ეროვნული სერიები ლექცია 4 ეროვნული ღონისძიებები საქართველო

ეროვნული სერიებილექცია 4

ეროვნული ღონისძიებებისაქართველო

ბრედფორდის განიარაღების კვლევის ცენტრი მშვიდობის კვლევის განყოფილება, ბრედფორდის უნივერსიტეტი,

გაერთიანებული სამეფო

სურათი: გამჭვირვალე გლობუსი - from: http://www.freedigitalphotos.net/

მონახაზი

• საზოგადოებრივი ჯანდაცვა– - / ჯანმო ს ბიოუსაფრთხოების ბიოუშიშროების გაიდლაინები

(2004)– ჯანმრთელობის საერთაშორისო წესები (2005) – ლაბორატორიული ბიორისკის მენეჯმენთის სტანდარტი

(2008)

• შეიარაღების კონტროლი – ბტიკ (1972) – ქიმიური იარაღის კონვენცია (1993)

• სიცოცხლის სემსწავლელი მეცნიერების ცართვა– კონტროლი – ქცევის კოდექსი – განათლება

ეროვნული იმპლემენტაცია

1• საერთაშორისო

ხელშეკრულება

2• სახელმწიფოების მიერ

ხელმოწერა დარატიფიკაცია

3

• ეროვნული ზომებისახელმწიფოებში

• კანონმდებლობა, , რეგულირება წესი ან სხვა

ფორმები

1. საზოგადოებრივი ჯანდაცვა

Picture Image :Protect Heart by digitalart - from: http://www.freedigitalphotos.net/

ლაბორატორიული ზომები

მიზანი • - ჯანმო ს ბიოუსაფრთხოების სახელმძღვანელო არის კარგი

დამხმარე სახელმწიფოებისათვის თავისი მიკრობიოლოგიური ლაბორატორიების დაცვისათვის ქვეყნის

, ეროვნული პრაქტიკის კოდექსის შექმნისათვის და ამასთან , მათი ხელმისაწვდომობბის უზრუნველსაყოფად კლინიკური

კვლევითი და ეპიდემიოლოგიური მიზნებისათვის.

• პრაქტიკის კოდექსი = უსაფრთხოების ძირითადი პრაქტიკისა და პროცედურების კოდირებული სია [ ან გაიდლაინი ან

სტანდარტი].

(ჯანმო 2004)

ბიოუსაფრთხოების დონე (ბუდ) 1-2• წვდომა

– ნებადართული დაშვება, , / საფრთხის ნიშნები და ჭიშკარი კარიჩაკეტილი

• პირადი დაცვა – სამუშაო ფორმა ( , , ), ხალათი სათვალე და ფეხსაცმელი ხელების

დაბანა

• პროცედურები – , პირით პიპეტირება არ შეიძლება უნდა იყოს გაწმენდის

, განსაზღვრული და ჩამოწერილი პროცედურები და აეროზოლებისა და წვეთების წარმოქმნის პროცედურები

• ლაბორატორიის სამუშაო არეები– დღის ბოლოს უნდა იყოს , , წესრიგში სუფთად და თავისუფალი

პოტენციურად საშიში მასალისაგან

• ბიოუსაფრთხოების მენეჯმენთი– ეს ლაბორატორიის დირექტორის პასუხისმგებლობაა– , საჭიროების შემთხვევაში უნდა ჩატარდეს ტრეინინგი

ზედამხედველობა და მკურნალობა


ბიოუსაფრთხოების დონე (ბუდ) 3ბუკ 1-2 , , გამოიყენება ოღონდ მოდიფიკაციებით სადაც საჭიროა:• ბიოლოგიური საფრთხის სიმბოლოზე უნდა იყოს ლაბორატორიის

სუპერვიზორის სახელი• გაუჯობესებული ლაბორატორიული დამცავი ტანსაცმელი• ღია მანიპულაციები პოტენციურად ინფექციურ მთელ მასალასთან

დაცულია• აუცილებელია რესპირატორული დაცვის აღჭურვილობა

ბიოუსაფრთხოების დონე (ბუდ) 4ბუკ 3 , , გამოიყენება ოღონდ მოდიფიკაციებით სადაც საჭიროა : • , უნდა გამოიყენებოდეს ორი კაცის წესი რომ ცალკე არავინ იმუშაოს• ტანსაცმლის და ფეხსაცმლის სრულად გამოცვლა ლაბორატორიაში

