สรุ�ปชุ�ดวิ�ชุาปรุะสบการุณ์�วิ�ชุาชุ�พกฎหมาย 41444

หน่�วยที่�� 1 สถาน่ภาพและการประกอบว�ชาช�พกฎหมายแน่วคิ�ด

1. ว�ชากฎหมาย เป�น่ว�ชาช�พซึ่��งต้"องศึ�กษาอบรมใน่ว�ที่ยาการที่างคิวามคิ�ดย��งกว�าการใช"ม&อหร&อแรงงาน่ ส'งคิมจำ)าต้"องม�กฎหมายเพ&�อคิวามอย*�รอดของส'งคิม การศึ�กษากฎหมายและการประกอบว�ชาช�พที่างกฎหมายจำ)าเป�น่แก�ส'งคิมคิ*�เคิ�ยงก'น่ เฉพาะประเที่ศึไที่ย การศึ�กษากฎหมายแบบต้ะว'น่ต้กและการประกอบว�ชาช�พกฎหมายเร��มต้"น่ใน่ร'ชสม'ยพระบาที่สมเด.จำพระจำ/ลจำอมเกล"าเจำ"าอย*�ห'ว2. ผู้*"ประกอบว�ชาช�พกฎหมายแบ�งได"เป�น่ 2 ประเภที่ ได"แก� ผู้*"ประกอบว�ชาช�พกฎหมายที่��เก��ยวข"องก'บศึาลโดยต้รง คิ&อ ผู้*"พ�พากษา อ'ยการและที่น่ายคิวาม ก'บผู้*"ประกอบว�ชาช�พกฎหมายที่��ไม�เก��ยวข"องก'บศึาลโดยต้รง คิ&อ น่�ต้�กร น่ายที่หารพระธรรมน่*ญ

เป�น่ต้"น่3. การประกอบว�ชาช�พกฎหมาย เป�น่การผู้*กขาดเฉพาะผู้*"ศึ�กษาอบรมด"าน่น่�4 จำ�งจำ)าต้"องม�การคิวบคิ/ม

1.1 ว�ชาช�พกฎหมายใน่ส'งคิมแน่วคิ�ด1. การศึ�กษากฎหมายใน่ฐาน่ะของว�ชาช�พน่'4น่ น่อกจำากต้"องศึ�กษาจำากมหาว�ที่ยาล'ยแล"วย'งต้"องศึ�กษาอบรมเน่"น่การปฏิ�บ'ต้�ใน่โรงศึาลช'4น่ส*งข�4น่ไป ได"แก� การศึ�กษาช'4น่เน่ต้�บ'ณฑิ�ต้ และศึ�กษาอบรมหล'งจำากส)าเร.จำการศึ�กษา เพ&�อเข"าส*�ว�ชาช�พที่างศึาลโดยต้รง

ได"แก� การอบรมผู้*"ช�วยผู้*"พ�พากษา อ'ยการผู้*"ช�วย และการฝึ:กอบรมว�ชาว�าคิวาม ณ สภาที่น่ายคิวาม2. การประกอบว�ชาช�พกฎหมายสม'ยด'4งเด�มของไที่ย เร��มด"วยการร'บราชการสน่องพระเดชพระคิ/ณพระเจำ"าอย*�ห'ว ต้�อมาอ�ที่ธ�พลของชาวต้ะว'น่ต้กแผู้�ขยายเข"ามา จำ�งได"ม�กฎหมายแบบต้ะว'น่ต้ก การศึ�กษากฎหมายและการประกอบว�ชาช�พกฎหมายเป�น่ ผู้*"พ�พากษา อ'ยการ ที่น่ายคิวาม น่�ต้�กร น่ายที่หารพระธรรมน่*ญ ได"เจำร�ญต้'4งแต้�น่'4น่จำน่เป�น่ป:กแผู้�น่ใน่ป;จำจำ/บ'น่3. กฎหมายเป�น่เคิร&�องม&อใน่การปกคิรองบ"าน่เม&อง เพ&�อคิวามอย*�รอดของส'งคิม ซึ่��งจำะขาดเส�ยไม�ได" จำ�งจำ)าต้"องม�ผู้*"ประกอบว�ชาช�พกฎหมายอ'น่เป�น่บร�การที่��จำ)าเป�น่แก�ส'งคิมและจำะขาดไม�ได"เช�น่เด�ยวก'น่

- ว�ชากฎหมายเป�น่ว�ชาช�พ โดยม�แน่วว�เคิราะห<ว�าการประกอบว�ชาช�พใดเป�น่การใช"ว�ชาช�พหร&อไม� 3 แน่วที่าง คิ&อ

1. การพ�จำารณาคิ/ณสมบ'ต้� คิ&อ ม�การศึ�กษาส*ง ร* "เฉพาะด"าน่ น่)าคิวามร* "ไปปฏิ�บ'ต้� และม�จำรรยาว�ชาช�พ2. การศึ�กษากระบวน่การพ'ฒน่าของสถาบ'น่ คิ&อจำะม�การจำ'ดต้'4งสมาคิมว�ชาช�พ ต้'4งช&�ออาช�พ พ'ฒน่าจำรรยาว�ชาช�พ ได"ร'บการสน่'บสน่/น่จำากมหาชน่ ม�การศึ�กษาและอบรม3. การร'บรองของกฎหมายต้�อสถาน่ะของว�ชาช�พ คิ&อ ม�การจำดที่ะเบ�ยน่ ให"ประกาศึน่�ยบ'ต้ร ม�ใบอน่/ญาต้- การศึ�กษากฎหมายใน่ฐาน่ะของว�ชาช�พ เป�น่การศึ�กษาอบรมช'4น่ส*งใน่ที่างคิวามคิ�ดให"การอย*�ร �วมก'น่ด"วยการเคิารพต้�อกฎหมาย และระง'บข"อพ�พาที่ด"วยว�ธ�การและหล'กการของกฎหมาย ไม�ใช�การใช"ก)าล'งกาย ม/�งหมายให"ผู้*"ศึ�กษาสามารถน่)าไปประกอบอาช�พ เพ&�อให"บร�การแก�ประชาชน่โดยไม�ม/�งแต้�คิ�าต้อบแที่น่ และเพ&�ออ)าน่วยคิวามย/ต้�ธรรมให"เก�ดแก�ส'งคิม ซึ่��งเป�น่ภาระของร'ฐที่��ปกคิรองโดยกฎหมาย- ล*กข/น่ เป�น่คิ)ารวมของผู้*"ประกอบอาช�พเป�น่ข"าราชการต้)าแหน่�งต้�าง ๆ ที่'�วไปใน่สม'ยโบราณของไที่ย ถ"าประสงคิ<ให"ร* "ว�าที่)าหน่"าที่��อะไร ก.ม�คิ)าขยายคิวามออกไป เช�น่ ล*กข/น่“

ณ ศึาลา” หมายถ�งต้)าแหน่�งเสน่าบด�ฝึ?ายบร�หาร และ ล*กข/น่“ ณ ศึาลหลวง” หมายถ�งต้)าแหน่�งฝึ?ายต้/ลาการ ล*กข/น่ ณ ศึาลหลวงที่��ม�หน่"าที่��เก��ยวก'บคิด�คิวามน่'4น่ ก.เน่&�องจำากเม&�อกฎหมายมน่/สารสาต้รจำากพระน่คิรข"างฝึ?ายอ�น่เด�ยเข"ามาถ�งประเที่ศึไที่ยพร"อมด"วยพราหมณ<ป/โรห�ต้น่'4น่ พระเจำ"าแผู้�น่ด�น่ไที่ยโปรดให"พราหมณ<ป/โรห�ต้จำ'ดการวางแบบอย�างการปกคิรองแบบพระน่คิรข"างฝึ?ายอ�น่เด�ย และยกมน่*สารสาต้รข�4น่เป�น่หล'กที่��จำะบ'ญญ'ต้�เป�น่กฎหมายส&บไป พราหมณ<ป/โรห�ต้ซึ่��งม�คิวามร* "คิวามช)าน่าญใน่มน่*สารสต้รของเด�มและพระราชก)าหน่ดกฎหมายที่��บ'ญญ'ต้�ข�4น่ใหม� ที่'4งเป�น่พราหมณ<ประพฤต้�ต้น่อย*�ใน่คิวามส/จำร�ต้ พระเจำ"าแผู้�น่ด�น่ไที่ยจำ�งมอบให"เป�น่ผู้*"บ'งคิ'บต้'ดส�น่คิวามแที่น่พระองคิ<โดยม�ต้ระลาการเป�น่ผู้*"พ�จำารณาคิวามน่'4น่ แล"วไปขอคิ)าต้'ดส�น่ใจำจำากพราหมณ<ป/โรห�ต้ผู้*"เป�น่ล*กข/น่อ�กช'4น่หน่��ง

1.2 การประกอบว�ชาช�พกฎหมายแน่วคิ�ด1. น่�ต้�กรเป�น่เจำ"าหน่"าที่��ที่างกฎหมายที่'4งราชการและเอกชน่ ที่��ผู้*"ปฏิ�บ'ต้�งาน่ต้"องม�คิวามร* "ที่างกฎหมายอย�างต้)�าระด'บปร�ญญาต้ร�หร&อเที่�ยบเที่�า และปฏิ�บ'ต้�งาน่เก��ยวก'บกฎหมายต้ามที่��ร 'บมอบหมาย2. น่ายที่หารพระธรรมน่*ญ เป�น่น่ายที่หารช'4น่ส'ญญาบ'ต้รที่��ม�คิวามร* "ที่างกฎหมายช'4น่

ปร�ญญาต้ร�หร&อเที่�ยบเที่�า ม�อ)าน่าจำหน่"าที่��ส&บสวน่สอบสวน่คิด� เป�น่ที่��ปร�กษาและเสน่อคิวามเห.น่ที่างกฎหมาย ที่างปกคิรอง และที่างว�น่'ยต้ามที่��ผู้*"บ'งคิ'บบ'ญชามอบหมาย

ต้ลอดจำน่ต้รวจำร�างส'ญญาของที่างราชการที่หาร3. ที่น่ายคิวามเป�น่ผู้*"ประกอบว�ชาช�พกฎหมายด"าน่เอกชน่ที่��เก��ยวข"องก'บศึาลโดยต้รง

ถ&อเป�น่ส�วน่หน่��งของกระบวน่การย/ต้�ธรรม จำ)าต้"องด)าเน่�น่ว�ชาช�พอย�างม�หล'กว�ชา ม�กฎเกณฑิ< และอย*�ใน่จำรรยาแห�งว�ชาช�พ เพ&�อช�วยผู้ด/งคิวามย/ต้�ธรรมใน่บ"าน่เม&องให"ด�ย��งข�4น่4. อ'ยการเป�น่ข"าราชการส'งก'ดกรมอ'ยการ ซึ่��งเป�น่ราชการฝึ?ายบร�หาร ม�อ)าน่าจำหน่"าที่��ใน่การด)าเน่�น่คิด�ที่��เร�ยกก'น่สม'ยเด�มว�าเป�น่ที่น่ายแผู้�น่ด�น่แที่น่ร'ฐบาลใน่ศึาล ผู้*"ประกอบว�ชาช�พอ'ยการต้"องม�คิ/ณว/ฒ�และคิ/ณธรรมส*ง การเข"าร'บราชการเป�น่อ'ยการของไที่ยใช"ระบบสอบแข�งข'น่ไม�ใช�ระบบแต้�งต้'4งหร&อเล&อกต้'4ง5. ผู้*"พ�พากษาเป�น่ผู้*"ม�อ)าน่าจำหน่"าที่��ใน่การพ�จำารณาพ�พากษาอรรถคิด�ต้ามกฎหมายใน่พระปรมาภ�ไธยพระมหากษ'ต้ร�ย< ซึ่��งเป�น่ข"าราชการฝึ?ายต้/ลาการ จำ)าต้"องม�อ�สระใน่การว�น่�จำฉ'ยช�4ขาดคิด� ต้"องม�คิ/ณว/ฒ�และคิ/ณธรรมส*ง การเข"าร'บราชการเป�น่ผู้*"พ�พากษาของไที่ยใช"ระบบสอบแข�งข'น่คิ'ดเล&อกไมใช�ระบบแต้�งต้'4งหร&อเล&อกต้'4ง6. การประกอบว�ชาช�พกฎหมายถ&อเป�น่ราชการศึาลส�วน่หน่��งใน่การอ)าน่วยคิวามย/ต้�ธรรมแก�ประชาชน่ จำ�งจำ)าต้"องม�องคิ<กรก��งราชการ คิ&อเน่ต้�บ'ณฑิ�ต้ยสภา คิวบคิ/มม�ให"แสวงหาประโยชน่<เก�น่ขอบเขต้ ผู้*"ประกอบว�ชาช�พกฎหมายโดยร'บราชการย'งต้"องอย*�ใน่คิวามคิวบคิ/มเพ��มข�4น่ด"าน่ว�น่'ยข"าราชการ ส�วน่ด"าน่เอกชน่ คิ&อที่น่ายคิวาม ได"แยกต้น่เป�น่เอกเที่ศึอย*�ใน่คิวามคิวบคิ/มของสภาที่น่ายคิวาม

- ว�ชาช�พกฎหมายน่'4น่ ผู้*"ประกอบว�ชาช�พได"ต้"องม�การศึ�กษาโดยเฉพาะใน่ว�ชาการ ไม�ใช�การงาน่ที่��บ/คิคิลที่'�วไปที่)าได"โดยที่ดลองปฏิ�บ'ต้� ที่'4งต้"องม�การฝึ:กอบรมที่างคิวามคิ�ดใน่ว�ที่ยาการช'�วระยะหน่��ง ย��งกว�าใช"ม&อหร&อแรงงาน่ และเฉพาะว�ชาช�พกฎหมายเป�น่ว�ชาที่��จำ)าเป�น่ส)าหร'บคิวามอย*�รอดของส'งคิม เน่&�องจำากการอย*�ร �วมก'น่ต้"องเคิารพต้�อกฎหมายระง'บข"อพ�พาที่ด"วยว�ธ�การและหล'กการของกฎหมาย ที่'4งผู้*"ให"บร�การด"าน่กฎหมายประด/จำเจำ"าหน่"าที่��ประเภที่หน่��งของศึาลย/ต้�ธรรม และเป�น่ส�ที่ธ�ของต้'วคิวามที่��จำะม�ที่น่ายคิวามใน่การด)าเน่�น่คิด� เม&�อเป�น่ก�จำการผู้*กขาดของผู้*"ประกอบว�ชาช�พกฎหมาย จำ�งต้"องม�การคิวบคิ/มเพ&�อม�ให"หาประโยชน่<เก�น่ขอบเขต้และเอาเปร�ยบบ�บบ'งคิ'บก'บส'งคิม- องคิ<กรที่��คิวบคิ/มผู้*"ประกอบว�ชาช�พที่างกฎหมาย คิ&อเน่ต้�บ'ณฑิ�ต้ยสภา เฉพาะผู้*"ที่��ร 'บราชการเป�น่ผู้*"พ�พากษา อ'ยการ น่�ต้�กร น่ายที่หารพระธรรมน่*ญ ย'งต้"องม�การคิวบคิ/ม

เพ��มข�4น่ด"วยว�น่'ยของข"าราชการ คิ)าส'�งห'วหน่"าคิณะปฏิ�ร*ปการปกคิรองแผู้�น่ด�น่ เร&�อง

การปฏิ�บ'ต้�ต้น่ของข"าราชการฝึ?ายพลเร&อน่ ต้)ารวจำ ที่หาร ข"อพ�งปฏิ�บ'ต้�ใน่ประมลจำร�ยธรรมข"าราชการต้/ลาการ ส�วน่ผู้*"ประกอบว�ชาช�พกฎหมายเป�น่ที่น่ายคิวามต้"องประพฤต้�ต้ามข"อบ'งคิ'บว�าด"วยมรรยาที่ที่น่ายคิวามต้ามพระราชบ'ญญ'ต้�ที่น่ายคิวาม

พ.ศึ. 2528

หน่�วยที่�� 2 การจำ'ดการส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวามแน่วคิ�ด1. ใน่ป;จำจำ/บ'น่ย'งไม�ม�กฎหมายคิวบคิ/มการจำ'ดต้'4งส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวามว�าจำะต้"องกระที่)าใน่ร*ปแบบใด โดยที่��ว�ชาช�พที่น่ายคิวามไม�ใช�การคิ"า การจำ'ดต้'4งส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวามจำ�งไม�ต้"องจำดที่ะเบ�ยน่การคิ"าและไม�ม�คิวามจำ)าเป�น่จำะต้"องจำ'ดต้'4งเป�น่ร*ปน่�ต้�บ/คิคิลแต้�อย�างใด2. การจำ'ดระเบ�ยบภายใน่ส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวาม โดยการจำ'ดแบ�งส�วน่งาน่ให"เป�น่ส'ดส�วน่

ย�อมก�อให"เก�ดสมรรถภาพใน่การที่)างาน่ร�วมก'น่ของที่น่ายคิวามและพน่'กงาน่เจำ"าหน่"าที่��ต้�าง ๆ รวมที่'4งคิวามเช&�อถ&อศึร'ที่ธาของประชาชน่ผู้*"มาต้�ดต้�องาน่เป�น่อย�างมาก3. การจำ'ดที่)าปกส)าน่วน่ เอกสารแบบพ�มพ<ต้�าง ๆ ให"เป�น่ระเบ�ยบเร�ยบร"อยและม�ปร�มาณเพ�ยงพอต้�อการใช"งาน่ ต้ลอดจำน่การจำ'ดหาเคิร&�องใช"ส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวามเป�น่ป;จำจำ'ยส)าคิ'ญที่��จำะที่)าให"การปฏิ�บ'ต้�งาน่ใน่ส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวามเป�น่ไปอย�างม�ประส�ที่ธ�ภาพ4. การต้�ดต้�องาน่ของที่น่ายคิวามก'บต้'วคิวามและบ/คิคิลที่'�วไปน่'4น่ ที่น่ายคิวามคิวรเช�ญต้'วคิวามและบ/คิคิลที่'�วไปมาพบที่��ส)าน่'กงาน่ก�อน่เสมอ การออกไปพบต้'วคิวามหร&อบ/คิคิลที่'�วไปน่อกส)าน่'กงาน่อาจำที่)าได"ใน่กรณ�ที่��ม�เหต้/จำ)าเป�น่หร&อม�เหต้/ผู้สมคิวรบางประการ5. คิวามเป�น่ระเบ�ยบของส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวาม มารยาที่การแต้�งกายของที่น่ายคิวามและผู้*"ร �วมงาน่ต้ลอดจำน่คิวามสะอาดของส)าน่'กงาน่น่'4น่ม�ผู้ลต้�อคิวามส)าเร.จำใน่หน่"าที่��การงาน่ของที่น่ายคิวามเป�น่อย�างมาก2.1 การต้'4งส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวามแน่วคิ�ด1. การเล&อกสถาน่ที่��ต้' 4งส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวาม ข�4น่อย*�ก'บคิวามเหมาะสมของแต้�ละส)าน่'กงาน่ โดยพ�จำารณาใน่ด"าน่ของคิวามสะดวกใน่การจำราจำร ม�สถาน่ที่��จำอดรถและสามารถไปศึาลได"ใน่เวลาที่��คิาดหมายได" หร&อต้'4งอย*�ใน่ย�าน่ธ/รก�จำการคิ"า2. ป;จำจำ/บ'น่ย'งไม�ม�กฎหมายคิวบคิ/มการจำ'ดต้'4งส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวามว�าจำะต้"องกระที่)าใน่

ร*ปแบบใด แต้�คิวรกระที่)าโดยที่น่ายคิวามที่��จำดที่ะเบ�ยน่และร'บอน่/ญาต้เป�น่ที่น่ายคิวามต้ามพระราชบ'ญญ'ต้�ที่น่ายคิวาม3. งาน่ว�ชาช�พที่น่ายคิวามไม�ใช�การคิ"า ด'งน่'4น่ การต้'4งช&�อส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวามคิวรใช"ช&�อที่��ส&�อคิวามหมายให"ประชาชน่ที่'�วไปเข"าใจำว�าหมายถ�งสถาน่ที่��ที่)างาน่ที่น่ายคิวาม4. ปAายช&�อของส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวามจำะต้"องไม�ม�ล'กษณะของการโฆษณาโอ"อวดคิวามร* " คิวามสามารถหร&อคิ)าพรรณน่าอ&�น่ใด น่อกจำากช&�อของส)าน่'กงาน่

2.2 การแบ�งส�วน่งาน่ส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวามแน่วคิ�ด1. การจำ'ดระเบ�ยบภายใน่ส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวามโดยจำ'ดแบ�งส�วน่งาน่ให"เป�น่ส'ดส�วน่ม�ระเบ�ยบเร�ยบร"อย ย�อมก�อให"เก�ดประส�ที่ธ�ภาพใน่การที่)างาน่ร�วมก'น่ของที่น่ายคิวามและพน่'กงาน่เจำ"าหน่"าที่��ต้�าง ๆ ต้ลอดจำน่คิวามเช&�อถ&อศึร'ที่ธาของประชาชน่ผู้*"มาต้�ดต้�องาน่ที่น่ายคิวามเป�น่อย�างมาก2. การจำ'ดแบ�งส�วน่งาน่ใน่ส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวามเป�น่แผู้น่กธ/รการเป�น่ส��งจำ)าเป�น่ เพราะงาน่ธ/รการเป�น่งาน่ประจำ)าของส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวาม3. การจำ'ดระเบ�ยบการเง�น่ของส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวามโดยแบ�งส�วน่เป�น่แผู้น่กการเง�น่

จำะช�วยให"การปฏิ�บ'ต้�หน่"าที่��ของที่น่ายคิวามและพน่'กงาน่ฝึ?ายธ/รการปฏิ�บ'ต้�การได"โดยสะดวก4. การแบ�งส�วน่งาน่ส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวามออกเป�น่แผู้น่กคิด�น่'4น่ม�คิวามจำ)าเป�น่อย�างย��ง เน่&�องจำากงาน่ที่น่ายคิวามเป�น่งาน่ที่��ต้"องใช"คิวามคิ�ด และจำะต้"องม�ส��งแวดล"อมที่��เอ&4ออ)าน่วยให"เก�ดการที่)างาน่อย�างม�สมาธ�5. ส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวามไม�ว�าจำะม�ขน่าดใดก.ต้าม จำ)าเป�น่จำะต้"องม�ต้)ารากฎหมายหร&อเอกสารอ&�น่ ๆ ประกอบอ'น่ม�คิ/ณประโยชน่<ใน่งาน่ว�ชาช�พที่น่ายคิวามเก.บรวบรวมไว"เพ&�อการศึ�กษาคิ"น่คิว"าอย�างคิรบถ"วน่- การแบ�งส�วน่งาน่ของส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวามใน่ส�วน่ธ/รการน่'4น่ ส�วน่ใหญ�จำะเป�น่งาน่ที่��เก��ยวก'บเอกสาร เช�น่ งาน่ร'บส�งเอกสาร งาน่ผู้ล�ต้เอกสาร เช�น่ งาน่พ�มพ< งาน่ถ�ายเอกสาร งาน่จำ'ดเก.บเอกสาร คิวบคิ/มด*แลการใช" การซึ่�อมแซึ่มส)าน่'กงาน่- การร'บจำ�ายเง�น่ใน่ส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวามคิวรจำ'ดระบบให"เป�น่ระเบ�ยบ ต้"องแยกประเภที่เง�น่เป�น่ส'ดส�วน่ และม�บ'ญช�ก)าก'บเง�น่ด'งกล�าวให"ช'ดเจำน่ถ*กต้"อง เช�น่ เง�น่คิ�าธรรมเน่�ยมศึาล เง�น่คิ�าใช"จำ�าย เง�น่คิ�าที่น่ายคิวาม เง�น่ที่��ได"มาเน่&�องจำากการจำ'ดการที่ร'พย<ส�น่ของต้'วคิวาม เป�น่ต้"น่- การจำ'ดแผู้น่กการเง�น่ข�4น่ใน่ส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวาม ช�วยให"การปฏิ�บ'ต้�หน่"าที่��ของ

ที่น่ายคิวามและพน่'กงาน่ฝึ?ายธ/รการ ปฏิ�บ'ต้�การได"โดยสะดวก ที่'4งสร"างคิวามเช&�อถ&อแก�บ/คิคิลที่��เก��ยวข"องด"วย- การแบ�งส�วน่งาน่แผู้น่กคิด�ใน่ส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวามใน่ประเที่ศึไที่ย ส�วน่ใหญ�แบ�งออกเป�น่ 2 แผู้น่กหร&อมากกว�า ด'งน่�4คิ&อ1. แผู้น่กที่��ที่)างาน่เก��ยวก'บเอกสารและให"คิ)าปร�กษาต้'วคิวาม2. งาน่ว�าคิวาม ม�หน่"าที่��ต้ระเต้ร�ยมคิด�ไปว�าคิวามที่��ศึาล3. งาน่ที่��เก��ยวก'บการจำดที่ะเบ�ยน่ ได"แก� จำดที่ะเบ�ยน่ห"างห/"น่ส�วน่ บร�ษ'ที่ จำดที่ะเบ�ยน่เคิร&�องหมายการคิ"า เป�น่ต้"น่

2.3 การจำ'ดที่)าปกส)าน่วน่ เอกสารแบบพ�มพ<ต้�าง ๆ และเคิร&�องใช"ของส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวามแน่วคิ�ด1. การจำ'ดที่)าปกส)าน่วน่ เอกสารและแบบพ�มพ<ต้�าง ๆ ส)าหร'บส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวามให"เป�น่ระเบ�ยบเร�ยบร"อยและเพ�ยงพอแก�การใช"งาน่น่'4น่ ก�อให"เก�ดประส�ที่ธ�ภาพใน่การด)าเน่�น่งาน่ของส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวามเป�น่อย�างย��ง2. การจำ'ดหาเคิร&�องใช"ของส)าน่'กงาน่ให"คิรบถ"วน่บร�บ*รณ< และม�จำ)าน่วน่เพ�ยงพอใช"ปฏิ�บ'ต้�งาน่ม�ให"ขาดต้กบกพร�อง จำะช�วยให"การที่)างาน่ของที่น่ายคิวามส)าเร.จำไปอย�างรวดเร.วและม�ประส�ที่ธ�ภาพ

2.4 การต้�ดต้�องาน่และคิวามเป�น่ระเบ�ยบของส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวามแน่วคิ�ด1. การต้�ดต้�องาน่ของที่น่ายคิวามด"วยการพบปะก'บต้'วคิวามหร&อบ/คิคิลที่'�วไปน่'4น่ โดยหล'กการแล"วที่น่ายคิวามจำะต้"องเช�ญต้'วคิวามและบ/คิคิลที่'�วไปที่��จำะพบปะน่'4น่ที่��ส)าน่'กงาน่ก�อน่เสมอ การออกไปพบปะบ/คิคิลด'งกล�าวน่อกส)าน่'กงาน่คิวรกระที่)าเฉพาะกรณ�ที่��ม�คิวามจำ)าเป�น่หร&อเหต้/สมคิวรบางประการ2. การรายงาน่คิด�ให"ต้'วคิวามที่ราบถ�งการด)าเน่�น่งาน่ของที่น่ายคิวามใน่แต้�ละข'4น่ต้อน่อย�างสม)�าเสมอ จำะที่)าให"ต้'วคิวามเข"าใจำการที่)างาน่ของที่น่ายคิวามเป�น่อย�างด� และเป�น่ป;จำจำ'ยส)าคิ'ญที่��ที่)าให"การปฏิ�บ'ต้�หน่"าที่��ของที่น่ายคิวามปราศึจำากข"อโต้"แย"งหร&อการส)าคิ'ญผู้�ดของต้'วคิวาม3. มารยาที่การแต้�งกายของที่น่ายคิวามน่'4น่ แบ�งออกเป�น่ 2 กรณ� คิ&อ การแต้�งกายใน่เวลาว�าคิวาม จำะต้"องแต้�งกายส/ภาพเร�ยบร"อยต้ามหล'กเกณฑิ<ที่��ก)าหน่ดไว"ใน่ข"อบ'งคิ'บว�าด"วยมารยาที่ที่น่ายคิวามของสภาที่น่ายคิวาม พ.ศึ.2529 และการแต้�งกายของ

ที่น่ายคิวามใน่ขณะปฏิ�บ'ต้�หน่"าที่��อย*�ใน่ส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวาม ซึ่��งจำะต้"องแต้�งกายส/ภาพเร�ยบร"อยและม�ระเบ�ยบ4. คิวามสะอาดของส)าน่'กงาน่ที่น่ายคิวาม เป�น่ป;จำจำ'ยส)าคิ'ญที่��จำะเช�ดช*เก�ยรต้�ภ*ม�ของที่น่ายคิวามและผู้*"ร �วมงาน่ใน่ส)าน่'กงาน่ รวมที่'4งก�อให"เก�ดคิวามเช&�อถ&อศึร'ที่ธาก'บต้'วคิวามและประชาชน่ที่��มาต้�ดต้�อด"วย- โดยหล'กการแล"ว ที่น่ายคิวามจำะต้"องเช�ญต้'วคิวามและบ/คิคิลที่'�วไปที่��ต้"องการต้�ดต้�อมาพบที่��ส)าน่'กงาน่ก�อน่เสมอ เว"น่แต้�บ/คิคิลด'งกล�าวม�เหต้/จำ)าเป�น่ไม�สามารถมาพบที่น่ายคิวามที่��ส)าน่'กงาน่ได" หร&อม�เหต้/สมคิวรอ&�น่ ๆ ด'งต้�อไปน่�41. เจำ.บป?วย2. เป�น่ผู้*"ที่รงคิ/ณว/ฒ�3. เป�น่เร&�องประช/มปร�กษาหาร&อระหว�างบ/คิคิลหลายคิน่ หร&อจำ)าเป�น่จำะต้"องร�วมก'น่ต้รวจำเอกสารหร&อข"อเที่.จำจำร�งบางอย�าง

หน่�วยที่�� 3 การร�างส'ญญา การต้รวจำส'ญญา และการที่)าพ�น่'ยกรรมแน่วคิ�ด1. การร�างส'ญญา ผู้*"ร �างจำะต้"องสอบข"อเที่.จำจำร�งที่��เก��ยวข"องหร&อที่��เป�น่เน่&4อหาสาระของข"อต้กลง เพ&�อน่)ามาก)าหน่ดเป�น่ข"อคิวามใน่ส'ญญา2. การร�างส'ญญา เป�น่ว�ธ�การน่)าข"อม*ลที่��ได"จำากการสอบข"อเที่.จำจำร�งมาประมวลร�างเป�น่ข"อคิวามใน่ส'ญญา3. การต้รวจำส'ญญา ม�ว'ต้ถ/ประสงคิ<เพ&�อร'กษาคิวามถ*กต้"องของข"อคิวามใน่ส'ญญา

และผู้ลประโยชน่<ของต้'วคิวาม4. การที่)าพ�น่'ยกรรม เป�น่การจำ)าหน่�ายที่ร'พย<มรดกน่อกเหน่&อจำากว�ธ�การแบ�งที่ร'พย<มรดกต้ามที่��กฎหมายบ'ญญ'ต้�ไว"5. การร�างพ�น่'ยกรรม เป�น่ว�ธ�การน่)าข"อเที่.จำจำร�งที่��ได"จำากการสอบถามผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรมและบ/คิคิลที่��เก��ยวข"องมาประมวลข�4น่เป�น่ข"อก)าหน่ดใน่พ�น่'ยกรรม ต้ามแบบและว�ธ�การที่��กฎหมายก)าหน่ดไว"

3.1 การร�างส'ญญาและต้รวจำส'ญญาแน่วคิ�ด1. การร�างส'ญญาโดยที่'�วไป ผู้*"ร �างจำะต้"องพ�จำารณาถ�งประเภที่ของส'ญญา ซึ่��งแบ�งเป�น่ประเภที่ต้�าง ๆ ต้ามน่'ยและว'ต้ถ/ประสงคิ<ที่��ต้�างก'น่ เน่&�องจำากใน่ส'ญญาแต้�ละประเภที่

กฎหมายก)าหน่ดส�ที่ธ�หน่"าที่��ของคิ*�ส'ญญาที่��ต้�างก'น่ออกไป

2. การสอบข"อเที่.จำจำร�งใน่การที่)าส'ญญา ผู้*"ร �างจำะต้"องสอบข"อเที่.จำจำร�งที่��เก��ยวข"องหร&อที่��เป�น่เน่&4อหาสาระที่��จำะน่)ามาก)าหน่ดไว"เป�น่ข"อคิวามใน่ส'ญญา3. ว�ธ�ร�างส'ญญา ผู้*"ร �างจำะต้"องน่)าข"อม*ลต้ามที่��ได"สอบข"อเที่.จำจำร�งไว"มาประมวลร�างเป�น่ข"อคิวามใน่ส'ญญา โดยร�างต้ามล)าด'บข'4น่ต้อน่ของการแสดงเจำต้น่าและว'ต้ถ/ประสงคิ<ของคิ*�ส'ญญาให"ต้�อเน่&�องไปส*�สาระส)าคิ'ญที่��คิ*�ส'ญญาประสงคิ<จำะผู้*กพ'น่ โดยใช"ถ"อยคิ)าที่��เข"าใจำง�าย กระช'บใจำคิวาม และสอดคิล"องก'บถ"อยคิ)าของกฎหมาย4. การต้รวจำส'ญญาจำะต้"องกระที่)าด"วยคิวามรอบคิอบโดยพ�จำารณาคิวามถ*กต้"องต้ามกฎหมาย ต้รงต้ามเจำต้น่าและว'ต้ถ/ประสงคิ<ของคิ*�ส'ญญา ม�เน่&4อหาและเง&�อน่ไขที่��บ'งคิ'บได" รวมที่'4งจำะต้"องพ�จำารณาคิวามได"เปร�ยบเส�ยเปร�ยบของคิ*�ส'ญญาด"วย- ส'ญญาต้�างต้อบแที่น่ต้"องพ�จำารณาถ�งประโยชน่<ที่��คิ*�ส'ญญาที่'4งสองฝึ?ายจำะได"ร'บ

เปร�ยบเที่�ยบก'บหน่�4ที่��จำะต้"องช)าระต้อบแที่น่ว�าเที่�าเที่�ยมก'น่หร&อไม� และถ"าคิ*�ส'ญญาฝึ?ายหน่��งไม�ยอมช)าระหน่�4อ�กฝึ?ายหน่��งจำะม�ส�ที่ธ�อย�างใดน่อกจำากการไม�ช)าระหน่�4ต้อบแที่น่- ส'ญญาม�คิ�าต้อบแที่น่และส'ญญาไม�ม�คิ�าต้อบแที่น่ ม/�งใน่เร&�องของคิ�าต้อบแที่น่ที่��เป�น่ประโยชน่<ใน่ที่างที่ร'พย<ส�น่ หร&อการช)าระหน่�4แที่น่เป�น่ส)าคิ'ญ อาจำเป�น่ส'ญญาต้�างต้อบแที่น่ด"วยก.ได"- ส'ญญาประธาน่ก'บส'ญญาอ/ปกรณ< ต้"องพ�จำารณาเง&�อน่ไขของส'ญญาคิวบคิ*�ก'น่ไปที่'4งส'ญญาประธาน่และส'ญญาอ/ปกรณ<- ส'ญญาซึ่��งม�ผู้ลระหว�างคิ*�ส'ญญาก'บส'ญญาเพ&�อประโยชน่<บ/คิคิลภายน่อกจำะต้"องพ�จำารณาถ�งฐาน่ะและคิวามสามารถของบ/คิคิล ภายน่อกที่��จำะเข"ามาร'บประโยชน่<ต้ามส'ญญาด"วย- ส'ญญาที่��ม�ช&�อก'บส'ญญาที่��ไม�ม�ช&�อ ต้"องย�ดหล'กเกณฑิ<และเง&�อน่ไขของกฎหมายต้ามบที่บ'ญญ'ต้�ใน่เอกเที่ศึส'ญญาล'กษณะน่'4น่ ๆ เป�น่ส)าคิ'ญ ส�วน่ส'ญญาไม�ม�ช&�ออาจำะเร�ยกช&�อต้ามว'ต้ถ/ประสงคิ<หร&อคิวามหมายของส'ญญาน่'4น่ ๆ ก.ได" เช�น่ ส'ญญาเล�น่แชร<เปDยหวย เป�น่ต้"น่- ส'ญญาส)าเร.จำร*ปถ*กออกแบบไว"เป�น่ส'ญญาส)าเร.จำร*ปผู้*"เก��ยวข"องจำ)าเป�น่ต้"องยอมร'บต้ามเง&�อน่ไขของส'ญญาที่��ได"พ�มพ<ไว" ฉะน่'4น่คิ*�ส'ญญาอ�กฝึ?ายหน่��งอาจำอย*�ใน่ภาวะจำ)ายอมที่��จำะต้"องลงน่ามใน่ส'ญญาโดยไม�ม�โอกาสแก"ไขได"- ส'ญญาที่��ที่)าต้�อพน่'กงาน่เจำ"าหน่"าที่�� ต้"องไปที่)าต้�อหน่"าพน่'กงาน่เจำ"าหน่"าที่��ต้ามที่��กฎหมายก)าหน่ดโดยใช"แบบพ�มพ<ที่��ที่างราชการก)าหน่ด คิ*�ส'ญญาอาจำจำะเพ��มเต้�มเง&�อน่ไขได"บ"าง แต้�ต้"องเป�น่ไปต้ามระเบ�ยบที่��ราชการก)าหน่ด หากคิ*�ส'ญญาไม�ม�หล'กฐาน่หร&อหล'กฐาน่ไม�คิรบ หร&อไม�ม�คิวามสามารถต้ามที่��กฎหมายและระเบ�ยบราชการ

ก)าหน่ดไว"ก.ไม�สามารถที่��จำะที่)าส'ญญาประเภที่น่�4ได"- ใน่การร�างส'ญญาเพ&�อให"คิ*�ส'ญญาลงน่ามน่'4น่ ผู้*"ร �างจำะต้"องสอบข"อเที่.จำจำร�งที่��เก��ยวข"องหร&อที่��เป�น่เน่&4อหาสาระที่��จำะน่)ามาก)าหน่ดเป�น่ข"อคิวามใน่ส'ญญา โดยสอบข"อเที่.จำจำร�งด'งต้�อไปน่�41. ข"อเที่.จำจำร�งเก��ยวก'บคิวามสามารถของคิ*�ส'ญญา2. ข"อเที่.จำจำร�งเก��ยวก'บว'ต้ถ/ประสงคิ<ของส'ญญา3. ข"อเที่.จำจำร�งเก��ยวก'บผู้ลต้ามกฎหมายของส'ญญาที่��จำะร�างข�4น่ว�าม�ผู้ลบ'งคิ'บได"ต้ามกฎหมายหร&อไม�4. ข"อเที่.จำจำร�งที่��เก��ยวก'บเง&�อน่ไขใน่การเล�กส'ญญาและการบ'งคิ'บต้ามส'ญญา5. ข"อเที่.จำจำร�งเก��ยวก'บการฟ้Aองบ'งคิ'บต้ามส'ญญา- การร�างส'ญญาน่'4น่ ผู้*"ร �างจำะต้"องร�างต้ามล)าด'บข'4น่ต้อน่ของการแสดงเจำต้น่าและว'ต้ถ/ประสงคิ<ของคิ*�ส'ญญาให"ต้�อเน่&�องไปส*�ข"อสาระส)าคิ'ญที่��คิ*�ส'ญญาประสงคิ<จำะผู้*กพ'น่

โดยใช"ถ"อยคิ)าที่��เข"าใจำง�าย กระช'บใจำคิวาม และสอดคิล"องก'บถ"อยคิ)าของกฎหมาย โดยคิ)าน่�งถ�งการต้�คิวามต้ามส'ญญา- การต้รวจำส'ญญาน่'4น่จำะต้"องพ�จำารณาส��งต้�อไปน่�4 คิ&อ1. พ�จำารณาคิวามถ*กต้"องของข"อคิวาม2. พ�จำารณาคิวามสามารถของคิ*�ส'ญญา3. พ�จำารณาเง&�อน่ไขของส'ญญา4. พ�จำารณาถ�งเง&�อน่ไขที่��เก��ยวก'บการผู้�ดส'ญญา5. พ�จำารณาเอกสารแน่บที่"ายส'ญญา3.2 การที่)าพ�น่'ยกรรมแน่วคิ�ด1. พ�น่'ยกรรมเป�น่น่�ต้�กรรมฝึ?ายเด�ยวที่��ผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรมที่)าข�4น่ เพ&�อจำ)าหน่�ายที่ร'พย<มรดกของต้น่ให"แก�ผู้*"ร 'บพ�น่'ยกรรมเม&�อผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรมถ�งแก�คิวามต้าย โดยจำะต้"องกระที่)าต้ามแบบที่��กฎหมายก)าหน่ดอย�างเคิร�งคิร'ด2. การสอบข"อเที่.จำจำร�งใน่การที่)าพ�น่'ยกรรม ผู้*"ร �างจำะต้"องใช"คิวามละเอ�ยดรอบคิอบเพ&�อให"ได"ข"อเที่.จำจำร�งเก��ยวก'บต้'วผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรม ผู้*"ร 'บพ�น่'ยกรรม และบ/คิคิลที่��เก��ยวข"องให"มากที่��ส/ด เพ&�อน่)ามาก)าหน่ดเป�น่ข"อคิวามใน่พ�น่'ยกรรมได"ต้รงต้ามเจำต้น่าและว'ต้ถ/ประสงคิ<ของผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรมและเง&�อน่ไขของพ�น่'ยกรรมต้ามที่��กฎหมายก)าหน่ดไว"3. ว�ธ�ร�างพ�น่'ยกรรมจำะต้"องเป�น่ไปต้ามเง&�อน่ไขและแบบที่��กฎหมายก)าหน่ดไว"อย�างเคิร�งคิร'ด โดยผู้*"ร �างจำะต้"องน่)าข"อเที่.จำจำร�งเก��ยวก'บต้'วผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรม ผู้*"ร 'บพ�น่'ยกรรม

และบ/คิคิลที่��เก��ยวข"องให"มากที่��ส/ด เพ&�อน่)ามาก)าหน่ดเป�น่ข"อคิวามใน่พ�น่'ยกรรมได"ต้รงต้ามเจำต้น่าและว'ต้ถ/ประสงคิ<ของผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรมและเง&�อน่ไขของพ�น่'ยกรรมต้ามที่��กฎหมายก)าหน่ดไว"4. บที่บ'ญญ'ต้�ของกฎหมายเร&�องพ�น่'ยกรรม เป�น่บที่บ'ญญ'ต้�ที่��ม/�งร'กษาประโยชน่<ของผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรมย��งกว�าน่�ต้�กรรมประเภที่อ&�น่ เน่&�องจำากผู้ลบ'งคิ'บของพ�น่'ยกรรมเก�ดข�4น่หล'งจำากผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรมถ�งแก�คิวามต้ายแล"ว จำ�งไม�อาจำม�การแก"ไขเปล��ยน่แปลง หร&ออธ�บายคิวามเป�น่มาหร&อคิวามหมายให"บ/คิคิลอ&�น่เข"าใจำเช�น่น่�ต้�กรรมที่'�วไป ซึ่��งผู้*"ที่)าน่�ต้�กรรมย'งม�ช�ว�ต้อย*�ได" ผู้*"ร �างพ�น่'ยกรรมจำ�งจำ)าเป�น่ต้"องระม'ดระว'งใน่เร&�องร*ปแบบ

เง&�อน่ไข ต้ลอดจำน่ว�ธ�การที่)าพ�น่'ยกรรมอย�างเคิร�งคิร'ดพ�น่'ยกรรมแบ�งเป�น่ 6 ประเภที่ด'งน่�41. พ�น่'ยกรรมที่��เข�ยน่เองที่'4งฉบ'บ เป�น่เอกสารที่��ผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรมได"เข�ยน่ด"วยลายม&อของต้น่เองที่'4งฉบ'บ ข"อคิวามที่��ผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรมเข�ยน่ไว"จำะต้"องเป�น่ข"อคิวามที่��ก)าหน่ดการเผู้&�อต้ายเก��ยวก'บที่ร'พย<ส�น่ของต้น่ว�าจำะให"ม�การจำ)าหน่�ายที่ร'พย<ส�น่ของต้น่ต้ามพ�น่'ยกรรมอย�างใด ผู้*"ที่)าจำะต้"องว'น่เด&อน่ปDที่��ที่)าพ�น่'ยกรรม ต้"องลงลายม&อช&�อของต้น่ และไม�จำ)าเป�น่ต้"องม�พยาน่ร'บรอง2. พ�น่'ยกรรมแบบธรรมดา ต้"องที่)าเป�น่หน่'งส&อ ลงว'น่เด&อน่ปDที่��ที่)า ลงสถาน่ที่��ที่)าด"วยก.ได" ข"อคิวามใน่พ�น่'ยกรรมน่'4น่ผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรมไม�จำ)าเป�น่ต้"องเข�ยน่หร&อพ�มพ<เอง อาจำให"ผู้*"อ&�น่เข�ยน่หร&อให"ผู้*"อ&�น่พ�มพ<ต้ามเจำต้น่าของผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรมก.ได" ผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรมต้"องลงลายม&อช&�อต้�อหน่"าพยาน่อย�างน่"อย 2 คิน่ที่��อย*�พร"อมก'น่ ณ ที่��น่' 4น่ และพยาน่ต้"องลงลายม&อช&�อร'บรองลายม&อช&�อของผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรมไว"ใน่ขณะน่'4น่พร"อมก'น่3. พ�น่'ยกรรมเอกสารฝึ?ายเม&อง พน่'กงาน่เจำ"าหน่"าที่��เขต้หร&ออ)าเภอเม&�อได"จำดข"อคิวามต้ามที่��ผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรมแจำ"งให"ที่ราบลงไว"ใน่เอกสาร และอ�าน่ข"อคิวามน่'4น่ให"ผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรมฟ้;งแล"วถ*กต้"องต้รงก'บที่��ผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรมได"แจำ"งไว" ผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรมและพยาน่ก.จำะลงลายม&อช&�อใน่พ�น่'ยกรรมน่'4น่ต้�อหน่"าพน่'กงาน่เจำ"าหน่"าที่��เขต้หร&ออ)าเภอ

แล"วพน่'กงาน่จำะลงลายม&อช&�อ ว'น่เด&อน่ปD และจำดบ'น่ที่�กลงไว"ใน่พ�น่'ยกรรมน่'4น่ว�าได"ที่)าข�4น่ถ*กต้"องต้ามบที่บ'ญญ'ต้�ของปพพ. ม. 1658 1 – 3 แล"วประที่'บต้ราต้)าแหน่�งไว"4. พ�น่'ยกรรมเอกสารล'บ ผู้*"จำ'ดที่)าพ�น่'ยกรรมจำะลงลายม&อช&�อใน่พ�น่'ยกรรมน่'4น่ ปFดผู้น่�กแล"วลงลายม&อช&�อที่าบรอยปFดผู้น่�ก แล"วน่)าพ�น่'ยกรรมที่��ปFดผู้น่�กน่'4น่ไปแสดงต้�อพน่'กงาน่เจำ"าหน่"าที่��เขต้หร&ออ)าเภอ พร"อมด"วยพยาน่อ�กอย�างน่"อย 2 คิน่ โดยให"ถ"อยคิ)าต้�อพน่'กงาน่เจำ"าหน่"าที่��ว�าพ�น่'ยกรรมเป�น่ของต้น่ ถ"าผู้*"ที่)าไม�ได"เข�ยน่เองต้ลอด ผู้*"ที่)าจำะต้"องแจำ"งช&�อและที่��อย*�ของผู้*"เข�ยน่หร&อพ�มพ<พ�น่'ยกรรมให"พน่'กงาน่เจำ"าหน่"าที่��ที่ราบด"วย

เม&�อพน่'กงาน่เจำ"าหน่"าที่��ได"น่)าพ�น่'ยกรรมใส�ซึ่องแล"วก.จำะประที่'บต้ราต้)าแหน่�งหน่"าที่��แล"วลงลายม&อพร"อมลงลายม&อช&�อพร"อมก'บผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรมบน่ซึ่องพ�น่'ยกรรมล'บ จำากน่'4น่พน่'กงาน่เจำ"าหน่"าที่��จำะเก.บพ�น่'ยกรรมล'บน่'4น่ไว"ใน่คิวามคิรอบคิรองของที่างราชการ5. พ�น่'ยกรรมที่)าด"วยวาจำา ใน่กรณ�ที่��ต้กอย*�ใน่อ'น่ต้รายใกล"คิวามต้าย หร&อเวลาม�โรคิระบาด หร&อสงคิราม บ/คิคิลน่'4น่ม�คิวามประสงคิ<จำะที่)าพ�น่'ยกรรมแต้�ไม�สามารถที่)าเป�น่หน่'งส&อได" จำ�งที่)าด"วยวาจำาแสดงเจำต้น่าก)าหน่ดข"อคิวามใน่พ�น่'ยกรรมต้�อพยาน่อย�างน่"อย 2 คิน่ ซึ่��งอย*�พร"อมก'น่ ณ ที่��น่' 4น่ หล'งจำากน่'4น่พยาน่สองคิน่ต้"องไปแสดงเจำต้น่าต้�อพน่'กงาน่เจำ"าหน่"าที่��เขต้หร&ออ)าเภอโดยเร.ว และแจำ"งข"อคิวามที่��ผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรมส'�งไว"ด"วยวาจำา ที่'4งแจำ"งว'น่เด&อน่ปD สถาน่ที่��ที่)าพ�น่'ยกรรมและพฤต้�การณ<พ�เศึษน่'4น่ พ�น่'ยกรรมแบบน่�4ที่)าข�4น่เป�น่กรณ�พ�เศึษผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรมม�ได"ลงลายม&อช&�อด"วยต้น่เองฉะน่'4น่คิวามสมบ*รณ<ของพ�น่'ยกรรมจำ�งม�ระยะเวลาเพ�ยง 1 เด&อน่น่'บแต้�เวลาที่��ผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรมกล'บมาส*�ฐาน่ะที่��จำะที่)าพ�น่'ยกรรมต้ามแบบอ&�น่ได"- การสอบข"อเที่.จำจำร�งใน่การที่)าพ�น่'ยกรรม ผู้*"ร �างจำะต้"องสอบข"อเที่.จำจำร�งที่'4งปวงของผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรม เพ&�อที่ราบข"อสาระส)าคิ'ญที่��จำะเป�น่ประโยชน่<ใน่การร�างพ�น่'ยกรรมให"ต้รงก'บเจำต้น่าและว'ต้ถ/ประสงคิ<ของผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรม โดยเสน่อข"อเที่.จำจำร�งต้�อไปน่�41. ข"อเที่.จำจำร�งที่'�วไปเก��ยวก'บผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรม2. ข"อเที่.จำจำร�งเก��ยวก'บการแบ�งป;น่ที่ร'พย<มรดก3. ข"อเที่.จำจำร�งเก��ยวก'บการจำ'ดการที่ร'พย<มรดกต้ามพ�น่'ยกรรม เช�น่ การต้'4งผู้*"จำ'ดการมรดกต้ามพ�น่'ยกรรม4. ข"อเที่.จำจำร�งเก��ยวก'บการต้'ดม�ให"ร'บมรดก5. ข"อเที่.จำจำร�งอ&�น่ที่'�วไปซึ่��งไม�เก��ยวก'บการจำ)าหน่�ายมรดก เช�น่ ข"อคิวามเก��ยวก'บการจำ'ดที่)าศึพ คิ�าใช"จำ�ายใน่การปลงศึพ6. กรณ�เป�น่พ�น่'ยกรรมก�อต้'4งม*ลน่�ธ� ต้"องสอบข"อเที่.จำจำร�งเก��ยวก'บเจำต้น่าและว'ต้ถ/ประสงคิ<ของม*ลน่�ธ�ที่��จำะต้"องต้'4งข�4น่ และการต้กที่อดไปแห�งที่ร'พย<ส�น่ใน่กรณ�ที่��ไม�อาจำก�อต้'4งม*ลน่�ธ�ข' 4น่ได"ส)าเร.จำ7. กรณ�พ�น่'ยกรรมต้'4งผู้*"ปกคิรองที่ร'พย< จำะต้"องสอบข"อเที่.จำจำร�งเก��ยวก'บที่ร'พย<ส�น่ที่��จำะต้กได"แก�ผู้*"เยาว<หร&อผู้*"ไร"คิวามสามารถ ข"อเที่.จำจำร�งเก��ยวก'บต้'วผู้*"เยาว< หร&อผู้*"ไร"คิวามสามารถ และผู้*"ปกคิรองที่ร'พย<ต้ามพ�น่'ยกรรม8. สอบข"อเที่.จำจำร�งเก��ยวก'บพยาน่ใน่พ�น่'ยกรรม- การร�างพ�น่'ยกรรมม�ว�ธ�การคิล"ายคิล�งก'บการร�างส'ญญาที่'�วไป แต้�เน่&�องจำากพ�น่'ยกรรมม�เง&�อน่ไขและร*ปแบบที่��กฎหมายก)าหน่ดไว"เคิร�งคิร'ดมากกว�าส'ญญาที่'�วไป ผู้*"

ร�างจำ�งจำ)าต้"องน่)าข"อเที่.จำจำร�งต้�าง ๆ ที่��ได"ร'บมาจำากผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรมมาประมวลข�4น่เป�น่พ�น่'ยกรรมต้ามล)าด'บ แล"วสอบที่าน่ก'บข"อกฎหมายต้ามที่��บ'ญญ'ต้�ไว"เก��ยวก'บเร&�องพ�น่'ยกรรมใน่ประมวลกฎหมายแพ�งและพาณ�ชย< ล'กษณะ 3 ต้'4งแต้�หมวด 1 ถ�งหมวด

6 โดยจำะต้"องพ�จำารณาว�าถ"อยคิ)าใน่พ�น่'ยกรรมจำะต้"องเป�น่คิ)าส'�งของผู้*"ต้ายเก��ยวก'บที่ร'พย<ส�น่ พ�จำารณาคิวามสามารถของผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรม คิวามสามารถของผู้*"ร 'บพ�น่'ยกรรม ข"อก)าหน่ดเก��ยวก'บที่ร'พย<ส�น่ที่��ยกให"ต้ามพ�น่'ยกรรม การเร�ยงล)าด'บข"อคิวามใน่พ�น่'ยกรรม การลงลายม&อช&�อใน่พ�น่'ยกรรม คิวามถ*กต้"องของพยาน่พ�น่'ยกรรม ผู้*"เข�ยน่หร&อพ�มพ<พ�น่'ยกรรม และจำะต้"องสอบที่าน่คิวามถ*กต้"องเม&�อร�างพ�น่'ยกรรมเสร.จำเร�ยบร"อยแล"ว- พยาน่ใน่พ�น่'ยกรรมจำะต้"องเป�น่บ/คิคิลที่��บรรล/น่�ต้�ภาวะที่'4งโดยอาย/คิรบ 20 ปDบร�บ*รณ<และโดยการสมรส การลงลายม&อช&�อของพยาน่ใน่พ�น่'ยกรรมจำะใช"ว�ธ�พ�มพ<ลายน่�4วม&อแที่น่การลงลายม&อช&�อไมได" น่อกจำากน่�4พยาน่ใน่พ�น่'ยกรรมรวมต้ลอดถ�งคิ*�สมรสของผู้*"เข�ยน่หร&อพยาน่ใน่พ�น่'ยกรรมจำะเป�น่ผู้*"ร 'บที่ร'พย<ต้ามพ�น่'ยกรรมไม�ได"- ผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรมจำะต้"องเป�น่บ/คิคิลธรรมดาเที่�าน่'4น่ น่�ต้�บ/คิคิลไม�สามารถจำะที่)าพ�น่'ยกรรมได" น่อกจำากน่�4ผู้*"ที่)าพ�น่'ยกรรมจำะต้"องม�อาย/ไม�ต้)�ากว�า 15 ปDบร�บ*รณ< ที่'4งใน่ขณะที่)าพ�น่'ยกรรมจำะต้"องม�สต้�ส'มปช'ญญะสมบ*รณ< ไม�เป�น่บ/คิคิลว�กลจำร�ต้ หร&อบ/คิคิลที่��ศึาลส'�งให"เป�น่คิน่ไร"คิวามสามารถ

หน่�วยที่�� 4 การที่)าน่�ต้�กรรมเก��ยวก'บที่��ด�น่ การจำดที่ะเบ�ยน่ ห/"น่ส�วน่บร�ษ'ที่ ส�ที่ธ�บ'ต้ร และการเส�ยภาษ�อากรแน่วคิ�ด1. การจำดที่ะเบ�ยน่ส�ที่ธ�และน่�ต้�กรรมเก��ยวก'บที่��ด�น่และอส'งหาร�มที่ร'พย< ต้"องด)าเน่�น่ต้ามกฎหมาย ได"แก� ปพพ. ประมวลกฎหมายที่��ด�น่ และระเบ�ยบของกรมที่��ด�น่2. การด)าเน่�น่การเก��ยวก'บการจำดที่ะเบ�ยน่ห"างห/"น่ส�วน่และบร�ษ'ที่จำ)าก'ด ต้"องปฏิ�บ'ต้�ต้าม ปพพ.

