προσπαθεί µέσα από τηνπροπόνηση να βελτιώσει την τεχνικήκαι φυσική του κατάσταση. Σίγουρα

εάν προσεχθεί και εφόσον δουλέψει σκληρά, θ’ αποτελέ-σει σπουδαίο ταλέντο.


Καλδάνης ΞενοφώνΓεννήθηκε το έτος 1985 και είναι απότο Θεσπρωτικό. Πολύ καλός και έµπει-ρος ποδοσφαιριστής. Από τουςκαλύτερους παίκτες της φετινής περι-όδου. ∆ιακρίθηκε κυρίως για το µυα-λωµένο παιχνίδι του στο χώρο του κέν-τρου και το πάθος του. Άριστος

τεχνίτης και µε πολύ καλή φυσική κατάσταση.Συµµετοχές: 28 -Τέρµατα: 4

Κωλέτσης ΚωνσταντίνοςΓεννήθηκε το έτος 1995 και είναι απότο Πολυστάφυλο. Πολύ δυνατός ποδο-σφαιριστής και αγωνίζεται στο χώροτης άµυνας. Προέρχεται από την παι-δική οµάδα και προσπαθεί συνεχώς ναβελτιώσει την τεχνική και φυσική τουκατάσταση. Σίγουρα µε την σκληρή

δουλειά θ΄ αποτελέσει σπουδαίο ταλέντο.Συµµετοχές: 1 -Τέρµατα: 0

Κούσης ΣτέφανοςΓεννήθηκε το έτος 1993 και είναι απότον Άσσο. Νεαρός ποδοσφαιριστής µεπλούσιο και σπάνιο ταλέντο. ∆υνατόςπαίκτης και άριστος τεχνίτης µε τηνµπάλα. Όλες οι επιθέσεις ξεκινούσανπάντα απ’ αυτόν και ήταν µε µεγάληδιαφορά ο πιο πολυτιµότερος και κα-

λύτερος παίκτης την φετινή περίοδο.Συµµετοχές: 26 -Τέρµατα: 11

Τζιάκος ΧρήστοςΓεννήθηκε το έτος 1990 και είναι απότο Θεσπρωτικό. Νέος και δυνατός σεηλικία ποδοσφαιριστής. Κύριο χαρακ-τηριστικό του ήταν η ταχύτητά του καιη καλή τεχνική του κατάρτιση. Βοήθη-σε σηµαντικά την οµάδα όταν τον χρει-άστηκε και χρησιµοποιήθηκε.


Τζιάκος ΓεώργιοςΓεννήθηκε το έτος 1984 και είναι απότο Θεσπρωτικό. Εξαιρετικός επιθε-τικός ποδοσφαιριστής µε άψογη τεχνι-κή κατάρτιση. ∆εινός σκόρερ και κυ-ρίως διακρίθηκε για τις επιθετικές τουεπελάσεις και την άριστη φυσική τουκατάσταση. ∆υστυχώς, σχεδόν σε όλο-

υς τους αγώνες του δεύτερου γύρου απουσίασε λόγωσοβαρού του τραυµατισµού.


Κολιός ΠαναγιώτηςΓεννήθηκε το έτος 1995 και είναι απότην Κρανιά. Νεαρός σε ηλικία ποδοσφ-αιριστής. Σπουδαίο ταλέντο µε άψογητεχνική κατάρτιση. ∆ιακρίθηκε, παράτο νεαρό της ηλικίας του, για το δυ-νατό παιχνίδι του στο χώρο του κέντρ-ου και της επίθεσης. Συγκαταλέγεται

ως ένας από τους καλύτερους παίκτες της φετινής χρο-νιάς και το µέλλον σίγουρα του ανήκει.