შესვლამდე და გამოსვლის დროს• პერსონალს გავლილი უნდა ჰქონდეს ტრეინინგი ავარიულ

შემთხვევებში გამოსვლის შესახებ• რუტინული კომუნიკაციის მეთოდი და კონტაქტები ავარიული

შემთხვევებისათვის


ასოციაცია• არის ცენტრალური აზიისა და კავკასიის ბიოუსაფრთხოების

ასოციაციის წევრი (BACAC) – : გვაწვდის გაიდლაინებს და განსაზღვრებებს 1. ბიოუსაფრთხოების

დონე, 2. რისკის შეფასება, 3. ბუდ3 ლაბორატორიები, და 4. ბიოუშიშროება.

• აქვს ტრეინინგის საშუალებები (ვიდეო)– “ ბიოუსაფრთხოების დონეებზეl 1, 2 and 3 ცხოველთა სათავსოებში

მუშაობა” • http://www.bacac.org/sections/resources_tools

(BACAC 2010)

• აქვს ბიოუსაფრთხოების და ბიოუშიშროების ეროვნული ქსელი– ქსელი შედგება 11 რეგიონის და 66 რაიონისაგან– არის დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივ

( ) ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრის დკეც პასუხისმგებლობა

(Bakanidze et al 2010)

ლაბორატორიული ზომები: საქართველო

http://www.bacac.org/sections/resources_tools


• (საქართველოს ბიოუსაფრთხოების ასოციაცია Georgian Biosafety Association - GeBSA) 2009 დაარსდა წლის

სექტემბერში საქართველოში ბიოუსაფრთხოების და ბიოუშიშროების ხელშესაწყობად და მოწინავე გამოცდილების

. გაზიარების საშუალებას იძლევა GeBSA - 100- ს ყავს ზე მეტი . წევრი მთელ საქართველოში საქართველოს

ბიოუსაფრთხოების ასოციაცია (GeBSA) არის იმ , სპეციალისტების კავშირი რომლებიც პათოგენურ ბიოლოგიურ

აგენტებთან მუშაობენ.

მიზნები არის : • ბიოუსაფრთხოების, როგორც ქვეყნისათვის პრიორიტეტუული დარგის

ხელშეწყობა• წევრებისათვის დახმარების გაწევა პროექტების , პროგრამების,

გაიდლაინების, სტანდარტებისა დარეგულაციების შემუშავებაში• ბიოუსაფრთხოების / ბიოუშიშროების საერთაშორისო მოწინავე

გამოცდილების ჩართვა ბიოსამედიცინო კვლევებში• ბიოუსაფრთხოების / ბიოუშიშროების თანამედროვე მეთოდების გამოყენებით

კვლევებისა და მეცნიერების ხელშეწყობა• სრულყოფილი სატრეინინგო პროგრამების შემუშავება და მიწოდება• ბიოუსაფრთხოების დარგში საერთაშორისო ასოციაციებთან და

საზოგადოებებთან ურთიერთობის ხელშეწყობა

(EBSA 2012)


სავარჯიშო 1

/ : ლაბორატორიული ბიოუსაფრთხოება ბიოუშიშროება ვისი პასუხისმგებლობაა?

• ვინ უნდა იყოს პასუხისმგებელი ლაბორატორიის უსაფრთხოებისა და უშიშროების ზომების მიღებაზე

( , , , მეცნიერები ძირითადი მკვლევარები ინსტიტუტის მენეჯერები )? ? თუ მთავრობა როგორ უნდა განხორციელდეს ეს პროცესები

• წაიკითხეთ დოკუმენტი (თომას ბატლერის შემთხვევა - ტეხასის ტექნიკური უნივერსიტეტი ) და მოახსენეთ კლასს (10 წთ).

არის ლაბორატორიის უსაფრთხოებისა და უშიშროებისათვის საკმარისი ფიზიკური დაცვა?