3. การขอร'บส�ที่ธ�บ'ต้ร คิ&อการขอร'บคิวามคิ/"มคิรองส)าหร'บการประด�ษฐ<หร&อการออกแบบผู้ล�ต้ภ'ณฑิ<ที่��ม�ล'กษณะต้ามที่��กฎหมายก)าหน่ด ซึ่��งผู้*"ขอร'บส�ที่ธ�บ'ต้รจำะต้"องเป�น่บ/คิคิลที่��ม�ส�ที่ธ�ขอร'บส�ที่ธ�บ'ต้รต้ามกฎหมาย และการขอร'บส�ที่ธ�บ'ต้รจำะต้"องเป�น่ไปต้ามหล'กเกณฑิ<และว�ธ�การที่��กฎหมายก)าหน่ด4. การเส�ยภาษ�อากรจำากเง�น่รายได"ของบ/คิคิลธรรมดา น่�ต้�บ/คิคิล และภาษ�การคิ"า

ต้"องปฏิ�บ'ต้�ต้ามข'4น่ต้อน่ของกฎหมาย อ'น่ได"แก�ประมวลร'ษฎากร

4.1 การที่)าน่�ต้�กรรมเก��ยวก'บที่��ด�น่แน่วคิ�ด1. การที่)าน่�ต้�กรรมที่��เก��ยวก'บที่��ด�น่น่'4น่ ม�กฎหมายวางหล'กเกณฑิ<ไว" คิ&อ ปพพ. ประมวลกฎหมายที่��ด�น่ และระเบ�ยบของกรมที่��ด�น่2. ปพพ. และประมวลกฎหมายที่��ด�น่ใน่ส�วน่ที่��เก��ยวข"องก'บการจำดที่ะเบ�ยน่ที่��ด�น่ ม�คิวามเก��ยวข"องใกล"ช�ดก'น่ กล�าวคิ&อ ปพพ.เป�น่กฎหมายที่��ก)าหน่ดว�าอะไรบ"างที่��จำะต้"องด)าเน่�น่การจำดที่ะเบ�ยน่ ส�วน่ประมวลกฎหมายที่��ด�น่เป�น่กฎหมายที่��อธ�บายถ�งว�ธ�การจำดที่ะเบ�ยน่ที่��ด�น่ ต้ลอดจำน่ก)าหน่ดบ/คิคิล สถาน่ที่��ที่��จำะด)าเน่�น่การจำดที่ะเบ�ยน่ที่��ด�น่

น่อกจำากน่�4ย'งม�ระเบ�ยบของกรมที่��ด�น่ เพ&�อให"การจำดที่ะเบ�ยน่ที่��ด�น่ด)าเน่�น่ไปโดยสะดวก

รวดเร.วและถ*กต้"อง3. การจำดที่ะเบ�ยน่ที่��ด�น่ต้"องจำดต้�อพน่'กงาน่เจำ"าหน่"าที่�� และสถาน่ที่��ที่��กฎหมายและระเบ�ยบได"ก)าหน่ดไว"4. การจำดที่ะเบ�ยน่ที่��ด�น่จำะมอบให"ผู้*"อ&�น่กระที่)าแที่น่ได" แต้�จำะต้"องปฏิ�บ'ต้�ต้ามระเบ�ยบที่��กฎหมายก)าหน่ดไว"โดยเฉพาะ

4.2 การจำดที่ะเบ�ยน่ห"างห/"น่ส�วน่และบร�ษ'ที่จำ)าก'ดแน่วคิ�ด1. การประกอบธ/รก�จำการคิ"าม�ได"ที่'4งใน่ล'กษณะเป�น่ร"าน่คิ"าธรรมดาซึ่��งเพ�ยงแต้�จำดที่ะเบ�ยน่พาณ�ชย<และ/หร&อ ที่ะเบ�ยน่การคิ"า แล"วแต้�กรณ� และใน่ล'กษณะเป�น่น่�ต้�บ/คิคิลหร&อห"างห/"น่ส�วน่จำดที่ะเบ�ยน่และบร�ษ'ที่ ห"างห/"น่ส�วน่น่'4น่จำะจำดที่ะเบ�ยน่หร&อไม�ก.ได" แต้�บร�ษ'ที่จำ)าก'ดและบร�ษ'ที่มหาชน่จำ)าก'ดน่'4น่ต้"องจำดที่ะเบ�ยน่2. การประกอบธ/รก�จำการคิ"าเป�น่ห"างห/"น่ส�วน่และบร�ษ'ที่ ม�พ&4น่ฐาน่เบ&4องต้"น่เพ&�อการร�วมลงที่/น่ลงแรง โดยเฉพาะอย�างย��งห"างห/"น่ส�วน่จำดที่ะเบ�ยน่และบร�ษ'ที่ต้"องจำดที่ะเบ�ยน่เพ&�อก�อให"เก�ดผู้ลเป�น่น่�ต้�บ/คิคิลข�4น่มา ม�ขอบเขต้คิวามสามารถและว�ธ�จำ'ดการเป�น่เอกเที่ศึต้�างหากจำากบ/คิคิลผู้*"เข"ามาร�วมก'น่ ที่'4งย'งก�อให"เก�ดผู้ลต้ามกฎหมายอ&�น่ ๆ อ�กมากมาย เช�น่ ผู้ลที่างด"าน่ภาษ�อากร ฯลฯ3. ห"างห/"น่ส�วน่และบร�ษ'ที่ซึ่��งจำะต้"องจำดที่ะเบ�ยน่น่'4น่ ข'4น่ต้อน่และว�ธ�ปฏิ�บ'ต้�ใน่การจำดที่ะเบ�ยน่จำะต้"องให"ถ*กต้"องต้ามที่��กฎหมายบ'ญญ'ต้�ไว" ที่'4งน่�4 เพ&�อให"การจำดที่ะเบ�ยน่จำ'ดต้'4งแก"ไขเปล��ยน่แปลงหร&อเล�ก ห"างห/"น่ส�วน่และบร�ษ'ที่ เป�น่ไปโดยสมบ*รณ< ถ*กต้"องเร�ยบร"อยและใช"บ'งคิ'บได"ต้ามกฎหมาย ผู้ลใน่เบ&4องต้"น่ของการจำดที่ะเบ�ยน่ซึ่��งม�การประกาศึโฆษณาใน่หน่'งส&อราชก�จำจำาน่/เบกษาจำะสามารถใช"บ'งคิ'บได"เป�น่การที่'�วไป

- ห"างห/"น่ส�วน่และบร�ษ'ที่จำ)าก'ด เป�น่องคิ<กรธ/รก�จำการคิ"าภาคิเอกชน่ กฎหมายที่��ใช"บ'งคิ'บเก��ยวแก�ห"างห/"น่ส�วน่และบร�ษ'ที่จำ)าก'ดโดยต้รง ได"แก� ประมวลกฎหมายแพ�งและพาณ�ชย< ล'กษณะห/"น่ส�วน่บร�ษ'ที่ ซึ่��งแบ�งได"เป�น่ 3 ประเภที่ คิ&อ ห"างห/"น่ส�วน่สาม'ญ (

ม.1025) ซึ่��งจำะจำดที่ะเบ�ยน่หร&อไม�ก.ได" ห"างห/"น่ส�วน่สาม'ญที่��จำดที่ะเบ�ยน่ (ม. 1064) เร�ยกว�าห"างห/"น่ส�วน่สาม'ญน่�ต้�บ/คิคิล จำะม�สภาพเป�น่น่�ต้�บ/คิคิล ประเภที่ที่��สองคิ&อ ห"างห/"น่ส�วน่จำ)าก'ด ต้"องจำดที่ะเบ�ยน่ (ม. 1078) และประเภที่ส/ดที่"าย คิ&อ บร�ษ'ที่จำ)าก'ด ซึ่��งจำะต้"องจำดที่ะเบ�ยน่ โดยต้"องจำดที่ะเบ�ยน่หน่'งส&อบร�คิณห<สน่ธ�ก�อน่ จำ�งด)าเน่�น่การจำดที่ะเบ�ยน่เป�น่บร�ษ'ที่จำ)าก'ดต้�อไป (ม. 1099 ประกอบมาต้รา 1111)

การจำดที่ะเบ�ยน่ห"างห/"น่ส�วน่และบร�ษ'ที่จำ)าก'ดน่'4น่ อาจำแบ�งแยกประเภที่ต้ามล'กษณะของการจำดที่ะเบ�ยน่ได"เป�น่ 4 ประเภที่ คิ&อ1. การจำดที่ะเบ�ยน่จำ'ดต้'4ง ได"แก�การจำดที่ะเบ�ยน่จำ'ดต้'4งห"างห/"น่ส�วน่สาม'ญน่�ต้�บ/คิคิล (ม.

1064) ห"างห/"น่ส�วน่จำ)าก'ด (ม. 1078) และบร�ษ'ที่จำ)าก'ด ซึ่��งต้"องจำดที่ะเบ�ยน่หน่'งส&อบร�คิณห<สน่ธ�ก�อน่ (ม. 1099 ประกอบมาต้รา 1111) การจำดที่ะเบ�ยน่จำ'ดต้'4งน่�4ต้"องม�รายการจำดที่ะเบ�ยน่ต้ามที่��กฎหมายได"ก)าหน่ดไว"ด"วย2. การจำดที่ะเบ�ยน่แก"ไขเพ��มเต้�มหร&อการจำดที่ะเบ�ยน่แก"ไขเปล��ยน่แปลง เป�น่การจำดที่ะเบ�ยน่ต้ามม. 1016 วรรคิสอง ซึ่��งภายหล'งการจำดที่ะเบ�ยน่จำ'ดต้'4งด'งกล�าวแล"ว ถ"าจำะม�การเปล��ยน่แปลงรายการจำดที่ะเบ�ยน่ เช�น่ เปล��ยน่ช&�อห"าง ย"ายสถาน่ที่��ต้' 4งส)าน่'กงาน่ใหญ� เปล��ยน่แปลงผู้*"เป�น่ห/"น่ส�วน่ใน่ห"างห/"น่ส�วน่ เหล�าน่�4จำะต้"องจำดที่ะเบ�ยน่แก"ไขเพ��มเต้�มรายการจำดที่ะเบ�ยน่เด�มให"ถ*กต้"องต้ามคิวามจำร�งด"วย3. การจำดที่ะเบ�ยน่เล�กห"างห/"น่ส�วน่หร&อบร�ษ'ที่จำ)าก'ด เม&�อห"างห/"น่ส�วน่หร&อบร�ษ'ที่จำ)าก'ดเล�กก'น่ จำะเป�น่การเล�กโดยผู้ลของกฎหมาย หร&อเล�กก'น่โดยคิวามต้กลงของผู้*"เป�น่ห/"น่ส�วน่ หร&อมต้�ที่��ประช/มผู้*"ถ&อห/"น่ก.ต้าม ต้"องจำดที่ะเบ�ยน่เล�กห"างห/"น่ส�วน่หร&อบร�ษ'ที่จำ)าก'ด

(ม. 1254)

4. การจำดที่ะเบ�ยน่เสร.จำการช)าระบ'ญช� ห"างห/"น่ส�วน่หร&อบร�ษ'ที่จำ)าก'ดเม&�อเล�กก'น่แล"ว

ต้"องม�การช)าระบ'ญช�ของห"างห/"น่ส�วน่หร&อบร�ษ'ที่จำ)าก'ดน่'4น่ การช)าระบ'ญช� ได"แก� การรวบรวมบรรดาที่ร'พย<ส�น่ของห"างห/"น่ส�วน่ หร&อบร�ษ'ที่จำ)าก'ดเพ&�อช)าระหน่�4แก�เจำ"าหน่�4 ถ"าม�ที่ร'พย<ส�น่คิงเหล&อก.แบ�งคิ&น่ที่/น่แก�ผู้*"เป�น่ห/"น่ส�วน่หร&อผู้*"ถ&อห/"น่ เม&�อการช)าระบ'ญช�เสร.จำส�4น่ลง จำะต้"องจำดที่ะเบ�ยน่เสร.จำการช)าระบ'ญช� ซึ่��งถ&อว�าเป�น่ที่��ส/ดแห�งการช)าระบ'ญช� (ม.

1270)ใน่ส�วน่ที่��เก��ยวก'บผู้ลของการการจำดที่ะเบ�ยน่น่'4น่ ห"างห/"น่ส�วน่และบร�ษ'ที่จำ)าก'ด เม&�อได"จำดที่ะเบ�ยน่แล"วม�สภาพเป�น่น่�ต้�บ/คิคิลต้�างหากจำากผู้*"เป�น่ห/"น่ส�วน่หร&อผู้*"ถ&อห/"น่ที่'4งหลายซึ่��งรวมเข"าก'น่เป�น่ห"างห/"น่ส�วน่หร&อบร�ษ'ที่น่'4น่ (ม. 1015) และการจำดที่ะเบ�ยน่ที่/กประเภที่

ด'งกล�าวข"างต้"น่ น่ายที่ะเบ�ยน่ห/"น่ส�วน่บร�ษ'ที่จำะแต้�งย�อรายการจำดที่ะเบ�ยน่ไปลงพ�มพ<โฆษณาใน่หน่'งส&อราชก�จำจำาน่/เบกษา (ม.1021) เม&�อได"ม�การโฆษณาแล"วถ&อว�าบรรดาเอกสารและข"อคิวามที่��จำดที่ะเบ�ยน่อ'น่ได"กล�าวถ�งใน่ย�อรายการน่'4น่เป�น่อ'น่ร* "แก�บ/คิคิลที่'�วไป ไม�ว�าเป�น่ผู้*"เก��ยวข"องด"วยห"างห/"น่ส�วน่หร&อบร�ษ'ที่น่'4น่หร&อไม� (ม.1022) และการแก"ไขข"อคิวามที่��ได"จำดที่ะเบ�ยน่ประการหน่��งประการใดใน่ภายหล'งก.ต้"องจำดที่ะเบ�ยน่แก"ไขเพ��มเต้�มรายการจำดที่ะเบ�ยน่เด�ม (ม. 1016)

- การต้กลงเข"าห/"น่ส�วน่ก'น่เป�น่ห"างห/"น่ส�วน่สาม'ญน่�ต้�บ/คิคิลหร&อห"างห/"น่ส�วน่จำ)าก'ดก.ต้าม กฎหมายไม�ได"บ'งคิ'บว�าต้"องที่)าเป�น่หน่'งส&อ และไม�ได"บ'งคิ'บว�าต้"องม�หล'กฐาน่แสดงถ�งคิวามต้กลงเป�น่หน่'งส&อ แต้�ใน่การจำดที่ะเบ�ยน่จำ'ดต้'4งห"างห/"น่ส�วน่น่'4น่ ม�เอกสารประกอบการจำดที่ะเบ�ยน่ฉบ'บหน่��ง คิ&อเอกสารรายการจำดที่ะเบ�ยน่จำ'ดต้'4งห"างห/"น่ส�วน่ (แบบ ห.ส.2) เอกสารฉบ'บน่�4ม�รายละเอ�ยดเก��ยวก'บการจำ'ดต้'4งห"างห/"น่ส�วน่ต้ามที่��กฎหมายก)าหน่ดไว" (ม. 1064 , 1078) รวมที่'4งผู้*"เป�น่ห/"น่ส�วน่ที่/กคิน่ของห"างได"ลงลายม&อช&�ออย*�ด"วย ด'งน่'4น่ ข"อคิวามที่��ปรากฏิใน่รายการจำดที่ะเบ�ยน่จำ'ดต้'4งห"างห/"น่ส�วน่น่�4ถ&อเป�น่ข"อต้กลงของผู้*"เป�น่ห/"น่ส�วน่ที่/กคิน่ได" เพราะผู้*"เป�น่ห/"น่ส�วน่ที่/กคิน่ได"ลงลายม&อช&�อร'บรองไว"ด'งกล�าวแล"วและน่'บแต้�จำดที่ะเบ�ยน่จำ'ดต้'4งห"างห/"น่ส�วน่เป�น่ต้"น่ไป รายการจำดที่ะเบ�ยน่แต้�ละรายการอาจำม�การเปล��ยน่แปลงใน่คิราวต้�อมาได"ต้ลอดเวลา ซึ่��งเม&�อม�การเปล��ยน่แปลงข"อส'ญญาเด�ม ที่)าให"รายการที่��จำดที่ะเบ�ยน่ไว"แต้�เด�มต้"องเปล��ยน่แปลงไป เช�น่ ม�การเปล��ยน่แปลงเก��ยวก'บผู้*"เป�น่ห/"น่ส�วน่ โดยห/"น่ส�วน่บางคิน่อาจำออกจำากห"างไป บางคิน่เข"าเป�น่ห/"น่ส�วน่ใหม� การเปล��ยน่แปลงรายการจำดที่ะเบ�ยน่ต้�าง ๆ เหล�าน่�4จำะกระที่)าได"ก.โดยคิวามต้กลงของผู้*"เป�น่ห/"น่ส�วน่เด�มที่/กคิน่ รวมที่'4งผู้*"เป�น่ห/"น่ส�วน่ใหม� (ถ"าม�) คิวามต้กลงเก��ยวก'บการเปล��ยน่แปลงรายการจำดที่ะเบ�ยน่น่�4กฎหมายไม�ได"บ'งคิ'บว�าต้"องที่)าเป�น่หน่'งส&อ และไม�ได"บ'งคิ'บว�าต้"องม�หล'กฐาน่แสดงถ�งคิวามต้กลงเป�น่หน่'งส&อ เช�น่เด�ยวก'บคิวามต้กลงเพ&�อจำ'ดต้'4งห"างห/"น่ส�วน่ด'งกล�าวข"างต้"น่อย�างไรก.ต้าม เม&�อม�การเปล��ยน่แปลงรายการที่��ม�การจำดที่ะเบ�ยน่อย*�แต้�เด�ม ก.จำะต้"องม�การจำดที่ะเบ�ยน่แก"ไขเพ��มเต้�มหร&อการจำดที่ะเบ�ยน่แก"ไขเปล��ยน่แปลง เพ&�อให"รายการจำดที่ะเบ�ยน่น่'4น่ถ*กต้"องต้ามคิวามจำร�งด"วย อ'น่เป�น่การจำดที่ะเบ�ยน่ต้ามมาต้รา 1016 วรรคิสองการจำดที่ะเบ�ยน่แก"ไขเพ��มเต้�มหร&อการจำดที่ะเบ�ยน่แก"ไขเปล��ยน่แปลงน่'4น่ ที่างราชการก)าหน่ดให"ม�เอกสารที่��แสดงให"เห.น่ถ�งข"อต้กลงต้�าง ๆ ที่��จำะเปล��ยน่แปลงรายการจำดที่ะเบ�ยน่เป�น่เอกสารประกอบการจำดที่ะเบ�ยน่ เอกสารน่�4คิ&อส'ญญาห/"น่ส�วน่แก"ไขเพ��ม

เต้�ม ด'งน่'4น่ใน่การขอจำดที่ะเบ�ยน่แก"ไขเพ��มเต้�ม (เปล��ยน่แปลง) รายการจำดที่ะเบ�ยน่ของห"างห/"น่ส�วน่ จำ�งต้"องแน่บส'ญญาห/"น่ส�วน่แก"ไขเพ��มเต้�ม ซึ่��งต้"องระบ/ข"อคิวามที่��เปล��ยน่แปลงใหม�ให"ช'ดเจำน่ และผู้*"เป�น่ห/"น่ส�วน่ที่/กคิน่รวมที่'4งผู้*"เป�น่ห/"น่ส�วน่ใหม� (ถ"าม�) ต้"องลงลายม&อช&�อไว"ประกอบการขอจำดที่ะเบ�ยน่แก"ไขเพ��มเต้�มด"วยใน่ส�วน่ที่��เก��ยวก'บสาระส)าคิ'ญใน่ส'ญญาห/"น่ส�วน่แก"ไขเพ��มเต้�ม น่อกจำากจำะต้"องม�รายละเอ�ยดอย�างช'ดเจำน่เก��ยวก'บข"อต้กลงต้�าง ๆ แล"ว สาระส)าคิ'ญอ&�น่ ๆ อ'น่พ�งม�ปรากฏิใน่ส'ญญาน่�4 คิ&อช&�อของส'ญญา ว'น่ที่��ที่��ส'ญญาได"ที่)าข�4น่ สถาน่ที่��ที่)าส'ญญา ข"อคิวามที่��แสดงให"เห.น่ว�าเป�น่ข"อส'ญญาของผู้*"เป�น่ห/"น่ส�วน่ของห"างห/"น่ส�วน่ (ที่'4งที่��ม�อย*�แต้�เด�มและที่��เข"าใหม�) ข"อคิวามที่��แสดงให"เห.น่ว�ารายการจำะที่ะเบ�ยน่อ&�น่ที่��ม�ได"ต้กลงให"แก"ไขเพ��มเต้�มน่'4น่ย�อมเป�น่ไปต้ามข"อส'ญญาเด�มต้ามที่��ได"จำดที่ะเบ�ยน่ไว" ว'น่ที่��ที่��ส'ญญาม�ผู้ลใช"บ'งคิ'บ และใน่ประการส/ดที่"าย น่อกจำากห/"น่ส�วน่ผู้*"เก��ยวข"องที่/กคิน่ต้"องลงลายม&อช&�อใน่ส'ญญาแล"ว คิวรม�รายละเอ�ยดเก��ยวก'บช&�อ อาย/ ที่��อย*�ของพยาน่ และให"พยาน่ลงลายม&อช&�อไว"ใน่ส'ญญาด"วย อน่��งส'ญญาห/"น่ส�วน่แก"ไขเพ��มเต้�มต้"องปFดอากรแสต้มปHจำ)าน่วน่ 50 บาที่- การจำดที่ะเบ�ยน่จำ'ดต้'4งบร�ษ'ที่จำ)าก'ดต้ามปพพ. น่'4น่ ต้"องจำดที่ะเบ�ยน่หน่'งส&อบร�คิณห<สน่ธ�ก�อน่จำ�งด)าเน่�น่การจำดที่ะเบ�ยน่จำ'ดต้'4งบร�ษ'ที่จำ)าก'ดต้�อไป (ม. 1099 ประกอบม. 1111)

เม&�อได"จำดที่ะเบ�ยน่หน่'งส&อบร�คิณห<สน่ธ�เร�ยบร"อยแล"ว ผู้*"เร��มก�อการคิน่ใดคิน่หน่��งจำะออกหน่'งส&อน่'ดประช/มจำ'ดต้'4งบร�ษ'ที่จำ)าก'ด โดยก)าหน่ด ว'น่ เวลา สถาน่ที่�� และระเบ�ยบวาระการประช/ม ส�งไปย'งบรรดาผู้*"เข"าช&�อซึ่&4อห/"น่ของบร�ษ'ที่ที่/กคิน่ก�อน่ว'น่ประช/มอย�างน่"อย 7 ว'น่ (ไม�น่'บรวมว'น่ที่��ออกหน่'งส&อและว'น่ที่��น่'ดประช/ม) ต้ามม. 1107

ระเบ�ยบวาระการประช/มใน่หน่'งส&อน่'ดประช/มจำะต้"องก)าหน่ดก�จำการอ'น่จำะพ�งกระที่)าใน่ที่��ประช/มต้'4งบร�ษ'ที่ต้ามม. 1108 และใน่กรณ�ที่��บร�ษ'ที่ม�ห/"น่สาม'ญซึ่��งออกให"เหม&อน่หน่��งว�าได"ใช"เง�น่จำน่เต้.มม*ลคิ�าแล"ว หร&อได"ใช"แต้�บางส�วน่แล"ว เพ&�อแที่น่คิ/ณแรงงาน่ หร&อต้อบแที่น่ที่ร'พย<ส�น่อย�างใดก.จำะต้"องก)าหน่ดไว"ใน่ระเบ�ยบวาระพ�จำารณาเร&�องห/"น่ใน่หน่'งส&อน่'ดประช/มให"ช'ดเจำน่ด"วย อน่��ง ผู้*"เร��มก�อการต้"องส�งส)าเน่าหน่'งส&อน่'ดประช/มด'งกล�าวข"างต้"น่ไปย'งน่ายที่ะเบ�ยน่ห/"น่ส�วน่โดยเส�ยงข"างมาก และม�คิะแน่น่เส�ยงไม�น่"อยกว�าคิร��งหน่��งของจำ)าน่วน่ห/"น่ที่'4งหมด อ�กที่'4งผู้*"เร��มก�อการหร&อผู้*"เข"าช&�อซึ่&4อห/"น่จำ'ดต้'4งบร�ษ'ที่ได"ส)าเร.จำลงแล"ว ผู้*"เร��มก�อการต้"องมอบก�จำการที่'4งหมดของบร�ษ'ที่ให"แก�คิณะกรรมการที่��ได"ร'บเล&อกต้'4งจำากที่��ประช/มจำ'ดต้'4งบร�ษ'ที่ และกรรมการจำะเร�ยกให"ผู้*"เร��มก�อการและผู้*"เข"าช&�อซึ่&4อห/"น่ที่'4งหลายใช"เง�น่คิ�าห/"น่ต้ามที่��แต้�ละคิน่ถ&ออย*� (ม.1110,1111)

แล"วจำ�งไปด)าเน่�น่การขอจำดที่ะเบ�ยน่จำ'ดต้'4งบร�ษ'ที่ภายใน่ 3 เด&อน่น่'บแต้�ว'น่ประช/มจำ'ดต้'4งบร�ษ'ที่ (ม. 1112) ม�ฉะน่'4น่แล"วจำะต้"องด)าเน่�น่การน่'ดประช/มเพ&�อจำ'ดต้'4งบร�ษ'ที่ข�4น่ใหม� แล"วด)าเน่�น่การต้ามข'4น่ต้อน่ต้ามคิวามที่��กล�าวมาแล"วที่/กประการ ซึ่��งหน่'งส&อบร�คิณห<สน่ธ�ที่��ได"จำดที่ะเบ�ยน่ไว"ย'งคิงใช"ได" ไม�เส�ยไป

น่อกจำากน่�4ใน่การย&�น่คิ)าขอจำดที่ะเบ�ยน่จำ'ดต้'4งบร�ษ'ที่ จำะต้"องม�รายงาน่การประช/มจำ'ดต้'4งบร�ษ'ที่เพ&�อแสดงรายละเอ�ยดการประช/มอ'น่เก��ยวก'บรายการที่��ขอจำดที่ะเบ�ยน่แน่บเป�น่เอกสารประกอบการขอจำดที่ะเบ�ยน่ด"วย

4.3 การขอร'บส�ที่ธ�บ'ต้รแน่วคิ�ด1. ส�ที่ธ�บ'ต้ร คิ&อหน่'งส&อส)าคิ'ญที่��ออกให"เพ&�อคิ/"มคิรองการประด�ษฐ<หร&อการออกแบบผู้ล�ต้ภ'ณฑิ<โดยผู้*"ที่รงส�ที่ธ�บ'ต้รจำะม�ส�ที่ธ�เด.ดขาดใน่การแสวงหาประโยชน่<จำากการประด�ษฐ<หร&อการออกแบบที่��ได"ร'บส�ที่ธ�บ'ต้รช'�วระยะเวลาหน่��ง ที่'4งน่�4การประด�ษฐ<หร&อการออกแบบน่'4น่จำะต้"องม�ล'กษณะต้ามที่��กฎหมายก)าหน่ด และผู้�าน่การพ�จำารณาและอน่/ม'ต้�จำากกรมที่ะเบ�ยน่การคิ"า2. บ/คิคิลที่��ม�ส�ที่ธ�ขอร'บส�ที่ธ�บ'ต้ร ได"แก�บ/คิคิลประเภที่ใดประเภที่หน่��งด'งต้�อไปน่�4ก. ผู้*"ประด�ษฐ<หร&อผู้*"ออกแบบหร&อที่ายาที่ของบ/คิคิลด'งกล�าวข. น่ายจำ"าง หร&อผู้*"ว�าจำ"าง หน่�วยราชการ องคิ<การของร'ฐ หร&อร'ฐว�สาหก�จำคิ. ผู้*"ร 'บโอน่ส�ที่ธ�ขอร'บส�ที่ธ�บ'ต้รจำากบ/คิคิลอ&�น่3. คิ)าขอร'บส�ที่ธ�บ'ต้รม� 2 ประเภที่ คิ&อ คิ)าขอร'บส�ที่ธ�บ'ต้รการประด�ษฐ< และคิ)าขอร'บส�ที่ธ�บ'ต้ร การออกแบบผู้ล�ต้ภ'ณฑิ< คิ)าขอร'บส�ที่ธ�บ'ต้รที่'4ง 2 ประเภที่ม�ส�วน่ประกอบแต้กต้�างก'น่4. การย&�น่คิ)าขอร'บส�ที่ธ�บ'ต้รและข'4น่ต้อน่การพ�จำารณาออกส�ที่ธ�บ'ต้ร ที่'4งใน่กรณ�ที่��เป�น่คิ)าขอร'บส�ที่ธ�บ'ต้รการประด�ษฐ<และคิ)าขอร'บส�ที่ธ�บ'ต้รการออกแบบผู้ล�ต้ภ'ณฑิ< ม�ว�ธ�การและข'4น่ต้อน่คิล"ายคิล�งก'น่เป�น่ส�วน่ใหญ�

- รายละเอ�ยดการประด�ษฐ<จำะต้"องสมบ*รณ< ร'ดก/ม และช'ดแจำ"งพอที่��จำะที่)าให"ผู้*"ช)าน่าญระด'บสาม'ญใน่ศึ�ลปะหร&อว�ที่ยาการที่��เก��ยวข"องสามารถที่)าและปฏิ�บ'ต้�ต้ามการประด�ษฐ<น่'4น่ได" และจำะต้"องระบ/ว�ธ�การประด�ษฐ<ที่��ด�ที่��ส/ดที่��ผู้*"ประด�ษฐ<จำะพ�งที่ราบด"วย ใน่ที่างปฏิ�บ'ต้� รายละเอ�ยดจำะต้"องระบ/ช&�อที่��แสดงถ�งการประด�ษฐ<และรายละเอ�ยดอ&�น่ ๆ เช�น่

อธ�บายล'กษณะและคิวามม/�งหมายของการประด�ษฐ< ระบ/สาขาว�ที่ยาการที่��เก��ยวข"อง

และเปFดเผู้ยการประด�ษฐ<โดยสมบ*รณ<เป�น่ต้"น่

- การย&�น่คิ)าขอร'บส�ที่ธ�บ'ต้ร จำะต้"องย&�น่คิ)าขอน่'4น่พร"อมที่'4งคิ�าธรรมเน่�ยมต้ามที่��กฎหมายก)าหน่ดต้�อพน่'กงาน่เจำ"าหน่"าที่�� ซึ่��งอาจำที่)าได" 2 ว�ธ� คิ&อ น่)าไปย&�น่ต้�อพน่'กงาน่เจำ"าหน่"าที่�� ณ กรมที่ะเบ�ยน่การคิ"า กระที่รวงพาณ�ชย< หร&อส�งคิ)าขอด'งกล�าวโดยที่างไปรษณ�ย<ลงที่ะเบ�ยน่ ถ�งพน่'กงาน่เจำ"าหน่"าที่�� ณ กรมที่ะเบ�ยน่การคิ"า กระที่รวงพาณ�ชย<

4.4 การเส�ยภาษ�อากรแน่วคิ�ด1. ผู้*"ม�หน่"าที่��เส�ยภาษ�เง�น่ได"บ/คิคิลธรรมดา ได"แก� บ/คิคิลธรรมดา ห"างห/"น่ส�วน่สาม'ญ

หร&อคิณะบ/คิคิลที่��ม�ใช�น่�ต้�บ/คิคิล ผู้*"ถ�งแก�คิวามต้ายใน่ระหว�างปDภาษ� และกองมรดกที่��ย'งม�ได"แบ�ง โดยเง�น่ได"ที่��จำะต้"องเส�ยภาษ�น่'4น่ ได"แก� เง�น่ได"พ�งประเม�น่ที่��ได"ร'บ2. ผู้*"ม�หน่"าที่��เส�ยภาษ�เง�น่ได"น่�ต้�บ/คิคิล ได"แก� บร�ษ'ที่หร&อห"างห/"น่ส�วน่น่�ต้�บ/คิคิล โดยเง�น่ได"ที่��จำะต้"องเส�ยภาษ�น่'4น่ม�ที่'4งเง�น่ได"ที่��เก�ดจำากการประกอบก�จำการและเง�น่ได"ที่��ได"มาเน่&�องจำากการประกอบก�จำการ3. ผู้*"ม�หน่"าที่��เส�ยภาษ�การคิ"า ได"แก� ผู้*"ประกอบการคิ"า โดยส��งที่��จำะต้"องเส�ยภาษ�น่'4น่ ได"แก� รายร'บก�อน่ห'กรายจำ�ายใด ๆ

4. ว�ธ�เส�ยภาษ�เง�น่ได"บ/คิคิลธรรมดา ภาษ�เง�น่ได"น่�ต้�บ/คิคิลและภาษ�การคิ"าน่'4น่ม� 3 ว�ธ� ได"แก� ว�ธ�ประเม�น่ต้น่เอง ว�ธ�ห'กภาษ� ณ ที่��จำ�าย และว�ธ�ประเม�น่โดยเจำ"าพน่'กงาน่ประเม�น่5. ต้ราสารใดต้"องเส�ยอากรแสต้มปHและผู้*"ใดเป�น่ผู้*"เส�ยย�อมเป�น่ไปต้ามบ'ญช�อ'ต้ราอากรแสต้มปH6. ผู้*"ม�หน่"าที่��เส�ยภาษ�เง�น่ได"บ/คิคิลธรรมดา ภาษ�เง�น่ได"น่�ต้�บ/คิคิล ภาษ�การคิ"าและอากรแสต้มปHอาจำได"ร'บยกเว"น่ไม�ต้"องเส�ยภาษ�- การเส�ยภาษ�เง�น่ได"บ/คิคิลธรรมดาม� 3 ว�ธ� ได"แก�1. ว�ธ�ประเม�น่ต้น่เองซึ่��งแบ�งออกเป�น่การเส�ยภาษ�เง�น่ได"ประจำ)าปD การเส�ยภาษ�เง�น่ได"กลางปDและการเส�ยภาษ�เง�น่ได"เหมาเป�น่งวด2. ว�ธ�ห'กภาษ� ณ ที่��จำ�าย ซึ่��งแบ�งออกเป�น่การห'กภาษ� ณ ที่��จำ�าย ต้ามบที่บ'ญญ'ต้�ของประมวลร'ษฎากรและการห'กภาษ� ณ ที่��จำ�ายต้ามคิ)าส'�งของอธ�บด�กรมสรรพากรที่��ออกโดยอาศึ'ยอ)าน่าจำต้ามคิวามใน่มาต้รา 3 เต้รส ของประมวลร'ษฎากร3. ว�ธ�ประเม�น่โดยเจำ"าพน่'กงาน่ประเม�น่ ซึ่��งแบ�งออกเป�น่การประเม�น่ก�อน่ถ�งก)าหน่ดเวลาย&�น่แบบแสดงรายการ การประเม�น่ภายหล'งก)าหน่ดเวลาย&�น่แบบแสดงรายการ

การประเม�น่โดยว�ธ�ก)าหน่ดจำ)าน่วน่เง�น่ได"ส/ที่ธ�และการประเม�น่จำากหน่'งส&อส)าคิ'ญ- ผู้*"ม�หน่"าที่��เส�ยภาษ�เง�น่ได"น่�ต้�บ/คิคิล ได"แก�1. บร�ษ'ที่หร&อห"างห/"น่ส�วน่น่�ต้�บ/คิคิลต้ามที่��เข"าใจำก'น่อย*�ที่'�วไป อ'น่ได"แก�บร�ษ'ที่จำ)าก'ด

บร�ษ'ที่มหาชน่จำ)าก'ด ห"างห/"น่ส�วน่สาม'ญน่�ต้�บ/คิคิล และห"างห/"น่ส�วน่จำ)าก'ด2. ก�จำการซึ่��งด)าเน่�น่การเป�น่ที่างการคิ"าหร&อหาก)าไรโดยร'ฐบาลต้�างประเที่ศึ องคิ<การของร'ฐบาลต้�างประเที่ศึ หร&อน่�ต้�บ/คิคิลอ&�น่ที่��ต้' 4งข�4น่ต้ามกฎหมายของต้�างประเที่ศึ3. ก�จำการร�วมคิ"า4. ม*ลน่�ธ�หร&อสมาคิมที่��ประกอบก�จำการซึ่��งม�รายได"5. น่�ต้�บ/คิคิลที่��อธ�บด�กรมสรรพากรประกาศึก)าหน่ดโดยอน่/ม'ต้�ร'ฐมน่ต้ร�ว�าการกระที่รวงการคิล'งให"เป�น่บร�ษ'ที่หร&อห"างห/"น่ส�วน่น่�ต้�บ/คิคิล และประกาศึใน่ราชก�จำจำาน่/เบกษา- การเส�ยภาษ�เง�น่ได"น่�ต้�บ/คิคิลโดยว�ธ�ประเม�น่ต้น่เอง แบ�งออกเป�น่ 3 ว�ธ�ด"วยก'น่ คิ&อ

ว�ธ�เส�ยจำากก)าไรส/ที่ธ� ว�ธ�เส�ยจำากรายได"ก�อน่ห'กรายจำ�าย และว�ธ�เส�ยจำากการจำ)าหน่�ายเง�น่ก)าไร ส�วน่ว�ธ�ห'กภาษ� ณ ที่��จำ�ายน่'4น่ ม�ที่'4งการห'กภาษ� ณ ที่��จำ�ายต้ามประมวลร'ษฎากร

และต้ามคิ)าส'�งของอธ�บด�กรมสรรพากร ส�วน่ว�ธ�ประเม�น่โดยเจำ"าพน่'กงาน่ประเม�น่น่'4น่

แบ�งออกเป�น่การประเม�น่ก�อน่ถ�งก)าหน่ดเวลาย&�น่รายการ การประเม�น่เน่&�องจำากแสดงรายการต้ามแบบที่��ย&�น่ไม�ถ*กต้"องต้ามคิวามจำร�งหร&อไม�สมบ*รณ< การประเม�น่เน่&�องจำากไม�ย&�น่รายการ และการประเม�น่เน่&�องจำากการไม�ที่)าบ'ญช� หร&อที่)าไม�คิรบต้ามที่��ประมวลร'ษฎากรหร&ออธ�บด�กรมสรรพากรได"ก)าหน่ดไว"- ผู้*"ม�หน่"าที่��เส�ยภาษ�การคิ"า ได"แก�1. ผู้*"ประกอบการคิ"าต้ามที่��ระบ/ไว"ใน่บ'ญช�อ'ต้ราภาษ�การคิ"า เช�น่ ผู้*"ให"เช�าส'งหาร�มที่ร'พย<2. ผู้*"ที่��ประมวลร'ษฎากรหร&ออธ�บด�กรมสรรพากรโดยอน่/ม'ต้�ร'ฐมน่ต้ร�ว�าการกระที่รวงการคิล'งให"ถ&อว�าเป�น่ผู้*"ประกอบการคิ"า เช�น่ ผู้*"น่)าเข"าใน่ราชอาณาจำ'กรซึ่��งส�น่คิ"าไม�ว�าเพ&�อการใด ๆ

- ว�ธ�เส�ยภาษ�การคิ"าม� 3 ว�ธ�ได"แก�1. ว�ธ�ประเม�น่ต้น่เอง ซึ่��งผู้*"ประกอบการคิ"าม�หน่าที่��ย&�น่แบบแสดงรายการพร"อมช)าระภาษ�ต้ามแบบที่��อธ�บด�กรมสรรพากรก)าหน่ด (แบบ ภ.คิ. 40) ที่/กเด&อน่ ภายใน่ว'น่ที่�� 15

ของเด&อน่ถ'ดไป ไม�ว�าจำะม�รายร'บใน่เด&อน่น่'4น่หร&อไม�ก.ต้าม อย�างไรก.ต้าม ม�ผู้*"ประกอบการคิ"าบางรายต้"องย&�น่แบบแสดงรายการและช)าระภาษ�ใน่ว'น่อ&�น่2. ว�ธ�ห'กภาษ� ณ ที่��จำ�าย ซึ่��งก)าหน่ดให"เฉพาะผู้*"จำ�ายเง�น่บางกรณ�เที่�าน่'4น่ที่��ม�หน่"าที่��ห'กภาษ� ณ ที่��จำ�าย และน่)าส�ง ณ ที่��ว�าการอ)าเภอที่"องที่��ภายใน่ 7 ว'น่ ของเด&อน่ถ'ดจำากเด&อน่ที่��จำ�ายเง�น่น่'4น่3. ว�ธ�ประเม�น่โดยเจำ"าพน่'กงาน่ประเม�น่ ซึ่��งให"อ)าน่าจำเจำ"าพน่'กงาน่ประเม�น่ ประเม�น่เร�ยกเก.บภาษ�การคิ"า พร"อมเบ�4ยปร'บและเง�น่เพ��มจำากผู้*"ประกอบการคิ"าที่��ไม�ย&�น่แบบแสดง

รายการการคิ"า หร&อย&�น่แล"วแต้�ไม�ถ*กต้"อง หร&อม�ข"อผู้�ดพลาดที่)าให"จำ)าน่วน่ภาษ�ที่��ต้"องเส�ยคิลาดเคิล&�อน่ไป- ต้ราสารที่��จำะต้"องปFดอากรแสต้มปH ได"แก� ต้ราสารที่��ระบ/ไว"ใน่อ'ต้ราอากรแสต้มปHช�องที่�� 1 ซึ่��งป;จำจำ/บ'น่ม�อย*� 28 ล'กษณะด"วยก'น่- ต้ราสารที่��ไม�ปFดแสต้มปHบร�บ*รณ<ม�ผู้ลใน่แง�พยาน่หล'กฐาน่ คิ&อ จำะใช"ต้"น่ฉบ'บ คิ*�ฉบ'บ

หร&อส)าเน่าต้ราสารน่'4น่เป�น่พยาน่หล'กฐาน่ใน่คิด�แพ�งไม�ได" จำน่กว�าจำะได"เส�ยอากรโดยปFดแสต้มปHคิรบจำ)าน่วน่ต้ามอ'ต้ราใน่บ'ญช�อ'ต้ราอากรแสต้มปHและข�ดฆ�าแล"ว

หน่�วยที่�� 5 การเต้ร�ยมคิด�แน่วคิ�ด1. การด)าเน่�น่คิด�จำะเก�ดผู้ลส)าเร.จำต้ามคิวามม/�งหมายถ"าได"ม�การเต้ร�ยมคิด�ไว"อย�างรอบคิอบโดยละเอ�ยดที่/กแง�ม/มของคิด� ที่'4งใน่ด"าน่ข"อกฎหมายและข"อเที่.จำจำร�ง2. การเต้ร�ยมคิด�แพ�งใน่ฐาน่ะโจำที่ก< ที่น่ายคิวามต้"องด)าเน่�น่การใน่เร&�องต้�าง ๆ ได"แก� การสอบข"อม*ลเบ&4องต้"น่ การรวบรวมพยาน่หล'กฐาน่ที่��เก��ยวข"องก'บคิด� การพ�จำารณาอ)าน่าจำฟ้Aองของโจำที่ก< การหาต้'วผู้*"ร 'บผู้�ด การพ�จำารณาเขต้อ)าน่าจำศึาลที่��จำะร'บฟ้Aอง การก)าหน่ดคิ�าที่น่ายคิวาม และการคิ)าน่วณคิ�าใช"จำ�ายใน่การด)าเน่�น่คิด�3. การเต้ร�ยมคิด�แพ�งใน่ฐาน่ะจำ)าเลย ที่น่ายคิวามต้"องด)าเน่�น่การใน่เร&�องต้�าง ๆ ได"แก� การต้รวจำคิ)าฟ้Aอง ประเด.น่ที่��ฟ้Aอง การสอบข"อม*ลที่��ถ*กต้"องและการวางแผู้น่ต้�อส*"คิด� การพ�จำารณาร'บหร&อไม�ร'บด)าเน่�น่คิด�และการคิ)าน่วณคิ�าใช"จำ�ายใน่การด)าเน่�น่คิด�4. การเต้ร�ยมคิด�อาญาใน่ฐาน่โจำที่ก< ที่น่ายคิวามต้"องด)าเน่�น่การใน่เร&�องต้�าง ๆ ได"แก� การสอบข"อม*ลเบ&4องต้"น่ การหาพยาน่หล'กฐาน่ใน่คิด� การพ�จำารณาฐาน่คิวามผู้�ด การพ�จำารณาอ)าน่าจำฟ้Aองของโจำที่ก< การหาต้'วผู้*"ร 'บผู้�ด การพ�จำารณาเขต้อ)าน่าจำศึาลที่��จำะร'บฟ้Aอง การก)าหน่ดคิ�าที่น่ายคิวาม และการคิ)าน่วณคิ�าใช"จำ�ายใน่การด)าเน่�น่คิด�5. การเต้ร�ยมคิด�อาญาใน่ฐาน่ะจำ)าเลย ที่น่ายคิวามต้"องด)าเน่�น่การใน่เร&�องต้�าง ๆ ได"แก� การต้รวจำคิ)าฟ้Aอง ประเด.น่ที่��ฟ้Aอง การสอบข"อม*ลที่��ถ*กต้"อง การวางแผู้น่ต้�อส*"คิด� และการคิ)าน่วณคิ�าใช"จำ�ายใน่การด)าเน่�น่คิด�

5.1 การเต้ร�ยมคิด�แพ�งใน่ฐาน่ะโจำที่ก<แน่วคิ�ด1. การต้รวจำสอบข"อม*ลเบ&4องต้"น่ คิวรต้รวจำสอบที่��มาของคิด� เจำต้น่าใน่การฟ้Aอง และแน่วที่างประน่�ประน่อมยอมคิวาม2. การรวบรวมพยาน่หล'กฐาน่ ที่น่ายคิวามต้"องรวบรวมพยาน่หล'กฐาน่ที่��เก��ยวข"องก'บคิด� โดยเฉพาะพยาน่บ/คิคิล พยาน่เอกสาร และพยาน่ว'ต้ถ/

3. ผู้*"ที่��จำะเป�น่โจำที่ก<ฟ้Aองคิด�ได"ต้"องม�คิ/ณสมบ'ต้�ต้ามที่��กฎหมายก)าหน่ดไว"4. ผู้*"ที่��จำะถ*กฟ้Aองให"เป�น่จำ)าเลยใน่คิด� ได"แก�ผู้*"ที่��ต้"องร'บผู้�ดโดยต้รง และผู้*"ที่��ต้"องร�วมร'บผู้�ด5. การจำะย&�น่ฟ้Aองต้"องพ�จำารณาเขต้ศึาลและอ)าน่าจำศึาล เพ&�อจำะได"ย&�น่ฟ้Aองให"ถ*กต้"อง6. ที่น่ายคิวามอาจำร'บหร&อไม�ร'บด)าเน่�น่คิด�ก.ได" หากร'บด)าเน่�น่คิด�คิวรต้กลงเร&�องคิ�าที่น่ายคิวามให"เร�ยบร"อย7. คิ�าใช"จำ�ายใน่การด)าเน่�น่คิด�แพ�งใน่ฐาน่ะโจำที่ก< ได"แก�คิ�าข�4น่ศึาล คิ�าธรรมเน่�ยมอ&�น่ ๆ

คิ�าป?วยการต้�าง ๆ และคิ�าใช"จำ�ายพ�เศึษ- การน่)าข"อเที่.จำจำร�งและข"อกฎหมายส*�กระบวน่พ�จำารณาของศึาลม� 5 ว�ธ�คิ&อ1. โดยพยาน่หล'กฐาน่ แบ�งได"เป�น่ 4 กรณ�คิ&อ- พยาน่บ/คิคิล คิ&อคิ)าให"การของบ/คิคิลที่��ให"การด"วยวาจำาต้�อศึาล หร&อพน่'กงาน่เจำ"าหน่"าที่��- พยาน่เอกสาร คิ&อข"อคิวามใดที่��ปรากฏิเป�น่ลายล'กษณ<อ'กษร หร&อร*ปรอยที่��ให"แที่น่คิ)าพ*ด เพ&�อเข"าใจำคิวามหมาย- พยาน่ว'ต้ถ/ คิ&อส��งใด ๆ ที่��สามารถให"ศึาลหร&อพน่'กงาน่เจำ"าหน่"าที่��ต้รวจำสอบเพ&�อให"ข"อเที่.จำจำร�งย&น่ย'น่เป�น่ประโยชน่<ต้�อการพ�จำารณาคิด�• พยาน่ช'4น่หน่��ง หมายถ�ง พยาน่หล'กฐาน่ที่��ด�ที่��ส/ดที่��จำะพ�งม�หร&อหาได"ส)าหร'บการพ�ส*จำน่<ข"อเที่.จำจำร�งใน่คิด�น่'4น่ ๆ

• พยาน่ช'4น่สอง หมายถ�ง พยาน่อ&�น่น่อกจำากพยาน่ช'4น่หน่��ง• พยาน่โดยต้รง หมายถ�ง พยาน่หล'กฐาน่ใด ๆ ที่��บ�งช�4ถ�งข"อเที่.จำจำร�งที่��ม�อย*�อย�างช'ดเจำน่ โดยไม�ต้"องอาศึ'ยพยาน่หล'กฐาน่อ&�น่• พยาน่เหต้/ผู้ลหร&อพยาน่แวดล"อมกรณ�น่'4น่ หมายถ�ง พยาน่หล'กฐาน่ที่��ต้"องเช&�อมโยงก'บพยาน่หล'กฐาน่อ&�น่หร&อพยาน่ชน่�ดอ&�น่• ประจำ'กษ<พยาน่ ถ&อเป�น่พยาน่ช'4น่หน่��งที่��ร* "เห.น่เหต้/การณ<ที่��เก�ดข�4น่ด"วยต้าต้น่เอง• พยาน่บอกเล�า ต้ามปกต้�ศึาลจำะไม�ร'บฟ้;งเข"ามาส*�กระบวน่พ�จำารณาของศึาล แต้�ม�ข"อยกเว"น่บางประการที่��กฎหมายอน่/ญาต้ให"ศึาลร'บฟ้;งพยาน่บอกเล�าได"2. โดยข"อส'น่น่�ษฐาน่ของกฎหมาย หมายถ�ง ข"อเที่.จำจำร�งที่��โต้"เถ�ยงก'น่ใน่ศึาล ใน่บางกรณ�กฎหมายก)าหน่ดข"อส'น่น่�ษฐาน่ไว"เป�น่คิ/ณต้�อคิ*�คิวามฝึ?ายใดฝึ?ายหน่��ง ซึ่��งจำะถ&อประโยชน่<จำากข"อส'น่น่�ษฐาน่ต้ามกฎหมายน่'4น่เป�น่ประโยชน่<ใน่คิด�ของต้น่ได" คิ*�คิวามฝึ?ายที่��จำะร'บประโยชน่<จำากข"อส'น่น่�ษฐาน่เพ�ยงแต้�พ�ส*จำน่<ว�าต้น่ได"ปฏิ�บ'ต้�ต้ามเง&�อน่ไขแห�งการที่��จำะได"ประโยชน่<จำากข"อส'น่น่�ษฐาน่ก.ถ&อว�าข"อเที่.จำจำร�งที่��เก�ดข�4น่เป�น่ไปต้ามข"อส'น่น่�ษฐาน่

ของกฎหมาย3. โดยศึาลร'บร* "เอง แยกได"ด'งน่�4- ข"อกฎหมาย หมายถ�งต้'วบที่กฎหมายต้�าง ๆ ของประเที่ศึไที่ย ซึ่��งคิ*�คิวามที่��อ"างไม�จำ)าเป�น่ต้"องน่)าส&บ- ข"อเที่.จำจำร�งที่��ศึาลร'บร* "เอง เช�น่ ถ"อยคิ)าภาษาไที่ย ขน่บธรรมเน่�ยมประเพณ� คิวามเป�น่ไปของบ"าน่เม&อง4. โดยศึาลต้รวจำเห.น่เอง คิ&อพยาน่เอกสารและพยาน่ว'ต้ถ/ที่��คิ*�คิวามน่)าส&บและส�งต้�อศึาล5. โดยคิ*�คิวามร'บก'น่หร&อถ&อว�าได"ร'บก'น่ การร'บข"อเที่.จำจำร�งใน่ศึาลอาจำจำะแบ�งออกได"เป�น่ 2 กรณ�คิ&อ

- กรณ�ที่��ร 'บก'น่โดยช'ดแจำ"ง หมายถ�ง ข"อเที่.จำจำร�งที่��คิ*�คิวามฝึ?ายใดฝึ?ายหน่��งกล�าวอ"างและอ�กฝึ?ายแถลงร'บก'น่ไว"โดยช'ดเจำน่ใน่เอกสารหร&อคิ)าคิ*�คิวามหร&อใน่รายงาน่กระบวน่พ�จำารณาของศึาล ซึ่��งถ&อว�าข"อเที่.จำจำร�งน่'4น่ร'บฟ้;งเป�น่ย/ต้�- กรณ�ที่��ถ&อว�าได"ร'บก'น่ หมายถ�ง ข"อเที่.จำจำร�งที่��คิ*�คิวามฝึ?ายใดฝึ?ายหน่��งกล�าวอ"างและอ�กฝึ?ายหน่��งไม�ได"ปฏิ�เสธ ต้"องถ&อว�าการที่��ม�ได"ปฏิ�เสธน่'4น่เป�น่การร'บข"อเที่.จำจำร�งที่��ต้น่ม�ได"ปฏิ�เสธน่'4น่แล"ว- ใน่การน่)าส&บพ�ส*จำน่<ต้�อศึาลต้ามกฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามแพ�ง แบ�งชน่�ดของพยาน่ได"ด'งน่�41. พยาน่บ/คิคิล

2. พยาน่เอกสาร3. พยาน่ว'ต้ถ/ (ว'ต้ถ/พยาน่)

- โจำที่ก<ที่��จำะม�อ)าน่าจำฟ้Aองได"ต้"อง1. ต้"องม�สภาพเป�น่บ/คิคิล

2. ม�การโต้"แย"งส�ที่ธ�หร&อม�คิวามจำ)าเป�น่จำะต้"องใช"ส�ที่ธ�ที่างศึาล3. ต้"องม�คิวามสามารถต้ามกฎหมาย- ที่��เป�น่จำ)าเลยหร&อผู้*"ต้"องร'บผู้�ดต้ามฟ้Aองของโจำที่ก<คิวามพ�จำารณาด'งต้�อไปน่�41. ผู้*"ที่��ต้"องร'บผู้�ดโดยต้รง คิ&อ ผู้*"ที่��โต้"แย"งส�ที่ธ�หร&อหน่"าที่��โจำที่ก<โดยต้รง เป�น่ผู้*"ที่��กระที่)าการหร&องดเว"น่กระที่)าการซึ่��งม�ผู้ลกระที่บกระเที่&อน่ถ�งส�ที่ธ�และหน่"าที่��ของโจำที่ก<เป�น่เหต้/ให"โจำที่ก<ได"ร'บคิวามเส�ยหาย ส*ญเส�ยประโยชน่<ที่��ม�อย*�โดยชอบด"วยกฎหมาย2. ผู้*"ที่��จำะต้"องร�วมร'บผู้�ด คิ&อ บ/คิคิลที่��ม�ได"กระที่)าผู้�ดส'ญญา หร&อกระที่)าละเม�ดโดยต้รง

หากแต้�เป�น่บ/คิคิลที่��กฎหมายบ'ญญ'ต้�ให"ต้"องร�วมร'บผู้�ดก'บผู้*"ผู้�ดส'ญญาหร&อผู้*"กระที่)า

ละเม�ด- ฐาน่ะของจำ)าเลยใน่บางกรณ�ที่��ห"ามม�ให"โจำที่ก<ฟ้Aองคิด�แก�จำ)าเลยที่��ม�ฐาน่ะด'งต้�อไปน่�41. จำ)าเลยที่��ถ*กศึาลพ�ที่'กษ<ที่ร'พย<ต้ามพ.ร.บ.ล"มละลาย พ.ศึ.2483

2. คิด�อ/ที่ล/ม คิ&อ คิด�ที่��ผู้*"ส&บส'น่ดาน่ฟ้Aองบ/พการ� (อ'ยการสามารถฟ้Aองแที่น่ได")3. กรณ�ที่��ม�กฎหมายบ'ญญ'ต้�ห"ามฟ้Aองไว"โดยเฉพาะ เช�น่ พ.ร.บ.จำ'ดร*ปที่��ด�น่เพ&�อเกษต้รกรรม พ.ศึ.2517

- ประเภที่ของคิด� แบ�งเป�น่ 1 ประเภที่ คิ&อ1. คิด�เก��ยวด"วยที่ร'พย< หร&อส�ที่ธ�หร&อประโยชน่<ใดๆอ'น่เก��ยวก'บที่ร'พย<คิ&อคิด�ที่��โจำที่ก<ม/�งหมายจำะบ'งคิ'บเอาก'บที่ร'พย<ช�4น่ใดโดยเฉพาะ2. คิด�อ&�น่ ๆ ที่��ไม�เก��ยวด"วยที่ร'พย< หร&อส�ที่ธ� หร&อประโยชน่<ใด ๆ อ'น่เก��ยวก'บที่ร'พย< คิ&อ

คิด�ที่��ม/�งหมายจำะบ'งคิ'บให"จำ)าเลยกระที่)าหร&องดเว"น่กระที่)าการอย�างใดอย�างหน่��ง

- คิด�ที่��ย&�น่คิ)าฟ้Aองแยกได" 4 ประเภที่ คิ&อ1. คิ)าฟ้Aองที่��เก��ยวด"วยที่ร'พย< ศึาลที่��จำะฟ้Aองคิด�คิ&อศึาลที่��ที่ร'พย<เหล�าน่'4น่ต้'4งอย*�ใน่เขต้ศึาลใน่เวลาย&�น่ฟ้Aอง ยกเว"น่ ฟ้Aองต้�อศึาลที่��จำ)าเลยม�ภ*ม�ล)าเน่าอย*�ใน่เขต้ หร&อ ที่ร'พย<ที่��ฟ้Aองต้'4งอย*�ใน่เขต้ศึาล 2 ศึาลข�4น่ไป จำะฟ้Aองศึาลใดศึาลหน่��งก.ได"2. คิ)าฟ้Aองที่��ไม�เก��ยวด"วยที่ร'พย< แบ�งเป�น่ คิด�ม�ข"อพ�พาที่ ก'บคิด�ไม�ม�ข"อพ�พาที่- คิด�ม�ข"อพ�พาที่ คิ&อ คิด�ที่��ม�การโต้"แย"งส�ที่ธ�ใน่อ'น่ที่��จำะเร�ยกใคิรมาเป�น่จำ)าเลย ศึาลที่��จำะฟ้Aองคิ&อศึาลที่��จำ)าเลยม�ภ*ม�ล)าเน่าอย*� ยกเว"น่ ฟ้Aองต้�อศึาลที่��ม*ลคิด�เก�ดข�4น่ หร&อ จำ)าเลยหลายคิน่ม�ภ*ม�ล)าเน่าใน่เขต้ศึาลหลายศึาล ให"ฟ้Aองย'งศึาลใดศึาลหน่��ง- คิด�ไม�ม�ข"อพ�พาที่ คิ&อ คิด�ที่��ม�ได"ฟ้Aองบ'งคิ'บใคิร จำ�งไม�ม�ต้'วจำ)าเลย ผู้*"ร "องจำ)าเป�น่ต้"องใช"ส�ที่ธ�ที่างศึาลเพ&�อขอให"กระที่)าการอย�างใดอย�างหน่��ง ศึาลที่��จำะฟ้Aองคิด� คิ&อศึาลที่��ม*ลคิด�เก�ดข�4น่3. คิ)าฟ้Aองเก��ยวด"วยหน่�4เหน่&อบ/คิคิล ซึ่��งเจำ"าหน่�4ม�ภ*ม�ล)าเน่าอย*�ใน่ประเที่ศึไที่ย ล*กหน่�4ม�ภ*ม�ล)าเน่าอย*�ต้�างประเที่ศึ

- ต้"องเป�น่หน่�4เหน่&อบ/คิคิลคิ&อหน่�4อ'น่เป�น่บ/คิคิลส�ที่ธ� หาได"บ'งคิ'บเอาแก�ต้'วที่ร'พย<ใดโดยเฉพาะเจำาะจำงไม� - เจำ"าหน่�4ต้"องม�ภ*ม�ล)าเน่าใน่ประเที่ศึไที่ย

- ล*กหน่�4จำะต้"องม�ได"ม�ภ*ม�ล)าเน่าใน่ประเที่ศึไที่ยหากแต้�เข"ามาใน่ประเที่ศึไที่ยช'�วคิราวศึาลที่��ร 'บฟ้Aองคิด�คิ&อศึาลที่��เจำ"าหน่�4ม�ภ*ม�ล)าเน่าอย*�ใน่เขต้ศึาล หร&อ ศึาลที่��พบต้'วล*กหน่�4ใน่เขต้ศึาล4. คิ)าฟ้Aองเก��ยวก'บคิน่ส'ญชาต้�ไที่ยน่อกประเที่ศึ

- ต้"องเป�น่กรณ�ที่��บ'ญญ'ต้�ใน่หมวด 1 ม�ได"บ'งคิ'บถ�ง คิ&อต้"องเป�น่เร&�อง ปวพ.ว�าด"วยอ)าน่าจำศึาลม�ได"บ'งคิ'บเป�น่อย�างอ&�น่- ต้"องเป�น่เร&�องระหว�างคิน่ส'ญชาต้�ไที่ยต้�อคิน่ส'ญชาต้�ไที่ย- ต้"องย&�น่ฟ้Aองต้�อศึาลช'4น่ต้"น่ใน่กที่ม.