Σιώρος ΑντώνηςΓεννήθηκε το έτος 1994 και είναι απότο Θεσπρωτικό. Άλλος ένας νεαρός σεηλικία ποδοσφαιριστής. Με τις εµφ-ανίσεις του την φετινή περίοδο ανέ-δειξε το πλούσιο ταλέντο του και άφη-σε άριστες εντυπώσεις. ∆ιακρίθηκε γιατο δυνατό του παιχνίδι και την οµα-

δικότητά του. Ο σοβαρός περσινός τραυµατισµός τουτον επηρέασε σε αρκετό βαθµό την φετινή χρονιά.


Κατσάνος ΑθανάσιοςΓεννήθηκε το έτος 1987 και είναι απότον Άσσο. Ένας από τους πλέον άτ-υχους της χρονιάς αφού ο σοβαρόςτραυµατισµός του τον κράτησε για µε-γάλο χρονικό διάστηµα εκτός οµάδας.Ωστόσο κυρίως στο πρώτο µισό τουπρωταθλήµατος πήρε συµµετοχές ως

µέσο αµυντικός και όταν χρειάστηκε, δήλωσε παρών καιβοήθησε σηµαντικά την οµάδα µε το δυνατό του παιχνίδι.

Συµµετοχές: 7 -Τέρµατα:0

Μακαντής ΛάµπροςΓεννήθηκε το έτος 1971 και είναι απότην Φιλιππιάδα. Ήταν ο δεύτερος τερ-µατοφύλακας της οµάδας και την βο-ήθησε πάρα πολύ όταν τον χρειάστη-κε. Η µεγάλη πείρα στην κατηγορίαφάνηκε ιδιαίτερα στα δύσκολα παιχνί-δια που αγωνίστηκε.



ΑΘΛΗΤΙΚΑ

∆ηµολίτσας ΑλέξανδροςΓεννήθηκε το έτος 1995 και είναι από τοΘεσπρωτικό. Νέος σε ηλικία ποδοσφαι-ριστής ο οποίος προέρχεται από τηνπαιδική οµάδα. Αγωνίστηκε στο χώροτου κέντρου και της επίθεσης και φάν-ηκε να έχει πολλά θετικά στοιχεία. Σίγο-υρα χρειάζεται πολύ δουλεία και το µέλ-λον του ανήκει.


Νάσης ΦώτιοςΓεννήθηκε το έτος 1985 και είναι από τοΘεσπρωτικό. Αγωνίστηκε σε ελάχισταπαιχνίδια στο χώρο της άµυνας και τουκέντρου. ∆υνατός ποδοσφαιριστής. Ηαπουσία και οι αρκετοί τραυµατισµοίτου δεν του επέτρεψαν ν’ ακολουθήσειόλες τις υποχρεώσεις της οµάδας.


Καλδάνης ΘωµάςΓεννήθηκε το έτος 1974 και είναι απότο Θεσπρωτικό. Αγωνίστηκε στη θέσητου τερµατοφύλακα (ως 3ος τερµατο-φύλακας) για τέσσερις (4) αγωνιστι-κές. Βοήθησε µε την συµµετοχή τουτην οµάδα του όταν τον χρειάστηκε.


Φέκκας Κων/νοςΓεννήθηκε το έτος 1988 και είναι απότο Θεσπρωτικό. Εξαιρετικός επιθε-τικός ποδοσφαιριστής µε άψογη τεχνι-κή κατάρτιση. ∆ιακρίθηκε για τις επιθε-τικές και δυναµικές του επελάσεις. Ηεµπειρία του στις µεγαλύτερες κατ-ηγορίες (Έχει αγωνιστεί στην Γ΄ Εθνική

κατηγορία µε τον ΠΑΣ Πρέβεζα) βοήθησε σηµαντικά τηνοµάδα όποτε αγωνίστηκε. ∆υστυχώς, λόγω των επαγγε-λµατικών του υποχρεώσεων έλειψε από πολλούς αγώνεςτης οµάδας.