ლაბორატორიული ბიორისკის მენეჯმენთის სტანდარტი (CWA-15793:2008)

რისკის მოქნილი შეფასებით მიდგომა = , რისკის აგენტების სავარაუდო სტატიკურ დონეს კი არ ეფუძნება არამედ სიტუაციურია

• დრო და მასშტაბი – როდის გადავხედოთ პრაქტიკას? (მაგ.)

– , ახალი სამუშაოს დაწყება ან ცვლილებები სამუშაო პროგრამაში ახალი ბიოლოგიური აგენტების შემოტანის ჩათვლით

– ახალი შენობა/ , ლაბორატორიების გადაკეთება წარმოების ან აღჭურვილობის შეცვლა;

– როდესაც განიხილება ავარიულ სიტუაციებზე რეაგირება და გაუთვალისწინებელი გეგმის მოთხოვნები;




მთავარი მენეჯერის როლის ხაზგასმა

“ მთავარმა მენეჯმენთმა უნდა აიღოს უშუალო პასუხისმგებლობა ბიორისკის მენეჯმენთის სისტემის

ორგანიზებაზე.”

მთავარი მენეჯმენთი მოიცავს ოფიცრებს( , გენერალურ დირექტორს უმაღლეს

, აღმასრულებელ ოფიცერს უმაღლეს ოპერატიულოფიცერს, , .უმაღლეს ფინანსურ ოფიცერს და ა შ.) და

ორგანიზაციის დირექტორებს.



• , საფრთხის იდენტიფიკაციის რისკის შეფასებისა და რისკის კონტროლისდაგეგმვა

• , მოქმედი პირების როლების პასუხისმგებლობებისა და უფლებამოსილებებისგანსაზღვრა

• , პერსონალის ტრეინინგი ცოდნა და კომპეტენცია

• ოპერაციული კონტროლი ( ფიზიკური და ტექნიკური პროცედურები)

• ავარიულ სიტუაციებზე რეაგირებისა და მოულოდნელი შემთხვევების გეგმები

= , უფრო ფართოა ვიდრე აგენტებისა და ტოქსინების ფიზიკური დაცვა დოკუმენტში მოცემულია თითოეული ელემენტი დეტალებში და აგრეთვე

ინსტრუქციები

საზოგადოებრივი ჯანმრთელობისზომები

• 2005 ( ) წლის ჯანმრთელობის მსოფლიო წესებში ჯსწ ჩამოყალიბებული მიზანიარის:

“ , , დაავადების საერთაშორისოდ გავრცელების პრევენცია მის წინააღმდეგ დაცვა , კონტროლი და საზოგადოებრივი ჯანდაცვის რეაგირება იმ გზებით რომლებიც , შეესაბამება და იზღუდება საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის რისკებით და

რომლებიც თავს აარიდებს არააუცილებელ ჩარევას საერთაშორისო მგზავრობასა და ვაჭრობაში.”

(ჯანმო 2012a)

“ – ჯსწ ს სამი უმთავრესი პრიორიტეტი” (ჯანმო 2012) - სახელმწიფოებმა უნდა :

• ფუნქციური ეროვნული ჯსწ საფოკუსე პირის შექმნა

• სათანადო შეტყობინების მოთხოვნების და საზოგადოებრივი ჯანდაცვის შემთხვევების დადასტურების დაწესება.

• ეროვნული სიმძლავრეების შეფასება და გაძლიერება

8 სახელმწიფოსაგან მოთხოვნილი ძირითადისიმძლავრე:

1. ეროვნული კანონმდებლობა, პოლიტიკა დაფინანსირება,

2. კოორდინაცია და ეროვნული საფოკუსე პირის,კომუნიკაცია

3. ზედამხედველობა,

4. რეაგირება,

5. მზადყოფნა,

6. რისკის კომუნიკაცია,

7. , ადამიანური რესურსები და8. ლაბორატორია. . იხ შესამოწმებელი სია და მონიტორინგის პროგრესის ინდიკატორები ჯსწ

ძირითადი სიმძლავრეების განვითარებისათვის მონაწილე სახელმწიფოებში (WHO/HSE/IHR/2010.1.Rev.1)

საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ზომები (ჯსწ)

პრობლემა• ჯსწ–ს არ გააჩნია შეუთავსებლობის წინააღმდეგ

ბრძოლის მექანიზმი (უკბილოა!)