- คิ�าใช"จำ�ายใน่การด)าเน่�น่คิด� ได"แก�1. คิ�าข�4น่ศึาล- คิด�ที่��ม�คิ)าขอให"ปลดเปล&4องที่/กข<อ'น่อาจำคิ)าน่วณเป�น่ราคิาเง�น่ได" โจำที่ก<ต้"องเส�ยคิ�าข�4น่ศึาลช'4น่ต้"น่ต้ามจำ)าน่วน่ที่/น่ที่ร'พย<ที่��เร�ยกร"องหร&อราคิาที่ร'พย<ส�น่ที่��พ�พาที่- คิด�ที่��ม�คิ)าขอให"ปลดเปล&4องที่/กข<อ'น่ไม�อาจำคิ)าน่วณเป�น่ราคิาเง�น่ได" ต้"องเส�ยคิ�าข�4น่ศึาลส)าหร'บคิด�ที่'�วไปรวมที่'4งคิด�ไม�ม�ข"อพ�พาที่เร&�องละสองร"อยบาที่- คิด�ที่��ม�คิ)าขอให"ปลดเปล&4องที่/กข<อ'น่อาจำคิ)าน่วณเป�น่ราคิาเง�น่ได"และไม�อาจำคิ)าน่วณเป�น่ราคิาเง�น่ได"รวมอย*�ด"วยก'น่ เส�ยคิ�าข�4น่ศึาลต้ามราคิาที่/น่ที่ร'พย<ที่��ฟ้Aอง แต้�ถ"าคิ)าน่วณคิ�าข�4น่ศึาลแล"วเป�น่เง�น่น่"อยกว�า 200 บาที่โจำที่ก<ต้"องเส�ยคิ�าข�4น่ศึาล 200 บาที่- คิ�าข�4น่ศึาลใน่อน่าคิต้ ถ"าโจำที่ก<ม�คิ)าขอให"ช)าระหน่�4ใน่เวลาอน่าคิต้รวมอย*�ด"วย2. คิ�าธรรมเน่�ยมอ&�น่ ๆ3. คิ�าป?วยการต้�าง ๆ ได"แก� คิ�าส&บพยาน่น่อกศึาล คิ�าป?วยการและคิ�าพาหน่ะพยาน่ คิ�าร'งว'ดที่)าแผู้น่ที่�� คิ�าป?วยการและคิ�าพาหน่ะใน่การส�งคิ)าคิ*�คิวามหร&อเอกสาร4. คิ�าใช"จำ�ายพ�เศึษ เช�น่ คิ�าประกาศึโฆษณาใน่หน่'งส&อพ�มพ< เป�น่ต้"น่

5.2 การเต้ร�ยมคิด�แพ�งใน่ฐาน่ะจำ)าเลยแน่วคิ�ด1. การต้รวจำคิ)าฟ้Aองใน่ฐาน่ะจำ)าเลยใน่คิด�แพ�ง คิวรต้รวจำว'น่คิรบก)าหน่ดการย&�น่คิ)าให"การ ต้รวจำคิวามถ*กต้"องของคิ)าฟ้Aอง และต้รวจำคิวามสมบ*รณ<ของคิ)าฟ้Aอง น่อกจำากน่�4ต้"องแยกประเด.น่ที่��จำะฟ้Aองให"ถ*กต้"องคิรบถ"วน่ เพ&�อประโยชน่<ใน่การสอบข"อเที่.จำจำร�งจำากจำ)าเลย2. เม&�อต้รวจำประเด.น่ที่��ฟ้Aองแล"ว ที่น่ายคิวามคิวรสอบข"อเที่.จำจำร�งที่/กประเด.น่ใน่คิ)าฟ้Aอง

สอบข"อต้�อส*" เพ&�อวางแผู้น่การต้�อส*"คิด�3. เม&�อที่น่ายคิวามสอบข"อเที่.จำจำร�งจำากจำ)าเลยแล"ว และเห.น่ว�าไม�ม�ที่างต้�อส*" คิวรแจำ"งให"จำ)าเลยที่ราบและหาที่างช�วยเหล&อจำากหน่'กให"เป�น่เบา แต้�หากเห.น่ว�าม�ที่างต้�อส*"คิด� จำ�งร'บคิด�4. คิ�าใช"จำ�ายใน่การด)าเน่�น่คิด�แพ�งใน่ฐาน่ะจำ)าเลย ได"แก�คิ�าธรรมเน่�ยมต้�าง ๆ และคิ�าใช"จำ�ายพ�เศึษคิวรแจำ"งรายละเอ�ยดให"ต้'วคิวามที่ราบ

- ที่น่ายคิวามคิวรต้รวจำพ�จำารณาคิ)าฟ้Aอง ด'งน่�4 1. การต้รวจำคิ)าฟ้Aอง 2. การต้รวจำประเด.น่ที่��ฟ้Aอง- เม&�อแยกประเด.น่เสร.จำแล"วคิวรด)าเน่�น่การต้�อไปน่�4 1. สอบข"อเที่.จำจำร�ง 2. สอบข"อต้�อส*" 3. ก)าหน่ดแผู้น่การต้�อส*"

5.3 การเต้ร�ยมคิด�อาญาใน่ฐาน่ะโจำที่ก<แน่วคิ�ด1. การสอบข"อม*ลเบ&4องต้"น่ คิวรต้รวจำสอบปากคิ)าของผู้*"เส�ยหายและพยาน่ แล"วบ'น่ที่�กรายละเอ�ยดเป�น่หล'กฐาน่เพ&�อใช"ประกอบใน่การก)าหน่ดแผู้น่การด)าเน่�น่คิด�2. การส&บพยาน่ใน่คิด�อาญา จำะต้"องม�พยาน่หล'กฐาน่แน่�ช'ดว�าได"ม�การกระที่)าคิวามผู้�ดจำร�งศึาลจำ�งจำะลงโที่ษจำ)าเลย ด'งน่'4น่ การหาพยาน่หล'กฐาน่มาประกอบคิด�จำ�งจำ)าเป�น่ต้"องหาให"ได"มากที่��ส/ด ที่'4งพยาน่บ/คิคิล พยาน่เอกสาร พยาน่ว'ต้ถ/ และผู้*"ช)าน่าญการพ�เศึษ3. ใน่การพ�จำารณาฐาน่คิวามผู้�ด บางคิร'4งคิด�ม�ล'กษณะคิวามผู้�ดที่��ม�ป;ญหาว�าเป�น่คิวามผู้�ดฐาน่ใด ที่น่ายคิวามต้"องพ�จำารณาและปร'บบที่คิวามผู้�ด4. ใน่คิด�อาญาบางประเภที่ พน่'กงาน่อ'ยการเป�น่โจำที่ก<ฟ้Aองได"แต้�ผู้*"เส�ยหายฟ้Aองไม�ได" และคิด�บางประเภที่ผู้*"เส�ยหายเป�น่โจำที่ก<ฟ้Aองได"แต้�ผู้*"เส�ยหายฟ้Aองไม�ได" และคิด�บางประเภที่ผู้*"เส�ยหายเป�น่โจำที่ก<ฟ้Aองได"แต้�พน่'กงาน่อ'ยการฟ้Aองไม�ได" ผู้*"ที่��จำะเป�น่โจำที่ก<ฟ้Aองคิด�ได"ต้"องม�คิ/ณสมบ'ต้�ต้ามที่��กฎหมายก)าหน่ดไว"5. ผู้*"ที่��จำะถ*กฟ้Aองเป�น่จำ)าเลยใน่คิด�อาญา ได"แก�ต้'วการ ผู้*"ใช" และผู้*"สน่'บสน่/น่ ซึ่��งอาจำม�ผู้*"ร �วมกระที่)าผู้�ดได"ที่'4งสามประเภที่6. การย&�น่ฟ้Aองต้"องพ�จำารณาเขต้อ)าน่าจำศึาล ซึ่��งโดยปกต้�คิวรย&�น่ฟ้Aองต้�อศึาลที่��คิวามผู้�ดเก�ดข�4น่7. ที่น่ายคิวามอาจำต้"องพ�จำารณาเขต้อ)าน่าจำศึาล ซึ่��งโดยปกต้�คิวรย&�น่ฟ้Aองต้�อศึาลที่��คิวามผู้�ดเก�ดข�4น่8. คิ�าใช"จำ�ายใน่การด)าเน่�น่คิด�อาญาใน่ฐาน่ะโจำที่ก< ได"แก�คิ�าส�งหมายน่'ดและส)าเน่าคิ)าฟ้Aอง คิ�าส�งหมายแจำ"งว'น่น่'บส&บพยาน่โจำที่ก< คิ�าคิ'ดถ�ายเอกสาร คิ�าต้รวจำพ�ส*จำน่<หล'กฐาน่ และคิ�าเด�น่เผู้ช�ญส&บ

- การสอบสวน่คิด�อาญาของพน่'กงาน่สอบสวน่ต้ามปวอ. ม�คิวามส)าคิ'ญเพราะถ&อว�าเป�น่การสอบข"อม*ลเบ&4องต้"น่ใน่การที่��จำะฟ้Aองคิด�อาญาต้�อศึาล- พยาน่หล'กฐาน่ใน่คิด�อาญา

1. พยาน่บ/คิคิล คิ&อ บ/คิคิลที่��ร* "เห.น่เหต้/การณ<ด"วยต้น่เองหร&อที่��เร�ยกว�าประจำ'กษ<ที่��สามารถเบ�กคิวามเก��ยวก'บข"อเที่.จำจำร�งที่��ศึาลจำะน่)าไปว�น่�จำฉ'ยคิด�ต้ามฟ้Aองได"2. พยาน่เอกสาร ก)าหน่ดให"ใช"ต้"น่ฉบ'บเอกสารเที่�าน่'4น่ที่��อ"างเป�น่พยาน่ได"3. พยาน่ว'ต้ถ/ ม�คิวามส)าคิ'ญใน่การพ�ส*จำน่<คิวามผู้�ดของจำ)าเลยใน่คิด�อาญามาก เช�น่

ของกลาง4. พยาน่ผู้*"ช)าน่าญการพ�เศึษ หร&อใน่ที่างแพ�งเร�ยกว�าพยาน่ผู้*"เช��ยวชาญ ที่��ต้"องอาศึ'ยหล'กว�ชาหร&อการต้รวจำพ�ส*จำน่<อย�างใดอย�างหน่��ง- การสอบรายละเอ�ยดของข"อเที่.จำจำร�งที่��เก��ยวก'บการกระที่)าผู้�ดของจำ)าเลย ม�ผู้ลใน่การพ�จำารณาร�างฟ้Aองคิด�ของที่น่ายโจำที่ก< เพราะหากที่น่ายโจำที่ก<ไม�พ�จำารณารายละเอ�ยดให"ถ�องแที่"ว�าการกระที่)าของจำ)าเลยเป�น่คิวามผู้�ดใด คิวรจำะขอให"ศึาลลงโที่ษต้ามมาต้ราใด

อาจำอ"างข"อหาฐาน่คิวามผู้�ดใน่ฟ้Aองไปอย�างหน่��ง เม&�อถ�งช'4น่ส&บสวน่โจำที่ก< พยาน่อาจำเบ�กคิวามเป�น่คิวามผู้�ดอ�กข"อหาหน่��ง ที่)าให"ข"อเที่.จำจำร�งต้ามฟ้Aองต้�างจำากข"อเที่.จำจำร�งใน่การพ�จำารณา อาจำที่)าให"ศึาลยกฟ้Aองได"- ประชาชน่ที่'�วไปไม�สามารถเป�น่ผู้*"เส�ยหายฟ้Aองคิด�ด'งต้�อไปน่�4ได" คิ&อ คิวามผู้�ดต้�อคิวามม'�น่คิงของร'ฐ คิวามผู้�ดฐาน่เป�น่กบฏิ คิวามผู้�ดเก��ยวก'บกฎหมายภาษ�อากร คิวามผู้�ดเก��ยวก'บอาว/ธปIน่ คิวามผู้�ดเก��ยวก'บคิน่เข"าเม&อง- ใน่การเต้ร�ยมคิด�อาญาใน่ฐาน่ะโจำที่ก<น่'4น่ การก)าหน่ดคิวามผู้�ดของจำ)าเลยน่'4น่คิวรสอบถามต้ามพฤต้�การณ<ไว"ให"ช'ดเจำน่ หากม�คิวามสงส'ยก.คิวรจำะต้'4งฐาน่คิวามผู้�ดคิรอบคิล/มไว" เช�น่ อาจำจำะเป�น่ไปได"ที่'4งต้'วการหร&อผู้*"สน่'บสน่/น่ ก.คิวรต้"องรวมก'น่ไป ถ"าศึาลพ�จำารณาได"ว�าม�คิวามผู้�ดฐาน่ใดก.ลงโที่ษไปต้ามคิวามผู้�ดน่'4น่ได"- การก)าหน่ดคิ�าที่น่ายคิวามน่'4น่จำะหามาต้รฐาน่กลางไม�ได"ว�าคิวรเร�ยกเที่�าไร แต้�ก.พอจำะม�หล'กเกณฑิ<กว"าง ๆ ใน่การก)าหน่ดโดยพ�จำารณาจำาก1. คิวามยากง�ายของคิด�2. คิ�าใช"จำ�ายใน่การส&บหาข"อเที่.จำจำร�งใน่คิด�3. โที่ษและอ'ต้ราโที่ษใน่คิด�4. ฐาน่ะของโจำที่ก<และจำ)าเลย5. ช&�อเส�ยงของที่น่ายคิวาม6. ระยะเวลาใน่การด)าเน่�น่คิด�- คิ�าใช"จำ�ายใน่การด)าเน่�น่คิด�อาญา1. คิ�าใช"จำ�ายใน่การส�งหมายน่'ดและส)าเน่าคิ)าฟ้Aอง2. คิ�าใช"จำ�ายใน่การส�งหมายแจำ"งว'น่น่'ดพยาน่โจำที่ก<

3. คิ�าใช"จำ�ายใน่การคิ'ดถ�ายเอกสาร4. คิ�าใช"จำ�ายใน่การพ�ส*จำน่<หล'กฐาน่5. คิ�าใช"จำ�ายใน่การเด�น่เผู้ช�ญส&บ5.4 การเต้ร�ยมคิด�อาญาใน่ฐาน่ะจำ)าเลยแน่วคิ�ด1. ที่น่ายคิวามต้"องพ�จำารณาคิ)าฟ้Aองของโจำที่ก< เพ&�อที่ราบข"อกล�าวหาและฐาน่คิวามผู้�ดที่��โจำที่ก<ประสงคิ<จำะให"ลงโที่ษจำ)าเลย2. ที่น่ายคิวามต้"องสอบข"อเที่.จำจำร�งที่��เก��ยวข"อก'บข"อกล�าวหาและข"อต้�อส*"ของจำ)าเลย

เพ&�อหาแน่วที่างต้�อส*"คิด�3. การต้�อส*"คิด� ที่น่ายคิวามต้"องพ�จำารณาข"อบกพร�องใน่คิ)าฟ้Aองของโจำที่ก<ใน่คิด�บางประเภที่ว�าต้รงก'บคิวามเป�น่จำร�งหร&อไม� และเต้ร�ยมพยาน่หล'กฐาน่ต้ามแน่วที่างต้�อส*"คิด�ของต้น่4. ใน่การด)าเน่�น่คิด� ที่น่ายคิวามอาจำก)าหน่ดคิ�าใช"จำ�ายรวมไว"ใน่คิ�าที่น่ายคิวามก.ได"- ว�ธ�พ�จำารณาประเด.น่ที่��ฟ้Aอง ให"พ�จำารณาต้ามส)าเน่าคิ)าฟ้Aองของโจำที่ก<ว�าฟ้Aองใน่คิวามผู้�ดประเด.น่ใดบ"าง พ�จำารณาคิ)าฟ้Aองต้ามกล'กเกณฑิ<ใน่ม. 158 ปวอ. พ�จำารณาประเด.น่ที่��ฟ้Aองว�าข"อคิวามที่��บรรยายใน่ฟ้Aองน่'4น่ได"กล�าวอ"างถ�งข"อเที่.จำจำร�งและรายละเอ�ยดเก��ยวก'บการกระที่)าคิวามผู้�ดอย�างไร ม�บ/คิคิลผู้*"เก��ยวข"องใน่การกระที่)าคิวามผู้�ดต้ามข"อกล�าวหาของโจำที่ก<อย�างไร พยาน่หล'กฐาน่ของโจำที่ก<ม�อะไรบ"าง คิ)าบรรยายฟ้Aองของโจำที่ก<คิรบองคิ<ประกอบคิวามผู้�ดหร&อไม� โจำที่ก<อ"างบที่มาต้ราใน่กฎหมายถ*กต้"องหร&อไม� ประเด.น่ที่��พ�จำารณาม�ประเด.น่เด�ยวว�าจำ)าเลยกระที่)าคิวามผู้�ดต้ามที่��ฟ้Aองหร&อไม�- ข"อเที่.จำจำร�งใดที่��เห.น่ได"ช'ดว�าจำ)าเลยได"กระที่)าคิวามผู้�ด ที่น่ายคิวามจำะต้"องหาเหต้/ใน่ล'กษณะคิด�หร&อหาข"อกฎหมายที่��เป�น่คิ/ณมาเป�น่ประโยชน่<ใน่การต้�อส*"คิด� หากไม�สามารถจำะหาข"อต้�อส*"ใด ๆ ได" ที่น่ายคิวามคิวรให"คิ)าแน่ะน่)าต้'วคิวามว�าคิวรจำะร'บสารภาพเส�ย- แน่วที่างต้�อส*"คิด�ม� 3 แน่วที่าง ด'งน่�41. ยกข"อเที่.จำจำร�งข�4น่ต้�อส*"2. ยกข"อกฎหมายข�4น่ต้�อส*"3. ยกข"อบกพร�องใน่การด)าเน่�น่คิด�ของโจำที่ก<ข�4น่เป�น่ข"อต้�อส*"

หน่�วยที่�� 6 การเร�ยงคิ)าฟ้Aอง คิ)าให"การและคิ)าคิ*�คิวามแน่วคิ�ด1. การเร�ยงคิ)าฟ้Aองต้"องเป�น่ไปต้ามที่��กฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามบ'ญญ'ต้�ไว" กล�าวคิ&อ

ใน่คิด�แพ�งน่'4น่ จำะต้"องแสดงโดยแจำ"งช'ดถ�งสภาพแห�งข"อหาและคิ)าขอบ'งคิ'บ ที่'4งข"ออ"างที่��อาศึ'ยเป�น่หล'กแห�งข"อหาน่'4น่ ส�วน่การเร�ยงคิ)าฟ้Aองใน่คิด�อาญาก.จำะต้"องม�รายการต้ามที่��บ'ญญ'ต้�ไว"ใน่ประมวลกฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามอาญา ม. 158

2. การเร�ยงคิ)าฟ้Aองที่��ไม�เป�น่ไปต้ามที่��กฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามบ'ญญ'ต้�ไว" อาจำที่)าให"คิ)าฟ้Aองน่'4น่เคิล&อบคิล/มเป�น่เหต้/ให"ศึาลพ�พากษายกฟ้Aองได"โดยไม�ต้"องส&บพยาน่ หร&อหากเป�น่กรณ�คิ)าฟ้Aองที่��ไม�สมบ*รณ< ศึาลอาจำไม�ร'บฟ้Aองหร&อส'�งให"ที่)ามาใหม�ให"ถ*กต้"อง ใน่คิด�อาญา ศึาลอาจำส'�งให"โจำที่ก<แก"ฟ้Aองให"ถ*กต้"องหร&อยกฟ้Aอง หร&อไม�ประที่'บฟ้Aอง แล"วแต้�กรณ�3. ใน่กรณ�คิ)าฟ้Aองขาดต้กบกพร�องหร&อผู้�ดพลาด โจำที่ก<สามารถขอแก"ไขเพ��มเต้�มคิ)าฟ้Aองน่'4น่เพ&�อให"ถ*กต้"องได" แต้�ต้"องเป�น่ไปต้ามเง&�อน่ไขที่��กฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามก)าหน่ดไว"4. การเร�ยงคิ)าฟ้Aองแย"งใน่คิด�แพ�งน่'4น่ ม�หล'กเกณฑิ<เช�น่เด�ยวก'บการเร�ยงคิ)าฟ้Aอง โดยจำะฟ้Aองแย"งรวมมาใน่คิ)าให"การ หร&อจำะฟ้Aองแย"งมาใน่คิ)าร"องขอแก"คิ)าให"การก.ได" แต้�ฟ้Aองแย"งจำะต้"องเก��ยวข"องก'บฟ้Aองเด�มพอที่��จำะรวมพ�จำารณาและช�4ขาดต้'ดส�น่คิด�เข"าด"วยก'น่ได"5. การเร�ยงคิ)าให"การใน่คิด�แพ�งต้�างก'บคิ)าให"การใน่คิด�อาญา ใน่คิด�แพ�งจำ)าเลยจำะต้"องแสดงโดยช'ดแจำ"งใน่คิ)าให"การว�ายอมร'บหร&อปฏิ�เสธฟ้Aองของโจำที่ก<ที่'4งส�4น่หร&อบางส�วน่

รวมที่'4งเหต้/แห�งการน่'4น่ ใน่การเร�ยงคิ)าให"การที่��เคิล&อบคิล/มไม�สามารถแสดงได"โดยช'ดแจำ"งว�าจำ)าเลยยอมร'บหร&อปฏิ�เสธฟ้Aองของโจำที่ก<ใน่ข"อใด อาจำถ&อได"ว�าเป�น่คิ)าให"การที่��ไม�ม�ประเด.น่ต้�อส*" จำ)าเลยไม�สามารถจำ)าพยาน่หล'กบาน่มาส&บต้ามคิ)าให"การได" ส�วน่คิด�อาญาน่'4น่จำ)าเลยไม�จำ)าต้"องยกประเด.น่ข"อต้�อส*" จำ)าเลยจำะให"การหร&อไม�ก.ได" การที่��จำ)าเลยไม�ให"การน่'4น่ ถ&อว�าจำ)าเลยปฏิ�เสธฟ้Aองโจำที่ก< แม"จำ)าเลยจำะให"การใน่ล'กษณะปฏิ�เสธลอย ก.สามารถน่)าพยาน่มาส&บต้�อส*"ได"6. การแก"ไขเพ��มเต้�มคิ)าให"การ สามารถที่)าได"อย�างกว"างขวางที่'4งใน่คิด�แพ�งและคิด�อาญา โดยไม�ต้"องคิ)าน่�งถ�งว�าเก��ยวข"องก'บคิ)าให"การเด�มหร&อไม�7. การเร�ยงคิ)าให"การแก"ฟ้Aองแย"ง ต้"องแสดงโดยช'ดแจำ"งว�าโจำที่ก<ยอมร'บหร&อปฏิ�เสธฟ้Aองแย"งของจำ)าเลยใน่ข"อใด รวมที่'4งเหต้/ผู้ลของการยอมร'บหร&อปฏิ�เสธฟ้Aองแย"งของจำ)าเลยด"วย8. ใน่คิด�แพ�ง การด)าเน่�น่กระบวน่พ�จำารณาต้�าง ๆ ม�กฎหมายก)าหน่ดให"เร�ยงเป�น่คิ)าร"อง คิ)าขอ คิ)าบอกกล�าว และคิ)าแถลง แล"วแต้�กรณ� ส�วน่คิด�อาญา การด)าเน่�น่กระบวน่พ�จำารณาต้�าง ๆ เป�น่คิ)าร"องอย�างเด�ยว ส�วน่คิ)าแถลงการณ<น่'4น่ ม�ที่'4งใน่คิด�

แพ�งและคิด�อาญา ซึ่��งม�ร*ปแบบและว'ต้ถ/ประสงคิ<อย�างเด�ยวก'น่

6.1 การเร�ยงคิ)าฟ้Aองแน่วคิ�ด1. การเร�ยงคิ)าฟ้Aองจำะต้"องพ�จำารณาหล'กเกณฑิ<ที่��กฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามก)าหน่ดไว" กล�าวคิ&อ พ�จำารณาถ�งผู้*"ม�อ)าน่าจำฟ้Aองต้ามกฎหมาย ผู้*"ม�ส�ที่ธ�เร�ยงคิ)าฟ้Aองแที่น่ต้'วคิวาม

การล)าด'บข"อคิวามใน่คิ)าฟ้Aอง และศึาลที่��ม�เขต้อ)าน่าจำพ�จำารณาคิด�2. คิ)าฟ้Aองใน่คิด�แพ�งต้"องที่)าเป�น่หน่'งส&อ ม�รายการต้ามที่��ประมวลกฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามแพ�งก)าหน่ดไว" โดยม�ใจำคิวามและเหต้/ผู้ลประกอบคิ)าฟ้Aองอ'น่เป�น่ข"อสาระส)าคิ'ญจำะต้"องกล�าวถ�งโดยแจำ"งช'ด คิ&อ สภาพแห�งข"อหา ข"ออ"างที่��อาศึ'ยเป�น่หล'กแห�งข"อหาเช�น่ว�าน่'4น่ และคิ)าขอให"ศึาลบ'งคิ'บ3. การเร�ยงคิ)าฟ้Aองใน่คิด�อาญา จำะต้"องที่)าเป�น่หน่'งส&อภาษาไที่ย และม�รายการคิรบถ"วน่ต้ามที่��ก)าหน่ดไว"ใน่ประมวลกฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามอาญา ม. 158

4. การเร�ยงคิ)าฟ้Aองที่��ไม�เป�น่ไปต้ามหล'กเกณฑิ<ที่��กฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามก)าหน่ดไว" ถ&อว�าเป�น่คิ)าฟ้Aองที่��ไม�ถ*กต้"อง ซึ่��งอาจำจำะเป�น่คิ)าฟ้Aองเคิล&อบคิล/ม ศึาลม�อ)าน่าจำพ�พากษายกฟ้Aองได"โดยไม�ต้"องส&บพยาน่ หร&อว�น่�จำฉ'ยช�4ขาดข"อเที่.จำจำร�งหร&อประเด.น่แห�งคิด� หร&อเป�น่คิ)าฟ้Aองที่��ไม�สมบ*รณ<ใน่คิด�แพ�งศึาลอาจำไม�ร'บฟ้Aองหร&อส'�งให"ไปที่)ามาใหม�ให"ถ*กต้"องสมบ*รณ< ส�วน่ใน่คิด�อาญาศึาลอาจำส'�งให"โจำที่ก<แก"ฟ้Aองให"ถ*กต้"อง ยกฟ้Aองหร&อไม�ประที่'บฟ้Aอง แล"วแต้�กรณ�5. ฟ้Aองที่��ขาดต้กบกพร�องหร&อไม�สมบ*รณ<น่'4น่ อาจำขออน่/ญาต้ศึาลแก"ไขเพ��มเต้�มให"ถ*กต้"องสมบ*รณ<ได" โดยการแก"ไขเพ��มเต้�มใน่คิด�แพ�งน่'4น่จำะต้"องที่)าเป�น่คิ)าร"องและม�ข"อคิวามเก��ยวข"องก'บฟ้Aองเด�ม โดยการแก"ไขเพ��มเต้�มก�อน่ว'น่ช�4สองสถาน่หร&อก�อน่ว'น่ส&บพยาน่แล"วแต้�กรณ� ส�วน่ใน่คิด�อาญาจำะต้"องย&�น่ขอแก"ไขเพ��มเต้�มฟ้Aองก�อน่ศึาลช'4น่ต้"น่ม�คิ)าพ�พากษา และการแก"ไขด'งกล�าวจำะต้"องไม�ที่)าให"จำ)าเลยเปร�ยบใน่การต้�อส*"คิด�6. การเร�ยงคิ)าฟ้Aองแย"ง ม�หล'กเกณฑิ<เช�น่เด�ยวก'บการเร�ยงคิ)าฟ้Aองใน่คิด�แพ�ง โดยจำะฟ้Aองแย"งรวมมาใน่คิ)าให"การ หร&อจำะฟ้Aองแย"งมาใน่คิ)าร"องขอแก"คิ)าให"การก.ได" แต้�จำะต้"องเก��ยวข"องก'บฟ้Aองเด�มของโจำที่ก<พอที่��จำะรวมพ�จำารณาและช�4ขาดต้'ดส�น่คิด�เข"าด"วยก'น่ได"- การเร�ยงคิ)าฟ้Aองน่'4น่จำะต้"องพ�จำารณาถ�งหล'กเกณฑิ<ด'งต้�อไปน่�41. ผู้*"ม�อ)าน่าจำเร�ยงคิ)าฟ้Aองได"ต้ามกฎหมาย จำะต้"องเป�น่ผู้*"ที่��ถ*กโต้"แย"งส�ที่ธ� หร&อผู้*"ที่��ม�คิวามจำ)าเป�น่จำะต้"องใช"ส�ที่ธ�ที่างศึาลใน่คิด�แพ�ง และพน่'กงาน่อ'ยการ หร&อผู้*"เส�ยหายใน่คิด�อาญา

2. การล)าด'บข"อคิวามใน่คิ)าฟ้Aองจำะต้"องล)าด'บข"อเที่.จำจำร�งซึ่��งเป�น่สาระส)าคิ'ญของฟ้Aอง

โดยการปร'บข"อเที่.จำจำร�งให"เข"าก'บข"อกฎหมายอย�างถ*กต้"อง การเร�ยงล)าด'บของข"อคิวามจำะต้"องคิรบถ"วน่และต้�อเน่&�อง ใช"ภาษาที่��ช'ดเจำน่ เข"าใจำง�ายไม�ขาดต้กบกพร�องหร&อเคิล&อบคิล/ม3. ศึาลที่��ม�เขต้อ)าน่าจำพ�จำารณาคิด� จำะต้"องเร�ยงคิ)าฟ้Aองโดยใช"แบบพ�มพ<ต้ามที่��ศึาลที่��ม�เขต้อ)าน่าจำพ�จำารณาก)าหน่ดไว"- การเร�ยงคิ)าฟ้Aองที่��ได"ใจำคิวามและม�เหต้/ผู้ลน่'4น่ จำะต้"องกล�าวถ�งสภาพแห�งข"อหาอ'น่เป�น่ม*ลกรณ�ที่��เป�น่สาเหต้/ของการฟ้Aองคิด�ว�าเก�ดจำากม*ลเหต้/ใด ประกอบก'บข"ออ"างที่��อาศึ'ยเป�น่หล'กแห�งข"อหาว�าจำ)าเลยได"กระที่)าการใดหร&องดเว"น่การกระที่)าการใดอ'น่เป�น่การผู้�ดส'ญญา หร&อละเม�ดอ'น่เป�น่เหต้/ให"จำ)าเลยต้"องร'บผู้�ดต้ามกฎหมาย พร"อมที่'4งคิ)าขอให"ศึาลบ'งคิ'บจำ)าเลยปฏิ�บ'ต้�ต้ามคิ)าพ�พากษาของศึาล- การเร�ยงคิ)าฟ้Aองใน่คิด�อาญาม�ข"อแต้กต้�างก'บคิ)าฟ้Aองใน่คิด�แพ�งบางประการ คิ&อ การเร�ยงคิ)าฟ้Aองใน่คิด�อาญาไม�ต้"องบรรยายถ�งประเด.น่ที่��พ�พาที่ให"ละเอ�ยดเช�น่คิด�แพ�ง แต้�จำะต้"องบรรยายถ�งองคิ<ประกอบแห�งคิวามผู้�ดที่��จำ)าเลยได"กระที่)าให"คิรบถ"วน่ ต้ามบที่มาต้ราของกฎหมาย น่อกจำากน่�4โจำที่ก<ย'งจำะต้"องบรรยายถ�งว'น่เวลาเก�ดเหต้/ สถาน่ที่��เก�ดเหต้/ศึาลที่��ม�อ)าน่าจำพ�จำารณาพ�พากษาใน่คิด�อาญา และอ"างมาต้ราใน่กฎหมายซึ่��งบ'ญญ'ต้�ว�าการกระที่)าเช�น่น่'4น่เป�น่คิวามผู้�ดซึ่��งต้รงก'น่ก'บที่��ได"บรรยายไว"ใน่คิ)าฟ้Aอง- คิ)าฟ้Aองที่��เคิล&อบคิล/มใน่คิด�แพ�ง หมายถ�งคิ)าฟ้Aองที่��ไม�ต้'4งประเด.น่ข"อกล�าวหาให"ช'ดเจำน่ว�าจำ)าเลยกระที่)าการอย�างใดอ'น่เป�น่การโต้"แย"งส�ที่ธ�ต้ามกฎหมายของโจำที่ก< รวมที่'4งกรณ�ที่��บรรยายถ�งสภาพแห�งข"อหาข'ดแย"งก'น่ หร&อการที่��ไม�ได"บรรยายถ�งว'น่เวลาที่��เก�ดเหต้/อ'น่เป�น่ข"ออ"างที่��อาศึ'ยเป�น่หล'กแห�งข"อหาจำน่ถ�งข'4น่ที่��จำ)าเลยไม�สามารถให"การต้�อส*"คิด�ได"ถ*กต้"อง คิ)าฟ้Aองที่��เคิล&อบคิล/มด'งกล�าว ศึาลม�อ)าน่าจำไม�ร'บคิ)าฟ้Aอง หร&ออาจำพ�พากษายกฟ้Aองได"โดยไม�ต้"องส&บพยาน่หร&อว�น่�จำฉ'ยช�4ขาดข"อเที่.จำจำร�งหร&อประเด.น่แห�งคิด� ส�วน่คิ)าฟ้Aองที่��เคิล&อบคิล/มใน่คิด�อาญาน่'4น่ เป�น่กรณ�ที่��ผู้*"เร�ยงไม�ได"กล�าวถ�งข"อเที่.จำจำร�งและรายละเอ�ยดเก��ยวก'บเวลาและสถาน่ที่��เก�ดการกระที่)าผู้�ดต้ามฟ้Aอง รวมที่'4งการที่��ม�ได"กล�าวถ�งบ/คิคิลหร&อส��งของที่��เก��ยวข"องก'บการกระที่)าคิวามผู้�ดเพ�ยงพอที่��จำะให"จำ)าเลยเข"าใจำข"อหาได"ด� หร&อการที่��ไม�ได"คิ'ดลอก ถ"อยคิ)าที่��กล�าวหาว�าจำ)าเลยกระที่)าหม��น่ประมาที่ใน่คิ)าฟ้Aองคิด�หม��น่ประมาที่ ก.ถ&อว�าเป�น่คิ)าฟ้Aองเคิล&อบคิล/มเช�น่ก'น่ คิ)าฟ้Aองเคิล&อบคิ/ลมเหล�าน่�4ศึาลอาจำพ�พากษายกฟ้Aองได"- การแก"ไขเพ��มเต้�มคิ)าฟ้Aองใน่คิด�แพ�งน่'4น่ ม�หล'กเกณฑิ<ด'งน่�41. จำะต้"องที่)าเป�น่คิ)าร"องขอแก"ไขเพ��มเต้�มคิ)าฟ้Aอง

2. คิ)าร"องขอแก"ไขเพ��มเต้�มฟ้Aองน่'4น่จำะต้"องม�คิวามเก��ยวข"องก'บฟ้Aองเด�ม3. จำะต้"องย&�น่ขอแก"ไขก�อน่ว'น่ช�4สองสถาน่หร&อก�อน่ว'น่ส&บพยาน่ เว"น่แต้�คิด�เก��ยวก'บคิวามสงบเร�ยบร"อยของประชาชน่ แม"จำะย&�น่ภายหล'งว'น่ช�4สองสถาน่หร&อก�อน่ว'น่ส&บพยาน่ ศึาลก.อน่/ญาต้ให"แก"ไขเพ��มเต้�มได"ส�วน่การแก"ไขเพ��มเต้�มคิ)าฟ้Aองใน่คิด�อาญา จำะต้"องกระที่)าก�อน่ศึาลช'4น่ต้"น่ม�คิ)าพ�พากษา

และการขอแก"ไขเพ��มเต้�มคิ)าฟ้Aองน่'4น่จำะต้"องไม�ที่)าให"จำ)าเลยเส�ยเปร�ยบใน่การต้�อส*"คิด�- การเร�ยงคิ)าฟ้Aองแย"งม�หล'กเกณฑิ<เช�น่เด�ยวก'น่ก'บการเร�ยงคิ)าฟ้Aองใน่คิด�แพ�ง กล�าวคิ&อ จำะต้"องที่)าเป�น่หน่'งส&อแสดงโดยแจำ"งช'ดถ�งสภาพแห�งข"อหาที่��จำ)าเลยต้"องการจำะกล�าวหาโจำที่ก< รวมที่'4งข"อเที่.จำจำร�งที่��เป�น่ข"ออ"างอ'น่อาศึ'ยเป�น่หล'กแห�งข"อหา และคิ)าขอบ'งคิ'บที่��จำ)าเลยต้"องการให"ศึาลบ'งคิ'บโจำที่ก<ต้ามฟ้Aองแย"ง น่อกจำากน่�4คิ)าฟ้Aองแย"งย'งจำะต้"องเก��ยวข"องก'บฟ้Aองเด�มพอที่��จำะรวมการพ�จำารณาและต้'ดส�น่คิด�เข"าด"วยก'น่ได" ที่'4งน่�4จำ)าเลยจำะฟ้Aองแย"งรวมมาใน่คิ)าให"การ หร&อจำะขอแก"ไขเพ��มเต้�มคิ)าให"การเป�น่ฟ้Aองแย"งเข"ามาหล'งจำากที่��ได"ย&�น่คิ)าให"การแล"วก.ได"

6.2 การเร�ยงคิ)าให"การแน่วคิ�ด1. การเร�ยงคิ)าให"การ เป�น่การเร�ยงคิ)าคิ*�คิวามซึ่��งจำ)าเลยได"กระที่)าข�4น่โดยต้'4งประเด.น่ข"อต้�อส*"ฟ้Aองของโจำที่ก<ใน่คิด�ที่��จำ)าเลยถ*กฟ้Aอง โดยที่)าเป�น่หน่'งส&อ ม�รายการ ใจำคิวามและเหต้/ผู้ลต้ามหล'กเกณฑิ<ที่��กฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามก)าหน่ดไว"2. การเร�ยงคิ)าให"การใน่คิด�แพ�ง จำะต้"องแสดงโดยช'ดแจำ"งใน่คิ)าให"การว�าจำ)าเลยยอมร'บหร&อปฏิ�เสธข"ออ"างของโจำที่ก<ที่'4งส�4น่หร&อแต้�บางส�วน่ รวมที่'4งเหต้/แห�งการปฏิ�เสธน่'4น่ด"วย เร&�องใดที่��จำ)าเลยไม�ได"ยกข�4น่ต้�อส*"ไว"อย�างช'ดแจำ"งต้"องถ&อว�าจำ)าเลยให"การยอมร'บต้ามฟ้Aองของโจำที่ก< น่อกจำากน่�4หากจำ)าเลยปฏิ�เสธโดยไม�ได"ยกเหต้/ผู้ลประกอบการปฏิ�เสธข�4น่ต้�อส*" จำ)าเลยก.ไม�ม�ส�ที่ธ�น่)าพยาน่เข"าส&บต้�อส*" เพราะถ&อว�าไม�เก�ดประเด.น่โต้"เถ�ยง3. การเร�ยงคิ)าให"การของจำ)าเลยใน่คิด�อาญา ไม�ม�ข"อย/�งยากเหม&อน่ก'บการเร�ยงคิ)าให"การใน่คิด�แพ�ง เพราะไม�ต้"องยกประเด.น่ข�4น่ต้�อส*"ฟ้Aองของโจำที่ก< รวมที่'4งเหต้/ผู้ลของข"อต้�อส*"แต้�อย�างใด จำ)าเลยจำะให"การหร&อไม�ก.ได" และการที่��จำ)าเลยไม�ยอมให"การน่'4น่ ต้"องถ&อว�าจำ)าเลยปฏิ�เสธฟ้Aองโจำที่ก< น่อกจำากน่�4จำ)าเลยย'งอาจำเร�ยงคิ)าให"การใน่ล'กษณะปฏิ�เสธโดยไม�ยกเหต้/ผู้ลของการปฏิ�เสธข'4น่ต้�อส*" หร&อปฏิ�เสธลอยได"4. คิ)าให"การที่��ไม�ถ*กต้"องใน่คิด�แพ�ง คิ&อคิ)าให"การที่��ไม�แสดงโดยช'ดแจำ"งว�าจำะร'บหร&อปฏิ�เสธฟ้Aองข"อใดของโจำที่ก< ถ&อได"ว�าเป�น่คิ)าให"การที่��ไม�เป�น่ประเด.น่ข"อต้�อส*" และจำ)าเลย

ไม�ม�ส�ที่ธ�น่)าพยาน่มาส&บต้ามคิ)าให"การน่'4น่ได" ส�วน่ใน่คิด�อาญา คิ&อคิ)าให"การร'บสารภาพที่��ไม�ช'ดเจำน่และม�ข"อต้�อส*"เจำ&อปน่ ถ&อว�าเป�น่คิ)าให"การที่��ไม�ถ*กต้"อง5. การแก"ไขคิ)าให"การใน่คิด�แพ�งน่'4น่สามารถที่)าได"อย�างกว"างขวางโดยไม�จำ)าต้"องเก��ยวข"องก'บคิ)าให"การเด�ม แต้�จำะต้"องย&�น่ขอแก"ไขก�อน่ว'น่ช�4สองสถาน่หร&อว'น่ส&บพยาน่

แล"วแต้�กรณ� เว"น่แต้�การแก"ไขเพ��มเต้�มใน่ประเด.น่ที่��เก��ยวข"องก'บคิวามสงบเร�ยบร"อยของประชาชน่ จำ)าเลยอาจำขอแก"ไขภายหล'งว'น่ช�4สองสถาน่หร&อว'น่ส&บพยาน่ได" ส�วน่ใน่คิด�อาญาน่'4น่ จำ)าเลยจำะขอแก"ไขเปล��ยน่แปลงคิ)าให"การเม&�อใดก.ได" ก�อน่ศึาลม�คิ)าพ�พากษา6. การเร�ยงคิ)าให"การแก"ไขฟ้Aองแย"งม�เฉพาะคิด�แพ�ง โดยน่)าหล'กเกณฑิ<ใน่เร&�องการเร�ยงคิ)าให"การมาใช"บ'งคิ'บโดยอน่/โลม

- คิ)าให"การหมายถ�ง กระบวน่พ�จำารณาใด ๆ ซึ่��งคิ*�คิวามฝึ?ายหน่��งยกข"อต้�อส*"เป�น่ข"อแก"คิ)าฟ้Aอง สามารถแยกพ�จำารณาได"ด'งน่�41. คิ)าให"การเป�น่กระบวน่พ�จำารณาที่��กระที่)าข�4น่โดยคิ*�คิวามฝึ?ายหน่��ง คิ)าให"การหมายคิวามถ�ง คิ)าคิ*�คิวามต้ามที่��จำ)าเลยได"กระที่)าข�4น่ เป�น่กระบวน่พ�จำารณาอ'น่หน่��งเพ&�อต้'4งประเด.น่ข"อต้�อส*"ฟ้Aองของโจำที่ก<2. คิ)าให"การต้"องม�ข"อต้�อส*"อ'น่เป�น่ข"อแก"คิ)าฟ้Aองของโจำที่ก< จำ)าเลยก.จำะย&�น่คิ)าให"การต้�อส*"เป�น่ข"อแก"คิ)าฟ้Aองให"เป�น่ประเด.น่ของข"อต้�อส*"ของจำ)าเลย3. คิ)าให"การไม�ใช�คิ)าแถลงการณ< คิ)าให"การจำ�งไม�จำ)าเป�น่จำะต้"องม�เฉพาะคิ)าให"การต้�อส*"ฟ้Aองเด�มของโจำที่ก<เที่�าน่'4น่ อาจำจำะเป�น่คิ)าร"องขอแก"ไขเพ��มเต้�มคิ)าให"การเด�ม ซึ่��งถ&อว�าเป�น่คิ)าให"การชน่�ดหน่��ง หร&ออาจำจำะเป�น่คิ)าให"การแก"ฟ้Aองแย"งของโจำที่ก<ก.ได" คิ)าคิ*�คิวามใด ๆ ที่��ยกข�4น่ต้�อส*"คิ*�คิวามอ�กฝึ?ายหน่��งเป�น่ประเด.น่ข"อต้�อส*" ไม�ว�าจำะเป�น่กระบวน่พ�จำารณาใน่ช'4น่ใดหร&อจำะเก�ดข�4น่ก'บคิ*�คิวามฝึ?ายใด หากคิ)าคิ*�คิวามน่'4น่ม�ประเด.น่ข"อต้�อส*"แล"วก.ถ&อว�าเป�น่คิ)าให"การ ยกเว"น่คิ)าแถลงการณ< ใน่คิ)าแถลงการณ<น่'4น่เป�น่คิ)าคิ*�คิวามที่��ม�ได"ต้'4งประเด.น่ข�4น่มาใหม� อาจำจำะเป�น่หน่'งส&อเพ&�อเสน่อคิวามเห.น่ต้�อศึาลใน่ข"อคิวามที่��เป�น่ประเด.น่ที่��ได"ยกข�4น่อ"างไว"ใน่คิ)าให"การแล"ว- การเร�ยงคิ)าให"การให"จำ)าเลยแสดงโดยช'ดแจำ"งใน่คิ)าให"การว�าจำ)าเลยยอมร'บหร&อปฏิ�เสธข"ออ"างของโจำที่ก<ที่'4งส�4น่หร&อแต้�บางส�วน่ รวมที่'4งเหต้/แห�งการน่'4น่ แต้�ใน่คิด�มโน่สาเร� หร&อใน่คิด�ที่��ไม�ม�ข"อย/�งยาก จำ)าเลยอาจำให"การด"วยวาจำาได"- กฎหมายต้"องการให"จำ)าเลยเข�ยน่คิ)าให"การร'บหร&อปฏิ�เสธอย�างช'ดแจำ"ง ไม�ว�าคิ)าร'บหร&อปฏิ�เสธน่'4น่จำะร'บที่'4งหมดหร&อแต้�บางส�วน่ หร&อปฏิ�เสธที่'4งหมดหร&อแต้�บางส�วน่ก.ต้าม ใน่กรณ�ที่��จำ)าเลยปฏิ�เสธน่'4น่จำะต้"องม�เหต้/แห�งการปฏิ�เสธ

- การเข�ยน่คิ)าให"การจำ)าเลยสามารถแยกได" 3 กรณ� ด'งน่�41. ให"การปฏิ�เสธ จำ)าเลยอาจำจำะให"การปฏิ�เสธฟ้Aองของโจำที่ก<เป�น่บางข"อหร&อที่/กข"อก.ได" การให"การปฏิ�เสธน่'4น่จำะต้"องยกเหต้/ผู้ลของการปฏิ�เสธข�4น่ประกอบให"ช'ดเจำน่ด"วย ถ"าจำ)าเลยไม�ได"อ"างเหต้/ผู้ลของการปฏิ�เสธไว"ใน่คิ)าให"การ จำะถ&อว�าเป�น่การปฏิ�เสธลอย

จำ)าเลยจำะไม�ม�ประเด.น่ข"อต้�อส*"ที่��จำะน่)าพยาน่เข"าส&บได" แต้�ไม�ถ&อว�าจำ)าเลยให"การร'บต้ามฟ้Aอง ถ"าจำ)าเลยให"การปฏิ�เสธเพ�ยงบางข"อ จำะถ&อว�าจำ)าเลยไม�ได"ให"การปฏิ�เสธน่'4น่ จำ)าเลยร'บต้ามฟ้Aอง2. ให"การที่'4งร'บที่'4งส*" (ภาคิเสธ) คิ&อ คิ)าให"การที่��ปะปน่ก'น่ระหว�างร'บและคิ)าปฏิ�เสธ3. การให"การต้�อส*"ใน่ข"อกฎหมาย คิ)าให"การของจำ)าเลยน่'4น่ต้ามปกต้�จำ)าเลยให"การปฏิ�เสธเฉพาะใน่ข"อเที่.จำจำร�งที่��โต้"แย"งฟ้Aองของโจำที่ก<เที่�าน่'4น่ จำ)าเลยไม�จำ)าเป�น่ต้"องปฏิ�เสธใน่ข"อกฎหมาย แต้�จำ)าเลยอาจำยกข"อต้�อส*"ฟ้Aองของโจำที่ก<เป�น่ประเด.น่ข"อกฎหมายได"- การปฏิ�เสธฟ้Aองของโจำที่ก<น่'4น่คิวรที่)าที่/กข"อ แม"บางข"อจำะเป�น่การปฏิ�เสธลอยก.ย'งถ&อว�าเป�น่คิ)าให"การปฏิ�เสธฟ้Aองของโจำที่ก< ม�ฉะน่'4น่แล"วข"อใดที่��จำ)าเลยไม�ได"ยกข�4น่กล�าวอ"างปฏิ�เสธไว" จำะถ&อว�าจำ)าเลยยอมร'บต้ามฟ้Aองของโจำที่ก<ที่'น่ที่�- การเร�ยงคิ)าให"การใน่คิด�อาญา1. จำ)าเลยย&�น่คิ)าให"การเป�น่ลายล'กษณ<อ'กษรหร&อไม�ย&�น่ก.ได" การที่��จำ)าเลยไม�ให"การน่'4น่ไม�ถ&อว�าข'ดคิ)าส'�งศึาล และไม�ที่)าให"จำ)าเลยเส�ยหายใน่การต้�อส*"คิด�แต้�อย�างใด2. จำ)าเลยสามารถให"การปฏิ�เสธลอยโดยไม�ยกข"อต้�อส*"หร&อไม�ให"เหต้/ผู้ลของข"อต้�อส*"ได"3. การที่��จำ)าเลยไม�ยอมให"การแต้�อย�างใดน่'4น่ ถ&อว�าจำ)าเลยให"การปฏิ�เสธฟ้Aองของโจำที่ก<4. การที่��จำ)าเลยจำะร'บสารภาพน่'4น่จำ)าเลยจำะต้"องร'บอย�างช'ดแจำ"งใน่คิวามผู้�ดข"อหาใดฐาน่ใด ไม�ใช�ร'บสารภาพโดยส�4น่เช�ง5. จำ)าเลยจำะย&�น่เม&�อใดก.ได" ไม�ม�ขาดน่'ดย&�น่คิ)าให"การ และจำ)าเลยไม�สามารถฟ้Aองแย"งโจำที่ก<ได"6. จำ)าเลยไม�สามารถเร�ยกให"ผู้*"อ&�น่เข"ามาเป�น่จำ)าเลยร�วมได"7. จำ)าเลยจำะให"การเม&�อไรหร&อแก"ไขคิ)าให"การเด�มของต้น่เม&�อไรก.ได"- คิ)าให"การที่��ไม�ถ*กต้"องม�ด'งต้�อไปน่�41. คิ)าให"การที่��ไม�ถ*กต้"องใน่คิด�แพ�ง คิ&อ ไม�สามารถแสดงได"โดยช'ดแจำ"งว�าจำ)าเลยยอมร'บหร&อปฏิ�เสธฟ้Aองของโจำที่ก<ข"อใด หร&อไม�ได"อ"างเหต้/แห�งการปฏิ�เสธไว" คิ)าให"การที่��เคิล&อบคิล/มด'งกล�าวถ&อได"ว�าเป�น่คิ)าให"การที่��ไม�ถ*กต้"อง2. คิ)าให"การที่��ไม�ถ*กต้"องใน่คิด�อาญา ถ&อว�าคิ)าให"การที่/กชน่�ดใน่คิด�อาญาเป�น่คิ)าให"การที่��ถ*กต้"อง

- การแก"ไขเพ��มเต้�มคิ)าฟ้Aองใน่คิด�แพ�งและอาญา1. การแก"ไขเพ��มเต้�มคิ)าให"การใน่คิด�แพ�ง สามารถที่)าได"กว"างขวางกว�าการแก"ไขเพ��มเต้�มฟ้Aองใน่คิด�แพ�ง การแก"ไขคิ)าให"การน่'4น่จำ)าเลยจำะต้"องต้'4งประเด.น่ข"อต้�อส*"ใน่คิ)าร"องขอแก"ไขเพ��มเต้�มคิ)าให"การของจำ)าเลยด"วย แม"จำะไม�เก��ยวข"องก'บคิ)าให"การเด�ม แต้�จำะข'ดแย"งก'บคิ)าให"การเด�มไม�ได" การขอแก"ไขเพ��มเต้�มคิ)าให"การของจำ)าเลยใน่คิด�แพ�งน่'4น่

จำ)าเลยจำะต้"องย&�น่ขอแก"ไขก�อน่ว'น่ช�4สองสถาน่หร&อก�อน่ว'น่ส&บพยาน่ แต้�การขอแก"ไขเพ��มเต้�มคิ)าให"การใน่ประเด.น่ที่��เก��ยวข"องก'บคิวามสงบเร�ยบร"อยของประชาชน่น่'4น่

จำ)าเลยจำะขอแก"ไขภายหล'งว'น่ช�4สองสถาน่หร&อว'น่ส&บพยาน่ได"2. การแก"ไขเพ��มเต้�มคิ)าให"การใน่คิด�อาญา จำ)าเลยม�ส�ที่ธ�ขอเปล��ยน่แปลงแก"ไขเม&�อใดก.ได"ก�อน่ศึาลพ�พากษา- การเร�ยงคิ)าให"การแก"ฟ้Aองแย"งม�ด'งต้�อไปน่�41. ต้"องกล�าวโดยช'ดแจำ"งว�าโจำที่ก<ยอมร'บหร&อปฏิ�เสธข"ออ"างของจำ)าเลยที่'4งหมดหร&อแต้�บางส�วน่2. พ�จำารณาว�าข"อเที่.จำจำร�งใน่ฟ้Aองแย"งของจำ)าเลยน่'4น่ จำ)าเลยได"ยกข�4น่เป�น่ข"อต้�อส*"ใน่คิ)าให"การต้�อส*"ฟ้Aองเด�มของโจำที่ก<แล"วหร&อไม�3. โจำที่ก<จำะต้"องพ�เคิราะห<ให"สอดคิล"องก'บคิ)าฟ้Aองเด�มของโจำที่ก< และจำะต้"องถ&อประเด.น่ต้ามฟ้Aองเด�มเป�น่ส)าคิ'ญ4. การยกข"อกฎหมายข�4น่ต้�อส*"ฟ้Aองแย"งน่'4น่ โจำที่ก<สามารถยกข"อกฎหมายข�4น่ต้�อส*"หร&อต้'ดฟ้Aองแย"งของจำ)าเลยได"

6.3 การเร�ยงคิ)าคิ*�คิวามแน่วคิ�ด1. การเร�ยงคิ)าร"องใน่คิด�แพ�งม� 2 ประเภที่ คิ&อ คิ)าร"องที่��เป�น่คิ)าคิ*�คิวาม และคิ)าร"องที่'�วไป การเร�ยงคิ)าร"องที่��เป�น่คิ)าคิ*�คิวาม ผู้*"เร�ยงจำ)าต้"องต้'4งประเด.น่แห�งคิด�ไว"ใน่คิ)าร"องอย�างช'ดแจำ"ง ส�วน่การเร�ยงคิ)าร"องที่'�วไปที่��ไม�ใช�คิ)าคิ*�คิวามน่'4น่ ผู้*"เร�ยงจำ)าต้"องด)าเน่�น่การต้ามหล'กเกณฑิ<และองคิ<ประกอบที่��กฎหมายก)าหน่ดไว" หากกฎหมายม�ได"ก)าหน่ดหล'กเกณฑิ<และองคิ<ประกอบไว" ผู้*"เร�ยงก.จำะต้"องแสดงให"ศึาลเห.น่คิวามจำ)าเป�น่และเหต้/อ'น่คิวรที่��จำะอน่/ญาต้ต้ามคิ)าร"องน่'4น่2. การด)าเน่�น่กระบวน่พ�จำารณาใน่คิด�อาญาน่'4น่ เม&�อคิ*�คิวามประสงคิ<จำะขอให"ศึาลด)าเน่�น่กระบวน่พ�จำารณาอย�างหน่��งอย�างใด ใน่ที่างปฏิ�บ'ต้�จำะย&�น่คิ)าขอโดยที่)าเป�น่คิ)าร"องที่'4งส�4น่3. การเร�ยงคิ)าขอ ม�เฉพาะใน่คิด�แพ�งเที่�าน่'4น่ โดยแบ�งเป�น่ 2 ประเภที่ คิ&อ คิ)าขอที่��ต้"องที่)าเป�น่คิ)าร"องและคิ)าขอธรรมดา ส�วน่กระบวน่พ�จำารณาใดจำะต้"องที่)าเป�น่คิ)าขอชน่�ดใด

น่'4น่ ส'งเกต้ได"จำากถ"อยคิ)าใน่มาต้ราต้�าง ๆ ของประมวลกฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามแพ�ง4. การเร�ยงคิ)าบอกกล�าว ม�เฉพาะใน่การด)าเน่�น่กระบวน่พ�จำารณาคิด�แพ�ง และม�เพ�ยงกรณ�เด�ยวคิ&อ กรณ�ที่��โจำที่ก<ขอถอน่ฟ้Aองก�อน่จำ)าเลยย&�น่คิ)าให"การ5. การเร�ยงคิ)าแถลง ม�เฉพาะใน่คิด�แพ�งเที่�าน่'4น่ โดยใช"ใน่กรณ�ที่��ม�ได"ม�กฎหมายก)าหน่ดว�า การด)าเน่�น่กระบวน่พ�จำารณาน่'4น่จำะต้"องที่)าเป�น่คิ)าร"อง คิ)าขอ หร&อคิ)าบอกกล�าว

น่อกจำากน่�4บางกรณ�อาจำที่)าได"ด"วยวาจำาใน่ขณะที่��ศึาลออกน่'�งพ�จำารณาคิด�6. การเร�ยงคิ)าแถลงการณ< ม�ที่'4งใน่คิด�แพ�งและคิด�อาญา โดยม�ร*ปแบบและว'ต้ถ/ประสงคิ<อย�างเด�ยวก'น่ กล�าวคิ&อ สร/ปประเด.น่ของคิด�หล'งจำากที่��ได"ส&บพยาน่โจำที่ก<จำ)าเลยเสร.จำส�4น่ลงแล"ว โดยเร�ยบเร�ยงข"อด�หร&อจำ/ดเด�น่ของพยาน่หล'กฐาน่ฝึ?ายต้น่ให"ศึาลได"พ�จำารณาเหต้/ผู้ลและข"อน่�าเช&�อถ&อ ต้ลอดจำน่น่)4าหน่'กคิ)าพยาน่ของต้น่ซึ่��งด�กว�าอ�กฝึ?ายหน่��ง เพ&�อโน่"มน่"าวให"ศึาลเห.น่ด"วยก'บข"อกล�าวอ"างหร&อปฏิ�เสธของต้น่- การเร�ยงคิ)าร"องใน่คิด�แพ�ง หมายถ�งคิ)าขอที่��ต้"องที่)าเป�น่คิ)าร"อง แบ�งออกเป�น่ 2

ประเภที่ คิ&อ

1. คิ)าร"องที่��เป�น่คิ)าคิ*�คิวาม ผู้*"เร�ยงต้"องต้'4งประเด.น่แห�งคิด� (ประเด.น่ข"อพ�พาที่) อย�างช'ดเจำน่ เพ&�อที่��ศึาลจำะได"ก)าหน่ดประเด.น่ข"อพ�พาที่ได"หร&อสามารถที่ราบว�าคิ)าร"องด'งกล�าวน่'4น่เก��ยวก'บประเด.น่ข"อพ�พาที่ข"อใด2. คิ)าร"องที่'�วไปที่��ม�ใช�คิ)าคิ*�คิวาม เป�น่คิ)าขออย�างใดอย�างหน่��งที่��คิ*�คิวามย&�น่ต้�อศึาลใน่ระหว�างการพ�จำารณาคิด� เพ&�อที่��จำะให"ศึาลอน่/ญาต้ให"ผู้*"ขอได"กระที่)าการอย�างใดอย�างหน่��ง หร&อไม�ต้"องกระที่)าการอย�างใดอย�างหน่��ง เช�น่ คิ)าร"องขอด)าเน่�น่คิด�อย�างคิน่อน่าถา ผู้*"ร "องต้"องเป�น่คิน่ยากจำน่ ใน่กรณ�ที่��ผู้*"ร "องเป�น่โจำที่ก< หร&อเป�น่ผู้*"อ/ที่ธรณ< หร&อเป�น่ผู้*"ฎ�กา ผู้*"ร "องจำะต้"องแสดงเหต้/ผู้ลให"ศึาลเห.น่ว�าคิด�ของต้น่ม�ม*ลที่��จำะฟ้Aองร"องได"หร&อม�เหต้/ผู้ลอ'น่สมคิวรที่��จำะอ/ที่ธรณ<หร&อฎ�กา- คิ)าร"องที่��จำะเป�น่คิ)าคิ*�คิวามน่'4น่ หมายถ�ง คิ)าร"องที่��ม�การต้'4งประเด.น่ระหว�างคิ*�คิวาม

หมายถ�ง คิ)าร"องที่��ม�การต้'4งประเด.น่ระหว�างคิ*�คิวาม หร&อที่��เร�ยกว�าประเด.น่ของคิด�- คิ)าร"องที่��ต้' 4งประเด.น่แห�งคิด�เป�น่คิ)าคิ*�คิวามน่'4น่ม�ผู้ลไปถ�งการต้รวจำและร'บคิ)าคิ*�คิวามต้าม ปวพ. ม. 18 ใน่กรณ�ที่��ศึาลม�คิ)าส'�งไม�ร'บคิ)าคิ*�คิวามด'งกล�าว โจำที่ก<หร&อจำ)าเลยม�ส�ที่ธ�ที่��จำะอ/ที่ธรณ<และฎ�กาได"ที่'น่ที่�- การเร�ยงคิ)าร"องใน่คิด�อาญา ให"ที่)าเป�น่คิ)าร"องที่'4งส�4น่- คิ)าขอม�เฉพาะใน่การด)าเน่�น่กระบวน่พ�จำารณาคิด�แพ�งเที่�าน่'4น่ คิ)าขอแบ�งออกเป�น่ 2

ประเภที่ คิ&อ คิ)าขอที่��ต้"องที่)าเป�น่คิ)าร"อง และคิ)าขอ (ธรรมดา) ถ"ากฎหมายใช"คิ)าว�าร"องขอ ขอ คิ)าขอ โดยไม�ได"ก)าหน่ดให"ที่)าเป�น่คิ)าร"องแล"ว คิ*�คิวามที่��จำะด)าเน่�น่กระบวน่