Σιώρος ΑπόστολοςΓεννήθηκε το έτος 1995 και είναι απότο Θεσπρωτικό. Σπουδαίο ταλέντο µεάριστη τεχνική κατάρτιση. Ήταν ο πρ-ωταγωνιστής όλων των επιθετικών πρ-οσπαθειών της οµάδας και διακρίθηκεγια το δυνατό και έξυπνο παιχνίδι του.Με άριστη φυσική κατάσταση δυσκό-

λεψε τους αµυντικούς παίκτες και τους ταλαιπώρησε µετην ταχύτητά του. Είναι δεύτερος σκόρερ της οµάδαςτου ΚΕΡΑΥΝΟΥ και από τους πιο καλύτερους παίκτες.


Καραγιάννης ΓεώργιοςΓεννήθηκε το έτος 1989 και είναι απότην Αθήνα. Πάρα πολύ καλός επιθε-τικός παίκτης και διακρίθηκε για τηδύναµη και το πάθος του. Λόγω τωνσπουδών του έχασε πολλές προπονή-σεις και σίγουρα θα ήταν από τους πιοκαλύτερους παίκτες. Στα παιχνίδια

που αγωνίστηκε βοήθησε σηµαντικά την οµάδα πετ-υχαίνοντας πολλά ωραία και δύσκολα τέρµατα. ∆εινόςσκόρερ από κοντινές και µακρινές αποστάσεις. Ανακ-ηρύχθηκε πρώτος σκόρερ της οµάδας και ήταν ένας απότους καλύτερους παίκτες της φετινής σεζόν.


Τζιάκος ∆ηµήτριοςΓεννήθηκε το έτος 1992 και είναι απότο Θεσπρωτικό. Νέος ποδοσφαιριστήςκαι πολύ καλός τεχνίτης µε την µπάλα.Έτρεχε ακατάπαυστα στο χώρο τηςµεσαίας γραµµής και της επίθεσης καισίγουρα το µέλλον του ανήκει.

Συµµετοχές:22 Τέρµατα:1

ΦΑΣΕΙΣ ΑΠΟ ΑΓΩΝΕΣ ΤΗΣ ΟΜΑ∆ΑΣ

ΚαλόΚαλοκαίρι!!!

ΤΤοο φφηηµµιισσµµέέννοο οορροοππέέδδιιοο ΄΄ΜΜππααλλννττιιννέέσσιι΄΄ ΜΜεελλιισσσσοουυρργγώώνν σστταα ιισσιιώώµµαατταα κκααιι σσττιιςς ππλλααγγιιέέςς ττοουυ οοπποοίίοουυξξεεκκααλλοοκκααίίρριιααζζαανν έέξξιι χχιιλλιιάάδδεεςς ((66000000)) ππρρόόββαατταα.. ΣΣττοο ββάάθθοοςς ααρριισσττεερράά ηη δδίίοοδδοοςς ττηηςς ΝΝόόττιιααςς ΠΠίίννδδοουυ««ΑΑυυττίί ΜΜεελλιισσσσοουυρργγώώνν»»,, χχρρηησσιιµµοοπποοιιήήθθηηκκεε ααππόό ττοουυςς ααρρχχααίίοουυςς ΑΑθθααµµάάννεεςς,, ττοουυςς ΡΡωωµµααίίοουυςς,, ττοουυςςΒΒυυζζααννττιιννοούύςς,, ττοουυςς ΤΤοούύρρκκοουυςς κκααιι τταα ΕΕλλλληηννιικκάά ααννττάάρρττιικκαα ττµµήήµµαατταα σσττοονν ααγγώώνναα ττηηςς ΕΕθθννιικκήήςς ααννττίίσστταα--σσηηςς κκααττάά ττωωνν ΓΓεερρµµααννώώνν κκαατταακκττηηττώώνν.. (Φωτογραφία Νίκος Β. Καρατζένης)

Documents

ΦΥΛΛΟ 30