ლოგიკა• ქვეყნებში არსებობს შეუთავსებლობა:

– გახუნებული საერთაშორისო იმიჯი – ზემოქმედების ქვეშ მყოფი მოსახლეობის გაზრდილი

ავადობა/სიკვდილობა,– მოგზაურობისა და ვაჭრობის ცალმხრივი აკრძალვები– ეკონომიკური და სოციალური დარღვევები და– საზოგადოების აღშფოთება

(WHO 2012b)

საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ზომები (ჯსწ)

• დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ( ) ჯანმრთელობის ეროვნულ ცენტრს დკეც აქვს

, ქსელი რომელიც შედგება 11 რეგიონული და 66 . , რაიონული საზ ჯანდაცვის ცენტრისაგან და

აგრეთვე ინახავს განსაკუთრებით საშიში პათოგენების ეროვნულ კოლექციას.

• – – დკეც ის დანიშვნა ჯსწ ს ეროვნულ საფოკუსე პირად აძლიერებს საკანონმდებლო ბაზას

ბიოუსაფრთხოებისა და ბიოუშიშროებისათვის საქართველოში ეროვნული მცდელობების მხრივ

– დაკმაყოფილდეს ჯსწ ს მოთხოვნები ძირითადი სიმძლავრეების მიმართ.

(Bakanidze, et al 2010)

საზოგადოებრივი ჯანმრთელობისზომები (ჯსწ)

2. შეიარაღების კონტროლი

საერთაშორისო სამართლებრივი ხელშეკრულების ეროვნული იმპლემენტაცია

ბიოლოგიური და ტოქსიური იარაღის კონვენციამუხლი IV“ , კონვენციის თითოეულმა მონაწილე სახელმწიფომ თავისი

კონსტიტუციური პროცესების შესაბამისად, უნდა მიიღოს ყველა , აუცილებელი ზომა რათა აკრძალოს ან ხელი შეუშალოს

კონვენციის მუხლში I განსაზღვრული , , აგენტების ტოქსინების, , იარაღის აღჭურვილობის და მიტანის საშუალებების შემუშავებას

, , წარმოებას დაგროვებას მიღებას ან გადაცემას.”

ქიმიური იარაღის კონვენციამუხლი VII“ , კონვენციის თითოეულმა მონაწილე სახელმწიფომ თავისი

კონსტიტუციური პროცესების შესაბამისად, უნდა მიიღოს ყველა , აუცილებელი ზომა რათა აღასრულოს კონვენციით

გათვასლიწინებული მისი ვალდებულებები.”

ბტიკ შემთხვევა – ვარიანტები სახელმწიფოებისათვის• არსებული ეროვნული რეგულაციები საკმარისია ბტიკ მასშტაბების

მისაღწევად და დამატებითი კანონმდებლობა საჭირო არაა

• საჭიროა არსებული კანონებისა და წესების ოდნავი შეცვლა

• – , ეს აქტი სპეციალურად შევიდა ძალაში ბტიკ სათვის და

• –უფრო ფართო კანონმდებლობა აქტიურდება არა მარტო ბტიკ, , სათვის არამედ საზოგადოდ ანტიტერორისტული აქტებისათვის

(ROK 2003)

“ თავისი კონსტიტუციური პროცესებისშესაბამისად”

= ერთი ზომა ყველას არ ერგება


Georgia

• ბტიკ– . 20 დაახლ სამართლებრივი პროცესი კონვენციის

, , იმპლემენტაციისათვის სისხლის სამართლის კოდექსის – . ანტი ტერორისტული და საზ ჯანდაცვის ზომები

(VERTIC 2012)

• ქიმიური იარაღის კონვენცია (ქიკ)– ქიკ ვებ გვერდზე არანაირი კანონმდებლობა არ არის

რეგისტრირებული(OPCW)


1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998

აზ √ √ √ √ √

საქ √ √ √ √ √

პკ

ტჯ √ √ √ √ √

უკრ √ √ √ √ √ √

ბტიკ ნდობის განმტკიცების ზომების (ნგზ) ჩაბარება

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

აზ √ √ √ √

საქ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √

პკ

ტჯ √

უკრ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √

AB (Azerbaijan), GE (Georgia), PK (Pakistan), TJ (Tajikistan), UKR (Ukraine)Table was created based on the database of the UNOG