พ�จำารณาเหล�าน่'4น่จำะต้"องที่)าเป�น่คิ)าขอ- การที่)าคิ)าขอที่��ไม�ใช�คิ)าขอฝึ?ายเด�ยวน่'4น่ ผู้*"เร�ยงคิ)าขอจำะต้"องที่)าส)าเน่าคิ)าขอน่'4น่ส�งต้�อคิ*�คิวามอ�กฝึ?าย- คิ)าบอกกล�าว คิ&อเอกสารที่��ฝึ?ายโจำที่ก<ที่)าข�4น่เพ&�อย&�น่ต้�อศึาล โดยม�ว'ต้ถ/ประสงคิ<ที่��จำะถอน่ฟ้Aองหร&อไม�ประสงคิ<ที่��จำะด)าเน่�น่คิด�ต้�อไป และม�ใช"ใน่กรณ�เด�ยวคิ&อกรณ�ที่��โจำที่ก<ถอน่ฟ้Aองก�อน่จำ)าเลยย&�น่คิ)าให"การ ม�เฉพาะใน่การด)าเน่�น่กระบวน่พ�จำารณาคิด�แพ�งเที่�าน่'4น่- การย&�น่คิ)าบอกกล�าวขอถอน่ฟ้Aองก�อน่ที่��จำ)าเลยจำะย&�น่คิ)าให"การน่'4น่จำ�งที่)าได"เสมอ และไม�ต้"องม�ส)าเน่าคิ)าบอกกล�าวน่'4น่แต้�อย�างใด- การด)าเน่�น่กระบวน่พ�จำารณาคิด�แพ�ง กรณ�ใดที่��กฎหมายม�ได"ก)าหน่ดว�าต้"องที่)าเป�น่คิ)าร"อง คิ)าขอ หร&อคิ)าบอกกล�าว คิ*�คิวามย�อมสามารถที่)าเป�น่คิ)าแถลงได" เช�น่ การขอระบ/พยาน่เพ��มเต้�มก�อน่การส&บพยาน่ฝึ?ายแรกเสร.จำ ต้าม ปวพ. ม. 88 เป�น่ต้"น่- คิ)าแถลงการณ<เป�น่คิ)าแถลงด"วยวาจำาหร&อเป�น่หน่'งส&อ ซึ่��งคิ*�คิวามฝึ?ายหน่��งกระที่)าข�4น่หร&อย&�น่ต้�อศึาลด"วยคิวามม/�งหมายที่��จำะเสน่อคิวามเห.น่ต้�อศึาลซึ่��งข"อคิวามใน่ประเด.น่ที่��ได"ยกข�4น่กล�าวอ"างใน่คิ)าคิ*�คิวาม หร&อใน่ป;ญหาข"อใดที่��ศึาลจำะถ�งม�คิ)าแถลงการณ<เพ�ยงแต้�แสดง กล�าวที่บที่วน่ ย&น่ย'น่หร&ออธ�บายข"อคิวามของพยาน่หล'กฐาน่ และป;ญหาข"อกฎหมาย ข"อเที่.จำจำร�งที่'4งปวง- คิ)าแถลงการณ<ประกอบด"วยล'กษณะด'งต้�อไปน่�4 คิ&อ1. เป�น่คิ)าแถลงด"วยวาจำาหร&อเป�น่หน่'งส&อ2. คิ*�คิวามได"กระที่)าข�4น่หร&อย&�น่ต้�อศึาลเพ&�อจำะเสน่อคิวามเห.น่ต้�อศึาลใน่ประเด.น่ที่��ได"ยกข�4น่อ"างไว"ใน่คิ)าคิ*�คิวามหร&อใน่ป;ญหาข"อใดข"อหน่��งที่��ศึาลจำะพ�งม�คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�ง3. เป�น่การแสดงเหต้/ผู้ล กล�าวที่บที่วน่ ย&น่ย'น่ หร&ออธ�บายด"วยข"อคิวามใน่พยาน่หล'กฐาน่ที่'4งปวงใน่คิด�- ร*ปแบบของการเข�ยน่คิ)าแถลงการณ<เป�น่หน่'งส&อคิ&อ1. ผู้*"เร�ยงคิ)าแถลงการณ<เป�น่โจำที่ก< ข"อแรกจำะย�อคิ)าฟ้Aองของโจำที่ก< คิ)าให"การของจำ)าเลย ประเด.น่ที่��ศึาลได"ที่)าการช�4สองสถาน่ไว" และใน่ช'4น่พ�จำารณาโจำที่ก<ได"น่)าส&บพยาน่บ/คิคิลและพยาน่เอกสารได"คิวามว�าอย�างไรจำ)าเลยน่)าส&บได"ว�าอย�างไร2. ฟ้Aองของโจำที่ก<น่'4น่ได"ต้'4งส�ที่ธ�ว�าอย�างไร ประเด.น่ข"อพ�พาที่ที่��ศึาลก)าหน่ดให"โจำที่ก<น่)าส&บน่'4น่ โจำที่ก<สามารถน่)าส&บสมต้ามคิ)าฟ้Aองของโจำที่ก< ร'บฟ้;งข"อเที่.จำจำร�งว�าอย�างไร

พยาน่จำ)าเลยไม�สามารถห'กล"างพยาน่โจำที่ก<ได" เม&�อเปร�ยบเที่�ยบช'�งน่)4าหน่'กพยาน่หล'กฐาน่โจำที่ก<และจำ)าเลยแล"วคิวรจำะร'บฟ้;งข"อเที่.จำจำร�งต้ามที่��โจำที่ก<น่)าส&บย��งกว�าจำ)าเลย

3. สร/ปข"อเที่.จำจำร�งและข"อกฎหมายที่��โจำที่ก<กล�าวอ"างมาแล"วที่'4งหมด สร/ปคิ)าขอบ'งคิ'บหร&อคิ)าขอที่"ายฟ้Aองและให"ศึาลพ�พากษาต้ามคิ)าขอที่"ายฟ้Aองของโจำที่ก<

หน่�วยที่�� 7 การส&บพยาน่และการซึ่'กถามพยาน่แน่วคิ�ด1. การส&บพยาน่ เป�น่กระบวน่พ�จำารณาข"อเที่.จำจำร�งของคิด�จำากพยาน่หล'กฐาน่ที่��โจำที่ก<จำ)าเลยน่)าส&บ เพ&�อว�น่�จำฉ'ยช�4ขาดคิด�ของศึาล2. การน่)าส&บพยาน่หล'กฐาน่ที่/กประเภที่จำะต้"องปฏิ�บ'ต้�ต้ามระเบ�ยบและว�ธ�การที่��ก)าหน่ดไว"ใน่กฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวาม หากปฏิ�บ'ต้�ไม�ถ*กต้"อง อาจำจำะที่)าให"เก�ดคิวามเส�ยหายแก�คิด�ได"3. การซึ่'กถามพยาน่ เป�น่การน่)าข"อเที่.จำจำร�งจำากพยาน่บ/คิคิลเข"าส*�กระบวน่การพ�จำารณา โดยเฉพาะอย�างย��งการถามคิ"าน่พยาน่ที่��เป�น่ประโยชน่<ต้�อการพ�จำารณาอย�างย��ง เพราะเป�น่การกรองข"อเที่.จำจำร�ง เพ&�อให"ศึาลช'�งน่)4าหน่'กคิ)าพยาน่ได"ด�ข�4น่

7.1 การส&บพยาน่แน่วคิ�ด1. พยาน่บ/คิคิลที่��จำะน่)าส&บต้�อศึาล จำะต้"องเป�น่พยาน่ที่��ร* "เห.น่ข"อเที่.จำจำร�งใน่คิด�2. การน่)าส&บพยาน่เอกสารน่'4น่ จำะต้"องเป�น่การน่)าส&บต้"น่ฉบ'บของเอกสาร เว"น่แต้�เข"ากรณ�ยกเว"น่3. การน่)าส&บพยาน่ว'ต้ถ/น่'4น่ คิ*�คิวามฝึ?ายที่��อ"างพยาน่ว'ต้ถ/จำะต้"องน่)าพยาน่ว'ต้ถ/ไปส&บที่��ศึาล กรณ�ที่��ไม�สามารถน่)าไปศึาลได" อาจำใช"ว�ธ�ถ�ายภาพว'ต้ถ/ส�งต้�อศึาล หร&อขอให"ศึาลออกไปต้รวจำพยาน่ว'ต้ถ/ ณ สถาน่ที่��ต้' 4งพยาน่ว'ต้ถ/ก.ได"4. พยาน่ผู้*"เช��ยวชาญหร&อผู้*"ช)าน่าญการพ�เศึษที่��จำะน่)าส&บต้�อศึาลน่'4น่ อาจำจำะเป�น่พยาน่ผู้*"เช��ยวชาญที่��ข�4น่ที่ะเบ�ยน่ไว"ก'บกระที่รวงย/ต้�ธรรม หร&อพยาน่ผู้*"เช��ยวชาญที่��ม�คิวามร* "คิวามสามารถใน่งาน่เฉพาะอาช�พ หร&อว�ชาช�พของต้น่ก.ได"5. กรณ�จำ)าเป�น่ที่��ศึาลจำะต้"องต้รวจำบ/คิคิล ว'ต้ถ/ หร&อสถาน่ที่��ซึ่��งอย*�น่อกศึาล และไม�สามารถน่)ามาศึาลได" คิ*�คิวามฝึ?ายที่��อ"างพยาน่หล'กฐาน่อาจำขอให"ศึาลออกเด�น่เผู้ช�ญส&บพยาน่น่อกศึาลได"6. กรณ�ที่��พยาน่หล'กฐาน่อย*�น่อกเขต้อ)าน่าจำศึาลที่��พ�จำารณาคิด� ศึาลที่��พ�จำารณาคิด�อาจำส�งส)าน่วน่คิวามไปย'งศึาลอ&�น่ที่��ม�เขต้อ)าน่าจำเหน่&อพยาน่หล'กฐาน่น่'4น่ เพ&�อให"ที่)าการส&บพยาน่หล'กฐาน่น่'4น่แที่น่เฉพาะประเด.น่ที่��เก��ยวก'บพยาน่หล'กฐาน่ที่��อย*�ใน่เขต้อ)าน่าจำศึาลอ&�น่น่'4น่

- การส&บพยาน่เป�น่กระบวน่การหาข"อเที่.จำจำร�งของศึาล เพ&�อน่)าข"อเที่.จำจำร�งที่��ร 'บฟ้;งได"ใน่กระบวน่พ�จำารณาไปว�น่�จำฉ'ยช�4ขาดว�าข"อเที่.จำจำร�งเป�น่ไปต้ามที่��โจำที่ก<กล�าวอ"าง หร&อเป�น่ไปต้ามที่��จำ)าเลยให"การปฏิ�เสธ1. การอ"างต้'วพยาน่บ/คิคิล คิ*�คิวามฝึ?ายที่��อ"างจำะต้"องระบ/รายช&�อที่��อย*�ของบ/คิคิลซึ่��งประสงคิ<จำะอ"างเป�น่พยาน่ใน่บ'ญช�ระบ/พยาน่และย&�น่ต้�อศึาลก�อน่ว'น่ส&บพยาน่คิร'4งแรกไม�น่"อยกว�า 3 ว'น่2. คิ/ณสมบ'ต้�ของพยาน่บ/คิคิล คิ&อ

2.1 พยาน่สามารถเข"าใจำและต้อบคิ)าถามได" 2.2 พยาน่ร* "เห.น่ข"อเที่.จำจำร�งใน่ล'กษณะเป�น่ประจำ'กษ<พยาน่ คิ&อเป�น่ผู้*"ที่��ได"เห.น่ ได"ย�น่ หร&อได"ที่ราบข"อคิวามที่��จำะให"การเป�น่พยาน่น่'4น่มาด"วยต้น่เอง

2.3 การน่)าพยาน่ไปศึาล ต้"องส�งหมายเร�ยกพยาน่น่'4น่ล�วงหน่"าไม�น่"อยกว�า 3 ว'น่ พยาน่ที่��ได"ร'บหมายเร�ยกโดยชอบจำากศึาลน่'4น่ จำะต้"องไปศึาลต้ามว'น่เวลาที่��ก)าหน่ดไว"ใน่หมายเร�ยก เว"น่แต้�บ/คิคิลด'งต้�อไปน่�4 คิ&อ- พระบาที่สมเด.จำพระเจำ"าอย*�ห'ว สมเด.จำพระราช�น่� พระย/พราช หร&อผู้*"ส)าเร.จำราชการแผู้�น่ด�น่ ไม�ว�าใน่กรณ�ใด ๆ

- พระภ�กษ/และสามเณรใน่พ/ที่ธศึาสน่า ไม�ว�าใน่กรณ�ใด ๆ

- บ/คิคิลใด ๆ ที่��อ"างว�าไม�สามารถจำะไปศึาลได"เพราะเหต้/เจำ.บป?วย หร&อม�ข"อแก"ต้'วอ'น่จำ)าเป�น่อย�างอ&�น่โดยได"แจำ"งเหต้/น่'4น่ให"ศึาลที่ราบ และศึาลเห.น่ว�าข"ออ"างหร&อข"อแก"ต้'วน่'4น่ฟ้;งข�4น่ใน่กรณ�ด'งกล�าวน่�4ศึาลจำะต้"องเด�น่เผู้ช�ญส&บไป ณ ที่��อย*�ของพยาน่ด'งกล�าวมาแล"วข"างต้"น่2.4 การเบ�กคิวามเป�น่พยาน่ศึาลจำะต้"องสาบาน่ต้ามหล'กศึาสน่า ยกเว"น่ส)าหร'บบ/คิคิลต้�อไปน่�4ไม�ต้"องสาบาน่ คิ&อ- บ/คิคิลที่��ม�อาย/ต้)�ากว�า 14 ปD หร&อบ/คิคิลหย�อน่คิวามร* "ส�กผู้�ดและชอบซึ่��งอาจำม�อาย/มากกว�า 14 ปD- พระภ�กษ/และสามเณรใน่พ/ที่ธศึาสน่า- บ/คิคิลที่��คิ*�คิวามที่'4งสองฝึ?ายต้กลงก'น่ว�าไม�ต้"องสาบาน่- การส&บพยาน่เอกสารหร&อการน่)าพยาน่เอการเข"าส*�กระบวน่พ�จำารณาของศึาลพ�จำารณาด'งน่�41. การอ"างพยาน่เอกสาร คิ*�คิวามฝึ?ายน่'4น่จำะต้"องระบ/พยาน่โดยย&�น่บ'ญช�แสดงถ�งเอกสารหร&อสภาพของเอกสารที่��ต้น่จำะอ"างเป�น่พยาน่เช�น่เด�ยวก'บการอ"างพยาน่บ/คิคิล

จำะต้"องย&�น่บ'ญช�ระบ/พยาน่ต้�อศึาลไม�น่"อยกว�า 3 ว'น่ก�อน่ว'น่ส&บพยาน่คิร'4งแรก2. คิ/ณสมบ'ต้�ของเอกสาร หล'กของการพ�จำารณาพยาน่เอกสารใน่เบ&4องต้"น่จำ�งต้"องคิ)าน่�งถ�งคิ/ณสมบ'ต้�ของเอกสารว�าจำะต้"องเป�น่ต้"น่ฉบ'บของเอกสารเที่�าน่'4น่ เว"น่แต้�- เม&�อคิ*�คิวามที่/กฝึ?ายต้กลงก'น่ให"สงส)าเน่าเอกสารต้�อศึาลได"- ใน่กรณ�ที่��ต้"น่ฉบ'บเอกสารส*ญหายหร&อถ*กที่)าลายโดยเหต้/ส/ดว�ส'ย ไม�สามารถจำะน่)ามาส�งต้�อศึาลได"- ต้"น่ฉบ'บเอกสารที่��เป�น่หน่'งส&อของราชการหร&ออย*�ใน่คิวามด*แลของราชการ อาจำน่)าส)าเน่าที่��ร 'บรองถ*กต้"องโดยเจำ"าหน่"าที่��ผู้*"เก.บร'กษาเอกสารเหล�าน่'4น่ไว"มาอ"างส�งต้�อศึาลแที่น่ต้"น่ฉบ'บเอกสารได"3. การอ"างเอกสารเข"าเป�น่พยาน่ใน่คิด� กฎหมายก)าหน่ดว�ธ�การน่)าพยาน่เอกสารเข"าส*�การพ�จำารณาของศึาลด'งต้�อไปน่�4 คิ&อ- คิ*�คิวามฝึ?ายน่'4น่ต้"องที่)าส)าเน่าเอกสารที่/กฉบ'บส�งให"แก�คิ*�คิวามฝึ?ายต้รงข"ามหร&อคิ*�คิวามอ&�น่ก�อน่ว'น่ส&บพยาน่คิร'4งแรกไม�น่"อยกว�า 3 ว'น่- กรณ�ที่��คิ*�คิวามฝึ?ายที่��จำะน่)าเอกสารเข"าส*�การพ�จำารณาของศึาลหลงล&มม�ได"ส�งส)าเน่าเอกสารให"แก�คิ*�คิวามฝึ?ายต้รงข"ามแล"ว อาจำจำะถ*กคิ'ดคิ"าน่การอ"างส�งเอกสารเป�น่พยาน่

ที่)าให"เส�ยโอกาสน่)าส&บเอกสารที่��เป�น่ประโยชน่<แก�คิด�ของต้น่ได" ที่)าให"เป�น่ผู้ลเส�ยหายก'บคิด�เป�น่อย�างมากศึาลอาจำไม�ต้"องส�งส)าเน่าเอกสารให"แก�คิ*�คิวามอ�กฝึ?ายหน่��งใน่กรณ�ด'งต้�อไปน่�41) เม&�ออ"างอ�งเอกสารเป�น่ช/ด ซึ่��งคิ*�คิวามอ�กฝึ?ายหน่��งได"ที่ราบด�อย*�แล"วหร&อสามารถต้รวจำต้ราให"ที่ราบได"ถ�งคิวามม�อย*�และคิวามถ*กต้"องแที่"จำร�งของเอกสาร2) เม&�อคิ*�คิวามอ"างอ�งเอกสารที่��อย*�ใน่คิวามคิรอบคิรองของบ/คิคิลภายน่อก หร&อที่��อย*�ใน่คิวามคิรอบคิรองของคิ*�คิวามอ�กฝึ?ายหน่��ง3) ใน่กรณ�ที่��เอกสารจำะต้"องอ"างส�งต้�อศึาลม�จำ)าน่วน่มาก การที่)าส)าเน่าเพ&�อส�งให"แก�คิ*�คิวามฝึ?ายต้รงข"ามหร&อที่/กฝึ?ายจำะที่)าให"กระบวน่พ�จำารณาล�าช"า เพราะไม�สามารถที่)าส)าเน่าเอกสารได"เสร.จำที่'น่เวลาที่��ก)าหน่ด4. การน่)าเอกสารไปศึาล ใน่กรณ�ที่��ต้"น่ฉบ'บเอกสารอย*�ใน่คิวามคิรอบคิรองของบ/คิคิลภายน่อกหร&อคิ*�คิวามอ�กฝึ?ายหน่��งน่'4น่ คิ*�คิวามฝึ?ายที่��อ"างเอกสารไม�สามารถน่)ามาศึาลด"วยต้น่เองได" อาจำร"องขอต้�อศึาลให"ม�คิ)าส'�งเร�ยกเอกาสารเหล�าน่'4น่จำากบ/คิคิลภายน่อกหร&อจำากคิ*�คิวามฝึ?ายที่��อ"างเอกสารจำะต้"องส�งคิ)าส'�งเร�ยกเอกสารล�วงหน่"าอย�างน่"อย 7

ว'น่5. การน่)าส&บพยาน่เอกสาร ศึาลจำะพ�จำารณาเอกสารต้ามข"อ 3 และ 4 โดยไม�ต้"องน่)า

พยาน่บ/คิคิลมาส&บ เว"น่แต้�คิ*�คิวามฝึ?ายต้รงข"ามโต้"แย"ง- การน่)าส&บพยาน่ว'ต้ถ/น่'4น่ม� 2 กรณ�คิ&อ1. ใน่กรณ�ที่��สามารถจำะน่)าพยาน่ว'ต้ถ/น่'4น่ไปส*�ศึาลได" คิ*�คิวามฝึ?ายที่��อ"างพยาน่ว'ต้ถ/น่'4น่ต้"องน่)าพยาน่ว'ต้ถ/ไปส�งต้�อศึาล2. พยาน่ว'ต้ถ/ที่��ไม�สามารถจำะน่)าไปศึาลได" เพราะเป�น่ของใหญ�หร&อต้�ดต้'4งต้ร�งต้ราอย*� ณ สถาน่ที่��ถาวร ศึาลอาจำจำะออกไปต้รวจำพยาน่ด"วยต้น่เอง แต้�ถ"าเป�น่ส��งที่��ม�สภาพเปล��ยน่แปลงไปจำากเด�ม เช�น่ สภาพศึพ หร&อรถยน่ต้<ที่��ชน่ก'น่แล"วน่)ากล'บไปซึ่�อมอาจำม�การถ�ายภาพและถ&อว�าร*ปน่'4น่เป�น่พยาน่ว'ต้ถ/- พยาน่ผู้*"เช��ยวชาญน่'4น่เป�น่พยาน่บอกเล�าที่��ม�ได"ร* "เห.น่ข"อเที่.จำจำร�งใน่คิด� แต้�เป�น่พยาน่ที่��เก��ยวก'บเหต้/ผู้ลหร&อหล'กว�ชาอย�างใดอย�างหน่��งเป�น่คิวามร* "หร&อคิวามเช��ยวชาญของต้'วพยาน่ ซึ่��งสามารถให"ข"อเที่.จำจำร�งที่��เก��ยวก'บคิวามร* "คิวามเช��ยวชาญอ'น่น่'4น่ต้�อศึาลได"- พยาน่ผู้*"เช��ยวชาญน่'4น่ก.คิ&อพยาน่เหต้/ผู้ลอ'น่เก��ยวก'บคิวามร* "หร&อว�ที่ยาการใด ๆ ที่��ม�มาต้รฐาน่เป�น่ที่��ยอมร'บก'น่โดยที่'�วไปไม�จำ)าก'ด เฉพาะเป�น่คิวามร* "เช��ยวชาญสาขาใดสาขาหน่��งเที่�าน่'4น่- งาน่ใน่หน่"าที่��ของพยาน่ผู้*"เช��ยวชาญน่'4น่ก.คิ&อ การต้รวจำสอบบ/คิคิล ว'ต้ถ/ หร&อสถาน่ที่��ใด ๆ ที่��เก��ยวเน่&�องก'บข"อโต้"แย"งใน่คิด�- การเด�น่เผู้ช�ญส&บ หมายถ�ง การที่��ศึาลออกไปที่)าการส&บพยาน่น่อกศึาล ซึ่��งอาจำจำะเป�น่ที่'4งกรณ�ที่��1. ส&บพยาน่บ/คิคิลเน่&�องจำากพยาน่น่'4น่ไม�สามารถจำะมาให"การที่��ศึาลได"2. ใน่กรณ�ที่��ศึาลเห.น่เหต้/จำ)าเป�น่ที่��จำะต้"องต้รวจำบ/คิคิล ว'ต้ถ/ สถาน่ที่��ซึ่��งอย*�น่อกศึาลและไม�สามารถน่)ามาศึาลได"3. ใน่กรณ�ที่��คิ*�คิวามย&�น่คิ)าขอให"ศึาลออกไปต้รวจำบ/คิคิล ว'ต้ถ/ หร&อสถาน่ที่��น่อกศึาล- การส�งประเด.น่ไปส&บที่��ศึาลอ&�น่ม�ล'กษณะเป�น่การส&บพยาน่น่อกศึาลเด�ม ไม�ว�าจำะเป�น่การส&บพยาน่บ/คิคิลใน่ศึาลที่��ร 'บประเด.น่ หร&อการออกเด�น่เผู้ช�ญส&บ ต้รวจำว'ต้ถ/หร&อส��งของใด ๆ กรณ�ศึาลเด�ม (ศึาลเจำ"าของส)าน่วน่) ส�งส)าน่วน่คิวามไปย'งศึาลอ&�น่ที่��ม�เขต้อ)าน่าจำศึาลเหน่&อพยาน่บ/คิคิล พยาน่ว'ต้ถ/ หร&อสถาน่ที่�� เพ&�อให"ที่)าการส&บพยาน่น่'4น่

ๆ แที่น่ศึาลเด�ม- ข"อแต้กต้�างระหว�างการส�งประเด.น่ไปส&บที่��ศึาลอ&�น่และการเด�น่เผู้ช�ญส&บม�ด'งต้�อไปน่�41. การส�งประเด.น่ไปส&บที่��ศึาลอ&�น่ที่)าได"ที่'4งใน่การส&บพยาน่บ/คิคิล พยาน่เอกสาร พยาน่ว'ต้ถ/ และสถาน่ที่��ซึ่��งอย*�น่อกเขต้อ)าน่าจำศึาลเด�ม แต้�การเด�น่เผู้ช�ญส&บน่'4น่เป�น่การส&บพยาน่น่อกศึาล ไม�ว�าพยาน่น่'4น่จำะเป�น่พยาน่บ/คิคิลที่��ไม�สามารถจำะมาให"การใน่ศึาลได"

เพราะได"ร'บการยกเว"น่2. การส�งประเด.น่ไปส&บน่'4น่ศึาลที่��ร 'บประเด.น่อาจำจำะที่)าการส&บพยาน่ใน่ศึาล แต้�การเด�น่เผู้ช�ญส&บเป�น่การส&บพยาน่น่อกศึาล ไม�ว�าจำะกระที่)าโดยศึาลเจำ"าของส)าน่วน่ออกไปเด�น่เผู้ช�ญส&บเอง หร&อส�งประเด.น่ไปให"ศึาลอ&�น่ที่��ม�เขต้อ)าน่าจำออกไปเผู้ช�ญส&บแที่น่ก.ได"3. การส�งประเด.น่ไปส&บที่��ศึาลอ&�น่น่'4น่ คิ*�คิวามไม�ว�าจำะเป�น่ฝึ?ายที่��ขอส�งประเด.น่หร&อไม� จำะต้ามประเด.น่ไปว�าคิวามหร&อไม�ก.ได" ใน่การเด�น่เผู้ช�ญส&บน่'4น่ ไม�ว�าจำะกระที่)าโดยศึาลที่��พ�จำารณาคิด� หร&อศึาลที่��ร 'บประเด.น่ ศึาลจำะต้"องออกไปพ�จำารณาพยาน่หล'กฐาน่โดยคิ*�คิวามฝึ?ายที่��ร "องขอเป�น่ผู้*"น่)าศึาลไปพ�จำารณาส&บพยาน่น่อกศึาลเสมอ4. การส�งประเด.น่ไปส&บที่��ศึาลอ&�น่น่'4น่ เม&�อศึาลที่��ร 'บประเด.น่ได"ด)าเน่�น่การส&บพยาน่ไปเป�น่ประการใด จำะต้"องส�งประเด.น่กล'บมาย'งศึาลเด�ม แต้�การเด�น่เผู้ช�ญส&บน่'4น่เป�น่กรณ�ที่��ศึาลออกไปพ�จำารณาคิด� (พยาน่หล'กฐาน่) น่อกห"องพ�จำารณาหร&อน่อกบร�เวณศึาล โดยถ&อว�าการออกไปพ�จำารณาพยาน่หล'กฐาน่เช�น่น่'4น่ เสม&อน่หน่��งการพ�จำารณาคิด�ใน่ศึาล

7.2 การซึ่'กถามพยาน่แน่วคิ�ด1. การซึ่'กถามน่'4น่ม�จำ/ดม/�งหมายเพ&�อที่��จำะให"พยาน่ได"ต้อบคิ)าถามถ�งข"อเที่.จำจำร�งที่��ฝึ?ายที่��อ"างพยาน่ประสงคิ<จำะใช"เป�น่ข"อสน่'บสน่/น่ข"อกล�าวอ"างหร&อข"อต้�อส*"ของต้น่ การต้'4งคิ)าซึ่'กถามพยาน่จำะต้"องต้'4งคิ)าถามให"เป�น่ล)าด'บข"อเที่.จำจำร�งต้ามที่��คิ*�คิวามฝึ?ายอ"างพยาน่ประสงคิ<จำะได"ร'บคิ)าต้อบจำากพยาน่น่'4น่เป�น่ล)าด'บไปโดยใช"คิ)าถามส'4น่ ๆ และเข"าใจำง�าย2. คิ)าถามคิ"าน่เป�น่คิ)าถามที่��ส)าคิ'ญที่��ส/ด ผู้*"ต้' 4งคิ)าถามจำะต้"องม�เปAาหมายใน่การก)าหน่ดให"พยาน่ต้อบต้ามที่��ต้น่ก)าหน่ดไว"อย�างช'ดเจำน่ การที่��ที่น่ายคิวามจำะใช"คิ)าถามคิ"าน่ได"ด�น่' 4น่จำะต้"องศึ�กษาข"อเที่.จำจำร�งใน่คิด�ให"เป�น่ไปใน่ที่างต้รงก'น่ข"ามก'บอ�กฝึ?าย ซึ่��งเป�น่ข"อเที่.จำจำร�งต้ามข"อต้�อส*"ของต้น่แล"วต้'4งคิ)าถามน่)าให"ไปส*�ข"อเที่.จำจำร�งที่��ต้น่ต้"องการ เพ&�อก)าหน่ดให"พยาน่ต้อบว�าใช� หร&อไม�ใช�เที่�าน่'4น่3. การถามต้�งม�ว'ต้ถ/ประสงคิ<เพ&�อให"พยาน่ได"อธ�บายถ�งข"อแต้กต้�างของคิ)าต้อบข"อซึ่'กถามและคิ)าต้อบคิ)าถามคิ"าน่ หร&อเพ&�อจำะให"พยาน่ได"ต้อบข"อสงส'ยที่��เก�ดข�4น่จำากการต้อบคิ)าถามคิ"าน่4. การขออน่/ญาต้ศึาลถามเพ��ม ม�เฉพาะคิ*�คิวามฝึ?ายที่��อ"างพยาน่มาศึาลเที่�าน่'4น่ คิ*�คิวามฝึ?ายต้รงข"ามซึ่��งม�หน่"าที่��ถามคิ"าน่พยาน่ไม�สามารถขออน่/ญาต้ศึาลถามคิ"าน่เพ��มได" ส�วน่การอน่/ญาต้ให"ถามเพ��มหร&อไม� อย*�ใน่ด/ลพ�น่�จำของศึาล5. การขออน่/ญาต้ศึาลถามพยาน่ที่��เป�น่ปรป;กษ< เป�น่กรณ�ที่��พยาน่เบ�กคิวามเป�น่

ปรป;กษ<แก�คิ*�คิวามฝึ?ายที่��ต้น่อ"างมา คิ*�คิวามฝึ?ายน่'4น่อาจำขออน่/ญาต้ศึาลถามพยาน่ของต้น่ซึ่��งเบ�กคิวามเป�น่ปรป;กษ<เพ&�อลดน่)4าหน่'กคิ)าพยาน่หร&อที่)าลายข"อเที่.จำจำร�งที่��พยาน่เบ�กคิวามเป�น่ปรป;กษ<น่'4น่ว�าไม�เป�น่คิวามจำร�ง หร&อไม�น่�าเช&�อถ&อ6. การพ�ส*จำน่<ต้�อพยาน่เป�น่การน่)าส&บพยาน่หล'กฐาน่ซึ่��งไม�เก��ยวก'บประเด.น่แห�งคิด� แต้�เป�น่กรณ�ที่��คิ*�คิวามฝึ?ายใดฝึ?ายหน่��งน่)าพยาน่หล'กฐาน่มาพ�ส*จำน่<ต้�อศึาลว�าคิ)าเบ�กคิวามของพยาน่ที่��คิ*�คิวามอ�กฝึ?ายหน่��งน่)ามาส&บต้�อศึาลไม�เป�น่คิวามจำร�ง- การซึ่'กถามพยาน่ หมายถ�ง การที่��ที่น่ายคิวามฝึ?ายที่��อ"างพยาน่มาส*�ศึาลได"เร��มซึ่'กถามพยาน่เพ&�อให"ต้อบคิ)าถามต้�อศึาลเป�น่คิน่แรก คิ*�คิวามฝึ?ายที่��ซึ่'กถามจำะใช"คิ)าถามน่)าไม�ได" เว"น่แต้�คิ*�คิวามอ�กฝึ?ายหน่��งจำะย�น่ยอมหร&อได"ร'บอน่/ญาต้จำากศึาล- การต้'4งคิ)าถามเพ&�อให"พยาน่เล�าเร&�องถ�งข"อเที่.จำจำร�งใดข"อเที่.จำจำร�งหน่��งที่��พยาน่ได"ที่ราบ

ได"เห.น่หร&อได"ย�น่มาใน่ล'กษณะของประจำ'กษ<พยาน่หร&อจำะเป�น่พยาน่คิวามเห.น่ พยาน่ผู้*"เช��ยวชาญก.ได" พยาน่จำะเล�าเร&�องที่��เก�ดข�4น่ที่'4งหมดให"ศึาลฟ้;งเป�น่ข"อเที่.จำจำร�งต้ามล)าด'บจำากคิ)าถามที่��ไม�ม�การแน่ะน่)าคิ)าต้อบอย*�ใน่ต้'วคิ)าถาม เช�น่ พยาน่เคิยม�สาเหต้/โกรธเคิ&องก'บโจำที่ก<มาก�อน่ใช�หร&อไม� คิ)าถามเช�น่น่�4จำะเป�น่คิ)าถามที่��น่)าข"อเที่.จำจำร�งให"พยาน่ต้อบเพ�ยงใช�หร&อไม�ใช�เที่�าน่'4น่- การซึ่'กถามน่'4น่ม�จำ/ดม/�งหมายเพ&�อที่��จำะให"พยาน่ที่��ต้น่น่)ามาส*�ศึาลได"ต้อบคิ)าถามถ�งข"อเที่.จำจำร�งที่��ต้น่ประสงคิ<จำะใช"เป�น่ข"อสน่'บสน่/น่ ข"อกล�าวอ"างหร&อข"อต้�อส*"ของต้น่- การถามคิ"าน่พยาน่เป�น่การฟ้;งคิ)าถามของที่น่ายคิวามฝึ?ายต้รงข"ามผู้*"น่)าพยาน่มาเบ�กคิวามศึาล หร&ออาจำกล�าวอ�กน่'ยหน่��งว�า เป�น่การถามคิวามของที่น่ายคิวามฝึ?ายต้รงข"ามเพ&�อให"ศึาลเห.น่ข"อเที่.จำจำร�งเป�น่อย�างอ&�น่ ม�ใช�เป�น่ไปต้ามที่��ที่น่ายฝึ?ายที่��อ"างพยาน่น่'4น่มาได"ซึ่'กถามข"อเที่.จำจำร�งไว" ด'งน่'4น่ ประโยชน่<ใน่การถามคิ"าน่คิ&อ1. เพ&�อที่)าลายน่)4าหน่'กคิ)าพยาน่2. เพ&�อพ�ส*จำน่<ว�าคิ)าเบ�กคิวามของพยาน่น่'4น่เป�น่คิวามเที่.จำ หร&อไม�น่�าเช&�อถ&อที่'4งส�4น่3. เพ&�อให"พยาน่อธ�บายข"อเที่.จำจำร�งอย�างใดอย�างหน่��งที่��เจำ&อสมก'บข"อเที่.จำจำร�งที่��คิ*�คิวามฝึ?ายที่��จำะอ"างพยาน่มาส&บภายหล'งต้"องการจำะส&บ- คิ)าถามคิ"าน่จำะเป�น่คิ)าถามที่��ต้' 4งข�4น่ใน่ล'กษณะเป�น่คิ)าถามน่)า ให"พยาน่ต้อบว�าใช�หร&อไม�ใช�เที่�าน่'4น่ โดยม�เปAาหมายใน่การก)าหน่ดให"พยาน่ต้อบต้ามที่��ได"ต้'4งคิ)าถามไว" การที่��จำะต้'4งคิ)าถามให"ได"ด�น่' 4น่ จำะต้"องศึ�กษาข"อเที่.จำจำร�งใน่ที่างต้รงก'น่ข"ามก'บอ�กฝึ?ายหน่��ง ซึ่��งเป�น่ข"อเที่.จำจำร�งต้ามข"อต้�อส*"ของฝึ?ายที่��ต้"องถามคิ"าน่ แล"วต้'4งคิ)าถามน่)าให"ไปส*�ข"อเที่.จำจำร�งที่��ต้"องการเพ&�อก)าหน่ดให"พยาน่ต้อบว�าใช�หร&อไม�ใช�เที่�าน่'4น่- ข"อส'งเกต้ใน่การใช"คิ)าถามคิ"าน่ด'งต้�อไปน่�4 คิ&อ

1. แยกข"อเที่.จำจำร�งต้ามข"อกล�าวหาและข"อเที่.จำจำร�งต้ามข"อต้�อส*"ออกมาให"เป�น่ประเด.น่ช'ดเจำน่2. ศึ�กษาข"อเที่.จำจำร�งใน่ที่างต้รงข"ามของข"อเที่.จำจำร�งต้ามข"อซึ่'กถามไว"ล�วงหน่"า และน่)าข"อเที่.จำจำร�งใน่ที่างต้รงข"ามน่'4น่มาก)าหน่ดเป�น่คิ)าถามคิ"าน่3. ศึ�กษาข"อเที่.จำจำร�งเพ��มเต้�มน่อกเหน่&อไปจำากข"อเที่.จำจำร�งด'งกล�าวใน่ข"อ 1 และ ข"อ 2 ว�าม�เหต้/ผู้ล หล'กว�ชาคิวามเป�น่ไปได"ใน่การที่��จำะร'บฟ้;งข"อพ�จำารณาเป�น่อย�างอ&�น่หร&อไม� หากพบข"อเที่.จำจำร�งเหล�าน่'4น่ จำะต้"องน่)ามาประมวลเข"าก'บข"อเที่.จำจำร�งที่��ต้น่ประสงคิ<จำะใช"เป�น่คิ)าถามคิ"าน่4. เร�ยบเร�ยงคิ)าถามคิ"าน่ให"ม�ล'กษณะเป�น่คิ)าถามน่)าส'4น่ ๆ ม�ใจำคิวามกระช'บและเข"าใจำง�าย ผู้*"ถามคิวรใช"คิ)าถามน่)าเพ&�อก)าก'บพยาน่ให"ต้อบเพ�ยงคิ)าว�าใช�หร&อไม�ใช�ต้ามที่��ต้น่ต้"องการเที่�าน่'4น่5. สล'บคิ)าถามคิ"าน่ไม�ให"ต้�อเน่&�องก'น่ให"มากที่��ส/ดเที่�าที่��จำะมากได" เพ&�อม�ให"พยาน่จำ'บเร&�องราวที่��ต้�อเน่&�องของข"อเที่.จำจำร�งได"6. ต้'4งคิ)าถามใน่ล'กษณะที่��น่)าไปส*�หล'กเกณฑิ<ใดหล'กเกณฑิ<หน่��ง ซึ่��งพยาน่จำะต้"องคิล"อยต้ามหล'กเกณฑิ<อ'น่เป�น่ที่��ร* "ที่'�วไป แล"วน่)าข"อเที่.จำจำร�งที่��ต้น่ประสงคิ<จำะให"พยาน่ต้อบต้ามหล'กเกณฑิ<น่'4น่มาถามเพ&�อก)าก'บให"พยาน่ต้"องต้อบต้ามหล'กเกณฑิ<ที่��ได"เบ�กคิวามไปแล"วข"างต้"น่7. ต้'4งคิ)าถามน่)าใน่เช�งเปร�ยบเที่�ยบข"อเที่.จำจำร�งที่��ต้น่ประสงคิ<จำะให"พยาน่ต้อบ โดยใช"ข"อเปร�ยบเที่�ยบที่��ง�าย ๆ และสามารถเห.น่ข"อแต้กต้�างได"ช'ดเจำน่

8. ต้"องระว'งไม�ให"พยาน่ร* "ว�าผู้*"ถามต้"องการคิ)าต้อบใด ถ"าส'งเกต้ว�าพยาน่เร��มจำะร* "จำ/ดประสงคิ<ของคิ)าถามแล"วให"ร�บเปล��ยน่คิ)าถามเป�น่เร&�องอ&�น่ที่'น่ที่�9. คิวรใช"คิ)าถามที่��ส/ภาพและด"วยน่)4าเส�ยงที่��เป�น่ปกต้� ไม�ใช�ข�มข*�หร&อต้ะคิอกพยาน่10. การใช"คิ)าถามคิ"าน่ที่��ด�น่' 4น่จำะต้"องต้รวจำสอบเอกสารหร&อพยาน่หล'กฐาน่อ&�น่ใน่คิด�ว�าม�ข"อเที่.จำจำร�งใดที่��จำะหย�บยกข�4น่มาเป�น่ประโยชน่<ใน่การถามคิ"าน่บ"าง11. ผู้*"ถามจำะต้"องไม�หลงประเด.น่ใน่บางคิด�ผู้*"ถามคิ"าน่อาจำไม�สามารถต้'4งคิ)าถามให"ต้รงประเด.น่ได"ใน่ที่'น่ที่� จำ�งม�คิวามจำ)าเป�น่จำะต้"องต้'4งคิ)าถามที่��ออกไปน่อกประเด.น่บ"าง แต้�ต้"องไม�ไกลจำน่เก�น่ไป และม�เหต้/ผู้ลเช&�อมโยงก'บประเด.น่โดยต้รงอย*�บ"าง- การถามต้�ง เป�น่การต้'4งคิ)าถามของคิ*�คิวามฝึ?ายที่��อ"างพยาน่มาส*�ศึาล ม�ส�ที่ธ�จำะใช"คิ)าถามต้�งต้�อเม&�อพยาน่น่'4น่ได"ต้อบคิ)าถามคิ"าน่ของคิ*�คิวามฝึ?ายต้รงข"ามเสร.จำแล"ว

คิ)าถามต้�งน่'4น่กฎหมายอน่/ญาต้ให"ถามพยาน่ของต้น่อ�กคิร'4งเพ&�อให"พยาน่เบ�กคิวามเก��ยวก'บข"อคิวามที่��ต้น่ได"ต้อบคิ)าถามคิ"าน่ของที่น่ายคิวามฝึ?ายต้รงข"ามไปบกพร�อง

หร&อส'บสน่ม�ข"อสงส'ย โดยม�คิวามประสงคิ<ให"พยาน่ได"อธ�บายถ�งข"อแต้กต้�างของคิ)าต้อบข"อซึ่'กถามและคิ)าต้อบคิ)าถามคิ"าน่หร&อเพ&�อที่��จำะได"ต้อบข"อสงส'ยที่��เก�ดข�4น่จำากการต้อบคิ)าถามคิ"าน่ ฉะน่'4น่ คิ)าถามต้�งจำ�งถ*กก)าหน่ดให"ถามได"เฉพาะใน่ส�วน่ที่��เก��ยวก'บคิ)าถามคิ"าน่เที่�าน่'4น่ และใช"คิ)าถามน่)าเช�น่คิ)าถามคิ"าน่ไม�ได"- ที่น่ายคิวามของคิ*�คิวามฝึ?ายที่��น่)าพยาน่มาศึาล อาจำขออน่/ญาต้ศึาลถามพยาน่เพ��มเต้�มหล'งจำากที่��พยาน่ได"ต้อบคิ)าถามต้�งไปแล"วได" โดยอย*�ใน่ด/ลพ�น่�จำของศึาลที่��จำะอน่/ญาต้หร&อไม� ที่'4งน่�4เม&�อศึาลอน่/ญาต้ให"ฝึ?ายที่��น่)าพยาน่มาถามเพ��มเต้�มแล"ว คิ*�คิวามอ�กฝึ?ายหน่��งย�อมม�ส�ที่ธ�ถามคิ"าน่ได"ใน่ข"อที่��เก��ยวก'บคิ)าถามที่��ฝึ?ายแรกขออน่/ญาต้ศึาลถามเพ��มเต้�มน่'4น่- การขออน่/ญาต้ศึาลถามพยาน่ที่��เป�น่ปรป;กษ< เก�ดข�4น่กรณ�ที่��พยาน่เบ�กคิวามเป�น่ปรป;กษ<แก�คิ*�คิวามฝึ?ายที่��อ"างพยาน่น่'4น่มา คิ*�คิวามฝึ?ายที่��อ"างพยาน่มาอาจำขออน่/ญาต้ศึาลถามพยาน่น่'4น่เสม&อน่พยาน่น่'4น่เป�น่พยาน่ที่��คิ*�คิวามที่��อ�กฝึ?ายหน่��งอ"างมา โดยใช"คิ)าถามน่)าเพ&�อลดน่)4าหน่'กคิ)าพยาน่ หร&อเพ&�อที่)าลายข"อเที่.จำจำร�งที่��พยาน่เบ�กคิวามเป�น่ปรป;กษ<ว�าไม�เป�น่คิวามจำร�ง หร&อไม�น่�าเช&�อถ&อ- การพ�ส*จำน่<ต้�อพยาน่ คิ&อการน่)าพยาน่หล'กฐาน่อย�างใดอย�างหน่��งมาแสดงต้�อศึาลว�าคิ)าเบ�กคิวามของพยาน่คิน่ใดคิน่หน่��งที่��คิ*�คิวามอ�กฝึ?ายหน่��งน่)าส&บไว"น่' 4น่ไม�คิวรเช&�อฟ้;งหร&อไม�เป�น่คิวามจำร�ง การพ�ส*จำน่<ต้�อพยาน่อาจำที่)าได"ใน่ 2 กรณ�คิ&อ

1. การพ�ส*จำน่<ต้�อพยาน่ต้าม ปวพ. ม. 120

2. การพ�ส*จำน่<ต้�อพยาน่โดยการถามคิ"าน่ไว"ก�อน่ ต้าม ปวพ. ม. 89

- ศึาลม�อ)าน่าจำซึ่'กถามพยาน่หร&อเร�ยกพยาน่มาส&บเองได"เสมอ น่อกจำากน่�4ใน่กรณ�ที่��ม�การส�งประเด.น่ไปส&บที่��ศึาลอ&�น่ใน่คิด�แพ�งคิ*�คิวามฝึ?ายที่��อ"างอ�งพยาน่หล'กฐาน่ซึ่��งม�ได"ต้ามประเด.น่ไปว�าคิวามก.อาจำจำะขอให"ศึาลที่��ร 'บประเด.น่ซึ่'กถามพยาน่แที่น่ได"หร&อใน่คิด�อาญา คิ*�คิวามฝึ?ายที่��ไม�ไปฟ้;งการพ�จำารณาอาจำย&�น่คิ)าถามคิ)าซึ่'กเป�น่หน่'งส&อให"ศึาลหร&อผู้*"เด�น่เผู้ช�ญส&บ ส&บพยาน่ต้ามน่'4น่ได"ใน่บางกรณ�ม�กฎหมายบ'ญญ'ต้�ให"ศึาลเป�น่ผู้*"ซึ่'กถามพยาน่ด"วยต้น่เอง เช�น่ การซึ่'กถามพยาน่ใน่คิด�ของศึาลแรงงาน่ หร&อการส&บพยาน่ใน่คิด�อาญาที่��ก�อน่ฟ้Aองคิด�ม�เหต้/ผู้ลอ'น่คิวรเช&�อว�าพยาน่บ/คิคิลซึ่��งจำะต้"องน่)ามาส&บภายหน่"าจำะเด�น่ที่างออกไปน่อกราชอาณาจำ'กรยากแก�การน่)ามาส&บหน่�วยที่�� 8 การช'�งน่)4าหน่'กพยาน่หล'กฐาน่แน่วคิ�ด1. การช'�งน่)4าหน่'กพยาน่หล'กฐาน่ได"แก�กระบวน่พ�จำารณาของศึาลที่��จำะใช"ด/ลพ�น่�จำว�า

พยาน่หล'กฐาน่ต้�าง ๆ ที่��ร 'บฟ้;งได"แล"วน่'4น่ม�คิวามน่�าเช&�อถ&อเพ�ยงใด2. หล'กเกณฑิ<การพ�ส*จำน่<คิวามจำร�งด"วยกฎแห�งคิวามคิ�ดเห.น่หล'กเกณฑิ<กว"างๆ ที่��ช�วยศึาลใน่การช'�งน่)4าหน่'กพยาน่หล'กฐาน่ใน่แต้�ละคิด�ได"3. การช'�งน่)4าหน่'กพยาน่หล'กฐาน่ใน่คิด�แพ�ง ศึาลจำะเปร�ยบเที่�ยบพยาน่หล'กฐาน่ที่'4งฝึ?ายโจำที่ก<และฝึ?ายจำ)าเลยว�าฝึ?ายใดม�เหต้/ผู้ลและน่)4าหน่'กคิวามน่�าเช&�อถ&อด�กว�าแม"จำะไม�ถ�งก'บปราศึจำากข"อสงส'ย ศึาลก.ว�น่�จำฉ'ยช�4ขาดให"ฝึ?ายน่'4น่ชน่ะคิด�ได"4. การช'�งน่)4าหน่'กพยาน่หล'กฐาน่ใน่คิด�อาญา ศึาลจำะพ�พากษาลงโที่ษจำ)าเลยได"ต้�อเม&�อปราศึจำากข"อสงส'ยว�าจำ)าเลยกระที่)าผู้�ดจำร�งต้ามฟ้Aอง

8.1 หล'กเกณฑิ<การช'�งน่)4าหน่'กพยาน่หล'กฐาน่แน่วคิ�ด1. กฎแห�งคิวามเป�น่อ'น่หน่��งอ'น่เด�ยวก'น่หมายถ�ง เหต้/การณ<อ'น่หน่��งจำะเป�น่คิวามจำร�งได"แต้�เพ�ยงอย�างเด�ยวเที่�าน่'4น่ ด'งน่'4น่พยาน่หล'กฐาน่หลายส��งที่��พ�ส*จำน่<คิวามจำร�งใน่เร&�องเด�ยวก'น่ซึ่��งสอดคิล"องต้"องก'น่จำ�งแสดงว�าเร&�องน่'4น่น่�าจำะเป�น่คิวามจำร�ง2. กฎแห�งคิวามข'ดก'น่หมายถ�ง ข"อที่��ข'ดก'น่หร&อต้�างก'น่ย�อมแสดงว�าไม�เป�น่คิวามจำร�ง

เว"น่แต้�เป�น่ข"อปล�กย�อยที่��แต้กต้�างก'น่เป�น่ธรรมดา3. กฎแห�งคิวามเป�น่คิร��ง ๆ กลาง ๆ หมายคิวามว�า ข"อใดจำะเป�น่จำร�งอย�างไรต้"องเป�น่จำร�งอย�างน่'4น่ต้ลอด จำะเป�น่จำร�งบ"างไม�จำร�งบ"างไม�ได" น่อกจำากจำะม�พฤต้�การณ<เพ��มเต้�มให"เห.น่ว�าที่/กต้อน่น่'4น่ไม�เป�น่คิวามจำร�งที่'4งหมด4. กฎแห�งคิวามม�เหต้/ผู้ลอ'น่คิวร หมายคิวามว�า การพ�ส*จำน่<คิวามจำร�งต้"องพ�จำารณาถ�งสภาพจำ�ต้ใจำใน่การร* "เห.น่เป�น่พยาน่และพฤต้�การณ<แวดล"อมว�าม�เหต้/ผู้ลสมคิวรเช&�อได"หร&อไม�- การพ�จำารณาพยาน่หล'กฐาน่ของคิ*�คิวามน่'4น่ ศึาลต้"องเผู้ช�ญก'บป;ญหาสองประการ

คิ&อ ประการแรกพยาน่หล'กฐาน่เหล�าน่'4น่ร'บฟ้;งได"หร&อไม� และประการที่��สองพยาน่หล'กฐาน่ที่��ร 'บฟ้;งได"น่'4น่ม�น่)4าหน่'กน่�าเช&�อถ&อได"หร&อไม�- ที่ฤษฎ�การพ�ส*จำน่<คิวามจำร�งด"วยกฎแห�งคิวามผู้�ด เป�น่การว�น่�จำฉ'ยข"อเที่.จำจำร�งโดยอาศึ'ยคิวามน่�าจำะเป�น่เป�น่พ&4น่ฐาน่ กล�าวคิ&อ เม&�อปรากฏิพยาน่หล'กฐาน่อย�างหน่��งข�4น่แล"ว ย�อมจำะแสดงให"เห.น่ว�าข"อเที่.จำจำร�งน่�าจำะเป�น่อย�างน่'4น่ หร&อน่�าจำะเป�น่อย�างน่�4- ส�วน่คิวามน่�าจำะเป�น่ขน่าดใดศึาลจำ�งจำะเช&�อได"ว�าเป�น่คิวามจำร�งน่'4น่ ม�หล'กว�าถ"าคิวามน่�าจำะเป�น่น่'4น่ม�คิวามแน่�น่อน่ถ�งขน่าดที่��จำ�ต้ใจำของคิน่ธรรมดาจำะเช&�อถ&อได"ก.เพ�ยงพอเช&�อได"ว�าเป�น่คิวามจำร�ง- กฎแห�งคิวามเป�น่อ'น่หน่��งอ'น่เด�ยวก'น่ (Law of identity) หมายถ�ง ใน่เหต้/การณ<ใด

เหต้/การณ<หน่��งที่��เก�ดข�4น่จำะม�ข"อเที่.จำจำร�งหร&อคิวามจำร�งเพ�ยงอย�างเด�ยวเที่�าน่'4น่ จำะเป�น่คิวามจำร�งหลายอย�างใน่ข"อเด�ยวก'น่ไม�ได" ไม�ว�าเหต้/การณ<น่'4น่จำะปรากฏิแก�ใคิรก��คิน่ก.ต้ามต้"องปรากฏิคิวามจำร�งเป�น่อย�างเด�ยวก'น่เสมอ- ที่��ว�าพยาน่เบ�กคิวามสอดคิล"องต้"องก'น่ อาจำเก�ดข�4น่ได"หลายกรณ� คิ&อ อาจำเป�น่พยาน่บ/คิคิลหลายปากเบ�กคิวามสอดคิล"องซึ่��งก'น่และก'น่ หร&อพยาน่บ/คิคิลเบ�กคิวามสอดคิล"องก'บพยาน่เอกสารหร&อพยาน่ว'ต้ถ/อ&�น่- น่อกจำากพยาน่จำะต้"องเบ�กคิวามเป�น่อ'น่หน่��งอ'น่เด�ยวก'น่ สอดคิล"องต้"องก'น่แล"ว ศึาลย'งต้"องคิ)าน่�งถ�งเหต้/ผู้ลที่��ที่)าให"พยาน่หล'กฐาน่น่'4น่สอดคิล"องต้"องก'น่ด"วย- กฎแห�งคิวามข'ดก'น่ (Law of Contradiciton) หมายถ�ง ข"อเที่.จำจำร�งที่��ข'ดก'น่ย�อมแสดงว�าข"อเที่.จำจำร�งน่'4น่ไม�เป�น่คิวามจำร�ง กล�าวคิ&อ ข"อเที่.จำจำร�งใด ๆ ย�อมเป�น่คิวามจำร�งได"เพ�ยงประการเด�ยวจำะเป�น่คิวามจำร�งที่'4งสองประการไม�ได" จำะต้"องม�ข"อใดข"อหน่��งเป�น่คิวามเที่.จำหร&ออาจำจำะเป�น่เที่.จำที่'4งสองข"อก.ได"- ถ"าข"อที่��ข'ดก'น่เป�น่เพ�ยงข"อเที่.จำจำร�งปล�กย�อยหร&อพลคิวามซึ่��งอาจำเก�ดข�4น่ได"เป�น่ธรรมดาข"อเที่.จำจำร�งที่��ข'ดก'น่น่'4น่ก.ย'งไม�ถ&อว�าเป�น่คิวามเที่.จำ- ส��งใดเป�น่รายละเอ�ยดที่��คิน่ธรรมดาจำะต้"องใช"คิวามส'งเกต้เป�น่พ�เศึษจำ�งจำะร* "ถ�งข"อเที่.จำจำร�งน่'4น่ได" ส��งน่'4น่เป�น่พลคิวาม ส�วน่ส��งใดที่��แม"คิน่ธรรมดาก.สามารถร* "ถ�งข"อเที่.จำจำร�งน่'4น่ได"โดยใช"คิวามส'งเกต้เพ�ยงเล.กน่"อย ส��งน่'4น่ถ&อว�าเป�น่ข"อส)าคิ'ญ- กฎแห�งคิวามเป�น่คิร��ง ๆ กลาง ๆ (Law of Excluded Middle) หมายถ�ง ข"อเที่.จำจำร�งใดเป�น่คิวามจำร�งอย�างไร ก.ต้"องเป�น่คิวามจำร�งอย�างน่'4น่เสมอต้'4งแต้�ต้"น่จำน่จำบ จำะเป�น่คิวามจำร�งบางส�วน่และไม�จำร�งบ"างบางส�วน่ไม�ได" ม�ฉะน่'4น่จำะต้"องเป�น่คิวามเที่.จำ- ถ"าเป�น่ข"อเที่.จำจำร�งที่��สามารถพ�ส*จำน่<คิวามจำร�งได"เฉพาะต้อน่แรกและต้อน่ที่"าย ส)าหร'บต้อน่กลางไม�สามารถพ�ส*จำน่<ได" กรณ�เช�น่น่�4ถ"าระยะเวลาใน่ช�วงต้อน่กลางกระช'4น่ช�ดก'บช�วงแรกและช�วงที่"าย แน่วที่างพ�จำารณาของศึาลส�วน่ใหญ�จำะเช&�อว�าข"อเที่.จำจำร�งใน่ต้อน่กลางน่�าจำะเป�น่เช�น่เด�ยวก'บข"อเที่.จำจำร�งใน่ต้อน่แรกและต้อน่ที่"าย- กฎแห�งคิวามม�เหต้/ผู้ลอ'น่สมคิวร หมายถ�ง ข"อเที่.จำจำร�งที่��ได"จำากพยาน่หล'กฐาน่ต้�าง ๆ น่'4น่ แม"จำะสอดคิล"องต้"องก'น่เป�น่อ'น่หน่��งอ'น่เด�ยวก'น่ต้'4งแต้�ต้"น่จำน่จำบและไม�ม�ข"อข'ดก'น่

ข"อเที่.จำจำร�งน่'4น่ก.ต้"องม�เหต้/ม�ผู้ลอ'น่สมคิวรด"วย โดยคิ)าน่�งถ�งการได"มาซึ่��งข"อเที่.จำจำร�งน่'4น่- เราต้"องเข"าใจำถ�งล)าด'บเหต้/การณ<คิวามคิ�ดก�อน่ที่��จำะออกมาเป�น่คิ)าพ*ด ม�ล)าด'บอย*� 3

ข'4น่ ได"แก�1. ส'มปช'ญญะหร&อการร'บร* "เหต้/การณ<

2. คิวามที่รงจำ)า3. การถ�ายที่อด- เม&�อพ�จำารณาคิ)าเบ�กคิวามของพยาน่ที่/กปากศึาลจำ�งต้'4งคิ)าถามไว"ใน่ใจำเสมอว�า1. พยาน่ปากน่�4ม�การร'บร* "ที่��ถ*กต้"องหร&อไม� ม�อคิต้�ต้�อเหต้/การณ<ที่��พบประสบมาหร&อไม� พยาน่ม�คิวามสน่ใจำใน่เร&�องน่'4น่หร&อไม� พยาน่ม�คิวามสามารถใน่การส'งเกต้เพ�ยงใด และประการส)าคิ'ญ พยาน่ม�โอกาสได"ร'บร* "เหต้/การณ<จำร�ง ๆ อย�างที่��เบ�กคิวามหร&อไม�2. พยาน่ม�คิวามสามารถใน่การจำดจำ)าได"มากน่"อยเพ�ยงใดเหต้/การณ<ที่��เก�ดข�4น่ม�คิวามประที่'บใจำพยาน่เพ�ยงพอที่��พยาน่จำะจำดจำ)าได"หร&อไม�3. พยาน่สามารถถ�ายที่อดการร'บร* "ของต้น่ได"เพ�ยงใด ส��งเหล�าน่�4ข�4น่อย*�ก'บองคิ<ประกอบหลายประการ เช�น่ อาย/ สต้�ป;ญญา การศึ�กษา ประสบการณ< อ/ปน่�ส'ย เป�น่ต้"น่8.2 หล'กเกณฑิ<การช'�งน่)4าหน่'กพยาน่หล'กฐาน่ใน่คิด�แพ�งแน่วคิ�ด1. พยาน่หล'กฐาน่ที่��ศึาลจำะน่)ามาพ�จำารณาช'�งน่)4าหน่'กใน่คิด�แพ�งได"จำะต้"องเป�น่พยาน่หล'กฐาน่ที่��กฎหมายบ'ญญ'ต้�ให"ร'บฟ้;งได" และได"ย&�น่ต้�อศึาลโดยชอบด"วยบที่บ'ญญ'ต้�แห�งกฎหมายแล"ว2. ใน่คิด�แพ�งศึาลต้"องพ�จำารณาพยาน่หล'กฐาน่ที่'4งหมดของที่/กฝึ?ายว�าเจำ&อสมหน่'กไปข"างฝึ?ายใดหร&ออ�กน่'ยหน่��งคิ&อพยาน่หล'กฐาน่ของฝึ?ายใดม�น่)4าหน่'กเหต้/ผู้ลน่�าเช&�อมากกว�าก.ให"ฝึ?ายน่'4น่ชน่ะคิด�โดยไม�ต้"องคิ)าน่�งว�าพยาน่หล'กฐาน่น่'4น่จำะปราศึจำากข"อสงส'ยหร&อไม�3. ใน่กรณ�ที่��พยาน่หล'กฐาน่ของที่'4งสองฝึ?ายม�น่)4าหน่'กก)4าก��งก'น่ ศึาลจำะต้"องด*หน่"าที่��น่)าส&บต้ามที่��กฎหมายบ'ญญ'ต้�ไว" ถ"าฝึ?ายใดม�หน่"าที่��น่)าส&บข"อเที่.จำจำร�งน่'4น่ ต้"องถ&อว�าฝึ?ายน่'4น่ส&บไม�สม ต้"องต้'ดส�น่ให"ฝึ?ายน่'4น่แพ"คิด�- เม&�อคิ*�คิวามฝึ?ายใดกล�าวอ"างข"อเที่.จำจำร�งอย�างใดเพ&�อสน่'บสน่/น่คิ)าฟ้Aองหร&อคิ)าให"การของต้น่ คิ*�คิวามฝึ?ายที่��กล�าวอ"างน่'4น่ย�อมม�หน่"าที่��น่)าส&บข"อเที่.จำจำร�งน่'4น่ (ปวพ. ม.84) โดยการน่)าพยาน่หล'กฐาน่ต้�าง ๆ มาส&บพ�ส*จำน่<ก'น่ใน่ศึาล- หากปรากฏิว�าพยาน่หล'กฐาน่ใดม�ได"ย&�น่โดยชอบด"วยกฎหมายแล"ว ศึาลจำะน่)าพยาน่หล'กฐาน่น่'4น่ ๆ มา ประกอบการว�น่�จำฉ'ยช'�งน่)4าหน่'กพยาน่เพ&�อต้'ดส�น่ช�4ขาดคิด�ม�ได"- พยาน่หล'กฐาน่ที่��ร 'บฟ้;งไม�ได"แบ�งได"เป�น่ 2 ประเภที่ คิ&อ