ბტიკ ევოლუცია: ეროვნული ზომების გაძლიერება

1995-2001 2003-

1995-2001 (AHG)• ძირითადი საფრთხე

• სახელმწიფო შეტევითიპროგრამები

• უშიშროების მიდგომა• შეთავსება

( , ორგანიზაცია დადასტურება)

1995-2001 (AHG)• ძირითადისაფრთხე

• სახელმწიფოშეტევითიპროგრამები

• უშიშროებისმიდგომა•შეთავსება

(, ორგანიზაციადადასტურება)

ტრადიციული განიარაღების რეჟიმიდან უშიშროების არქიტექტურამდე

1995-2001 2003/06 2011-

საფრთხის გაფართოებული სპექტრი > , /ხელოვნური უსაფრთხოება და ბუნებრივი საფრთხეები რისკები =

ყველა საფრთხის მიდგომა ინსტიტუციური ევოლუცია > , , ტერორიზმი დანაშაული და

. საზ ჯანდაცვის სექტორები (მაგ. UNSCR1540, ინტერპოლი, ჯანმო, , ცხოველთა ჯანმრთელობის ორგანიზაცია საკვებისა და სოფლის მეურნეობის ორგანიზაცია, ბიოუსაფრთხოების ასოციაციების

ფედერაცია)

ბტიკ ევოლუცია: ეროვნული ზომების გაძლიერება

სავარჯიშო 2

არის სამართლებრივი ვალდებულებები საკმარისი ?უშიშროების ეფექტური კულტურის უზრუნველსაყოფად

• , იმსჯელეთ რა სახის ეროვნული ზომები უნდა იქნას შემუშავებული( ინსტიტუტებში ლაბორატორიული ბიოუსაფრთხოებისა და

ბიოუშიშროებისა და სამართლებრივი ვალდებულებების), პარალელურად რათა თავიდან იქნას აცილებული საზოგადოებაში

. სიცოცხლის შემსწავლელი მეცნიერებების არასწორად გამოყენება

• კიდევ რა სახის საზოგადოებრივი მოთამაშეები შეიძლება ? თამაშობდნენ როლს ბიოუშიშროებაში

• (10 წთ)

• მოახსენეთ კლასს.

3. სიცოცხლის შემსწავლელი მეცნიერების ჩათვლა

Picture Image Business Team With Puzzle by digitalart - from: http://www.freedigitalphotos.net/

კომიტეტი

• დისციპლინათაშორისი დისკუსიების , ჩატარება რისკების ბიოუშიშროების

ზომების და ბიოუშიშროებაში პოლიტიკის შემუშავების სტრატეგიული

რეკომენდაციების შესახებ

• , მეცნიერული კვლევების კონტროლის ლაბორატორიული მენეჯმენთის

, ზომების და მეცნიერების ინფორმირებულობის ამაღლების

გაიდლაინების მიწოდება

შესაძლო პოლიტიკური პროცესი კონტროლისათვის

მაგ. აშშ - ბიოუშიშროების ეროვნული სამეცნიერო მრჩეველთა საბჭო (NSABB) ისრაელი - ტერორიზმის ხანაში ბიოტექნოლოგიური კვლევების

სამეთვალყურეო კომიტეტი

კვლევის კონტროლი

ქცევის კოდექსი

აკადემიათაშორისი პანელის (IAP) დებულება ბიოუშიშროების შესახებ (2005)

– 60 მოწონებულია ეროვნული მეცნიერებათა აკადემიის მიერ– განსაზღვრავს ხუთ ფუნდამენტურ პოლიტიკას:

1. ინფორმირებულობა;

2. უსაფრთხოება და უშიშროება;

3. განათლება და ინფორმაცია;

4. ანგარიშგება;

5. კონტროლი.