1. พยาน่หล'กฐาน่ที่��ร 'บฟ้;งไม�ได"ด"วยต้'วพยาน่หล'กฐาน่น่'4น่เอง เพราะขาดคิ/ณคิ�าที่��จำะพ�ส*จำน่<ถ�งคิวามจำร�งใน่คิด�ได" 1.1 พยาน่เอกสารที่��เป�น่เอกสารปลอม

1.2 พยาน่บ/คิคิลที่��เป�น่พยาน่บอกเล�า คิ&อ พยาน่ที่��ม�ได"ร* "เห.น่เหต้/การณ<โดยต้รง หากแต้�ได"ร'บร* "ข"อเที่.จำจำร�งบางอย�างซึ่��งอาจำเป�น่คิวามจำร�งหร&อคิวามเที่.จำก.ได" แต้�บางประเภที่อาจำร'บฟ้;งได" เช�น่ คิ)าบอกเล�าที่��เป�น่คิ)าร'บคิ)าบอกเล�าของผู้*"ที่��ต้ายแล"ว ก�ต้ต้�ศึ'พที่<หร&อข"อเที่.จำจำร�งที่��เล�าล&อก'น่ที่'�วไป คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าพยาน่ใน่คิด�เร&�องก�อน่ เป�น่ต้"น่1.3 พยาน่บ/คิคิลที่��เบ�กคิวามต้ามคิวามเห.น่ แต้�พยาน่คิวามเห.น่บางประเภที่กฎหมายก.ย�น่ยอมให"ร'บฟ้;งได" คิ&อ กรณ�ส��งที่��พยาน่จำะเบ�กคิวามน่'4น่เป�น่ข"อเที่.จำจำร�งที่��พยาน่ไม�อาจำพ*ดให"ศึาลเข"าใจำได"เว"น่แต้�จำะใช"การสร/ปต้ามคิวามคิ�ดเห.น่ของพยาน่ หร&อคิวามเห.น่ของผู้*"เช��ยวชาญ เป�น่ต้"น่1.4 พยาน่บ/คิคิลที่��ไม�สามารถเข"าใจำและต้อบคิ)าถามได"2. พยาน่หล'กฐาน่ที่��ร 'บฟ้;งไม�ได"เน่&�องจำากม�บที่บ'ญญ'ต้�แห�งกฎหมายห"ามร'บฟ้;งเป�น่พยาน่หล'กฐาน่

2.1 การอ"างพยาน่เอกสาร ศึาลจำะต้"องร'บฟ้;งเฉพาะต้"น่ฉบ'บ ยกเว"น่คิ*�คิวามที่��เก��ยวข"องที่/กฝึ?ายต้กลงร'บฟ้;น่ว�าส)าเน่าเอกสารถ*กต้"อง หร&อใน่กรณ�ที่��ต้"น่ฉบ'บเอกสารหาไม�ได"เน่&�องจำากส*ญหาย หร&อถ*กที่)าลายหร&อด"วยเหต้/ประการอ&�น่ หร&อต้"น่ฉบ'บอย*�ใน่คิวามคิวบคิ/มของที่างราชการ2.2 กรณ�ที่��กฎหมายบ'งคิ'บให"คิ*�คิวามฝึ?ายใดต้"องม�พยาน่เอกสารมาแสดงต้�อศึาลเม&�อฟ้Aองคิด� คิ*�คิวามฝึ?ายน่'4น่จำะน่)าพยาน่บ/คิคิลมาส&บแที่น่พยาน่เอกสารหร&อส&บเปล��ยน่แปลงแก"ไขข"อคิวามใน่พยาน่เอกสารด'งกล�าวม�ได" และพยาน่เอกสารจำะต้"องได"ย&�น่โดยถ*กต้"องต้ามกฎหมายด"วย ซึ่��งม�หล'กเกณฑิ<โดยสร/ปด'งน่�42.2.1 คิ*�คิวามต้"องย&�น่บ'ญช�แสดงรายการพยาน่หล'กฐาน่ต้�าง ๆ ที่��ประสงคิ<จำะอ"างอ�งต้�อศึาลก�อน่ว'น่น่'ดส&บพยาน่ไม�น่"อยกว�า 3 ว'น่ หากม�การเพ��มเต้�มพยาน่หล'กฐาน่ใดก.ให"ย&�น่บ'ญช�ระบ/พยาน่เพ��มเต้�มก�อน่เสร.จำการส&บพยาน่ของคิ*�คิวามซึ่��งม�หน่"าที่��น่)าส&บก�อน่2.2.2 คิ*�คิวามจำะต้"องส�งส)าเน่าเอกสารที่��อ"างเป�น่พยาน่ต้�อศึาลและคิ*�คิวามอ�กฝึ?ายหน่��งก�อน่ว'น่ส&บพยาน่ไม�น่"อยกว�า 3 ว'น่2.2.3 พยาน่เอกสารบางชน่�ดต้"องปFดอากรแสต้มปHให"คิรบถ"วน่และม�การข�ดฆ�าอากรแสต้มปHน่'4น่แล"ว2.2.4 พยาน่เอกสารต้"องเส�ยคิ�าอ"างเอกสารเป�น่พยาน่ใน่ศึาลช'4น่ต้"น่ ฉบ'บละ 5 บาที่ แต้�รวมก'น่แล"วไม�เก�น่ 250 บาที่ ช'4น่อ/ที่ธรณ<และฎ�กาฉบ'บละ 10 บาที่ แต้�รวมก'น่แล"วไม�เก�น่ 400 บาที่- พยาน่หล'กฐาน่ที่��ร 'บฟ้;งได" และย&�น่โดยชอบแล"วศึาลจำะน่)ามาพ�จำารณาอ�กที่�ว�าจำะเช&�อถ&อพยาน่ช'4น่ใดได"เพ�ยงใด ข'4น่ต้อน่น่�4เร�ยกว�าการช'�งน่)4าหน่'กพยาน่หล'กฐาน่

- การว�น่�จำฉ'ยคิด�แพ�งม�หล'กเกณฑิ< คิ&อ ศึาลต้"องพ�จำารณาประเด.น่พ�พาที่ใน่คิด�เส�ยก�อน่ โดยด*จำากคิ)าฟ้Aองและคิ)าให"การ หากปรากฏิว�าจำ)าเลยม�ได"ให"การปฏิ�เสธหร&อให"การต้�อส*"ฟ้Aองโจำที่ก<ใน่ข"อใด ถ&อว�าฟ้Aองข"อน่'4น่ไม�เป�น่ข"อโต้"เถ�ยงจำ�งไม�เป�น่ประเด.น่พ�พาที่ใน่คิด� โจำที่ก<ไม�ต้"องน่)าส&บใน่ประเด.น่น่'4น่ ศึาลร'บฟ้;งต้ามที่��โจำที่ก<กล�าวอ"างมาใน่ฟ้Aองได"เลย เม&�อได"ประเด.น่พ�พาที่แล"ว ศึาลจำะด*พยาน่หล'กฐาน่ของคิ*�คิวามที่/กฝึ?ายใน่คิด� แล"วว�น่�จำฉ'ยว�าพยาน่หล'กฐาน่ที่'4งหมดน่'4น่เจำ&อสมหน่'กไปข"างฝึ?ายใด แม"จำะไม�ถ�งก'บปราศึจำากข"อสงส'ย

ศึาลก.ว�น่�จำฉ'ยช�4ขาดให"ฝึ?ายน่'4น่เป�น่ผู้*"ชน่ะคิด�ได" ส�วน่ใน่คิด�ที่��ม�ประเด.น่ข"อพ�พาที่หลายประเด.น่ หากพยาน่หล'กฐาน่ของฝึ?ายใดน่�าเช&�อมากกว�าใน่ประเด.น่ใดก.ต้'ดส�น่ให"ฝึ?ายน่'4น่ชน่ะคิด�ไปเฉพาะใน่ประเด.น่น่'4น่- ใน่กรณ�ที่��คิ*�คิวามฝึ?ายใดม�หน่"าที่��น่)าส&บและได"น่)าพยาน่หล'กฐาน่ที่��ร 'บฟ้;งได"เข"าส&บแล"ว

แต้�อ�กฝึ?ายไม�สามารถถามคิ"าน่ที่)าลายน่)4าหน่'กคิ)าพยาน่ฝึ?ายแรกได" และไม�สามารถน่)าส&บให"เห.น่เป�น่อย�างอ&�น่ได" เช�น่น่�4ถ&อว�าพยาน่หล'กฐาน่ของฝึ?ายที่��ม�หน่"าที่��น่)าส&บม�น่)4าหน่'กด�กว�า ศึาลต้"องต้'ดส�น่ให"คิ*�คิวามฝึ?ายน่'4น่ชน่ะคิด�- ถ"าคิ*�คิวามฝึ?ายใดม�หน่"าที่��น่)าส&บข"อเที่.จำจำร�งน่'4น่ เม&�อกรณ�ก)4าก��งก'น่ต้"องถ&อว�าฝึ?ายที่��ม�หน่"าที่��น่)าส&บไม�สม ศึาลต้"องต้'ดส�น่ให"ฝึ?ายน่'4น่แพ"คิด�ไป8.3 หล'กเกณฑิ<การช'�งน่)4าหน่'กพยาน่หล'กฐาน่ใน่คิด�อาญาแน่วคิ�ด1. พยาน่หล'กฐาน่ที่��ศึาลจำะน่)ามาพ�จำารณาช'�งน่)4าหน่'กใน่คิด�อาญาได" ต้"องเป�น่พยาน่หล'กฐาน่ที่��ใช"พ�ส*จำน่<ว�าจำ)าเลยม�คิวามผู้�ดหร&อบร�ส/ที่ธ�J ซึ่��งพยาน่หล'กฐาน่น่'4น่ต้"องม�ได"เก�ดจำากการกระที่)าอ'น่ม�ชอบด"วยกฎหมาย2. การส&บพยาน่ใน่คิด�อาญา โจำที่ก<ม�หน่"าที่��น่)าส&บก�อน่เสมอ การว�น่�จำฉ'ยช'�งน่)4าหน่'กพยาน่หล'กฐาน่ก.ต้"องว�น่�จำฉ'ยพยาน่หล'กฐาน่ของโจำที่ก<ก�อน่ เพราะถ&อว�าโจำที่ก<ม�หน่"าที่��น่)าส&บพ�ส*จำน่<แล"ว ม�การกระที่)าคิวามผู้�ดเก�ดข�4น่และจำ)าเลยเป�น่ผู้*"กระที่)าคิวามผู้�ดน่'4น่ หากโจำที่ก<ส&บไม�สม ศึาลก.ยกฟ้Aองได"เลยโดยไม�ต้"องว�น่�จำฉ'ยพยาน่หล'กฐาน่ของจำ)าเลย3. หากพยาน่หล'กฐาน่ของโจำที่ก<ม�ข"อสงส'ยว�าจำ)าเลยกระที่)าผู้�ดจำร�งหร&อไม� ศึาลต้"องยกประโยชน่<แห�งคิวามสงส'ยให"เป�น่ผู้ลด�แก�จำ)าเลย แต้�เหต้/ที่��สงส'ยน่'4น่ต้"องเป�น่เหต้/อ'น่สมคิวรที่��จำะให"สงส'ยศึาลจำ�งจำะพ�พากษายกฟ้Aองโจำที่ก<ได"- พยาน่หล'กฐาน่ใดที่��คิ*�คิวามม�ส�ที่ธ�อ"างเป�น่พยาน่หล'กฐาน่ใน่คิด�อาญาได" พยาน่หล'กฐาน่น่'4น่ศึาลย�อมน่)ามาพ�จำารณาช'�งน่)4าหน่'กพยาน่ได"ที่'4งส�4น่- พยาน่หล'กฐาน่ใด ๆ ไม�ว�าจำะเป�น่พยาน่ว'ต้ถ/ พยาน่เอกสาร หร&อพยาน่บ/คิคิลที่��คิ*�คิวามใน่คิด�ประสงคิ<จำะน่)าส&บพ�ส*จำน่<ว�าจำ)าเลยม�คิวามผู้�ด หร&อเพ&�อพ�ส*จำน่<ว�าจำ)าเลยเป�น่ผู้*"

บร�ส/ที่ธ�J คิ*�คิวามย�อมม�ส�ที่ธ�Jอ"างเป�น่พยาน่หล'กฐาน่ได"เสมอ ไม�ว�าจำะเป�น่พยาน่ช'4น่หน่��งหร&อพยาน่ช'4น่สอง ประจำ'กษ<พยาน่หร&อพยาน่บอกเล�าก.ต้าม- พยาน่ที่��อ"างมาน่'4น่ต้"องม�ได"เก�ดจำากการจำ*งใจำ การข*�เข.ญ หลอกลวง ม�คิ)าม'�น่ส'ญญา

หร&อได"มาโดยไม�ชอบด"วยประการอ&�น่- ข"อห"ามเก��ยวก'บการอ"างพยาน่หล'กฐาน่ใน่คิด�อาญา1. ห"ามโจำที่ก<อ"างจำ)าเลยเป�น่พยาน่ แม"กฎหมายจำะห"ามโจำที่ก<อ"างจำ)าเลยเป�น่พยาน่ แต้�ก.ไม�ห"ามที่��จำ)าเลยจำะสม'คิรใจำเบ�กคิวามเอง ล)าพ'งแต้�คิ)าซึ่'ดที่อดของจำ)าเลยด"วยก'น่เองอย�างเด�ยวย'งไม�พอฟ้;งลงโที่ษจำ)าเลยได"2. ต้"น่ฉบ'บเอกสารเที่�าน่'4น่ที่��อ"างเป�น่พยาน่ได" หากปรากฏิว�าหาต้"น่ฉบ'บไม�ได" คิ*�คิวามก.ม�ส�ที่ธ�อ"างส)าเน่าที่��ม�การร'บรองว�าถ*กต้"องหร&ออาจำอ"างบ/คิคิลที่��ร* "ข"อคิวามใน่เอกสารน่'4น่เข"ามาเป�น่พยาน่เบ�กคิวามถ�งข"อคิวามใน่เอกสารแที่น่ก.ได"- ส�วน่การอ"างพยาน่เอกสารใน่คิด�อาญา แม"ต้ราสารน่'4น่จำะม�ได"ปFดอากรแสต้มปH คิ*�คิวามใน่คิด�ก.ม�ส�ที่ธ�อ"างเป�น่พยาน่หล'กฐาน่ได" และศึาลก.ม�อ)าน่าจำร'บฟ้;งพยาน่หล'กฐาน่ชน่�ดน่�4ได"ด"วย-โดยสร/ปแล"วพยาน่หล'กฐาน่ใดๆที่��คิ*�คิวามม�ส�ที่ธ�อ"างเป�น่พยาน่หล'กฐาน่ใน่คิด�อาญาได" ศึาลก.ม�อ)าน่าจำน่)าพยาน่หล'กฐาน่น่'4น่มาพ�จำารณาช'�งน่)4าหน่'กพยาน่ได"ที่'4งส�4น่เพ�ยงแต้�น่)4าหน่'กคิวามน่�าเช&�อของพยาน่แต้�ละชน่�ดอาจำแต้กต้�างก'น่บ"างต้ามประเภที่ที่��ม�และช'4น่ของพยาน่- ว�ธ�การช'�งน่)4าหน่'กพยาน่หล'กฐาน่ใน่คิด�อาญาอาจำแบ�งเป�น่ได" 2 ข'4น่ต้อน่ คิ&อ1. ศึาลต้"องพ�จำารณาพยาน่หล'กฐาน่ที่'4งหมดของโจำที่ก<ว�าม�น่)4าหน่'กน่�าเช&�อได"หร&อไม� หากพยาน่หล'กฐาน่ของโจำที่ก<ไม�น่�าเช&�อว�าจำ)าเลยม�คิวามผู้�ดจำร�งต้ามฟ้Aอง ศึาลชอบจำะพ�พากษายกฟ้Aองโจำที่ก<ได"เลยโดยไม�จำ)าต้"องด)าเน่�น่การอย�างใดต้�อไปอ�ก เม&�อโจำที่ก<เป�น่ผู้*"กล�าวอ"าง โจำที่ก<ม�หน่"าที่��น่)าส&บ และถ"าจำ)าเลยให"การปฏิ�เสธหร&อไม�ให"การใด ๆ เลย

โจำที่ก<ก.ต้"องน่)าส&บที่/กประการ ที่'4งองคิ<ประกอบภายน่อกและองคิ<ประกอบภายใน่ของคิวามผู้�ดน่'4น่

คิด�ที่��จำ)าเลยร'บสารภาพต้�อศึาล ศึาลย�อมร'บฟ้;งข"อเที่.จำจำร�งเป�น่ย/ต้�ได"ว�า จำ)าเลยกระที่)าคิวามผู้�ดและลงโที่ษจำ)าเลยได"เลยโดยโจำที่ก<ไม�ต้"องส&บพยาน่ เว"น่แต้�จำะเป�น่คิด�ที่��ม�ก)าหน่ดอ'ต้ราโที่ษอย�างต้)�าไว"ให"จำ)าคิ/กต้'4งแต้� 5 ปDข�4น่ไปหร&อโที่ษสถาน่ที่��หน่'กกว�าน่'4น่ แม"จำ)าเลยจำะร'บสารภาพ ศึาลก.ย'งต้"องฟ้;งพยาน่โจำที่ก<ต้�อไปจำน่กว�าจำะพอใจำว�าจำ)าเลยได"กระที่)าผู้�ดจำร�งหน่"าที่��น่)าส&บม�ใช�ว�าจำะต้"องต้กอย*�ก'บโจำที่ก<เสมอไป บางประเด.น่อาจำต้กอย*�ก'บจำ)าเลยได"

ใน่บางกรณ� เช�น่ เม&�อจำ)าเลยยอมร'บว�ากระที่)าผู้�ดจำร�งแต้�ต้�อส*"ว�าไม�ต้"องร'บโที่ษหร&อร'บโที่ษน่"อยลง จำ)าเลยต้"องเป�น่ผู้*"น่)าส&บใน่ประเด.น่น่�4โจำที่ก<จำะต้"องน่)าส&บให"ได"คิวาม 2 ประการ คิ&อ ม�การกระที่)าคิวามผู้�ดเก�ดข�4น่จำร�ง และจำ)าเลยเป�น่ผู้*"กระที่)าคิวามผู้�ดน่'4น่2. ศึาลต้"องพ�จำารณาพยาน่หล'กฐาน่ของจำ)าเลยประกอบ ศึาลต้"องน่)าพยาน่หล'กฐาน่ของจำ)าเลยข�4น่มาว�น่�จำฉ'ยว�าน่�าเช&�อได"หร&อไม� และสามารถห'กล"างพยาน่หล'กฐาน่ของโจำที่ก<ได"หร&อไม� อย�างไร ถ"าพยาน่หล'กฐาน่ของจำ)าเลยม�น่)4าหน่'กน่�าเช&�อถ&อ แม"ไม�ถ�งก'บห'กล"างพยาน่โจำที่ก<ได"ที่'4งหมด แต้�ก.ก�อให"เก�ดข"อสงส'ยว�าจำ)าเลยเป�น่ผู้*"กระที่)าผู้�ดจำร�งหร&อไม�เช�น่น่�4 ศึาลต้"องยกประโยชน่<แห�งคิวามสงส'ยให"จำ)าเลย

- เม&�อศึาลว�น่�จำฉ'ยช'�งน่)4าหน่'กพยาน่หล'กฐาน่แล"วเห.น่ว�าจำ)าเลยผู้�ดจำร�ง ม�แน่วปฏิ�บ'ต้�ด'งน่�41. การลงโที่ษต้"องไม�ต้)�าและส*งกว�าอ'ต้ราที่��กฎหมายก)าหน่ด2. ศึาลคิวรลงโที่ษต้ามบ'ญช�อ'ต้ราโที่ษ (หร&อที่��เร�ยกก'น่ที่'�ว ๆ ไปว�าบ'ญช�ย��ต้Kอก) ของศึาลน่'4น่ ๆ โดยเฉพาะใน่ศึาลเด�ยวก'น่ คิวามผู้�ดอย�างเด�ยวก'น่ คิวามผู้�ดอย�างเด�ยวก'น่

ฐาน่ะของจำ)าเลยและพฤต้�การณ<อ&�น่ ๆ เหม&อน่ก'น่ คิวรลงโที่ษให"เหม&อน่ก'น่

หน่�วยที่�� 9 การเร�ยงคิ)าพ�พากษาและคิ)าส'�งแน่วคิ�ด1. คิ)าพ�พากษาและคิ)าส'�งของศึาลที่'4งคิด�แพ�งและคิด�อาญาต้"องที่)าเป�น่หน่'งส&อ ม�รายการคิรบถ"วน่ต้ามที่��กฎหมายบ'ญญ'ต้�ไว"และลงลายม&อช&�อผู้*"พ�พากษาที่��ต้'ดส�น่คิด� เว"น่แต้�ม�กฎหมายบ'ญญ'ต้�ให"ที่)าด"วยวาจำาได"2. การเร�ยงคิ)าพ�พากษาและคิ)าส'�งของศึาลไม�คิวรส'4น่หร&อยาวเก�น่ไป คิวรม�เหต้/ผู้ลด�ไม�เย��น่เย"อและเหต้/ผู้ลที่��ยกข�4น่ว�น่�จำฉ'ยต้"องเป�น่เหต้/ผู้ลที่��ได"มาจำากข"อเที่.จำจำร�งใน่ส)าน่วน่

น่อกจำากน่�4ภาษาที่��ใช"ต้"องเป�น่ภาษากฎหมายและภาษาราชการด"วย3. ศึาลต้"องอ�าน่คิ)าพ�พากษาและคิ)าส'�งต้�อหน่"าคิ*�คิวามที่/กฝึ?าย ถ"าคิ*�คิวามใน่คิด�แพ�งไม�มาศึาล ให"ศึาลงดการอ�าน่คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งได" และให"ถ&อว�าคิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งน่'4น่ได"อ�าน่แล"วโดยชอบ ส�วน่ใน่คิด�อาญา ถ"าจำ)าเลยไม�มาศึาลและม�เหต้/สงส'ยว�าจำ)าเลยหลบหน่�หร&อจำงใจำไม�มาฟ้;ง ให"ศึาลออกหมายจำ'บจำ)าเลย หากคิรบหน่��งเด&อน่แล"วย'งไม�ได"ต้'วจำ)าเลยมาศึาล ศึาลจำ�งจำะอ�าน่คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งล'บหล'งจำ)าเลยได" และให"ถ&อว�าได"อ�าน่โดยชอบแล"ว

9.1 การเร�ยงคิ)าพ�พากษาและคิ)าส'�งใน่คิด�แพ�งแน่วคิ�ด

1. คิด�ที่��ย&�น่ฟ้Aองต้�อศึาลและศึาลร'บฟ้Aองไว" หากศึาลม�ได"ม�คิ)าส'�งให"จำ)าหน่�ายคิด� ศึาลต้"องว�น่�จำฉ'ยช�4ขาดใน่ประเด.น่แห�งคิด�โดยที่)าเป�น่คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�ง2. คิ)าพ�พากษาและคิ)าส'�งใน่คิด�แพ�งต้"องที่)าเป�น่หน่'งส&อ ม�รายการคิรบถ"วน่ต้ามที่��กฎหมายบ'ญญ'ต้�ไว" และลงลายม&อช&�อผู้*"พ�พากษาที่��ต้'ดส�น่คิด�น่'4น่ เว"น่แต้�ใน่คิด�บางประเภที่ที่��กฎหมายบ'ญญ'ต้�ให"ที่)าด"วยวาจำาได"3. ศึาลต้"องพ�พากษาหร&อส'�งต้ามข"อหาใน่คิ)าฟ้Aองหร&อคิ)าร"องที่/ก และห"ามพ�พากษาหร&อส'�งให"ส��งใด ๆ เก�น่ไปกว�าหร&อน่อกจำากที่��ปรากฏิใน่คิ)าฟ้Aอง เว"น่แต้�กรณ�ที่��กฎหมายบ'ญญ'ต้�ไว"เป�น่พ�เศึษ4. ศึาลต้"องอ�าน่คิ)าพ�พากษาและคิ)าส'�งใน่ศึาลโดยเปFดเผู้ยต้ามว'น่เวลาที่��ศึาลน่'ด ต้�อหน่"าคิ*�คิวามที่/กฝึ?าย หร&อฝึ?ายใดฝึ?ายหน่��งก.ได" ถ"าไม�ม�คิ*�คิวามมาศึาล ให"ศึาลงดการอ�าน่และจำดแจำ"งไว"ใน่รายงาน่และให"ถ&อว�าคิ)าพ�พากษาและคิ)าส'�งได"อ�าน่โดยชอบด"วยกฎหมายแล"ว

- ที่/กคิด�คิวามที่��ย&�น่ฟ้Aองต้�อศึาลและศึาลม�คิ)าส'�งร'บฟ้Aองไว" ศึาลม�หน่"าที่��ต้"องว�น่�จำฉ'ยช�4ขาดประเด.น่แห�งคิด� โดยที่)าเป�น่คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งแล"วแต้�กรณ�ใน่ว'น่ที่��เสร.จำส�4น่การพ�จำารณา หร&อใน่ว'น่หล'งก.ได"ต้ามที่��ศึาลเห.น่สมคิวร เว"น่แต้�ศึาลจำะได"จำ)าหน่�ายคิด�เส�ยจำากสารบบคิวามแล"ว- คิวามส)าคิ'ญของการเร�ยงคิ)าพ�พากษา น่อกจำากจำะต้"องต้'ดส�น่ช�4ขาดด"วยคิวามย/ต้�ธรรมและชอบด"วยกฎหมายด"วยแล"ว ใน่คิ)าพ�พากษาน่'4น่จำะต้"องประกอบด"วยข"อคิวามที่��ช'ดแจำ"งว�าฝึ?ายใดชน่ะหร&อแพ" และต้"องช�4แจำงแสดงเหต้/ผู้ลใน่การต้'ดส�น่คิด�น่'4น่ด"วย ถ"าม�หล'กกฎหมายหร&อคิด�แบบอย�างที่��น่)ามาปร'บแก�คิด�ก.ต้"องเข�ยน่ไว"ด"วย

เพ&�อให"คิ*�คิวามที่/กฝึ?ายไม�ว�าฝึ?ายที่��แพ"หร&อชน่ะคิด�เห.น่คิล"อยต้ามคิ)าพ�พากษาและร* "ส�กว�าเขาได"ร'บคิวามย/ต้�ธรรมแล"ว- หล'กเกณฑิ<การเร�ยงคิ)าพ�พากษา1. คิ)าพ�พากษาต้"องที่)าเป�น่หน่'งส&อ ยกเว"น่กฎหมายบ'ญญ'ต้�ให"ที่)าด"วยวาจำาได" เช�น่ คิด�มโน่สาเร� (ปวพ ม.194) หร&อคิด�ไม�ม�ข"อย/�งยาก (ปวพ. ม.196)

2. คิ)าพ�พากษาต้"องม�รายการด'งบ'ญญ'ต้� คิ&อ ช&�อศึาลที่��พ�พากษาคิด�น่'4น่ , ช&�อคิ*�คิวามที่/กฝึ?ายและผู้*"แที่น่โดยชอบธรรมหร&อผู้*"แที่น่ถ"าหากม� , รายการแห�งคิด� คิ&อ ช&�อเร&�องที่��ฟ้Aอง (ศึาลต้"องระบ/ต้ามช&�อใน่กฎหมายและต้ามแบบพ�มพ<รายงาน่คิด�ที่��ใช"รายงาน่กระที่รวงย/ต้�ธรรมเป�น่หล'ก) คิ)าฟ้Aองโจำที่ก< คิ)าให"การจำ)าเลยและฟ้Aองแย"ง ถ"าม�การช�4สองสถาน่ต้"องเข�ยน่ไว"ว�าศึาลช�4สองสถาน่ก)าหน่ดประเด.น่ข"อพ�พาที่และหน่"าที่��น่)าส&บอย�างไร ถ"าคิ*�คิวามแถลงร'บข"อเที่.จำจำร�งก'น่โดยไม�ต้"องส&บพยาน่ก.ให"เข�ยน่ไว"หร&อหากม�การที่"าก'น่ก.ให"

เข�ยน่ไว" การที่)าแผู้น่คิด�เก��ยวก'บที่��ด�น่ ถ"าม�การส&บพยาน่ศึาลจำะต้"องเข�ยน่ข"อเที่.จำจำร�งใน่ที่างพ�จำารณาให"คิรบที่/กประเด.น่ ศึาลจำะว�น่�จำฉ'ยประเด.น่เร�ยงต้ามล)าด'บหร&ยกประเด.น่ข"อใดว�น่�จำฉ'ยก�อน่หล'งก.ได" เม&�อศึาลว�น่�จำฉ'ยประเด.น่ข"อพ�พาที่แล"วต้"องพ�พากษาช�4ขาดคิด�ไปต้ามคิ)าขอที่"ายฟ้Aอง

3. คิ)าพ�พากษาต้"องลงลายม&อช&�อผู้*"พ�พากษาที่��พ�พากษา4. การที่)าคิวามเห.น่แย"งใน่คิ)าพ�พากษา- คิ)าพ�พากษาที่��ด�ไม�คิวรส'4น่รวบร'ดจำน่เก�ดข"อสงส'ย หร&อยาวเก�น่ไปจำน่ผู้*"ฟ้;งส'บสน่

ส)าน่วน่โวหารก.ไม�คิวรโลดโผู้น่จำน่เก�น่ไป แต้�คิวรม�เหต้/ผู้ลที่��ด�ไม�คิวรเย��น่เย"อ และเหต้/ผู้ลที่��ยกข�4น่ว�น่�จำฉ'ยต้"องเป�น่เหต้/ผู้ลที่��ได"มาจำากข"อเที่.จำจำร�งใน่ส)าน่วน่น่'4น่ๆ ด"วย และประการส)าคิ'ญต้"องเป�น่เหต้/ผู้ลที่��ม�น่)4าหน่'กให"คิ*�คิวามที่/กฝึ?ายเห.น่คิล"อยต้าม เพ&�อให"คิ*�คิวามเก�ดคิวามร* "ส�กว�าคิ)าพ�พากษาน่'4น่ได"ให"คิวามเป�น่ธรรมแก�เขาอย�างด�ที่��ส/ดแล"ว- การเร�ยงคิ)าพ�พากษาใน่คิด�แพ�ง คิด�ที่��เร��มต้"น่ด"วยคิ)าฟ้Aอง ศึาลต้"องว�น่�จำฉ'ยช�4ขาดประเด.น่แห�งคิด�โดยที่)าเป�น่คิ)าพ�พากษา ส�วน่คิด�ที่��เร��มต้"น่ด"วย คิ)าร"องขอ ไม�ว�าจำะม�บ/คิคิลอ&�น่เข"ามาเก��ยวข"องใน่คิด�เป�น่เหต้/ให"ศึาลต้"องด)าเน่�น่คิด�อย�างคิด�ม�ข"อพ�พาที่หร&อไม�ก.ต้ามศึาลต้"องว�น่�จำฉ'ยช�4ขาดโดยที่)าเป�น่คิ)าส'�ง- หล'กเกณฑิ<การเร�ยงคิ)าส'�งใน่คิด�แพ�ง

1. ต้"องที่)าเป�น่หน่'งส&อ ยกเว"น่ใน่คิด�ซึ่��งม�กฎหมายบ'ญญ'ต้�ให"ที่)าด"วยวาจำาได"2. คิ)าส'�งต้"องม�รายการด'งที่��บ'ญญ'ต้�ไว"ใน่ ปวพ.ม. 141(1) – (5) คิ&อ ช&�อศึาล ช&�อคิ*�คิวาม

รายการแห�งคิด� เหต้/ผู้ลแห�งคิ)าว�น่�จำฉ'ย คิ)าว�น่�จำฉ'ยใน่ประเด.น่แห�งคิด�3. คิ)าส'�งต้"องลงลายม&อช&�อผู้*"พ�พากษาที่��ที่)าคิ)าส'�งน่'4น่- หล'กเกณฑิ<การอ�าน่คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�ง1. ศึาลต้"องอ�าน่คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งต้ามว'น่เวลาน่'ดพ�พากษาหร&อม�คิ)าส'�ง2. ศึาลต้"องอ�าน่คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งใน่ศึาลโดยเปFดเผู้ยต้�อหน่"าคิ*�คิวาม

- ใน่กรณ�ที่��คิ*�คิวามฝึ?ายใดฝึ?ายหน่��งที่ราบว'น่น่'ดโดยชอบด"วยกฎหมายแล"วแต้�ไม�มาศึาลโดยไม�แจำ"งเหต้/ข'ดข"อง ให"ศึาลอ�าน่คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งน่'4น่ให"คิ*�คิวามที่��มาศึาลฟ้;งเพ�ยงฝึ?ายเด�ยวก.ได" แต้�หากคิ*�คิวามที่ราบน่'ดโดยชอบแล"วแต้�ไม�มาศึาลโดยแจำ"งเหต้/ข'ดข"อง ศึาลจำ�งได"งดการอ�าน่คิ)าพ�พากษา (หร&อคิ)าส'�ง) และให"ถ&อว�าคิ)าพ�พากษา (หร&อคิ)าส'�ง) น่�4ได"อ�าน่ต้ามกฎหมายแล"วต้'4งแต้�ว'น่น่�4

9.2 การเร�ยงคิ)าพ�พากษาและคิ)าส'�งใน่คิด�อาญาแน่วคิ�ด1. คิ)าพ�พากษาและคิ)าส'�งใน่คิด�อาญาต้"องที่)าเป�น่หน่'งส&อ ม�รายการคิรบถ"วน่ต้ามที่��

กฎหมายบ'ญญ'ต้�ไว" และลงลายม&อช&�อผู้*"พ�พากษาที่��ต้'ดส�น่คิด�น่'4น่2. ห"ามศึาลพ�พากษาลงโที่ษจำ)าเลยเก�น่คิ)าขอต้ามฟ้Aอง ถ"าฐาน่คิวามผู้�ดที่"ายฟ้Aองต้)�ากว�าฐาน่คิวามผู้�ดที่��จำ)าเลยกระที่)าต้"องลงโที่ษไม�เก�น่คิ)าขอที่"ายฟ้Aอง และหากเป�น่คิน่ละเร&�องก'น่ศึาลจำะลงโที่ษจำ)าเลยไม�ได"เลย3. ศึาลต้"องอ�าน่คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งใน่ศึาลโดยเปFดเผู้ยต้�อหน่"าคิ*�คิวามที่/กฝึ?าย ถ"าเป�น่คิวามผู้�ดของโจำที่ก<ที่��ไม�มา ศึาลอ�าน่โดยโจำที่ก<ไม�อย*�น่�4ก.ได" แต้�ถ"าจำ)าเลยไม�มา ศึาลต้"องรอจำน่กว�าจำ)าเลยจำะมาศึาล เว"น่แต้�ม�เหต้/สงส'ยว�าจำ)าเลยหลบหน่� หร&อจำงใจำไม�มาฟ้;งให"ศึาลออกหมายจำ'บจำ)าเลย และหากไม�ได"ต้'วจำ)าเลยมาศึาลภายใน่หน่��งเด&อน่ ศึาลจำ�งจำะอ�าน่คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งล'บหล'งจำ)าเลยได" และให"ถ&อว�าโจำที่ก<หร&อจำ)าเลยได"ฟ้;งคิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งน่'4น่แล"ว

- หล'กเกณฑิ<การเร�ยงคิ)าพ�พากษาใน่คิด�อาญา1. คิ)าพ�พากษาใน่คิด�อาญาต้"องที่)าเป�น่หน่'งส&อ2. คิ)าพ�พากษาใน่คิด�อาญาต้"องม�รายการต้ามที่��กฎหมาบ'ญญ'ต้�ไว"ใน่ ปวอ. ม.186 (1)-

(9) คิ&อ ช&�อศึาลและว'น่เด&อน่ปDที่��อ�าน่คิ)าพ�พากษา คิด�ระหว�างใคิร ช&�อเร&�องหร&อฐาน่คิวามผู้�ด ข"อหาและคิ)าให"การ ข"อเที่.จำจำร�งที่��พ�จำารณาได"คิวามโดยย�อ เหต้/ผู้ลใน่การต้'ดส�น่ที่'4งใน่ป;ญหาข"อเที่.จำจำร�งและข"อกฎหมาย บที่มาต้ราที่��ยกข�4น่ปร'บ คิ)าช�4ขาดให"ยกฟ้Aอง หร&อลงโที่ษ คิ)าว�น่�จำฉ'ยของศึาลใน่เร&�องของกลางหร&อใน่เร&�องที่างแพ�งถ"าม� 3. คิ)าพ�พากษาใน่คิด�อาญาต้"องลงลายม&อช&�อผู้*"พ�พากษาที่��ต้'ดส�น่- แน่วปฏิ�บ'ต้�ใน่การเร�ยงคิ)าพ�พากษาใน่คิด�อาญา1. ใช"ถ"อยคิ)าที่��เคิร�งคิร'ดกว�าใน่คิด�แพ�ง เม&�อม�การอ"างข"อกฎหมาย ศึาลต้"องใช"ถ"อยคิ)าที่��บ'ญญ'ต้�ไว"ใน่กฎหมายเสมอ2. การลดมาต้ราส�วน่ ศึาลจำะไม�วางโที่ษก�อน่แล"วจำ�งลด แต้�จำะเข�ยน่ว�า พ�พากษาว�า“

จำ)าเลยม�คิวามผู้�ดต้าม ปอ.ม.334 จำ)าเลยอาย/กว�า 17 ปDแต้�ไม�เก�น่ 20 ปD ศึาลเห.น่สมคิวรลดต้ามมาต้ราส�วน่โที่ษให"หน่��งใน่สาม ต้ามม.76 ให"จำ)าคิ/กจำ)าเลยไว" 2 ปD3. ต้"องไม�พ�พากษาเก�น่คิ)าขอต้ามฟ้Aอง4. การเข�ยน่ข"อเที่.จำจำร�งใน่คิด� ม�อย*� 2 ประเภที่ คิ&อ ข"อเที่.จำจำร�งที่��คิ*�คิวามร'บก'น่และข"อเที่.จำจำร�งที่��เถ�ยงก'น่ ศึาลคิวรใส�ข"อเที่.จำจำร�งที่��ร 'บก'น่ก�อน่แล"วจำ�งเข�ยน่ข"อเที่.จำจำร�งที่��เถ�ยงก'น่5. กรณ�ศึาลจำะพ�พากษายกฟ้Aอง คิวรพ�จำารณาว�าจำะเล&อกส'�งข'งจำ)าเลยไว"ก�อน่ หร&อปล�อยช'�วคิราวระหว�างคิด�ย'งไม�ถ�งที่��ส/ด แต้�ถ"าศึาลยกฟ้Aองเพราะม�เหต้/สงส'ย (ไม�แน่�ว�าจำ)าเลยกระที่)าคิวามผู้�ดหร&อไม�) ศึาลก.คิวรส'�งข'งจำ)าเลยไว"ใน่ระหว�างอ/ที่ธรณ< เว"น่แต้�

จำ)าเลยม�ประก'น่ต้'ว6. การว�น่�จำฉ'ยเร&�องของกลาง แม"ศึาลจำะพ�พากษายกฟ้Aองโจำที่ก< ศึาลก.จำ)าต้"องกล�าวว�น่�จำฉ'ยเร&�องของกลางด"วย จำะงดไม�กล�าวถ�งเลยไม�ได"- คิ)าพ�พากษาที่��ด�น่' 4น่ม�ได"หมายถ�ง คิ)าพ�พากษาที่��ม�ส)าน่วน่โวหารไพเราะเที่�าน่'4น่ หากแต้�หมายถ�งคิ)าพ�พากษาที่��สามารถแสดงเหต้/ผู้ลใน่การว�น่�จำฉ'ยได"แจำ�มแจำ"ง เม&�อผู้*"ใดอ�าน่แล"วเก�ดคิวามเล&�อมใสศึร'ที่ธาและยอมเช&�อถ&อว�าเป�น่การต้'ดส�น่ที่��ย/ต้�ธรรมแล"วน่'�น่เอง- การเร�ยงคิ)าส'�งใน่คิด�อาญาม�หล'กเกณฑิ<ด'งน่�41. ต้"องที่)าเป�น่หน่'งส&อ2. ต้"องม�รายการด'งที่��กฎหมายบ'ญญ'ต้�ไว" คิ&อ ช&�อศึาลและว'น่เด&อน่ปD ช&�อคิ*�คิวามที่/กฝึ?าย เร&�อง ข"อหาและคิ)าให"การ ข"อเที่.จำจำร�งซึ่��งพ�จำารณาได"คิวาม เหต้/ผู้ลใน่การต้'ดส�น่ที่'4งใน่ป;ญหาข"อเที่.จำจำร�งและข"อกฎหมาย บที่มาต้ราที่��ยกข�4น่ปร'บ คิ)าช�4ขาดให"ยกฟ้Aองหร&อลงโที่ษ และคิ)าว�น่�จำฉ'ยของศึาลใน่เร&�องของกลางหร&อใน่เร&�องฟ้Aองที่างแพ�ง3. ต้"องลงลายม&อช&�อผู้*"พ�พากษาที่��ที่)าคิ)าส'�งน่'4น่- หล'กเกณฑิ<การอ�าน่คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งใน่คิด�อาญา ม�ด'งน่�41. ศึาลต้"องอ�าน่คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งภายใน่ก)าหน่ดเวลาต้ามกฎหมาย เม&�อเสร.จำการพ�จำารณาคิด�แล"ว ศึาลต้"องพ�พากษาหร&อม�คิ)าส'�งช�4ขาดคิด�ใน่ว'น่น่'4น่ หร&อภายใน่เวลาสามว'น่น่'บแต้�เสร.จำคิด�2. ศึาลต้"องอ�าน่คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งใน่ศึาลโดยเปFดเผู้ยต้�อหน่"าคิ*�คิวาม ให"คิ*�คิวามลงลายม&อช&�อใน่รายงาน่ไว" และผู้*"พ�พากษาผู้*"อ�าน่ก.ต้"องลงช&�อด"วยเช�น่ก'น่- กรณ�โจำที่ก<ฝึ?ายเด�ยวไม�มาศึาลโดยเป�น่คิวามผู้�ดของโจำที่ก<เอง ศึาลม�อ)าน่าจำที่��จำะอ�าน่คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งล'บหล'งโจำที่ก<ได"และให"ถ&อว�าโจำที่ก<ได"ฟ้;งคิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งน่'4น่แล"ว- ถ"าม�เหต้/จำ)าเป�น่และสมคิวรที่��ที่)าให"จำ)าเลยไม�สามารถมาศึาลได" ศึาลต้"องเล&�อน่การอ�าน่คิ)าพ�พากษาไว"ก�อน่จำน่กว�าจำ)าเลยจำะมาศึาลได" หากใน่คิด�น่'4น่ม�จำ)าเลยหลายคิน่ และจำ)าเลยบางคิน่ที่��มาศึาลจำะถ*กปล�อย ศึาลก.ม�อ)าน่าจำปล�อยช'�วคิราวระหว�างรอการอ�าน่คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งน่'4น่ได" แต้�ถ"าจำ)าเลยและน่ายประก'น่ (ถ"าม�ประก'น่ต้'ว) ไม�มาศึาลโดยม�เหต้/สงส'ยว�าจำ)าเลยหลบหน่�หร&อจำงใจำไม�มาฟ้;ง ศึาลต้"องออกหมายจำ'บจำ)าเลยและเล&�อน่การฟ้;งคิ)าพ�พากษาไปประมาณเด&อน่เศึษ หล'งจำากออกหมายจำ'บแล"วเป�น่เวลา 1 เด&อน่

แต้�ย'งจำ'บต้'วจำ)าเลยไม�ได"จำน่ถ�งว'น่น่'ดฟ้;งคิ)าพ�พากษา ศึาลก.ม�อ)าน่าจำอ�าน่คิ)าพ�พากษาล'บหล'งจำ)าเลยได"

หน่�วยที่�� 10 การเร�ยงคิ)าฟ้Aองอ/ที่ธรณ<และคิ)าแก"อ/ที่ธรณ<ฎ�กา

แน่วคิ�ด1. การอ/ที่ธรณ<หร&อฎ�กา เป�น่การโต้"แย"งคิ'ดคิ"าน่คิ)าพ�พากษาของศึาลช'4น่ต้"น่หร&อศึาลอ/ที่ธรณ< คิ*�คิวามอ�กฝึ?ายหน่��งหร&อที่'4งสองฝึ?ายขอให"ศึาลอ/ที่ธรณ<หร&อศึาลฎ�กาพ�จำารณาพ�พากษาหร&อส'�งคิด�ใหม�ให"เป�น่ไปต้ามคิวามประสงคิ<ของคิ*�คิวามฝึ?ายที่��อ/ที่ธรณ<หร&อฎ�กาน่'4น่ ซึ่��งคิ*�คิวามต้"องเต้ร�ยมการให"การเร�ยงคิ)าฟ้Aองอ/ที่ธรณ<หร&อฎ�กาให"ร'ดก/ม2. การเร�ยงคิ)าแก"อ/ที่ธรณ<หร&อคิ)าแก"ฎ�กาก.เช�น่เด�ยวก'บการอ/ที่ธรณ<หร&อฎ�กา คิ&อ ต้"องม�การเต้ร�ยมการก�อน่การร�างคิ)าแก"อ/ที่ธรณ<หร&อคิ)าแก"ฎ�กาโดยเร�ยงให"ได"สาระส)าคิ'ญต้ามที่��กฎหมายก)าหน่ด

10.1 การเร�ยงคิ)าฟ้Aองอ/ที่ธรณ<หร&อฎ�กาแน่วคิ�ด1. ว�ธ�เร�ยงคิ)าอ/ที่ธรณ<หร&อฎ�กา ต้"องเข�ยน่สาระส)าคิ'ญของคิ)าฟ้Aอง คิ)าให"การคิ)าพ�พากษาศึาลช'4น่ต้"น่ หร&อศึาลอ/ที่ธรณ<ที่างน่)าส&บของโจำที่ก<และจำ)าเลย เน่&4อหาของอ/ที่ธรณ< หร&อฎ�กา และสร/ปคิ)าขอของผู้*"อ/ที่ธรณ<ฎ�กา2. การเข�ยน่อ/ที่ธรณ< หร&อฎ�กาข"อเที่.จำจำร�งที่'4งคิด�แพ�งและคิด�อาญาต้"องกล�าวไว"โดยช'ดเจำน่ และต้"องเป�น่ข"อเที่.จำจำร�งที่��ได"กล�าวมาแล"วใน่ศึาลช'4น่ต้"น่หร&อศึาลอ/ที่ธรณ< การใช"เหต้/ผู้ลโต้"ย'งคิ)าว�น่�จำฉ'ยของศึาลช'4น่ต้"น่ หร&อศึาลอ/ที่ธรณ<ต้"องช'ดเจำน่สามารถห'กล"างเหต้/ผู้ลของคิ)าว�น่�จำฉ'ยได" โดยเฉพาะคิด�อาญาการเข�ยน่ข"อเที่.จำจำร�งใน่การอ/ที่ธรณ<หร&อฎ�กาต้"องระบ/ข"อเที่.จำจำร�งโดยย�อว�าจำะคิ'ดคิ"าน่ข"อเที่.จำจำร�งข"อใด อย�างไรโดยช'ดเจำน่3. ป;ญหาข"อกฎหมายที่��ยกข�4น่อ"างอ�งใน่คิด�แพ�งและคิด�อาญา ผู้*"อ/ที่ธรณ<หร&อฎ�กาต้"องกล�าวไว"โดยช'ดแจำ"งใน่อ/ที่ธรณ<หร&อฎ�กา และต้"องเป�น่ข"อกฎหมายที่��ได"ยกข�4น่ว�าก'น่มาแล"วใน่ศึาลช'4น่ต้"น่ ที่'4งต้"องเป�น่สาระแก�คิด�อ'น่สมคิวรได"ร'บการว�น่�จำฉ'ยด"วย เว"น่แต้�ข"อกฎหมายเก��ยวด"วยคิวามสงบเร�ยบร"อยของประชาชน่ เพราะพฤต้�การณ<น่อกเหน่&อไม�อาจำบ'งคิ'บได"หร&อเพราะเก��ยวด"วยม�ปฏิ�บ'ต้�ต้ามบที่บ'ญญ'ต้�แห�งประมวลกฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามอ'น่ว�าด"วยอ/ที่ธรณ<หร&อฎ�กา4. คิด�แพ�งที่��ม�ที่/น่ที่ร'พย<เพ�ยงเล.กน่"อยอาจำต้"องห"ามอ/ที่ธรณ<ฎ�กาใน่ป;ญหาข"อเที่.จำจำร�งได" และคิด�อาญาที่��คิ)าพ�พากษาม�ผู้ลกระที่บแก�คิ*�คิวามเล.กน่"อยอาจำต้"องห"ามอ/ที่ธรณ<ฎ�กาได"5. คิ*�คิวามอ/ที่ธรณ<หร&อฎ�กาคิ)าส'�งระหว�างพ�จำารณาไม�ได" เว"น่แต้�เข"าข"อยกเว"น่ต้ามกฎหมาย6. การย&�น่อ/ที่ธรณ<หร&อฎ�กาใน่คิด�แพ�งและคิด�อาญา และการย&�น่คิ)าแก"อ/ที่ธรณ<หร&อฎ�กาจำะต้"องปฏิ�บ'ต้�ต้ามกฎหมายและม�ระยะเวลาต้ามที่��กฎหมายก)าหน่ด

- ใน่การเต้ร�ยมคิด�แพ�งและคิด�อาญา คิ*�คิวามผู้*"อ/ที่ธรณ<หร&อฎ�กาจำะต้"องเต้ร�ยมส��งที่��ม�สาระส)าคิ'ญ ด'งน่�41. คิ)าฟ้Aอง คิ)าฟ้Aองอ/ที่ธรณ<2. คิ)าให"การ คิ)าแก"อ/ที่ธรณ<3. คิ)าเบ�กคิวามของพยาน่ของที่'4งสองฝึ?าย4. พยาน่เอกสารที่��ใช"ใน่การพ�จำารณาคิด�ของที่'4งสองฝึ?าย5. คิ)าพ�พากษาของศึาลช'4น่ต้"น่ คิ)าพ�พากษาของศึาลอ/ที่ธรณ<- การเร�ยงคิ)าฟ้Aองอ/ที่ธรณ<หร&อฎ�กา ม�ข' 4น่ต้อน่ปฏิ�บ'ต้�ด'งน่�41. ต้"องกล�าวถ�งสาระส)าคิ'ญของคิ)าฟ้Aองเด�ม โดยสร/ปข"อเที่.จำจำร�งต้ามคิ)าฟ้Aองให"ส' 4น่กะที่'ดร'ดง�ายต้�อการอ�าน่ อ�าน่คิ)าฟ้Aองให"ข�4น่ใจำว�าฟ้Aองเร&�องอะไร2. ต้"องกล�าวสาระส)าคิ'ญของคิ)าให"การเด�ม เพ&�อให"ร* "ว�าผู้*"ถ*กกล�าวหาแก"ข"อกล�าวหาว�าอย�างไร3. ต้"องกล�าวถ�งคิ)าพ�พากษาศึาลช'4น่ต้"น่หร&อศึาลอ/ที่ธรณ<โดยย�อ เข�ยน่เฉพาะส�วน่ที่��เป�น่คิ)าพ�พากษาจำร�ง ๆ4. ต้"องกล�าวถ�งที่างน่)าส&บโจำที่ก<และจำ)าเลย ระบ/ข"อเที่.จำจำร�งโดยย�อเป�น่การรวบรวมข"อเที่.จำจำร�งที่��สมบ*รณ<ที่��ส/ดต้ามที่��กฎหมายก)าหน่ด โดยรวมคิ)าเบ�กคิวามพยาน่โจำที่ก<และจำ)าเลยที่)าปาก5. เน่&4อหาของอ/ที่ธรณ<หร&อฎ�กา ต้"องเป�น่ข"อเที่.จำจำร�งที่��ได"กล�าวมาแล"วใน่ศึาลช'4น่ต้"น่หร&อศึาลอ/ที่ธรณ<6. เข�ยน่สร/ปคิ)าขอ เพ&�อสร/ปให"ศึาลอ/ที่ธรณ<หร&อศึาลฎ�กาเห.น่ถ�งคิวามประสงคิ<ของผู้*"อ/ที่ธรณ<หร&อฎ�กา

- หล'กเกณฑิ<ใน่การเข�ยน่ป;ญหาข"อเที่.จำจำร�งคิด�แพ�งใน่การอ/ที่ธรณ< ฎ�กา ม�ด'งน่�41. การเข�ยน่อ/ที่ธรณ< ฎ�กา ข"อเที่.จำจำร�งใน่คิด�แพ�งซึ่��งอ/ที่ธรณ<ฎ�กาต้"องกล�าวโดยแจำ"งช'ดและต้"องเป�น่ข"อเที่.จำจำร�งที่��ได"ยกข�4น่ว�าก'น่มาแล"วใน่ศึาลช'4น่ต้"น่หร&อศึาลอ/ที่ธรณ<2. ผู้*"เข�ยน่ต้"องศึ�กษาประเด.น่พ�พากษาแห�งคิด�ให"ละเอ�ยด เหต้/ผู้ลที่��ศึาลว�น่�จำฉ'ยอาศึ'ยจำากพยาน่หล'กฐาน่ใด3. ผู้*"เข�ยน่ต้"องใช"เหต้/ผู้ลโต้"แย"งคิ)าว�น่�จำฉ'ยของศึาลช'4น่ต้"น่ หร&อศึาลอ/ที่ธรณ<อย�างช'ดเจำน่4. สร/ปคิวามเห.น่ของผู้*"เข�ยน่ และม�คิ)าขอให"ศึาลอ/ที่ธรณ<หร&อศึาลฎ�กาพ�พากษาต้ามเหต้/ผู้ลด'งกล�าว- หล'กเกณฑิ<ใน่การอ/ที่ธรณ< ฎ�กา ป;ญหาข"อกฎหมายใน่คิด�อาญาม�ด'งน่�4

1. การอ/ที่ธรณ< ฎ�กา ข"อกฎหมายต้"องระบ/ข"อกฎหมายที่��ยกข�4น่อ"างไว"โดยช'ดแจำ"ง2. ผู้*"อ/ที่ธรณ< ฎ�กาต้"องบอกกล�าวแสดงไว"ใน่อ/ที่ธรณ< ฎ�กา ใน่ป;ญหาข"อกฎหมายซึ่��งป;ญหาข"อกฎหมายต้"องเข�ยน่แยกจำากป;ญหาข"อเที่.จำจำร�งโดยช'ดแจำ"ง3. ข"อกฎหมายที่��เก��ยวก'บคิวามสงบเร�ยบร"อยของประชาชน่ หร&อที่��เก��ยวก'บการไม�ปฏิ�บ'ต้�ต้ามบที่บ'ญญ'ต้�แห�งประมวลกฎหมายว�ธ�พ�จำารณาอ'น่ว�าด"วยอ/ที่ธรณ< ฎ�กา แม"ไม�เข�ยน่ไว"ใน่อ/ที่ธรณ<หร&อฎ�กา ศึาลอ/ที่ธรณ<หร&อฎ�กาก.หย�บยกข�4น่ว�น่�จำฉ'ยได"เอง- คิด�ที่��ห"ามอ/ที่ธรณ<ใน่ข"อเที่.จำจำร�งต้าม ปวพ. ม.224 คิ&อ

1. คิด�ที่��ม�ราคิาที่ร'พย<ส�น่หร&อจำ)าน่วน่ที่/น่ที่ร'พย<ที่��พ�พาที่ไม�เก�น่สองหม&�น่บาที่ ห"ามอ/ที่ธรณ<ใน่ข"อเที่.จำจำร�ง2. คิด�ที่��ราคิาที่ร'พย<ส�น่หร&อจำ)าน่วน่ที่/น่ที่ร'พย<ที่��พ�พาที่ไม�เก�น่สองหม&�น่บาที่ ไม�ห"ามอ/ที่ธรณ<ข"อเที่.จำจำร�งคิ&อ- ผู้*"พ�พากษาที่��น่' �งพ�จำารณาคิด�น่'4น่ใน่ศึาลช'4น่ต้"น่ได"ที่)าคิวามเห.น่แย"งไว"- ผู้*"พ�พากษาที่��น่' �งพ�จำารณาคิด�น่'4น่ใน่ศึาลช'4น่ต้"น่ได"ร'บรองว�าม�เหต้/อ'น่คิวรอ/ที่ธรณ<ได"- ได"ร'บอน่/ญาต้ให"อ/ที่ธรณ< เป�น่หน่'งส&อจำากอธ�บด�ผู้*"พ�พากษาศึาลช'4น่ต้"น่ หร&อได"ร'บอน่/ญาต้ให"อ/ที่ธรณ<เป�น่หน่'งส&อจำากอธ�บด�ผู้*"พ�พากษาภาคิต้"องไม�เห.น่ด"วยใน่ผู้ลของคิ)าพ�พากษาน่'4น่ และคิวามเห.น่แย"งที่��จำะอ/ที่ธรณ<ใน่ข"อเที่.จำจำร�งได"ต้"องเป�น่คิวามเห.น่แย"งใน่ข"อเที่.จำจำร�ง3. คิด�ฟ้Aองขอให"ปลอดเปล&4องที่/กข<อ'น่ไม�อาจำคิ)าน่วณเป�น่ราคิาเง�น่ได" ไม�ห"ามอ/ที่ธรณ<ใน่ข"อเที่.จำจำร�ง4. คิด�เก��ยวด"วยส�ที่ธ�แห�งสภาพบ/คิคิลหร&อส�ที่ธ�ใน่คิรอบคิร'ว ไม�ห"ามอ/ที่ธรณ<ใน่ข"อเที่.จำจำร�ง5. คิด�เก��ยวด"วยอส'งหาร�มที่ร'พย<ไม�ห"ามอ/ที่ธรณ<ใน่ข"อเที่.จำจำร�ง- คิด�เก��ยวด"วยอส'งหาร�มที่ร'พย<แยกได"ด'งน่�41. คิด�เก��ยวด"วยอส'งหาร�มที่ร'พย<โดยม/�งหมายจำะบ'งคิ'บเอาแต้�อส'งหาร�มที่ร'พย<ช�4น่หน่��งช�4น่ใดโดยเฉพาะ2. คิด�เก��ยวด"วยส�ที่ธ�อ'น่เก��ยวก'บอส'งหาร�มที่ร'พย<3. คิด�เก��ยวด"วยประโยชน่<อ'น่เก��ยวก'บอส'งหาร�มที่ร'พย<6. คิด�เก��ยวก'บอส'งหาร�มที่ร'พย<บางกรณ� ห"ามอ/ที่ธรณ<ใน่ข"อเที่.จำจำร�ง คิ&อ1. คิด�ฟ้Aองเร�ยกคิ�าเช�าอส'งหาร�มที่ร'พย<อ'น่ม�ที่/น่ที่ร'พย<ไม�เก�น่ 20,000 บาที่2. คิด�ฟ้Aองข'บไล�ผู้*"เช�าออกจำากอส'งหาร�มที่ร'พย<อ'น่ม�คิ�าเช�าใน่ขณะย&�น่คิ)าฟ้Aองไม�เก�น่เด&อน่ละ 2,000 บาที่