ეროვნული მაგალითები– ხელოვნებისა და მეცნიერებების ნიდერლანდების სამეფო აკადემია

(2005)• ბიოუშიშროების ქცევის კოდექსი

– ( )ინდონეზიის მეცნიერებათა აკადემია მოახლოებული (სუდოიო 2011)

ბიოუშიშროების ორმაგი დანიშნულების სამოქმედო გეგმისმოდელი

1. , განსაზღვრეთ ამჟამად რა ისწავლება (კვლევა)

2. შექმენით დაინტერესებულ ლექტორთა ქსელი3. შეიმუშავეთ კურსის სათანადო შინაარსი4. ჩაატარეთ პილოტური კურსები5. დააკვირდით და შეაფასეთ პილოტური კურსები6. განსაზღვრეთ და გამოყავით საუკეთესო გამოცდილება7. , / დაამყარეთ ნათელი აქტიური კავშირები ინდუსტრიულ პარტნიორებს

, თანამშრომლებს თავდაცვის უწყებებს და აკადემიურ ინსტიტუტებს, შორის რომლებიც ასწავლიან ბიოუშიშროებას

8. მოწინავე გამოცდილების გასაზიარებლად შექმენით ან ჩაერთეთ საერთაშორისო ქსელებში

9. / გახადეთ ორმაგი დანიშნულება ბიოუშიშროება სავალდებულოკურსად

10. დააკვირდით მგრძნობიარე კოდექსის და კონტროლის სისტემის შემდგომი ზრდა

11. პროგრესის შესახებ მოახსენეთ ბტიკ და სათანადო შეხვედრებზე

განათლების ეროვნული სამოქმედო გეგმა

Structural

Individual

AutonomousLegal

1. ქცევის კოდექსისათვის საგანმანატლებლო რესურსების

შექმნა;

2. შესაძლებლობების შექმნის პროგრამების შემუშავება

3. სამეცნიერო ჟურნალების დამფინანსებელი

ორგანიზაციებისათვის შეფასების კრიტერიუმების შეცვლა

4. უმაღლესი განათლების ინსტიტუტებისათვის შეფასების

კრიტერიუმების შეცვლა

5. ეროვნული მრჩეველთა საბჭოსშექმნა

6. ბიოუშიშროების აქტის შექმნა

6

3

5

4

2

1

განათლების ეროვნული სამოქმედო გეგმა

• საერთაშორისო სემინარი 2008– ახლად აღმოცენებული და ენდემური ინფექციების გამომწვევების

, ეპიდზემადხედველობის აღმოჩენისა და იდენტიფიკაციის უახლესი მიღწევები (2008)

• სამაგიდო სავარჯიშო 2010– . , ფოკუსირებულია საზ ჯანდაცვის უშიშროებისა და სამართალდამცავ

მუშაკებზე (2010), , და ეხებოდა ბტიკ UNSCR 1540 – და ჯსწ ს საკითხებს

– –თბილისში ჩატარდა ძირითადი საერთაშორისო სემინარები ჯანმო, , – , ( , ს ინტერპოლის ნატო ს აშშ მთავრობის თავდაცვის ჯანმრთელობისა

, , და ადამიანური რესურსების ენერგეტიკის სახელმწიფო დეპარტამენტების და გამოძიების ფედერალური ბიუროს

მონაწილეობით [FBI]

(Bakanidze et al 2010)

მეცნიერების ჩართვა საქართველოში

ეროვნული ზომები: შესაძლო გაუმჯობესების სფეროები

საქართველო• ლაბორატორიული ბიოუსაფრთხოების ზომები

– ძალისხმევა იქნა გამოყენებული

• ბტიკ ეროვნული კანონმდებლობა– ძალისხმევა იქნა გამოყენებული, OPCW– სადმი მიწოდებული

სამართლებრივი ინფორმაცია განიხილება

• განათლება და ქცევის კოდექსი– შეიძლება კიდევ უფრო გაუმჯობესება (მაგ.,)

• ბიოუშიშროების ქცევის კოდექსი• ბიოუშიშროების განათლების არსებული მდგომარეობის

კვლევა

გამოყენებული ლიტერატურა

ამ ლექციაში ციტირებული გამოყენებული ლიტერატურა

შეგიძლიათ იხილოთ ამ პრეზენტაციის შენიშვნების ნაწილში.

Documents

ეროვნული სერიები ლექცია 4 ეროვნული ღონისძიებები საქართველო