3. คิด�ฟ้Aองข'บไล�ผู้*"อาศึ'ยออกจำากอส'งหาร�มที่ร'พย<ซึ่��งใน่ขณะย&�น่คิ)าฟ้Aองให"เช�าได"ไม�เก�น่เด&อน่ละ 2,000 บาที่ข"อยกเว"น่ให"อ/ที่ธรณ<ใน่ข"อเที่.จำจำร�งได" เฉพาะข"อยกเว"น่ต้ามม. 224 วรรคิสอง คิ&อ- จำ)าเลยกล�าวแก"เป�น่ข"อพ�พาที่ด"วยกรรมส�ที่ธ�Jเป�น่กรณ�ที่��จำ)าเลยให"การต้�อส*"ว�าอส'งหาร�มที่ร'พย<พ�พาที่น่'4น่เป�น่ของจำ)าเลยเอง ต้"องเป�น่เร&�องที่��จำ)าเลยโต้"เถ�ยงว�าจำ)าเลยม�กรรมส�ที่ธ�Jใน่อส'งหาร�มที่ร'พย<ที่��พ�พาที่น่'4น่- จำ)าเลยยกข"อโต้"เถ�ยงใน่เร&�องแปลคิวามหมายแห�งข"อคิวามใน่ส'ญญาเช�าหร&ออาศึ'ย

- คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งของศึาลอ/ที่ธรณ<อาจำถ*กคิ'ดคิ"าน่ไปย'งศึาลฎ�กาต้าม ม.248 เม&�อม�ข"อจำ)าก'ดห"ามอ/ที่ธรณ<อย*�ใน่ม. 224 แล"ว คิด�ที่��ต้"องห"ามม.224 ก.ต้"องห"ามม�ให"ฎ�กาอย*�ใน่ต้'ว- หล'กส)าคิ'ญใน่การพ�จำารณาคิด�ที่��ถ&อว�าศึาลอ/ที่ธรณ<แก"ไขเล.กน่"อย คิ&อ1. พ�จำารณาจำากจำ)าน่วน่เง�น่หร&อราคิาที่ร'พย<ส�วน่ที่��ศึาลอ/ที่ธรณ<แก"ไข2. พ�จำารณาจำากอ'ต้ราส�วน่ของที่ร'พย<ส�น่พ�พาที่ที่��ศึาลอ/ที่ธรณ<แก"ไข3. พ�จำารณาจำากคิวามร* "ส�กหร&อจำ�ต้ใจำของคิ*�คิวามที่'4งสองฝึ?ายว�า ได"ร'บคิวามกระที่บกระเที่&อน่เพ�ยงไรใน่การที่��ศึาลอ/ที่ธรณ<แก"ไข- คิด�ที่��ห"ามฎ�กาใน่ป;ญหาข"อเที่.จำจำร�ง พ�จำารณาต้าม ม.224

1. คิด�ที่��ราคิาที่ร'พย<ส�น่หร&อจำ)าน่วน่ที่/น่ที่ร'พย<ที่��พ�พาที่ไม�เก�น่ 50,000 บาที่

ข"อยกเว"น่ คิ*�คิวามอาจำฎ�กาใน่ป;ญหาข"อเที่.จำจำร�งได"ใน่กรณ�ด'งน่�41) ผู้*"พ�พากษาที่��ได"น่' �งพ�จำารณาคิด�น่'4น่ใน่ศึาลอ/ที่ธรณ<ได"ม�คิวามเห.น่แย"ง2) ผู้*"พ�พากษาที่��ได"น่' �งพ�จำารณาคิด�น่'4น่ใน่ศึาลช'4น่ต้"น่หร&อศึาลอ/ที่ธรณ<ได"ร'บรองไว"หร&อร'บรองใน่เวลาต้รวจำฎ�กาว�าม�เหต้/สมคิวรที่��จำะฎ�กาได"3) ได"ร'บอน่/ญาต้ให"ฎ�กาเป�น่หน่'งส&อจำากอธ�บด�ผู้*"พ�พากษาศึาลอ/ที่ธรณ<2. คิด�ขอให"ปลดเปล&4องที่/กข<อ'น่ไม�อาจำคิ)าน่วณเป�น่ราคิาเง�น่ได" คิด�เก��ยวด"วยส�ที่ธ�แห�งสภาพบ/คิคิลหร&อส�ที่ธ�ใน่คิรอบคิร'ว และคิด�เก��ยวด"วยอส'งหาร�มที่ร'พย< ไม�ห"ามฎ�กาใน่ข"อเที่.จำจำร�ง3. คิด�เก��ยวด"วยอส'งหาร�มที่ร'พย<บางกรณ� ห"ามฎ�กาใน่ข"อเที่.จำจำร�ง1) คิด�ฟ้Aองเร�ยกคิ�าเช�าอส'งหาร�มที่ร'พย<อ'น่ม�ที่/น่ที่ร'พย<ไม�เก�น่ 50,000 บาที่2) คิด�ฟ้Aองข'บไล�ผู้*"เช�าออกจำากอส'งหาร�มที่ร'พย<อ'น่ม�คิ�าเช�าใน่ขณะย&�น่คิ)าฟ้Aองไม�เก�น่เด&อน่ละ 5,000 บาที่3) คิด�ฟ้Aองข'บไล�บ/คิคิลใน่กรณ�อ&�น่ออกจำากอส'งหาร�มที่ร'พย< ซึ่��งใน่ขณะย&�น่คิ)าฟ้Aองอาจำให"เช�าได"ไม�เก�น่เด&อน่ละ 5,000 บาที่

- คิ)าส'�งระหว�างพ�จำารณาเป�น่คิ)าส'�งของศึาลที่��ได"ส' �งก�อน่ม�คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งช�4ขาดต้'ดส�น่คิด� โดยเม&�อศึาลส'�งไปแล"วย'งม�กระบวน่พ�จำารณาที่��ศึาลจำะต้"องด)าเน่�น่ต้�อไปอ�ก

และคิ)าส'�งน่'4น่ไม�ใช�คิ)าส'�งต้าม ม.227 และ 228

- คิ)าส'�งใดเป�น่คิ)าส'�งระหว�างพ�จำารณาหร&อไม�ให"พ�จำารณาโดยเฉพาะของศึาลน่'4น่ ๆ

ก. ไม�เสร.จำ คิ)าส'�งน่'4น่ไม�ที่)าให"คิด�เสร.จำไปจำากศึาลน่'4น่ เป�น่คิ)าส'�งระหว�างพ�จำารณาข. เสร.จำ คิ)าส'�งน่'4น่ที่)าให"คิด�เสร.จำหร&อล"างม&อไปจำากศึาลไม�ใช�คิ)าส'�งระหว�างพ�จำารณา- การอ/ที่ธรณ<คิ)าส'�งระหว�างพ�จำารณา ม�หล'กเกณฑิ<ด'งน่�41. เม&�อศึาลช'4น่ต้"น่ม�คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งช�4ขาดต้'ดส�น่คิด�2. คิ*�คิวามประสงคิ<จำะใช"ส�ที่ธ�อ/ที่ธรณ<ต้"องโต้"แย"งคิ)าส'�งน่'4น่ไว"3. อ/ที่ธรณ<ภายใน่ 1 เด&อน่ น่'บแต้�ว'น่ที่��ศึาลม�คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งช�4ขาดต้'ดส�น่คิด�- การโต้"แย"งคิ)าส'�งระหว�างพ�จำารณา อาจำแถลงด"วยวาจำาให"ศึาลจำดข"อโต้"แย"งไว"ใน่รายงาน่กระบวน่พ�จำารณาเม&�ออย*�ต้�อหน่"าศึาล หร&อย&�น่คิ)าแถลงเป�น่หน่'งส&อต้�อศึาลใน่กรณ�ที่��ไม�ได"อย*�ต้�อหน่"าศึาล การโต้"แย"งคิ)าส'�งศึาลต้"องม�คิ)าส'�งศึาลเส�ยก�อน่ ถ"าคิ*�คิวามฝึ?ายที่��คิวรโต้"แย"งม�ได"โต้"แย"งไว"ก.เหม&อน่หน่��งย�น่ยอม ถ"าโต้"แย"งไว"แสดงว�าไม�ย�น่ยอมต้ามคิ)าส'�งน่'4น่ แม"อ/ที่ธรณ<คิ)าส'�งน่'4น่ใน่ระหว�างพ�จำารณาไม�ได" ก.จำะอ/ที่ธรณ<ได"เม&�อศึาลต้'ดส�น่คิด�น่'4น่แล"ว- อ)าน่าจำศึาลใน่การออกคิ)าส'�งต้ามม. 18 ม� 3 ประการ คิ&อ1. ศึาลม�คิ)าส'�งร'บ คิ)าส'�งศึาลเป�น่คิ)าส'�งระหว�างพ�จำารณา จำะอ/ที่ธรณ<ฎ�กาที่'น่ที่�ไม�ได"ต้"องคิ'ดคิ"าน่ไว"ก�อน่แล"วอ/ที่ธรณ<ใน่ก)าหน่ด 1 เด&อน่น่'บแต้�ว'น่ที่��ศึาลได"ม�คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งช�4ขาดต้'ดส�น่คิด�น่'4น่ ต้าม ม. 226

2. ศึาลม�คิ)าส'�งไม�ร'บหร&อให"คิ&น่ ที่)าให"คิด�เสร.จำที่'4งเร&�อง ไม�ถ&อว�าเป�น่คิ)าส'�งระหว�างพ�จำารณาอ/ที่ธรณ<ฎ�กาได"ต้าม ม.22

3 ศึาลม�คิ)าส'�งไม�ร'บหร&อให"คิ&น่ ม�ได"ที่)าให"คิด�เสร.จำที่'4งเร&�อง หากเสร.จำไปเฉพาะแต้�ประเด.น่บางข"อ อ/ที่ธรณ<ฎ�กาได"ต้ามม. 228 โดยอาจำอ/ที่ธรณ<ฎ�กาได"ที่'น่ที่�ภายใน่ก)าหน่ด 1 เด&อน่ น่'บแต้�ว'น่ม�คิ)าส'�ง หร&ออ/ที่ธรณ<ฎ�กาภายใน่ 1 เด&อน่ ภายหล'กม�คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งโดยไม�ต้"องคิ'ดคิ"าน่- การอ/ที่ธรณ<คิ)าส'�งระหว�างพ�จำารณาคิด�อาญา ไม�ต้"องคิ'ดคิ"าน่ก�อน่ก.อ/ที่ธรณ<ได" ถ"าโจำที่ก<ย&�น่คิ)าร"องขอแก"เพ��มเต้�มฟ้Aอง ไม�ว�าศึาลจำะส'�งอน่/ญาต้หร&อยกคิ)าร"องก.เป�น่คิ)าส'�งระหว�างพ�จำารณาที่'4งส�4น่ ผู้�ดก'บคิด�แพ�งถ"าศึาลอน่/ญาต้ให"โจำที่ก<แก"เพ��มเต้�มฟ้Aองก.เป�น่คิ)าส'�งระหว�างพ�จำารณา แต้�ถ"าศึาลไม�อน่/ญาต้ให"ยกคิ)าร"องก.เป�น่คิ)าส'�งไม�ร'บคิ)าคิ*�คิวามซึ่��งอ/ที่ธรณ<ฎ�กาได"ที่'น่ที่�

- การย&�น่อ/ที่ธรณ< ฎ�กาใน่คิด�แพ�งและคิด�อาญาม�ข"อที่��เหม&อน่ก'น่ ด'งน่�4คิด�แพ�ง คิ*�คิวามย&�น่อ/ที่ธรณ< ฎ�กาได"ภายใน่ก)าหน่ด 1 เด&อน่น่'บแต้�ว'น่ที่��อ�าน่คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งคิด�อาญา คิ*�คิวามย&�น่อ/ที่ธรณ<ได"ภายใน่ก)าหน่ด 1 เด&อน่ น่'บแต้�ว'น่ที่��อ�าน่คิ)าพ�พากษาหร&อถ&อว�าได"อ�าน่คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งให"คิ*�คิวามฝึ?ายที่��อ/ที่ธรณ<ฟ้;ง คิ*�คิวามย&�น่ฎ�กาได"ภายใน่ก)าหน่ด 1 เด&อน่ น่'บแต้�ว'น่ที่��อ�าน่คิ)าพ�พากษาหร&อถ&อว�าได"อ�าน่คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งน่'4น่ให"คิ*�คิวามฝึ?ายที่��ฎ�กาฟ้;ง10.2 การเร�ยงคิ)าแก"อ/ที่ธรณ<ฎ�กาแน่วคิ�ด1. การเร�ยงคิ)าแก"อ/ที่ธรณ<คิ)าแก"ฎ�กาใน่คิด�แพ�งและคิด�อาญาเป�น่การห'กล"างเหต้/ผู้ลของฝึ?ายที่��อ/ที่ธรณ<หร&อฎ�กาเช�น่เด�ยวก'น่ แต้�ใน่คิด�อาญาไม�ม�การเร�ยกให"ชดใช"คิ�าฤาธรรมเน่�ยมและคิ�าที่น่ายคิวามแที่น่

- เม&�อจำ)าเลยอ/ที่ธรณ<หร&อจำ)าเลยฎ�กาได"ร'บส)าเน่าอ/ที่ธรณ<หร&อส)าเน่าฎ�กาแล"ว จำะย&�น่คิ)าแก"อ/ที่ธรณ<หร&อคิ)าแก"ฎ�กาหร&อไม�ก.ได" เพราะกฎหมายใช"คิ)าว�า อาจำ“ “ แสดงว�าจำะย&�น่ก.ได"หร&อไม�ย&�น่ก.ได"- คิ)าฟ้Aองอ/ที่ธรณ< คิ)าฟ้Aองฎ�กา คิ)าแก"อ/ที่ธรณ< คิ)าแก"ฎ�กาเป�น่คิ)าคิ*�คิวามชน่�ดที่��ม�คิ)าแถลงการณ<รวมอย*�ด"วย- ข"อแต้กต้�างของคิ)าแก"อ/ที่ธรณ<คิ)าแก"ฎ�กาก'บคิ)าแถลงการณ< ถ"าเป�น่คิ)าแก"อ/ที่ธรณ<หร&อคิ)าแก"ฎ�กาคิ*�คิวามผู้*"ย&�น่อาจำจำะต้'4งประเด.น่ใน่ช'4น่อ/ที่ธรณ<หร&อใน่ช'4น่ฎ�กาได"แล"วแต้�กรณ� แต้�หากเป�น่คิ)าแก"อ/ที่ธรณ<หร&อคิ)าแก"ฎ�กาถ&อเป�น่คิ)าแถลงการณ<- ถ"าจำะแก"คิ)าแก"อ/ที่ธรณ<หร&อคิ)าแก"ฎ�กาใน่คิด�แพ�งต้"องย&�น่ต้�อศึาลช'4น่ต้"น่ภายใน่ก)าหน่ด 7 ว'น่น่'บแต้�ว'น่ส�งส)าเน่าอ/ที่ธรณ<หร&อส)าเน่าฎ�กา

หน่�วยที่�� 11 การขอคิ/"มคิรองช'�วคิราวก�อน่พ�พากษาและการบบ'งคิ'บต้ามคิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งแน่วคิ�ด1. ก�อน่ศึาลพ�พากษาคิด� หากคิ*�คิวามฝึ?ายหน่��งฝึ?ายใดเกรงว�า เม&�อศึาลพ�พากษาคิด�แล"วต้น่อาจำเส�ยประโยชน่<ไม�สามารถบ'งคิ'บคิ*�คิวามฝึ?ายต้รงข"ามให"ปฏิ�บ'ต้�ต้ามคิ)าพ�พากษาได" คิ*�คิวามฝึ?ายน่'4น่ย�อมขอคิ/"มคิรองช'�วคิราวก�อน่พ�พากษาได"ต้ามหล'กเกณฑิ<ของ

กฎหมาย2. เม&�อคิ*�คิวามฝึ?ายที่��ม�หน่"าที่��ต้"องปฏิ�บ'ต้�ต้ามคิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งของศึาล ไม�ยอมปฏิ�บ'ต้�ต้ามคิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�ง คิ*�คิวามฝึ?ายที่��ได"ร'บส�ที่ธ�ต้ามคิ)าพ�พากษาย�อมม�ส�ที่ธ�ขอให"ศึาลและเจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�ด)าเน่�น่การบ'งคิ'บต้ามคิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งต้�อไปได"3. เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�จำะต้"องด)าเน่�น่การบ'งคิ'บคิด�ต้ามข'4น่ต้อน่และว�ธ�การของกฎหมาย ม�ฉะน่'4น่การบ'งคิ'บคิด�อาจำไม�ม�ผู้ลต้ามกฎหมาย4. บ/คิคิลภายน่อกผู้*"ม�ส�ที่ธ�เก��ยวข"องก'บที่ร'พย<ที่��ถ*กบ'งคิ'บคิด� ม�ส�ที่ธ�ที่��จำะด)าเน่�น่การเพ&�อให"ส�ที่ธ�ของต้น่ได"ร'บคิวามคิ/"มคิรองต้ามกฎหมายได"11.1 การขอคิ/"มคิรองช'�วคิราวก�อน่พ�พากษาแน่วคิ�ด1. คิ*�คิวามใน่คิด�ที่��อย*�ระหว�างการพ�จำารณาของศึาลไม�ว�าจำะเป�น่โจำที่ก<หร&อจำ)าเลยม�ส�ที่ธ�ร"องขอให"ศึาลส'�งคิ/"มคิรองช'�วคิราวก�อน่พ�พากษาได" เม&�อปรากฏิข"อเที่.จำจำร�งต้ามหล'กเกณฑิ<ของกฎหมาย2. เม&�อศึาลม�คิ)าพ�พากษาแล"ว คิ)าส'�งคิ/"มคิรองช'�วคิราวก�อน่พ�พากษาอาจำยกเล�กหร&อม�ผู้ลบ'งคิ'บต้�อไปก.ได"- การใช"ว�ธ�คิ/"มคิรองช'�วคิราวเพ&�อคิ/"มคิรองประโยชน่<ของจำ)าเลยใน่กรณ�ที่��เห.น่ว�าต้น่จำะเส�ยประโยชน่<ไม�สามารถบ'งคิ'บให"โจำที่ก<ชดใช"คิ�าฤชาธรรมเน่�ยมและคิ�าใช"จำ�ายให"แก�ฝึ?ายจำ)าเลยหล'กจำากที่��ศึาลได"ม�คิ)าส'�ง หร&อคิ)าพ�พากษาให"โจำที่ก<ต้"องชดใช"คิ�าฤชาธรรมเน่�ยมด'งกล�าวแก�จำ)าเลย1. ว�ธ�การขอคิ/"มคิรองประโยชน่<ของจำ)าเลยช'�วคิราวก�อน่พ�พากษา จำ)าเลยจำะต้"องย&�น่คิ)าร"องด'งกล�าวต้�อศึาลช'4น่ต้"น่ใน่เวลาใด ๆ ก.ได"ก�อน่ว'น่ส&บพยาน่ หร&อจำะมาย&�น่คิ)าร"องใน่ว'น่ที่��ศึาลน่'ดช�4สองสถาน่ก.ได"ก�อน่ว'น่ที่��ศึาลที่)าการส&บพยาน่ของคิ*�คิวามฝึ?ายที่��ม�หน่"าที่��น่)าส&บก�อน่ แสดงว�าว�ธ�การคิ/"มคิรองประโยชน่<ของจำ)าเลยน่�4 จำ)าเลยม�ส�ที่ธ�ร"องขอได"เฉพาะใน่การพ�จำารณาของศึาลช'4น่ต้"น่เที่�าน่'4น่2. หล'กเกณฑิ<ใน่การขอคิ/"มคิรองประโยชน่<ของจำ)าเลย

- จำะต้"องปรากฏิว�าฝึ?ายโจำที่ก<ไม�ใช�ผู้*"อย*�ใน่อ)าน่าจำศึาล หมายคิวามว�าโจำที่ก<ไม�ได"อย*�ใน่อ)าน่าจำศึาลไที่ย- เม&�อโจำที่ก<แพ"คิด�แล"วโจำที่ก<จำะหล�กเล��ยงไม�ช)าระคิ�าฤชาธรรมเน่�ยมและคิ�าใช"จำ�ายที่'4งหลาย3. การพ�จำารณาคิ)าร"องและการม�คิ)าส'�งของศึาล โดยศึาลน่'ดไต้�สวน่คิ)าร"องเพ&�อให"

จำ)าเลยและโจำที่ก<น่)าหล'กฐาน่มาให"ศึาลไต้�สวน่ร'บฟ้;งข"อเที่.จำจำร�ง4. สภาพบ'งคิ'บของคิ)าส'�งให"โจำที่ก<วางเง�น่ประก'น่คิ�าฤชาธรรมเน่�ยมและคิ�าใช"จำ�าย ถ"าโจำที่ก<ไม�ปฏิ�บ'ต้�ต้ามคิ)าส'�งศึาลด'งกล�าว ศึาลก.ม�อ)าน่าจำส'�งจำ)าหน่�ายคิด�ออกเส�ยจำากสารบบคิวามได"- โจำที่ก<สามารถขอคิ/"มคิรองช'�วคิราวได"จำะต้"องปรากฏิข"อเที่.จำจำร�งว�า จำ)าเลยต้'4งใจำจำะโอน่

ขาย หร&อจำ)าหน่�ายที่ร'พย<ส�น่ของต้น่เส�ยที่'4งหมดหร&อแต้�บางส�วน่ หร&อย'กย"ายที่ร'พย<ส�น่ไปให"พ"น่จำากอ)าน่าจำศึาล เพ&�อประว�งหร&อข'ดขวางต้�อคิ)าบ'งคิ'บซึ่��งจำะออกบ'งคิ'บแก�จำ)าเลย หร&อเพ&�อฉ"อโกงโจำที่ก< หร&อม�เหต้/อ&�น่ใดที่��จำ)าเป�น่ต้"องให"ศึาลม�คิ)าส'�งย�ดหร&ออาย'ดที่ร'พย<ส�น่ของจำ)าเลย

- คิ)าร"องขอคิ/"มคิรองประโยชน่<ของโจำที่ก<ช'�วคิราวก�อน่พ�พากษาน่�4 โจำที่ก<จำะต้"องย&�น่ต้�อศึาลช'4น่ต้"น่พร"อมก'บคิ)าฟ้Aอง อ/ที่ธรณ< หร&อฎ�กา หร&อใน่ระยะเวลาใด ๆ ก�อน่ที่��ศึาลช'4น่ต้"น่ ศึาลอ/ที่ธรณ< หร&อศึาลฎ�กาจำะม�คิ)าพ�พากษา- ใน่การขอคิ/"มคิรองประโยชน่<ของโจำที่ก<ช'�วคิราวก�อน่พ�พากษา ถ"าม�เหต้/ฉ/กเฉ�น่ คิ&อ

หากศึาลจำะต้"องพ�จำารณาคิ)าร"องของโจำที่ก<อย�างกรณ�ธรรมดาคิ&อ ม�การส�งส)าเน่าให"จำ)าเลยโต้"แย"ง คิ'ดคิ"าน่ และให"จำ)าเลยน่)าพยาน่เข"าส&บใน่ช'4น่ไต้�สวน่ด"วยแล"ว อาจำที่)าให"เวลาเน่��น่ช"าไปกว�าศึาลจำะออกคิ)าส'�งคิ/"มคิรองให"แก�โจำที่ก< กฎหมายจำ�งให"ส�ที่ธ�แก�โจำที่ก<ที่��จำะร"องขอให"ศึาลม�คิ)าส'�งคิ/"มคิรองประโยชน่<ใน่เหต้/ฉ/กเฉ�น่ได"- คิ)าร"องใน่เหต้/ฉ/กเฉ�น่น่�4โจำที่ก<สามารถที่)าเป�น่คิ)าร"องฝึ?ายเด�ยว คิ&อ ศึาลม�อ)าน่าจำพ�จำารณาคิ)าร"องของโจำที่ก<ไปฝึ?ายเด�ยวโดยไม�ต้"องส�งส)าเน่าคิ)าร"องให"แก�จำ)าเลยโต้"แย"งคิ'ดคิ"าน่ ที่'4งไม�ต้"องฟ้;งพยาน่หล'กฐาน่จำากฝึ?ายจำ)าเลยด"วย- ใน่กรณ�ที่��ศึาลม�คิ)าส'�งอน่/ญาต้ให"ยกเล�กการคิ/"มคิรองช'�วคิราว คิ)าส'�งน่�4จำะเป�น่ที่��ส/ด

โจำที่ก<ไม�ม�ส�ที่ธ�อ/ที่ธรณ<ฎ�กาต้�อไปได" โจำที่ก<คิงต้"องใช"ส�ที่ธ�ย&�น่คิ)าร"องขอคิ/"มคิรองประโยชน่<ช'�วคิราวใหม�ใน่กรณ�ธรรมดาได"เที่�าน่'4น่ แต้�ถ"าศึาลม�คิ)าส'�งให"ยกคิ)าร"องของจำ)าเลย จำ)าเลยย�อมม�ส�ที่ธ�อ/ที่ธรณ<ฎ�กาต้�อไปได"- คิ)าร"องขอคิ/"มคิรองประโยชน่<ของคิ*�คิวามช'�วคิราวน่�4 คิ*�คิวามที่/กฝึ?ายม�ส�ที่ธ�ที่��จำะย&�น่คิ)าร"องขอได" ใน่การร"องขอน่�4จำะร"องขอใน่ระหว�างการพ�จำารณาของศึาลช'4น่ต้"น่ ศึาลอ/ที่ธรณ< หร&อศึาลฎ�กาก.ได" การย&�น่คิ)าร"องน่�4จำะต้"องย&�น่ต้�อศึาลช'4น่ต้"น่ที่��พ�จำารณาคิด�น่'4น่

ศึาลช'4น่ต้"น่จำะเป�น่ผู้*"ที่)าการไต้�สวน่และม�คิ)าส'�งใน่กรณ�ที่��คิด�น่'4น่อย*�ใน่ระหว�างการพ�จำารณาของศึาลช'4น่ต้"น่ ถ"าคิด�น่'4น่อย*�ใน่ระหว�างการพ�จำารณาของศึาลอ/ที่ธรณ<หร&อศึาลฎ�กาเม&�อศึาลช'4น่ต้"น่ไต้�สวน่เสร.จำแล"ว ศึาลช'4น่ต้"น่จำะส�งคิ)าร"องพร"อมส)าเน่าการไต้�สวน่ไปให"ศึาลอ/ที่ธรณ< หร&อศึาลฎ�กาเป�น่ผู้*"ออกคิ)าส'�ง

- คิ)าส'�งคิ/"มคิรองช'�วคิราวก�อน่พ�พากษาจำะเร��มม�ผู้ลบ'งคิ'บโจำที่ก<ได"ก.ต้�อเม&�อโจำที่ก<ได"ร'บที่ราบคิ)าส'�ง หร&อได"ม�การส�งคิ)าส'�งให"โจำที่ก<แล"ว หร&อคิ)าส'�งน่'4น่ได"ถ&อว�าได"อ�าน่ให"โจำที่ก<ฟ้;งแล"ว กรณ�คิ)าส'�งคิ/"มคิรองประโยชน่<ของโจำที่ก<จำะเร��มม�ผู้ลใช"บ'งคิ'บได" ก.ต้�อเม&�อจำ)าเลยได"ร'บที่ราบคิ)าส'�งหร&อได"ม�การส�งคิ)าส'�งให"จำ)าเลยแล"ว หร&อคิ)าส'�งน่'4น่ถ&อว�าได"อ�าน่ให"จำ)าเลยฟ้;งแล"ว และกรณ�คิ)าส'�งคิ/"มคิรองประโยชน่<ของคิ*�คิวามก.เช�น่เด�ยวก'น่จำะเร��มม�ผู้ลใช"บ'งคิ'บได"ก.ต้�อเม&�อคิ*�คิวามฝึ?ายที่��จำะต้"องถ*กบ'งคิ'บได"ร'บที่ราบคิ)าส'�งแล"ว หร&อได"ม�การส�งคิ)าส'�งให"คิ*�คิวามด'งกล�าวแล"ว หร&อคิ)าส'�งน่'4น่ได"ถ&อว�าได"อ�าน่ให"คิ*�คิวามด'งกล�าวฟ้;งแล"ว- ผู้ลบ'งคิ'บคิ)าส'�งคิ/"มคิรองช'�วคิราวก�อน่พ�พากษาน่�4 ม�ล'กษณะต้ามคิ)าส'�งด'งต้�อไปน่�41. กรณ�คิ)าส'�งคิ/"มคิรองประโยชน่<ของจำ)าเลยช'�วคิราวก�อน่พ�พากษา คิ)าส'�งของศึาลที่��ให"โจำที่ก<วางเง�น่ประก'น่คิ�าฤชาธรรมเน่�ยมและคิ�าใช"จำ�าย ถ"าศึาลม�ได"พ�พากษาให"โจำที่ก<ชดใช"คิ�าฤชาธรรมเน่�ยมและคิ�าใช"จำ�ายให"แก�จำ)าเลยและม�ได"กล�าวใน่เร&�องเง�น่ฤชาธรรมเน่�ยมและคิ�าใช"จำ�ายที่��โจำที่ก<วางไว"เป�น่ประการใด คิ)าส'�งคิ/"มคิรองประโยชน่<ของจำ)าเลยก.เป�น่อ'น่ยกเล�กไปใน่ต้'ว เน่&�องจำากจำ)าเลยไม�ม�คิวามจำ)าเป�น่ต้"องบ'งคิ'บเอาก'บเง�น่ด'งกล�าว ถ"าหากศึาลพ�พากษาให"โจำที่ก<แพ"คิด�ชดใช"คิ�าฤชาธรรมเน่�ยมและคิ�าใช"จำ�ายให"แก�จำ)าเลย จำ)าเลยก.ม�ส�ที่ธ�ขอให"บ'งคิ'บเอาแก�เง�น่ที่��โจำที่ก<วางประก'น่ต้ามคิ)าส'�งศึาลไว"ต้�อไปได"2. จำ)าเลยเป�น่ฝึ?ายชน่ะคิด� คิ)าส'�งคิ/"มคิรองประโยชน่<ของโจำที่ก<ก.เป�น่อ'น่ยกเล�กไปใน่ต้'ว

แต้�ถ"าศึาลพ�พากษาให"โจำที่ก<เป�น่ฝึ?ายชน่ะคิด� คิ)าส'�งคิ/"มคิรองประโยชน่<ของโจำที่ก<คิงม�ผู้ลต้�อไปจำน่กว�าจำะได"ม�การปฏิ�บ'ต้�ต้ามคิ)าพ�พากษาเที่�าที่��จำ)าเป�น่ ฉะน่'4น่ใน่กรณ�ที่��โจำที่ก<ม�คิวามประสงคิ<จำะบ'งคิ'บคิด�ต้ามคิ)าพ�พากษา โดยอาศึ'ยผู้ลของคิ)าส'�งคิ/"มคิรองประโยชน่<ของโจำที่ก<ต้�อไป โจำที่ก<ก.จำะต้"องด)าเน่�น่การขอให"ศึาลออกหมายบ'งคิ'บคิด�เส�ยภายใน่ก)าหน่ด 15 ว'น่ น่'บแต้�ว'น่ที่��ก)าหน่ดให"จำ)าเลยปฏิ�บ'ต้�ต้ามคิ)าบ'งคิ'บคิรบก)าหน่ดลง11.2 การบ'งคิ'บต้ามคิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งแน่วคิ�ด1. เม&�อศึาลได"ม�คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งใน่คิด�หน่��งคิด�ใดไปแล"ว คิ*�คิวามฝึ?ายที่��ชน่ะคิด�ไม�ม�อ)าน่าจำที่��จำะบ'งคิ'บคิ*�คิวามฝึ?ายที่��แพ"คิด�ได"โดยพลการ แต้�จำะต้"องร"องขอให"ศึาลออกคิ)าส'�งบ'งคิ'บ หร&อออกหมายบ'งคิ'บคิด�ต้'4งเจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�เป�น่ผู้*"ด)าเน่�น่การบ'งคิ'บคิด�ต้ามคิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งต้�อไป2. เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�จำะต้"องด)าเน่�น่การบ'งคิ'บคิด�ต้ามข'4น่ต้อน่ของกฎหมาย ม�ฉะน่'4น่อาจำเป�น่การบ'งคิ'บคิด�โดยไม�ชอบและไม�ม�ผู้ลต้ามกฎหมาย- ใน่กรณ�ล*กหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาไม�ยอมปฏิ�บ'ต้�ต้ามคิ)าส'�งหร&อคิ)าพ�พากษาของศึาล เจำ"าหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาจำะต้"องพ�จำารณาผู้ลของคิ)าส'�งหร&อคิ)าพ�พากษาของศึาลว�าจำะเปFด

ช�องให"บ'งคิ'บคิด�โดยที่างใด จำะใช"ว�ธ�การบ'งคิ'บคิด�โดยเจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�ได"หร&อไม�- การขอให"ศึาลออกคิ)าบ'งคิ'บ คิ)าแถลงขอให"ศึาลออกคิ)าบ'งคิ'บ จำะต้"องย&�น่ต้�อศึาลช'4น่ต้"น่ที่��พ�จำารณาคิด�น่'4น่- การขอให"ศึาลออกหมายบ'งคิ'บคิด� เช�น่เด�ยวก'บคิ)าแถลงขอให"ศึาลออกคิ)าบ'งคิ'บ

กล�าวคิ&อ คิ)าส'�งหร&อคิ)าพ�พากษาใน่คิด�น่'4น่ ไม�ว�าจำะเป�น่คิ)าพ�พากษาของศึาลช'4น่ต้"น่ ศึาลอ/ที่ธรณ< หร&อศึาลฎ�กา และคิ)าส'�งหร&อคิ)าพ�พากษาน่'4น่จำะถ�งที่��ส/ดแล"วหร&อไม�ก.ต้าม เจำ"าหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาจำะต้"องย&�น่คิ)าขอน่�4ต้�อศึาลช'4น่ต้"น่ที่��พ�จำารณาและช�4ขาดต้'ดส�น่คิด�- การขอคิ)าส'�งศึาลบ'งคิ'บ เม&�อสภาพแห�งหน่�4ไม�เปFดช�องให"บ'งคิ'บช)าระหน่�4ได" ถ"าว'ต้ถ/แห�งหน่�4เป�น่อ'น่ให"กระที่)าการอ'น่หน่��งอ'น่ใด เจำ"าหน่�4จำะร"องขอต้�อศึาลให"ส' �งบ'งคิ'บให"บ/คิคิลภายน่อกกระที่)าการอ'น่น่'4น่โดยให"ล*กหน่�4เส�ยคิ�าใช"จำ�ายให"ก.ได" แต้�ถ"าว'ต้ถ/แห�งหน่�4เป�น่อ'น่ให"กระที่)าน่�ต้�กรรมอย�างใดอย�างหน่��งไซึ่ร" ศึาลจำะส'�งให"ถ&อเอาคิ)าพ�พากษาแที่น่การแสดงเจำต้น่าของล*กหน่�4ก.ได" ส�วน่หน่�4ซึ่��งม�ว'ต้ถ/เป�น่อ'น่จำะให"งดเว"น่การอ'น่ใด เจำ"าหน่�4จำะเร�ยกร"องให"ร&4อถอน่การที่��ได"กระที่)าลงแล"วน่'4น่ โดยให"ล*กหน่�4เส�ยคิ�าใช"จำ�ายและให"จำ'ดการอ'น่คิวรเพ&�อกาลภายหน่"าด"วยก.ได"- เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�ผู้*"ม�อ)าน่าจำใน่การบ'งคิ'บคิด� หมายถ�ง เจำ"าพน่'กงาน่ศึาล หร&อพน่'กงาน่อ&�น่ผู้*"ม�อ)าน่าจำต้ามบที่บ'ญญ'ต้�แห�งกฎหมายที่��ใช"อย*� ใน่อ'น่ที่��จำะปฏิ�บ'ต้�ต้ามว�ธ�การที่��บ'ญญ'ต้�ไว"ใน่ภาคิ 4 แห�งประมวลกฎหมายน่�4 เพ&�อคิ/"มคิรองส�ที่ธ�ของคิ*�คิวามใน่ระหว�างการพ�จำารณาหร&อเพ&�อบ'งคิ'บต้ามคิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�ง- การย�ดที่ร'พย<ก�อน่ที่��เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�จำะไปที่)าการบ'งคิ'บคิด� เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�จำะให"ผู้*"น่)าย�ดหร&อผู้*"ร 'บมอบอ)าน่าจำที่)าคิ)าร'บรองต้�อเจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�และวางเง�น่คิ�าใช"จำ�ายต้ามจำ)าน่วน่ที่��เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�จำะก)าหน่ด- เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�จำะต้"องต้รวจำสอบและที่)าคิวามเข"าใจำให"แน่�ช'ดว�าผู้*"น่)าย�ดต้"องการให"ย�ดที่ร'พย<อะไร ของใคิร จำ)าน่วน่ ราคิาที่ร'พย<ที่��ย�ด- เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�จำะต้"องที่)าการย�ดที่ร'พย<ใน่ระหว�างพระอาที่�ต้ย<ข�4น่ถ�งพระอาที่�ต้ย<ต้กใน่ว'น่ที่)าการปกต้�ของเจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด� หร&อว'น่ราชการเว"น่แต้�ใน่กรณ�ม�เหต้/ฉ/กเฉ�น่- ก�อน่ที่)าการย�ดที่ร'พย< เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�จำะแสดงหมายบ'งคิ'บคิด�ต้�อล*กหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษา ถ"าล*กหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาไม�อย*� ณ ที่��ย�ดที่ร'พย<น่'4น่ เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�จำะแสดงหมายบ'งคิ'บคิด�ต้�อบ/คิคิลที่��อย*�ใน่สถาน่ที่��ย�ดที่ร'พย<น่'4น่-เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�จำะย&ดที่ร'พย<ของล*กหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาแต้�เพ�ยงประมาณราคิาที่��คิวรจำะขายที่อดต้ลอดได"พอช)าระหน่�4ต้ามหมายบ'งคิ'บคิด�พร"อมที่'4งคิ�าธรรมเน่�ยมใน่

การบ'งคิ'บคิด�เที่�าน่'4น่- การย�ดส'งหาร�มที่ร'พย<ม�ร*ปร�างและอส'งหาร�มที่ร'พย<ย�อมคิรอบไปถ�งดอกผู้ลแห�งที่ร'พย<น่'4น่ด"วย เว"น่แต้�เจำ"าหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาไม�ประสงคิ<ให"ย�ด หร&อต้"องห"ามต้ามกฎหมายว�าไม�ให"รวมถ�ง

- เม&�อที่)าการย�ดที่ร'พย<เสร.จำแล"ว เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�จำะปFดประกาศึย�ดที่ร'พย<ไว" ณ

สถาน่ที่�� ๆ ย�ดโดยเปFดเผู้ยและจำะที่)ารายงาน่การย�ด บ'ญช�ที่ร'พย<ที่��ย�ดโดยแสดงรายละเอ�ยด- การประเม�น่ราคิาที่ร'พย<ที่��ย�ด เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�จำะประเม�น่ต้ามราคิาซึ่&4อขายก'น่ใน่ที่"องต้ลาด ต้ามสภาพคิวามเก�าใหม�ของที่ร'พย<น่'4น่ ๆ ม�ใช�ประเม�น่ราคิาต้ามที่��คิ*�คิวามต้กลงก'น่เพ&�อหล�กเล��ยงคิ�าธรรมเน่�ยม- การอาย'ดที่ร'พย< เจำ"าหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาจำะต้"องขอให"เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บด�ด)าเน่�น่การอาย'ดต้ามประมวลกฎหมายว�ธ�พ�จำาณาคิวามแพ�ง ม. 282 ไปย'งบ/คิคิลด'งกล�าวซึ่��งเป�น่ล*กหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษา แต้�ให"น่)าเง�น่หร&อที่ร'พย<ส�น่น่'4น่มาช)าระหร&อส�งมอบแก�เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด� ภายใน่เวลาที่��เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�ก)าหน่ดไว"ต้ามที่��เห.น่สมคิวร- การขายที่อดต้ลาดที่ร'พย<ที่��ย�ดหร&ออาย'ด เม&�อศึาลได"ม�คิ)าส'�งอน่/ญาต้ให"เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�ขายที่ร'พย<ที่��ย�ดได"แล"ว เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�จำะจำ'ดที่)าประกาศึขายที่อดต้ลาดที่ร'พย<โดยแสดงรายละเอ�ยดเก��ยวก'บที่ร'พย<ที่��ขาย กรณ�ที่ร'พย<ที่��ขายเป�น่ที่��ด�น่ จำะก)าหน่ดว'น่ขายไม�น่"อยกว�า 1 เด&อน่และไม�เก�น่ 2 เด&อน่น่'บแต้�ว'น่ที่��ลงประกาศึขายที่อดต้ลาด กรณ�ที่ร'พย<ที่��ขายเป�น่โรงเร&อน่ส��งปล*กสร"างต้�าง ๆ หร&อที่ร'พย<ส�น่อ&�น่ ๆ จำะก)าหน่ดว'น่ขายไม�น่"อยกว�า 20 ว'น่ และไม�เก�น่ 1 เด&อน่น่'บแต้�ว'น่ลงประกาศึขายที่อดต้ลาดเป�น่ต้"น่ไป- การขายที่อดต้ลาดส/รา ซึ่��งม�จำ)าน่วน่น่)4าส/ราต้'4งแต้� 10 ล�ต้รข�4น่ไป เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�จำะต้"องแจำ"งให"กรมสรรพสาม�ต้ที่ราบล�วงหน่"าก�อน่ว'น่ขายไม�น่"อยกว�า 7 ว'น่- ที่ร'พย<ที่��ขายเป�น่ที่��ด�น่หร&อเป�น่ที่ร'พย<ที่��ม�ราคิาส*ง เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�อาจำผู้�อน่ผู้'น่ให"ผู้*"ซึ่&4อช)าระเง�น่ม'ดจำ)าไม�เก�น่ร"อยละ 25 ของราคิาซึ่&4อ และให"ผู้*"ซึ่&4อช)าระราคิาที่ร'พย<ที่'4งส�4น่ภายใน่ระยะเวลาไม�เก�น่ 15 ว'น่โดยเจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด� และผู้*"ซึ่&4อจำะต้"องที่)าส'ญญาก'น่ไว"เป�น่หล'กฐาน่ด"วย- ถ"าที่ร'พย<ด'งกล�าวเป�น่ที่��ด�น่และผู้*"ซึ่&4อได"เป�น่ผู้*"ม�ช&�อใน่โฉน่ดร�วมก'บล*กหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษา หร&อเป�น่ผู้*"ม�ส�วน่ได"จำากกองมรดกต้ามคิ)าพ�พากษาใน่คิด�ที่��ล*กหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาถ*กฟ้Aองบ'งคิ'บให"แบ�งป;น่มรดก หร&อผู้*"ซึ่&4อเป�น่เจำ"าหน่�4บ/ร�มส�ที่ธ�เหน่&อที่��ด�น่ที่��ขายต้ามคิ)าช�4ขาดของศึาล ผู้*"ซึ่&4อด'งกล�าวม�ส�ที่ธ�จำะขอห'กส�วน่ได"ใช"แที่น่ราคิาซึ่&4อได"

- ถ"าปรากฏิว�าศึาลพ�พากษาหร&อส'�งโดยจำ)าเลยขาดน่'ด เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�จำะงดการจำ�ายเง�น่ไว"จำน่กว�าระยะ 6 เด&อน่จำะได"ล�วงพ"น่ไปน่'บแต้�ว'น่ย�ดที่ร'พย<หร&ออาย'ดที่ร'พย<ส�น่ของล*กหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษา เว"น่แต้�ศึาลจำะส'�งเป�น่อย�างอ&�น่- เม&�อผู้*"ม�ส�วน่ได"เส�ยใน่การบ'งคิ'บคิด�ที่/กคิน่ได"ร'บส�วน่แบ�งแล"ว ใน่กรณ�ที่��ย'งม�เง�น่เหล&อ และเง�น่ที่��เหล&อน่'4น่ถ"าศึาลได"ม�คิ)าส'�งประการใดไว" เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�จำะต้"องปฏิ�บ'ต้�ต้ามคิ)าส'�งน่'4น่ ถ"าไม�ม�คิ)าส'�งของศึาล เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�จำะจำ�ายเง�น่น่'4น่ให"ล*กหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษา แต้�ถ"าที่ร'พย<ส�น่ของบ/คิคิลภายน่อกถ*กจำ)าหน่�ายไปเพ&�อประโยชน่<แก�ล*กหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษา เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�จำะจำ�ายเง�น่ที่��เหล&อน่'4น่แก�บ/คิคิลภายน่อกต้ามส�ที่ธ�เร�ยกร"องของบ/คิคิลภายน่อกที่��ม�ต้�อล*กหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษา- ว�ธ�การข'บไล�หร&อบ'งคิ'บให"ล*กหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาออกไปจำากอส'งหาร�มที่ร'พย<ที่��อาศึ'ยหร&อคิรอบคิรองม� 2 กรณ�ด'งต้�อไปน่�41. ใน่กรณ�ย'งม�ผู้*"อาศึ'ย เจำ"าหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาจำะต้"องมาน่)าเจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�ไปปFดประกาศึแจำ"งให"ผู้*"ที่��อาศึ'ยอย*�ใน่ที่ร'พย<ด'งกล�าว ซึ่��งอ"างว�าม�ใช�บร�วารของล*กหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาย&�น่คิ)าร"องแสดงอ)าน่าจำพ�เศึษต้�อศึาลภายใน่ 8 ว'น่ เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�รายงาน่ขอให"ศึาลออกหมายจำ'บ เม&�อศึาลออกหมายจำ'บแล"วพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�ต้"องต้�ดต้�อเจำ"าพน่'กงาน่ต้)ารวจำด)าเน่�น่การจำ'บก/มด'งกล�าว2. ใน่กรณ�ไม�ม�ผู้*"อาศึ'ยอย*�ใน่ที่ร'พย<พ�พาที่และไม�ม�ที่ร'พย<ส�น่ใดอย*�ใน่ที่ร'พย<พ�พาที่ เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�จำะที่)าการส�งมอบที่ร'พย<พ�พาที่ให"แก�เจำ"าหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษา- ว�ธ�การร&4อถอน่ส��งปล*กสร"างของล*กหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาออกไปจำากอส'งหาร�มที่ร'พย< เจำ"าหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาจำะต้"องน่)าเจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�ไปปFดประกาศึก)าหน่ดว'น่ร&4อถอน่ไม�น่"อยกว�า 7 ว'น่- เจำ"าหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาม�ส�ที่ธ�ที่��จำะขอให"เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�งดหร&อถอน่การบ'งคิ'บคิด�ต้�อไปน่�41. งดการบ'งคิ'บคิด� เจำ"าหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาจำะแจำ"งเป�น่หน่'งส&อไปย'งเจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�ว�า ต้น่ต้กลงขอให"เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�งดการบ'งคิ'บคิด�ไว"ช'�วระยะเวลาหร&อภายใน่เง&�อน่ไขอย�างหน่��งอย�างใด หร&อเจำ"าหน่�4จำะร"องขอให"ศึาลม�คิ)าส'�งให"งดการบ'งคิ'บคิด�ไว"ภายใน่ระยะเวลาหร&อภายใต้"เง&�อน่ไขอย�างหน่��งอย�างใด2. ถอน่การบ'งคิ'บคิด� เจำ"าหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาจำะต้"องแจำ"งเป�น่หน่'งส&อไปย'งเจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�ว�าต้น่ขอสละส�ที่ธ�ใน่การบ'งคิ'บคิด�น่'4น่หร&อร"องขอให"ศึาลส'�งถอน่การบ'งคิ'บคิด�- ใน่กรณ�ที่��ล*กหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาม�คิวามประสงคิ<ที่��จำะให"เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�ถอน่

การบ'งคิ'บคิด� ต้"องน่)าเง�น่จำ)าน่วน่พอช)าระหน่�4พร"อมคิ�าฤชาธรรมเน่�ยมต้ามคิ)าพ�พากษาและคิ�าธรรมเน่�ยมใน่ช'4น่บ'งคิ'บคิด�วางต้�อเจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�หร&อวางต้�อศึาล พร"อมก'บแถลงขอให"เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�หร&อศึาลม�คิ)าส'�งให"ถอน่การบ'งคิ'บคิด�ต้�อไป- ใน่การงดการบ'งคิ'บคิด�น่�4 เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�จำะต้"องส�งคิ)าบอกกล�าวงดการบ'งคิ'บคิด�ให"แก�เจำ"าหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษา และบ/คิคิลภายน่อกผู้*"ม�ส�วน่ได"เส�ยที่ราบ เว"น่แต้�จำะได"งดการบ'งคิ'บคิด�ต้ามคิ)าขอของบ/คิคิลเหล�าน่'4น่เอง- เจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�จำะต้"องถอน่การบ'งคิ'บคิด�ใน่กรณ�1. ล*กหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาวางเง�น่ต้�อเจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�เป�น่จำ)าน่วน่พอช)าระหน่�4พร"อมคิ�าฤชาธรรมเน่�ยมต้ามคิ)าพ�พากษาและคิ�าธรรมเน่�ยมใน่ช'4น่บ'งคิ'บคิด�2. ศึาลม�คิ)าส'�งให"ถอน่การบ'งคิ'บคิด�3. ได"ร'บแจำ"งเป�น่หน่'งส&อจำากเจำ"าหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาว�าต้น่สละส�ที่ธ�ใน่การบ'งคิ'บคิด�4. คิ)าพ�พากษาใน่ระหว�างการบ'งคิ'บคิด�ถ*กกล'บใน่ช'4น่ที่��ส/ด11.3 ว�ธ�การคิ/"มคิรองส�ที่ธ�ของบ/คิคิลภายน่อกแน่วคิ�ด1. บ/คิคิลภายน่อกผู้*"ม�ส�ที่ธ�อย�างหน่��งอย�างใดเหน่&อที่ร'พย<ที่��ถ*กบ'งคิ'บคิด�ย�อมไม�เส�ยไป2. เจำ"าหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาม�ส�ที่ธ�ร"องขอเข"าเฉล��ยที่ร'พย<ส�น่หร&อเง�น่ที่��ได"จำากการจำ)าหน่�ายที่ร'พย<ส�น่ที่��ถ*กบ'งคิ'บคิด�ใน่คิด�อ&�น่ได"- หล'กเกณฑิ<การร"องขอให"บ'งคิ'บเหน่&อที่ร'พย<ส�น่ของล*กหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษา1. ผู้*"ม�ส�ที่ธ�ร"องขอได"แก� เจำ"าหน่�4ผู้*"ม�บ/ร�มส�ที่ธ�หร&อบ/คิคิลที่��ม�ส�ที่ธ�อ&�น่ ๆ

2. บ/คิคิลผู้*"ม�ส�ที่ธ�ร"องขอให"บ'งคิ'บเหน่&อที่ร'พย<ส�น่ของล*กหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาได" จำะต้"องเป�น่กรณ�ที่��ที่ร'พย<ของล*กหน่�4ซึ่��งอย*�ภายใต้"ส�ที่ธ�ของเจำ"าหน่�4ด'งกล�าวถ*กเจำ"าหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาน่)าเจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�ไปย�ดมาน่)าออกขายที่อดต้ลาด3. การได"ร'บช)าระหน่�4ของผู้*"ร "องขอให"บ'งคิ'บเหน่&อที่ร'พย< ผู้*"ร "องจำะได"ร'บช)าระหน่�4ของต้น่มาต้�างหากจำากส�ที่ธ�ของเจำ"าหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษา- บ/คิคิลซึ่��งเป�น่เจำ"าของร�วมก'บล*กหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาใน่ที่ร'พย<ที่��ถ*กเจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�ย�ดไปไม�ม�ส�ที่ธ�ร"องขอให"ศึาลปล�อยที่ร'พย<ได" เพราะถ&อไม�ได"ว�าที่ร'พย<ด'งกล�าวไม�ใช�ของจำ)าเลย บ/คิคิลซึ่��งเป�น่เจำ"าของร�วมคิงม�ส�ที่ธ�ที่��จำะย&�น่คิ)าร"องต้�อศึาลต้ามม. 287 แห�ง

ปวพ. เพ&�อขอให"ศึาลส'�งให"บ/คิคิลด'งกล�าวได"ร'บเง�น่จำากการขายที่อดต้ลาดที่ร'พย<ใน่ส�วน่ที่��เป�น่ส�ที่ธ�ของต้น่- หล'กเกณฑิ<ใน่การร"องขอให"ปล�อยที่ร'พย<ส�น่ที่��ถ*กย�ด1. ล*กหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาม�ใช�เป�น่เจำ"าของหร&อผู้*"ม�กรรมส�ที่ธ�Jใน่ที่ร'พย<ส�น่ที่��เจำ"าพน่'กงาน่

บ'งคิ'บคิด�ย�ดมา2. บ/คิคิลผู้*"ม�ส�วน่ได"เส�ยใน่ต้'วที่ร'พย<ส�น่ที่��ย�ดเป�น่ผู้*"ม�ส�ที่ธ�ร"องขอให"ปล�อยที่ร'พย<ส�น่ที่��ถ*กย�ดได"3. บ/คิคิลผู้*"ม�สวน่ได"เส�ยด'งกล�าวจำะต้"องย&�น่คิ)าร"องขอให"ปล�อยที่ร'พย<ส�น่ที่��ถ*กย�ดเส�ยก�อน่ที่��พน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�จำะน่)าที่ร'พย<ส�น่น่'4น่ออกขายที่อดต้ลาด หร&อจำ)าหน่�าย- ว�ธ�การร"องขอให"ปล�อยที่ร'พย<ส�น่ที่��ถ*กย�ด1. ผู้*"ร "องเปร�ยบเสม&อน่โจำที่ก< ม�หน่"าที่��น่)าส�งหมายเร�ยกและส)าเน่าคิ)าร"องให"เจำ"าหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาผู้*"น่)าย�ดคิ)าให"การเสม&อน่เป�น่จำ)าเลยใน่คิด�ร"องขอให"ปล�อยที่ร'พย<2. ผู้*"ร "องต้"องระบ/ว�าล*กหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาม�ใช�เจำ"าของหร&อผู้*"ม�กรรมส�ที่ธ�Jที่��ถ*กย�ด ผู้*"ร "องเป�น่ผู้*"ม�ส�วน่ได"เส�ยใน่ที่ร'พย<ที่��ถ*กย�ดใน่ฐาน่ะอย�างไร พร"อมก'บคิวามประสงคิ<หร&อคิ)าขอของผู้*"ร "อง คิ&อ ขอให"ศึาลม�คิ)าส'�งปล�อยที่ร'พย<ส�น่ที่��ย�ดด'งกล�าวต้�อไป3. ผู้*"ร "องจำะต้"องย&�น่คิ)าร"องด'งกล�าวต้�อศึาลช'4น่ต้"น่ที่��พ�จำารณาพ�พากษาคิด�น่'4น่- การพ�จำารณาและม�คิ)าส'�งคิ)าร"องขอให"ปล�อยที่ร'พย<ส�น่ที่��ถ*กย�ด1. ศึาลที่��ม�อ)าน่าจำพ�จำารณาและม�คิ)าส'�งคิ)าร"องขอให"ปล�อยที่ร'พย<ส�น่ที่��ถ*กย�ดได"แก� ศึาลช'4น่ต้"น่ที่��พ�พากษาคิด�น่'4น่2. หล'งจำากเจำ"าหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาย&�น่คิ)าให"การแล"ว ศึาลอาจำที่)าการช�4สองสถาน่และน่'ดส&บพยาน่ไปอย�างคิด�ธรรมดา3. ให"ส�ที่ธ�แก�เจำ"าหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาที่��จำะย&�น่คิ)าขอโดยที่)าเป�น่คิ)าร"อง หากม�พยาน่หล'กฐาน่เบ&4องต้"น่แสดงว�าคิ)าร"องขอของผู้*"ร "องน่'4น่ไม�ม*ล และย&�น่เข"ามาเพ&�อประว�งให"ช'กช"า

ศึาลม�อ)าน่าจำที่��จำะม�คิ)าส'�งให"ผู้*"ร "องวางเง�น่ต้�อศึาลภายใน่ระยะเวลาต้ามที่��ศึาลจำะก)าหน่ดไว"- เจำ"าหน่�4จำ)าน่องม�ส�ที่ธ�บ'งคิ'บช)าระหน่�4เอาจำากที่ร'พย<ส�น่ของล*กหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาซึ่��งได"จำ)าน่องไว"ก'บต้น่และถ*กเจำ"าพน่'กงาน่บ'งคิ'บคิด�ย�ดไปได" โดยว�ธ�การด'งต้�อไปน่�41. ย&�น่คิ)าร"องขอให"ศึาลส'�งให"ต้น่ได"ร'บช)าระหน่�4จำากที่ร'พย<จำ)าน่องก�อน่เจำ"าหน่�4รายอ&�น่เส�ยก�อน่เอาที่ร'พย<จำ)าน่องน่'4น่ออกขายที่อดต้ลาด2. ถ"าหากต้น่ม�ส�ที่ธ�เอาที่ร'พย<ที่��จำ)าน่องหล/ดเป�น่ส�ที่ธ�ได"ต้ามกฎหมาย ก.สามารถย&�น่คิ)าร"องขอให"ศึาลส'�งให"ที่ร'พย<จำ)าน่องหล/ดเป�น่ส�ที่ธ�ขอต้น่ ก�อน่เอาที่ร'พย<จำ)าน่องออกขายที่อดต้ลาด- หล'กเกณฑิ<ใน่การที่��ศึาลจำะส'�งให"บ/คิคิลใดได"เข"าเฉล��ยที่ร'พย<ส�น่หร&อเง�น่ที่��ได"จำากการจำ)าหน่�ายที่ร'พย<ส�น่ของล*กหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาม�ด'งน่�41. บ/คิคิลน่'4น่จำะต้"องเป�น่เจำ"าหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาของล*กหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาคิน่เด�ยวก'น่

น่'4น่ใน่ขณะย&�น่คิ)าร"องและต้น่ไม�สามารถบ'งคิ'บช)าระหน่�4เอาจำากที่ร'พย<ส�น่อ&�น่ของล*กหน่�4ต้ามคิ)าพ�พากษาได"2. ได"ย&�น่คิ)าร"องต้�อศึาลก�อน่ส�4น่ก)าหน่ด 14 ว'น่ น่'บจำากว'น่จำ)าหน่�ายที่ร'พย<ส�น่ที่��ย�ดหร&อน่'บจำากว'น่ย�ดเง�น่หร&อน่'บจำากว'น่ช)าระเง�น่หร&อส�งมอบที่ร'พย<ส�น่ที่��ถ*กอาย'ด

หน่�วยที่�� 12 การด)าเน่�น่คิด�พ�เศึษบางประเภที่แน่วคิ�ด1. การด)าเน่�น่คิด�ล"มละลายม�หล'กเกณฑิ<และว�ธ�การด)าเน่�น่คิด�แต้กต้�างไปจำากการด)าเน่�น่คิด�แพ�งสาม'ญ โดยกระบวน่พ�จำารณาคิด�ล"มละลายน่อกจำากจำะหมายถ�งกระบวน่พ�จำารณาที่��กระที่)าต้�อศึาลแล"ว ย'งหมายรวมถ�งกระบวน่พ�จำารณาที่��กระที่)าต้�อเจำ"าพน่'กงาน่พ�ที่'กษ<ที่ร'พย<ด"วย บ/คิคิลที่��ถ*กด)าเน่�น่คิด�ล"มละลายจำะถ*กล�ดรอน่ส�ที่ธ�ที่'4งส�ที่ธ�ใน่ที่ร'พย<ส�น่และส�ที่ธ�ใน่เสร�ภาพบางประเภที่ต้ลอดไปจำน่กว�าบ/คิคิลผู้*"น่' 4น่จำะหล/ดพ"น่จำากการล"มละลายต้ามเง&�อน่ไขของกฎหมาย2. การด)าเน่�น่คิด�ใน่ศึาลแรงงาน่ต้"องบ'งคิ'บต้ามพระราชบ'ญญ'ต้�จำ'ดต้'4งศึาลแรงงาน่และว�ธ�พ�จำารณาคิด�แรงงาน่ พ.ศึ.2522 แต้�บางกรณ�จำะต้"องน่)าบที่บ'ญญ'ต้�แห�งปวพ.

มาใช"บ'งคิ'บเที่�าที่��ไม�ข'ดหร&อแย"งก'บพ.ร.บ.โดยอน่/โลม3. การด)าเน่�น่คิด�ภาษ�อากรม�ข' 4น่ต้อน่แต้กต้�างไปจำากการด)าเน่�น่คิด�แพ�งสาม'ญ ผู้*"ได"ร'บแจำ"งการประเม�น่หร&อผู้*"ถ*กเร�ยกเก.บภาษ�อากรเพ��ม จำะต้"องอ/ที่ธรณ<ต้�อคิณะกรรมการพ�จำารณาอ/ที่ธรณ<หร&อผู้*"ม�อ)าน่าจำพ�จำารณาอ/ที่ธรณ<เม&�อคิณะกรรมการพ�จำารณาอ/ที่ธรณ<หร&อผู้*"ม�อ)าน่าจำพ�จำารณาอ/ที่ธรณ<ม�คิ)าว�น่�จำฉ'ยแล"วจำ�งจำะม�ส�ที่ธ�ฟ้Aองคิด�ภาษ�อากร ซึ่��งม�กระบวน่พ�จำารณาไปต้ามพระราชบ'ญญ'ต้�จำ'ดต้'4งศึาลภาษ�อากร และว�ธ�พ�จำารณาคิด�ภาษ�อากร

12.1 การด)าเน่�น่คิด�ล"มละลายแน่วคิ�ด1. กฎหมายบ'ญญ'ต้�หล'กเกณฑิ<และว�ธ�ด)าเน่�น่คิด�ล"มละลายไว"เป�น่พ�เศึษแต้กต้�างไปจำากการด)าเน่�น่คิด�แพ�งสาม'ญ เป�น่ต้"น่ว�าหล'กเกณฑิ<การฟ้Aองคิด�อ)าน่าจำศึาลต้ลอดจำน่ข'4น่ต้อน่การพ�จำารณาของศึาล2. กฎหมายบ'ญญ'ต้�ให"เจำ"าพน่'กงาน่พ�ที่'กษ<ที่ร'พย<เป�น่ผู้*"เข"าด)าเน่�น่ก�จำการต้�าง ๆ ที่��เก��ยวก'บที่ร'พย<ส�น่ของล*กหน่�4 และเป�น่ผู้*"ด)าเน่�น่กระบวน่พ�จำารณาคิด�ล"มละลายต้ามข'4น่ต้อน่ของกฎหมาย3. ล*กหน่�4ม�ส�ที่ธ�ขอให"ต้น่หล/ดพ"น่จำากการล"มละลายด"วยว�ธ�ขอประน่อมหน่�4ก�อน่หร&อ

หล'งล"มละลาย ขอยกเล�กการล"มละลาย หร&อขอปลดจำากการล"มละลาย- หล'กเกณฑิ<ที่��ล*กหน่�4จำะถ*กฟ้Aองให"ล"มละลายได" ล*กหน่�4จำะต้"องเป�น่ผู้*"ม�หน่�4ส�น่ล"น่พ"น่ต้'ว ม�ภ*ม�ล)าเน่าหร&อประกอบธ/รก�จำไม�ว�าด"วยต้น่เองหร&อโดยต้'วแที่น่ใน่ราชอาณาจำ'กร หร&อเคิยม�ภ*ม�ล)าเน่าหร&อเคิยประกอบธ/รก�จำใน่ราชอาณาจำ'กรภายใน่ 1 ปDก�อน่ฟ้Aอง ล*กหน่�4เป�น่หน่�4ต้' 4งแต้� 50,000 บาที่ข�4น่ไป ใน่กรณ�ล*กหน่�4เป�น่บ/คิคิลธรรมดา หร&อต้'4งแต้� 500,000 บาที่ข�4น่ไป ใน่กรณ�ล*กหน่�4เป�น่น่�ต้�บ/คิคิล และหน่�4น่' 4น่อาจำก)าหน่ดจำ)าน่วน่ได"โดยแน่�น่อน่- ศึาลที่��ล*กหน่�4ม�ภ*ม�ล)าเน่าอย*�ใน่เขต้หร&อประกอบธ/รก�จำอย*�ใน่เขต้ ไม�ว�าด"วยต้น่เองหร&อโดยต้'วแที่น่ใน่ขณะที่��ย&�น่คิ)าฟ้Aอง หร&อภายใน่ก)าหน่ดเวลาหน่��งปDก�อน่น่'4น่- โจำที่ก<จำะถอน่ฟ้Aองไม�ได"เว"น่แต้�ศึาลจำะอน่/ญาต้ น่อกจำากน่�4ใน่กรณ�ที่��ศึาลม�คิ)าส'�งพ�ที่'กษ<ที่ร'พย<ของล*กหน่�4ช'�วคิราวแล"ว ก�อน่ที่��ศึาลจำะส'�งจำ)าหน่�ายคิด�เพราะโจำที่ก<ถอน่ฟ้Aอง จำะต้"องม�การโฆษณาใน่หน่'งส&อพ�มพ<รายว'น่อย�างน่"อยหน่��งฉบ'บ เพ&�อให"เจำ"าหน่�4ที่'4งหลายที่ราบล�วงหน่"าไม�น่"อยกว�า 7 ว'น่อ�กด"วย- ก�อน่ย&�น่ฟ้Aองคิด�ล"มละลาย โจำที่ก<คิวรที่ราบหล'กเกณฑิ<ใน่เร&�อง1. หล'กเกณฑิ<ที่��ล*กหน่�4จำะถ*กฟ้Aองให"ล"มละลายได"2. ศึาลที่��ม�เขต้อ)าน่าจำร'บคิ)าฟ้Aองคิด�ล"มละลายไว"พ�จำารณาพ�พากษา3. จำ)าน่วน่เง�น่คิ�าฤชาธรรมเน่�ยม และเง�น่วางประก'น่คิ�าใช"จำ�ายต้�อศึาล- ว�ธ�ปฏิ�บ'ต้�ของเจำ"าพน่'กงาน่พ�ที่'กษ<ที่ร'พย<ต้�อคิ)าขอร'บช)าระหน่�4ของเจำ"าหน่�4ใน่คิด�ล"มละลาย ใน่เบ&4องต้"น่เจำ"าพน่'กงาน่พ�ที่'กษ<ที่ร'พย<จำะต้รวจำคิ)าขอร'บช)าระหน่�4ว�าชอบที่��จำะร'บไว"พ�จำารณาหร&อไม� ถ"าไม�ชอบจำะม�คิ)าส'�งไม�ร'บคิ)าขอร'บช)าระหน่�4ไว"พ�จำารณา หากชอบจำะม�คิ)าส'�งร'บไว"พ�จำารณาต้�อไป และน่'ดเจำ"าหน่"าที่��มาต้รวจำคิ)าขอร'บช)าระหน่�4ว�าม�เจำ"าหน่�4รายใดจำะคิ'ดคิ"าน่คิ)าขอร'บช)าระหน่�4ของเจำ"าหน่�4รายอ&�น่หร&อไม� จำากน่'4น่จำะที่)าการสอบสวน่พยาน่หล'กฐาน่ของเจำ"าหน่�4 ล*กหน่�4และผู้*"คิ'ดคิ"าน่ถ"าม� เม&�อเสร.จำการสอบสวน่เจำ"าพน่'กงาน่พ�ที่'กษ<ที่ร'พย<จำะที่)าคิวามเห.น่เสน่อให"ศึาลม�คิ)าส'�งให"เจำ"าหน่�4ได"ร'บช)าระหน่�4หร&อไม�อย�างไรต้�อไป- ว�ธ�ด)าเน่�น่คิด�เพ&�อให"ล*กหน่�4หล/ดพ"น่จำากการล"มละลายม�อย*� 3 ว�ธ�คิ&อ1. การขอประน่อมหน่�42. การขอให"ศึาลส'�งยกเล�กการล"มละลาย3. การขอให"ศึาลส'�งปลดจำากการล"มละลาย

12.2 การด)าเน่�น่คิด�แรงงาน่แน่วคิ�ด

1. การด)าเน่�น่กระบวน่พ�จำารณาคิด�แรงงาน่กฎหมายต้"องการให"เป�น่ไปโดยประหย'ด

สะดวก รวดเร.ว และเที่��ยงธรรม ส�วน่มากจำ�งเป�น่ว�ธ�ที่��ไม�ย/�งยากแต้�รวบร'ด แต้�ม�ข"อพ�พาที่แรงงาน่อย*�หลายกรณ�ที่��จำะต้"องผู้�าน่ข'4น่ต้อน่และว�ธ�การที่��กฎหมายบ'ญญ'ต้�เส�ยก�อน่ จำ�งจำะน่)าคิด�มาฟ้Aองศึาลแรงงาน่ได"2. การด)าเน่�น่กระบวน่พ�จำารณาใน่ศึาลแรงงาน่โดยที่'�วไปต้"องปฏิ�บ'ต้�ต้ามพระราชบ'ญญ'ต้�จำ'ดต้'4งศึาลแรงงาน่และว�ธ�พ�จำารณาแรงงาน่ พ.ศึ.2522 แต้�บางกรณ�ก.ต้"องน่)าเอาประมวลกฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามแพ�งมาใช"บ'งคิ'บโดยอน่/โลม การอ/ที่ธรณ<คิด�แรงงาน่ก.ม�ว�ธ�การที่��แต้กต้�างก'บคิด�แพ�งที่'�วไป3. การบ'งคิ'บต้ามคิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งศึาลแรงงาน่ส�วน่มากม�ว�ธ�เช�น่เด�ยวก'บคิด�แพ�งที่'�วไป จำ�งต้"องน่)าประมวลกฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามแพ�งมาใช"บ'งคิ'บโดยอน่/โลมเป�น่ส�วน่ใหญ�- เขต้อ)าน่าจำศึาลแรงงาน่กลาง1. เขต้อ)าน่าจำปกต้� คิ&อ กที่ม. สม/ที่รปราการ สม/ที่รสาคิร น่คิรปฐม น่น่ที่บ/ร� และปที่/มธาน่�2. เขต้อ)าน่าจำเฉพาะกาล ใน่ขณะที่��ศึาลแรงงาน่ภาคิและศึาลแรงงาน่จำ'งหว'ดย'งไม�เปFดที่)าการ ให"ศึาลแรงงาน่กลางม�เขต้อ)าน่าจำเฉพาะกาลที่'�วราชอาณาจำ'กร- การย&�น่ฟ้Aองคิด�แรงงาน่กลางม�ว�ธ�ปฏิ�บ'ต้� 3 ว�ธ�คิ&อ1. โจำที่ก<น่)าฟ้Aองมาย&�น่เองโดยการเข�ยน่หร&อพ�มพ<2. น่�ต้�กรของศึาลแรงงาน่กลางให"คิ)าแน่ะน่)าใน่การเข�ยน่ฟ้Aอง3. ฟ้Aองด"วยวาจำาด"วยการขอให"ศึาลบ'น่ที่�กคิ)าฟ้Aองให"- การย&�น่คิ)าฟ้Aองต้ลอดจำน่การด)าเน่�น่กระบวน่พ�จำารณาใด ๆ ใน่ศึาลแรงงาน่ได"ร'บยกเว"น่ไมต้"องเส�ยคิ�าฤชาธรรมเน่�ยม- การย&�น่คิ)าให"การใน่คิด�แรงงาน่ ที่)าได" 3 ว�ธ�คิ&อ1. ย&�น่คิ)าให"การเป�น่หน่'งส&อก�อน่ว'น่น่'ดพ�จำารณา2. จำ)าเลยอาจำที่)าคิ)าให"การเป�น่หน่'งส&อไปย&�น่ต้�อศึาลใน่ว'น่น่'ดพ�จำารณาก.ได"3. จำ)าเลยอาจำจำะให"การด"วยวาจำาใน่ว'น่น่'ดพ�จำารณา- คิด�แรงงาน่ไม�บ'งคิ'บให"จำ)าเลยย&�น่คิ)าให"การใน่ 8 ว'น่อย�างคิด�ธรรมดา จำ)าเลยใน่คิด�แรงงาน่จำ�งไม�จำ)าเป�น่ต้"องขยายเวลาย&�น่คิ)าให"การ ที่างปฏิ�บ'ต้�จำะใช"ว�ธ�เล&�อน่ว'น่น่'ดพ�จำารณาน่'ดแรกน่'4น่ออกไป- คิด�ที่��อย*�ใน่อ)าน่าจำพ�จำารณาพ�พากษาคิด�หร&อคิ)าส'�งของศึาลแรงงาน่1. คิด�พ�พาที่เก��ยวด"วยส�ที่ธ�หร&อหน่"าที่��ต้ามส'ญญาจำ"างแรงงาน่หร&อต้ามข"อต้กลงเก��ยว

ก'บสภาพการจำ"าง2. คิด�พ�พาที่เก��ยวด"วยส�ที่ธ�หร&อหน่"าที่��ต้ามกฎหมายว�าด"วยการคิ/"มคิรองแรงงาน่ หร&อกฎหมายว�าด"วยแรงงาน่ส'มพ'น่ธ<3. กรณ�ที่��จำะต้"องใช"ส�ที่ธ�ที่างศึาลต้ามกฎหมายว�าด"วยการคิ/"มคิรองแรงงาน่หร&อกฎหมายว�าด"วยแรงงาน่ส'มพ'น่ธ<4. คิด�อ/ที่ธรณ<คิ)าว�น่�จำฉ'ยของเจำ"าพน่'กงาน่ต้ามกฎหมายว�าด"วยการคิ/"มคิรองแรงงาน่

หร&อของคิณะกรรมการแรงงาน่ส'มพ'น่ธ< หร&อร'ฐมน่ต้ร�ต้ามกฎหมายว�าด"วยแรงงาน่ส'มพ'น่ธ<5. คิด�อ'น่เก�ดแต้�ม*ลละเม�ดระหว�างน่ายจำ"างและล*กจำ"างส&บเน่&�องจำากข"อพ�พาที่แรงงาน่หร&อเก��ยวก'บการที่)างาน่ต้ามส'ญญาจำ"างแรงงาน่- การฟ้Aองคิด�ต้�อศึาลแรงงาน่ต้ามพ.ร.บ.แรงงาน่ส'มพ'น่ธ< พ.ศึ.2518 จำะต้"องผู้�าน่ข'4น่ต้อน่คิ&อ ผู้*"เส�ยหายจำะต้"องร"องเร�ยน่ต้�อคิณะกรรมการแรงงาน่ส'มพ'น่ธ<ภายใน่ 60 ว'น่เส�ยก�อน่ ถ"าผู้*"เส�ยหายไม�ร"องเร�ยน่ต้�อคิณะกรรมการแรงงาน่ส'มพ'น่ธ<แล"วน่)าคิด�มาฟ้Aองศึาล ศึาลจำะไม�ร'บฟ้Aอง เพราะต้"องห"ามต้ามพ.ร.บ.จำ'ดต้'4งศึาลแรงงาน่ฯ พ.ศึ.2522

ม.8 วรรคิสอง- กรณ�บ'งคิ'บต้าม พ.ร.บ. จำ'ดต้'4งศึาลแรงงาน่ฯ พ.ศึ.2522 และ ปพพ. คิ&อ1. การขาดน่'ดพ�จำารณา 2 คิร'4งได" โดยถ"าโจำที่ก<ไม�มาศึาลใน่ว'น่น่'ดพ�จำารณาโดยไม�แจำ"งเหต้/ข'ดข"อง ม.40 ให"ถ&อว�าโจำที่ก<ไม�ประสงคิ<จำะด)าเน่�น่คิด�ต้�อไป ให"ศึาลแรงงาน่ม�คิ)าส'�งจำ)าหน่�ายคิด�เส�ยจำากสารบบคิวาม ถ"าจำ)าเลยไม�มาศึาลใน่ว'น่น่'ดพ�จำารณาโดยไม�แจำ"งเหต้/ข'ดข"อง ให"ศึาลแรงงาน่ม�คิ)าส'�งว�าจำ)าเลยขาดน่'ดและพ�จำารณาช�4ขาดต้'ดส�น่คิด�ไปฝึ?ายเด�ยว2. ว�ธ�การคิ/"มคิรองช'�วคิราวต้าม พ.ร.บ. จำ'ดต้'4งศึาลแรงงาน่ฯพ.ศึ.2522 ม. 58 ซึ่��งม�ข"อแต้กต้�างก'บก'บว�ธ�การต้ามปพพ. คิ&อ1) ไม�ว�าโจำที่ก<หร&อจำ)าเลยม�ส�ที่ธ�ได"ร'บคิวามคิ/"มคิรองช'�วคิราวเหม&อน่ก'น่ แต้�ปพพ.

คิ/"มคิรองแต้�โจำที่ก<เที่�าน่'4น่2) ต้ามม.58 ศึาลแรงงาน่อาจำจำะส'�งเม&�อคิ*�คิวามม�คิ)าขอมา หร&อแม"ใน่กรณ�ที่��ไม�ม�ฝึ?ายใดม�คิ)าขอมา แต้�ข"อเที่.จำจำร�งปรากฏิแก�ศึาลแรงงาน่เอง ศึาลแรงงาน่ก.ม�อ)าน่าจำส'�งคิ/"มคิรองประโยชน่<ของคิ*�คิวามช'�วคิราวก�อน่พ�พากษาได"- กรณ�บ'งคิ'บต้าม ปพพ. คิ&อ1. การส&บพยาน่ต้'วคิวามหร&อที่น่ายคิวามจำะซึ่'กถามพยาน่ได"ต้�อเม&�อได"ร'บอน่/ญาต้จำากศึาล แต้�ที่างปฏิ�บ'ต้�ม'กจำะอน่/ญาต้ให"คิ*�คิวามเป�น่ผู้*"ซึ่'กถามพยาน่เช�น่เด�ยวก'บคิด�

ธรรมดา2. การบ'น่ที่�กคิ)าพยาน่ ศึาลเห.น่สมคิวรจำะบ'น่ที่�กแต้�ข"อคิวามโดยย�อก.ได"แล"วให"พยาน่ลงลายม&อช&�อไว" ที่างปฏิ�บ'ต้�ศึาลแรงงาน่จำะบ'น่ที่�กโดยย�อเฉพาะคิด�ไม�ม�ป;ญหาข"อย/�งยาก3. การส�งหมายเร�ยกและส)าเน่าคิ)าฟ้Aอง ศึาลแรงงาน่จำ�งม'กจำะใช"อ)าน่าจำย�น่ระยะเวลาใน่การปFดหมายเร�ยกและหมายน่'ด- การอ/ที่ธรณ<คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งศึาลแรงงาน่1. ต้"องอ/ที่ธรณ<ภายใน่ 15 ว'น่น่'บแต้�ว'น่ที่��ได"อ�าน่คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�ง2. จำะต้"องอ/ที่ธรณ<ไปย'งศึาลฎ�กา ศึาลพ�จำารณาคิด�แรงงาน่ม�เพ�ยงสองช'4น่เที่�าน่'4น่ คิ&อ

ศึาลแรงงาน่ก'บศึาลฎ�กา3. อ/ที่ธรณ<ได"แต้�เฉพาะป;ญหาข"อกฎหมายเที่�าน่'4น่4. ข"อกฎหมายที่��ยกข�4น่อ/ที่ธรณ<จำะต้"องว�ากล�าวมาแล"วใน่ศึาลแรงงาน่5. การอ/ที่ธรณ<คิ)าส'�งของศึาลแรงงาน่ที่��ไม�ยอมร'บอ/ที่ธรณ< โดยย&�น่เป�น่คิ)าร"องต้�อศึาลฎ�กาภายใน่ 10 ว'น่น่'บแต้�ว'น่ที่��ศึาลได"ม�คิ)าส'�ง และต้"องน่)าเง�น่ที่��ต้"องช)าระต้ามคิ)าพ�พากษามาวางศึาลหร&อหาประก'น่ไว"ต้�อศึาล6. การย&�น่อ/ที่ธรณ<ไม�เป�น่เหต้/ให"ที่/เลาการบ'งคิ'บ จำ)าเลยต้"องย&�น่คิ)าร"องขอที่/เลาการบ'งคิ'บไปด"วยต้ามม.231

7. คิ)าว�น่�จำฉ'ยของอธ�บด�ผู้*"พ�พากษาศึาลแรงงาน่กลางเป�น่ที่��ส/ดอ/ที่ธรณ<ไม�ได"- ศึาลแรงงาน่ม�อ)าน่าจำก)าหน่ดใน่คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งให"คิ)าพ�พากษาหร&อคิ)าส'�งม�ผู้ลถ�งน่ายจำ"างหร&อล*กจำ"างอ&�น่ที่��ไม�ได"เป�น่คิ*�คิวามใน่คิด�ได"แต้�ต้"องเป�น่บ/คิคิลที่��ม�ผู้ลประโยชน่<ร�วมก'น่ใน่ม*ลคิวามแห�งคิด�

12.3 การด)าเน่�น่คิด�ภาษ�อากรแน่วคิ�ด1. ภาษ�เง�น่ได"บ/คิคิลธรรมดา ภาษ�เง�น่ได"น่�ต้�บ/คิคิล ภาษ�การคิ"า ซึ่��งเจำ"าพน่'กงาน่ประเม�น่แจำ"งการประเม�น่ให"ผู้*"ใดเส�ยหร&อเส�ยเพ��มเต้�ม หร&อเง�น่อากรและเง�น่เพ��มซึ่��งพน่'กงาน่เจำ"าหน่"าที่��เร�ยกเก.บจำากผู้*"ใดต้ามบที่บ'ญญ'ต้�ใน่เร&�องอากรแสต้มปH ถ"าผู้*"ได"ร'บการประเม�น่หร&อผู้*"ถ*กเร�ยกเก.บเง�น่อากรและเง�น่เพ��มแล"วแต้�กรณ� ไม�เห.น่ด"วย ก.ม�ส�ที่ธ�อ/ที่ธรณ<ต้�อคิณะกรรมการพ�จำารณาอ/ที่ธรณ<ภายใน่ 30 ว'น่ น่'บแต้�ว'น่ที่��ได"ร'บแจำ"งการประเม�น่หร&อคิ)าส'�งเร�ยกเก.บ เม&�อคิณะกรรมการพ�จำารณาอ/ที่ธรณ<ม�คิ)าว�น่�จำฉ'ยแล"ว ผู้*"อ/ที่ธรณ<ม�ส�ที่ธ�อ/ที่ธรณ<ต้�อศึาล คิ&อ ฟ้Aองคิด�ต้�อศึาลภาษ�อากรได"ภายใน่ 30 ว'น่ น่'บแต้�ว'น่ได"ร'บแจำ"งคิ)าว�น่�จำฉ'ยอ/ที่ธรณ<

2. เม&�อพน่'กงาน่เจำ"าหน่"าที่��ได"ประเม�น่เง�น่อากรอ'น่พ�งต้"องเส�ยและแจำ"งให"ผู้*"น่)าเข"าหร&อผู้*"ส�งออกแล"วแต้�กรณ�ที่ราบแล"ว หากผู้*"น่)าเข"าหร&อผู้*"ส�งออกไม�พอใจำการประเม�น่น่'4น่ ก.ม�ส�ที่ธ�อ/ที่ธรณ<ต้�ออธ�บด�กรมศึ/ลกากรหร&อผู้*"ที่��อธ�บด�กรมศึ/ลกากรมอบหมายภายใน่ 30

ว'น่ น่'บแต้�ว'น่ที่��ได"ร'บแจำ"งการประเม�น่ หร&อจำะเล&อกน่)าคิด�ไปส*�ศึาลภาษ�อากรเลยก.ได"3. เม&�อพน่'กงาน่เจำ"าหน่"าที่��ได"ประเม�น่เร�ยกเก.บภาษ�สรรพสาม�ต้จำากผู้*"ประกอบอ/ต้สาหกรรมหร&อผู้*"น่)าเข"าแล"วแต้�กรณ� หากผู้*"ประกอบอ/ต้สาหกรรมหร&อผู้*"น่)าเข"าไม�พอใจำการประเม�น่น่'4น่ ก.ม�ส�ที่ธ�คิ'ดคิ"าน่การประเม�น่ต้�ออธ�บด�กรมสรรพสาม�ต้หร&อผู้*"ซึ่��งอธ�บด�กรมสรรพสาม�ต้มอบหมายภายใน่ 45 ว'น่ น่'บแต้�ว'น่ที่��ได"ร'บแจำ"งการประเม�น่ เม&�ออธ�บด�กรมสรรพสาม�ต้หร&อผู้*"ซึ่��งอธ�บด�กรมสรรพสาม�ต้มอบหมายม�คิ)าว�น่�จำฉ'ยแล"ว

หากผู้*"คิ'ดคิ"าน่ไม�เห.น่ด"วย ก.ม�ส�ที่ธ�อ/ที่ธรณ<ต้�อคิณะกรรมการพ�จำารณาอ/ที่ธรณ<ภายใน่

45 ว'น่ น่'บแต้�ว'น่ที่��ได"ร'บแจำ"งคิ)าว�น่�จำฉ'ย เม&�อคิณะกรรมการพ�จำารณาอ/ที่ธรณ<ม�คิ)าว�น่�จำฉ'ยแล"ว ผู้*"อ/ที่ธรณ<ม�ส�ที่ธ�อ/ที่ธรณ<ต้�อศึาลคิ&อ ฟ้Aองคิด�ต้�อศึาลภาษ�อากรได"ภายใน่

30 ว'น่ น่'บแต้�ว'น่ที่��ได"ร'บแจำ"งคิ)าว�น่�จำฉ'ยอ/ที่ธรณ<4. เม&�อพน่'กงาน่เก.บภาษ�ได"แจำ"งรายการประเม�น่ภาษ�โรงเร&อน่และที่��ด�น่แล"ว หากผู้*"ร 'บประเม�น่ไม�พอใจำการประเม�น่น่'4น่ ก.ม�ส�ที่ธ�ย&�น่คิ)าร"องขอให"พ�จำารณาการประเม�น่ภาษ�ใหม�ภายใน่ 15 ว'น่น่'บแต้�ว'น่ที่��ได"ร'บแจำ"งรายการประเม�น่ เม&�อผู้*"ม�อาจำพ�จำารณาการประเม�น่ม�คิ)าช�4ขาดแล"วผู้*"ร 'บประเม�น่ม�ส�ที่ธ�อ/ที่ธรณ<ต้�อศึาล คิ&อ ฟ้Aองคิด�ต้�อศึาลภาษ�อากรได"ภายใน่ 30 ว'น่ น่'บแต้�ว'น่ที่��ได"ร'บแจำ"งคิ)าช�4ขาด แต้�ผู้*"ร 'บประเม�น่จำะต้"องช)าระคิ�าภาษ�ก�อน่

ศึาลจำ�งจำะร'บฟ้Aองไว"พ�จำารณาได"5. การอ/ที่ธรณ<การประเม�น่ภาษ�บ)าร/งที่"องที่��และภาษ�ปAายต้"องอ/ที่ธรณ<ภายใน่ 30 ว'น่

น่'บแต้�ว'น่ที่��ได"ร'บแจำ"งการประเม�น่ เม&�อผู้*"ม�อ)าน่าจำพ�จำารณาอ/ที่ธรณ<ม�คิ)าว�น่�จำฉ'ยแล"ว ผู้*"อ/ที่ธรณ<ม�ส�ที่ธ�อ/ที่ธรณ<ต้�อศึาล คิ&อ ฟ้Aองคิด�ต้�อศึาลภาษ�อากรได"ภายใน่ 30 ว'น่ น่'บแต้�ว'น่ที่��ได"ร'บแจำ"งคิ)าว�น่�จำฉ'ยอ/ที่ธรณ<6. คิด�ภาษ�อากรน่'4น่ต้"องด)าเน่�น่กระบวน่พ�จำารณาใน่ศึาลช'4น่ต้"น่ที่��ศึาลภาษ�อากรซึ่��งเป�น่ศึาลช)าน่าญพ�เศึษจำ'ดต้'4งข�4น่ เพ&�อให"การด)าเน่�น่คิด�ภาษ�อากรเป�น่ไปโดยรวดเร.วย��งข�4น่7. กระบวน่พ�จำารณาใน่ศึาลภาษ�อาการต้"องเป�น่ไปต้ามบที่บ'ญญ'ต้�ใน่พ.ร.บ.จำ'ดต้'4งศึาลภาษ�อากรและว�ธ�พ�จำารณาคิด�ภาษ�อากร พ.ศึ.2528 ประกอบด"วยข"อก)าหน่ดคิด�ภาษ�อาการใน่กรณ�ที่��ไม�ม�บที่บ'ญญ'ต้�และข"อก)าหน่ดด'งกล�าวก)าหน่ดไว" ให"น่)าบที่บ'ญญ'ต้�ต้ามประมวลกฎหมายว�ธ�พ�จำารณาคิวามแพ�งมาใช"บ'งคิ'บโดยอน่/โลม

- คิด�ที่��อย*�ใน่อ)าน่าจำการพ�จำารณาพ�พากษาของศึาลภาษ�อากรได"แก� คิด�แพ�งด'งต้�อไปน่�41. คิด�อ/ที่ธรณ<คิ)าว�น่�จำฉ'ยของเจำ"าพน่'กงาน่หร&อคิณะกรรมการต้ามกฎหมายเก��ยวก'บ

ภาษ�อากร2. คิด�พ�พาที่เก��ยวก'บส�ที่ธ�เร�ยกร"องของร'ฐใน่หน่�4คิ�าภาษ�อากร3. คิด�พ�พาที่เก��ยวก'บการขอคิ&น่คิ�าภาษ�อากร4. คิด�พ�พาที่เก��ยวก'บส�ที่ธ�หร&อหน่"าที่��ต้ามข"อผู้*กพ'น่ซึ่��งได"ที่)าข�4น่เพ&�อประโยชน่<แก�การจำ'ดเก.บภาษ�อากร

5. คิด�ที่��ม�กฎหมายบ'ญญ'ต้�ให"อย*�ใน่อ)าน่าจำศึาลภาษ�อากร

หน่�วยที่�� 13 หล'กว�ชาช�พกฎหมายแน่วคิ�ด1. จำร�ยธรรมว�ชาช�พกฎหมาย เป�น่คิต้�และหล'กธรรมซึ่��งน่'กกฎหมายที่/กสาขาว�ชาช�พคิวรย�ดถ&อแน่วปฏิ�บ'ต้�เป�น่อ/ดมการณ<ของต้น่2. ที่น่ายคิวามเป�น่ว�ชาช�พหน่��งที่��เก��ยวข"องก'บกระบวน่การย/ต้�ธรรม การประกอบว�ชาช�พที่น่ายคิวามคิวรม�จำร�ยธรรม3. อ'ยการเป�น่เจำ"าหน่"าที่��กฎหมายของร'ฐ ผู้*"ประกอบว�ชาช�พอ'ยการคิวรม�จำร�ยธรรม4. ต้/ลาการเป�น่สถาบ'น่ให"คิวามย/ต้�ธรรมต้ามกฎหมาย ผู้*"ประกอบว�ชาช�พต้/ลาการคิวรม�จำร�ยธรรม

13.1 จำร�ยธรรมว�ชาช�พกฎหมายแน่วคิ�ด1. น่'กกฎหมายไม�ว�าจำะประกอบว�ชาช�พใด ต้"องม�จำร�ยธรรมใน่ฐาน่ะเป�น่น่'กกฎหมาย อ'น่เป�น่อ/ดมการณ<ใน่การปฏิ�บ'ต้�หน่"าที่��ของต้น่ เพ&�อให"เป�น่ที่��ยอมร'บน่'บถ&อจำากประชาชน่ที่'�วไป2. การประกอบว�ชาช�พกฎหมายเป�น่ก�จำการผู้*กขาดเฉพาะส)าหร'บน่'กกฎหมาย ด'งน่'4น่เพ&�อปAองก'น่การประพฤต้�ม�ชอบจำ�งต้"องจำ'ดให"ม�องคิ<กรคิวบคิ/มน่'กกฎหมาย3. ว�ชาช�พกฎหมายเป�น่ส��งจำ)าเป�น่แก�ช/มชน่ ผู้*"ประกอบว�ชาช�พกฎหมายจำ�งต้"องม�อ/ดมการณ<เพ&�อร'บใช"ประชาชน่ย��งกว�าก�อประโยชน่<ให"แก�ต้'วเอง4. ว�ชาช�พกฎหมายต้"องที่)าด"วยเจำต้น่ารมณ<เพ&�อผู้ด/งคิวามย/ต้�ธรรมเป�น่หล'ก- คิ/ณสมบ'ต้�ที่��ดลบ'น่ดาลให"น่'กกฎหมายอย*�ใน่ฐาน่ะและม�หน่"าที่��น่)ามต้�มหาชน่คิ&อ1. เป�น่คิน่กลางประสาน่ประโยชน่<ของกล/�มต้�าง ๆ ใน่ส'งคิมด"วยการเข"าไกล�เกล��ย2. ม�ส�วน่ส)าคิ'ญและอ�ที่ธ�พลใน่การก)าหน่ดน่โยบาย และการต้'ดส�น่ใจำของวงการธ/รก�จำ3. คิวามร* "ใน่สาขาว�ชาของงาน่แผู้น่กต้�าง ๆ ที่��น่'กกฎหมายเข"าไปม�ส�วน่ร�วมงาน่ด"วย4. คิวามกล"าใน่การแสดงคิวามคิ�ดเห.น่ต้�อมหาชน่เป�น่คิ/ณสมบ'ต้�อ'น่ส)าคิ'ญของน่'กกฎ

มาย- ภารก�จำของน่'กกฎหมายที่'�วไปอ'น่พ�งปฏิ�บ'ต้�ม� 5 ประการ คิ&อ1. ให"คิ)าปร�กษาแน่ะน่)า รวมที่'4งการร�างเอกสารที่างกฎหมายเป�น่ผู้*"พ*ดแที่น่ต้'วคิวามใน่การเจำรจำาประน่�ประน่อม2. ด)าเน่�น่คิด�และว�าคิวามแที่น่ใน่ศึาล3. ส�งเสร�มปร'บปร/งการประกอบว�ชาช�พที่างกฎหมายให"ด�ย��ง ๆ ข�4น่ รวมถ�งก�จำการศึาลย/ต้�ธรรมต้ลอดจำน่หล'กและต้'วบที่กฎหมาย4. เป�น่ผู้*"น่)าใน่การก�อมต้�มหาชน่ให"เข"าร*ป5. เต้ร�ยมต้'วให"พร"อม ไม�ใช�เพ&�อเสาะหาต้)าแหน่�งแต้�ให"พร"อมที่��จำะปฏิ�บ'ต้�หน่"าที่��เม&�อต้"องด)ารงต้)าแหน่�งหน่"าที่��เพ&�อประชาชน่ เม&�อโอกาสน่'4น่มาถ�งโดยไม�ม�คิวามเห.น่แก�ต้'ว- หล'กการของว�ชาช�พน่'กกฎหมายคิ&อ คิวามย/ต้�ธรรม ผู้*"น่)ามต้�มหาชน่- ที่��กล�าวว�าบร�ส/ที่ธ�J ย/ต้�ธรรม คิ&อน่'กกฎหมายต้"องระล�กและย�ดม'�น่อย*�ว�าม�จำ/ดหมาย 2

ประการ ที่��ต้"องที่)าจำน่บรรล/ผู้ลส)าเร.จำให"จำงได" คิ&อ ต้"องที่)าให"กฎหมายย/ต้�ธรรมประการหน่��ง และต้"องให"การใช"กฎหมายน่'4น่เป�น่ไปโดยย/ต้�ธรรมด"วย กฎหมายต้"องย/ต้�ธรรม ผู้*"ใช"กฎหมายต้"องบร�ส/ที่ธ�J กฎหมายไม�ย/ต้�ธรรมย'งพอที่น่ได" ถ"าผู้*"ใช"กฎหมายใช"โดยจำ�ต้ใจำอ'น่บร�ส/ที่ธ�J ซึ่��งสามารถแก"ไขบรรเที่าคิวามไม�เป�น่ธรรมลงได"บ"าง แต้�ไม�ม�ใคิรที่��ไหน่จำะที่น่ต้�อผู้*"ใช"กฎหมายที่��ไม�ม�จำ�ต้ใจำอ'น่เป�น่ธรรมได" ย/ต้�ธรรม“ ” เป�น่จำ/ดหมายบร�ส/ที่ธ�Jเป�น่ว�ธ�ด)าเน่�น่การ ใน่ระหว�างบร�ส/ที่ธ�Jและย/ต้�ธรรมน่�4 บร�ส/ที่ธ�Jส)าคิ'ญกว�าย/ต้�ธรรม ไม�ว�าจำะเป�น่น่'กกฎหมายประกอบว�ชาช�พใน่สาขาใด จำะเป�น่ที่น่ายคิวาม อ'ยการ ผู้*"พ�พากษา

น่�ต้�กร อาจำารย< ผู้*"ออกกฎหมายฝึ?ายน่�ต้�บ'ญญ'ต้� หร&อผู้*"บร�หาร ต้"องม�อ/ดมคิต้�ด'งกล�าวเหม&อน่ก'น่หมด- ก�จำการด"าน่กฎหมาย เป�น่ก�จำการที่��จำ)าเป�น่แก�ประชาชน่ของร'ฐ ผู้*"ประกอบว�ชาช�พกฎหมายต้"องใช"คิวามร* "คิวามช)าน่าญพ�เศึษ สภาพของอาช�พจำ�งเป�น่การผู้*กขาด การผู้*กขาดถ"าไม�ม�การคิวบคิ/มย�อมน่)าไปส*�การหาประโยชน่<เก�น่ขอบเขต้ ด'งน่'4น่ เพ&�อม�ให"ม�การเอาเปร�ยบบ�บบ'งคิ'บเก�น่ขอบเขต้ หร&อม�ให"ม�คิวามประพฤต้�อ'น่ไม�ชอบไม�คิวรจำ�งต้"องจำ'ดให"ม�องคิ<กรเพ&�อคิวบคิ/มผู้*"ประกอบว�ชาช�พกฎหมาย- เจำต้น่ารมณ<ของน่'กกฎหมายใน่แง�บร�การประชาชน่ หมายถ�ง น่'กกฎหมายผู้*"ประกอบว�ชาช�พม�คิต้�ว�า บร�การประชาชน่เป�น่ใหญ�กว�าคิ�าจำ"างที่��ได"ร'บต้อบแที่น่ซึ่��งถ&อเสม&อน่เป�น่ผู้ลพลอยได"เที่�าน่'4น่- ว�ชาช�พม�ล'กษณะแต้กต้�างจำากธ/รก�จำหร&ออาช�พอ&�น่ คิ&อ1. ว�ชาช�พต้"องม�การศึ�กษาและฝึ:กอบรมช'4น่ส*ง เป�น่การศึ�กษาอบรมที่างคิวามคิ�ดย��ง

กว�าที่างร�างกาย2. ว�ชาช�พเป�น่บร�การที่��จำ)าเป�น่แก�ช/มชน่

3. ว�ชาช�พต้"องที่)าด"วยเจำต้น่ารมณ<ร'บใช"ประชาชน่13.2 จำร�ยธรรมของที่น่ายคิวามแน่วคิ�ด1. ที่น่ายคิวามเป�น่น่'กกฎหมายสาขาหน่��งที่��ม�คิวามส)าคิ'ญใน่การผู้ด/งคิวามย/ต้�ธรรม

ที่น่ายคิวามคิวรม�คิวามประพฤต้�ที่��เหมาะสมใน่ขณะปฏิ�บ'ต้�หน่"าที่��ใน่ศึาล2. ที่น่ายคิวามคิวรปฏิ�บ'ต้�ต้น่เองให"เหมาะสมก'บอาช�พน่�4ได"ร'บคิวามไว"วางใจำจำากประชาชน่ การปฏิ�บ'ต้�ต้น่ภายน่อกศึาลซึ่��งเก��ยวเน่&�องก'บคิด�คิวรอย*�ใน่กรอบของจำร�ยธรรม3. การด)ารงต้น่เป�น่ที่น่ายคิวามต้"องอย*�ใน่กรอบของจำร�ยธรรมที่'4งใน่ด"าน่ส�วน่ต้'วและต้�อบ/คิคิลภายน่อก- การปฏิ�บ'ต้�ต้น่ของที่น่ายใน่บร�เวณศึาล1. ที่น่ายคิวามผู้*"ปฏิ�บ'ต้�หน่"าที่��ใน่ศึาล ที่'4งเวลาว�าคิวามและใน่เวลาปฏิ�บ'ต้�หน่"าที่��อ&�น่จำะต้"องแต้�งกายส/ภาพเร�ยบร"อยเป�น่แบบอย�างที่��ด�ให"ประชาชน่ผู้*"ไปพ��งศึาลได"เห.น่ว�าที่น่ายคิวามน่'4น่ม�ข"อส'งเกต้ที่��การแต้�งกายส/ภาพเร�ยบร"อย ด*สง�างามน่�าเช&�อถ&อที่/กคิน่2. การวางต้น่ใน่บร�เวณศึาล ที่น่ายคิวามคิวรระม'ดระว'งคิวามประพฤต้�และการพ*ดจำาใน่บร�เวณศึาลให"ส/ภาพเร�ยบร"อยสมเก�ยรต้�ของที่น่ายคิวามต้ลอดเวลา ไม�ประหม�าหร&อสะเพร�า ไม�พ*ดเส�ยงด'งหร&อต้ะโกน่พ*ดก'บผู้*"อ&�น่ด"วยเส�ยงอ'น่ด'ง ด&�มส/ราเข"ามาใน่บร�เวณศึาล กระเซึ่"าเย"าแหย� พ*ดจำาต้ลกโปกฮา หร&อพ*ดจำาสน่�ที่สน่มก'บที่น่ายคิวามหร&อคิ*�คิวามฝึ?ายต้รงข"ามจำน่เส�ยมรรยาที่3. ให"คิวามร�วมม&อก'บเจำ"าหน่"าที่��ศึาลใน่การปฏิ�บ'ต้�ต้ามระเบ�ยบของศึาลเก��ยวก'บงาน่ธ/รการต้�าง ๆ- การปฏิ�บ'ต้�ต้น่ใน่การว�าคิวามใน่ศึาล1. การว�าคิวามใน่ศึาลน่'4น่ที่น่ายคิวามจำะต้"องแต้�งต้'วให"ถ*กต้"องต้ามข"อบ'งคิ'บว�าด"วยมรรยาที่ที่น่ายคิวาม2. ที่น่ายคิวามที่��ปฏิ�บ'ต้�หน่"าที่��ใน่ห"องพ�จำารณาคิด�ของศึาล ไม�ว�าศึาลจำะออกน่'�งพ�จำารณาคิด�หร&อไม�ก.ต้าม ที่น่ายคิวามจำะต้"องระม'ดระว'งต้น่เองอย*�ต้ลอดเวลาต้"องปฏิ�บ'ต้�ต้น่ด"วยคิวามส/ภาพเร�ยบร"อยและให"คิวามเคิารพสถาบ'น่ศึาล3. การใช"ถ"อยคิ)าใน่ห"องพ�จำารณาคิด� ที่น่ายคิวามจำะต้"องระม'ดระว'งใน่การใช"ถ"อยคิ)า ที่'4งใน่ขณะที่��ศึาลก)าล'งน่'�งพ�จำารณาคิด�และก�อน่หร&อหล'งจำากการพ�จำารณาคิด�

4. ที่น่ายคิวามต้"องไม�เข�ยน่คิ)าคิ*�คิวาม หร&อแถลงถ"อยคิ)าให"ศึาลจำดลงเป�น่ข"อคิวามเที่.จำ

หร&อม�ล'กษณะเป�น่การส�อเส�ยดคิ*�คิวามอ�กฝึ?ายหน่��ง หร&อพยาน่ที่��มาให"การต้�อศึาลที่น่ายคิวามไม�คิวรด)าเน่�น่การใด ๆ ด"วยอารมณ<โกรธ แสดงคิวามไม�พอใจำหร&อเป�น่ปรป;กษ<ต้�อผู้*"อ&�น่ใน่ห"องพ�จำารณาคิด�5. ที่น่ายคิวามจำะต้"องแสดงให"ศึาลหร&อประชาชน่ที่'�วไปได"เข"าใจำว�าศึาลเป�น่สถาบ'น่ที่��ศึ'กด�Jส�ที่ธ�J ผู้*"พ�พากษาเป�น่ผู้*"ปราศึจำากอคิต้�และม�คิวามเที่��ยงธรรม ที่น่ายคิวามเองต้"องให"คิวามเคิารพผู้*"พ�พากษาและหล�กเล��ยงการแสดงคิวามสน่�ที่สน่มเป�น่ส�วน่ต้'วก'บผู้*"พ�พากษา6. ที่น่ายคิวามต้"องระม'ดระว'งการต้�ดต้�อว�สาสะก'บผู้*"พ�พากษา แม"จำะเป�น่เพ&�อน่สน่�ที่ก'น่ก.ต้าม7. ที่น่ายคิวามจำะต้"องห"ามปรามต้'วคิวามของต้น่หร&อพยาน่ไม�ให"กระที่)าการใด ๆ ที่��ไม�ถ*กต้"อง ประพฤต้�ต้น่ไม�เหมาะสมบร�เวณศึาล หร&อใน่ห"องพ�จำารณา8. การปฏิ�บ'ต้�หน่"าที่��ของที่น่ายคิวามใน่ศึาลน่'4น่ที่น่ายคิวามจำะต้"องม�แน่วคิวามคิ�ดและส)าน่�กใน่หน่"าที่��ผู้ด/งคิวามย/ต้�ธรรมของบ"าน่เม&องให"บร�ส/ที่ธ�Jย/ต้�ธรรมของบ"าน่เม&องให"บร�ส/ที่ธ�Jย/ต้�ธรรมอย*�ต้ลอดเวลา

- จำร�ยธรรมของที่น่ายคิวามใน่การด)ารงต้น่1. ด)ารงต้น่ต้ามอ'ต้ภาพ ไม�กอบโกยผู้ลประโยชน่<และเง�น่คิ�าที่น่ายคิวามมากเก�น่คิวรจำน่เป�น่การเบ�ยดเบ�ยน่ผู้*"อ&�น่2. ที่น่ายคิวามต้"องม�แน่วคิวามคิ�ดใน่การผู้ด/งคิวามย/ต้�ธรรมเป�น่พ&4น่ฐาน่ของจำ�ต้ใจำ

ต้"องม�คิวามอ�สระและกล"าหาญใน่การแสดงคิวามคิ�ดเห.น่ ซึ่��งไม�ต้กอย*�ภายใต้"อ�ที่ธ�พลของผู้*"ใด3. ที่น่ายคิวามต้"องให"คิวามเห.น่ใน่ที่างกฎหมายอย�างต้รงไปต้รงมา ไม�ม�ส��งใดแอบแฝึง หร&อลวงให"ต้'วคิวามหลงผู้�ด จำงใจำเบ��ยงเบน่คิวามเห.น่ของต้น่ให"คิล"อยต้ามคิวามเห.น่ของต้'วคิวามซึ่��งร* "อย*�ว�าไม�ถ*กต้"อง4. ที่น่ายคิวามต้"องร'กษาวาจำาส'ต้ย< พ*ดใน่ส��งที่��เป�น่คิวามจำร�ง ไม�ม�ส��งใดน่อกจำากคิวามจำร�ง5. ต้ามปกต้�แล"วที่น่ายคิวามจำะต้"องร'บงาน่จำากต้'วคิวามหร&อผู้*"มาต้�ดต้�อ การปฏิ�เสธไม�ร'บเร&�องไว"ด)าเน่�น่งาน่ถ&อเสม&อน่เป�น่การปฏิ�เสธคิวามย/ต้�ธรรม6. การต้�ดต้�อก'บคิ*�คิวามฝึ?ายต้รงข"าม ไม�ว�าเร&�องน่'4น่จำะเป�น่คิด�ฟ้Aองร"องก'น่ใน่ศึาลหร&อไม� ถ"าคิ*�คิวามฝึ?ายต้รงข"ามม�ที่น่ายคิวามจำะต้"องต้�ดต้�อก'บที่น่ายคิวามของเขาเสมอ

13.3 จำร�ยธรรมของอ'ยการแน่วคิ�ด1. อ'ยการม�บที่บาที่ใน่การผู้ด/งคิวามย/ต้�ธรรม ใน่ฐาน่ะเป�น่ที่น่ายแผู้�น่ด�น่ ม�อ)าน่าจำและหน่"าที่��ด)าเน่�น่คิด�แที่น่ร'ฐที่'4งใน่คิด�แพ�งและคิด�อาญา2. อ'ยการจำะต้"องปฏิ�บ'ต้�หน่"าที่��อย�างเป�น่ธรรมใน่การส'�งคิด� การเสน่อข"อเที่.จำจำร�งต้�อศึาลอย�างต้รงไปต้รงมา รวมที่'4งจำะต้"องเสน่อพฤต้�การณ<ใน่คิด�เพ&�อศึาลจำะได"ว�น่�จำฉ'ยคิด�ด"วยคิวามเป�น่ธรรม3. อ'ยการต้"องวางต้'วเป�น่กลางใน่การปฏิ�บ'ต้�หน่"าที่��และใน่การปฏิ�บ'ต้�ต้น่ต้�อบ/คิคิลที่'�วไป ที่'4งจำะต้"องด)ารงต้น่ให"ปราศึจำากคิวามเส&�อมเส�ยใน่คิวามประพฤต้�ส�วน่ต้'วและใน่ฐาน่ะผู้*"ผู้ด/งคิวามย/ต้�ธรรม- บที่บาที่ของอ'ยการใน่คิด�อาญาอ'ยการเป�น่เจำ"าพน่'กงาน่กฎหมายของร'ฐ ม�บที่บาที่ใน่การฟ้Aองร"องผู้*"กระที่)าคิวามผู้�ดต้�อศึาลเพ&�อให"ศึาลพ�พากษาลงโที่ษต้ามกฎหมาย แต้�ใน่ที่างต้รงก'น่ข"ามหากปรากฏิว�าผู้*"ถ*กกล�าวหาไม�ม�หล'กฐาน่ปรากฏิว�าเป�น่ผู้*"กระที่)าคิวามผู้�ดจำร�งอ'ยการก.จำะม�บที่บาที่ส)าคิ'ญใน่การคิ/"มคิรองส�ที่ธ�เสร�ภาพของประชาชน่ผู้*"บร�ส/ที่ธ�Jด"วยการส'�งไม�ฟ้Aองคิด� ใน่คิด�แพ�งบางประเภที่ที่��ร 'ฐต้กเป�น่คิ*�คิวามใน่คิด� หร&อคิด�ที่��ประชาชน่ที่'�วไปไม�อาจำใช"ส�ที่ธ�ด)าเน่�น่คิด�ใน่ศึาลได"ด"วยต้น่เอง อ'ยการจำะม�บที่บาที่ส)าคิ'ญใน่การช�วยเหล&อด)าเน่�น่คิด�แที่น่บ/คิคิลด'งกล�าว- แน่วประพฤต้�ปฏิ�บ'ต้�ของอ'ยการต้�อศึาล แม"อ'ยการและศึาลต้�างก.ม�หน่"าที่��ใน่ส�วน่ของต้น่ต้�างก'น่ออกไป แต้�ใน่การด)าเน่�น่คิด�อ'ยการจำะต้"องให"เก�ยรต้�ผู้*"พ�พากษา และจำะต้"องระล�กไว"เสมอว�าผู้*"พ�พากษาปฏิ�บ'ต้�หน่"าที่��ใน่พระปรมาภ�ไธยของพระมหากษ'ต้ร�ย<แน่วประพฤต้�ปฏิ�บ'ต้�ของอ'ยการต้�อพน่'กงาน่สอบสวน่ อ'ยการอาจำจำะต้�ดต้�อคิบหาก'บพน่'กงาน่สอบสวน่ได"แต้�ก.จำะต้"องอย�าให"คิวามส'มพ'น่ธ<เข"ามาม�อ�ที่ธ�พลต้�อการปฏิ�บ'ต้�หน่"าที่�� และอ'ยการอาจำะให"คิวามร�วมม&อก'บพน่'กงาน่สอบสวน่ใน่การปราบปรามผู้*"กระที่)าคิวามผู้�ดได" แต้�อ'ยการจำะต้"องใช"คิวามระม'ดระว'งม�ให"ส*ญเส�ยคิวามเที่��ยงธรรมไปแน่วประพฤต้�ปฏิ�บ'ต้�ของอ'ยการต้�อจำ)าเลย แม"อ'ยการจำะเป�น่โจำที่ก<ใน่คิด� แต้�ก.ไม�เพ&�อที่��จำะให"จำ)าเลยได"ร'บโที่ษแต้�อย�างเด�ยว อ'ยการคิวรจำะแสดงให"จำ)าเลยเห.น่ว�าอ'ยการเข"ามาที่)าหน่"าที่��น่�4ไม�ใช�เพราะเป�น่ศึ'ต้ร*ก'บจำ)าเลย แต้�กระที่)าไปใน่ฐาน่ะที่��เป�น่ที่น่ายของแผู้�น่ด�น่แน่วประพฤต้�ปฏิ�บ'ต้�ของอ'ยการต้�อที่น่ายจำ)าเลย แม"สถาน่ภาพของอ'ยการและที่น่ายจำ)าเลยจำะถ*กก)าหน่ดให"อย*�ฝึ?ายต้รงข"ามก'น่ แต้�อ'ยการคิวรจำะพ�งระล�กว�าที่น่ายจำ)าเลยก.เป�น่บ'ณฑิ�ต้เช�น่ก'น่ การที่��ที่น่ายช�วยเหล&อจำ)าเลยก.เป�น่เพราะหน่"าที่�� อ'ยการจำ�งคิวรปฏิ�บ'ต้�ต้�อที่น่ายจำ)าเลยด"วยคิวามยกย�องและให"เก�ยรต้�

13.4 จำร�ยธรรมของต้/ลาการแน่วคิ�ด1. อ/ดมการณ<ของการเป�น่ต้/ลาการ คิ&อการเป�น่ผู้*"ประสาที่คิวามย/ต้�ธรรมด"วยคิวามซึ่&�อส'ต้ย<ส/จำร�ต้เที่��ยงธรรม ถ*กต้"องต้ามกฎหมาย และน่�ต้�ประเพณ�2. ต้/ลาการต้"องวางใจำเป�น่กลาง ปราศึจำากอคิต้�ต้�อต้'วบ/คิคิลใน่ศึาลและเร&�องอ&�น่ ๆ ม�คิวามอดที่น่เป�น่ผู้*"ม�ส'มมาที่�ฐ� ม�คิวามพอเหมาะพอด� ไม�แสวงหาประโยชน่<ใด ๆ จำากการปฏิ�บ'ต้�หน่"าที่��รวมที่'4งจำะต้"องเป�น่ผู้*"ม�คิวามร* "คิวามสามารถ ปราดเปร&�องใน่เช�งกฎหมายและว�ชาการที่'4งหลาย3. น่อกจำากการปฏิ�บ'ต้�ต้น่ใน่ศึาลแล"ว ต้/ลาการจำะต้"องม�มารยาที่และคิวามประพฤต้�อ'น่ด�งามเป�น่ที่��ปรากฏิต้�อบ/คิคิลที่'4งหลาย สมาคิมก'บบ/คิคิลที่'�วไปที่��ไม�ข'ดก'บการงาน่ใน่หน่"าที่�� ต้ลอดจำน่สอดส�องม�ให"คิน่ใกล"ช�ดไปแอบอ"างน่)าคิวามเส&�อมเส�ยมาส*�ต้น่

- เพ&�อร'กษาไว"ซึ่��งคิวามเช&�อถ&อศึร'ที่ธาของประชาชน่ที่��ม�ต้�อสถาบ'น่ต้/ลาการ อ/ดมการณ<ของการเป�น่ต้/ลาการ คิ&อ การเป�น่ผู้*"ประสาที่คิวามย/ต้�ธรรม ด"วยคิวามซึ่&�อส'ต้ย<ส/จำร�ต้

เที่��ยงธรรมถ*กต้"องต้ามกฎหมายและน่�ต้�ประเพณ� ไม�แสวงหาประโยชน่<ใด ๆ จำากการปฏิ�บ'ต้�หน่"าที่��ไม�ที่)าให"เก�ดคิวามระแวงใน่คิวามเป�น่กลางของต้/ลาการ และจำะต้"องปราศึจำากอคิต้�ที่'4งปวง- ใน่การด)าเน่�น่คิด�ใน่ศึาล ต้/ลาการจำะต้"องวางต้'วเป�น่กลาง ฟ้;งคิวามจำากคิ*�คิวามที่/กฝึ?ายอย�างต้'4งใจำและปราศึจำากอคิต้� พ�งส)ารวมต้น่ให"เหมาะสมก'บต้)าแหน่�งหน่"าที่�� ม�คิวามอดที่น่ อดกล'4น่ เป�น่ผู้*"ม�ส'มมาที่�ฐ� ม�คิวามพอเหมาะพอด� พ�จำารณาพ�พากษาคิด�อย�างส/ข/ม รอบคิอบ และรวดเร.ว หม'�น่ศึ�กษาฝึ:กฝึน่ต้น่เอง คิ"น่คิว"าเพ��มเต้�ม ให"ม�คิวามเช��ยวชาญใน่ที่างกฎหมายและคิวามร* "รอบต้'วที่'น่สม'ยอย*�เสมอ- น่อกจำากการปฏิ�บ'ต้�หน่"าที่��ใน่ฐาน่ะต้/ลาการใน่การด)าเน่�น่คิด�ใน่ศึาลแล"ว ต้/ลาการจำะต้"องม�มารยาที่และคิวามประพฤต้�อ'น่ด�งามเป�น่ที่��ปรากฏิต้�อบ/คิคิลภายน่อก และต้"องสอดส�องด*แลการปฏิ�บ'ต้�หน่"าที่��ของผู้*"ใต้"บ'งคิ'บบ'ญชาให"ซึ่&�อส'ต้ย<ส/จำร�ต้และม�ไมต้ร�ต้�อประชาชน่ ต้/ลาการอ/ที่�ศึเวลาให"แก�งาน่ราชการ และเผู้ยแพร�ว�ที่ยาที่าน่แก�ผู้*"ศึ�กษากฎหมายพ�งคิรองต้น่อย�างเร�ยบง�าย ส'น่โดษ สมาคิมก'บบ/คิคิลที่'�วไปที่��ไม�ข'ดก'บงาน่ใน่หน่"าที่�� ต้ลอดจำน่สอดส�องม�ให"บ/คิคิลใน่คิรอบคิร'ว หร&อคิน่ใกล"ช�ดไปแอบอ"างน่)าคิวามเส&�อมเส�ยมาส*�ต้น่ อ'น่เป�น่การบ'�น่ที่อน่เก�ยรต้�และศึ'กด�Jศึร�ของต้/ลาการ

หน่�วยที่�� 14 กระบวน่การกล/�มและการที่)างาน่เป�น่คิณะแน่วคิ�ด

1. กล/�มต้ามคิวามหมายที่างส'งคิมว�ที่ยาน่'4น่ บ/คิคิลที่��เป�น่สมาช�กจำะต้"องม/�งว'ต้ถ/ประสงคิ<เด�ยวก'น่ ม�ปฏิ�ส'มพ'น่ธ< พ��งพาอาศึ'ย และม�อ�ที่ธ�พลต้�อก'น่และก'น่ ต้�างคิน่ต้�างต้ระหน่'กว�าการเป�น่สมาช�กของกล/�มการอย*�รวมเป�น่กล/�มเป�น่ส'ญชาต้ญาณคิวามต้"องการของมน่/ษย< น่อกจำากได"พ��งพาช�วยเหล&อก'น่อ'น่เป�น่การสร"างคิวามปลอดภ'ยแก�ช�ว�ต้และที่)าให"ช�ว�ต้ม�คิ/ณภาพส*งกว�าการอย*�ต้ามล)าพ'งแล"ว กล/�มย'งสร"างการเร�ยน่ร* "ที่'กษะคิวามส'มพ'น่ธ<ระหว�างบ/คิคิล ช�วยให"ที่)างาน่ได"ปร�มาณมากกว�าและต้'ดส�น่ใจำแก"ป;ญหาได"อย�างม�ประส�ที่ธ�ภาพมากกว�าด"วย การที่)างาน่เป�น่คิณะให"ประสบผู้ลส)าเร.จำต้ามที่��ต้' 4งเปAาหมายไว" จำ)าเป�น่ที่��จำะต้"องเข"าใจำถ�งคิ/ณสมบ'ต้�ของกล/�มที่)างาน่ คิวามหมายและองคิ<ประกอบของกระบวน่การกล/�มและการสร"างประสบการณ<กระบวน่การกล/�มด"วย2. พฤต้�กรรมของบ/คิคิลใน่กล/�มม�ที่'4งพฤต้�กรรมที่��ช�วยส�งเสร�มให"การที่)างาน่ของกล/�มบรรล/เปAาหมายและพฤต้�กรรมที่��เป�น่อ/ปสรรคิต้�อการที่)างาน่ของกล/�ม แต้�กระบวน่การกล/�มจำะช�วยปร'บพฤต้�กรรมของคิน่ใน่กล/�มไปใน่ที่�ศึที่างที่��พ�งประสงคิ< ซึ่��งป;จำจำ'ยที่��ม�อ�ที่ธ�พลต้�อกระบวน่การกล/�มที่��ส)าคิ'ญ ได"แก� คิวามต้"องการการยอมร'บ ที่'ศึน่คิต้� คิ�าน่�ยมของบ/คิคิล ล'กษณะและพฤต้�กรรมของบ/คิคิลใน่การที่)างาน่เป�น่คิณะ3. มน่/ษย<ม�ว�ธ�คิ�ดแก"ป;ญหาได"หลายว�ธ� ซึ่��งการใช"กระบวน่การกล/�มใน่การแก"ป;ญหาก.เป�น่อ�กว�ธ�การหน่��งที่��ม�คิวามส)าคิ'ญ กล/�มแก"ป;ญหาม� 3 แบบที่��ส)าคิ'ญ ได"แก� กล/�มระดมสมอง กล/�มใน่น่าม และกล/�มว�เคิราะห<พล'งสน่าม การใช"กระบวน่การกล/�มใน่การแก"ไขป;ญหาจำ)าเป�น่อย�างย��งที่��จำะต้"องม�การประเม�น่พฤต้�กรรมกล/�มด"วย

14.1 แน่วคิ�ดเก��ยวก'บกระบวน่การกล/�มและการที่)างาน่เป�น่คิณะแน่วคิ�ด1. กล/�มต้ามคิวามหมายที่างส'งคิมว�ที่ยาน่'4น่ บ/คิคิลที่��เป�น่สมาช�กจำะต้"องม/�งว'ต้ถ/ประสงคิ<เด�ยวก'น่ม�ปฏิ�ส'มพ'น่ธ< พ��งพาอาศึ'ย และม�อ�ที่ธ�พลต้�อก'น่และก'น่ ต้�างคิน่ต้�างต้ระหน่'กว�าการเป�น่สมาช�กของกล/�ม การอย*�รวมเป�น่กล/�ม เป�น่ส'ญชาต้ญาณคิวามต้"องการของมน่/ษย< น่อกจำากได"พ��งพาช�วยเหล&อก'น่อ'น่เป�น่การสร"างคิวามปลอดภ'ยแก�ช�ว�ต้และที่)าให"ช�ว�ต้ม�คิ/ณภาพส*งกว�าการอย*�ต้ามล)าพ'งแล"ว กล/�มย'งสร"างการเร�ยน่ร* "ที่'กษะคิวามส'มพ'น่ธ<ระหว�างบ/คิคิล โดยช�วยให"ที่)างาน่ได"ปร�มาณมากกว�าและต้'ดส�น่ใจำแก"ป;ญหาได"อย�างม�ประส�ที่ธ�ภาพมากกว�าด"วย2. คิ/ณสมบ'ต้�ของกล/�มที่)างาน่ คิ&อ ย�ดอ/ดมการณ< เปAาหมายและว'ต้ถ/ประสงคิ<ของกล/�ม

ม�คิวามม/�งม'�น่ที่��จำะที่)างาน่ให"ส)าเร.จำ และได"ผู้ลงาน่ที่��ม�คิ/ณภาพด� ช�วยเหล&อสน่'บสน่/น่ก'น่เพ&�องาน่ของกล/�มให"คิวามส)าคิ'ญแก�กล/�มและม�ผู้*"น่)าที่��ม�คิ/ณสมบ'ต้�เหมาะสม

3. กระบวน่การกล/�ม คิ&อ กล/�มที่��ม�การจำ'ดระบบไว"อย�างด� โดยคิ)าน่�งถ�งล'กษณะของสมาช�กใน่กล/�มว�ธ�การด)าเน่�น่งาน่ของกล/�ม ผู้*"น่)ากล/�มและบรรยากาศึภายใน่กล/�ม ส��งเหล�าน่�4ประกอบก'น่จำะเป�น่อ)าน่าจำหร&อพล'งที่��ม�ผู้ลที่)าให"กล/�มด)าเน่�น่งาน่ได"ต้ามเปAาหมายอย�างม�ประส�ที่ธ�ภาพ กระบวน่การกล/�มประกอบด"วยม�ต้�ส'งคิม และม�ต้�งาน่ ที่'4งสองม�ต้�น่�4ส'มพ'น่ธ<ก'น่อย�างแยกไม�ออก และม�คิวามส)าคิ'ญและจำ)าเป�น่ต้�อการที่)างาน่ของกล/�ม4. ประสบการณ<กระบวน่การกล/�ม หมายถ�ง ก�จำการกล/�มซึ่��งก�อให"เก�ดการเร�ยน่ร* "จำากประสบการณ<โดยถ&อหล'กว�า การเร�ยน่ร* "ที่��ด�ต้"องเก�ดจำากคิวามเข"าใจำและการเร�ยน่ร* "ที่��คิ"น่พบด"วยต้น่เอง ช�วยให"เก�ดคิวามเข"าใจำที่��ล�กซึ่�4งและจำดจำ)าได"ด�

- กล/�มต้ามคิวามคิ�ดของชอว< หมายถ�ง บ/คิคิลต้'4งแต้�สองคิน่ข�4น่ไปซึ่��งม�ฏิ�ส'มพ'น่ธ<ต้�อก'น่ใน่ที่างที่��แต้�ละคิน่ม�อ�ที่ธ�พลเหน่&อคิน่อ&�น่ และได"ร'บอ�ที่ธ�พลจำากคิน่อ&�น่พร"อม ๆ ก'น่ไปด"วย- มาบร�ย<และบาร<น่ส< กล�าวว�า กล/�มคิ&อเคิร&อข�ายของคิน่ (หลายคิน่) ซึ่��งจำงใจำมอบอ)าน่าจำการต้'ดส�น่ใจำของคิน่ให"ก'บหน่�วยที่างส'งคิม (ซึ่��งเร�ยกว�ากล/�ม) เพ&�อให"บรรล/ว'ต้ถ/ประสงคิ<อ'น่ปรารถน่าร�วมก'น่ และว'ต้ถ/ประสงคิ<น่'4น่ไม�สามารถบรรล/ได"โดยต้�างคิน่ต้�างอย*�- ฟ้Fส<เชอร< กล�าวว�า บ/คิคิลหลาย ๆ คิน่มารวมก'น่เข"าโดยม�พฤต้�กรรมการส&�อข"อคิวาม

โดยเฉพาะอย�างย��งการกระที่)า การปฏิ�ส'มพ'น่ธ<ซึ่)4า ๆ เป�น่แบบแผู้น่เด�ยวก'น่สามารถคิาดเดาได"- จำอห<น่ส'น่ และจำอห<น่ส'น่ ได"ให"น่�ยามว�า กล/�มคิ&อบ/คิคิลสองคิน่หร&อมากกว�าที่��ม�ปฏิ�ส'มพ'น่ธ<ก'น่โดยต้รง ต้�างฝึ?ายต้�างต้ระหน่'กว�าต้น่เป�น่สมาช�กของกล/�ม คิน่อ&�น่ๆ ก.เป�น่สมาช�กของกล/�ม และแต้�ละคิน่ต้ระหน่'กว�าการจำะบรรล/เปAาหมายร�วมก'น่น่'4น่ต้"องพ��งพาอาศึ'ยก'น่- เลว�น่ มองกล/�มใน่ล'กษณะการคิล&�น่ไหวของกล/�ม คิ&อเห.น่ว�าคิวามเก��ยวข"องส'มพ'น่ธ<ก'น่ของคิน่ใน่กล/�ม เป�น่ไปใน่ล'กษณะของคิวามส'มพ'น่ธ<แลกเปล��ยน่ โดยการเก��ยวข"องต้�ดต้�อของบ/คิคิลน่'4น่จำะใช"ส'ญล'กษณ<ที่��แต้�ละคิน่ย�ดถ&อมาใช"ใน่การปฏิ�บ'ต้�ต้�อก'น่และก'น่- กล/�มหมายถ�ง1. กล/�มต้"องประกอบด"วยบ/คิคิลอย�างน่"อยที่��ส/ด 2 คิน่ 5. ถ&อว�าต้น่เองเป�น่สมาช�กของกล/�มและสมาช�กอ&�น่ใน่กล/�มก.ยอมร'บเช�น่น่'4น่2. คิน่ใน่กล/�มจำะต้"องม�ปฏิ�ส'มพ'น่ธ<ต้�อก'น่ 6. ส�งอ�ที่ธ�พลต้�อก'น่และก'น่3. ม�คิวามส'มพ'น่ธ<ต้�อก'น่อย�างม�แบบแผู้น่ 7. เห.น่ว�าการรวมกล/�มด�ม�ประโยชน่<4. ต้"องพ��งพาก'น่ 8. ม/�งว'ต้ถ/ประสงคิ<เด�ยวก'น่

- ประโยชน่<ของการอย*�รวมเป�น่กล/�ม1. ผู้ล�ต้ภาพของกล/�มม'กจำะส*งกว�าผู้ล�ต้ภาพของบ/คิคิลที่��ที่)างาน่ต้ามล)าพ'ง2. กล/�มต้'ดส�น่ใจำและแก"ป;ญหาได"อย�างม�ประส�ที่ธ�ภาพ3. สมาช�กภาพของกล/�มก�อให"เก�ดคิวามร'ก คิวามเมต้ต้า ห�วงใยสมาช�กคิน่อ&�น่4. ผู้*"เป�น่สมาช�กของกล/�มจำะม�คิวามร* "ส�กใน่ด"าน่ม�ต้รภาพ คิวามร'ก ฯลฯ ส*งกว�าผู้*"ที่��ที่)างาน่ต้ามล)าพ'ง5. กล/�มเป�น่แหล�งเสร�มสร"างคิวามสามารถและที่'กษะใน่การต้�ดต้�อส'มพ'น่ธ<ระหว�างบ/คิคิล6. กล/�มสามารถสร"างโอกาสให"สมาช�กที่)าคิวามเข"าใจำร* "จำ'กพฤต้�กรรมและที่'ศึน่คิต้�ที่��เป�น่ภ'ย ให"สมาช�กได"ช�วยเหล&อเพ&�อน่ร�วมกล/�มที่)าคิวามเข"าใจำพฤต้�กรรมและที่'ศึน่คิต้�ที่��ไม�ด�เหล�าน่'4น่ด"วย7. กล/�มให"ที่'ศึน่พ�ส'ยหลากหลาย8. กล/�มเป�น่แหล�งเปร�ยบเที่�ยบส)าหร'บมวลสมาช�ก9. กล/�มเป�น่แหล�งปAอน่ข"อม*ลย"อน่กล'บใน่กล/�ม- คิ/ณสมบ'ต้�ของกล/�มที่)างาน่ที่��ม�ประส�ที่ธ�ภาพ1. ม�คิวามม/�งม'�น่และพะวงต้�อเปAาหมายของกล/�มใน่ขณะเด�ยวก'น่ก.ม�กลย/ที่ธ<ใน่การที่)างาน่ที่��ย&ดหย/�น่พอที่��จำะบรรล/เปAาหมายได"2. เผู้ช�ญหน่"าก'บคิน่หร&อสถาน่การณ<ที่��ขวางที่างอย*�ไม�ยอมหลบหน่� 3. ย�ดม'�น่ใน่คิ/ณภาพของงาน่ และคิ/ณล'กษณะของการที่)างาน่เป�น่คิณะ4. ม�คิวามเข"าใจำปณ�ธาน่และน่โยบายด)าเน่�น่การของหน่�วยงาน่ที่��พวกเขาส'งก'ดอย*�5. ม�คิวามบ'น่ดาลใจำจำากมโน่ภาพที่��วาดไว"ว�าจำะที่)าให"ได"6. ผู้*กม�ต้รหาพวกที่��สามารถช�วยงาน่ของกล/�มให"เป�น่ไปได"ด"วยด�7. ที่)างาน่ต้น่เองให"เป�น่ที่��ร* "จำ'กและอยากต้�ดต้�อด"วย8. ม�คิวามส)าเร.จำเป�น่แรงข'บหร&อแรงจำ*งใจำ9. เป�น่น่'กปฏิ�ว'ต้� ให"คิวามส)าคิ'ญต้�อการลงม&อที่)า10. ม�คิวามม/�งม'�น่ต้�อคิวามส)าเร.จำของสถาบ'น่ของต้น่11. ม�อ�ที่ธ�พลพอสมคิวรต้�อสถาบ'น่ของต้น่ เป�น่อ�ที่ธ�พลที่��เก�ดจำากคิวามน่�าเช&�อถ&อของกล/�ม (ที่�มงาน่) ที่'4งกล/�ม12. ที่)างาน่ได"อย�างม�ประส�ที่ธ�ภาพ โดยใช"หล'กการและแน่วที่างมากว�าใช"กฎระเบ�ยบ13. สามารถแยกเร&�องส)าคิ'ญก'บเร&�องด�วน่ออกจำากก'น่ได"14. ให"คิวามส)าคิ'ญแก�ผู้*"น่)า โดยม/�งหว'งให"ผู้*"น่)าเป�น่ผู้*"ต้�อส*"ให"ได"มาซึ่��งการสน่'บสน่/น่

15. สามารถต้�ดต้�อส&�อสารหร&อร'บสถาน่การณ<ต้ามล)าพ'งได"ด�เที่�าก'บเม&�ออย*�เป�น่กล/�ม16. ภาคิภ*ม�ใน่การม�คิวามคิ�ดสร"างสรรคิ<17. ม�คิวามเข"าใจำว�าเหต้/ใดกล/�มของต้น่จำ�งประสบคิวามส)าเร.จำ18. ประเม�น่คิ/ณคิ�าของคิน่ที่��ม�คิวามร* " คิวามสามารถและการม�ส�วน่ร�วมใน่งาน่มากกว�าจำะประเม�น่จำากสถาน่ภาพหร&อต้)าแหน่�ง19. พยายามที่)างาน่ร�วมก'บผู้*"อ&�น่มากกว�าที่��จำะที่)าเพ&�อผู้*"อ&�น่หร&อเป�น่ส'ต้ร*ก'บผู้*"อ&�น่20. ไม�แสดงคิวามยโสอวดด�- กระบวน่การกล/�มใน่ที่��น่�4หมายถ�ง คิวามส'มพ'น่ธ<ระหว�างคิน่และกล/�มคิน่- กระบวน่การกล/�มจำะช�วยให"คิน่ร* "จำ'กต้น่เองและจำะช�วยสร"างการเร�ยน่ร* "ว�าคิน่เราเม&�ออย*�ร �วมก'น่ต้"องเส�ยสละ ร* "จำ'กให" ร* "จำ'กร'บ ร* "จำ'กกล'4น่ ร* "ว�าจำะที่)าต้น่อย�างไรจำ�งจำะอย*�ร �วมก'น่อย�างปกต้�ส/ขได"- คิวามหมายของกระบวน่การกล/�ม1. เป�น่ว�ชาการด"าน่จำ�ต้ว�ที่ยาส'งคิม ซึ่��งเน่"น่การศึ�กษาเก��ยวก'บธรรมชาต้�ของช�ว�ต้กล/�ม

โดยการคิ"น่คิว"าเก��ยวก'บธรรมชาต้�ของช�ว�ต้กล/�ม โดยการคิ"น่คิว"าที่ดลองจำน่ได"ผู้ลสามารถน่)าไปต้'4งเป�น่ที่ฤษฎ�ได" แล"วน่)าเอาผู้ลน่'4น่ไปใช"ปร'บปร/งประส�ที่ธ�ภาพของกล/�ม2. กล/�มที่��ม�การจำ'ดระบบอย�างด� โดยคิ)าน่�งถ�งล'กษณะของสมาช�ก ว�ธ�ด)าเน่�น่งาน่ผู้*"น่)า

และบรรยากาศึของกล/�ม ส��งเหล�าน่�4ประกอบก'น่จำะม�ผู้ลที่)าให"กล/�มสามารถด)าเน่�น่การได"ต้ามเปAาหมายอย�างม�ประส�ที่ธ�ภาพ3. ก�จำกรรมกล/�มซึ่��งก�อให"เก�ดกระบวน่การเร�ยน่ร* "จำากประสบการณ<- ประสบการณ<กระบวน่การกล/�ม คิ&อ ก�จำกรรมกล/�มซึ่��งก�อให"เก�ดกระบวน่การเร�ยน่ร* "จำากประสบการณ<ซึ่��งช�วยพ'ฒน่าสมาช�กของกล/�มที่'4งใน่ด"าน่ม�ต้�ส'งคิม และม�ต้�งาน่- ผู้*"เร�ยน่จำะได"ประโยชน่<จำากการเร�ยน่มากเม&�อใช"ว�ธ�การต้�อไปน่�41. ย�ดถ&อพฤต้�กรรมที่��ก)าหน่ด เปFดใจำ เปFดคิวามร* "ส�กให"สามารถร'บร* "ที่/กส��งที่/กอย�างที่��จำะเก�ดข�4น่2. ก)าหน่ดว'ต้ถ/ประสงคิ<ใน่การเร�ยน่ร* "ของต้น่ และที่)างาน่อย�างแข.งข'น่เพ&�อให"บรรล/ว'ต้ถ/ประสงคิ<น่'4น่3. ม�คิวามเต้.มอกเต้.มใจำที่��จำะที่ดลองกระที่)าพฤต้�กรรมใหม� ๆ และฝึ:กซึ่"อมที่'กษะใหม� ๆ4. แสวงหาและคิอยร'บข"อม*ลย"อน่กล'บ5. สร"างข"อสร/ป หร&อที่ฤษฎ�ปฏิ�บ'ต้�เก��ยวก'บประสบการณ<ที่��ได"ร'บจำากก�จำกรรม

14.2 ล'กษณะและพฤต้�กรรมของบ/คิคิลใน่กระบวน่การกล/�มและการที่)างาน่เป�น่คิณะแน่วคิ�ด

1. พฤต้�กรรมของบ/คิคิลใน่กล/�มม�ที่'4งพฤต้�กรรมที่��ช�วยส�งเสร�มให"การที่)างาน่ของกล/�มบรรล/เปAาหมายและพฤต้�กรรมที่��เป�น่อ/ปสรรคิต้�อการที่)างาน่ของกล/�ม แต้�กระบวน่การกล/�มจำะช�วยปร'บให"พฤต้�กรรมของคิน่ใน่กล/�มเป�น่ไปใน่ที่�ศึที่างที่��พ�งประสงคิ<2. คิวามต้"องการพ&4น่ฐาน่ของบ/คิคิลโดยเฉพาะอย�างย��งคิวามต้"องการได"ร'บการยอมร'บม�ผู้ลกระที่บต้�อกระบวน่การกล/�มเป�น่อย�างมาก3. ที่'ศึน่คิต้�และคิ�าน่�ยมส�วน่บ/คิคิลม�อ�ที่ธ�พลต้�อคิวามคิ�ดและการแสดงพฤต้�กรรมของบ/คิคิล ซึ่��งที่)าให"ม�ผู้ลกระที่บต้�อกระบวน่การกล/�มด"วย4. การที่)างาน่เป�น่คิณะจำ)าเป�น่ต้"องอาศึ'ยล'กษณะและพฤต้�กรรมที่��พ�งประสงคิ<ของบ/คิคิลใน่กระบวน่การกล/�ม- พฤต้�กรรมของบ/คิคิลใน่กล/�มแบ�งเป�น่ 2 ล'กษณะคิ&อ- พฤต้�กรรมที่��ส�งเสร�มให"การที่)างาน่ของกล/�มบรรล/เปAาหมายได"โดยเร.วและสร"างเสร�มส'มพ'น่ธภาพระหว�างบ/คิคิลภายใน่กล/�มให"แน่�น่แฟ้Aน่มากข�4น่1. การร�เร��ม 6. การช�4แจำงหร&อขยายคิวาม2. การแสวงหาข"อม*ลเพ��มเต้�ม 7. การสร/ป3. การให"ข"อม*ลหร&อแสดงคิวามคิ�ดเห.น่ 8. การประเม�น่4. การร'บฟ้;งและเคิารพใน่คิวามคิ�ดเห.น่ของผู้*"อ&�น่5. การประสาน่แน่วคิ�ด- พฤต้�กรรมที่��เป�น่อ/ปสรรคิต้�อการที่)างาน่ของกล/�มและที่)าให"กล/�มแต้กแยก1. การต้อบโต้"ที่��ม�คิวามคิ�ดหร&อคิวามร* "ส�กอย�างอ&�น่ซึ่�อน่เร"น่อย*�2. การก"าวร"าว3. การข'ดคิอหร&อข'ดแย"งโดยปราศึจำากเหต้/ผู้ล4. การข�มข*�5. การผู้*กขาดบที่บาที่ภายใน่กล/�ม6. การเง�ยบเฉย- การจำ'ดกระบวน่การกล/�มที่��จำะสร"างพล'งให"สมาช�กของกล/�มม�เฉพาะพฤต้�กรรมที่��ส�งเสร�มใน่การที่)างาน่ ม�ด'งน่�41. จำ'ดก�จำกรรมหร&อร*ปแบบของกล/�มให"สมาช�กที่/กคิน่ม�ส�วน่ร�วมใน่การที่)าก�จำกรรม2. จำ'ดก�จำกรรมที่��ก�อให"สมาช�กเก�ดคิวามร* "ส�ก หร&อม�อารมณ<ร�วมต้�อเหต้/การณ<หร&อก�จำกรรมที่��เก�ดข�4น่ภายใน่กล/�ม3. จำ'ดก�จำกรรมที่��ให"ที่/กคิน่ม�ส�วน่ใน่การว�เคิราะห<เหต้/การณ< อภ�ปรายแลกเปล��ยน่ประสบการณ<ระหว�างก'น่

4. ผู้*"น่)าก�จำกรรมหร&อผู้*"จำ'ดก�จำกรรมต้"องคิ)าน่�งถ�งเปAาหมายส)าคิ'ญของกระบวน่การกล/�มอย*�เสมอ ผู้*"น่)าจำ�งเพ�ยงประสาน่ กระต้/"น่หร&อส�งเสร�มให"สมาช�กม�พฤต้�กรรมใน่แน่วที่างที่��สร"างเสร�มส'มพ'น่ธภาพที่��ด�5. ก�จำกรรมใน่กระบวน่การกล/�มที่��ด�ต้"องสร"างการเร�ยน่ร* "ให"เก�ดแก�สมาช�กใน่กล/�มอย�างน่"อย 3 ประการคิ&อ การเร�ยน่ร* "เร&�องต้น่เอง การเร�ยน่ร* "เร&�องของสมาช�กอ&�น่ใน่กล/�ม และการเร�ยน่ร* "เร&�องของกล/�ม6. ใน่การจำ'ดก�จำกรรมกล/�มต้"องให"สมาช�กของกล/�มม�โอกาสผู้�าน่ข'4น่ต้อน่ต้'4งแต้�แรกจำน่ส/ดที่"าย- การปฏิ�บ'ต้�ต้น่ของสมาช�กใน่กระบวน่การกล/�ม1. ต้"องต้ระหน่'กใน่คิวามเป�น่จำร�งที่��ว�าคิน่แต้�ละคิน่น่'4น่ม�คิวามแต้กต้�างก'น่2. พยายามคิ�ดเสมอว�าคิน่เราน่'4น่ม�ที่'4งส�วน่ด�และส�วน่บกพร�อง3. ต้'4งใจำฟ้;งใน่ขณะที่��สมาช�กใน่กล/�มก)าล'งพ*ด4. แสดงคิวามช&�น่ชมสมาช�กใน่กล/�มเม&�อเห.น่สมคิวร5. อย�าแสดงอาการแกล"งที่)าว�ายอมร'บ หร&อข'ดแย"งที่'น่ที่�ก�อน่ที่��ผู้*"อ&�น่จำะพ*ดจำบ6. การแสดงการยอมร'บ อาจำแสดงออกด"วยสายต้าที่�าที่าง คิ)าพ*ดหร&อพฤต้�กรรมที่��เห.น่ได"ช'ดเจำน่- เม&�อใดที่��เก�ดคิวามข'ดแย"งข�4น่ภายใน่กล/�มอ'น่เน่&�องมาจำากที่'ศึน่คิต้� คิ�าน่�ยม หร&อคิวามต้"องการไม�ต้รงก'น่ สมาช�กใน่กล/�มคิวรปฏิ�บ'ต้�ด'งน่�41. พยายามว�เคิราะห<สาเหต้/ของคิวามข'ดแย"งแต้�ละคิร'4งให"ต้รงจำ/ดที่��ส/ดว�าเก�ดเพราะส��งใด2. พยายามอย�าย�ดต้�ดอย*�ก'บที่'ศึน่คิต้� คิ�าน่�ยม และคิวามต้"องการของต้น่อย*�เพ�ยงฝึ?ายเด�ยว- เปAาหมายที่��ด�ใน่การที่)างาน่1. ม�คิวามช'ดเจำน่และเฉพาะเจำาะจำงส)าหร'บงาน่ที่��ก)าล'งจำะที่)า2. คิวรเข�ยน่ออกมาใน่ร*ปของการกระที่)าที่��เข"าใจำได"ต้รงก'น่3. ม�การระบ/ลงไปให"ช'ดเจำน่ด"วยว�าใคิรจำะม�ส�วน่ร�วมหร&อม�บที่บาที่ใน่จำ/ดม/�งหมายน่'4น่อย�างใด4. คิวรเข�ยน่ให"อย*�ใน่ล'กษณะที่��ม�คิวามเป�น่ไปได"5. คิวรม�ล'กษณะที่��สามารถส'งเกต้เห.น่ผู้ลที่��จำะเก�ดข�4น่ได"

14.3 กระบวน่การกล/�มก'บการแก"ป;ญหาแน่วคิ�ด

1. มน่/ษย<ม�ว�ธ�คิ�ดแก"ป;ญหาโดยใช"เหต้/ผู้ล และโดยใช"อารมณ< คิวามร* "ส�ก ซึ่��งเป�น่การแน่�น่อน่ว�าการต้'ดส�น่ใจำที่��ด�คิวรอย*�ใน่แวดวงของเหต้/ผู้ล แต้�การแก"ป;ญหาและต้'ดส�น่ใจำหลายกรณ�และใน่หลายระด'บ ต้"องมองไกลกว�าเหต้/ผู้ล ฉะน่'4น่การต้'ดส�น่ใจำจำากการผู้/ดร* " จำ�งม�คิวามส)าคิ'ญและปรากฏิบ�อยคิร'4งใน่พฤต้�กรรมการแก"ป;ญหาของบ/คิคิลหร&อกล/�ม ม�เที่คิน่�คิกระบวน่การกล/�มหลายแบบที่��เน่"น่การแก"ป;ญหาอย�างเป�น่ระบบ และที่��ม�การแก"ป;ญหาโดยใช"คิวามคิ�ดน่�กอย�างอ�สระโลดโผู้น่เพ&�อให"เก�ดการผู้/ดร* "ข�4น่ ด'งน่'4น่

การน่)ากระบวน่การกล/�มมาใช"แก"ป;ญหาจำะต้"องเล&อกใช"เที่คิน่�คิที่��เหมาะสมก'บกรณ�ป;ญหา และต้"องม�การจำ'ดองคิ<ประกอบของกล/�มให"สามารถแก"ป;ญหาได"อย�างม�ประส�ที่ธ�ภาพด"วย2. กล/�มแก"ป;ญหาที่��สามารถน่)ามาใช"เพ��มประส�ที่ธ�ภาพของกล/�มที่)างาน่ได"มาก คิ&อกล/�มระดมสมอง และกล/�มใน่น่าม จำะเน่"น่การใช"คิวามคิ�ดอย�างอ�สระ ส)าหร'บกล/�มว�เคิราะห<พล'งสน่าม จำะเน่"น่การคิ�ดอย�างเป�น่ระบบเป�น่เหต้/เป�น่ผู้ล3. การประเม�น่พฤต้�กรรมกล/�ม คิ&อ การต้'ดส�น่พฤต้�กรรมของสมาช�กกล/�มโดยเปร�ยบเที่�ยบก'บพฤต้�กรรมที่��พ�งประสงคิ< เพ&�อน่)าข"อม*ลที่��ได"ร'บไปปร'บพฤต้�กรรมกล/�มให"ได"กล/�มที่)างาน่ที่��ม�ประส�ที่ธ�ภาพย��งข�4น่ พฤต้�กรรมที่��พ�งประเม�น่คิ&อ พฤต้�กรรมของสมาช�กและของผู้*"น่)ากล/�มและบรรยากาศึของกล/�ม- การผู้/ดร* "คิ&อ การที่��สมองซึ่�กขวาที่)าหน่"าที่��ถ�ายที่อด แปร หร&อเสร�มแต้�งการแสดงออกที่างอารมณ< ส��งที่��มองเห.น่ด"วยสายต้า และพฤต้�กรรมที่��ไม�แสดงออกที่างวาจำา ซึ่��งเป�น่ส�วน่เสร�มที่��ส)าคิ'ญต้�อคิวามร* "คิวามเข"าใจำที่��เราม�อย*�แล"ว

- พ'ฒน่าการของกล/�ม คิ&อ1. การรวมกล/�ม 3. การก)าหน่ดปที่'สถาน่ของกล/�ม2. การข'ดแย"งระหว�างสมาช�กใน่กล/�ม 4. การปฏิ�บ'ต้�งาน่ของกล/�ม- กล/�มเผู้ช�ญหน่"า เป�น่กล/�มที่��สมาช�กมารวมก'น่ ภายใต้"การน่)าของว�ที่ยากรหร&อผู้*"น่)ากล/�มเพ&�อเสร�มสร"างประส�ที่ธ�ภาพใน่การส'มพ'น่ธ<ระหว�างบ/คิคิลด"วยว�ธ�การของประสบการณ<กล/�ม จำ/ดม/�งหมายม�ใช�เพ&�อการที่)างาน่ใดงาน่หน่��งให"ส)าเร.จำลง แต้�เพ&�อเร�ยน่ร* "ที่'กษะใน่การต้�ดต้�อส&�อสาร การเข"าใจำ และการต้�ดต้�อส'มพ'น่ธ<ก'บผู้*"อ&�น่- กล/�มส'งคิม เป�น่การรวมกล/�มของคิน่ที่��สน่ใจำใน่เร&�องเด�ยวก'น่เพ&�อพบปะส'งสรรคิ<ใน่บรรยากาศึที่��เป�น่ก'น่เอง ว'ต้ถ/ประสงคิ<หล'กคิ&อ เพ&�อส'งคิม แต้�ก.อาจำม�การเร�ยน่ร* "และที่)างาน่ร�วมก'น่ได"- กล/�มการศึ�กษา การเร�ยน่ร* "ส�วน่ใหญ� แม"จำะไม�ที่'4งหมด เก�ดจำากการเร�ยน่ร* "ใน่กล/�ม- กล/�มที่)างาน่ กล/�มต้�าง ๆ ส�วน่ใหญ�ที่��ม�การพบปะก'น่อย*�เสมอน่'4น่ม�ใช�ม�จำ/ดม/�งหมายเพ&�อ

ปร'บปร/งต้'วเอง หร&อเพ&�อช�วยให"สมาช�กได"พบปะช�วยเหล&อก'น่ แต้�เก�ดข�4น่เพ&�อปฏิ�บ'ต้�งาน่อย�างใดอย�างหน่��งให"ส)าเร.จำลง- กล/�มระดมสมอง คิ&อ กระบวน่การช�วยให"บ/คิคิลสามารถเสน่อคิวามคิ�ดเห.น่ โดยไม�ถ*กข'ดจำ'งหวะ โต้"แย"งหร&ออธ�บายคิวามหมายเพ��มเต้�ม โดยม�แน่วคิ�ดว�าการร�วมก'น่แก"ป;ญหาย�อมจำะประสบคิวามส)าเร.จำด�กว�าการแก"ป;ญหาโดยล)าพ'งคิน่เด�ยว เหมาะก'บคิน่กล/�มอาย/ระด'บประถมศึ�กษาข�4น่ไป- กล/�มใน่น่าม เป�น่กระบวน่การผู้สมผู้สาน่การที่)างาน่โดยเอกเที่ศึเข"าก'บบรรยากาศึของคิวามเป�น่กล/�ม โดยใช"บรรยากาศึของคิวามเป�น่กล/�มเป�น่แรงผู้ล'กด'น่ที่างส'งคิมให"สมาช�กม/�งระดมคิวามคิ�ดของต้น่เป�น่การบ'งคิ'บให"สมาช�กที่/กคิน่ระดมคิวามคิ�ดของต้น่ เป�น่การบ'งคิ'บให"สมาช�กที่/กคิน่ร�วมใน่การหาที่างแก"ป;ญหาและให"ข�าวสารแก�ก'น่และก'น่ กล/�มใน่น่ามเป�น่เที่คิน่�คิที่��ม�ประส�ที่ธ�ภาพมากใน่การระบ/ป;ญหา หร&อใน่การประช/มเพ&�อหาที่างแก"ไขป;ญหาแต้�จำะไม�เหมาะสมก'บการประช/มที่��จำ'ดเป�น่ปกต้�ว�ส'ยเพ&�อประสาน่งาน่

ต้�อรอง หร&อไกล�เกล��ยประน่�ประน่อม- กล/�มว�เคิราะห<พล'งสน่าม คิ&อ กระบวน่การหาม�ต้�ของป;ญหา และว�ธ�แก"ไขป;ญหาอย�างเป�น่ระบบซึ่��งได" การระบ/ให"ได"ว�าอะไรคิ&อ ประเด.น่ป;ญหา การว�เคิราะห<ประเด.น่ป;ญหา

การก)าหน่ดข'4น่ต้อน่ที่��แน่�ช'ดใน่การเผู้ช�ญป;ญหา ม�แน่วคิ�ด 2 ประเภที่ คิ&อ พล'งต้"าน่

และพล'งเสร�ม เหมาะก'บกล/�มอาย/ระด'บม'ธยมศึ�กษาข�4น่ไป

หน่�วยที่�� 15 การพ'ฒน่าภาวะผู้*"น่)าแน่วคิ�ด1. หากเราพ�จำารณาผู้*"น่)าไม�ว�าใน่ล'กษณะใดและต้ามแน่วคิ�ดใดที่างส'งคิมว�ที่ยาแล"ว ก.สามารถกล�าวได"ว�าการเป�น่กล/�มเป�น่พวกของคิน่เราก.คิงจำะหล�กเล��ยงการม�ผู้*"น่)าและผู้*"ต้ามไม�ได" การเป�น่ผู้*"น่)าที่��ด�จำ)าเปAน่อย�างย��งที่��จำะต้"องเข"าใจำถ�งสถาน่ภาพ บที่บาที่และปที่'สถาน่ของกล/�มใน่ส'งคิมเพ&�อที่��จำะช�วยให"สามารถพยากรณ<พฤต้�กรรมของบ/คิคิลใน่ส'งคิมและเป�น่ประโยชน่<ต้�อการปฏิ�บ'ต้�งาน่ของผู้*"น่)าเป�น่อย�างย��ง2. ผู้*"น่)าจำ)าเป�น่ต้"องใช"สมรรถภาพการพ*ดของต้น่ใน่ที่/กระด'บของการส&�อสารต้'4งแต้�การพ*ดระหว�างบ/คิคิล การพ*ดภายใน่กล/�ม การพ*ดใน่ที่��สาธารณะ และการพ*ดที่างส&�อมวลชน่ การจำ)าแน่กประเภที่ของการพ*ดต้ามระด'บต้�าง ๆ จำะช�วยสร"างคิวามม'�น่ใจำใน่ต้น่เอง และพ'ฒน่าประส�ที่ธ�ภาพของเส�ยงพ*ดและก�ร�ยาอาการใน่การพ*ดให"ส'มฤที่ธ�ผู้ลสมคิวามประสงคิ<3. การคิ"น่คิว"าที่างว�ชาการเป�น่การเสร�มสร"างภาวะผู้*"น่)าให"สมบ*รณ<ย��งข�4น่ เพราะการ

ศึ�กษาคิ"น่คิว"าก�อให"เก�ดภ*ม�ร* "ภ*ม�ป;ญญาที่��แต้กฉายล/�มล�ก ช�วยให"การปฏิ�บ'ต้�งาน่หร&อการต้'ดส�น่ใจำว�น่�จำฉ'ยส'�งการเป�น่ไปอย�างม�หล'กเกณฑิ< ม�ข"อม*ลสน่'บสน่/น่ที่��น่�าเช&�อถ&อ

ที่'กษะของการคิ"น่คิว"าที่างว�ชาการจำะต้"องให"คิรอบคิล/มล'กษณะของส&�อที่��ใช"บ'น่ที่�กข"อม*ล ข�าวสารและคิวามร* "ต้�าง ๆ ใน่ป;จำจำ/บ'น่ ได"แก� ส&�อส��งพ�มพ< ส&�ออ"างอ�ง ส&�อโสต้ที่'ศึน่< และส&�อที่��อย*�ใน่ฐาน่ข"อม*ลต้�าง ๆ

4. การเข�ยน่รายงาน่เป�น่ภารก�จำส)าคิ'ญของผู้*"น่)า รายงาน่ม�หลายประเภที่ได"แก� รายงาน่ว�ชาการ รายงาน่ที่'�วไป และโคิรงการแต้�ละประเภที่ย'งจำ)าแน่กออกได"อ�กหลายชน่�ด การเข�ยน่รายงาน่จำะต้"องม�ข' 4น่ต้อน่ต้ามล)าด'บ และใช"ภาษาที่��ช'ดเจำน่ต้รงประเด.น่5. คิ/ณธรรมและจำรรยาว�ชาช�พ เป�น่ส��งที่��พ�งย�ดถ&อปฏิ�บ'ต้�ม�ใช�เพ�ยงเร�ยน่ร* " และจำ)าเป�น่มากส)าหร'บผู้*"บร�หารเพราะว�าผู้*"บร�หารที่��ด�คิวรจำะเพ�ยบพร"อมไปด"วยคิ/ณธรรมและร'กษาจำรรยาว�ชาช�พโดยเคิร�งคิร'ด

15.1 พฤต้�กรรมผู้*"น่)าแน่วคิ�ด1. หากเราพ�จำารณาผู้*"น่)าไม�ว�าใน่ล'กษณะใดและต้ามแน่วคิ�ดใดใน่ที่างส'งคิมว�ที่ยาแล"ว ก.สามารถกล�าวได"ว�า การเป�น่กล/�มเป�น่พวกของคิน่เราก.คิงจำะหล�กเล��ยงการม�ผู้*"น่)าและผู้*"ต้ามไม�ได" การเป�น่ผู้*"น่)าที่��ด�ใน่ส'งคิมน่'4น่จำ)าเป�น่อย�างย��งที่��จำะต้"องคิ)าน่�งถ�งสถาน่ภาพและบที่บาที่ที่��ผู้*"อ&�น่ใน่ส'งคิมคิาดหว'งด"วย2. ปที่'สถาน่ของกล/�มเป�น่ภาวะแวดล"อมที่��ม�ล'กษณะเป�น่จำ�ต้ว�ส'ย ซึ่��งผู้*"น่)าจำ)าเป�น่ที่��จำะต้"องร* "และที่)าคิวามเข"าใจำเพ&�อที่��จำะช�วยให"สามารถพยากรณ<พฤต้�กรรมของบ/คิคิลใน่ส'งคิมและเป�น่ประโยชน่<ต้�อการปฏิ�บ'ต้�งาน่ของผู้*"น่)าเป�น่อย�างย��ง

- ผู้*"น่)าโดยคิ)าจำ'ดคิวามจำ)าแน่กได" 3 ประการคิ&อ คิวามสามารถ กระบวน่การ และ ปรากฏิการณ<- ลาปDแอร<และฟ้ราน่สเวอร<ธ กล�าวว�า การเป�น่ผู้*"น่)าได"แก�พฤต้�กรรมซึ่��งม�ผู้ลที่)าให"พฤต้�กรรมของผู้*"อ&�น่คิล"อยต้ามแที่น่ที่��จำะคิล"อยต้ามพฤต้�กรรมของผู้*"อ&�น่- การที่��ผู้*"น่)าใน่ส'งคิมจำะสามารถปร'บต้น่ปร'บใจำให"บรรล/คิวามคิาดหว'งด'งกล�าวได"ก.ต้�อเม&�อผู้*"น่)าม�คิวามกระจำ�างถ�งปฏิ�ส'มพ'น่ธ<ใน่ล'กษณะต้�อไปน่�41. การต้�ดต้�อส&�อคิวามหมาย เป�น่หล'กส)าคิ'ญต้�อการม�ปฏิ�ก�ร�ยาโต้"ต้อบต้�อก'น่ใน่ส'งคิม

เพราะเป�น่กระบวน่การถ�ายที่อดที่'ศึน่คิต้� ร'บคิวามคิ�ดเพ&�อที่)าคิวามเข"าใจำต้�อก'น่2. การข'ดแย"ง

3. การแข�งข'น่ เป�น่กระบวน่การที่��เก�ดข�4น่ได"ที่'4งแบบร* "ต้'วและไม�ร* "ต้'ว

4. การประน่�ประน่อมผู้ลประโยชน่<ที่��ข'ดแย"งก'น่ เป�น่ว�ธ�การลดคิวามต้�งเคิร�ยดหร&อให"เก�ดคิวามแต้กราวน่"อยที่��ส/ด5. การผู้สมผู้สาน่กลมกล&น่เข"าหาก'น่6. การร�วมม&อสน่'บสน่/น่ซึ่��งก'น่และก'น่ การร�วมม&อก'น่เป�น่ปฏิ�ก�ร�ยาโต้"ต้อบระหว�างบ/คิคิลต้'4งแต้� 2 คิน่ข�4น่ไปหร&อมากกว�าน่'4น่ เป�น่ร*ปของการที่)างาน่ร�วมก'น่ เพ&�อจำ/ดหมายปลายที่างร�วมก'น่- ปที่'สถาน่ เป�น่เสม&อน่ข"อก)าหน่ดหร&อกฎเกณฑิ<แห�งพฤต้�กรรมที่��ส'งคิมใดส'งคิมหน่��งได"ก)าหน่ดข�4น่ไว"โดยการยอมร'บน่'บถ&อปฏิ�บ'ต้�ของบ/คิคิลส�วน่ใหญ�ใน่ส'งคิมน่'4น่ ถ&อว�าผู้*"ปฏิ�บ'ต้�ต้ามปที่'สถาน่หร&อข"อก)าหน่ดน่'4น่เป�น่ส��งที่��ด�งาม และที่)าให"เก�ดคิ/ณคิ�าน่�ยมที่างส'งคิม ปที่'สถาน่เป�น่เคิร&�องก)าก'บคิวามประพฤต้�ให"บ/คิคิลย&ดถ&อปฏิ�บ'ต้�ต้ามไม�เก�ดการย/�งยากว/ �น่วายใน่ส'งคิมน่'4น่- ปที่'สถาน่ที่างส'งคิมม�ประโยชน่<ด"าน่เก��ยวก'บการบร�หารงาน่ใน่แง�ที่��เก��ยวก'บที่)าให"สามารถศึ�กษา และพยากรณ<พฤต้�กรรมของบ/คิคิลใน่ส'งคิมใดส'งคิมหน่��งได" ซึ่��งจำะเป�น่ส��งที่��ม�ประโยชน่<ต้�อการบร�หารงาน่ขององคิ<การ- คิวามสอดคิล"องหร&อคิวามเป�น่ระเบ�ยบของกล/�มม�ล'กษณะใหญ� ๆ 2 ประการคิ&อ1. คิวามเข"าใจำร�วมก'น่ใน่กฎเกณฑิ<2. คิวามส'มพ'น่ธ<ระหว�างบ/คิคิลใน่ส'งคิม ซึ่��งรวมถ�งคิวามผู้*กพ'น่ซึ่��งก'น่และก'น่

15.2 การส&�อสารด"วยการพ*ดแน่วคิ�ด1. การส&�อสารโดยการพ*ดระหว�างบ/คิคิลที่��ส'มฤที่ธ�ผู้ลจำะต้"องเร��มต้"น่ที่��คิวามต้ระหน่'กใน่คิวามส)าคิ'ญของการส&�อสารใน่ระด'บน่�4เส�ยก�อน่ ต้�อจำากน่'4น่ก.ต้"องที่)าคิวามเข"าใจำเง&�อน่ไขและกลว�ธ�ที่��ช�วยให"เก�ดคิวามส'มฤที่ธ�ผู้ล รวมที่'4งต้"องร* "จำ'กส'งเกต้และปร'บปร/งแก"ไขด"วยต้น่เองไปจำน่ต้ลอดช�ว�ต้2. การส&�อสารโดยการพ*ดใน่กล/�มและใน่ที่��สาธารณะที่��ส'มฤที่ธ�ผู้ล จำะต้"องเร��มต้"น่ที่��คิวามเข"าใจำใน่ร*ปแบบและว�ธ�การน่)าเสน่อ ได"ส'งเกต้เห.น่ต้'วอย�างที่��ถ*กต้"องก'บการได"ม�โอกาสหาประสบการณ<จำร�งใน่การพ*ด พร"อมที่'4งต้"องร* "จำ'กส'งเกต้และปร'บปร/งต้น่เองได"ด�ย��งข�4น่ต้ลอดไป3. การจำ)าแน่กประเภที่ของการพ*ดต้ามระด'บต้�าง ๆ ของการส&�อสารจำะช�วยให"เข"าใจำพฤต้�กรรมการพ*ดของมน่/ษย<ได"อย�างเป�น่ระบบและช�วยใน่การเต้ร�ยมการพ*ดให"ได"ส'มฤที่ธ�ผู้ลสมคิวามประสงคิ<4. ป;จำจำ'ยส)าคิ'ญของการพ*ดที่��ส'มฤที่ธ�ผู้ลข�4น่อย*�ก'บคิวามร* "และประสบการณ<ของผู้*"พ*ด

คิวามม'�น่ใจำใน่การส&�อสาร ประส�ที่ธ�ภาพของเส�ยงพ*ดและก�ร�ยาอาการขณะพ*ด การปร'บต้'วให"เหมาะแก�โอกาสและสถาน่การณ<ใน่การพ*ด

- ล'กษณะการสน่ที่น่าที่��ม�ประส�ที่ธ�ผู้ลอาจำสร/ปเป�น่ 4 ประการด'งน่�41. เน่&4อหาใน่การสน่ที่น่าม�สาระประโยชน่<แก�ที่/กฝึ?าย 3. ก�อให"เก�ดคิวามเข"าใจำที่��ด�ต้�อก'น่2. ที่/กคิน่ม�ส�วน่ได"พ*ดโดยที่'�วถ�งก'น่ 4. ถ*กต้"องต้ามกาลเที่ศึะและบ/คิคิล- การส'มภาษณ<ม�ข"อแต้กต้�างก'บการสน่ที่น่าคิ&อ การส'มภาษณ<ส�วน่มากม�ร*ปแบบเป�น่พ�ธ�การ ม�จำ/ดม/�งหมายแน่�น่อน่ และผู้*"ส'มภาษณ<ก'บผู้*"ถ*กส'มภาษณ<ม�บที่บาที่ต้�างก'น่อย�างแน่�ช'ด- โดยที่'�วไปแล"วผู้*"บร�หารอาจำใช"การส'มภาษณ<เพ&�อจำ/ดประสงคิ<ส)าคิ'ญ 2 ประการคิ&อ

ส'มภาษณ<เพ&�อหาข"อเที่.จำจำร�ง และข"อคิ�ดเห.น่น่)ามาใช"ประโยชน่<อย�างใดอย�างหน่��ง และส'มภาษณ<เพ&�อให"ข"อเที่.จำจำร�งข"อคิ�ดเห.น่และข"อแน่ะน่)า- เราแบ�งคิ)าถามที่��ม'กใช"ใน่การส'มภาษณ<ออกเป�น่ 5 ประเภที่ คิ&อ1. คิ)าถามเปFด เปFดกว"างให"ผู้*"ต้อบต้อบ อาจำคิล/มเคิร&อบ"าง

2. คิ)าถามปFด ต้"องการคิ)าต้อบที่��เฉพาะเจำาะจำงเพ�ยงไม�ก��คิ)าพ*ด

3. คิ)าถามที่วน่ เม&�อผู้*"ถามม�คิวามต้"องการได"ร'บการย&น่ย'น่ให"แน่�ใจำ4. คิ)าถามหย'�ง ถามล�กลงไปเพ&�อหย'�งที่ราบเหต้/ผู้ล ที่'ศึน่คิต้� และคิวามเช&�อของผู้*"ถ*กถาม5. คิ)าถามน่)า เป�น่คิ)าถามที่��น่)าผู้*"ต้อบให"ต้อบต้ามที่��ผู้*"ถามคิาดเอาไว"- การพ*ดใน่กล/�มหร&อที่��สาธารณะ พ*ดหร&ออ�าน่จำากต้"น่ฉบ'บที่��ได"เข�ยน่ไว" พ*ดต้ามที่��จำ)ามาพ*ดอย�างฉ'บพล'น่ และพ*ดจำากคิวามเข"าใจำต้ามที่��ได"เต้ร�ยมไว" ที่'4งน่�4ข�4น่อย*�ก'บโอกาส

สถาน่การณ< คิวามจำ)าเป�น่ รวมที่'4งคิวามสามารถเฉพาะของแต้�ละบ/คิคิล- ข"อเส�ยของการพ*ดต้ามที่��ที่�องจำ)ามา คิ&อคิน่ฟ้;งจำะส'งเกต้ได"ง�ายว�าผู้*"พ*ดขาดล'กษณะของคิวามม�ช�ว�ต้จำ�ต้ใจำ- การพ*ดเพ&�อคิ"น่หาคิ)าต้อบ ข"อส)าคิ'ญอย*�ที่��การต้'4งป;ญหาให"แจำ�มช'ด- การพ*ดเพ&�อให"คิวามร* " ต้"องม�คิวามร* "ใน่เร&�องน่'4น่ ๆ อย�างแที่"จำร�ง ม�ใช�ไม�ร* "แต้�ที่)าเป�น่ว�าร* " ซึ่��งจำะที่)าให"ผู้*"ฟ้;งเส&�อมคิวามเช&�อถ&อ- การพ*ดเพ&�อโน่"มน่"าวใจำ จำ/ดประสงคิ<ที่'�วไปคิ&อ เพ&�อให"ผู้*"ฟ้;งเช&�อถ&อ หร&อปฏิ�บ'ต้�ต้ามเป�น่ส)าคิ'ญ

- การพ*ดเพ&�อจำรรโลงใจำ เป�น่การพ*ดเพ&�อก�อให"เก�ดคิามร* "ส�กที่��ส*งส�งด�งาม ช�4ให"เห.น่ถ�งอ/ดมคิต้�หร&อให"เห.น่แน่วที่างใน่การด)าเน่�น่ช�ว�ต้

15.3 การคิ"น่คิว"าที่างว�ชาการแน่วคิ�ด1. การคิ"น่คิว"าที่างว�ชาการม�คิวามส)าคิ'ญต้�อการพ'ฒน่าภาวะผู้*"น่)าเป�น่อย�างมาก เพราะคิวามร* "และข"อม*ลข�าวสารที่��ได"จำากการศึ�กษาคิ"น่คิว"าจำะเสร�มสร"างภ*ม�ร* " ภ*ม�ป;ญญาของผู้*"น่)าให"ล/�มล�ก สามารถน่)าไปใช"ใน่สถาน่การณ<ที่��แสดงให"เห.น่ถ�งภาวะผู้*"น่)าที่��สมบ*รณ< ไม�ว�าจำะเป�น่ใน่การพ*ด การเข�ยน่ หร&อการต้'ดส�น่ใจำว�น่�จำฉ'ยส'�งการ2. การคิ"น่คิว"าจำากส&�อส��งพ�มพ<เป�น่ที่'กษะเบ&4องต้"น่ที่��จำะน่)าไปส*�ข/มที่ร'พย<ที่างป;ญญาที่��อย*�ใน่ร*ปส��งพ�มพ< ได"แก� หน่'งส&อ วารสาร หน่'งส&อพ�มพ<และเอกสารต้�าง ๆ ซึ่��งม�จำ)าน่วน่มากมาย และม�ล'กษณะข"อม*ลต้�างก'น่ จำ�งจำ)าเป�น่ต้"องเร�ยน่ร* "ล'กษณะของข"อม*ลข�าวสารและการจำ'ดเก.บคิ"น่หาส&�อเหล�าน่�43. ส&�ออ"างอ�งเป�น่ส&�อที่��ช�วยประหย'ดเวลาใน่การคิ"น่หาคิวามร* " ข"อม*ลข�าวสารต้�าง ๆ

เพราะเป�น่ส&�อที่��รวบรวมสรรพว�ชาและข"อม*ลข�าวสารไว"อย�างเป�น่ระบบ สะดวกต้�อการคิ"น่คิว"าหาเร&�องราวที่��ต้"องการได"เป�น่อย�างด�4. ส&�อโสต้ที่'ศึน่<เป�น่ส&�อที่��แสดงด"วยภาพหร&อเส�ยงหร&อที่'4งภาพและเส�ยง ใช"เสร�มสร"างคิวามร* "คิวามเข"าใจำใน่เร&�องที่��ส&�อส��งพ�มพ<อาจำจำะอธ�บายได"ไม�ช'ดเจำน่เพ�ยงพอ การคิ"น่คิว"าจำากส&�อโสต้ที่'ศึน่<จำ�งที่)าให"ได"คิวามร* "และข"อม*ลข�าวสารต้�าง ๆ สมบ*รณ<ข�4น่5. คิวามก"าวหน่"าของเที่คิโน่โลย�สารน่�เที่ศึที่��ใช"ใน่การคิ"น่คิว"าที่างว�ชาการเป�น่ไปได"อย�างรวดเร.ว ล/�มล�กที่)าให"เก�ดฐาน่ข"อม*ลที่��ม�ระบบด�เย��ยมที่)าให"การคิ"น่คิว"าที่างว�ชาการเป�น่ไปได"อย�างรวดเร.ว ล/�มล�ก สมบ*รณ<และกว"างขวาง ที่'น่ต้�อคิวามต้"องการที่��เร�งด�วน่ การคิ"น่คิว"าจำากฐาน่ข"อม*ลต้�าง ๆ จำ�งที่)าให"ได"คิวามร* "ข"อม*ลข�าวสารต้�าง ๆ ที่��ต้รงก'บคิวามต้"องการมากที่��ส/ดภายใน่เวลาอ'น่รวดเร.ว

15.4 การเข�ยน่รายงาน่แน่วคิ�ด1. การเข�ยน่รายงาน่เป�น่ภารก�จำส)าคิ'ญอย�างหน่��งของผู้*"น่)า ผู้*"ปฏิ�บ'ต้�งาน่ และผู้*"ศึ�กษาคิ"น่คิว"าใน่ที่/กระด'บ รายงาน่ม�หลายประเภที่ ซึ่��งจำ)าแน่กได"ต้ามว'ต้ถ/ประสงคิ< ว�ธ�น่)าเสน่อ

หร&อล'กษณะเน่&4อหา2. รายงาน่ว�ชาการเป�น่ผู้ลของการศึ�กษาคิ"น่คิว"าที่��น่)ามาเร�ยบเร�ยงไว"อย�างม�ระบบ ม�ร*ปแบบอ'น่ประกอบด"วยส�วน่น่)า ส�วน่เน่&4อคิวาม และส�วน่ที่"าย ข'4น่ต้อน่การเข�ยน่เร��มด"วยการเต้ร�ยมข"อม*ล การเล&อกเร&�อง และการต้'4งช&�อเร&�อง ลงที่"ายด"วยการสร/ปการใช"บรรยายโวหารที่��ต้รงประเด.น่และอธ�บายอย�างช'ดเจำน่3. รายงาน่ที่'�วไป แบ�งเป�น่ 3 ประเภที่ คิ&อ รายงาน่ปฏิ�บ'ต้�งาน่ รายงาน่ก�จำการที่'�วไป และ

รายงาน่ที่างธ/รก�จำ4. โคิรงการคิ&น่แผู้น่การปฏิ�บ'ต้�งาน่ที่��เข�ยน่เป�น่ข'4น่ต้อน่อย�างม�ระบบ ประกอบด"วยส�วน่น่)า ส�วน่เน่&4อคิวาม และส�วน่ขยายคิวาม แต้�ละส�วน่ม�รายละเอ�ยดซึ่��งผู้*"น่)าจำ)าเป�น่ต้"องศึ�กษาและฝึ:กฝึน่ที่'4งร*ปแบบและภาษาไที่ยใน่การเข�ยน่- รายงาน่หมายถ�ง คิ)ากล�าวบอกเร&�องราวที่��ไปที่)า ไปร* " หร&อไปเห.น่มา ซึ่��งอาจำเป�น่การรายงาน่ด"วยวาจำาหร&อข"อเข�ยน่ อย�างเป�น่ที่างการหร&อไม�เป�น่ที่างการก.ได"- รายงาน่ว�ชาการ คิ&อ ผู้ลของการศึ�กษาคิ"น่คิว"าเร&�องใดเร&�องหน่��ง ที่��น่)ามาเร�ยบเร�ยงไว"อย�างม�ระบบ- การเข�ยน่บที่คิวามว�ชาการ ม'กม�จำ/ดม/�งหมายเพ&�อต้�พ�มพ<เผู้ยแพร�ต้ามหน่'งส&อพ�มพ<หร&อวารสารต้�าง ๆ เป�น่การเข�ยน่รายงาน่ว�ชาการประเภที่หน่��ง หร&อใช"ร*ปแบบคิวามเร�ยงที่'�วไปก.ได"- การปฏิ�บ'ต้�งาน่หมายถ�ง การปฏิ�บ'ต้�งาน่ใน่สถาน่ที่��หร&อน่อกสถาน่ที่�� เป�น่งาน่ที่��ได"ร'บมอบหมายให"ที่)าภายใน่หน่�วยงาน่หร&อได"ร'บที่/น่ ได"ร'บการสน่'บสน่/น่ให"เด�น่ที่างไปร�วมประช/ม ส'มมน่า ด*งาน่ หร&อฝึ:กอบรมน่อกหน่�วยงาน่- รายงาน่ก�จำการหร&อการด)าเน่�น่งาน่ที่'�วไป ว�ธ�การเข�ยน่ต้"องสมบ*รณ<ที่'4งข"อม*ล ส)าน่วน่

และที่�วงที่�ล�ลาภาษาที่��บ�งบอกคิวามภ*ม�ใจำ การเข�ยน่รายงาน่ประเภที่น่�4จำ�งแต้กต้�างจำากประเภที่อ&�น่- รายงาน่ที่างธ/รก�จำ ม/�งกล�าวถ�งรายงาน่ที่างการเง�น่การบ'ญช�ของหน่�วยงาน่- โคิรงการ คิ&อแผู้น่หร&อเคิ"าโคิรงต้ามที่��กะก)าหน่ดไว"ใน่ที่��น่�4หมายถ�งแผู้น่การปฏิ�บ'ต้�งาน่ที่��เข�ยน่เป�น่ข'4น่ต้อน่อย�างม�ระบบ เข�ยน่ข�4น่ไว"เพ&�อเป�น่แผู้น่และแน่วที่างปฏิ�บ'ต้�งาน่อย�างใดอย�างหน่��ง

15.5 คิ/ณธรรมและจำรรยาว�ชาช�พส)าหร'บผู้*"บร�หารแน่วคิ�ด1. คิ/ณธรรม และจำรรยาว�ชาช�พเป�น่ส��งส)าคิ'ญและจำ)าเป�น่มากส)าหร'บผู้*"บร�หาร2. คิ/ณธรรมและจำรรยาว�ชาช�พ เป�น่ส��งพ�งย�ดถ&อปฏิ�บ'ต้�ไม�ใช�เพ�ยงเร�ยน่ร* "3. ผู้*"บร�หารคิวรจำะเพ�ยบพร"อมไปด"วยคิ/ณธรรม และร'กษาจำรรยาว�ชาช�พโดยเคิร�งคิร'ดเป�น่พ�เศึษ

- คิ/ณธรรมหล'ก 4 ประการ ต้ามแน่วคิ�ดของอร�สโต้เต้�ล คิ&อ (ออกสอบที่/กภาคิจำ)าอ'น่ด'บให"ได"น่ะ)1. คิวามรอบคิอบ

2. คิวามกล"าหาญ3. การร* "จำ'กประมาณ4. คิวามย/ต้�ธรรม- จำรรยาว�ชาช�พหมายถ�ง กฎเกณฑิ<คิวามประพฤต้�หร&อมารยาที่ใน่การประกอบว�ชาช�พของผู้*"ประกอบว�ชาช�พแต้�ละสาชา ซึ่��งก)าหน่ดข�4น่แล"วเร�ยกก'น่ว�า จำรรยาบรรณ………………………………………………………………………………..ที่��มา : กระดาน่สน่ที่น่าน่�ต้�ศึาสต้ร<

ม�คิวามเห.น่ของผู้*"ที่��สอบแล"วด"วยคิ�ะ : ข"อสอบออกคิ�อน่ข"างยากและซึ่��งซึ่��ง เช�น่ ถามเร&�องการเร�ยงฟ้Aองแพ�ง ฟ้Aองอาญา อะไรข�4น่ก�อน่อะไรหล'ง เร�ยงล)าด'บอย�างไร เร&�องพยาน่เอกสารอะไรใช"ได"อะไรใช"ไม�ได" ผู้ลของการส�งหมาย ปFดหมาย // คิ)าถามเก&อบคิร��ง จำะม�คิ)าต้อบว�า ถ*กที่'4ง ก และ ข, ถ*กที่/กข"อ, ข และ คิ ผู้�ด ส�วน่ใน่หน่�วยที่�� 14-15 คิ)าถามไม�ยาก ถ"าที่)างาน่ก'น่แล"วต้อบก'น่ได"แน่�น่อน่